Tìm hiểu về cách tổ chức môi trường chữ viết cho trẻ 5-6 tuổi trong trường mầm non Hàn Quốc

Nội dung text: Tìm hiểu về cách tổ chức môi trường chữ viết cho trẻ 5-6 tuổi trong trường mầm non Hàn Quốc

1. Tư liệu tham khảo Số 57 năm 2014 ___ TÌM HIỂU VỀ CÁCH TỔ CHỨC MÔI TRƯỜNG CHỮ VIẾT CHO TRẺ 5-6 TUỔI TRONG TRƯỜNG MẦM NON HÀN QUỐC TRẦN NGUYỄN NGUYÊN HÂN* TÓM TẮT Bài viết trình bày cách tổ chức môi trường chữ viết trong lớp cho trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non Hàn Quốc hiện nay, nhằm giúp giáo viên mầm non có thêm kiến thức và kinh nghiệm trong việc xây dựng môi trường chữ viết cho trẻ 5-6 tuổi. Việc đổi mới cách tổ chức môi trường chữ viết sẽ góp phần hoàn thành mục đích và nội dung làm quen chữ viết cho trẻ 5-6 tuổi trong chương trình mới hiện nay. Từ khóa: môi trường chữ viết, trường mầm non Hàn Quốc, trẻ 5-6 tuổi. ABSTRACT Studying the organization of the handwriting environment for children of 5-6 years old in Korea’s kindergartens The article presents the organization of the handwriting environment for children of 5-6 years old in Korea’s kindergartens nowadays, to provide preschool teachers with more knowledge and experience in organizing the handwriting environment for children of 5-6 years old. Innovating the organization of the handwriting environement will help complete the objectives and contents of getting children of 5-6 years old used to handwriting in the current curriculum. Keywords: handwriting environment, children of 5-6 years old, Korea’s kindergartens. 1. Đặt vấn đề viết được coi là yếu tố quan trọng nhất vì Theo nghiên cứu tâm lí môi trường, thông qua môi trường chữ viết, giáo viên môi trường cơ sở vật chất đóng vai trò có thể tổ chức hoạt động đọc, viết phong quan trọng trong việc hình thành kinh phú nhằm giúp trẻ hình thành kĩ năng đọc, nghiệm học tập của trẻ, đặc biệt trong viết một cách tự nhiên, thúc đẩy động cơ hoạt động đọc, viết. Môi trường cơ sở vật đọc, viết của trẻ trong sinh hoạt hàng chất cung cấp phương tiện cần thiết để ngày. Bài viết trình bày gợi ý cách tổ tạo động cơ và hứng thú được trải chức môi trường chữ viết trong lớp cho nghiệm các hoạt động đọc viết của trẻ. trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non Hàn Quốc Morrow & Rand (1991) cho rằng môi hiện nay nhằm giúp cho giáo viên mầm trường chữ viết trong lớp ở trường mầm non có thêm kiến thức và kinh nghiệm non có liên quan chặt chẽ đến sự phát trong việc xây dựng môi trường chữ viết triển hành động đọc, viết của trẻ. Việc tổ cho trẻ. Việc đổi mới cách tổ chức môi chức môi trường cho trẻ vui chơi với chữ trường chữ viết sẽ góp phần hoàn thành mục đích và nội dung làm quen chữ viết * NCS tại Trường Đại học Dong-Eui, Khoa cho trẻ 5-6 tuổi trong chương trình mới Giáo dục Mầm non, Busan, Hàn Quốc hiện nay. 114
2. Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Trần Nguyễn Nguyên Hân ___ 2. Vai trò của môi trường chữ viết những cách đơn giản để trẻ tiếp xúc với trong việc hình thành kĩ năng đọc, viết các văn bản chữ viết, trải nghiệm với cho trẻ 5-6 tuổi hoạt động đọc, viết là cho trẻ “tắm” trong Theo từ điển Webster’s New Word môi trường chữ viết phong phú. of American Language (College Edition, 3. Cách tổ chức môi trường chữ viết The Word Publishing Company, trong lớp cho trẻ 5-6 tuổi Cleverland & NewYork, 1968&1980), 3.1. Tài liệu đọc khái niệm Môi trường được hiểu là tất cả Tài liệu đọc được bố trí dưới nhiều những điều kiện, hoàn cảnh, các tác động hình thức phong phú trong lớp học nhằm xung quanh ảnh hưởng tới. Trong quá tiến hành hiệu quả tất cả các hoạt động trình sống, thông qua quá trình tương tác giáo dục hay sinh hoạt hàng ngày của liên tục với môi trường xung quanh, trẻ trường mầm non. Bảng tên được dán ở tủ tìm hiểu, kiểm chứng và tự điều chỉnh. giày, tủ để đồ dùng cá nhân, đồ dùng sinh Tiền đọc-viết không phải là các kĩ hoạt cá nhân của trẻ như khăn lau, bàn năng riêng lẻ, mà là tập hợp các kĩ năng chải ; bảng thời tiết, lịch hàng ngày, của quy trình phát triển được trẻ coi như bảng trực nhật, bảng điểm danh đều là một phương tiện để đạt được mục tiêu được coi là tài liệu đọc. Các tài liệu đọc đọc-viết. Môi trường chữ viết từ lâu đã được bố trí ở các góc hoạt động sẽ giúp được các nhà giáo dục xem như một yếu trẻ phát triển toàn diện các kĩ năng ngôn tố cần thiết trong việc hình thành kĩ năng ngữ. đọc-viết của trẻ [5]. Môi trường chữ viết Nhiều nhà nghiên cứu đã tổng hợp tạo điều kiện cho trẻ tiếp xúc về mặt xã các tài liệu đọc trong lớp như sau: hội, tương tác với người lớn và các tài a) Bảng tên liệu đọc-viết. Marie Clay (1996) đã đưa Đồ dùng cá nhân của trẻ, kệ để đồ ra thuật ngữ khả năng tiền đọc-viết để mô dùng, các góc chơi, đồ dùng, đồ chơi tả các hành vi của trẻ nhỏ khi chúng sử trong lớp đều được gắn bảng tên bên dụng sách và các tài liệu, dụng cụ đọc- dưới để trẻ được tiếp xúc với chữ viết viết để bắt chước các hoạt động đọc và hàng ngày, nhận biết được ý nghĩa và viết mặc dù trẻ thực sự không thể đọc và chức năng của chữ viết trong sinh hoạt viết theo cách thông thường [1]. Trẻ 5-6 (xem hình 1a và 1b). tuổi cần được cung cấp kinh nghiệm đọc, viết phong phú để chuẩn bị cho trẻ học chữ ở trường phổ thông. Một trong 115
3. Tư liệu tham khảo Số 57 năm 2014 ___ Tủ để giày có ghi tên trẻ Khăn mặt có ghi tên trẻ Hình 1a Hình 1b b) Bảng biểu Bảng trực nhật, bảng thời tiết, bảng sinh nhật, lịch hàng ngày, danh mục đồ chơi, bảng ghi trình tự sử dụng máy tính có gắn hình ảnh kèm chữ viết bên dưới giúp trẻ hiểu chức năng sử dụng của chữ viết và có cơ hội đọc chữ một cách tự do (xem hình 2a và 2b). Bảng sinh nhật Bảng chọn góc chơi Hình 2a Hình 2b c) Bảng hướng dẫn, bảng nội quy Tùy theo vị trí của các góc, giáo viên chuẩn bị các loại bảng hướng dẫn khác nhau như bảng hướng dẫn cách sử dụng máy tính, cách sử dụng nhạc cụ, trình tự nấu món ăn, trình tự hoạt động tạo hình, nội quy sử dụng nhà vệ sinh Các loại bảng này giúp trẻ hiểu mối liên hệ chữ viết có mối liên quan thế nào với sinh hoạt hàng ngày và nhận thức được tầm quan trọng của việc học viết. Trẻ cũng có thể tự làm bảng nội quy và dán lên sản phẩm hoạt động của mình (xem hình 3a và 3b), ví dụ: “Hãy cẩn thận!”, “Hãy nhẹ tay!” 116
4. Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Trần Nguyễn Nguyên Hân ___ Nội quy hôm nay Bảng hướng dẫn trình tự nấu món cháo đậu đỏ Hình 3a Hình 3b d) Bảng thông báo nhiều ánh sáng, yên tĩnh, dưới đất có trải Bảng thông báo cũng là một trong thảm, bàn thấp, ghế nệm, đi-văng để tạo những tài liệu đọc cần thiết cho trẻ. Trên cảm giác an toàn, thư thái cho trẻ. Ở nơi bảng thông báo, giáo viên có thể ghi nội trẻ đọc sách hay viết cần cung cấp ánh dung cần tuyên truyền cho phụ huynh, sáng vừa đủ, có rèm che hay đặt ở nơi kín cho trẻ, các sự kiện đặc biệt, lịch hàng đáo để trẻ có thể tập trung vào hoạt động ngày có sự thay đổi [4], [5], [2] đọc, viết và không bị phân tán ở các hoạt 3.2. Đồ dùng, dụng cụ ở các góc hoạt động khác. Góc Ngôn ngữ cần được bố động trí đồ dùng, phương tiện phong phú để 3.2.1. Góc Ngôn ngữ phát triển tổng hợp các kĩ năng ngôn ngữ Ở các trường mầm non Hàn Quốc, cho trẻ (xem hình 4a và 4b). góc Ngôn ngữ được bố trí riêng ở nơi có Hình 4a Hình 4b Các đồ dùng, phương tiện nhằm phát triển kĩ năng nghe nói bao gồm (xem hình 5; 6a và 6b): - Máy ghi âm, micro, băng đĩa thâu sẵn các loại âm thanh khác nhau, nội dung câu chuyện để trẻ có thể tự tiến hành hoạt động nghe, nói tự do. 117
5. Tư liệu tham khảo Số 57 năm 2014 ___ Hình 5 - Phương tiện, đồ dùng cho hoạt động kể chuyện như các loại rối, tranh phông, nhân vật rời, bảng nỉ, bảng nam châm Hình 6a Hình 6b - Chiếc túi kì lạ, thẻ tranh để trẻ có thiết để trẻ có thể tìm hiểu sâu về chủ đề. thể chơi các trò chơi phỏng đoán hoặc Dưới đây là tài liệu được bố trí ở sắp xếp và kể theo trình tự. góc Đọc: - Búp bê, điện thoại, nhạc cụ để thúc - Các thể loại sách tranh phong phú: đẩy động cơ nghe, nói của trẻ thông qua sách chữ, sách toán, sách chủ đề, sách trò chơi. thông tin, văn học nước ngoài, truyện cổ  Góc Đọc (góc Thư viện): tích, thần thoại, truyện tranh sinh hoạt, Giáo viên cần cung cấp môi trường hồi kí, truyện tranh không chữ, thơ, đồng đầy ấn phẩm (print rich environment) dao, sách trẻ tự làm, sách do giáo viên trong góc Đọc để trẻ quan tâm đến việc làm. đọc, hiểu ý nghĩa của chữ viết và hình - Từ điển hình, thẻ từ, thẻ tranh, thẻ thành các kĩ năng tiền đọc cơ bản. tên có hình của các bạn trong lớp, tài liệu Trong góc Đọc cần có nhiều thể được thu âm loại sách với nhiều hình thức phong phú - Để khuyến khích hoạt động liên như sách vải, sách nhựa, sách truyện, quan đến sách tranh, giáo viên bố trí đa thơ Giáo viên bố trí sách sao cho trẻ có dạng các loại rối ngón, rối que, rối ống thể nhìn thấy mặt trước của sách và lấy để trẻ sử dụng trong hoạt động đóng kịch, sách một cách dễ dàng. Ngoài ra, sách vận động sáng tạo (xem hình 7a và 7b). truyện liên quan đến chủ đề cũng rất cần 118
6. Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Trần Nguyễn Nguyên Hân ___ Góc Từ mới của ngày hôm nay Bài thơ theo chủ đề Hình 7a Hình 7b  Góc Viết: - Dụng cụ viết; Hoạt động viết của trẻ không giới - Tranh ảnh; hạn ở một góc mà được thực hiện trong - Con dấu và miếng dán (sticker); rất nhiều hoạt động của các góc chơi - Nguyên phụ liệu phong phú và các khác. Vì thế, giáo viên nên bố trí dụng cụ, loại giấy khác nhau (giấy vẽ, giấy màu, tài liệu viết ở tất cả các góc trong lớp giấy than, giấy viết thư, bao thư ); (xem hình 8a và 8b). Dưới đây là những - Máy vi tính, máy in, bảng nhỏ tài liệu viết cần thiết cho trẻ: Giấy cho trẻ viết Góc viết Hình 8a Hình 8b 3.2.2. Góc Sắm vai Để hình thành kĩ năng đọc viết cho trẻ qua trò chơi sắm vai, ngoài đạo cụ chơi ở góc Sắm vai, giáo viên nên cung cấp các đồ dùng, dụng cụ liên quan đến việc đọc, viết cho trẻ hoạt động (xem bảng dưới đây). Hoạt động đọc, viết của trẻ trong quá trình chơi được diễn ra thoải mái, tự nhiên trong ngữ cảnh cụ thể. [6] 119
7. Tư liệu tham khảo Số 57 năm 2014 ___ Bảng tài liệu đọc viết cho trò chơi sắm vai theo chủ đề Chủ đề Tài liệu Trò chơi Gia đình Dụng cụ viết như bút chì, bút màu, giấy nhỏ để ghi tin nhắn, bao thư và giấy viết thư, sách tranh, sách nấu ăn, tạp chí, báo, sổ tay, danh bạ điện thoại, áp phích tờ rơi quảng cáo, lọ mĩ phẩm đã sử dụng hết, thực đơn, lịch, tiền Trò chơi sắm vai “Đám cưới” Dụng cụ ở góc Gia đình Trò chơi Bệnh Bảng tên bệnh viện và tên phòng khám, bảng kiểm tra thị lực, viện phác đồ trị bệnh, sổ khám bệnh, đơn thuốc, bao đựng thuốc, tạp chí có nội dung về sức khỏe và an toàn, giấy, bảng tuyên truyền, bút viết, tiền Trò chơi Cửa hàng Bảng thực đơn, bảng giá, áp phích quảng cáo, bảng ghi thời ăn uống gian quán ăn làm việc, phiếu chọn món ăn và giấy viết, phiếu tính tiền, hóa đơn, sách hướng dẫn nấu ăn, tiền, danh bạ điện thoại, túi giấy hay hộp đựng 120
8. Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Trần Nguyễn Nguyên Hân ___ Trò chơi Bưu điện Phong bì, tem và miếng dán (sticker), bảng chỉ dẫn (nơi bán tem, hộp đựng thư ), danh mục địa chỉ, phiếu nhận bưu phẩm, giấy và bút viết, con dấu, lịch, tiền Trò chơi Siêu thị Hộp đựng gia vị, nguyên liệu, món ăn rỗng, áp phích, tờ rơi quảng cáo, bảng giá, hóa đơn, phiếu trúng thưởng, máy tính, bảng tên hàng hóa Trò chơi Văn Lịch, sổ tay, danh bạ điện thoại, tạp chí, sách hướng dẫn, giấy, phòng phong bì, bút viết, con dấu, máy tính, máy vi tính Trò chơi Đài phát Micro, máy ghi âm, bảng tin, thẻ sử dụng cho trò chơi giải đáp, thanh lịch thời tiết, máy chụp hình Trò chơi Giao Vé, bản đồ, sách hướng dẫn điểm du lịch, bảng ghi điểm du thông lịch, lịch khởi hành, báo, tạp chí 121
9. Tư liệu tham khảo Số 57 năm 2014 ___ 3.2.3. Góc Khoa học Hoạt động đọc và viết ở góc Khoa học thường được tiến hành dưới viết nhật kí quan sát hay mô tả quá trình thử nghiệm. Ngoài ra, trước khi tiến hành trò chơi hay hoạt động phân loại, giáo viên có thể cùng trẻ viết bảng nội quy, viết trình tự chơi, hay viết bảng hướng dẫn sử dụng dụng cụ đọc và cùng đọc với trẻ. Các tài liệu đọc dành cho trẻ ở góc Khoa học là từ điển hình, sách tranh theo chủ đề (xem hình 9a và 9b). Góc Khoa học Bảng mô tả dự đoán và kết quả thử nghiệm “Sự đổi màu của bắp cải” Hình 9a Hình 9b 3.2.4. Góc Toán Tài liệu đọc ở góc Toán là lắp ghép chữ hay số, domino, nối hình dạng với tên của hình dạng, sắp xếp tranh theo trình tự thời gian, theo quy luật Giáo viên cần chuẩn bị giấy, bút, để nếu xảy ra tình huống trẻ đổi luật chơi, giáo viên có thể viết lại và đọc cùng với trẻ hay đặt tên cho sản phẩm (xem hình 10a và 10b). Góc để bé đo chiều cao và cân nặng Bộ đồ chơi xếp đúng hình dạng Hình 10a Hình 10b 3.2.5. Góc Tạo hình bằng cách viết tên của mình lên tác phẩm, Giáo viên có thể sắp xếp góc Tạo đặt tựa đề cho tranh, viết cảm nghĩ về hình gần góc Ngôn ngữ vì đây là hai góc bức tranh. Giáo viên có thể dán tên của tĩnh và đồ dùng dụng cụ của hai góc này đồ dùng, dụng cụ, viết cách sử dụng dụng có thể sử dụng chung. Trẻ “viết” bằng cụ, các tình huống lưu ý, giải thích cách cách vẽ tranh hay viết nguệch ngoạc nên làm sản phẩm bằng tranh ảnh có chữ giáo viên có thể khuyến khích trẻ viết viết bên dưới để trẻ đọc. Ngoài ra, giáo 122
10. Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Trần Nguyễn Nguyên Hân ___ viên có thể bố trí nơi để trẻ đặt dụng cụ và đặt dụng cụ của mình đúng vị trí (xem tạo hình như kéo, hồ có thiết kế hình hình 11). ảnh và tên của trẻ để trẻ có thể nhận diện Hình 11 3.2.6. Góc Xây dựng xây dựng như tòa nhà, công viên cho trẻ Ở góc Xây dựng, giáo viên bố trí đọc. Trong quá trình trẻ chơi, giáo viên các bộ lắp ráp có hình thức và chất liệu chuẩn bị giấy bút để trẻ tiến hành hoạt phong phú như khối gỗ, khối nhựa, khối động đọc, viết tự do như viết bảng tên giấy giáo viên viết tên ở vị trí của đồ cho công viên, tên tòa nhà, công trình xây dùng, dụng cụ của góc cho trẻ đọc để trẻ dựng (sở thú, nhà hàng, đường cao tốc ), có thể lấy và sắp xếp đúng. Ngoài ra, viết biển báo như: “Xin đừng làm đổ!” , giáo viên còn chuẩn bị bảng hướng dẫn, các dụng cụ như: viết, băng keo, kéo, bảng nội quy, tranh ảnh các công trình giấy (xem hình 12a và 12b). Hình 12a Hình 12b 3.2.7. Góc Âm nhạc Giáo viên chuẩn bị nhiều loại nhạc cụ và gắn kèm tên nhạc cụ, dụng cụ âm nhạc cho trẻ đọc. Giáo viên có thể dán lời bài hát có chữ viết kèm theo tranh ảnh, bảng hướng dẫn cách vỗ tay theo nhịp, cách sử dụng bàn phím, sử dụng nhạc cụ, tên nốt nhạc sau kệ tủ hoặc trên tường. Ngoài ra, giáo viên còn chuẩn bị máy cassette, đĩa thu các loại âm thanh khác nhau, bảng phân loại âm thanh, tranh ảnh lô-tô đồ vật, con vật, nhạc cụ để trẻ có thể chơi trò chơi: “Nghe âm thanh đoán tên con vật (đồ vật, nhạc cụ)”, “Bé đoán âm thanh” (xem hình 13). 123
11. Tư liệu tham khảo Số 57 năm 2014 ___ Hình 13 4. Kết luận Cách thiết kế môi trường chữ viết trong lớp của trường mầm non Hàn Quốc và Việt Nam có nhiều nét tương đồng. Thiết nghĩ, để xây dựng được môi trường chữ viết phong phú, ngoài năng lực của giáo viên, điều kiện trường lớp, địa phương, chúng ta còn cần phải nắm rõ đặc điểm phát triển kĩ năng đọc, viết của trẻ 5-6 tuổi. Chất lượng của hoạt động đọc, viết cho trẻ 5-6 tuổi sẽ được nâng cao nếu như chúng ta biết xây dựng môi trường chữ viết phong phú, sáng tạo. TÀI LIỆU THAM KHẢO TIẾNG ANH 1. Machdo, J. M. (2003), Early Childhood Experience in Language Arts (7th eds.), Thomson Delmar Learning. 2. Vukelich, C. Christie, J., & Enz, B. (2008), Helping young children learn language and literacy: Birth through kindergarten. Boston: Allyn and Bacon. TIẾNG HÀN 3. Lee Jea Hyon (2009), Giáo dục ngôn ngữ cho trẻ mầm non, Nxb Kong Dong Jea. 4. Lee Suk Jea (2009), Giáo dục ngôn ngữ cho trẻ mầm non, Nxb Chang Ji Sa. 5. Schickedanz, J. (2002), Hướng dẫn đọc và viết thông qua trò chơi, Lee Young Ja dịch, Nxb Trường Đại học nữ Lee Hoa. 6. Yu Min Im (2013), Giáo dục ngôn ngữ cho trẻ mầm non, Nxb Yang Seo Won. (Ngày Tòa soạn nhận được bài: 10-3-2014; ngày phản biện đánh giá: 13-3-2014; ngày chấp nhận đăng: 07-4-2014) 124