Giáo trình Nhập môn kinh tế lượng với các ứng dụng - Chương 14: Thực hiện một Đề tài thực nghiệm - Thục Đoan

Nội dung text: Giáo trình Nhập môn kinh tế lượng với các ứng dụng - Chương 14: Thực hiện một Đề tài thực nghiệm - Thục Đoan

1. Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phöông phaùp phaân tích Nhaäp moân kinh teá löôïng vôùi caùc öùng duïng Nieân khoùa 2003-2004 Baøi ñoïc Chöông 14: Thöïc hieän moät ñeà taøi thöïc nghieäm CHÖÔNG 14 Thöïc Hieän Moät Ñeà Taøi Thöïc Nghieäm Trong Chöông 1, chuùng toâi ñaõû moâ taû toång quaùt caùc böôùc tieán haønh moät nghieân cöùu thöïc nghieäm, töø vieäc xaùc ñònh vaán ñeà nghieân cöùu ñeán dieãn dòch keát quaû. Maëc duø phaàn lôùn caùc chöông trình baøy nhöõng öùng duïng minh hoïa döôùi daïng caùc ñeà taøi nhoû, sinh vieân seõ hoïc ñöôïc nhieàu hôn veà kinh teá löôïng töø moät ñeà taøi thöïc nghieäm hoaøn chænh hôn laø töø haøng taù baøi giaûng. Chöông naøy seõ trình baøy saâu hôn töøng böôùc ñaõ ñeà caäp trong Chöông 1. Neáu giaûng vieân yeâu caàu thöïc hieän moät ñeà taøi thöïc nghieäm, sinh vieân neân nghieân cöùu chöông naøy tröôùc, ñaëc bieät laø nhöõng phaàn veà thieát laäp vaán ñeà nghieân cöùu, xaùc ñònh moâ hình xuaát phaùt daïng toång quaùt vaø thu thaäp döõ lieäu. Nhö coù ngöôøi ñaõ keát luaän, khoâng coù caùch duy nhaát ñeå tieán haønh moät nghieân cöùu thöïc nghieäm vaø khoâng coù moät coâng thöùc kyø dieäu naøo coù theå aùp duïng. Thöïc haønh laø caùch duy nhaát ñeå hoïc caùc böôùc baèng caùch öùng duïng vaøo nghieân cöùu vaø phaùt trieån tröïc giaùc caàn thieát ñeå nhaän ñònh caùc keát quaû vaø caùc keát luaän ruùt ra. Vì vaäy chöông naøy chæ coù theå ñöa ra nhöõng höôùng daãn chung vaø caùc gôïi yù ñeå thöïc hieän. 14.1 Choïn ñeà taøi Neáu baïn laø moät nhaø nghieân cöùu chuyeân nghieäp, vaán ñeà nghieân cöùu thöôøng ñöôïc xaùc ñònh bôûi yeâu caàu cuûa coâng vieäc vaø/hoaëc do caáp treân chæ ñònh. Ví duï, moät trong nhöõng nhieäm vuï chính cuûa nhaø phaân tích trong boä phaän döï baùo cuûa ngaønh ñieän löïc laø öôùc löôïng lieân heä giöõa nhu caàu veà ñieän vaø caùc yeáu toá aûnh höôûng nhö thôøi tieát vaø tieâu thuï theo muøa, giaù ñieän, thu nhaäp, loaïi maùy moùc gia duïng, ñaëc ñieåm ñòa lyù, coâng nghieäp cuûa nôi phuïc vuï v.v. Moái lieân heä öôùc löôïng sau ñoù seõ ñöôïc duøng ñeå tính caùc giaù trò döï baùo löôïng ñieän. Caùc giaù trò döï baùo naøy ñöôïc ngaønh ñieän löïc tieåu bang xem xeùt ñeå quyeát ñònh caáu truùc giaù môùi nhö theá naøo vaø coù caàn phaûi xaây döïng theâm nhaø maùy naêng löôïng môùi ñeå ñaùp öùng nhu caàu ngöôøi daân trong khu vöïc hay khoâng. Trong ví duï naøy, deã daøng neâu ra vaán ñeà nghieân cöùu laø lieân heä giöõa nhu caàu ñieän vôùi caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán nhu caàu naøy, vaø phaùt ra caùc döï baùo. Tuy nhieân, neáu baïn laø sinh vieân hoïc moân kinh teá löôïng, giaûng vieân coù theå yeâu caàu baïn thöïc hieän moät ñeà taøi thöïc nghieäm vaø coù theå seõ khoâng chæ ra ñeà taøi cuï theå naøo caàn quan taâm nghieân cöùu. Nhieäm vuï ñaàu tieân cuûa sinh vieân laø choïn moät ñeà taøi ñeå nghieân cöùu, vieäc naøy thöôøng daãn ñeán xuaát hieän moät caâu hoûi “Toâi seõ laøm gì vaø baét ñaàu nhö theá naøo?”. Ñeå traû lôøi caâu hoûi naøy, haõy xem phaàn sau ñaây. Tröôùc khi hoïc moân kinh teá löôïng, khoâng nghi ngôø gì baïn ñaõ hoïc caùc moân kinh teá khaùc, moät soá coù theå ôû trình ñoä cao. Baïn ñaõ hoïc nhieàu lyù thuyeát veà haønh vi kinh teá cuûa moät chuû theå vaø moái lieân heä giöõa caùc bieán kinh teá. Vaäy haõy töï hoûi nhöõng lieân heä lyù thuyeát naøo baïn ñaõ hoïc caàn ñöôïc öôùc löôïng thöïc nghieäm vaø nhöõng lyù thuyeát naøo coù theå ñöa vaøo kieåm ñònh trong thöïc teá. Trong nhöõng moân hoïc baïn ñaõ hoïc, coù theå ñaõ coù nhöõng buoåi thaûo luaän veà moät vaán ñeà hoaëc veà nghieân cöùu cuûa moät ngöôøi naøo ñoù khieán baïn quan taâm. Ñoù laø nhöõng vaán ñeà coù theå xem xeùt. Nhöõng giaùo sö daïy baïn tröôùc ñaây coù theå raát saün loøng giuùp baïn taäp trung vaøo moät vaán ñeà nghieân cöùu, nhöng khoâng neân Ramu Ramanathan 1 Thuïc Ñoan/Haøo Thi
2. Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phöông phaùp phaân tích Nhaäp moân kinh teá löôïng vôùi caùc öùng duïng Nieân khoùa 2003-2004 Baøi ñoïc Chöông 14: Thöïc hieän moät ñeà taøi thöïc nghieäm phuï thuoäc vaøo hoï hoaëc tranh thuû söï nhieät tình cuûa hoï. Moät soá lónh vöïc coù theå quan taâm sau1: 1. Kinh teá vó moâ: Öôùc löôïng moät haøm nhu caàu veà tieâu duøng hoaëc ñaàu tö hoaëc veà tieàn teä. Nhöõng ñeà taøi naøy ñoøi hoûi phaân tích chuoãi thôøi gian vaø ít nhaát laø hai giai ñoaïn. Baïn coù theå öôùc löôïng ñöôøng cong Phillips vôùi döõ lieäu quoác teá ñoái vôùi nhieàu nöôùc hoaëc döõ lieäu chuoãi thôøi gian vôùi moät nöôùc xaùc ñònh. Caùc ñeà taøi vó moâ coù öu ñieåm laø deã daøng thu thaäp döõ lieäu. 2. Kinh teá vi moâ: Öôùc löôïng haøm saûn xuaát, chi phí, cung, vaø caàu thuoäc nhoùm naøy, nhöng döõ lieäu cuûa nhöõng ñeà taøi naøy noùi chung raát khoù thu thaäp. 3. Kinh teá ñoâ thò, kinh teá vuøng: Öôùc löôïng nhu caàu veà nhaø ôû, tröôøng hoïc, vaø caùc dòch vuï coâng coäng khaùc cho moät thaønh phoá, thò traán hoaëc tieåu bang. Ño löôøng ñoä nhaïy cuûa caùc vuøng coâng nghieäp ñoái vôùi caùc vuøng khaùc veà thueá suaát, giaù naêng löôïng, luaät ñòa phöông, coâng ñoaøn, lao ñoäng coù tay ngheà v.v. 4. Kinh teá quoác teá: Öôùc löôïng haøm nhaäp khaåu vaø xuaát khaåu ñoái vôùi moät nöôùc trong moät khoaûng thôøi gian hay giöõa nhieàu nöôùc. Lieân heä giöõa tyû giaù hoái ñoaùi vaø caùc yeáu toá quyeát ñònh tyû giaù naøy. 5. Kinh teá phaùt trieån: Ño löôøng caùc yeáu toá quyeát ñònh thu nhaäp ñaàu ngöôøi (GNP) giöõa caùc nöôùc 6. Kinh teá lao ñoäng: Kieåm ñònh giaû thuyeát veà coâng ñoaøn, nghæ höu sôùm, tyû leä tham gia cuûa löïc löôïng lao ñoäng, löông khaùc bieät giöõa phuï nöõ, nhoùm thieåu soá vaø lao ñoäng treû v.v 7. Toå chöùc coâng nghieäp: Ño löôøng caùc aûnh höôûng cuûa quaûng caùo ñeán doanh thu, lôïi nhuaän, hoaëc ñeán möùc ñoä taäp trung (ñoù laø thò phaàn) trong ngaønh. Öôùc löôïng lieân heä giöõa chi tieâu cho nghieân cöùu phaùt trieån (R&D) vaø naêng suaát lao ñoäng. Nghieân cöùu lieân heä giöõa taäp trung ngaønh vaø lôïi nhuaän do caùc hoaït ñoäng saùt nhaäp. Tuy nhieân, baïn neân caån thaän vì lyù do baûo maät caùc döõ lieäu veà nghieân cöùu phaùt trieån, vaø ngaân saùch quaûng caùo cuûa moät coâng ty trong thöïc teá seõ khoâng theå thu thaäp ñöôïc. 8. Taøi chính coâng: Öôùc löôïng lieân heä giöõa thueá thu nhaäp cuûa chính phuû ñòa phöông vaø caùc ñaëc ñieåm cuûa ñòa phöông nhö daân soá, söï keát hôïp daân soá vaø coâng nghieäp, löông, thu nhaäp v.v. Cuõng coù theå lieân heä chi tieâu cho söùc khoûe, ñöôøng xaù, giaùo duïc v.v vôùi caùc yeáu toá quyeát ñònh caùc khoaûn chi tieâu naøy. 9. Kinh teá xaõ hoäi: Giaûi thích caùc sai bieät veà toäi phaïm, ngheøo ñoùi, tyû leä ly dò, qui moâ gia ñình v.v giöõa caùc thaønh phoá, thò traán, vaø tieåu bang. 10. Chính trò: Lieân heä ñaïi bieåu boû phieáu vôùi moät soá ñaëc ñieåm cuûa öùng cöû vieân v.v. giaûi thích soá phieáu moät nhaø chính trò thu ñöôïc trong nhöõng quaän khaùc nhau. Moät phöông phaùp tieáp caän heä thoáng ñoái vôùi vaán ñeà choïn moät ñeà taøi cuï theå laø söû duïng hieäu quaû heä thoáng phaân loaïi ñöôïc taïp chí Journal of Economic Literature (JEL – Taïp chí Lyù thuyeát Kinh teá) aùp duïng, taïp chí naøy ñöôïc phaùt haønh haøng quyù vaø trình baøy moät danh saùch phaân loaïi caùc loaïi saùch vaø baøi baùo ñöôïc phaùt haønh trong caùc quyù tröôùc ñoù (xem Baûng 14.1 ñeå coù danh saùch naøy). Moät ñóa CD cuõng coù baùn taïi Hieäp hoäi Kinh teá Hoa Kyø. Ví duï, baïn quan taâm ñeán vieäc nghieân cöùu möùc linh hoaït cuûa lao ñoäng, tröôùc 1 Danh saùch naøy ñöôïc trích töø danh saùch cuûa Carrol Foster Ramu Ramanathan 2 Thuïc Ñoan/Haøo Thi
3. Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phöông phaùp phaân tích Nhaäp moân kinh teá löôïng vôùi caùc öùng duïng Nieân khoùa 2003-2004 Baøi ñoïc Chöông 14: Thöïc hieän moät ñeà taøi thöïc nghieäm tieân xem trong Baûng 14.1 muïc “Kinh teá Lao ñoäng vaø Daân soá” vaø löu yù raèng soá phaân loaïi töông öùng laø J6. Tieáp theo xem ñeán phaàn “Muïc luïc caùc Baøi baùo trong caùc taïp chí hieän nay”, phaàn naøy lieät keâ danh saùch caùc baøi baùo phaùt haønh gaàn ñaây phaân thaønh nhieàu loaïi, sau ñoù baïn laäp moät danh saùch nhöõng ñeà taøi maø baïn quan taâm. Taïp chí naøy cuõng lieät keâ noäi dung cuûa caùc taïp chí hieän nay vaø toùm taét cuûa caùc cuoán saùch, caùc taïp chí. Caùc toùm taét naøy cuõng seõ giuùp baïn bieát theâm nhieàu veà nhöõng ñeà taøi cuï theå, vaø giuùp baïn quyeát ñònh xem moät baøi baùo coù quaù thieân veà lyù thuyeát so vôùi baïn khoâng. Caùc taïp chí nhö Applied Econpmics (Kinh teá öùng duïng), Applied Econometrics (Kinh teá löôïng öùng duïng), Review of Economics and Statistics (Toång quan veà Kinh teá vaø thoáng keâ), International Monetary Fund Staff Papers (Taïp chí daønh daønh cho nhaân vieân quyõ tieàn teä quoác teá), vaø Brookings Paper on Economic Activity (Caùc baøi baùo veà hoaït ñoäng kinh teá) laø nhöõng taïp chí thieân veà öùng duïng vaø laø ñieåm xuaát phaùt raát coù ích. Moät soá taïp chí chuyeân veà moät vaøi lónh vöïc (ví duï nhö Journal of Human Resources (Taïp chí veà nhaân söï), Journal of Urban Economics (Taïp chí kinh teá ñoâ thò), Journal of Regional Science (Taïp chí khoa hoïc khu vöïc)). Nhöõng taïp chí naøy coù theå giuùp chuùng ta giôùi haïn ñöôïc vaán ñeà nghieân cöùu. Haõy chaéc chaén laø baïn ghi laïi teân vaø caùc taøi lieäu tham khaûo khaùc cuûa caùc saùch, baùo coù lieân quan ñeán ñeà taøi baïn choïn. Ñoïc löôùt qua caùc baøi baùo xem baïn coù muoán theo ñuoåi caùc ñeà taøi ñoù hay khoâng. Caùc thö muïc trích daãn trong nhöõng baøi baùo naøy cuõng ñaùng ñeå xem xeùt vì chuùng coù nhieàu taøi lieäu tham khaûo khaùc lieân quan ñeán cuøng ñeà taøi. Danh saùch maø baïn coù ñöôïc ôû giai ñoaïn naøy seõ raát caàn thieát cho caùc böôùc tieáp theo. Sau khi choïn ñöôïc moät ñeà taøi, haõy chuaån bò phaùt bieåu ñeà taøi maø baïn döï ñònh nghieân cöùu. Baûng 14.1 Taïp chí heä thoáng phaân loaïi lyù thuyeát kinh teá DANH SAÙCH MAÕ SOÁ CAÙC LÓNH VÖÏC CHÍNH A Kinh teá hoïc toång quaùt vaø Daïy hoïc C1 Caùc phöông phaùp kinh teá löôïng vaø A0 Toång quan thoáng keâ: Toång quan A1 Kinh teá hoïc toång quan C2 Caùc phöông phaùp kinh teá löôïng: A2 Daïy kinh teá hoïc Caùc moâ hình moät phöông trình B Phöông phaùp luaän vaø lòch söû caùc hoïc C3 Caùc phöông phaùp kinh teá löôïng: thuyeát kinh teá Caùc moâ hình heä phöông trình B0 Toång quan C4 Caùc phöông phaùp kinh teá löôïng vaø B1 Lòch söû caùc hoïc thuyeát kinh teá tröôùc thoáng keâ: Caùc ñeà taøi ñaëc bieät 1925 C5 Laäp moâ hình kinh teá löôïng B2 Lòch söû caùc hoïc thuyeát kinh teá sau C6 Caùc phöông phaùp toaùn hoïc vaø laäp 1925 trình B3 Lòch söû caùc hoïc thuyeát: Caù nhaân C7 Lyù thuyeát troø chôi vaø Lyù thuyeát B4 Phöông phaùp luaän kinh teá thöông löôïng C Caùc phöông phaùp toaùn hoïc vaø ñònh C8 Thu thaäp döõ lieäu vaø phöông phaùp löôïng öôùc löôïng; Chöông trình maùy tính C0 Toång quan C9 Thieát keá thí nghieäm Ramu Ramanathan 3 Thuïc Ñoan/Haøo Thi
4. Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phöông phaùp phaân tích Nhaäp moân kinh teá löôïng vôùi caùc öùng duïng Nieân khoùa 2003-2004 Baøi ñoïc Chöông 14: Thöïc hieän moät ñeà taøi thöïc nghieäm Baûng 14.1: Tieáp theo D Kinh teá vi moâ H Kinh teá coâng D0 Toång quan H0 Toång quan D1 Haønh vi cuûa hoä gia ñình vaø kinh teá H1 Caáu truùc vaø Phaïm vi cuûa chính phuû hoä gia ñình H2 Thueá vaø Trôï caáp D2 Saûn xuaát vaø Toå chöùc H3 Chính saùch taøi chính vaø Haønh vi cuûa D3 Phaân phoái caùc toå chöùc kinh teá D4 Caáu truùc thò tröôøng vaø Ñònh giaù H4 Haøng hoùa coâng coäng D5 Toång quan veà Caân baèng vaø Khoâng caân baèng H5 Chi tieâu cuûa chính phuû vaø caùc Chính D6 Lôïi ích kinh teá xaõ hoäi saùch lieân quan D7 Phaân tích ra quyeát ñònh taäp trung H6 Ngaân saùch nhaø nöôùc, Thaâm huït, vaø D8 Thoâng tin vaø baát ñònh Nôï D9 Löïa choïn vaø taêng tröôûng theo thôøi H7 Chính quyeàn tieåu bang vaø ñòa gian phöông: Caùc lieân heä giöõa caùc chính E Kinh teá vó moâ vaø kinh teá hoïc tieàn teä phuû E0 Toång quan H8 Caùc vaán ñeà khaùc E1 Caùc moâ hình toång hôïp chung I Y teá, Giaùo duïc, vaø Phuùc lôïi xaõ hoäi E2 Tieâu thuï, Tieát kieäm, Saûn xuaát, Vieäc I0 Toång quan laøm vaø Ñaàu tö I1 Y teá E3 Giaù, Bieán ñoäng kinh teá vaø Chu kyø I2 Giaùo duïc E4 Tieàn vaø Laõi suaát I3 Phuùc lôïi xaõ hoäi vaø Chính saùch E5 Chính saùch tieàn teä, Ngaân haøng J Kinh teá lao ñoäng vaø daân soá trung öông, vaø nguoàn cung caáp tieàn J0 Toång quan teä vaø tín duïng J1 Kinh teá hoïc daân soá E6 Khía caïnh kinh teá vó moâ cuûa taøi J2 Phaân chia thôøi gian, Haønh vi laøm chính coâng, Chính saùch kinh teá vó vieäc, vaø Giaûi quyeát vieäc laøm moâ, vaø Trieån voïng chung J3 Löông, Boài thöôøng vaø Chi phí lao ñoäng F Kinh teá hoïc quoác teá J4 Thò tröôøng lao ñoäng cuï theå F0 Toång quan J5 Quan heä Ngöôøi lao ñoäng-Nhaø quaûn F1 Thöông maïi lyù, Coâng ñoaøn, vaø Thöông löôïng taäp F2 Löu chuyeån taøi saûn quoác teá trung F3 Taøi chính quoác teá J6 Linh ñoäng, Thaát nghieäp vaø Vò trí F4 Khía caïnh kinh teá vó moâ cuûa khuyeát Thöông maïi vaø Taøi chính quoác teá J7 Phaân bieät G Kinh teá hoïc taøi chính K Luaät vaø Kinh teá hoïc G0 Toång quan K0 Toång quan G1 Toång quan veà thò tröôøng taøi chính K1 Caùc lónh vöïc caên baûn cuûa luaät G2 Caùc toå chöùc vaø dòch vuï taøi chính K2 Ñieàu leä vaø Luaät Kinh doanh G3 Taøi chính doanh nghieäp vaø chính K3 Caùc lónh vöïc quan troïng khaùc cuûa phuû luaät Ramu Ramanathan 4 Thuïc Ñoan/Haøo Thi
5. Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phöông phaùp phaân tích Nhaäp moân kinh teá löôïng vôùi caùc öùng duïng Nieân khoùa 2003-2004 Baøi ñoïc Chöông 14: Thöïc hieän moät ñeà taøi thöïc nghieäm Baûng 14.1: Tieáp theo K4 Caùc thuû tuïc luaät phaùp, Heä thoáng N7 Vaän taûi, Thöông maïi, vaø caùc Dòch luaät phaùp vaø Haønh vi phaïm luaät vuï khaùc L Toå chöùc coâng nghieäp O Kinh teá phaùt trieån, Thay ñoåi coâng L0 Toång quan ngheä, vaø Taêng tröôûng L1 Caáu truùc thò tröôøng, Chieán löôïc O0 Toång quan coâng ty vaø Hoaït ñoäng thò tröôøng O1 Kinh teá phaùt trieån L2 Muïc tieâu coâng ty, Toå chöùc, vaø Haønh O2 Keá hoaïch vaø Chính saùch Phaùt trieån vi O3 Ñoåi môùi coâng ngheä L3 Caùc toå chöùc phi lôïi nhuaän vaø Doanh O4 Taêng tröôûng kinh teá vaø Naêng suaát nghieäp nhaø nöôùc toång hôïp L4 Luaät choáng ñoäc quyeàn O5 Nghieân cöùu Kinh teá quoác gia L5 Qui ñònh vaø Chính saùch ngaønh P Heä thoáng kinh teá L6 Nghieân cöùu ngaønh: Saûn xuaát P0 Toång quan L7 Nghieân cöùu ngaønh: Saûn phaåm chính P1 Heä thoáng tö baûn vaø Caáu truùc P2 Heä thoáng xaõ hoäi chuû nghóa L8 Nghieân cöùu ngaønh: Dòch vuï P3 Caùc toå chöùc xaõ hoäi chuû nghóa L9 Nghieân cöùu ngaønh: dòch vuï coâng P4 Caùc heä thoáng kinh teá khaùc coäng vaø löu thoâng P5 Heä thoáng kinh teá so saùnh M Quaûn trò kinh doanh vaø Kinh teá hoïc Q Kinh teá noâng nghieäp vaø Kinh teá taøi kinh doanh: Tieáp thò, Keá toaùn nguyeân thieân nhieân M0 Toång quan Q0 Toång quan M1 Quaûn trò kinh doanh Q1 Noâng nghieäp M2 Kinh teá hoïc trong kinh doanh Q2 Caùc nguoàn taøi nguyeân taùi sinh ñöôïc M3 Tieáp thò vaø Quaûng caùo vaø Baûo toàn: Quaûn lyù moâi tröôøng M4 Keá toaùn Q3 Caùc nguoàn taøi nguyeân khoâng taùi N Lòch söû kinh teá sinh ñöôïc vaø Baûo toàn N0 Toång quan Q4 Naêng löôïng N1 Kinh teá vó moâ: Taêng tröôûng vaø R Kinh teá thaønh thò, Kinh teá noâng thoân Bieán ñoäng vaø Kinh teá vuøng N2 Thò tröôøng taøi chính vaø Toå chöùc taøi R0 Toång quan chính R1 Toång quan veà kinh teá khoâng gian N3 Lao ñoäng, Daân soá, Giaùo duïc, Thu R2 Phaân tích hoä gia ñình nhaäp vaø Taøi saûn R3 Phaân tích saûn xuaát vaø Vò trí coâng ty N4 Luaät vaø Ñieàu leä R4 Dòch vuï vaän taûi N5 Noâng nghieäp, Taøi nguyeân thieân R5 Phaân tích chính quyeàn khu vöïc nhieân, vaø Coâng nghieäp khai thaùc Z Caùc ñeà taøi khaùc N6 Saûn xuaát vaø xaây döïng Z0 Toång quan Z1 Kinh teá hoïc vaên hoùa Nguoàn: Journal of Economic Liteature. Taùi baûn vôùi söï cho pheùp cuûa Hieäp hoäi Kinh teá Hoa Kyø Ramu Ramanathan 5 Thuïc Ñoan/Haøo Thi
6. Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phöông phaùp phaân tích Nhaäp moân kinh teá löôïng vôùi caùc öùng duïng Nieân khoùa 2003-2004 Baøi ñoïc Chöông 14: Thöïc hieän moät ñeà taøi thöïc nghieäm BAÛNG 14.2 Danh saùch choïn loïc caùc taïp chí American Economics Review Internation Journal of Transport American Journal of Agricultural Economics Economics International Labor Review American Journal of Economics and International Monetary Fund Staff Papers Sociology Journal of Agricultural Economics Annals of Regional Science Journal of Applied Econometrics Antitrust Bulletin Journal of Banking and Finance Applied Economics Journal of Business Australian Economic Review Journal of Business and Economic Brookings Papers on Economic Activity Statistics Cambridge Journal of Economics Journal of Consumer Research Canadian Journal of Agricultural Journal of Development Economics Economics Journal of Econometrics Canadian Journal of Economics Journal of Economic Education Contemporary Economic Policy Journal of Economic Issues Eastern Economic Journal Journal of Ecomomics and Business Ecnonometrica Journal of Encironmental Economics and Economica Management Economic Analysis and Worker’s Journal of Finance Management Journal of Financial and Quantitativ Economic Development and Cultural Analysis Change Journal of Financial Economics Economic Enquiry Journal of Financial Research Economic Journal Journal of Health Economics Economic Modeling Journal of Human Resources Economic Record Journal of Industrial Economiecs Economic Studies Quarterly Journal of Labor Economics Economics of Education Review Journal of Law, Economics, and Economics Letters Organization Empirical Economics Journal of Macroeconomics Energy Economics Journal of Monetary Economics Enegy Journal Journal of Money, Credit, and Banking Environment and Planning Journal of Publitical Economy European Economic Review Journal of Public Economics Federal Reserve Bank Reviews Journal of Quantitative Economics Federal Reserve Bulletin Journal of Refional Science Finance and Development Journal of Urban Economics Finance Review Baûng 14.2: Tieáp theo Indian Economic Journal Indian Economic Review Lan Economics Industrial Relations Managerial and Decision Economics International Journal of Industrial Organization Ramu Ramanathan 6 Thuïc Ñoan/Haøo Thi
7. Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phöông phaùp phaân tích Nhaäp moân kinh teá löôïng vôùi caùc öùng duïng Nieân khoùa 2003-2004 Baøi ñoïc Chöông 14: Thöïc hieän moät ñeà taøi thöïc nghieäm Manchester School of Economics and Quarterly Journal of Business and Social Studies Economics Marine Resource Economics Quarterly Journal o fEconomics Mongthly Labor Review Quarterly Review of Economics and National Eax Journal Business Natural Resources Journal Quarterly Review of Economics and Oxford Vulletin of Economics and Finance Statistics Rand Journal of Economics Oxford Economic Papers Regional Science and Urban Economics Oxford Review of Economic Policy Review of Financial Studies Pakistan Development Review Review of Social Economy Public Choice Social Science Quarterly Southern Economic Journal Survey of Current Busines 14.2 Cô sôû Lyù thuyeát Böôùc tieáp theo sau vieäc choïn ñeà taøi vaø phaùt bieåu vaán ñeà caàn nghieân cöùu laø tìm xem caùc nhaø nghieân cöùu khaùc ñaõ coù nhöõng nghieân cöùu gì veà ñeà taøi naøy. Vieäc tra cöùu taøi lieäu tham khaûo naøy raát quan troïng vì baïn seõ khoâng chæ hoïc ñöôïc caùc moâ hình ñöôïc xaây döïng vaø öôùc löôïng nhö theá naøo maø coøn bieát ñöôïc nhöõng nguoàn döõ lieäu. Ñieåm xuaát phaùt cho giai ñoaïn xem laïi lyù thuyeát cuõng laïi laø taïp chí Journal of Economic Literature (Taïp chí lyù thuyeát kinh teá). Trong quaù trình choïn ñeà taøi, baïn seõ taäp hôïp ñöôïc moät danh saùch caùc baøi baùo hoaëc saùch lieân quan ñeán ñeà taøi. Ñaàu tieân, haõy ñoïc löôùt qua nhöõng taøi lieäu naøy ñeå xem coù caàn phaûi nghieân cöùu saâu hôn khoâng. Ñaëc bieät, ghi chuù nhöõng taøi lieäu tham khaûo töø caùc baøi baùo khaùc coù cuøng ñeà taøi. Moät nguoàn tham khaûo boå ích khaùc laø Social Science Citation Index (Muïc luïc trính daãn khoa hoïc xaõ hoäò). Taïp chí naøy cung caáp moät danh saùch (ñaëc bieät theo teân taùc giaû) caùc taïp chí, saùch v.v coù trích daãn nhöõng nghieân cöùu cuï theå. Neáu taøi lieäu tham khaûo ñöôïc choïn coù veû hay, haõy ñoïc kyõ vaø ghi chuù laïi. Ñaëc bieät, xaùc ñònh caùc bieán phuï thuoäc vaø bieán ñoäc laäp, xaùc ñònh loaïi moâ hình caàn thieát laäp, vaø xaùc ñònh xem döõ lieäu söû duïng laø döõ lieäu chuoãi thôøi gian hay döõ lieäu theo khoâng gian, caùc kyõ thuaät öôùc löôïng vaø caùc kieåm ñònh giaû thuyeát ñöôïc söû duïng, vaø caû caùc nguoàn döõ lieäu, phöông phaùp ñaùnh giaù. Tieáp theo, chuaån bò moät baûn toùm taét töø ba ñeán naêm trang cho moãi baøi baùo hoaëc moãi chöông cuûa cuoán saùch coù lieân quan ñeán vaán ñeà nghieân cöùu baïn choïn. Baïn neân chuaån bò ít nhaát laø boán toùm taét nhö vaäy. 14.3 Thieát laäp moâ hình toång quaùt Döïa treân cô sôû lyù thuyeát, baïn neân xaây döïng moät coâng thöùc toång quaùt cho moâ hình cuûa baïn. Vieäc naøy coù theå ñoøi hoûi moät khung nghieân cöùu toái öu nhö cöïc ñaïi ñoä thoûa duïng, cöïc ñaïi lôïi nhuaän, hoaëc cöïc tieåu chi phí. Phaùt bieåu moâ hình khôûi ñaàu döôùi daïng caùc thuaät ngöõ toång quaùt, vaø xaùc ñònh caùc bieán phuï thuoäc, ñoäc laäp maø baïn muoán thu thaäp döõ lieäu. ÔÛ böôùc naøy, baïn cuõng neân quyeát ñònh xem coù caàn ñeán moät moâ hình heä phöông trình hay khoâng. Neáu Ramu Ramanathan 7 Thuïc Ñoan/Haøo Thi
8. Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phöông phaùp phaân tích Nhaäp moân kinh teá löôïng vôùi caùc öùng duïng Nieân khoùa 2003-2004 Baøi ñoïc Chöông 14: Thöïc hieän moät ñeà taøi thöïc nghieäm caùc bieán cuûa baïn coù aûnh höôûng ngöôïc laïi (nghóa laø X taùc ñoäng ñeán Y vaø Y taùc ñoäng laïi X), baïn neân choïn moâ hình heä phöông trình, tröø phi baïn quan taâm ñeán daïng ruùt goïn nhö ñaõ trình baøy trong Chöông 13. Taïi böôùc naøy, baïn cuõng neân quyeát ñònh loaïi döõ lieäu naøo phuø hôïp vôùi caùc muïc tieâu baïn ñaõ ñeà ra, döõ lieäu chuoãi thôøi gian hay döõ lieäu theo khoâng gian. Neáu muïc tieâu cuûa baïn laø giaûi thích caùc yeáu toá laøm cho giaù trò cuûa bieán phuï thuoäc thay ñoåi theo thôøi gian, thì döõ lieäu chuoãi thôøi gian laø thích hôïp. Maët khaùc, neáu baïn muoán nghieân cöùu taïi sao caùc nhoùm khaùc nhau (nhö caùc quoác gia, caùc tieåu bang, caùc thò traán, caùc coâng ty, caùc ngaønh hoaëc caùc nhoùm ngheà) laïi coù haønh vi khaùc nhau trong cuøng moät thôøi ñieåm cho tröôùc, thì baïn laïi caàn döõ lieäu cheùo. Coù theå caùc lieân heä ñöôïc öôùc löôïng baèng döõ lieäu cheùo seõ khoâng oån ñònh theo thôøi gian. Ñeå kieåm tra vieäc naøy, baïn caàn thu thaäp döõ lieäu toång hôïp. Haõy chuaån bò baøi vieát giaûi thích taïi sao baïn tin laø caùc bieán ñoäc laäp baïn choïn coù aûnh höôûng ñeán bieán phuï thuoäc. Haõy moâ taû caùc giaû thuyeát baïn döï ñònh seõ kieåm ñònh vaø baûn chaát cuûa caùc taùc ñoäng töø bieán ñoäc laäp maø baïn kyø voïng. Ñaëc bieät, haõy thaûo luaän veà daáu kyø voïng cuûa caùc heä soá hoài qui, coù theå xuaát hieän quan heä phi tuyeán khoâng, baïn caàn xem xeùt loaïi töông taùc naøo giöõa caùc bieán ñoäc laäp v.v. 14.4 Thu thaäp döõ lieäu Baây giôø ñeán nhieäm vuï maát thôøi gian vaø thöôøng laø nhaøm chaùn, nhieäm vuï thu thaäp döõ lieäu, toå chöùc döõ lieäu döôùi daïng coù theå xöû lyù baèng maùy tính, vaø cuoái cuøng laø nhaäp döõ 1ieäu vaøo maùy ñeå phaân tích sau naøy. Bao nhieâu döõ lieäu caàn thu thaäp vaø caùc nguoàn naøo coù theå thu thaäp ñöôïc döõ lieäu? Chuùng ta thaáy laø baäc töï do caøng cao thì ñoä chính xaùc cuûa öôùc löôïng caøng cao vaø ñoä tin caäy cuûa kieåm ñònh giaû thuyeát caøng cao. Taêng soá baäc töï do nghóa laø phaûi coù theâm nhieàu quan saùt cuûa caùc bieán ñoäc laäp. Trong öùng duïng yeáu toá quyeát ñònh löông ôû Muïc 7.3, soá bieán ñoäc laäp töông ñoái lôùn (xem Baûng 7.5) bôûi vì coù nhieàu soá haïng töông taùc vôùi nhau. Chuùng ta ñaõ thaáy trong Chöông 9 vaø 10 neáu moâ hình chuoãi thôøi gian coù nhieàu soá haïng treã (lag) hoaëc coù chuoãi töông quan baäc cao hôn, chuùng ta seõ maát nhieàu quan saùt ban ñaàu. Ñeå ñaùnh ñoåi vieäc naøy, chuùng ta caàn theâm caùc quan saùt. Cuoái cuøng, kieåm ñònh thöøa soá Lagrange vaø caùc kieåm ñònh tính chaát phöông sai cuûa sai soá thay ñoåi laø nhöõng kieåm ñònh maãu coù kích thöôùc lôùn do vaäy caàn phaûi coù theâm nhieàu quan saùt. Theo qui taéc kinh nghieäm, baäc töï do thaáp nhaát phaûi laø 30. Nguoàn döõ lieäu Löôïng döõ lieäu phaùt haønh thöôøng raát lôùn ñeán noãi khoâng theå lieät keâ taát caù caùc nguoàn ôû ñaây. Vì vaäy, chæ coù moät soá loaïi phoå bieán, ñaëc bieät laø nhöõng nguoàn thoâng duïng nhaát seõ ñöôïc trình baøy ôû ñaây. Döõ lieäu coù theå ñoïc ñöôïc baèng maùy. Trong thôøi ñaïi maùy tính ngaøy nay, coù nhieàu döõ lieäu coù saün trong maùy. Ví duï, thö vieän ôû Univeristy of California, Sandiego, coù cô sôû döõ lieäu khoa hoïc xaõ hoäi (Social Science Data Base) coù theå truy caäp töø maïng ñöôïc nhieàu loaïi döõ lieäu kinh teá nhö: Citibase (Cô sôû döõ lieäu thaønh phoá), International Financial Statistics (Thoáng keâ taøi chính quoác teá), vaø Census of Population and Housing (Thoáng keâ daân soá vaø nhaø ôû) v.v. Caùc tröôøng khaùc cuõng coù theå coù cô sôû döõ lieäu töông töï. Trung taâm Nghieân cöùu Giaù Chöùng Ramu Ramanathan 8 Thuïc Ñoan/Haøo Thi
9. Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phöông phaùp phaân tích Nhaäp moân kinh teá löôïng vôùi caùc öùng duïng Nieân khoùa 2003-2004 Baøi ñoïc Chöông 14: Thöïc hieän moät ñeà taøi thöïc nghieäm khoaùn (CRSP) coù nhieàu döõ lieäu veà giaù chöùng khoaùn cuûa raát nhieàu coâng ty, coù theå truy caäp baèng maùy tính. Nhieàu coâng ty tung ra thò tröôøng caùc ñóa maùy tính caù nhaân chöùa thoâng tin veà nhieàu lónh vöïc. Moät soá ôû daïng CD-ROM. COMPUSERVE laø moät nguoàn döõ lieäu raát noåi tieáng. Lieân heä vôùi thö vieän ñeå xem hoï coù döõ lieäu baïn caàn döôùi daïng ñoïc baèng maùy khoâng. Moät nguoàn ngaøy caøng phoå bieán laø World Wide Web coù voâ soá döõ lieäu saün treân maïng. Trang chuû cuûa toâi coù moät danh saùch caùc ñòa chæ naøy vaø noái tröïc tieáp vôùi caùc trang web töông öùng. Öu ñieåm cuûa vieäc coù thoâng tin ôû daïng truy caäp tröïc tieáp baèng maùy tính laø raát thuaän tieän ñeå truy caäp vaø thöôøng khoâng coù loãi. Tuy nhieân, caùc döõ lieäu naøy caàn xöû lyù ôû daïng vaên baûn tröôùc khi ñöa vaøo chöông trình hoài qui. Ví duï, döõ lieäu veà daân soá coù theå coù saün trong 50 naêm, nhöng döõ lieäu veà laõi suaát coù theå chæ coù trong voøng 30 naêm. Tröôùc khi baïn coù theå söû duïng döõ lieäu ñeå phaân tích hoài qui, baïn caàn choïn moät thôøi ñoaïn chung ñeå phaân tích vaø chuaån bò moät taäp tin döõ lieäu vôùi ñaày ñuû thoâng tin cho thôøi ñoaïn naøy. Maëc duø laáy döõ lieäu töø maïng ñöôïc öa chuoäng hôn, baïn cuõng khoâng neân boû qua caùc nguoàn thoâng tin khaùc töø caùc baûng ñöôïc phaùt haønh. Moät soá ñöôïc trình baøy sau ñaây. Döõ lieäu ôû phaïm vi quoác teá. Nhö ñaõ ñeà caäp tröôùc ñaây, International Financial Statistics (Thoáng keâ taøi chính quoác teá) laø moät nguoàn thoâng tin raát toát ôû phaïm vi quoác teá. Caùc nguoàn khaùc: United Naitons Statistical Yearbook (Nieân giaùm thoáng keâ Hoa Kyø), World Development Report (Baùo caùo phaùt trieån theá giôùi), Demographic Yearbook (Nieân giaùm veà daân soá), vaø Toå chöùc y teá theá giôùi (WHO) vaø caùc taøi lieäu cuûa Quyõ tieàn teä theá giôùi (IMF) Döõ lieäu ôû phaïm vi quoác gia Haàu heát caùc quoác gia ñeàu coù caùc toùm taét thoáng keâ thöôøng chöùa döõ lieäu toång hôïp caû moät nöôùc. Moät soá quoác gia coù caùc taïp chí chuyeân ngaønh cung caáp döõ lieäu (ví duï, Economic Trends (Xu höôùng kinh teá) ôû Anh, vaø Economic Report of President (Baùo caùo kinh teá cuûa toång thoáng) ôû Myõ). Census of Manufacturing (Ñieàu tra veà ngaønh saûn xuaát), Annual Housing Survey (Ñieàu tra haøng naêm veà nhaø ôû), State and Metropolitan Data Book (Döõ lieäu tieåu bang vaø thaønh phoá), vaø taøi lieäu cuûa phoøng thoáng keâ lao ñoäng laø nhöõng nguoàn khaùc. Döõ lieäu ôû phaïm vi vuøng ÔÛ Myõ, haàu heát caùc tieåu bang ñeàu coù Baùo caùo Kinh teá cuûa Chính phuû vôùi phaàn phuï luïc thoáng keâ keøm theo. Nhöõng phuï luïc naøy coù döõ lieäu cuûa caû tieåu bang vaø döõ lieäu cuûa töøng vuøng nhö caùc thò traán, caùc quaän, caùc thaønh phoá hoaëc thoáng keâ theo caùc thuû phuû (SMSA - Standard Metropolitan Statistical Areas). Saùch döõ lieäu cuûa quaän vaø thaønh phoá (County and City Data Book) cuõng laø moät nguoàn döõ lieäu höõu ích töông töï nhö Saùch döõ lieäu cuûa tieåu bang vaø thuû phuû (State and Metropolitan Data Book), phuï baûn cuûa Toùm taét thoáng keâ cuûa nöôùc Myõ (Statistical Abstract of the United States). Döõ lieäu chuyeân ngaønh Döõ lieäu haøng thaùng hoaëc haøng quyù veà caùc chæ soá kinh teá, kinh doanh coù theå laáy ñöôïc töø cuoán Ñieàu tra kinh teá hieän taïi ( Survey of Current Business) hoaëc töø caùc taøi lieäu cuûa Dun Ramu Ramanathan 9 Thuïc Ñoan/Haøo Thi
10. Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phöông phaùp phaân tích Nhaäp moân kinh teá löôïng vôùi caùc öùng duïng Nieân khoùa 2003-2004 Baøi ñoïc Chöông 14: Thöïc hieän moät ñeà taøi thöïc nghieäm and Bradstreet. Moät soá loaïi döõ lieäu coù saün theo ngaønh ñöôïc phaân loaïi theo maõ SIC (Standard Industrial Classification codes – maõ Phaân loaïi coâng nghieäp chuaån). Federal Reserve Bulletin cuõng laø moät nguoàn döõ lieäu veà thoáng keâ taøi chính nhö chæ soá chöùng khoaùn Standard and Poors vaø Moody. Caùc thoâng tin lieân quan ñeán noâng nghieäp coù theå laáy töø Nieân giaùm Noâng nghieäp (Agricultural Statistics). Ñoái vôùi caùc thoáng keâ veà giaùo duïc, coù raát nhieàu nguoàn döõ lieäu: Toùm taét caùc thoáng keâ veà giaùo duïc (Digest of Education Statistics), Thoáng keâ taøi chính cuûa Vieän sau ñaïi hoïc (Financial Statistics of Institute of Higher Education), Baùo caùo toùm taét cuûa Chöông trình kieåm tra nhaäp hoïc (Admissions Testing Program Summary Reports), xuaát baûn cuûa Trung taâm thoáng keâ giaùo duïc quoác gia (National center for Education Statistics) v.v. Maëc duø caùc nguoàn döõ lieäu naøy coù theå cho nhaø nghieân cöùu ñieåm xuaát phaùt, soá löôïng döõ lieäu ñöôïc xuaát baûn nhieàu voâ soá vì vaäy khoâng theå lieät keâ taát caû ra ñaây. Tuy nhieân, may maén laø nhöõng cuoán saùch toùm taét nhö Journal of Ecnonomic Literature (Taïp chí lyù thuyeát kinh teá), luoân saün coù vaø cung caáp moät danh saùch phaân loaïi caùc nguoàn döõ lieäu. moät trong nhöõng cuoán phoå bieán nhaát laø Statistical Reference Index (Chæ soá tham chieáu thoáng keâ) do Hoäi nghò dòch vuï thoâng tin (Congressonal Information Service) thöïc hieän. Nhö bìa cuoán saùch ñaõ ghi, ñaây laø “höôùng daãn choïn loïc caùc taøi lieäu thoáng keâ cuûa Myõ, töø caùc nguoàn cuûa toå chöùc tö nhaân ñeán chính phuû”. Cuoán muïc luïc naøy goàm ba phaàn: (1) muïc luïc lieät keâ caùc taøi lieäu xuaát baûn vôùi moät ít thoâng tin veà loaïi döõ lieäu; (2) moät baûn toùm taét cung caáp thoâng tin ñaùng keå veà moãi loaïi döõ lieäu; vaø (3) baûn vi phim chöùa döõ lieäu gaàn ñaây. Baûng tính Neáu döõ lieäu baïn kieám coù saün ôû daïng in maø khoâng phaûi ôû daïng ñoïc ñöôïc baèng maùy tính, baïn phaûi sao cheùp laïi döõ lieäu vaø chuyeån sang daïng coù theå ñoïc ñöôïc baèng maùy tính. Baïn hoaøn taát coâng vieäc naøy baèng caùch söû duïng baûng tính. Baûng tính coù theå ñöôïc chuaån bò sao cho döõ lieäu ñöôïc xeáp theo laàn quan saùt treân baûng hoaëc theo bieán soá, nghóa laø theo töøng chuoãi. Vieäc naøy ñöôïc choïn chuû yeáu döïa vaøo yeáu toá thuaän lôïi vaø caùch döõ lieäu xuaát baûn ñöôïc saép xeáp nhö theá naøo. Ñoái vôùi moãi chuoãi phaûi ñaûm baûo nguoàn döõ lieäu ñöôïc ghi laïi chính xaùc (vôùi soá trang vaø soá baûng, teân vaø naêm xuaát baûn, nôi xuaát baûn v.v). Vieäc naøy raát quan troïng vì baïn coù theå muoán xem laïi sau naøy ñeå hieäu chænh döõ lieäu hoaëc tìm theâm döõ lieäu boå sung. Ñôn vò ño löôøng döõ lieäu cuõng caàn phaûi ñöôïc ghi chuù caån thaän. Nhö chuùng ta ñaõ thaáy, dieãn dòch caùc giaù trò soá hoïc cuûa heä soá hoài qui phuï thuoäc chính vaøo ñôn vò duøng ñeå ño löôøng caùc bieán soá. Cuoái cuøng, haõy kieåm tra xem coù thay ñoåi gì trong phaàn ñònh nghóa bieán hoaëc trong caùc thôøi ñoaïn tính giaù hoaëc caùc chæ soá khaùc. Neáu coù thay ñoåi, coù theå baïn phaûi hieäu chænh döõ lieäu theo thay ñoåi ñoù. Do maùy tính coù theå thöïc hieän caùc tính toaùn soá hoïc, baïn khoâng caàn phaûi chuyeån döõ lieäu moät caùch thuû coâng cho phuø hôïp vôùi moâ hình cuûa baïn. Ví duï, neáu moâ hình baïn söû duïng caàn thu nhaäp thöïc treân ñaàu ngöôøi, thu thaäp thoâng tin veà thu nhaäp danh nghóa, chæ soá giaù, vaø daân soá. Sau ñoù haõy ñeå maùy tính thöïc hieän coâng vieäc chuyeån ñoåi töông öùng ñeå coù ñöôïc thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi thöïc. Nhaäp döõ lieäu vaøo maùy tính Ramu Ramanathan 10 Thuïc Ñoan/Haøo Thi
11. Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phöông phaùp phaân tích Nhaäp moân kinh teá löôïng vôùi caùc öùng duïng Nieân khoùa 2003-2004 Baøi ñoïc Chöông 14: Thöïc hieän moät ñeà taøi thöïc nghieäm Tieáp theo sau laø coâng vieäc nhaäp döõ lieäu vaøo maùy tính ñeå thöïc hieän chöông trình hoài qui. Döõ lieäu ñöôïc nhaäp nhö theá naøo phuï thuoäc nhieàu vaøo toå hôïp hoài qui baïn döï ñònh duøng ñeå phaân tích döõ lieäu. Ñeå thöïc hieän vieäc naøy, baïn caàn moät chöông trình bieân taäp vaên baûn, ñaây laø chöông trình xöû lyù vaên baûn cô baûn. Baïn coù theå söû duïng moät chöông trình baûng tính (nhö EXCEL hoaëc LOTUS 1-2-3) ñeå nhaäp döõ lieäu. Haàu heát chöông trình hoài qui ñeàu duøng döõ lieäu daïng maõ ASCII. ASCII laø chöõ vieát taét cuûa American Standard Code for Information Interchange (Maõ trao ñoåi thoâng tin chuaån cuûa Hoa Kyø) vaø ñöôïc söû duïng roäng raõi nhö moät chuaån ñeå nhaäp döõ lieäu vaø vaên baûn. Neáu chöông trình xöû lyù vaên baûn cuûa baïn khoâng löu tröõ döõ lieäu döôùi daïng ASCII, chöông trình thöôøng seõ cho baïn moät löïa choïn chuaån bò daïng ASCII cho taäp döõ lieäu. Haõy chaéc chaén laø baïn choïn löïa choïn naøy neáu chöông trình hoài qui cuûa baïn khoâng chaáp nhaän taäp tin khoâng ôû daïng ASCII. Nhieàu chöông trình hoài qui coù rieâng chöông trình bieân soaïn cuûa mình. Tröôùc khi baïn thöû nhaäp döõ lieäu vaøo maùy tính, haõy tìm hieåu caùc yeâu caàu cuûa chöông trình hoài qui baïn döï ñònh söû duïng. Taïo caùc bieán môùi Khi thöïc hieän phaân tích thöïc nghieäm, nhaø phaân tích thöôøng laøm vieäc vôùi caùc bieán chuyeån ñoåi hôn laø vôùi caùc bieán goác maø döïa vaøo ñoù döõ lieäu ñöôïc thu thaäp. Chuùng ta ñaõ thaáy nhieàu ví duï veà vieäc naøy. Moâ hình double-log yeâu caàu moïi bieán ñeàu ñöôïc chuyeån sang daïng logarit. Caùc soá haïng baäc hai vaø töông taùc yeâu caàu tích soá cuûa caùc bieán. Neáu daân soá coù moät vai troø trong moâ hình cuûa baïn, haõy dieãn taû caùc bieán töông öùng döôùi daïng bình quaân ñaàu ngöôøi. Ñeå bieán ñoåi caùc bieán sang daïng thöïc, caùc bieán danh nghóa phaûi ñöôïc chia cho chæ soá giaù. Ñeå tính phaàn traêm thay ñoåi, caàn phaûi tính 100(Xt − Xt – 1)/Xt-1 Ñeå tính “toác ñoä cuûa thay ñoåi” söû duïng bieán chuyeån ñoåi ln(Xt − ln(Xt – 1) − ñoù laø khaùc bieät cuûa logarit hai quan saùt lieân tieáp. Caùc chöông trình hoài qui coù khaû naêng töï chuyeån ñoåi döõ lieäu. Haõy taän duïng lôïi ñieåm naøy. Maùy tính khaùc nhau veà ñoä chính xaùc cuûa caùc pheùp tính soá hoïc. Moät soá chöông trình vaø maùy tính thöôøng laøm troøn vaø sai soá nhieàu hôn so vôùi caùc maùy/chöông trình khaùc. Vì vaäy, toát nhaát khi thöïc haønh traùnh duøng nhöõng giaù trò quaù lôùn hoaëc quaù nhoû khi phaân tích. Toång bình phöông cuûa nhöõng soá coù giaù trò lôùn coù theå seõ voâ cuøng lôùn gaây ra caùc sai soá lôùn. Ví duï, thay vì nhaäp vaøo döõ lieäu daân soá laø 2,157899, haõy chuyeån thaønh möôøi phaàn ngaøn, vaø nhaäp vaøo soá 215,7899. Ñaây cuõng laø moät yù kieán hay khi ñoåi bieán sao cho caùc giaù trò nhaäp vaøo naèm trong khoaûng töø 1 ñeán 1000. 14.5 Phaân tích thöïc nghieäm Phaân tích roõ raøng laø moät böôùc quan troïng trong moät nghieân cöùu thöïc nghieäm. Noù bao goàm: ñaàu tieân döõ lieäu ñöôïc kieåm tra sô boä vaøi laàn, sau ñoù öôùc löôïng caùc moâ hình ñaõ ñöôïc thieát laäp ban ñaàu, thöïc hieän caùc kieåm ñònh thích hôïp, vaø neáu caàn, thieát laäp laïi moâ hình vaø öôùc löôïng laïi. Phaân tích döõ lieäu sô boä Ramu Ramanathan 11 Thuïc Ñoan/Haøo Thi
12. Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phöông phaùp phaân tích Nhaäp moân kinh teá löôïng vôùi caùc öùng duïng Nieân khoùa 2003-2004 Baøi ñoïc Chöông 14: Thöïc hieän moät ñeà taøi thöïc nghieäm Tröôùc khi söû duïng döõ lieäu ñeå öôùc löôïng moâ hình, moät vieäc laøm raát quan troïng laø phaûi thöïc hieän moät soá phaân tích sô boä ñeå phaùt hieän nhöõng loãi do ñaùnh maùy, döõ lieäu dò bieät (outlier - nhöõng döõ lieäu coù giaù trò ôû hai cöïc quaù lôùn hoaëc quaù nhoû), vaø khoâng coù söï sai leäch döõ lieäu. Moät soá loãi ñaùnh maùy thöôøng gaëp nhö söû duïng chöõ “l” thay vì soá “moät” (coù theå laø do thoùi quen cuõ söû duïng maùy ñaùnh chöõ khoâng coù phím khoaûng caùch), vaø söû duïng chöõ “O” thay vì soá “khoâng”. Moät danh saùch lieät keâ döõ lieäu seõ raát caàn thieát ñeå phaùt hieän nhöõng loãi nhö vaäy. Böôùc tieáp theo laø ñöa caùc chuoãi döõ lieäu töông öùng vôùi soá quan saùt. Noùi caùch khaùc veõ Xt töông öùng vôùi t. Caùc döõ lieäu dò bieät seõ deã daøng xaùc ñònh ñöôïc treân sô ñoà naøy. Neáu t laø thôøi gian, ñoà thò seõ laø caùc ñieåm chuoãi thôøi gian vaø seõ cho baïn yù töôûng veà xu höôùng theo thôøi gian cuûa döõ lieäu vaø toác ñoä taêng tröôûng. Thöôøng chuùng ta seõ thöû veõ ñoà thò caùc giaù trò cuûa bieán phuï thuoäc vôùi giaù trò cuûa moãi bieán ñoäc laäp ñeå xem quan heä phi tuyeán toàn taïi hay khoâng. Maëc duø nhöõng ñoà thò nhö theá coù ích trong nhieàu tröôøng hôïp, trong moät soá tröôøng hôïp chuùng cuõng coù theå daãn ñeán sai laàm. Ñoà thò giöõa giaù trò quan saùt cuûa Y vaø giaù trò quan saùt cuûa X khoâng giöõ cho caùc bieán khaùc coá ñònhi. Vì vaäy, quan heä coù veû nhö phi tuyeán giöõa X vaø Y coù theå thöïc söï laïi laø quan heä tuyeán tính nhöng laïi bò dòch chuyeån do thay ñoåi cuûa bieán thöù ba Z (xem trong phaàn trình baøy veà phi tuyeán tính giaû ôû Muïc 6.5). Neân traùnh nhöõng loãi “ñaøo bôùi döõ lieäu” (data mining) ñeå xaùc ñònh caùc moái lieân heä nhö vaäy. Thay vaøo ñoù, haõy söû duïng lyù thuyeát veà haønh vi ñeå thieát laäp moâ hình vaø thöïc hieän caùc kieåm ñònh phuø hôïp ñoái vôùi caùc ñaëc tröng cuûa moâ hình, goàm caû moâ hình phi tuyeán. Ngoaøi vieäc veõ ñoà thò ñeå xaùc ñònh nhöõng döõ lieäu dò bieät, ñoà thò coøn giuùp xaùc ñònh nhöõng giaù trò thoáng keâ nhö trung bình, ñoä leäch chuaån, vaø heä soá bieán ñoåi, chính laø tyû soá giöõa ñoä leäch chuaån vaø giaù trò trung bình. Maëc duø khoâng coù moät qui luaät chaët cheõ naøo veà heä soá bieán ñoåi nhöng vôùi moät giaù trò thaáp nhö 0.05 chaúng haïn coù nghóa laø ñoä leäch chuaån chæ baèng 5 phaàn traêm cuûa giaù trò trung bình. Ñieàu naøy coù nghóa laø caùc bieán soá trong vaán ñeà nghieân cöùu khoâng bieán ñoåi nhieàu vaø coù theå seõ khoâng coù gì nghieâm troïng neáu choïn bieán naøy laøm bieán ñoäc laäp trong moâ hình hoài qui (xem phaàn trình baøy ôû Chöông 3 veà Giaû ñònh 3.2) Cuoái cuøng, coù ñöôïc ma traän heä soá töông quan − ñoù laø caùc heä soá töông quan cuûa moãi caëp bieán soá duøng trong phaân tích. Lyù töôûng thì töông quan giöõa bieán phuï thuoäc vôùi moät bieán ñoäc laäp phaûi cao. Töông quan chaët giöõa hai bieán ñoäc laäp thì seõ gaây ra vaán ñeà ña coäng tuyeán vaø vaán ñeà naøy caàn ñöôïc quan taâm sôùm. Tuy nhieân , haõy löu yù laø moät töông quan khoâng chaët giöõa hai bieán ñoäc laäp khoâng ñoàng nghóa vôùi vieäc khoâng toàn taïi vaán ñeà ña coäng tuyeán. Ñieåm naøy ñaõ ñöôïc trình baøy trong Chöông 5. Öôùc löôïng moâ hình vaø Kieåm ñònh giaû thuyeát Baây giôø chuùng ta ñaõ saün saøng ñeå öôùc löôïng moâ hình toång quaùt ñaõ ñöôïc xaây döïng trong muïc 14.3. Öôùc löôïng moâ hình vaø kieåm tra caùc trò thoáng keâ F vaø 2 . R Moâ hình ñaïi dieän ñöôïc bao nhieâu phaàn traêm thay ñoåi cuûa bieán phuï thuoäc? Moâ hình ñaàu tieân ñöôïc öôùc löôïng thöôøng coù nhöõng keát quaû khoâng nhö mong ñôïi. Daáu cuûa caùc heä soá hoài qui coù theå traùi vôùi mong ñôïi tröôùc ñoù, caùc trò thoáng keâ t coù theå bieåu hieän khoâng coù yù nghóa trong moät soá bieán, R2 hieäu chænh coù theå thaáp, caùc töông quan coù theå toàn taïi neáu söû duïng döõ lieäu chuoãi thôøi gian v.v. ÔÛ ñaây moät laàn nöõa laïi khoâng coù coâng thöùc toång quaùt veà vieäc tieán haønh nhö theá naøo. ÔÛ moãi böôùc yeâu caàu phaûi coù nhöõng hieäu chænh ñaùng keå vaø nhaø nghieân cöùu caàn thay ñoåi nhieàu veà phöông phaùp. Ramu Ramanathan 12 Thuïc Ñoan/Haøo Thi
13. Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phöông phaùp phaân tích Nhaäp moân kinh teá löôïng vôùi caùc öùng duïng Nieân khoùa 2003-2004 Baøi ñoïc Chöông 14: Thöïc hieän moät ñeà taøi thöïc nghieäm Tuy nhieân cuõng caàn coù moät soá höôùng daãn toång quaùt. Baøi hoïc caên baûn laø traùnh nhöõng keát luaän voäi vaõ maø khoâng coù laäp caùc moâ hình ñeå phaân tích theâm. Phöông phaùp ñöôïc ñeà nghò laø thieát laäp moâ hình döïa treân moät soá khung lyù thuyeát vaø söï hieåu bieát veà haønh vi, vaø sau ñoù thöïc hieän moät loaït caùc kieåm ñònh chaån ñoaùn ñeå chaéc chaén laø caùc keát luaän coù tính thuyeát phuïc − nghóa laø chuùng khoâng nhaïy ñoái vôùi caùc ñaëc tröng cuûa moâ hình. Chuùng ta ñaõ thaáy roõ laø caùc kieåm ñònh thöøa soá Lagrange vaø Wald raát coù ích trong vieäc kieåm ñònh xem neân theâm vaøo caùc bieán ñaõ boû qua, tính phi tuyeán, caùc töông taùc, söï toàn taïi cuûa bieán phuï thuoäc treã, töông quan thôøi gian cuûa baäc cao hôn vaø coù neân theâm bieán môùi vaøo moâ hình hay khoâng. Khi nhieàu moâ hình töông töï ñöôïc thieát laäp, tieâu chuaån choïn moâ hình coù theå ñöôïc söû duïng ñeå ñaùnh giaù moät moâ hình so vôùi caùc moâ hình khaùc. Neáu moät bieán naøo khoâng coù yù nghóa trong caùc coâng thöùc khaùc, baïn coù theå keát luaän moät caùch an toaøn laø coù leõ ñaây laø bieán thöøa vaø vieäc boû qua bieán ñoù coù theå seõ khoâng daãn ñeán haäu quaû nghieâm troïng. Kieåm tra caùc töông quan giöõa caùc bieán giaûi thích vaø xem caùc giaù trò lôùn coù giaûi thích ñöôïc nhöõng daáu khoâng nhö mong ñôïi hoaëc/vaø caùc heä soá khoâng coù yù nghóa. Neáu baïn tìm thaáy caùc töông quan chuoãi trong döõ lieäu chuoãi thôøi gian, haõy thieát laäp laïi moâ hình ñeå xem coù loaïi boû ñöôïc töông quan chuoãi hay khoâng. Neáu caàn, öùng duïng phöông phaùp Cochrane- Orcutt vaø/hoaëc Hildreth-Lu. Töông töï, neáu toàn taïi phöông sai cuûa sai soá thay ñoåi, neân söû duïng thuû tuïc bình phöông beù nhaát coù troïng soá ñaõ ñöôïc trình baøy trong Chöông 8. Ñoái vôùi moâ hình nhieàu phöông trình, haõy söû duïng thuû tuïc bình phöông beù nhaát hai giai ñoaïn ñeå traùnh thieân leäch bình phöông beù nhaát vaø söï khoâng nhaát quaùn cuûa caùc öôùc löôïng. Öôùc löôïng vaø kieåm ñònh chaån ñoaùn moâ hình thöôøng lieân quan ñeán nhieàu giai ñoaïn cuûa vieäc öôùc löôïng laïi vaø kieåm ñònh laïi. Vieát baùo caùo Giai ñoaïn cuoái cuøng cuûa moät nghieân cöùu laø vieát moät baùo caùo trình baøy caùc böôùc vaø dieãn dòch keát quaû. Ñaàu tieân, chuaån bò moät töïa ñeà cho nghieân cöùu ñeå dieãn taû ñöôïc baûn chaát cuûa vaán ñeà nghieân cöùu. Khi vieát baùo caùo nhôù duøng vaên phong ñôn giaûn, tröïc tieáp. Caån thaän traùnh duøng töø daøi doøng, nhieàu nghóa (noùi caùc khaùc, traùnh duøng töø ñao to buùa lôùn). Sau ñaây laø daøn yù ñeà nghò cho moät baùo caùo: 1. Phaùt bieåu vaán ñeà 2. Cô sôû lyù thuyeát 3. Thieát laäp moâ hình toång quaùt 4. Nguoàn döõ lieäu vaø moâ taû döõ lieäu 5. Öôùc löôïng moâ hình vaø kieåm ñònh giaû thuyeát 6. Dieãn dòch keát quaû vaø keát luaän 7. Caùc haïn cheá cuûa nghieân cöùu vaø Höôùng môû roäng 8. Caùm ôn 9. Taøi lieäu tham khaûo Phaùt bieåu vaán ñeà: Trong moät ñoaïn vaên khoaûng moät trang, dieãn taû vaán ñeà baïn ñaõ nghieân cöùu, caùc caâu hoûi baïn neâu ra, vaø caùc giaû thuyeát toång quaùt baïn ñaõ kieåm ñònh. Baïn cuõng coù theå neâu ra toùm taét caùc keát luaän cuûa mình. Ramu Ramanathan 13 Thuïc Ñoan/Haøo Thi
14. Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phöông phaùp phaân tích Nhaäp moân kinh teá löôïng vôùi caùc öùng duïng Nieân khoùa 2003-2004 Baøi ñoïc Chöông 14: Thöïc hieän moät ñeà taøi thöïc nghieäm Cô sôû lyù thuyeát: Toång hôïp caùc lyù thuyeát baïn thu thaäp ñöôïc tröôùc ñaây vaø ñöa vaøo phaàn naøy. Nhö ñaõ trình baøy trong Muïc 14.2, phaàn naøy seõ goàm phaàn toùm taét cuûa töøng baøi baùo, töøng cuoán saùch baïn ñaõ ñoïc coù lieân quan ñeán nghieân cöùu cuûa baïn, vôùi nhöõng moâ hình, nhöõng phöông phaùp söû duïng, caùc nguoàn döõ lieäu, vaø caùc keát luaän cuûa caùc taùc giaû. Thieát laäp moâ hình toång quaùt: Moâ taû ôû ñaây moâ hình xuaát phaùt baïn ñaõ thieát laäp trong Muïc 14.3. Neâu ra nhöõng khaùc bieät giöõa phöông phaùp cuûa baïn vaø phöông phaùp cuûa nhöõng ngöôøi khaùc ñaõ nghieân cöùu vaán ñeà töông töï. Nguoàn döõ lieäu vaø moâ taû döõ lieäu: Trình baøy moät baûng teân bieán vaø ñònh nghóa chuùng. Haõy nhôù neâu roõ caùc ñôn vò ño löôøng. Lieät keâ caùc nguoàn döõ lieäu vaø ñính keøm baûn sao döõ lieäu thoâ. Ñöa vaøo baûng nhöõng coâng thöùc chuyeån ñoåi taïo ra nhöõng bieán thöïc söï ñöôïc duøng ñeå öôùc löôïng (xem ví duï Baûng 9.5). Öôùc löôïng moâ hình vaø Kieåm ñònh giaû thuyeát: Trình baøy caùc keát quaû hoài qui trong moät baûng töông töï nhö Baûng 4.2. Maëc duø nhieàu taùc giaû trình baøy sai soá chuaån trong daáu ngoaëc phía döôùi heä soá hoài qui, ôû ñaây ñeà nghò baïn trình baøy caùc trò thoáng keâ t hoaëc giaù trò p, vôùi daáu sao ñeå xaùc ñònh heä soá yù nghóa. Cuõng trình baøy caùc giaù trò thoáng keâ toùm taét caàn thieát nhö R2 hieäu chænh, trò thoáng keâ Durbin-Watson, caùc tieâu chuaån choïn moâ hình, trò thoáng keâ F, baäc töï do v.v. Trong baøi, haõy trình baøy caùc moâ hình baïn öôùc löôïng, caùc kieåm ñònh baïn thöïc hieän vaø caùc keát quaû. Möùc ñoä maø moät nhaø phaân tích kinh teá löôïng caàn phaûi trình baøy phuï thuoäc nhieàu vaøo ñoâïc giaû. Neáu baïn noäp ñoà aùn moân hoïc cho giaûng vieân thì nhaát thieát phaûi coù nhöõng böôùc phaân tích. Neáu ñoâïc giaû khoâng thieân veà kyõ thuaät, haõy ñöa nhöõng chi tieát kyõ thuaät naøy vaøo phuï luïc. Dieãn dòch keát quaû vaø keát luaän: Phaùt bieåu nhöõng gì baïn ñaõ quan saùt döôùi daïng nhöõng giaû thuyeát ban ñaàu vaø nhöõng kyø voïng. Neáu baïn tìm ñöôïc nhöõng keát quaû khoâng mong ñôïi, trình baøy lyù do. Phaàn dieãn dòch keát quaû trong Muïc 4.7, 7.4 vaø 9.7 laø nhöõng höôùng daãn raát coù ích. Haõy ñöa ra nhöõng keát luaän ñaùng löu yù lieân quan ñeán nghieân cöùu cuûa baïn vaø lieân heä chuùng vôùi nhöõng nghieân cöùu khaùc. Caùc haïn cheá cuûa nghieân cöùu vaø höôùng môû roäng: Raát caàn thieát phaûi nhaän ra nhöõng haïn cheá trong nghieân cöùu cuûa baïn. Nhöõng haïn cheá naøy coù theå do thieáu döõ lieäu hoaëc do chöông trình maùy tính ñoái vôùi phöông phaùp baïn söû duïng khoâng töông thích, hoaëc do caùc lyù do khaùc. Haõy ñònh höôùng phaùt trieån töø nghieân cöùu cuûa baïn vaø höôùng môû roäng naøo caàn quan taâm. Caùm ôn: Trong suoát thôøi gian thöïc hieän nghieân cöùu, baïn coù theå nhaän ñöôïc söï giuùp ñôõ cuûa nhieàu ngöôøi: giaùo sö, trôï giaûng, ngöôøi giöõ thö vieän giuùp baïn tìm taøi lieäu tham khaûo, nhöõng ngöôøi giuùp baïn thu thaäp döõ lieäu v.v. Theo pheùp lòch söï thoâng thöôøng haõy caùm ôn hoï. Taøi lieäu tham khaûo: Ñính keøm danh saùch theo thöù töï chöõ caùi nhöõng taøi lieäu tham khaûo baïn ñaõ thu thaäp trong khi chuaån bò nghieân cöùu. Danh saùch phaûi goàm coù taøi lieäu tham khaûo lyù thuyeát laãn nguoàn döõ lieäu cuûa baïn. Traùnh ñaùnh soá taøi lieäu tham khaûo vaø söû duïng soá töông öùng trong baøi vieát vì neáu baïn theâm vaøo moät taøi lieäu tham khaûo khaùc, baïn seõ phaûi ñaùnh soá laïi vaø phaûi thay ñoåi soá trong baøi vieát. Neáu baïn lieät keâ theo thöù töï chöõ caùi vaø trích daãn trong baøi vieát theo teân taùc giaû vaø naêm xuaát baûn, baïn seõ chæ phaûi söûa chöõa nhoû, neáu coù nhöõng thay ñoåi sau naøy. Ñònh daïng ñöôïc söû duïng trong cuoán saùch naøy laø moät tham khaûo coù ích. Ramu Ramanathan 14 Thuïc Ñoan/Haøo Thi
15. Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phöông phaùp phaân tích Nhaäp moân kinh teá löôïng vôùi caùc öùng duïng Nieân khoùa 2003-2004 Baøi ñoïc Chöông 14: Thöïc hieän moät ñeà taøi thöïc nghieäm Thuaät ngöõ ASCII: maõ ASCII On-line database: cô sôû döõ lieäu treân maïng Outliers: döõ lieäu dò bieät SIC code: maõ SIC Spreadsheet: baûng tính Text editor: soaïn thaûo vaên baûn Work sheet: baûng tính World Wide Web Ramu Ramanathan 15 Thuïc Ñoan/Haøo Thi