Bài giảng Quản trị chiến lược kinh doanh - Chương 9: Chiến lược kinh doanh trong môi trường cạnh tranh toàn cầu - Nguyễn Văn Sơn

Nội dung text: Bài giảng Quản trị chiến lược kinh doanh - Chương 9: Chiến lược kinh doanh trong môi trường cạnh tranh toàn cầu - Nguyễn Văn Sơn

1. Ch ươ ng 9 QU N TR CHI N L ƯC Chi n l ưc kinh doanh trong mơi tr ưng c nh tranh to àn c u Ti n s ĩ Nguy n V ăn S n Mc tiêu nghiên c u 1. Phân tích nguyên nhân vì sao các doanh nghi p m rng kinh doanh tồn c u. 2. Tìm hi u n i dung các chi n l ưc và cách th c doanh nghi p ti p c n th tr ưng tồn c u. 3. Nm đưc các v n đ cn chú tr ng x lý trong ho t đng kinh doanh tồn c u. 9-2 1
2. Ni dung c ơ b n 1. Vì sao các doanh nghi p nên m rng kinh doanh tồn c u ? 2. Các chi n l ưc kinh doanh trong mơi tr ưng tồn c u. 3. Các ph ươ ng th c ti p c n th trưng tồn c u. 4. Các v n đcơbn c n chú tr ng khi m rng kinh doanh tồn c u. 9-3 Vì sao c ác doanh nghi p nên m rng kinh doanh to àn c u ? Mu n t n t i và phát tri n, các doanh nghi p ph i m rng kinh doanh tồn c u đ thích ng v i các quá trình:
   Tồn c u hĩa.
   Nâng cao n ăng lc c nh tranh ca qu c gia. 9-4 2
3. To àn c u h ĩa (Globalization)
   Là ti n trình liên k t (ph thu c nhau ngày càng ch t ch hơngia) các qu c gia và cá nhân tồn th gi i:  Kh i đu t các quan h kinh t qu c t ;  Kéo theo nhi u l ĩnh v c khác cĩliênquan .  Xu h ưng phát tri n c a tồn c u hĩa là tt yu và khơng th đo ng ưc. Nh ưng nĩ cĩ tính hai m t. 9-5 To àn c u h ĩa (Globalization)
   Ni dung kinh t ca tồn c u hĩa:  Tồn c u hĩa th trưng (trên n n t ng c a t do hĩa th ươ ng m i) t t y u d n đn tồn c u hĩa s n xu t (trên c ơ s t do hĩa tài chính vàđu t ư).  Lc l ưng c ơ b n: MNCs/TNCs.  Các t ch c gi vai trị thúc đy tồn c u hĩa: WTO, WB, UNCTAD 9-6 3
4. To àn c u h ĩa (Globalization)
   Cnh tranh trong điu ki n tồn c u hĩa:  Hàng rào th ươ ng m i gi a các qu c gia gi m xu ng r t th p; trong khi quan h ph c thu c v tài chính ngày càng t ăng lên.  Bt k ỳ doanh nghi p nào c ũng ph i c nh tranh qu c t (k c cnh tranh qu c t ngay trên th trưng n i đa).  M rng kinh doanh tồn c u làbưc phát tri n t t y u đi v i nhi u doanh nghi p. 9-7 Năng l c c nh tranh qu c gia (theo mơ h ình kim c ư ng c a M. Porter) ChiChinlưc,nlư c, ccutrúcvàutr úcv à t tínhính ccnhtranhcanhtranhc a ccáccơngtyáccơngty CCácyutácy ut CCácđiukinácđi uki n thâmdthâmdngng vv nhuc nhucuu CCácngànhácng ành cơngnghi pliên cơngnghipliên Tinsĩ MichealPorter, ktv à b tr kktvàtv à b b tr tr GiáosưðihcHarvard cơngbnăm1990 9-8 4
5. Năng l c c nh tranh qu c gia (theo mơ h ình kim c ư ng c a M. Porter)
   Các y u t thâm d ng:  Yu t cơbn: đa đim, khí hu, tài nguyên, ngu n nhân l c ;  Yu t cao c p: cơ s h tng, thơng tin, knănglaođng, cơng ngh , know-how  Yu t cao c p cĩ vai trị quan tr ng h ơn trong vi c nâng cao l i th cnh tranh. 9-9 Năng l c c nh tranh qu c gia (theo mơ h ình kim c ư ng c a M. Porter)
   Các điu ki n v nhu c u:  Nhu c u n i đa ngày càng nâng cao thìđịi hi c a ng ưi tiêu dùng càng kh t khe h ơn.  ðiu đĩ bu c các doanh nghi p n i đa liên tc c i ti n ch t l ưng và h giá thành s n ph m đ nâng cao s c c nh tranh (v i các đi th đn t các qu c gia khác). 9-10 5
6. Năng l c c nh tranh qu c gia (theo mơ h ình kim c ư ng c a M. Porter)
   Các ngành cơng nghi p liên k t, b tr :  Mt ngành cơng nghi p m ũi nh n phát tri n mnh ch c ch n s kéo theo s phát tri n đng b ca nhi u ngành cơng nghi p liên kt, b tr ; vàngưc l i.  H qu là, cĩ nhi u đi th cnh tranh mi gia nh p ngành. 9-11 Năng l c c nh tranh qu c gia (theo mơ h ình kim c ư ng c a M. Porter)
   Chi n l ưc, c u trúc và tính c nh tranh ca các cơng ty:  Tính c nh tranh trên th trưng c a các qu c gia s tr nên quy t li t h ơn, n u: mc c u c a th trưng t ăng m nh; kh năngca các nhà cung c p t ăng m nh; sđi th mi gia nh p ngành t ăng m nh. 9-12 6
7. Năng l c c nh tranh qu c gia (theo mơ h ình kim c ư ng c a M. Porter)
   Chi n l ưc, c u trúc và tính c nh tranh ca các cơng ty:  Cnh tranh n i đa thúc đy các cơng ty nâng cao s c c nh tranh b ng cách: đu t ư đi m i cơng ngh , tăng n ăng su t, tăng ch t l ưng, h giá thành s n ph m; điu ch nh chi n l ưc và cu trúc t ch c đ nâng cao trình đ qu n lý 9-13 Năng l c c nh tranh qu c gia (theo mơ h ình kim c ư ng c a M. Porter)
   Chi n l ưc, c u trúc và tính c nh tranh ca các cơng ty:  Sc c nh tranh n i đa ngày càng t ăng s thúc đy các cơng ty m rng th trưng ra ngồi biên gi i qu c gia.  Cu i cùng, s xu t hi n nh ng đi th cnh tranh t m c th gi i, gĩp ph n nâng cao năng l c c nh tranh c a qu c gia. 9-14 7
8. Các chi n l ưc kinh doanh trong mơi tr ưng to àn c u
   Căn c đ xây d ng chi n l ưc.
   Các chi n l ưc kinh doanh trong mơi tr ưng tồn c u:  Chi n l ưc kinh doanh qu c t .  Chi n l ưc nhi u th trưng n i đa.  Chi n l ưc kinh doanh tồn c u.  Chi n l ưc kinh doanh xuyên qu c gia. 9-15 Căn c đ xây d ng chi n l ưc
   Sc ép gi m chi phí:  Trong nhi u ngành hàng, s c ép c nh tranh v giá ni tr i h ơn h n so v i các v n đ chi n l ưc khác.  Cơng ty kinh doanh tồn c u luơn ph i tìm cách (thơng qua l i th v trí đ) gi m chi phí xu ng ngang v i v th ca nh ng đi th cĩ giá thành s n ph m th p nh t. 9-16 8
9. Căn c đ xây d ng chi n l ưc
   Sc ép t các ph n ng t i th trưng đa ph ươ ng (nưc ngồi), do:  Khác bi t v s thích, th hi u, phong t c, tp quán.  Khác bi t v cơ s h tng, v h th ng kênh phân ph i.  Nh ng yêu c u v kinh t và chính tr ca chính quy n đa ph ươ ng 9-17 La ch n chi n l ưc kinh doanh trong mơi tr ưng to àn c u cao s Chi n l ưc Chi n l ưc c ép c c Chi n l ưc Chi n l ưc kinhkinh doanh doanh kinhkinh doanh doanh totồnàn c c uu xuyênxuyên qu qu cc gia gia a yêua c u gi u m chiphí m ChiChinn l ưl ưcc ChiChinn l ưl ưcc kinhkinh doanh doanh nhinhiuu th th trưtrưngng ququ cc t t nni iđ đaa th p th p sc ép c a yêu c u đa ph ươ ng cao 9-18 9
10. Chi n l ưc kinh doanh qu c t (International Strategy)
    Tng SBU cĩ quy n ch đng áp d ng chi n l ưc này.
    Gi i pháp c ơ b n:  Khai thác l i th so sánh, l i th v trítrong nưc đ bi n thành l i th cnh tranh.  Sn xu t s n ph m theo chu n m c nhu cu c a th trưng n i đa đ xu t kh u. 9-19 Chi n l ưc kinh doanh qu c t (International Strategy)
    Lưu ý:  Chi n l ưc này ít ch u s c ép gi m chi phí và sc ép c a yêu c u đa ph ươ ng (vì ho t đng s n xu t ch yu di n ra trong n ưc).  Nh ưng nĩ nh y c m cao đi v i các r i ro v t giá và ri ro chính tr . 9-20 10
11. Chi nl ưcnhi uth tr ưngn iđ a (Multidomestic Strategy)
    Cơng ty phân quy n cho m i SBU kinh doanh trên m t th trưng n ưc ngồi khác nhau, và chúng đc l p v i nhau.
    Gi i pháp c ơ b n:  Sn ph m đưc bi n đi cho phù hp v i nhu c u, th hi u c a th trưng đa ph ươ ng.  Quan h cnh tranh t p trung theo t ng th tr ưng (qu c gia hay khu v c). 9-21 Chi nl ưcnhi uth tr ưngn iđ a (Multidomestic Strategy)
    Lưu ý:  Chi n l ưc này đáp ng t t yêu c u thích ng v i t ng th trưng đa ph ươ ng. Nhưng khĩđm b o t t yêu c u gi m chi phí.  Nĩ cũng cĩ th gp ph i nhi u v n đ phi kinh t ph c t p t i đa ph ươ ng, và rt khĩ xác đnh m c đ thích nghi t i ưu. 9-22 11
12. Chi n l ưc kinh doanh to àn c u (Global Strategy)
    Cơ quan đu não c a cơng ty ph i h p và ki m sốt chi n l ưc c nh tranh c a tt c các SBU r ng kh p tồn c u.
    Gi i pháp c ơ b n:  Sn ph m đưc tiêu chu n hĩa đ tiêu th trên nhi u qu c gia khác nhau.  Liên k t SBU nhi u n ưc đ chia s các ngu n tài nguyên giá r, nh n m nh đn vn đđm b o qui mơ l i su t kinh t . 9-23 Chi n l ưc kinh doanh to àn c u (Global Strategy)
    Lưu ý:  Qui mơ s n xu t, phân ph i s n ph m đưc nâng cao, thu n l i cho vi c đu t ư phát tri n và gi m chi phí rt tích c c. Nh ưng khĩđ áp ng t t các yêu c u đa ph ươ ng.  Nu x y ra tình tr ng đu t ư t p trung cho mt vài SBU cĩ li th v trí tt, mà sđ ĩ li b cơ l p theo đa ph ươ ng, thì ph n cịn l i ca cơng ty cĩ th s b nh h ưng x u. 9-24 12
13. Chi nl ưckinhdoanhxuyênqu cgia (Transnational Strategy)
    Cơng ty ch huy th ng nh t các SBU trên tồn c u đ ph i h p ho t đng t i ưu nh m theo đui đng th i hai m c tiêu:  Thích ng t t v i các th trưng đa ph ươ ng (c a chi n l ưc nhi u th trưng ni đa); và  Gi m chi phí, tăng hi u qu (c a chi n l ưc kinh doanh tồn c u). 9-25 Chi nl ưckinhdoanhxuyênqu cgia (Transnational Strategy)
    Chi n l ưc này cĩ ưu đim l n là hc tp và chuy n giao kinh nghi m l n nhau trong h th ng trên tồn c u.
    Tuy nhiên, ngu n l c c a cơng ty cĩ th b phân tán trên di n r ng (tùy thu c vào ph m vi phân b ho t đng theo l i th v trí). 9-26 13
14. Chi nl ưckinhdoanhxuyênqu cgia (Transnational Strategy)
    Cn tránh c haikhuynhhưng sau:  Tp trung ho t đng c a cơng ty quá ln vào m t v trí trung tâm; ho c  Vì mu n t ăng m c đ thích nghi theo đa ph ươ ng mà phân tán ho t đng c a cơng ty trên quá nhi u đa đim khác nhau. 9-27 Chi nl ưckinhdoanhxuyênqu cgia (Transnational Strategy)
    Lưu ý:  Ch n đưc m t đa đim t i ưu khơng th đm b o ch c r ng ch t l ưng và chi phí cho các y u t đu vào đ ĩ cũng s ti ưu.  Chuy n giao kinh nghi m cĩ th là mt ngu n l c c t lõi c a l i th cnh tranh, nh ưng kinh nghi m khơng th t đng đưc chuy n giao. 9-28 14
15. Các ph ươ ng th c ti p c n th trư ng to àn c u
    Xu t kh u.
    Chuy n nh ưng license.
    Nh ưng quy n khai thác th ươ ng hi u.
    Liên minh chi n l ưc.
    Liên doanh, sáp nh p, h p nh t.
    Lp cơng ty con (s hu 100% v n). 9-29 La ch n ph ư ng th c ti p c n th tr ưng to àn c u cao WhollyWholly Owned Owned SubsidiarySubsidiary m c JointJoint Venture Venture đ r i ro trongi StrategicStrategic Alliance Alliance FranchisingFranchising đ u t u ư Licensing Licensing th ExportingExporting p th p mc s hu và quy n ki m sốt cao 9-30 15
16. Xu t kh u
    Làphươngthc ít t n kém và ít r i ro nh t đ ti p c n th trưng n ưc ngồi.
    Cn chú tr ng:  S dng logistics, ti t ki m chi phí vn t i.  ðy m nh marketing qu c t ; liên k t v i nhà nh p kh u đ thi t l p kênh phân ph i.  Nghiên c u thích ng v i các điu ki n h i nh p kinh t qu c t 9-31 Chuy n nh ưng license
    Ph ươ ng th c c ơ b n:  Cơng ty chuy n giao cơng ngh chođi tác nưc ngồi s n xu t và tiêu th sn ph m theo tiêu chu n c a mình (nhưng khơng cho s dng nhãn hi u).  Bên nh n license ph i thanh tốn phí cho bên nh ưng license (theo t l hai bên th a thu n) trên m i đơ n v sn ph m đưc s n xu t và bán ra. 9-32 16
17. Chuy n nh ưng license
    Lưu ý:  ði v i bên nh ưng license, ph ươ ng th c này ít r i ro, nhưngthunhp c ũng th p.  Khâu trung tâm là chuy n giao k thu t hàm ch a nhi u r i ro đi v i c hai bên.  Cn qui đnh bi n pháp ki m sốt ch t ch ch t l ưng và slưng s n ph m bán ra. 9-33 Nh ưngquy nkhaith ácth ư nghi u
    Th c ch t là chuy n nh ưng license mà cĩ cho phép s dng c nhãn hi u s n ph m (th ưng là nhãn hi u n i ti ng).
    Lưu ý:  Phífranchisingcaohơnph ílicensing .  Nh ưng khĩ ki m sốt, r i ro nhi u h ơn, cĩ th nh h ưng x u đn th ươ ng hi u, nh t làđi tác cĩ th tr thành đi th cnh tranh trong t ươ ng lai. 9-34 17
18. Liên minh chi n l ưc
    Ph ươ ng th c c ơ b n:  Hai hay nhi u bên hùn v n liên k t kinh doanh, nhưng khơng l p pháp nhân m i.  Mc đích: cùng chia s ri ro và chia s năng l c c t lõi đ bành tr ưng ho t đng.  Thơng th ưng, bên n ưc ngồi cĩ ưu th v cơng ngh , s n ph m m i; bên trong nưc cĩ sn kênh phân ph i vàamtưng đc đim c a th trưng n i đa. 9-35 Liên minh chi n l ưc
    Lưu ý:  Liên minh chi n l ưc hàm ch a nhi u r i ro nu các bên đi tác thi u tin c y nhau.  Do v y, c n ph i xác đnh rõ ràng: mc đích chi n l ưc c a liên minh; ph m vi trách nhi m c a m i bên; ph ươ ng th c phân chia l i ích (ho c r i ro); cơ ch ph i h p và ki m tra giám sát. 9-36 18
19. Liêndoanh,s ápnh p,h pnh t
    Các ph ươ ng th c này đu l p ra pháp nhân m i ho t đng t i n ưc ti p nh n đu t ư (xem các chi n l ưc chương 6).
    Cn l ưu ý:  Vn đu t ư l n, m c r i ro cao, ph i đm bo an tồn trong các quy t đnh đu t ư.  Nghiên c u k mơi trưng c a n ưc ti p nh n đu t ư đ thích nghi cho t t. 9-37 Lpcơngtycon(s hu100%v n)
    Ph ươ ng th c c ơ b n:  Cơng ty m ( MNC/TNC) đu t ư 100% đ lp cơng ty con mt qu c gia khác.  Cơng ty con cĩtưc ách pháp nhân và ho t đng theo lu t pháp c a n ưc nh n đu t ư.  Cơng ty m gi quy n ki m sốt cơng ty con ch t ch (qu n tr , k thu t cơng ngh , sn xu t, phân ph i s n ph m ). 9-38 19
20. Lpcơngtycon(s hu100%v n)
    Lưu ý:  Ph ươ ng th c này đm b o s ti p c n th tr ưng n ưc ngồi ch đng nh t. N u thành cơng h a h n s cĩ hi u qu rt cao.  Nh ưng nĩ cũng hàm ch a r i ro r t cao, vì ph i gi i quy t r t nhi u b t đng khi ho t đng trên m t th trưng hồn tồn xa l .  Nên chú tr ng thuê c ơ s vt ch t k thu t và chuyên gia t i ch đ gi m chi phí 9-39 Các v n đ cn ch ú tr ng khi m rng kinh doanh to àn c u
    Nh n d ng nh ng thu n l i và khĩkhăn .
    X lý khĩkhăntrongbưc đi đu tiên.  Các v n đ v qu n tr .  Các r i ro (v kinh t và chính tr ).
    ðánh giá kt qu , điu ch nh chi n l ưc, khơng ch chú tr ng thu nh p, mà cịn ph i đ cao c vi c tích l ũy kinh nghi m. 9-40 20
21. Các m t thu n l i
    Tăng qui mơ th trưng:  Tp trung khai các c ơ h i kinh doanh qu c t thay vì ch cnh tranh n i đa.  Cĩ điu ki n ph i h p ho t đng đ gi m chi phí sn xu t trên tồn h th ng.  Tăng thêm thu nh p cho doanh nghi p. 9-41 Các m t thu n l i
    Tăng qui mơ l i su t kinh t :  Tăng dung l ưng th trưng giúp t ăng qui mơ l i su t kinh t trong s n xu t.  Kéo theo nhi u thu n l i trong các l ĩnh v c R&D, phân ph i tài nguyên, marketing  Cĩ nhi u c ơ h i h c t p kinh nghi m t các th trưng n ưc ngồi. 9-42 21
22. Các m t thu n l i
    Tăng hi u qu đu t ư:  Th trưng tồn c u cho phép th c hi n các d án đu t ư l n v i chi phí s dng vn ti t ki m nh t.  Ki m sốt đưc tình tr ng doanh nghi p nưc ngồi làm gi , nhái s n ph m c a cơng ty (đc bi t là các n ưc ch ưa đm bo lu t l v bo h quy n s hu trí tu ). 9-43 Các m t thu n l i
    Ci thi n l i th v trí:  Khai thác đưc các ngu n lao đng và tài nguyên giá r nhi u n ơi trên th gi i.  Ti p c n đưc khách hàng r ng kh p th tr ưng tồn c u 9-44 22
23. Các m t kh ĩkhănv à ri ro
    Các v n đ v qu n tr :  Khác bi t v ngơn ng , văn hĩa, xã h i, phong t c, t p quán, chính sách đào t o.  Khác bi t v th hi u, hành vi khách hàng.  Khĩkhănv à ri ro trong qu n tr nhân s , qu n tr sn xu t, qu n tr kênh phân ph i 9-45 Các m t kh ĩkhănv à ri ro
    Các khĩkhănv à ri ro v kinh t :  Chênh l ch v thu nh p, m c s ng dân c ư.  Suy thối kinh t , l m phát, bi n đng t giá.  Thi u th n c ơ s h tng.  Ch t l ưng lao đng th p 9-46 23
24. Các m t kh ĩkhănv à ri ro
    Các r i ro v an ninh, chính tr :  Bt n xã h i, b o lo n, kh ng b .  Mơi tr ưng pháp lý kém, lu t l hay thay đi, th tc hành chính r ưm rà.  T tham nh ũng.  Qu c h u hĩa 9-47 Kt lu n
    Trong điu ki n h i nh p kinh t qu c t , vi c c nh tranh trong mơi tr ưng tồn cu là mt yêu c u t t y u khách quan đi v i các doanh nghi p.
    Cn phân tích k nh ng đim khác bi t ca mơi tr ưng c nh tranh tồn c u đ xây d ng và ph i h p các chi n l ưc kinh doanh qu c t phù hp v i n ăng lc đang và s cĩ ca doanh nghi p. 9-48 24
25. Câu h i th o lu n 1. Phân tích nguyên nhân các doanh nghi p m rng kinh doanh tồn c u. 2. Trình bày thu n l i và khĩ khăn ca doanh nghi p khi m rng kinh doanh tồn c u. 3. Phân tích s khác bi t gi a các chi n l ưc kinh doanh trong mơi tr ưng tồn c u. 4. Phân tích c ơ s la ch n và trình bày các ph ươ ng th c ti p c n th trưng tồn c u c a doanh nghi p. 9-49 25