Thú chơi người Hà Nội

pdf

50 trang ngocly 1660

Download

Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Thú chơi người Hà Nội", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

thu_choi_nguoi_ha_noi.pdf

Nội dung text: Thú chơi người Hà Nội

Ban D án Hà N i Tôi Yêu ® HDINVESTMENT.JSC www.100hanoi.com Thuù chôi ngöôøi Haø Noäi Thuù chôi ngöôøi Haø Noäi Ch u trách nhi m: Đinh Ti n Hoàng | Biên t p: Nguy n Th Khuyên | Hi u ñính: Bùi Quang Tú Đi L 1000 n ăm Th ăng Long 2010 1 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
www.100hanoi.com Thuù chôi ngöôøi Haø Noäi Hà N i luôn là m t ñ a danh v ăn hóa, kinh t , chính tr c a c n ưc. Tìm hi u các thông tin v kinh t , v ăn hóa, gi i trí .c a Hà N i luôn là m t nhu c u thi t y u c a nhi u t ng lp nhân dân. Bên c nh ñó, n ăm 2010 là n ăm quan tr ng, v i r t nhi u nh ng d p l k ni m l n, ñ c bi t là ñi l 1000 n ăm Th ăng Long. Đây là m t c t m c v ăn hóa, l ch s ñưc quan tâm c a c trong và ngoài n ưc. Đó chính là lí do chúng tôi l a ch n ch ñ v Hà N i ñ ñ nh h ưng n i dung cho d án chu i website Hà N i. D án chu i website v Hà N i mang tên Hà N i Tôi Yêu ñưc công ty CP ĐT Hoàng Đt tri n khai th c hi n t tháng 2 n ăm 2010. V i nh ng n l c, tâm huy t và tình yêu dành cho Hà N i, các thành viên ban d án ñã cho ra nh ng s n ph m v ăn hóa gây ñưc n t ưng v i ñ c gi yêu Hà N i. Đi L 1000 n ăm Th ăng Long ñang ñ n r t g n, d án c ũng ñang ñi vào giai ñon g p rút hoàn thành ñ hòa chung không khí c a ngày Đi L . D án là m t b c tranh t ng th , ñi t nh ng s ki n g n v i Đi L , c ũng nh ư nh ng góc sâu trong tâm h n Hà N i, nh ng n p s ng, nh ng c m xúc c a ng ưi Hà N i. Bên c nh vi c xây d ng và hoàn thi n chu i website v Hà N i, Ban d án còn cho ra mt nh ng n ph m v Hà N i. Chúng tôi ñã dành nhi u tâm huy t ñ xây d ng T sách Hà N i v i nh ng n ph m ñin t ñưc t ng mi n phí cho quý b n ñ c. Chúng tôi hi vng nh ng tâm huy t này s mang l i cho quý b n ñ c yêu Hà N i nh ng ñiu thú v . Tư li u chúng tôi s d ng ñ th c hi n nh ng n ph m này hoàn toàn ñưc s ưu t m và biên t p t các ngu n trên Internet nên không tránh ñưc nh ng thi u sót. M t s t ư li u do l y các ngu n th c p, nên chúng tôi không th trích d n ngu n ñ y ñ . Chúng tôi mong nh n ñưc s thông c m t các tác gi . Xin chân thành c m ơn và mong nhn ñưc nh ng góp ý t phía b n ñ c! Ban d án 2 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
www.100hanoi.com Thuù chôi ngöôøi Haø Noäi Mc L c Th ư ng 2 Thú ch ơi Hà N i trong tùy bút B ăng S ơn 3 Ch ơi hoa - Nét v ăn hóa ñc s c c a ng ưi Hà N i 7 Thú ch ơi qu t c c a nh ng ng ưi yêu Hà N i 9 Ăn ñêm – Thú vui m th c Hà thành 13 C t ưng h G ươ m - Nét v ăn hoá ñc ñáo 17 Cá c nh – Mê ho c lòng ng ưi 19 Ch i gà Hà Thành - Ngh ch ơi l m công phu 23 K ngh luy n chim vành khuyên Hà N i 28 Th y sinh, thú ch ơi m i c a ng ưi 32 Hà N i 32 Thú ch ơi xe ñp c c a ng ưi Hà thành 35 Thú ch ơi chim chào mào c a ng ưi 39 Hà thành 39 Ng ưi Hà N i v i thú ch ơi hoa ñào 42 Thú ch ơi cây c nh c a ng ưi Hà N i 46 Thú ch ơi c ngo n c a ng ưi Hà N i x ưa 48 3 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
www.100hanoi.com Thuù chôi ngöôøi Haø Noäi Thú ch ơi Hà N i trong tùy bút B ăng S ơn Mt Hà N i thanh l ch, hào hoa trong tâm trí c a nh ng ng ưi con th ñô và c a c nh ng ai m t l n ho c th m chí ch ưa t ng ñ t chân lên m nh ñ t này còn th hi n thú ch ơi tao nhã và ñm ñà ch t kinh k ỳ. Tu ỳ bút c a B ăng S ơn ñã tái d ng tr ưc m t ng ưi ñc m t Hà N i “nghèo v n sang, v t v v n ung dung”, nh t là trong ngh thu t ch ơi nhi u công phu. Trong tu ỳ bút T n m n v ch ơi, B ăng S ơn ñã vi t v m t s thú ch ơi c a ng ưi H à thành, ñn hôm nay dù còn t n t i hay ñã tr thành “vang bóng”, nó v n hi n di n s ng ñng m t Hà N i sang tr ng v i thú ch ơi thanh cao tao nhã. Đó là nh ng ng ưi ch ơi hoa, ch ơi cây th , ch ơi chim, ch ơi tem, ch ơi sách ñã làm thành d u n m t Hà N i có nét ñp r t riêng. “Xem hát” c ũng là thói quen c a nhi u ng ưi th ñô nh ng th p ni ên tr ưc. Hình nh c a nh ng ng ưi ñi xem hát m i th t h p d n, ñ thành ph n t b ình dân ñn trí th c có c : “Ông thông, th y ký, bà “la ghim”, bác hàng khô, anh b c vác, c u nh , cô sen, ch hai khâu ñ m, chen chúc nhau ñ nghe xem”. Quang c nh c ũng vui m t ñn l , ñ ng chen chúc nhau l nh trong bóng t i mà không ai kêu ca. C nhà v ăn B ăng S ơn Thú xem hát c a ng ưi Hà N i không ch c a riêng nh ng t ng l p trung l ưu có ti n, nó còn là món ăn tinh th n c a nh ng ng ưi bình dân, th m chí thu c t ng l p d ưi nh ư cô sen, anh làm thuê h p d n b t c v khách ph ươ ng xa nào ghé l i Hà thành. 4 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
www.100hanoi.com Thuù chôi ngöôøi Haø Noäi Tên tu i c a nh ng r p hát S m Công, Hi p Thành, T Nh ư; nh ng ngh s m t th i: Ái Liên, Kim Chung, S Hùng, Hu ỳnh Thái, Kim Xuân; nh ng tích tu ng n i ti ng: L ưu B ình Dươ ng L , Lã B hí Điêu Thuy n, M Cô Ph ưng ñã khi n ñ i s ng tinh th n Hà N i mang m t nét ñ c ñáo riêng ñn hôm nay v n còn nc ti ng. T c bói tu ng c ũng l à thú vui c a ng ưi Hà N i, ñ u xuân n ăm m i ng ưi ta nô n c ñi xem m t v có h u, có ñào kép ñp, gi ng ca mùi hi v ng ni m vui, xua ñi s xúi qu y. Ng ưi Hà N i hôm nay ñã mt d n thú vui thu tr ưc nh ưng nhà v ăn B ăng S ơn khng ñ nh: “Ch t hào hoa c a H à Ni ñâu có m t, ch ng qua ñang b cái xô b l n át”. Nh ng n ăm ñ u th k XXI, v ăn hoá nghe nhìn có nhi u ñiu ki n kh i s c, song d u n m t th i Hà N i x p h àng chen chúc các r p c i l ươ ng, xem bói tu ng hay xa x h ơn là ánh ñèn sang tr ng chuyên nghi p ti Nhà hát L n “xuân thu nh k ỳ” có l còn mãi ñn hôm nay nh ư m t nét ch m phá trong vô vàn b n s c kinh k ỳ Th ăng Long. Thú s ưu t m c a ng ưi Hà N i c ũng là m t nét ñ p mà ng ưi ch ơi hi n lên là nh ng nhà th ưng lãm ngh thu t th c s . B ăng S ơn kh c ho chân dung c a nh ng con ng ưi v a sành s i, v a tinh t ưng trong nh ng m ng riêng c a thú ch ơi này. Đó là m t Thanh T nh nhà th ơ su t ñ i ăn c ơm t p th ba hào, s ng trong c ăn phòng nh l nh l o vng v mà d n tình yêu c a mình cho nh ng c v t vô giá. Đó là tình b n c a nh ng ng ưi có “con m t xanh” tìm ñn nhau trong muôn trùng khó kh ăn, t ng nhau b n Ki u vô giá r i góp cho mình m t tri k trong ñ i. Thú ch ơi y cho trí tu ñưc nâng cao, th ăng hoa thành tình ng ưi m i ñúng là v ñ p c a ñ i s ng. Thú ch ơi chim c a ng ưi Hà N i 5 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
www.100hanoi.com Thuù chôi ngöôøi Haø Noäi Ch ơi hoa, ch ơi lá c ũng là nét ñp trong ñ i s ng v ăn hoá c a ng ưi Hà N i. T t ñ n xuân v , h u nh ư m i n p nhà th ñô ñ u lung linh màu s c c a hoa: h ng lam, h ng qu , h ng b ch, c m ch ưng, ñ u th ơm, p ăng xê, cúc ñi ñoá Thú ch ơi lá khi n ng ưi mê thích hình nh nh ng hòn non b trên kho nh sân ch t h p ph c , m t ch u nh ài, mt thân cúc m c chút xanh t ươ i rì rào c a cây lá ñ ñem ñ n cho lòng ng ưi chút d u nh mà không khí b i b m c a thành ph khó lòng có ñưc. “C m hoa ch ơi là m t ngh thu t, m t cách sinh d ưng n a”, chính vì th , nét ch ơi sang tr ng y c a ng ưi H à thành c ũng là cách m i g i thiên nhiên, giao hoà nh ng ti ng nh c lòng vào b n ph i khí ca v ũ tr . Thú ch ơi c a ng ưi Hà N i gói ghém trong ñó c nh ng ý ngh ĩa c a ñ i s ng tinh th n, do v y ch ng th nói v ăn hoá v t ch t c a th ñô n m bên ngoài nh ng giá tr “phi v t th ”, nó hoà qu ên vào nhau ñ ñ ng hành làm nên g ươ ng m t ñ p, thanh tú v à sang tr ng c a m nh ñ t ñô thành. Nét ñp y hi n di n trong c mi ng ăn, th c u ng, trong c cách ch ơi m t bông hoa, m t con tem quí, v a dân dã mà v n ñ y l ch lãm. Đng sau thú ăn ch ơi tinh t y là dáng d p c a ng ưi Hà N i d ù ch ưa hoàn toàn th ư thái nh ưng vn ung dung, ch ưa h t v t v nh ng v n hào hoa, tao nhã, ñ bi t cách th ưng th c mt chén trà, ñc m t bài th ơ B n s c v ăn hoá Hà N i vì th càng tr nên ñm ñà và nh t ñ nh không th phai nh t hay ñ t g c hoàn toàn cho dù th k m i ñã sang tr n m t th p niên. 6 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
www.100hanoi.com Thuù chôi ngöôøi Haø Noäi Ch ơi hoa – Nét v ăn hóa ñc s c c a Hà N i Hà N i là thành ph c a nghìn n ăm v ăn hi n. S ñ i thay hàng ngày c a Th Đô l àm chúng ta ph i nh l i m t th i c a Hà N i x ưa. V ăn hóa Hà N i d ưng nh ư ñã ñi vào s sách. Và Hà N i thu hút du khách trong và ngoài n ưc b i nh ng nét v ăn hóa ñ c s c. Mt trong nh ng nét v ăn hóa ñ c s c và ñưc duy trì nh ư m t n t s ng, m t phong cách sng ñó là nh ng gánh hàng hoa Hà N i. Mi sáng mai th c gi y, chúng ta b t g p nh ng con ph Hà N i b t ngàn các lo i hoa, rc r trong s c hoa và h ươ ng hoa. Không bi t hoa t ñâu ñ v trung tâm thành ph Hà N i mà nhi u ñ n th , hoa ñưc ch t làng hoa Tây T u, làng hoa Ng c Hà hay t ch hoa Yên Ph Dù làng hoa hay ch hoa nào ñi n a nh ưng nh ng gánh hoa, nh ng xe hoa v n t ươ i nguyên, v n e p trong nh ng gi t s ươ ng ban mai. Các loài hoa khoe s c trên ph Hoa ñã tr thành m t nhu c u, m t món ăn tinh th n không th thi u c a ng ưi dân H à Ni. Và ñó c ũng là m t thói quen th ưng th c hoa c a ng ưi Hà N i. Dù ph òng làm vi c, hay phòng ăn, phòng ng và ñc bi t là phòng khách luôn t n t i m t l hoa khoe sc và t a h ươ ng. Hoa ñưc ng ưi dân ch vào thành ph b ng m i ph ươ ng ti n, nào là nh ng gánh hoa, nào là nh ng chi c xe ch ñ y hoa và th m chí c ôtô ch hoa n a. Nét v ăn hóa t x ưa ca ng ưi Hà N i ñó là dù ngày th ưng hay nh ng ngày l , ngày t t h ñ u mua hoa v cm. 7 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
www.100hanoi.com Thuù chôi ngöôøi Haø Noäi Hoa r c r m t góc ph Mùa nào thì có th c y và hoa c ũng v y. Hoa cúc, hoa h ng, hoa ñ ng ti n, hoa lay ơn, hoa t mu i, bách h p, hoa sen h ng, sen tr ng, hoa ly, h ưng d ươ ng, hoa ñi c luân phiên nhau khoe s c theo t ng mùa. Hoa h ng có quanh n ăm v i nhi u màu s c, nhi u lo i. Mua hoa nh ng hàng bán rong luôn ñưc ng ưi dân l a ch n vì hoa t ươ i, r , ng ưi bán hoa chân th t, t m , lúc nào c ũng ni m n , hi n lành nh ư chính nh ng bông hoa. Nh ng bu i tr ưa hè hay vào bu i chi u tà, nhìn th y hàng hoa rong, dù ch còn m t còn l i m t ít hoa, dù tr i ñang n ng hay ñang m ưa th nào, c ũng th y lòng d u l i v à sn sàng mua dù là nh ng bông hoa cu i cùng. Tháng nào c ũng th , n ăm nào c ũng v y, c ngày ngày nh ng xe hoa, gánh hoa tr ên ñưng Hà N i v n c m i mi t v i cu c ñ i c a mình. M i ñ i hoa là m t ñ i m ưu sinh ca nh ng ng ưi bán hoa tô th m cho cu c s ng b ng h ươ ng và s c. C ũng nh ư bao lâu nay, giá c a các lo i hoa v n v y, nh ng gánh hoa rong vì th c ũng s c òn mãi trên ñưng ph Hà N i nh ư ñã t lâu nay Dù cu c s ng v n n ào, t p n p và ngày m t ñ i thay nh ưng Hà N i v n th ơm h ươ ng hàng hoa. 8 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
www.100hanoi.com Thuù chôi ngöôøi Haø Noäi Thú ch ơi qu t c c a nh ng ng ưi yêu Hà N i Nhi u ng ưi có s thích s ưu t m ñ c nh ư xe máy, ñ g m, tranh nh, nh ưng ñi v i nh ng ng ưi yêu Hà N i l i có m t thú ch ơi ñc bi t khác ñó là thú ch ơi qu t c . Trong cu c s ng n ã, náo nhi t c a ng ưi dân th thành, ñây ñó, trong nh ng ngõ ph , mái nhà, ban công c kính c a Th ñô v n t n t i thú ch ơi qu t c - ni m ñam m ê mang ñm d u n l ch s c a nh ng ng ưi yêu Hà N i, yêu m nh ñt ngàn n ăm v ăn hi n. Hu h t nh ng ng ưi có s thích ch ơi qu t c ñ u có ñim chung là r t am hi u v ngh cơ khí, ñin dân d ng. Ng ưi ch ơi th ưng xuyên tìm tòi các tài li u, h c t p kinh nghi m v l p ñ t, c ơ ch v n hành, r i nh ng nét duyên dáng t v ngoài ñn t ng con c, tng m i hàn bên trong chi c qu t và coi nó nh ư m t thú vui trong cu c s ng, m t món c v t quý giá. Theo gi i am hi u ñ ñin c , qu t ñin x ưa th ưng ñưc chia thành ba ñi: M t v òng ch p (lo i ñưc làm t 1902-1953) có vòng ñng lõi thép t o hi u ng t tr ưng l ch; ñi “tân” là qu t ch y t (ra lò t n ăm 1954 ñ n nay). Hi n trên th tr ưng qu t ñin c ti 99% là lo i môt ơ vòng ch p. Lo i th ba r t “ ñ c” là qu t ch y than h p ch t. Qu t này c ũng s d ng ñin nh ưng dùng hai c c than ñá trong thân qu t. Đây m i là lo i c nh t, xu t hi n t khi có ñin ñn n ăm 1902, r t hi m n ưc ta. Yêu thích r i ñam mê t ñ nào không bi t Trong m t c ăn nhà nh trên ph Hàng B , m t con ph nh l t th m gi a khu ph c H à Ni, có m t c a hàng tr ưng bày, bán qu t c mang tên Duong & Son – Old Fans Workshop. 9 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
www.100hanoi.com Thuù chôi ngöôøi Haø Noäi T nhi u n ăm nay, c ơ s kinh doanh m t hàng t ưng ch ng nh ư khó mua, khó bán, ch ng m y ai quan tâm này l i là n ơi thu hút r t nhi u du khách n ưc ngoài. H tìm ñn ñây, d ưng nh ư ñ tìm v nh ng giá tr l ch s c a Hà N i x ưa. Ch c a hàng, ông Lê T n, k nhi u n ăm tr ưc, nhìn th y nh ng chi c qu t ñin c ũ, hng, n m l ăn lóc trong góc nhà c a các gia ñình, ông n y ra ý ñ nh xin v , r i l m s a ch a, ch p n i t ng con vít, m i hàn. Ông t n m n tháo t ng b ph n, tra d u, lau r a ñn khi nó sáng bóng m i thôi. Th i y, r t nhi u các c ơ quan nhà n ưc thanh lý ñ ñ c c ũ trong ñó có qu t n ên công vi c thu th p c a ông r t thu n l i. Ông cho r ng m i chi c qu t là m t th i k ỳ l ch s c a Hà N i, t nh ng n ăm tháng khó kh ăn ñn th i k ỳ ñ i s ng ng ưi dân ñưc c i thi n. Do v y, càng làm, ông T n c àng say s ưa v ñ p mà ông cho là “quý phái” c a nh ng cây qu t c . Và, t nhi u n ăm qua, trong c ăn nhà nh Hàng B c a mình, t t ng m t cho t i t ng ba, ông T n ñ u giành ñ ch a hàng tr ăm chi c qu t c các lo i. Qu t ông s ưu t m mang nhi u qu c t ch khác nhau t Ý, Hà Lan, Pháp Ông Tn hào h ng cho bi t qu t c có v ñ p huy n bí vì nó có "h n". 10 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
www.100hanoi.com Thuù chôi ngöôøi Haø Noäi Trong “kho” ông T n có nhi u lo i qu t nh ưng n t ưng nh t là lo i mang hi u Marelli (Ý). Đây là lo i qu t mà gi i s ưu t m trong và ngoài n ưc “lùng” nhi u nh t b i s quý hi m c a nó. Qu t Marelli ñưc làm r t công phu. Th i ñó, dòng qu t này ch gi ành cho gi i t ư s n quý t c. Qu t tr n Marelli trong kho ông T n là lo i có ba cánh b ng g Ý (lo i g c c quí, không b cong vênh, m i m t dù b t c nhi t ñ , th i ti t nào). Qu t còn có tai ñng, thân gang s ơn màu nâu ñen. Đ có th “t u” ñưc nh ng chi c qu t c , ông T n ph i ñi r t nhi u n ơi. H có n ơi nào thanh lý qu t c ũ hay bi t nhà nào có là ông l p t c có m t ñ th m ñ nh và s n sàng b ti n ra mua b ng ñưc. Th m chí ông còn ñt h p ñ ng v i dân ñ ng nát, s t v n ñ khi h mua ñưc nh ng chi c qu t c ũ lâu ñ i thì bán l i cho ông v i giá cao h ơn. Nh c ñ n dân ñam mê qu t c Hà thành, ngoài ông T n, còn ph i k ñ n ông Phúc T Hi n, anh Hùng Đưng Thành, anh Long Hoàng Hoa Thám nh ng ng ưi ñi ñ u trong trào l ưu s ưu t p qu t b t ñ u r m r vào nh ng n ăm 1986 tr ưc ñây. Trong gi i s ưu t p ñ c , ai c ũng bi t anh Long là m t trong r t ít ng ưi s ưu t p qu t c có ñưc vài qu t Marelli thu c lo i c c hi m. Hai chi c Marelli trong b s ưu t p c a anh Long ñưc s n xu t t n ăm 1910, 4 cánh, l ng kích c 40 cm, m i chi c qu t có giá l ên ti vài ngàn ñô. Ngoài ra, anh Long còn s h u m t chi c Libelle c a Đ c, ñưc s n xu t v ào n ăm 1915. Đó là m t chi c qu t nh , l ng hai cánh, anh mua ñưc t n ăm 2004, trong m t ln ñ n nhà ng ưi quen. 11 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
www.100hanoi.com Thuù chôi ngöôøi Haø Noäi Đc bi t, nhà s ưu t p qu t c này còn l ưu tr ñưc hai chi c qu t thu c lo i c c quý mà s ra ñ i c a nó ñánh d u m t d u m c trong quá trình phát tri n c a ngành c ơ khí th gi i. Đó là nh ng chi c qu t ñưc s n xu t vào n ăm 1890, khi ñin m i ñưc phát minh, chúng ch y b ng ch i than, cánh g , dây d n ñin có v ñưc làm b ng gi y m t chi c do M s n xu t và m t chi c Genteur c a Pháp. Mi cây qu t, m t th i k ỳ l ch s Nh ng n ăm g n ñây, ngu n qu t c Vi t Nam ñã g n nh ư c n b i gi i mê qu t ng ày càng “s ăn” nhi u, dân ch ơi qu t th ưng ph i ñ t mua hàng Campuchia và Đc. Theo anh Long, lch s cây qu t nói chung và qu t Marelli Vi t Nam c ũng th ăng tr m nh ư ñi ng ưi v y. Qu t ra ñ i t cu i th k 18 nh ưng ph i ñ n n ăm 1902 m i vào n ưc ta khi Nh à máy ñin Yên Ph xây d ng. Nh ng qu t c này ñưc ng ưi Pháp ch sang treo hàng lo t ti dinh s , bi t th Pháp c ñ làm d u ñi cái nóng nh ư rang c a mi n nhi t ñ i. Ni m vui c a m i ng ưi ch ơi qu t ñó là khi s a ch a thành công món ñ c a mình. Nhìn m i cánh qu t quay sau bao n ăm b b xó, dân s ưu t p qu t c H à thành hay nói vui v ni m ñam mê c a mình là ngh kh i ñ ng l i c máy th i gian. Cũng vì ni m yêu thích y, dân ch ơi qu t c ñã không qu n ng i v t v , lang thang kh p 36 ph ph ưng. Và n i bu n ñ n v i h là khi ph i trao món ñ ưng ý c a mình cho nh ng du khách nưc ngoài có cùng s thích. “N u có ñiu ki n, tôi mu n gi t t c cho mình nh ư m t ch ng tích c a m t th i Hà N i xưa", ông Phúc nói. 12 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
www.100hanoi.com Thuù chôi ngöôøi Haø Noäi Ăn ñêm – Thú vui m th c Hà thành Hà N i không ch n ào và náo nhi t v i r t nhi u ho t ñ ng ban ngày mà ñêm ñn n ơi ñây c ũng t o riêng cho mình s sôi ñ ng, ñông ñúc v i nh ng h àng quán và món ăn ñêm h p d n. Không ch d ng l i nhu c u ăn u ng ñơn thu n, ăn ñêm ñã tr th ành thú vui c a ng ưi Hà N i th m chí là nét v ăn hóa m th c ñ c ñáo. Th t khó ñ th ng kê ñưc h t s l ưng c ũng nh ư tên g i b i s ña d ng v à phong phú ca các quán ăn ñêm Hà N i. T nh ng món ăn ch ơi nh ư c, nem chua rán, n m, tr ng cút l n cho ñ n nh ng món ñim tâm làm m lòng nh ng ng ưi ñang ñói nh ư cháo, bún, ph , bánh m ỳ ñ u d dàng b t g p m t góc ph hay con ngõ nh n ơi thành ph này. 13 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
www.100hanoi.com Thuù chôi ngöôøi Haø Noäi Nu tr ưc ñây, nh ng món ăn ñêm ña ph n ch dành cho nh ng ng ưi lao ñ ng ph i làm ca, ñêm mu n, t t vào bên ñưng, ăn u ng qua quýt thì gi ñây ăn ñêm là thú vui ca m i gi i, m i l a tu i và t ng l p khác nhau. Ng ưi tr , tàn cu c ch ơi là lúc “ông anh ru t” lên ti ng, h kéo nhau vào quán nh , xuýt xoa bát c nóng, lai rai qu sung n i ti p câu chuy n. V i ng ưi già, bát cháo khuya v a m lòng v a b sung d ưng ch t cn thi t Gi ñây, ng ưi ta ăn ñêm không ch “gi i quy t nhu c u c a cái d d ày” mà thay vào ñó là vì thú vui, là ñ g p g b n bè, giãi bày sau nh ng gi làm vi c c ăng th ng hay d p ñ gia ñình, ng ưi thân quây qu n thân m t. M i ng ưi m i m c ñích, vì th mà nh ng hàng quán ñêm luôn ñông vui, ai ai c ũng râm ran chuy n trò Hà N i v ñêm b ng l t xác, không xô b , n ào nh ư cu c s ng h i h ban ngày mà sâu l ng, nh n nh p theo mt cách riêng không n ơi nào có ñưc. Làm nên s sôi ñ ng cho m th c ñêm Hà thành có s góp m t c a vô v àn món ăn khác nhau nh ưng có l thông d ng h ơn c là ph . Ph thì ñâu c ũng có nh ưng ngon nh t v n là ph Hà N i. Không ch ñơn thu n là món ăn ch ơi, ph là món ăn dân dã, ăn va ngon, v a no l i r ti n. Ph không ch ñưc lòng th c khách trong n ưc t b ình dân ñn sang giàu, mà r t nhi u khách n ưc ngoài khi ñn Vi t Nam c ũng t ra thích thú vi món ăn thú v này. 14 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
www.100hanoi.com Thuù chôi ngöôøi Haø Noäi Đng ngay sau ph , và c ũng là “h hàng” nhà ph ph i k ñ n các món bún, mi n m à ñưc ưa chu ng nh t v n là mi n ngan. T n i n ưc lu c c a hàng ch c con ngan, thêm chút hành khô, m ăng, th o qu bát mi n ngan có s c h p d n không k ñêm ñông l nh giá hay ñêm hè tr ăng thanh. Cháo c ũng là m t món ăn không th b qua khi khi nh c ñ n món ăn ñêm Hà N i. Cháo ñêm Hà N i có nét thú v riêng, th ưng n u ñ c ch không loãng và lõng bõng n ưc như bát cháo ñêm Sài Gòn. Th ưng g o dùng n u cháo có m t ph n ñưc ngâm tr ưc, giã d p, ñun nh l a cho cháo quánh l i. Không ch th ơm ngon b i v ng t c a th t, c a các nguyên li u dùng n u cháo, cháo ñêm Hà N i còn ñm ñà ñ v b i các gia v kèm theo. Ph ng ph t là h ươ ng hành hoa, tía tô, là v cay n ng c a d m t i, h t ti êu, t b t bát cháo ñêm nh nhàng, v a ñ no b ng ñ “c m c ” ñ n sáng hôm sau v a ñ h p d n ñ “chi u lòng” m i th c khách. Bên c nh nh ng món ăn quen thu c, do nhu cu ăn ñêm ngày càng t ăng, các món ăn ñêm vì th c ũng ña d ng t ng ng ày. Nào món nưng, món lu c, l u và các món nh u m i món ăn mang h ươ ng v riêng phù h p v i tng mùa khác nhau khi n cho b c tranh m th c Hà thành tr nên sinh ñng, nhi u màu s c h ơn. 15 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
www.100hanoi.com Thuù chôi ngöôøi Haø Noäi Đn Hà N i, bên c nh nh ng danh lam th ng c nh và r t nhi u nét ñ p khác b n nh ñng b qua th gi i m th c muôn màu nhé. Trong ñó, nh ng món ăn ñêm c ũng là m t ph n không th thi u. Có th r t nhi u món b n ñã b t g p ñâu ñó trên m i mi n ñ t nưc, song khi th ưng th c nh ng món ăn ñ c tr ưng và do chính bàn tay ch bi n t ài hoa c a ng ưi Hà N i, món ăn nh ư mang phong v khác: g n g ũi, v n v ươ ng, v a quen va l . 16 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
www.100hanoi.com Thuù chôi ngöôøi Haø Noäi C t ưng h G ươ m - Nét v ăn hoá ñc ñáo Đn Hà N i, th ăm h G ươ m, n u d ng chân lâu h ơn m t chút, k h ơn m t chút, h n du khách s nh n ra, bên c nh tháp Rùa, tháp Bút , còn có nh ng nét r t ñ i th ưng nh ưng ñc ñáo, cu n hút: Nh ng bàn c t ưng ven h . C ñ n kho ng chi u tà, khi ánh n ng m t tr i ñã d u ñi nhi u, không khí mát m d n bao trùm không gian thì c ũng là th i ñim "h i" c b t ñ u. Đim t p trung các bàn c nhi u nh t là b h phía tây, ñ i di n v i khu t ưng ñài vua Lê và phía sân bên trong ca ñ n Ng c S ơn. Trung bình có kho ng 25 - 30 bàn c n m r i rác d c b h , ñôi khi tràn sang c góc h phía ph Hàng Khay, còn trong ñn Ng c S ơn, s l ưng có ít h ơn nh ưng c ũng ph i ñ n c ch c bàn. Mi bàn c ch có 2 ng ưi ch ơi nh ưng có ñn 5 - 6 ng ưi xem và bình lu n, chính ñiu này ñã t o nên s c hút và s r n rã c a nh ng bàn c t ưng. Không ai nh chính xác bàn c t ưng xu t hi n bên h G ươ m t khi n ào, nh ưng theo mt s c ch ơi c lâu n ăm, cách ñây kho ng g n 20 năm, ng ưi ta ñã th y xu t hi n bàn c t ưng trên ph Lê Thái T , v sau do ngày càng ñông ng ưi ch ơi nên ñã m rng ra phía b h ñ i di n. Ph n l n ng ưi ch ơi c ñây là các c cao tu i. Ngoài th ư dãn, hóng mát, ñây c òn là nơi ñ các c g p g , giao l ưu, h c h i. 17 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
www.100hanoi.com Thuù chôi ngöôøi Haø Noäi C Ph ươ ng - m t ng ưi ch ơi c g n 30 n ăm nay cho bi t, con ng ưi ta mu n th ành công dù là chuy n l n hay chuy n nh , ñiu ñ u tiên c n ph i có là tính cn th n. Ch ơi c t ưng không ch là m t cách th ư dãn mà còn là cách ñ rèn luy n con ng ưi b i khi ch ơi, ng ưi c m quân không th v i vàng, qua quýt trong m i n ưc ñi. Nu nh ư tr ưc ñây, c t ưng ñưc xem là môn th thao dành riêng cho ng ưi cao tu i thì hi n nay, ñã có khá ñông thanh niên b nh ng quân c này "hút h n". Đn v i "h i" c t ưng bên b h G ươ m, b n s th y tóc b c, tóc xanh xen l n v i nhau. Bên c nh nh ng l i bình ch m rãi, khoan thai c a các c là nh ng ti ng c ưi, ti ng xuýt xoa tr ưc th c hi m c a l p thanh niên. Môn c t ưng ñã g n k t ñưc các th h v i nhau, không còn s phân bi t tu i tác. Anh Nguy n Đă ng Khoa - m t trong nh ng ng ưi "nghi n" c t ưng dù ch m i 30 tu i cho bi t, c t ưng là m t môn th thao trí tu , th hi n tính cách, kh n ăng t ư duy, t m nhìn và trình ñ c a m i ng ưi, nó còn rèn luy n cho con ng ưi kh n ăng nh ìn xa trông rng, tính c n th n và kiên trì. Không nh ng th , ch ơi c t ưng còn giúp ng ưi ta t ăng c ưng, duy trì trí nh , nhanh nh n và ho t bát h ơn. Nh ng ng ưi ch ơi c lâu n ăm cho bi t, c t ưng còn là môn th thao th hi n tính cách, quan ñim c a ng ưi ph ươ ng Đông luôn s d ng trí tu ch không ph i v ũ l c ñ chi n th ng. Trong c t ưng, trình ñ ng ưi ch ơi ñưc chia làm hai lo i: Ph thông và c ñ o. T rong c t ưng ph thông, ng ưi ch ơi s d ng m i bi n pháp ñ chi n th ng. Còn trong c ño, ñó l i là s giao l ưu tính cách gi a hai ng ưi ch ơi. C Ph ươ ng cho bi t, xem m t ván c là bi t ñưc tính cách c a ng ưi ch ơi. Ai suy ngh ĩ nông c n, n ưc c ch nh m vào cái l i tr ưc m t; ai m ưu mô thì n ưc ñi ñ y toan tính, th c gi ăng nhi u b y; còn ai ñim t ĩnh, ôn hoà thì th ng i v ng chãi, n ưc c thoáng ñt, nhanh nh ưng hi u qu , công th toàn di n. Nh ng bàn c nào có "k ỳ th " c m quân bao gi c ũng ñông ch t ng ưi xem. Vưt qua ý ngh ĩa là m t môn th thao trí tu , lành m nh, c t ưng ven b h G ươ m ñã và ñang tr thành m t nét sinh ho t v ăn hoá tao nhã và ñc ñáo. Nh ng ng ưi ñã t ng mt l n ñ t chân ñ n h G ươ m, m t l n ñưc xem m t ván c t ưng, s không th n ào quên, b i ñó c ũng chính là m t nét v ăn hoá c a ng ưi Hà N i. 18 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
www.100hanoi.com Thuù chôi ngöôøi Haø Noäi Cá c nh – Mê ho c lòng ng ưi Ch m t ngày sau khi Hi p ñ nh Paris ký k t vào tháng Giêng n ăm 1973, dân Hà N i s ơ tán các t nh, thành l c t c kéo v . M ơ ưc c a ng ưi l n là hòa bình húp cháo c ũng sưng. Còn ñám con tr háo h c v thành ph ñ mùa hè ñưc b t ve, ch ơi tr n t ìm, ch ơi xèng và nh t là ch ơi cá ch i. Nh ng d u v t ñ nát v n còn và nh ng c ăn nhà b ng tre l p gi y d u do các t nh giúp nh ng gia ñình b bom M b t ñ u m c lên ph Khâm Thiên, Ph ươ ng Li t, Giáp Bát, ngõ Mai H ươ ng, An D ươ ng Các c a hàng g o, th c ph m ñông ñúc h ơn. L ũ tr , trong lúc x p hàng ch cô m u dch viên m c a tranh th ch ơi cá ch i. Bu i sáng, ch cho ng ưi l n ñi làm là b t ñ u công vi c c a l ũ tr . Đ a thì mang v t làm b ng m nh v i xô ra các rãnh thoát n ưc ñi b t h ng tr n hay c m móc s t b t giun v cho cá ăn. 19 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
www.100hanoi.com Thuù chôi ngöôøi Haø Noäi Đa nào ch ưa có cá ch i mà m n V ng hay làng Tám, Giáp Bát thì ra Ch M ơ,ñám trên ph ra ch Hôm, ch Hàng Bè hay ch Hàng Da. Ph Hàng Bông có gia ñình ông Tiêu, s nhà 114 n i ti ng v bán các lo i cá thu hút con tr các ph H àng Gai, Lý Qu c S ư, Hàng Tr ng ñ n ch tr và mua su t ngày. Th i y thi u v i nên ñám con trai m c qu n ñùi, áo may ô 3 l nh y tàu ñin tr n vé l ên tn ñ u Đưng Thanh Niên, ch Đ ng Xuân mua cho r . Đám con gái thích nuôi cá Vàng, Kh ng t ưc, Xe can hay Ki m nh ưng ñám con trai ña nào c ũng th ích nuôi cá ch i. Cá ch i có vài màu nh ưng ch y u là hai màu: Xanh lá m và xanh tím. Các b cá ch Đng Xuân nh ng n ăm ñó bao gi c ũng ríu rít l ũ choai choai.Ti n ñưc gi u k trong cp qu n vì s l ũ l n h ơn tr n l t, chúng ch tr , khen con này,chê con kia và cu i c ùng ch n ñưc nh ng con mà chúng cho là máu chi n. Có ña xuýt xoa ti c vì không ñ ti n. L i có ñ a không có kinh nghi m v nhà m i bi t mua ph i con cái cho dù ñưc ñám tr ph ph bi n là con ñc bao gi c ũng tr ưng mình và s m màu h ơn con cái. Cá c nh th i ñó ñưc nuôi làng Yên Ph . Cho ăn, s ưi m v mùa ñông ai c ũng l àm ñưc nh ưng ép cho ch i ñ thì ch có cánh ñàn ông trong gia ñình n m bí quy t. L ra không ch m t ngh mà còn b lên án. Th nh ưng, m t vài ch v làm dâu làng Nghi Tàm c ũng tr m ñưc ngh xây b nuôi cá. Lúc ñu dân làng Yên Ph b c l m, nh ưng sau c ũng thôi vì có cái ngh nhà ch ng không coi th ưng và l i ñ t nông nghi p c a Nghi Tàm c ũng ít. Xa x ưa, Yên Ph có ngh làm h ươ ng, nh ưng ñt ch t ng ưi ñông, ngày n ng ph i tranh nhau mang h ươ ng lên ñê ph ơi nên nhi u ng ưi b ngh . Chuy n k r ng m t ng ưi ñàn ông trong làng buông câu H Tây câu ñưc con gi ng nh ư con s ăn s t. 20 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
www.100hanoi.com Thuù chôi ngöôøi Haø Noäi Ng ưi này ñem th vào trong v i, hôm sau l i câu ñưc con gi ng nh ư v y, l i th v ào vi. M y hôm sau ngó vào thì ñuôi hai con nát b ươ m, ng ưi ñàn ông này li n ngh ĩ ra tr ò ch i cá. Th là gi ăng l ưi h và ch b t lo i cá bi t ch i này. C ũng ch ai bi t nuôi cá ch i Yên Ph có t bao gi nh ưng t th p niên 50 th k tr ưc, trong làng có kho ng dăm nhà. Ngoài nuôi cá ch i, h còn nuôi cá Vàng, cá Ki m, Mã giáp nh p t H ng Kông. Tr con vào làng ng n ng ơ vì các lo i cá. Sau khi có búi giun, ñám tr l c s ch ñ t r i th vào b cho cá ăn. Tham ăn nh t l à cá Vàng. B ng loài này bao gi c ũng tròn c ăng. Cá ñưc nhi u ng ưi nuôi v ì màu vàng óng , m i khi chúng b ơi nghiêng là loang loáng màu vàng t a nh ư ki m vàng c a vua L ê ri kh i v bay v phía th n Kim Quy h L c Th y. Song nuôi cá Vàng ph i thay n ưc liên t c vì cá này thi u ôxy là ngáp ch t ngay. Nuôi cá ch i là thích nh t vì ăn càng ít chúng ñánh nhau càng h ăng. B cá th i ñó l àm khung 21 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
www.100hanoi.com Thuù chôi ngöôøi Haø Noäi bng tôn, lo i to nh t c ũng ch dài kho ng 30cm vì ng ưi ta không dám làm to h ơn v ì kính 5 ly r t hi m, ch có kính 3 ly, ñ n ưc nhi u áp l c l n làm v b . B ñưc làm ph Hàng Thi c. Các bác th gò khéo tay thì làm tàu th y, còn th n ào cũng có th làm b cá ñưc. Kính ñưc c t v a, sau ñó l p vào khung và ng ưi ta tr n cát v i s ơn ñp vào các ch n i. Vài ngày khô s ơn là thành b . Tr ưc khi mang cá ñi ch i, ñ a nào c ũng ph i cho cá t p gi ươ ng vây, vè nhi u l n b ng cách ñ m t chi c gươ ng con ngay bên c nh bình cá. N u không ñ g ươ ng thì ñ hai bình sát nhau. Cá ch i có ñ c ñim th y bóng nó là t gi ươ ng vây gây chi n. Khi ch i th ưng ñám tr ph i chn nh ưng con t ươ ng ng nhau, vì ñ con to ch i v i con nh là con nh ch có ch y quanh bình. M i l n con nào b xé vây tr ưc là ñám tr hò reo sung s ưng. Con nào không b rách vây hay ñuôi ho c b ít h ơn là con ñó th ng. Ph n th ưng cho ch cá chi n th ng ñôi khi c ũng r t ñơn gi n, k b thua ph i tr m t c c giun. Ch có v y thôi mà ñám tr ch ơi mãi không chán. Cá c a ñ a nào thua là ph i dành d m tng xu b ng cách không ăn xôi xéo bu i sáng ñ có ti n mua con m i. Không ch con tr , nhi u ng ưi l n c ũng mê ch ơi cá. Bây gi tr con ít ch ơi cá ch i. Dù ch ơi ch i có h p d n chúng c ũng không có th i gian ñ ch ăm b i tr su t ngày ph i hc. M i l i tr bây gi có nhi u trò ch ơi khác hi n ñ i và v ăn minh h ơn. Có th ch ơi cá ch i s m t ñi và nó ch còn là câu chuy n k trong cu n sách n ào ñó nh ưng dù sao ñó cũng là trò ch ơi thú v c a m t th i. 22 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
www.100hanoi.com Thuù chôi ngöôøi Haø Noäi Ch i gà Hà Thành - Ngh ch ơi l m công phu Áo nhàu nh ĩ x n cao, anh Tr n Ðc Hanh nhúng tay vào chi c bát con, v c t ng v c nh n ưc ngh ngâm v i r ưu tr ng ñ xoa bóp cho chú gà ch i c a m ình. Con gà xám m ơ cao, to, dáng oai phong, r ưn c , khoan khoái t n h ưng nh ng c ch v v ca ch . Hà N i m t chi u cu i ñông. Ánh ñèn ñưng ñ bóng dài xu ng nh ng l ưng ng ưi ñng ng i l nh t i bãi ñt phía c ng công viên Tu i tr . Tr ưc m t h , hai chú gà ch i ñang lao vào cu c th ư hùng quy t li t. Các ñu s ĩ áp sát nhau, "khóa c " r i tìm cách tung nh ng ngón ñòn hi m hóc, d ũng mãnh v phía ñ i th . Chú gà lông tía b ng nh y v t lên, hai chân tung cao, xoè ra r i b qu p xu ng ñ u con lông xám T nhi u th k nay, ch i gà ñã là thú vui c a ng ưi dân thành ph ngàn n ăm tu i. Ng ưi Hà thành mê ch i gà không ch b i s c h p d n t ñ u pháp, tài ngh c a nh ng " ñ u s ĩ" này, mà ni m ñam mê ñó còn th hi n khát v ng th ưng võ, nét v ăn hóa truy n th ng c a ng ưi kinh k ỳ. Ngh ch ơi l m công phu Áo nhàu nh ĩ x n cao, anh Tr n Ðc Hanh nhúng tay vào chi c bát con, v c t ng v c nh n ưc ngh ngâm v i r ưu tr ng ñ xoa bóp cho chú gà ch i c a m ình. Con gà xám m ơ cao, to, dáng oai phong, r ưn c , khoan khoái t n h ưng nh ng c ch v v ca ch . Anh Hanh là tay ch i gà “s ng s ” ñã h ơn 10 n ăm nay. Nói t i Hanh "t ươ i" ng õ Qu ỳnh, thì s i gà Long Biên, Bách Th o, Vân H (Hà N i) có l hi m ng ưi không bi t ti ng ưi ñàn ông tu i ngo i t tu n, th p bé, râu r m, mê ch i gà nh ư ñiu ñ . 23 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
www.100hanoi.com Thuù chôi ngöôøi Haø Noäi Anh Hanh k : "C ñ i tôi ch có m t thú vui duy nh t là ch i gà, t th a 12, 13 tu i, tôi ñã ch p ch ng làm quen v i trò ch i gà. Tôi thích cái ch t máu l a, quy t ñ u c a tr n th ư hùng gi a hai chú gà, l i yêu cái d u dàng khi ñư c ch ăm sóc, ch ng ki n s l n lên, tr ưng thành c a gà con. Nh ng tình c m y t nhiên ng m sâu, in ñ m tron g tôi. Hi n nay, lúc nào trong nhà tôi lúc nào c ũng th ưng tr c n ăm, sáu con gà ch i." Vu t ve chi c c tr i l i, da d y, ñ s n c a chú gà "c ưng", anh Hanh tâm s , ñ " ñúc" ñưc con gà ch i ưng ý thì r t c u k ỳ, công phu, t n th i gian. Ng ưi nuôi ph i kh t khe t vi c ch n gi ng, gây gi ng, xem t ưng gà ñn nuôi d ưng, luy n t p cho gà. Ch n gà ph i l a t khi còn non và ph i thu c dòng gà có m là con mái kh e m nh, bn b , gan d , s c ch u ñòn t t, còn gà b ph i có chân ñá hi m hóc, s h u nhi u ngón ñòn hay. Đng th i, ch "ch m" nh ng con có m to th ng, mi ng r ng, ñ u nh theo xuôi v i c n c , l ưng r ng, cánh dài, ñùi to, chân thanh, ngón th t Mu n cho gà ch i ra s i ñ u ít khi ph i ch u th t b i thì ch ñ ăn c a gà ñưc ng ưi nuôi r t coi tr ng. Mt ngày gà ch ñưc ăn 2 di u lúa, tr ưa cho ăn xen k rau xanh, vài ngày m i cho ăn mt ít th c ăn t ươ i. N u ăn nhi u quá, gà s b béo, gi m s linh ho t, nhanh nh n. Th y anh Hanh d c b u tâm s v i khách v chuy n " ñúc" gà, ông Tr n Ðc T m, b anh Hanh, c ũng là m t cao th d y d n kinh nghi m trong làng ch i gà Hà N i, vui v góp chuy n, khi gà "ch m niên", ngh ĩa là tròn m t tu i, m i ñưc ñem hu n luy n 24 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
www.100hanoi.com Thuù chôi ngöôøi Haø Noäi “chi n ñ u”, cho ñá t p v i m t con gà khác. Cách này giúp gà luy n nh ng ñòn, th c ơ b n nh ư các chiêu ñánh vào m ình, vai và khu v c tam giác tr ưc c (g i là ki ng), ñánh t bên c nh, ñánh ngang (g i l à mé), hay chui vào d ưi cánh, ñánh ng ưc lên ( ñánh ki u thông v a), và c ũng giúp ng ưi nuôi khám phá ra tính n t và ngón võ hay c a gà nhà. Bên cnh ñó, ñ l p ga dà dày, có s c ch u ñ ng t t thì ng ưi nuôi còn dùng ngh t ươ i, phèn chua, ñem giã nát r i ngâm r ưu ñ xoa cho gà m i ngày và cho gà ph ơi n ng th ưng xuyên. Đn khi ñưc m t n ăm r ưi là "hai thày trò" có th ñem nhau ra "x i" ch i v i gà khác. "Đúng th i ñim m i ñưc phép mang ra thi ñ u. Nhi u ng ưi ch ơi thi u kinh nghi m và háo th ng hay ép gà ñá non ñã ch u th m b i d ưi tay các b c ñàn anh trong ngh . Vì v y m i có ng ưi ñúc k t kinh nghi m in h n thành sách bán". Ông T m th ng th ng nói. Tinh th n th ưng võ Nhi u ng ưi Hà thành mê ch i gà còn nh nh ư in tr n th ư hùng vô ti n khoáng h u t i vưn Bách Th o cách ñây g n 20 n ăm tr ưc. L n ñó, Bách l a v à Ô tía, hai con gà ch i có ti ng th i ñim ñó c a hai ch kê x i Vân H và x i Bách Th o, ñánh r òng rã ñn hi p th 13, con Bách l a b ñ i th m m t m t bên m t, da trên c bong ra m t 25 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
www.100hanoi.com Thuù chôi ngöôøi Haø Noäi mng l n, máu ch y chan hoà, song v n anh hùng gi ơ ng c ch u ñòn. Phía x i Vân H ñã có ng ưi dao ñ ng, x m xì xin thua. Song nhìn ánh m t còn l i ca con Bách l a v n chói lên tia l a d d i xoáy vào ñch th , m c cho ñ i ph ươ ng v ươ n c, di u võ d ươ ng oai, tay ch x i Vân H v n gi hy v ng. Ch u ñòn ñn hi p 17, con Bách l a b t ng v t lên cao, dùng c hai chân ñá móc ñ i th m t ñòn hi m hóc. B móng nh n xé rách tai, xuyên vào má, x c th ng lên ñu, con Ô tía máu ch y ñ m xu ng c , ph n x thi u chu n xác. Bách l a nhanh chóng b i thêm nh ng cú ñá, cú m tr i giáng vào ñu ñ ch th . Dính ñòn ñau, Ô tía không ch u n i, choáng váng, b ch y kh i si. Ch nhân chú g à Ô tía thua cu c mà không kh i ng ngàng. "N u cu i nh ng n ăm 80 ñ n ñ u th p niên 90 c a th k tr ưc - th i ñim huy ho àng ca làng ch i gà Hà N i - gi i ch i gà t Hà Nam, Thái Bình, H ưng Yên, B c Ninh, ñ n Bình Đnh, Thành ph H Chí Minh, ch quanh qu n t t p t i v ưn Bách Th o, sân v n ñng Long Biên, ñ so c a v i gà ch i Hà thành. Và m i tr n th ư hùng nh ư v y, t già tr , l n bé, t ông già tóc b c ph ơ ñeo kính l ão ñn c u h c sinh 13, 14 tu i, t ông giám ñ c ñ n anh xe ôm ñu b h p d n tr ưc các mi ng ñánh, l i ra ñòn hi m hóc, bi n hoá khôn l ưng c a các " ñ u s ĩ". Nh ưng hi n nay ch tính s ơ s ơ, có ñn hàng ch c x i gà, ñim ch i gà Hà N i, t vưn Bách Th o, công viên Lenin, ñn v ưn hoa con cóc, v ưn hoa Pasteur, bãi Ph úc Xá, Nghi Tàm 26 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
www.100hanoi.com Thuù chôi ngöôøi Haø Noäi "Ph bi n nh ư v y, song trò ch ơi mang tính th ưng võ này l i ñang m t d n s h p d n vn có, thi u ñi nét v ăn hoá truy n th ng", ông Tr n Ðc T m tâm tình. Có th theo n ăm tháng, ch i gà Hà thành ñã ñi thay, nh ưng rõ ràng, còn nh ng ng ưi yêu m n thú ch ơi th ưng võ nh ư anh Hanh, ông T m thì ch i gà s khó mai m t, và nh ư l i tâm tình c a Ch t ch H i sinh v t c nh Hà N i Hoàng Kim Trung: "Ch i g à ñưc ng ưi Hà thành gìn gi , trân tr ng t hàng tr ăm n ăm qua. Hi n nay, dù nó ñã b ngưi ta l i d ng, nh ưng chúng tôi s tìm cách quy t nh ng ng ưi có ni m ñam m ê, ñ cùng b o t n và phát huy thú ch ơi này, ñc bi t là nhân d p Th ñô làm Đi l k ni m tròn 1.000 n ăm tu i". 27 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
www.100hanoi.com Thuù chôi ngöôøi Haø Noäi K ngh luy n chim vành khuyên Hà N i Quán cafe nh góc h Thi n Quang là n ơi “t t p” m i bu i sáng c a Câu l c b v ành khuyên Hale. T i ñây, hôm ít thì ch ng n ăm m ươ i, hôm nhi u thì có ñn trên tr ăm l ng vành khuyên xinh x n, thi nhau líu lo. Chú chim vành khuyên này c a anh Tu n t ng ñot nhi u gi i và t ng ñưc tr giá 25 tri u ñ ng . "S m cho mình m t chú chim khuyên ưng ý, tr giá vài ch c ngàn ñn vài ch c tri u m i ch là khâu ñu. Mu n chim hay, ‘ ñ u’ t t, ng ưi ch ơi khuyên còn ph i ch ăm b m, t p luy n r t công phu.” L i anh b n có thâm niên “ch ơi chim” hàng ch c n ăm khi n tôi không kh i tò mò v thú ch ơi chim khuyên ñc ñáo Hà N i. Ch ăm chim h ơn ch ăm v ñ Quán cafe nh góc h Thi n Quang là n ơi “t t p” m i bu i sáng c a Câu l c b v ành khuyên Hale. T i ñây, hôm ít thì ch ng n ăm m ươ i, hôm nhi u thì có ñn trên tr ăm l ng vành khuyên xinh x n, thi nhau líu lo. Anh Đng V ăn Tu n (sinh n ăm 1964), Phó Ch nhi m Câu l c b vành khuyên Hale - 28 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
www.100hanoi.com Thuù chôi ngöôøi Haø Noäi mt lão làng trong gi i ch ơi chim khuyên Hà thành, có thâm niên g n 30 n ăm k , qu ê mình Đà N ng. Cách ñây 24 n ăm, anh ñi làm xây d ng Hà N i, r i l y v , l p nghi p ñây. Nh ng chú chim chào mào, y n, vành khuyên ñưc anh ñưa lên tàu, v n chuy n t Đà N ng ra Hà N i ñ ti n b ch ăm sóc. “Ngày y, ng ưi Hà N i ch ơi chim nhi u, nh ưng không có thói quen mang chim ra các quán café như bây gi ,” anh nói. Nh p ly cafe, anh b o, trong các loài chim c nh, ch ơi khuyên th t l m công phu. Lo ài vành khuyên là th chim nh xinh, màu vàng xanh nh ưng c ũng có con m àu vàng óng, ñen, m ơ r t ñưc ưa chu ng. Theo anh Tu n, h u h t chim khuyên ch ơi ñu là chim b y. Do ñó, công ñon ch n chim ph i c c k ỳ t m n. Này nhé, ph i ch n ñưc nh ng chú khuyên có ñu to, trán rng, m t ñóng cao (m t x ch lên trên phía ñnh ñ u). Nên ch n nh ng chim khuy ên m vàng, hàm sâu, lông m ng, ng n và t ơi. Đây là nh ng chú khuyên có kh n ăng nhanh hót (líu) và líu nhi u. Chim vành khuyên hay ph i là nh ng chú hay ñ ng gi a c u (thanh gi a l ng, làm ch cho chim ñng), gi ng l nh, to, dài và có tính ganh ñua v i ñ ng lo i Chân chim khuyên ph i cao, lông óng ñ t o dáng cho chim ñ p. Vì ch n chim r t khó, n ên có ng ưi ng i c bu i c ũng không ch n ñưc cho mình m t chú chim ưng ý Ch n xong chim, m i ch là xong công ñon ñ u. Ti p theo, là công ñon ch ăm sóc và t p luy n. Thông th ưng, m i ng ưi ch ơi chim s có m t k ngh riêng ñ ch ăm sóc 29 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
www.100hanoi.com Thuù chôi ngöôøi Haø Noäi chim c a mình. Nhi u ng ưi còn ví von, ch ăm chim ph i c n th n h ơn ch ăm v ñ . Vi c ñu tiên trong công ñon ch ăm sóc vành khuyên là ch n cám. Ng ưi s ành chim không th cho chú chim c ưng c a mình ăn cám công nghi p bình th ưng mà ph i cho ăn cám ñu xanh ho c các lo i cám “ ñ c s n” dành riêng cho chúng. Thi tho ng, ng ưi ta l i ph i cho chim ăn b sung các lo i d ưng ch t: m t tu n cho ăn 1 l n m t o ng (kho ng 5-7 gi t) ñ t ăng s c ñ kháng. Chim c ũng ñưc ăn hoa qu v à sâu, châu ch u t ươ i th ưng xuyên. Ngoài ra, mùa ñông nên cho chim khuyên ăn th c ăn có ch t m h ơn mùa hè. Anh Tu n cho hay, vành khuyên hay m c b nh ñưng ru t. M i l n nh ư th , anh ph i dùng “bí kíp” riêng b ng thu c nam, hòa l n vào n ưc u ng ñ ch a tr . N u ñ l nh, chim s b “trúng gió,” và anh Tu n ch a b ng cách bôi m t l ưng d u gió thích h p vào “áo l ng” [m nh v i che l ng chim – PV] ñ chim kh i b nh. Ch ñ t m c a vành khuyên c ũng gi ng ng ưi. M i ngày, ng ưi ta ph i t m cho chim 1 l n và mùa ñông thì pha n ưc m cho chim t m. Đ c bi t, không ñưc d ùng tay bt chim mà ph i m c a l ng, lùa chim sang l ng tm, ñưc thi t k riêng bi t. Anh Nguy n Cao C ưng, 37 tu i ( T Hi n, Hà N i) cho hay, ngoài ch ñ ch ăm sóc ñc bi t, chim vành khuyên còn ph i ñưc t p luy n th ưng xuyên. C hai ngày m t ln, ng ưi ta l i ph i mang chim ñi “t h i” ñ giúp chúng b o d n, t o s ganh ñua 30 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
www.100hanoi.com Thuù chôi ngöôøi Haø Noäi nhau líu. Chim c a anh C ưng c ũng ñã ñot nhi u gi i trong các h i thi chim v ành khuyên ca Hà N i c ũng nh ư liên t nh. Hi v th i gian dành cho chim, ng ưi ch ơi chim ñu b o m t r t nhi u. Và, h u nh ư h không dám không ñi ñâu xa dài ngày. N u ñi, h s thì mang chim ñi g i nh ng ng ưi cùng ch ơi, b i ch th thì m i “ ñ tin c y” cho s c kh e c a chim c ưng. Nhìn l ng chim, bi t ñ i gia Nh ng n ăm tr l i ñây, Hà N i r lên thú ch ơi vành khuyên v i ñ các l a tu i, th ành ph n. Có ng ưi ch ơi chim ñơ n gi n ch vì thú vui, nh ưng c ũng có ngưi ch ơi vì m c ñích kinh t . Anh Tu n cho hay, tuy không mua ñi bán l i chim, nh ưng anh là m t trong nh ng nh à sn xu t cám ñ u xanh dành cho chim vành khuyên Hà N i. Vi c bán cám v i giá 50.000 ñng/kg c ũng là m t ngu n thu giúp anh duy trì thú vui này. Giá c a m t chú chim vành khuyên c ũng th t ña d ng, có chú ch vài ch c ng àn, nh ưng cũng có chú ñ n vài ch c tri u ñ ng. Chim khuyên c a anh Tu n ñưc ñ nh giá 25 tri u ñng b i ñã nhi u l n ñot gi i trong các h i thi. Chim khuyên c a anh C ưng c ũng ñ n giá 20 tri u ñng, nh ưng h ñ u không bán. Anh Tu n b o, ñó ch ưa ph i là cái giá “ng t ng ưng,” mà ch l à cái giá “kha khá” cho nh ng ng ưi ch ơi chim. Th c t , có con hoàng khuyên líu hay lên t i 65 – 70 tri u ñng. Giá ñ t là v y, nh ưng c ũng không có chim mà bán. Li n a, b i “chim ñ p ph i l ng son” nên các ñi gia ch ơi chim khuyên c ũng ch s tn kém khi s m cho chú chim c ưng c a mình nh ng chi c l ng tre ñưc tr m tr công phu v i nh ng cái giá ng t ng ưng. Anh S ơn, m t ng ưi ch ơi chim ñã “ch u chi” ñ n 60 tri u ñ ng ñ mua m t chi c l ng chim v i b cóng (b ñ ng th c ăn, n ưc u ng cho chim) và c u cho chim ñ ng, moóc l ng b ng ngà voi. V a qua, anh S ơn c ũng ñã m t chú hoàng khuyên tr giá 40 tri u ñ ng. Theo gi i ch ơi chim khuyên, nhi u ñ i gia tìm mua mua chim ñot gi i các gi i thi v i giá cao ñ “t ăng giá tr ” c a mình. Song, ñây ch ưa h n là s l a ch n hoàn h o. B i, “có ng ưi b m t ñ ng ti n, mua chim ñưc gi i nh ưng không bi t ch ăm sóc, hu n luyn nên chim l i b t t ngòi. B i, chim hay nh ưng r ơi vào tay th y không gi i” anh Cưng nói. Anh Tu n thì có l i khuyên v i nh ng ng ưi m i b ưc vào thú vui tao nhã này là “h ng t t ” và ñu t ư có ch n l c. Theo ñó, ng ưi ta ch c n mua nh ng chú chim có giá h p lý và t t “h c ngh ” t l p ñàn anh ñi tr ưc b i m i ng ưi có m t “bí kíp” riêng ñ có 31 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
www.100hanoi.com Thuù chôi ngöôøi Haø Noäi ñưc nh ng chú chim hay. Th y sinh - thú ch ơi mi c a ng ưi Hà N i Theo quan ni m c a ng ưi châu Á, trong m i gia ñình nên có m t góc d ành cho thiên nhiên dù ñó ch là cành hoa, ch u cây hay là c m t góc v ưn. Trong nh ng n ăm g n ñây, ng ưi Vi t Nam ñã bi t ñ n nhi u h ơn v phong cách mang thi ên nhiên vào trong không gian s ng c a mình. M t trong nh ng cách trang trí ñ p và ñư c ñánh giá cao nh t ñó là phong cách trang trí th y sinh Th y sinh – thú ch i m i ñ c ñáo Ngh thu t ch ơi th y sinh và ch ơi cá c nh có m t ñ c ñim chung là ñu ñưc tr ưng bày trong b kính và ñt trong nhà, nh ưng khác nhau ñim m t b ên là “ch ăn nuôi”, mt bên là “tr ng tr t”. Thú ch ơi th y sinh th c s giúp cho m i ng ưi tìm ñưc s th ư thái cân b ng sau nh ng áp l c công vi c và cu c s ng. Mt h th y sinh ñ t chu n thì c n ph i ñ theo yêu c u: b th y tinh có kính dày ít nh t 8mm, n n tr ng cây bao g m ñ t có phân và s i, ñèn “m t tr i” t o ánh sáng t nhi ên giúp cây th c hi n quá trình quang h p, b l c n ưc, bình CO2 ñ duy trì s s ng c a cây và cu i cùng m i là cây th y sinh. 32 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
www.100hanoi.com Thuù chôi ngöôøi Haø Noäi Nh ng phong c nh trong các h th y sinh th ưng làm cho b t c ai khi ñưc th ưng ngo n ñ u liên t ưng ñ n hình nh m t n ơi nào ñó ñp ñ n mê h n. Thu g n không gian yêu thích vào m t h n ưc b ng th c v t th y sinh mô ph ng thiên nhiên t ươ i ñp là nguyên t c và c ũng là ngh thu t c a môn ch ơi ñưc du nh p t Nh t B n n ày. Ngh ch ơi c ũng l m công phu Mc dù bi t ñ n thú ch ơi th y sinh, nh ưng nhi u ng ưi c ũng không dám theo b i nó cũng yêu c u nh ng nguyên t c khá nghiêm ng t. Ngoài vi c ph i s m ñ ñ dùng, c n thi t, ng ưi ch ơi c n ph i n m rõ nh ng quy ñ nh nghiêm ng t v th i gian m ñèn, lưng CO2 c n thi t là thách th c không nh cho nh ng ng ưi ch ơi. B i n u không cây c trong h không phát tri n nh ư ý mu n, th m chí b l i tàn. Mà n u ñ cung c p ñ v t d ng c n thi t cho m t b th y sinh tiêu chu n thì giá c c ũng lên m c khá cao bi v t li u cho thú ch ơi này h u h t ñ u nh p ngo i. Vi mong mu n thúc ñ y ngh thu t ch ơi thu sinh Vi t Nam phát tri n h ơn, Cty Th y Mc (TP.HCM) ñã tr thành m t ñ a ch vàng cho ng ưi có ñam mê v i thú ch ơi m i này, b i không ch là n ơi cung c p các v t li u cho thú ch ơi th y sinh m à công ty còn nghiên c u, cung c p các lo i v t li u ñưc s n xu t trong n ưc làm gi m t i thi u giá thành. V i quy mô h ơn 4.000m2 v i h ơn 500 h ki ng, có th kh ng ñ nh tr i th y sinh ca Công ty Th y M c là tr i th y sinh l n nh t trên toàn qu c hi n nay. Công ty ñã cùng v i ñ i ng ũ k s ư c a mình ñã tìm tòi nghiên c u và t o ra s n ph m 33 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
www.100hanoi.com Thuù chôi ngöôøi Haø Noäi BONBON v i nh ng tính n ăng nh ư nh ng s n ph n ch t n n ngo i nh p v i giá c hp lý ñã t o nên m t b ưc ti n m i trong ngành Th y Sinh Vi t Nam. Không d ng l i ñó hi n nay ñ i ng ũ k s ư c a Th y M c v n ñang ti p t c nghi ên cu ti p v lo i phân n n BONBON Bazan v i màu ñ t nhiên c a ñ t ñ Bazan, d òng sn ph n này mang tính ti n l i cao h ơn vì cách s d ng hoàn toàn ñơ n gi n, b n ch cn cho vào h và tr ng cây ch không c n tr n thêm b t kì v t li u gì. Sau dòng s n ph m v n n th y sinh thì vi sinh, phân n ưc và phân nhét s nhanh chóng ñưc Th y M c ñưa ra th tr ưng trong th i gian s m nh t v i ch t l ưng và ñ tinh c y cao và giá c hoàn toàn phù h p v i túi ti n c a ng ưi Vit Nam. Đ b t k p v i thú ch ơi th y sinh trên ñt Hà N i, các ph cá c nh n i ti ng nh ư Hàng Đu hay các làng Nghi Tàm, Yên Ph , T Liên ñã b t ñ u nuôi tr ng và bán cây th y sinh. Và thú ch ơi này nhanh chóng tr thành thú ch ơi tao nhã c a ng ưi Hà N i. 34 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
www.100hanoi.com Thuù chôi ngöôøi Haø Noäi Thú ch ơi xe ñp c c a ng ưi Hà thành Gn 40 xe ñ p c , có chi c giá vài nghìn USD, n i ñuôi nhau bên H Tây (Hà N i), th nh tho ng ti ng chuông reng reng vang lên xen gi a nh ng ti ng còi inh i c a xe máy, ôtô. Ngày ñu n ăm các thành viên h i xe ñ p c h n g p nhau t i ñưng Thanh Ni ên. 8h sáng m i ng ưi có m t ñông ñ , t t c ñ u h ưng s chú ý vào c già m c qu n áo b ñi, tóc b c tr ng. Tu n "Bánh bao", ng ưi n i danh kh p Hà N i vì thú s ưu t m xe ñ p c, gi i thi u ñó là c Ng c 75 tu i, h i tr ưng H i xe ñ p c Hà N i x ưa và nay. C Ng c trình bày v i m i ng ưi l ch trình chuy n ñi, các ñim d ng, ngh ñ ch p nh l ưu ni m. Ông Tr n Nh ư Tô (ng ưi ñ i m ũ ph t, ñeo kính ñen) trên chi c Aviac " ñ c" c a mình 8h10 h i b t ñ u kh i hành. G n 40 xe ñ p c , m i chi c m t ki u n i ñuôi nhau tr ên ñưng Thanh Niên, th nh tho ng l i có ti ng chuông reng reng ho c ti ng toe toe xen gi a nh ng ti ng còi inh i c a xe máy, ôtô. Đoàn xe vòng qua các tuy n ph Mai Xuân 35 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
www.100hanoi.com Thuù chôi ngöôøi Haø Noäi Th ưng, Phan Đình Phùng, Nguy n Tri Ph ươ ng và d ng ngh ch ng m t khu v c công viên Lê Nin. Va d ng chân ch ng chi c Aviac màu b c dòng Nicholas Barra ñư c s n xu t t nh ng n ăm 1930, ông Tr n Nh ư Tô h h i k tr ưc ñây công tác t i B Ngo i giao, l àm s quán bên Pháp 10 n ăm. Ni m ñam mê v i xe ñ p c nhen nhóm t cu i n ăm 2005, ý ñ nh c ũng ch tìm ki m m t chi c xe ñ p ñ thu n ti n ñi l i và ti t ki m chi phí. "Chi c Aviac màu b c dòng Nicholas Barra ñưc mua trong m t chuy n công tác t i Lyon t m t ng ưi b n thân vi giá 200 Euro. M i nhìn nó l n ñ u mình ñã k t ngay", ông Tô k . Gn bó v i xe g n 2 n ăm, khi k t thúc nhi m k ỳ v n ưc, ông Tô rinh luôn xe v nh à. "H i ñ u ch ưa ñam mê v i nó, nh ưng t lúc tò mò khám phá ngu n g c con Aviac n ày mi ñâm ra mê. M i ngày ni m ñam mê t ăng lên, ñn khi v n ưc mình ñã tr th ành tín ñ cu ng nhi t mê xe ñp c ", ông Tô tâm s . Mê xe ñn m c trong hai n ăm cu i tr ưc khi ngh h ưu, ông Tô ch s d ng xe ñ p ñi làm, ngày ngày ñp xe t Ph ươ ng Mai ñn B Ngo i giao. Gn 2 n ăm t khi v Vi t Nam, ông Tô s ưu t m g n ch c xe ñ p n a. Trong ñó có hai chi c Peugeot ñ i 1954 dòng Smilar related, chi c xe ñang ñi và chi c Aviac ñ i 1950 dòng Gnome et Rhuone thu c hàng ñc Vi t Nam. Chi c Aviac màu b c d òng Nicholas Barra ñưc s n xu t t nh ng n ăm 1930 c a ông Tô hi n là chi c xe c nh t hi, ñ ng th i c ũng là chi c xe ñ t nh t. Ông Tô cho bi t n u bán theo giá th tr ưng có th lên t i g n 2.500 USD. 36 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
www.100hanoi.com Thuù chôi ngöôøi Haø Noäi C Nguy n Danh Đin ng ưi l n tu i nh t trong h i. Trong h i ch ơi xe ñp c Hà N i x ưa và nay, ng ưi cao tu i nh t là c Nguy n Danh Đin Lê Đi Hành. 86 tu i, nh ưng ni m ñam mê xe ñp c trong c v n luôn tràn ñy nhi t huy t nh ư h i trai tr . Ng ưi ngoài có th d dàng nh n ra cái nhi t huy t ñó thông qua trang ph c c ñang m c, t t c ñ u dành cho dân ñua xe chuyên nghi p, nh ư m ũ b o hi m, kính m t, áo gió, qu n bó Th nh tho ng b ñau chân ñau kh p, nh ưng c khi nào m i ng ưi trong h i g i ñin ñi t tp ñ p xe quanh ph ph ưng là c Đin ñi ngay. "Chân ñau ph i ñ p xe th t mau nó mi nhanh kh i ñưc, càng n m nhà nó càng ñau thêm", c lý gi i. Trưc ñây c Đin là tay ñua xe k ỳ c u th i Pháp thu c. Nh ng n ăm 1940 c t ng ñưc th c dân Pháp m i sang Paris ñua xe, ñ i di n cho n ưc An Nam thu c ñ a. Chi c xe ñưc c s d ng là Aviac ñi 1960 dòng A Duravia, trông xa gi ng xe ñ a hình h ơn là xe ñp c. Nh ng ng ưi cùng nhau sáng l p ra h i xe ñ p c Hà N i ngoài Tu n "Bánh bao" c òn có anh Hùng "Cá". Anh Hùng hi n s h u nhi u xe ñ p c nh t Hà N i v i g n 40 chi c, t Mercie nam n , ñ n Peugeot ñ i vú m , phanh g m, khoá c là lo i ñ c ñáo mà nh ng xe cùng hi u nh ưng s n xu t g n ñây không có ñưc. T t c hãng xe c c a Pháp nh ư Marila, Follis, Joang Fonix, Sterling, Mercier, Peugeot, Aviac anh ñu có, 37 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
www.100hanoi.com Thuù chôi ngöôøi Haø Noäi nhi u thì 5-6 xe, ít c ũng ph i ñôi chi c. Anh Hùng có nhi u xe ñ p c nh t Hà N i v i g n 40 chi c. Ch trong ch c lát ñoàn xe ñã hoàn thành l ch trình qua di tích H a Lò, Nhà hát l n, vưn hoa Lý Thái T và cu i cùng là ñn Ng c S ơn. Anh Tu n nh ư th ưng l rút chi c kèn b ng ñ ng ra th i toe toe, t p trung m i ng ưi l i ñ ch p nh l ưu ni m c ũng nh ư là quay video k ni m. "Trong ñ i hình thì nh ng ng ưi t m tu i 40 nh ư mình là tr . Tôi cũng ch là ng ưi ñi sau, h i xe ñ p c này mu n ho t ñ ng t t thì cn có nh ng con chim ñu ñàn nh ư c Đin, c Ng c d n ñưng", anh Tu n nói. Khi h i v k ho ch trong t ươ ng lai c a h i, anh Tu n cho bi t, ñ n d p k ni m 1.000 năm Th ăng Long - Hà N i, m i ng ưi s ăn m c qu n áo c trang, ñ p xe quanh c u Long Biên, ñi kh p 36 ph ph ưng, ch p nh t i t t c ñ a ñim danh lam th ng c nh ca Hà N i. Riêng v b n thân, anh nói: "Hôm ñó tôi s m c b qu n áo Police th i Pháp thu c, ñi dép d , ñ u ñ i m ũ c i tr ng, ñi chi c Follis ghi ñông ngh ch, trông ñúng ki u c nh sát ngày x ưa". Hi xe ñ p c Hà N i x ưa và nay ñưc thành l p t ñ u n ăm 2007. Sau h ơn 2 n ăm mi t mài tìm ng ưi có chung s thích, hi n nay h i ñã có 43 thành viên v i ñ m i l a tu i. 38 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
www.100hanoi.com Thuù chôi ngöôøi Haø Noäi Thú ch ơi chim chào mào ca ng ưi Hà thành Nói v thú ch ơi chim chào mào Hà N i, Phó Ch t ch H i Sinh v t c nh Hà N i Mai Xuân M m cho bi t, Hà N i hi n nay, ng ưi ch ơi chim có t i hàng ngàn ng ưi, trong ñó H i Chim chào mào thu hút x p x 100 ng ưi. Vui m t ñiu là quan ni m ch có nh ng ng ưi ñ ng tu i, khá gi , có c ơ ng ơi b th các bi t th m i yêu ti ng hát c a thiên nhiên ñã thay ñi khi ngày càng nhi u ng ưi tr 39 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
www.100hanoi.com Thuù chôi ngöôøi Haø Noäi tu i ph , các khu nhà chung c ư, nhà t p th tìm ñn thú ch ơi tao nhã này. Và nhi u ng ưi trong s ñó ñang cùng v i H i Sinh v t c nh Hà N i tích c c tham gia các ho t ñ ng k ni m Đ i l 1.000 n ăm Th ăng Long-Hà N i, mà v a qua là H i thi Ti ng hót chim Chào mào Sinh v t c nh Hà N i m r ng l n th nh t di n ra vào ñu năm 2010 thu hút h ơn 50 t ch c, cá nhân nuôi chim quý Hà N i và các t nh lân c n. Không l nh lót hi u th ng nh ư h a mi, không kiêu sa nh ư vành khuyên, hay m c m c nh ư cu gáy, âm thanh trong tr o c a chào mào kh ơi g i v không gian yên bình c a nh ng khu v ưn xanh r p bóng cây trong vùng n i ô. Có l c ũng vì th mà x ưa nay, ng ưi Hà thành dành tình c m ñ c bi t cho lo ài chim bé nh , ñáng yêu và hi n lành này. Mt tr i ló d ng, c ăn nhà s 246 ph L c Trung ñã v ng âm thanh l nh lót c a ñôi chim chào mào l a. Nh ng ti ng "triu, uýt, triu triu huýt" lúc tr m lúc b ng, ríu ran kh p m t kho nh không gian. Đôi chào mào ñp tuy t v i s c lông s c s má, h ng, c p lông mày có nh ng s i màu vàng xen k màu ñ, vui v nh y qua, nh y l i trên thanh g trong hai chi c l ng. Mi ng chúng li n tho ng ngân nga m t h ơi dài khúc nh c thiên nhiên. Thong th v c m t nhúm nh cà r t ñã ñư c h p m m tr n l n v i t ñ , anh Ph m Ng c Hà - ch nhà và c ũng là ch nhân c a ñôi chim chào mào, vui v nói: "Th c ăn cho chào mào ñy. Ngoài cám, cào cào, côn trùng, chúng ăn lo i qu có màu ñ nh ư: cà chua, t, chu i, cam, cà r t ñ gi ñưc s c ñ cái ñít c a chúng." Anh Hà cho bi t, chú chim vô t ư này là nh ng thiên th n nh bé mang l i s th ư thái, vui v , b l i ñ ng sau nh ng lo toan b n b , t m xa ti ng tàu xe h n lo n ch n th thành. Nh ng giây phút bên chúng, anh c m th y nh ư l c vào m t th gi i khác, không bon chen, không m , l ng ñ ng, tr m t ư. Anh Ph m Ng c Hà "t p tành" ch ơi chim chào mào ñ vài n ăm g n ñây song ni m y êu thích ti ng thiên nhiên này ñã ñn v i anh t g n ba th p niên tr ưc, khi còn là m t c u bé khu Đ nh Công, Hoàng Mai. Cũng v i s không "kháng c " n i ti ng hót k ỳ di u c a ch ào mào mà anh L ưu Tôn Th ng, m t Pro m ñiu chim chào mào, 327 Tr n Khát Chân, ngày nào c ũng xách 40 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
www.100hanoi.com Thuù chôi ngöôøi Haø Noäi lng ra "ph chim" T ăng B t H ñ ng i nhâm nhi tách càphê, chuy n vãn v i nh ng ng ưi cùng s thích. Th ng ñang s h u c ch c chú chim chào mào, trong ñó anh quý nht l à chú chim "Hoàng Điu." Chú chào mào 8 tu i này ñưc gi i ch ơi chim Hà N i thích mê b i di n m o lý t ưng: c có hai vi n lông ñen; m ũ to ñ u, h ơi cong t g c t i ñ nh; c p chân to d ài; thân hình thuôn thuôn; mi ng m ng ng n, và ñc bi t, s h u gi ng hót nh ư chuông reo vang - th him trong loài chim chào mào. Anh Th ng b o, anh yêu thích ti ng hót c a loài chim này b i nhi u lý do, nh ưng l ý do ln nh t là ng ưi ta có th nhái ñưc ti ng c a nhi u lo i chim nh ư mi, gáy, chích chòe , riêng chào mào thì không ai b t ch ưc ñưc. "Gi ng hót c a nó l l m, nhi u cung b c khác nhau, khi b ng khi tr m, ti ng trong ti ng ñc, nghe r t khoái l tai. Đang bu n m y nghe ti ng chào mào kêu thì lòng c ũng nh nhõm," ng ưi thanh niên 28 tu i này gi i thích. Ri anh vui v th l : "Hi n nay Hà N i, do môi tr ưng ñưc b o v n ên loài chào mào ñã kéo v sinh s ng r t ñông. Đ c bi t, m t s n ơi nh ư V ưn Bách thú, h Trúc Bch có loài hoa có màu s c khá l , tôi không rõ tên, hoa c a chúng màu ph t h ng v à n d c theo c ñon cành dài. Mi khi hoa n , hàng ñàn chào mào bay v ñây. Trông c nh chúng v a chao l ưn, phô di n k n ăng bay, v a ki m m i v a c t ti ng hót, thích mê m n.". 41 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
www.100hanoi.com Thuù chôi ngöôøi Haø Noäi Ng ưi Hà N i v i thú ch ơi hoa ñào Đt Kinh kì ngàn n ăm v ăn hi n c ũng ñón Tt nh ư các vùng quê B c B khác. Và ng ưi Hà N i ñã t o cho mình nét ñp riêng ñó là thú ch ơi hoa tao nhã, tinh t . 42 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
www.100hanoi.com Thuù chôi ngöôøi Haø Noäi Hà N i nhà nào c ũng có m t cành ñào hay cây qu t c nh ñ trang trí cho ngày T t thêm sinh ñng và ý ngh ĩa. Ng ưi Hà N i ch ơi hoa không xô b mà kén r t k ĩ, có nh à ch ơi ñào bích, có nhà ch ơi ñào phai ho c ñào ta. C ñào bích và ñào phai ñu là gi ng ñưc nh p t Mông T - Trung Qu c. Hai lo i ñào trên có dáng khum khum hình c u, thu c lo i cánh kép r t dày. N hoa nh ư m t kh i c u r c r khi ñưc h ãn, hoa tàn thì thì l c m i n y m m. Đào ta cánh hoa ñơ n m ng manh, màu h ng nh t, lá xanh xen v i n bi c, cành hoa th ưng th ưa và nh . Nh ng n ăm g n ñây gi ng ñào này ñư c nh ng ng ưi ch ơi hoa sành ñiu Hà N i ưu dùng. Tùy vào di n tích c ăn phòng l n hay nh mà ng ưi Hà thành có cách l a ch n hoa ñào hay qu t cho phù h p. Ch ñơn gi n th thôi nh ưng mà c ũng r t kì công l m. V i m àu tưng s m hay sáng, g ch lát n n ho c tr i th m màu gì và bình hoa s c m hoa m àu gì cho t ươ ng x ng t t c nh ng y u t ñó ñ u ph i hài hoà thì m i tôn nên ñư c s c ñp c a cành ñào trong c ăn nhà. V i nh ng ngôi nhà có t ưòng nhà màu sám thì ch nhân th ưng ch ơi ñào bích, bình c m men nh t h ơn màu hoa, nh ưng l i s m h ơn màu tưng. Đ thêm s c màu và ph ng ph t mùi th ơm cho c ăn nhà, ch nhân th ưng tô ñim th êm nh ng ñóa h ng nhung ñ th m. N u ch nhân là ng ưi kín ñáo có th thay ñoá h ng bng ñoá cúc vàng ñi ñoá, ho c m t bình th ưc d ưc có màu cánh sen, nhung ñ, xen l n m t vài bông hoa màu tr ng. Qua cách ch ơi và ch n hoa c ũng th hi n tính cách c a ch nhân ngôi nhà, ñó chính là nét ñp tâm h n ñ c ñáo c a ng ưi dân ñ t Kinh kì . D ưng nh ư nh ng c u kì ñó càng th hi n s tinh t c a ng ưi Hà thành khi ch ơi hoa. 43 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
www.100hanoi.com Thuù chôi ngöôøi Haø Noäi Nu ñ n nhà mt ai ñó và bt g p m t cành ñào to, dáng ñp, n m p, c m trong m t chi c bình c sang tr ng và ñt ti n, l i ñưc bày trong c ăn nhà nh tr n th p, b b n ñ ñ c bàn gh thì ñó không ph i là cách ch ơi hoa c a ng ưi Hà N i “chính g c”. Ch ơi hoa ñã khó, ch ăm sóc hoa còn khó h ơn nhi u. T ưi hoa ñào trong nh ng ng ày Tt ph i dùng n ưc s ch, dùng n ưc su i ñ t ưi là t t nh t. T ưi làm sao ñ tay không ch m vào cánh hoa, khi t ưi tay v y nh nhàng nh ư th là m ưa b i v y. 44 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
www.100hanoi.com Thuù chôi ngöôøi Haø Noäi Trong không khí T t c truy n c a dân t c, n u nh ư mai vàng n r là ñc tr ưng c a ph ươ ng Nam thì nh ng cành ñào ñưm s c h ng th m l i là nét ñp riêng c a x B c. Thú ch ơi ñào ñã có t ngàn ñi nay Hà N i và c th nó nh ư m t s i dây vô hình l ưu truy n t ñ i này qua ñi khác. Thú ch ơi cây c nh c a ng ưi Hà N i Ngh nhân cây c nh ngh thu t Lê H u Quy t ñang 45 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
www.100hanoi.com Thuù chôi ngöôøi Haø Noäi ta cây xanh th song tr . T x ưa, ng ưi Hà N i ñã bi t ch ơi cây c nh, m t thú vui thanh tao, ñp c v tâm h n và cu c s ng. T ñ i Lý (th k XI), quanh Th ăng Long ñã có nhi u làng tr ng hoa, cây c nh ñ ph c v cho nhu c u trong kinh thành mà tên ñt, tên làng còn ghi d u ñ n ng ày nay nh ư Võng Th , Nghi Tàm, H ng Mai, Hoàng Mai, K M ơ. Xa h ơn là Tây H , Qu ng Bá, H u Ti p, Đ i Yên n i ti p nhau thành ñt hoa cùng v i dinh ñào Nh t Tân t o thành m t vành ñai hoa xung quanh ch n kinh k ỳ. Ng ưi dân ñ t kinh thành có thú ch ơi cây c nh, ti ng ngh nghi p g i là cây th , cái ñp c a cây th khác cung b c v i cái ñ p c a màu s c hoa. Tho t nhìn, thú ch ơi cây c nh t ưng nh ư r t ñơn gi n, hàng ngày ch c n t ưi n ưc, ct t a gi cho cây luôn xanh t t là ñưc. Nh ưng th c ch t ñây là c m t quá tr ình tìm tòi ñy sáng t o c a ng ưi ch ơi. Ngh nhân cây c nh ngh thu t Hà N i Lê H u Quy t cho bi t trong ngh thu t cây cnh thì cái khó nh t là t o dáng cho cây. M t ngh thu t làm cho cây c n c i, còi c c, ba ch c n ăm c ũng ch cao h ơn m t vài gang tay Do bàn tay u n t a, ghép t o khéo léo c a con ng ưi mà cây có nh ng th ñ p. Thân ñng th ng ng o ngh , hùng d ũng là th tr c. Ng r p ngang r i m i xòe tán là th hoành. Hai cây ghép ñôi là song tr . Li u n, nn, gò cho cây thành th ng a long (con r ng n m), giao long ( ñôi r ng l ưn), ph ưng v ũ (chim ph ưng múa), b t phong (gió cu n) Bên c nh nh ng cây th ñưc t o dáng, nhi u ng ưi ch ơi cây c nh ñã d a trên nh ng th có s n ñ sáng t o ra nhi u cây có th m i l nh ư hai cây ghép thành m t g c, hay ki u m t g c phân ra nhi u thân cao th p khác nhau, xo n xuýt v i nhau. Cây ña hay sung là hai lo i cây có b g c, r , thân, cành r t ñ p, song lá c a chúng l i quá to, ñ có ñưc cây sung cao không quá 40-50cm, có tán lá thu nh h p v i khu vưn nh ng ưi ch ơi ph i c t b toàn b s lá c ũ, ch cây ra l c l i ti p t c “hãm” lá bng cách t ưi ít n ưc. Lá non m i nhú ph i s ng trong môi tr ưng thi u n ưc s nh ñanh l i. Ch toàn b lá trên cây già, có màu xanh th m, b t ñ u ch ăm bón, t ưi n ưc bình th ưng, gi cho b lá xanh quanh n ăm. V b r , ñòi h i rút r cây th t nh , theo th i gian n ăm tháng sau m i l n tr ng l i cây 46 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
www.100hanoi.com Thuù chôi ngöôøi Haø Noäi vào mâm hay ch u khác, cây s dn d n phô bày b r . Trong quá trình này n u tr i mưa ph i bê ch u cây vào nhà ho c che ñy ñ n ưc m ưa không vào b n. Ngày nay, nhi u ng ưi ch ơi cây t o dáng theo ki u cách tân, ñã có nh ng cây c nh có giá tr th m m khá cao nh ư cây ñưc u n theo th h n ph th ch (cây ôm ñá). Đây l à ki u cây có r xuyên qua k ñá bao trùm lên ñá. Hay nh ư ki u cây li n r (còn g i là qua c u), ñây là nh ng cây có m t chùm r xù xì l ra nh ưng không ñng riêng l mà dính li n v i nhau. Không gi ng nh ư nh ng môn ngh thu t khác, ngh thu t cây c nh là môn ngh thu t ña chi u s ng ñ ng, m t thú ch ơi tao nhã c a ng ưi dân Hà N i, m i ng ưi ch ơi, m i ý tưng, m i tâm h n khác nhau./. Thú ch ơi c ngo n c a ng ưi Hà N i x ưa Tr ưc ñây, ng ưi ch ơi c ngo n Vi t Nam nói chung, Hà N i nói riêng th ưng theo l i th ưng ngo n Trung Hoa, m t l i ch ơi c ñ , bày ñt trang trí t ư gia, nào s p g , t ch è, bình phong, ñi t , câu ñ i, bình hoa t o nên v thanh tao, sang tr ng, uy nghi c a mt gia th v ng t c, danh gia. Đ n khi ng ưi Ph ươ ng Tây, c th là ng ưi Pháp ñ n ñô h, h mang ñ n m t l i ch ơi khác, ñy ch t nghiên c u, ñưc m nh danh l à ch ơi s ưu tp, theo ñó, ch ơi c ñ ñưc xem là ki u amateur. Nh ng ng ưi ñi tiên phong cho l i ch ơi y thu c t ng l p c p ti n th i b y gi . H ñưc m nh danh là nh ng ng ưi ñ i di n cho tr ưng phái Tây h c. N i b t là c Đ c Minh, c Hu Mu i, c Lâm cà phê, c Nguy n Bá Đ m. Khi còn là sinh viên, th y tôi, c giáo s ư Tr n Qu c V ưng mu n h c trò mình s m ñ m mình trong không khí c v t, th ưng ñưa chúng tôi du xuân ñn các nhà s ưu t p. Đ n 47 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
www.100hanoi.com Thuù chôi ngöôøi Haø Noäi c Đ c Minh, m t th ươ ng gia giàu có, am hi u ngh thu t và c v t, nên c s ưu t p khá nhi u tranh và ñ g m s . Nhà c treo tranh kh p n ơi, su t c c u thang v i h u h t các tác ph m c a ho s ĩ m thu t Đông D ươ ng. S tranh y, các ñ i gia ng ày nay có mơ c ũng ch ng ñưc. Ch ti c r ng, khi qua ñ i, b s ưu t p y l ưu tán, ñ g n ñây, ng ưi con trai c mua l i ñưc m t s , xây d ng b o tàng Đc Minh, ñang n i danh nh ư c n Sài Gòn, ch c ph n nào tho nguy n ñưc h ươ ng h n c n ơi chín su i. Chúc t t ñ u n ăm, c th ưng m i chúng tôi nho khô ñ ng trong m t chi c ñĩ a men ng c nh th i T ng, có ngu n g c t lò Long Tuy n bên Trung Qu c v i m t b m tr à "N i Ph Th Trung" do chúa Tr nh ñ t làm. C b o: "Chúng ta ñang ñưc l àm vua chúa", v i m t n c ưi và nháy m t hóm h nh. Đó là s th h ưng mà g n ñây, các nh à hàng 6 sao trên th gi i b t ñ u s d ng v i giá c t c th c khách, mà v i tôi, ng ưi làm công tác di s n không m y tán thành. C Hu Mu i (nhà Hàng Mu i) c ũng là ña ch chúng tôi th ưng vi ng th ăm. Bi t th nhi u phòng, dành riêng hai phòng l n ñ bày nh ng ñ g m, ñ ñ t nung thô phác, mà vào th p niên 60, 70 th k tr ưc, ch ng m y ai quan tâm. C s ưu t p nh ư m t con nghi n, khi n c bà phàn nàn ti n c a c ra ñi, ñ i v nh ng th "rác r ưi". Th nh ưng, phòng trong, n ơi ngh ng ơi, c b y nhi u c a quý, mà ch m t b m chén, ñ i c m t ngôi nhà ba t ng ph Bà Tri u, khi Th ñô Hà N i còn b th c dân Pháp t m chi m. C có m t thú th c ñêm ng m c v t. C có thú ñam mê h i các bà bán ñng nát d o ph , mua nh ng ñ "b ñi" v i giá vô cùng r , mà trong s y, có th lên t i vài ch c cây vàng. Ri, c ũng m t mùa xuân, b n ñ o chích ñã ñt nh p vào nhà, c ưp ñi s s ng c a c , trong cu c ch ng tr quy t li t ñ b o v s ưu t p c v t mà c cu c ñ i ñ vào nh ư m t ph n s tr i ñ nh. C Lâm Cà phê (nhà bán Cà phê) ph Phan Thanh Gi n, nay là Nguy n H u Huân thích s ưu t p tranh c a các ho s ĩ ñươ ng th i. Quán cà phê c a c ñông các ho s ĩ ñn u ng. Nh ng bác Phái, bác Sáng, bác Nghiêm, bác Liên ñn, c ch ng l y ti n v à ch xin tranh. S ưu t p tranh t tr Nghiêm, Liên, Sáng, Phái ñưc ñưa sang b o t àng Picatso Paris tr ưng bày m ưi l ăm n ăm tr ưc, gi i s ưu t p sành ñiu Pháp v à Châu Âu ñánh giá r t cao, ch ng t m t m n c m ngh thu t tài ba c a m t ng ưi say mê. C Lâm còn có m t thú s ưu t p ñ ñ ng Đông S ơn - v i nh ng tr ng ñ ng minh khí v à rìu ñng. M t chi c rìu l ưi xéo "chó s ăn h ươ u" ñp ñ n m c, m t Vi t Ki u ñ n l àm vi c v i tôi ñ xu t b n cu n sách "Tr ng ñ ng Đông S ơn" hai m ươ i n ăm tr ưc, m ê mt ñ có m t ñiu ưc quái d , c ngôi nhà y cháy ñi, ñ mót tìm chi c rìu trong ñng 48 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
www.100hanoi.com Thuù chôi ngöôøi Haø Noäi tro tàn ñ nát y. C Nguy n Bá Đ m ham s ưu t p ti n c . Nhà c không có m t th ñ dùng gì ñáng giá, ngoài b s ưu t p ti n, mà trong cu n s ghi chép, tôi ñ c ñưc, có nh ng ñ ng ti n c mua c a ch ngân hàng, c a nh ng nhà s ưu t p ng ưi Pháp. Nh ư th , giá ch c ch n không v a. C qu ng giao, ch ơi v i nhi u ho s ĩ b c th y, theo ñó, không ít ng ưi tng c tranh. C treo nó nh ư mt k v t, nh ưng ch vài n ăm sau th i ñ i m i, m c a, c ph i bán chúng ñi ñ ph c v cho thú ñam mê ti n c . Sau này, khi tôi bi t chút ñ nh v ti n c h c, m i hay, b ti n gi y trong s ưu t p Nguy n Bá Đ m là t ươ ng ñi có giá tr , còn ti n ñ ng, có r t nhi u s nh m l n gi a ti n Trung Qu c và Vi t Nam. Đó l à mt s nh m l n mà h c gi , s ưu t p gia n i danh quá c V ươ ng H ng S n ñã ví nh ư sc ñ p c a ng ưi ph n ñã làm ng ưi ñàn ông say ñm bu i tao ng l n ñ u. H ơn 80 tu i ñ i, nh ưng ñn hôm nay, Nguy n Bá Đ m v n còn nguyên nhi t huy t c a m t thu thanh xuân: Đam mê và cu ng nhi t, dù cho, c ñã ph i tr giá v i nhi u l m l n mà không hi u c có bi t cho không? Câu chuy n c ngo n c a ng ưi Hà N i còn nhi u s h p d n v i bao s h , n c a cu c ñ i, mà bài vi t này ch là s m ñ u, nh m gi i thi u m t góc c a Th ăng Long - Hà N i ngàn n ăm v ăn hi n. 49 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
www.100hanoi.com Thuù chôi ngöôøi Haø Noäi 50 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu