Thực hành đệm đàn organ cho giáo viên Mầm non

pdf 46 trang ngocly 3580
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Thực hành đệm đàn organ cho giáo viên Mầm non", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • pdfthuc_hanh_dem_dan_organ_cho_giao_vien_mam_non.pdf

Nội dung text: Thực hành đệm đàn organ cho giáo viên Mầm non

  1. Thực hành đệm đàn organ cho giáo viên mầm non
  2. Th c hành đm đàn đơ n gi n Li gi i thi u Hãy làm m t vi t bé nh , bình th ưng v i đ u ĩc phi th ưng; h ơn là làm m t vi c phi th ưng v i đ u ĩc t m th ưng và nh bé. Trong xã h i hi n nay, đ c bi t trong các lãnh v c v ăn hĩa, ngh thu t, lo i ng ưi th hai chi m s l ưng khơng nh và ngày càng nhi u h ơn. Khi vào các nhà sách, tìm đn khu v c sách v Âm nh c, chúng ta d tìm th y các tuy n t p nh c nh ưng l i khĩ tìm th y nh ng tài li u d y h c v âm nh c nghiêm túc. N u cĩ ch ăng, th ưng ch là nh ng tuy n t p h n đ n, nh ng tài liu d y nh c theo ki u “mì ăn li n” nh ưng l i đưc in r t đ p và bày bán tràn lan. Chính vì v y, sau khi nh n đưc và đc xong b n th o cu n sách “ðm ðàn Dành Cho Giáo Viên M m Non” c a tác gi Nguy n Hươ ng Thành cùng Ban biên tp (m t nh c s ĩ đã cĩ nhi u n ăm kinh nghi m khơng nh ng trong lãnh v c sáng tác, ph i khí mà cịn trong vi c đào t o, hu n luy n âm nh c cho gi i tr ) chúng tơi đã c m th y b t ng và thán ph c tác gi đã dành tâm huy t và s nghiên c u đáng k đ vi t v m t đ tài t ưng ch ng đơn gin. V i n i dung c a tài li u này, tác gi đã khơng nh ng giúp cho vi c d y đ m đàn đưc h th ng hĩa, ph ươ ng pháp hĩa mà cịn nh m đem l i cho ng ưi h c đ m đàn s hi u bi t rng nh ưng c ăn b n v nh c c. ðĩ là m t n l c l n gĩp ph n khơng nh vào vi c t o nên nh ng “ngh s ĩ đ m đàn” t ươ ng lai ch khơng ph i là nh ng ng ưi “th ch ơi đàn”. Ngồi ra, vi c chuyên mơn hĩa các giáo viên m m non h t s c là c n thi t và cn đưc xem xét m t cách nghiêm túc nh ư tác gi Hươ ng Thành đã làm. Vì cĩ nh ư vy m i đem l i cho n n giáo d c âm nh c nh ng viên g ch n n t ng ch c ch n. Chúng tơi trân tr ng gi i thi u đ n Quý đ c gi , các nhà chuyên mơn v giáo d c âm nh c cu n sách b ích này và hy v ng s đem l i nhi u k t qu th c t , giá tr . Tp. HCM, ngày 21 tháng 06 n ăm 2009. Th.S Nguy n Bách (Gi ng viên Nh c vi n Tp. HCM Hi viên H i Nh c S ĩ Vi t Nam Hi Viên H i Âm Nh c Tp. HCM) Trang 3
  3. Th c hành đm đàn đơ n gi n Li m đ u Trong quá trình gi ng d y nhi u n ăm b mơn “ organ” (electric keyboard) và đc bi t các l p t p hu n s d ng đàn, chúng tơi nh n th y đa s các giáo viên thu n túy ch s d ng nh c c này nh ư là m t nh c c đ c t u ( đơ n điu ch s d ng tay trái b m hp âm, tay ph i đàn giai điu) trong lúc nhu c u đ s d ng cây đàn này vào th c t r t phong phú và đa d ng: - S d ng đm ca khúc (tay trái đàn h p âm ,tay ph i t o câu hoa m ĩ). ðây là cơng vi c r t c n thi t cho sinh h at ca hát c a l a tu i m m non, nâng cao đưc tính th m m ĩ trong h c t p c ũng nh ư trong phong trào v ăn ngh c a tr ưng, l p h c - S d ng đàn v i nh ng ch c n ăng cơng ngh m i (Tone with wave, phím sáng, SD card, k t n i USB ). Các ph ươ ng ti n giúp ích cho s t rèn luy n, h c đc t u, h c hát, h c đ m đàn Vì v y ban biên t p chúng tơi b ưc đ u biên so n cu n sách “ đm đàn đơ n gi n dành cho Giáo viên m m non”. Chúng tơi c g ng s d ng nh ng thu t ng d hi u, bình dân và phù h p v i nhu c u âm nh c cho m m non, trong quá trình th c hi n chúng tơi luơn mong mu n s gĩp ý chân thành và b ích c a quý đ ng nghi p, c a quý th y cơ m m non. Ban biên tp Trang 4
  4. Th c hành đm đàn đơ n gi n Hi u th nào là đm đàn cho m t ca khúc?1 + Chúng ta cĩ th ví đ m đàn nh ư m t chi c áo khốc 2, trang trí cho ca khúc, tháp tùng 3 cho ca khúc, làm n i b t cho ca khúc . + Khi th c hi n đ m đàn coi nh ư chúng ta làm m t cơng vi c c a ng ưi hịa âm 4 (đt hp âm), ng ưi ph i khí 5 (s d ng nh c c h p lí ), ng ưi sáng tác 6 (làm câu d o đ u, câu n i ). + Phân bi t v i đ c t u m t ca khúc : tay ph i ta th c hi n b m h p âm 7, và v i đàn đm t đ ng c a đàn organ, ta xem nh ư là cĩ m t ban nhc 8 đy đ , ph n tay trái ta đàn giai điu đưc xem nh ư là l i hát c a 1 ca s ĩ hay đ c t u c a m t nh c c riêng l . + Nh ưng khi hát mt ca khúc m m non ta s dng ph n đ m tay trái và tay ph i ta to nh ng câu n i, t o bè,ph h a ti t t u, ch c ch n là khơng th đàn giai điu theo l i hát vì s đơ n điu và d g p “s c ” n u ta đàn sai n t mà khi hát thì đúng (lúc y r t khĩ nghe, đơi khi làm cho ng ưi truy n đ t m t bình t ĩnh). + Và t t nhiên v i s c g ng c a chúng ta s làm ph n đ m đàn tr thành m t b ph n khơng th thi u đưc, t ăng ph n ngh thu t cho ca khúc. Và nh ng b ưc chu n b cho ph n đ m đàn : + H c thu c lịng các th b m c a h p âm th n n (và các th đ o càng t t). S khơng khĩ vì v i ph m vi “ đơn gi n” cu n t p này ch s d ng t hai đ n ba du hĩa. + Th ưng xuyên ơn t p các ki n th c nh c lí c ơ b n, nâng cao 9. + Nên trau d i và luy n tâp k ĩ thu t ngĩn 10 , ch y gam 11 đ chúng ta th c hi n ph n ni câu l ưu lĩat h ơn. + Luy n t p nhi u, nghe nhi u và hình dung nh ng âm s c phong phú c a các lo i nh c c . + S d ng nh c c h p lý, r ti n, cĩ đ ch c n ăng phù h p v i m c đích đ m đàn, (đàn phím sáng, b nh , th SD card giúp luy n t p ti n ích và mau chĩng h ơn) 12 . 1 Chúng tơi s s d ng t CA KHÚC trong t p này thay cho các t : ti u ph m, bài hát, 2 Thu t ng đm đàn c a ti ng ð c (Bekleidung: m c áo ). 3 Thu t ng đ m đàn c a ti ng Ý, Anh, Pháp (Accompagnement: đi theo, tháp tùng). 4 Arranger, Hamonic. 5 Instrumentation. 6 Composer 7 Ch c n ăng FINGERED, khi s d ng ph n này thì đàn organ s t đ ng đ m theo nh p điu mình đã ch n. 8 Tùy theo điu (RHYTHM) mà ta cĩ nh ng ban nh c nh ( Jazz small band), các nhĩm estrade: pop, rock, bigband 9 Chúng ta cĩ th k t h p v a th c hành v a di n gi i lí thuy t, cĩ l i cho s ti n b sau này. 10 K ĩ thu t lu n ngĩn, v ươ n ngĩn (finger action), tách r i, n y ngĩn (staccato), ni ngĩn, li n ngĩn (legato), s c thái (dynamics and weight ) 11 Scale, rãi h p âm (arpeggio). 12 Hi n trên th tr ưng cĩ các lo i đàn phù h p nh ư: LK 55VN, LK200s, WK-500, CTK-5000 Trang 5
  5. Th c hành đm đàn đơ n gi n ðt h p âm cho m t ca khúc. 1. Xác đnh b khĩa : Thơng th ưịng các ca khúc ph thơng đu đưc son điu th c tr ưng - th 13 , nên đu tiên chúng ta cn xác đnh b khĩa cĩ nh ng d u hĩa nào? Và điu xác đ nh vài hĩa b trong t p này nh ư sau: + B khĩa khơng d u: Ca khúc gi ng C ( đơ tr ưng ) ho c Am (la th ). + B khĩa m t d u th ăng (fa #): Ca khúc gi ng G (sol tr ưng) ho c Em (mi th ). + B khĩa 2 d u th ăng (fa#, đơ#): D (rê tr ưng) ho c Bm (si th ). + B khĩa 3 d u th ăng (fa#, đơ#, sol#): A (la tr ưng) ho c F#m (fa th ăng th ). + B khĩa 1 d u giáng (si b): F (fa tr ưng ) ho c Dm (rê th ) + B khĩa 2 d u giáng (si b, mi b): Bb (si giáng tr ưng ) ho c Gm (sol th ) Các c p tr ưng - th 14 đưc xác đ nh cịn g i là h p âm song song 15 . Nh ư v y v i b khĩa ta cĩ th bi t 2 h p âm ch là 1 tr ưng ho c 1 th . C ho c Am G ho c Em D ho c Bm A ho c F#m F ho c Dm Bb ho c Gm 13 Âm nh c ch điu (Homophone), đ phân bi t khác v i âm nh c phân điu( Heterophone) và ph c điu (Polyphone). 14 Các b n nên tìm hi u sâu h ơn và hi u bi t đ y đ các hĩa b trong các sách Nh c lí c ơ b n. (Th t các hĩa b : D u th ăng - Fa, đơ, sol, rê, la, mi, si. D u giáng - Si, mi, la, rê, sol, đơ, fa.) 15 Related key: gi ng song song , thang âm t ươ ng ng. Trang 6
  6. Th c hành đm đàn đơ n gi n 2. Xác đnh n t cu i c a ca khúc: (ho c n t cu i m i đon nh c) + Khi ta bi t gi ng tr ưng, th c a 1 ca khúc ri ta ch c n xác đ nh n t cu i c a ca khúc đĩ (ho c n t cui c a 1 đon nhc) ta s bi t ch âm c a ca khúc này . + ðơi khi v n cĩ nh ng tr ưng h p n t cu i khơng n m trong b h p âm song song (tr ưng h p mang thang âm dân ca, các thang âm đc tr ưng c a các dân t c khác nhau). + Vi tr ưng h p này thì ta nên xác đnh m t s n t đ u ơ nh p đ tìm ch âm c a bài. 3. Hp âm ba chính và n n t ng I-IV-V + Chúng ta nghiên c u s d ng h p âm ch C ho c Am cho đơn gi n (sau đĩ chúng ta cĩ th suy ra t cơng th c này). + Vi ch âm là đơ tr ưng (C ) chúng ta cĩ th t các b c sau 16 : C – Dm – Em – F – G – Am – Bdim I - II - III - IV – V – VI - VII + Nn t ng h p âm ba chính ( I-IV-V ) là: C – F – G v i các h p âm này ta cĩ th áp d ng c ăn b n đ đ t h p âm cho m t ca khúc th tr ưng. + V n đ là chúng ta th c hi n theo cách : - Quan sát n t nh c m i đ u ơ nh p và nt nh c này ph i cĩ trong h p âm đĩ. - Ho c trong ơ nh p cĩ nhi u n t ch a trong h p âm đĩ (trong tr ưng h p các nt hoa m ĩ đ u ơ nh p) - Và h p âm s đưc đ t đ u ơ nh p. 17 Xem và th l ng nghe vài ví d : 16 đây chúng ta ch p nh n các b c theo điu th c tr ưng t nhiên, các b n cĩ th xem l i lí thuy t Quãng và hịa âm. Ho c Giáo viên s di n gi i t i l p h c. 17 S d ng cho các l ai nh p đơn ( 2/4; 3/4; 3/8 ), ng ai tr ta s d ng nh p kép (4/4; 6/8 ) thì cĩ th đt h p âm phách m nh th 2 trong ơ nh p. C ũng cĩ m t s s an gi qu c t g i nh p 4/4 là nh p đơn Trang 7
  7. Th c hành đm đàn đơ n gi n Bài t p đ t h p âm: (gi i h n b c I,IV,V ) 18 18 Chúng ta nên dùng h p âm V7 thay vì b c V thì s nghe đ y đ n h ơn, hay h ơn, cĩ k ch tính và hưng gi i quy t . Và đây chúng ta s d ng h n ch k t n i t b c V v IV, ta ch dùng t m th i đ làm quen v i các âm chính . Trang 8
  8. Th c hành đm đàn đơ n gi n Chúng ta c ũng nên so n và th c hành nhi u b khĩa khác nhau: Trang 9
  9. Th c hành đm đàn đơ n gi n Nghiên c u các bài so n sau và t p đ t h p âm đơn gi n b c I-IV-V( ho c V7). + Tr l i v i n n t ng I-IV-V th Th , h p âm song song v i C là Am ta th y : Am – Bdim - C - Dm – Em – F – G . I - II - III - IV - V - VI - VII + Thơng th ưng các ca khúc ph thơng , nĩi đ n điu th c th ngh ĩa là “th hịa âm”, nt sol b c n ăm t ăng n a cung. Ta c ũng áp d ng n n t ng điu th c th Am - Dm - E (ho c E7) .19 19 Các ca khúc m m non gi ng th th ưng cĩ ít bài, nên chúng ta cĩ th tham kh o thêm tài li u . Trang 10
  10. Th c hành đm đàn đơ n gi n 4. S d ng H p âm ba ph : + Sau khi chúng ta th c hành thành th o các h p âm ba chính, ta cĩ th s d ng h p âm ba ph , gi là “ph ” nh ưng các h p âm này “b sung” “làm phong phú” “k t ni” làm cho ca khúc thêm cu n hút, h p d n h ơn. + Nhìn l i các b c c a gi ng C 20 ngịai F, G thì các h p âm cịn l i là h p âm ba ph . (Am, Dm, Em, Bdim) + T ươ ng t v i gi ng Am 21 ngồi Dm, E h p âm ba ph s là C, F, G, Bdim. + Riêng h p âm Bdim là m t h p âm ngh ch nên ít đưc dùng, nên ta ch chú tr ng các h p âm kia. + Nh ư v y khi k t n i h p âm ta c g ng so n cho chu n các h p âm ba chính, sau đĩ m i v n d ng các h p âm ba ph . + Cĩ nhi u gi i pháp s d ng gi i k t 22 nh ưng các b n nên chú tr ng k t b c V7 v I. Bài t p son h p âm : - Vn d ng các h p âm ba chính và ph : 20 Thu t ng trong nh c vi n th ưng dùng là gi ng C-dur (ti ng ð c ), ho c Do Major (ti ng Anh). 21 Gi ng a-moll (ti ng ðc). La minor (ti ng Anh ). 22 Cadenza: Cơng th c k t thúc m t đ an nh c ho c m t câu nh c g m giai k t chính qui (perfect cadence), giai k t n a (half- cadence) tìm hi u thêm các sách hịa âm. Ho c Giáo viên di n gi i trong l p. Trang 11
  11. Th c hành đm đàn đơ n gi n - Xem th m t s ca khúc đã đưc so n hp âm, chúng ta cĩ th “thêm”, “b t”, ho c “thay” hp âm khác trong n n t ng đã h c, mi n là nghe hay, đúng âm đ giúp ta t tin h ơn, và cho ta th y nhi u cách th c, nhi u v n đ phong phú h ơn. Trang 12
  12. Th c hành đm đàn đơ n gi n Trang 13
  13. Th c hành đm đàn đơ n gi n Trang 14
  14. Th c hành đm đàn đơ n gi n - Cĩ m t s ca khúc (mang âm h ưng Dân ca, ch t li u dân ca) do đ t tr ưng c a thang âm t ng vùng, mi n, nên khi đt h p âm ,chúng ta s d ng nh ng h p âm vay m ưn 23 , ho c nh ng h p âm ph c t p h ơn (h p âm b y, chín ,m ưi mt các h p âm ngh ch ). - Và đây là m t s ca khúc đ tham kh o thêm: 23 Thí d nh ư h p âm Tr ưng Th Liên h p: ngồi Am – Dm – E7 (I – IV – V7 ) và C – F – G ( h.âm ba ph ) c a gi ng a-moll, thì các h p âm liên h p là A – D – E và F#m – Bm – C#m. Trang 15
  15. Th c hành đm đàn đơ n gi n Ph h a n n nh c b ng tay ph i. + ðây là cơng vi c làm đy thêm, ph h a cho ph n đ m t đ ng c a tay trái. + Cơng vi c này c n luy n t p tinh t đ hi u qu h ơn,phù h p v i cơng th c đ m ca đàn, tránh ph n tác d ng ho c làm r i thêm. + Tùy theo tính ch t, đ phát âm dài ng n c a nh c c mà chúng ta cĩ nh ng th pháp làm n n khác nhau. + Các nhĩm phát âm cĩ âm ngân lâu nh ư: Strings, Organ, Choir thì th ưng dùng nh ng hình th c r p d u, cĩ ngh ĩa là các h p âm này đưc c t lên cùng m t lúc. + Các nhĩm phát âm cĩ âm ng n, khơng ngân lâu nh ư: Piano, Marimba thì th ưng dùng nh ng hình th c tr i d u, cĩ ngh ĩa là các h p âm này đưc c t lên th t t d u này đn d u kia, t d ưi lên trên và ng ưc l i. + Các nhĩm phát âm cĩ âm v a cĩ th ngân lâu, v a cĩ th ng n nh ư: violin, trumpet, guitar tùy theo k ĩ thu t s d ng mà dùng nh ng hịa thanh r p d u ho c tr i d u. 1. Luy n t p các h p âm r p d u: + Chúng ta c gng th c t p và chú ý các h p âm ph i đưc mĩc n i li n b c (cơng vi c này địi h i chúng ta ph i quen v i các th đ o c a h p âm). + Sau đây là vài ví d d a trên h p âm đơ tr ưng và m u liên k t (các b n nên t p nh ng bài này): + Khi th c hi n các bài đm h p âm r p d u, chúng ta cĩ th linh h at b b t n t trong hp âm nào đĩ, lúc y ta vơ tình t o ra nh ng hịa thanh, ho c các bè ph nghe thú v h ơn. + ð làm quen v i nh ng mĩc n i li n b c, và nh ng h p âm đ o, chúng ta hãy th c t p nh ng bài t p 24 v i tay ph i sau: 1/ G - C - D7 – G. 2/ G – Bm – Em – C – Am – D7 – G. 3/ Am – Dm – G – C – F – Dm – E7 – Am. 4/ F – Dm – Bb – C7 – F. 5/ Dm – F – C – Dm. 6/ D – A – Bm – F#m – G – D – G – A . 24 Các h p âm đưc mĩc n i trong bài t p này th ưng là nh ng m u thơng d ng đ chúng ta s an câu do ho c gian t u sau này, nên các b n c n luy n t p nhi u càng t t. Trang 16
  16. Th c hành đm đàn đơ n gi n • Các bài t p sau bu c chúng ta nên th c t p v a đàn h p âm tay ph i v a hịa đm r p d u tay trái, cĩ th hát theo ho c nh ng ưi khác hát cho ph n th c t p linh h at và h ng thú h ơn. Trang 17
  17. Th c hành đm đàn đơ n gi n Trang 18
  18. Th c hành đm đàn đơ n gi n 2/ Luy n t p các hịa thanh tr i d u : + Tùy theo các l ai nh p, tính ch t c a nh p mà ta cĩ nhi u cách tr i d u khác nhau. + Các cách tr i d u trong cùng m t lo i nh p thì c ũng vơ vàn ki u m u. + Nh ưng trong đm đàn chúng ta nên cĩ s đ ng nh t trong thay đ i ki u tr i du,(thay đ i ki u đ m khi đ an nh c thay đi, ho c ý nh c thay đ i) tránh tình tr ng ri trong lúc đm. + Sau đây là vài ví d , vài m u tr i d u các nh p 3/4 , 2/4, 6/8 (th hi n C ) Trang 19
  19. Th c hành đm đàn đơ n gi n + Bây gi chúng ta cĩ th áp d ng các bài t p đ m bng cách tr i d u và ph i h p: Trang 20
  20. Th c hành đm đàn đơ n gi n Trang 21
  21. Th c hành đm đàn đơ n gi n Trang 22
  22. Th c hành đm đàn đơ n gi n + Ngồi ra chúng ta c ũng áp d ng các m u đ m ti t t u, tương ng v i ph n đ m t đ ng và phù h p v i điu nh c đĩ, chú ý ph i dùng âm s c đúng v i t ng tr ưng h p. + Các lo i hình ti t t u trên t ươ ng ng v i s ch nh p và các điu nh c ph thơng nh ư: 2/4 : disco, country, march, polka, techno và các điu nh p 4/4. 3/4 : waltz, vien waltz . 4/4 : pop, rumba, disco, rock, swing và các điu nh p 2/4. 6/8 : slow, slowrock, + Hoc d a vào nhĩm t c đ : - Ti t t u nhanh: Disco, Rock, Techno, Cha cha cha, Samba - Ti t t u v a: pop, swing medium, rumba, Reggae - Ti t t u ch m Slow, Slowwaltz, 16 beatballade Trang 23
  23. Th c hành đm đàn đơ n gi n Th c hành n i câu + Trong m t ca khúc chúng ta nh n th y cu i m t đon nh c, m t câu nh c th ưng cĩ nh ng d u ngân dài, ho c d u ngh , lúc đĩ chúng ta s th c hi n mt chu i các d u nh c g i là “ni câu”. + M c đích c a đon nh c n i câu t o thêm ph n hoa m ĩ, làm đy, l p kín khong tr ng c a d u nh c kéo dài. ðng th i n i li n câu đĩ v i câu nh c sau. + N i câu c ũng giúp ng ưi hát đ nh l ưng d dàng s nh p ph i ngân (ho c ngh ) mt cách t nhiên. Và hưng d n ng ưi hát b t đu vào câu nh c sau tho i mái, chính xác. + Nhng câu n i này đơi khi tr thành b ph n ngh thu t khơng th thi u trong ca khúc đĩ. + Cĩ nhi u cách n i câu, thơng th ưng chúng ta dùng các cách sau : • Dùng các d u nh c chuy n hành li n b c: + Trích đon Ngày đu tiên đi h c. - Chúng ta c n l ưu ý n t nh c đ u ơ nh p nên n m trong các n t ch a trong h p âm đĩ 25 , ví d nh ư h p âm G đ u ơ nh p thì n t n i câu cĩ th b t đ u là n t sol,ho c si, ho c rê. - Và n t cu i câu c ũng n m trong h p âm c a câu k ti p. Chúng ta c ũng linh ho t s d ng các hình n t thay đ i làm phong phú cho câu n i: 25 ðây là cách th c t p đ làm quen cách n i câu, v n cĩ r t nhi u tr ưng h p khơng theo nguyên t c này là nh ng tr ưng h p dùng các th pháp hoa m ĩ ( n t vào tr ưc, n t ngịai h p âm, n t nh n ) Trang 24
  24. Th c hành đm đàn đơ n gi n + Trích đon Trái đ t này c a chúng mình: • Th c hi n vi c tr i d u đ n i câu: - Trích đon: + Chúng ta c ũng k t h p nhi u cách cho phong phú, nh ưng ph i đ m b o tính đ ng nh t, khơng làm “r i” tinh th n c a ca khúc. Trang 25
  25. Th c hành đm đàn đơ n gi n • Di n l i câu nh c 26 , ph ng di n 27 , làm câu n i : - Trích đon Em yêu tr ưng em : Ho c : + Chúng ta c g ng luy n t p và l a ch n nhi u câu khác nhau, to thĩi quen và ph n x t t cho các bài t p sau này. + Xét v ph ươ ng di n sáng tác, chúng ta c g ng dùng nhi u cách, nhi u bình di n khác nhau nh ưng ph i cĩ tính đ ng nh t v ý nh c, nh p điu và dịng ca. + Và quan tr ng khơng kém là chúng ta ph i s lí đúng nh c c 28 , âm s c 29 , âm v c nh c c 30 đ n i câu. 26 N i câu theo ki u này th hi n đưc s đ ng nh t c a ca khúc, đơ n gi n nh ưng hi u qu . Th hi n s đ i đáp gi a gi ng ca và màu s c nh c c . 27 Variation: phát tri n nhi u cách t m t nh c đ . Trang 26
  26. Th c hành đm đàn đơ n gi n • Th c t p các bài t p n i câu: 28 Instrument 29 Timbre (music and phonetics), thu t ng trên đàn: Tone ho c Voice. 30 Register . Chúng tơi s s ơ l ưc ng n g n các l ai nh c c và tính n ăng các trang sau. Trang 27
  27. Th c hành đm đàn đơ n gi n + ðây là m t s bài m u minh h a cho ph n th c hành n i câu, đm h p âm r p du, tr i d u, đm ti t t u + Chúng ta tr n điu, sau đĩ luy n t p theo dịng 2 (tay trái b m h p âm, tay ph i đàn theo ti t t u và n i câu theo bài so n). 31 31 Chúng ta luơn chú ý l a ch n nh c c phù h p v i vi c r p d u ho c tr i d u Trang 28
  28. Th c hành đm đàn đơ n gi n Trang 29
  29. Th c hành đm đàn đơ n gi n Trang 30
  30. Th c hành đm đàn đơ n gi n Sơ l ưc tính n ăng nh c c th ưng dùng: 32 * H dây - kéo v ĩ ( strings - archi): Gm cĩ các l ai nh ư : Violin, Viola, Cello, Contrabass . + VIOLIN: - âm v c cao nghe réo r c, ai ốn, s c bén 33 - âm v c gi a nghe êm d u, du d ươ ng, ng t ngào - âm v c th p nghe thì th m, tr m bu n - Thích h p cho vi c đ c t u. + VIOLA: - Âm thanh nghe bu n, cĩ ph n m c m c, tr m ngâm - nh ng n t cao nghe r t chán ch ưng + CELLO ( ho c violoncell) : - Âm thanh nghe l ng sâu, đ m m - nh ng n t gi a nghe quy n r ũ và ng t ngào + CONTRABASS : - Th m nh c a đàn này là ti ng tr m, nghe đ y đ n. Thích h p cho cơng vi c làm n n ( đi bè tr m ). 32 Chúng tơi c g ng dùng thu t ng mơ t c m giác, cịn tùy thu c vào c m nh n c a t ng ng ưi . 33 Chúng tơi t m chia 3 khu v c cĩ tính cách t ươ ng đi trên đàn organ-keybroard. Trang 31
  31. Th c hành đm đàn đơ n gi n + Thu t ng STRINGS trên đàn organ là g m nhi u đàn dây c t lên cùng lúc(ví d nh ư s k t h p c a nhi u violin, cello, viola ),do nhi u k ĩ thu t s d ng đàn mà ta cĩ nh ng ti ng nh ư : PIZZICATO (b t dây), TREMOLO (rung dây). + SYNTH 34 STRINGS : là nh c c đưc t o ra b i cơng ngh đin t cho ra nh ng âm thanh t ng h p mơ ph ng dàn dây nghe phong phú và đa d ng. * H ð ng ( BRASS ) : - G m các l ai nh ư: Trombone, Trumpet, Horn, tuba + TRUMPET : - âm v c cao nghe chát chúa, đơi khi nghe vang r n, thơi thúc - âm v c gi a nghe oai hùng ( khi th i m nh ), ng t ngào, thu hút (khi th i nh ), ít s d ng âm v c th p (cĩ th s d ng đ di n t s khơi hài, phĩng túng ). + TROMBONE: - Th ưng dùng âm v c gi a và th p. - âm v c gi a nghe vang d i, huy hồng (khi th i m nh), nghe đy đ n, êm đm (khi th i nh ). - Âm v c th p nghe u t i, th ng thi t (khi th i nh ), nghe d t n, da n t (khi th i m nh). + HORN : - âm v c gi a nghe đ y đ n, trịn tr ĩnh , đơi khi ng t ngào, lãng m n - th c hi n n t ngân dài nghe màu nhi m, hi n hịa n t ng n nghe nh ư ti ng kèn săn kêu g i - Th i m nh và nhanh t o c m giác lo s , gi n d th i nh l i t o s bu n phi n, não n , than khĩc 34 Nh c c t ng h p SYNTHESIZER. Trang 32
  32. Th c hành đm đàn đơ n gi n + TUBA : - Nghe đy đ n âm tr m, va khoan thai v a đ m m do tính ch t phát âm ch m so v i l ai kèn khác. + BRASS: Ting phát âm cùng lúc c a nhi u l ai kèn. Tùy theo k ĩ thu t và ph i h p các l ai kèn mà cĩ nh ng ti ng nh ư BRASS SECTION, BRASS ENSEMBLE Trên đàn organ cịn cĩ SYNTH BRASS (brass “ đin t ” nh ư đã mơ t trên ). * B g ( Legni – Woodwind ) 35 : Gm các l ai FLUTE, OBOE, PICCOLO, HORN, CLARINET, FAGOTTO 36 + FLUTE : - ðây là nh c c sáo cĩ âm v c r ng, đa d ng , s lí các đon nh c nhanh r t t t, luy n láy thích h p v i dân ca . - âm v c cao nghe réo r c , rõ ràng th u su t , trong tr o - Âm v c gi a nghe êm ái , du d ươ ng - Âm v c th p nghe m u nhi m , tơn nghiêm 35 C ăn c vào v t li u ch t o các nh c c này b ng g , nh ưng th c t hi n nay c ũng dùng các ch t li u khác mà v n đ t hi u qu v ch t l ưng âm thanh. 36 Cịn đưc g i là BASSOON. Trang 33
  33. Th c hành đm đàn đơ n gi n + OBOE : - Âm v c t th p đ n cao đ cho m t màu s c êm đm , lã l ưt thích h p v i nh ng đon nh c g i c m , uy n chuy n, tha th ưt. - ðơi khi di n t s thm thi t, bâng khuâng + PICCOLO : - Âm v c cao nghe chĩi tai - Âm v c gi a nghe r c r , n i b t (khi th i m nh). - Âm v c th p nghe u oi - Thích h p v i nh ng quãng nh c nhanh và l l ưt. + FAGOTTO : Th mnh c a nh c c này âm v c th p, nghe đy đ n, kiêu hùng. ðơi lúc di n t s bi ai, bu n s u + CLARINET : - Âm v c cao nghe m nh m nh ưng thơ thi n, thích h p v i s di n t s chát chúa, thét gào, ho ng s - Âm v c gi a nghe êm đm, d u dàng, ngây th ơ, say đm - Âm v c th p nghe bu n phi n, bi th m, kinh s (th i m nh), tơn nghiêm (th i nh ). + ENGLISH HORN : - Âm thanh cĩ đc tính nh ư oboe, nh ưng phát huy nh ng âm tr m - Di n t s n ng n , bu n chán Trang 34
  34. Th c hành đm đàn đơ n gi n * H GUITAR: T guitar thơng th ưng (cịn g i Tây ban c m ) 37 , nh c c này phát tri n theo các trào l ưu âm nh c và đưc s d ng phong phú theo t ng tính n ăng c a nĩ: + Tùy theo tính n ăng, vai trị trong Dàn nh c nên “h ” guitar đưc s d ng đa d ng . + BASS GUITAR: Cái tên c ũng cho ta th y đàn này ho t đng âm v c th p, âm thanh nghe đ y đ n, th ưng mang nhi m v gi n n , đơi khi đ c di n m t đon ng n nghe rt thú v . + Các lo i guitar v i ch t li u khác nhau và thi t b ph tr âm thanh khác nhau 38 : STEEL GUITAR (dây kim l ai). NYLON GUITAR (dây nh a). JAZZ GUITAR, CLEAN GUITAR, MUTE GUITAR (s dng b khu ch đ i âm thanh 39 , DISTORTION, OVERDRIVE, FEEDBACK (s d ng v i thi t b ngồi). Các âm v c đu nghe phong phú, di n đ t đưc m i tr ng thái tình c m: Vui, bu n, ph n kh i, u t c, thanh th n, thúc d c, v i vã, khoan thai 37 ðt tên theo xu t x c a đàn Tây ban nha. 38 EFFECT 39 Amplifier , Power amplifier. Trang 35
  35. Th c hành đm đàn đơ n gi n * H SAXOPHONE : Gm các loi nh ư: Soprano, Alto, Tenor, Baritone, + Âm thanh Saxophone nghe g n gi ng ti ng ng ưi h ơn các lo i kèn khác. + Ti ng kèn c t lên nghe y u điu , quy n r ũ + Âm v c đ t tr ưng và th m nh di n t phù h p v i tên g i c a các lo i kèn này, 40 Tenor Baritone Alto Soprano 40 Tên g i Soprano t ươ ng ng v i gi ng cao ( khi s d ng organ - keyboard thì chú ý các âm v c này thì nghe r t đ p.). Th t gi ng cao đ n th p: SOPRANO – ALTO – TENOR – BARITONE. Trang 36
  36. Th c hành đm đàn đơ n gi n * Nh c c đàn phím và các nh c c khác : Grand Piano. Piano upright. Melodion. Trang 37
  37. Th c hành đm đàn đơ n gi n Accordeon Hamonica Mandoline Harp * Các nh c c GÕ ( DRUM – PERCUSION ) : Trang 38
  38. Th c hành đm đàn đơ n gi n Timpani Xilophone. * Nh c d o đ u 41 + H u h t, khi th c hi n đ m đàn cho ca khúc, chúng ta th ưng b t đ u b ng m t câu nh c, m t đon nh c, g i là đon nh c m đ u, ho c khúc nh c d o đ u. + Nh c d o đ u cĩ ý ngh ĩa giúp ng ưi hát l y đưc gi ng, cung nh c m t cách d dàng, đng th i xác đ nh đưc t c đ nhanh ch m, nh p điu c a ca khúc. + Nh c m đ u cĩ th là vài n t nh c, cĩ khi là m t hịa thanh c t lên, và cĩ khi là mt đon nh c xúc tích ng n g n, cho ta th y cơng vi c làm nên khúc d o đ u r t quan tr ng, phong phú và cĩ th làm cho đan nh c đĩ tr thành y u t ngh thu t c a ca khúc, đáp ng m c đích v a giúp ng ưi hát d dàng, v a là thành ph n ngh thu t c a ca khúc. + ði v i âm nh c m m non, khúc d o đ u r t quan tr ng vì tính xác th c và s g n gũi vi ch t li u dân ca mà các đan nh c d o trong đàn organ khơng th cĩ đưc, ho c khơng phù h p. + Cĩ nhi u cách đ th c hi n khúc nh c d o đ u: d a vào phiên khúc, d a vào đip khúc, da vào các nhĩm hịa thanh m u, d a vào các ý nh c, da vào hịa thanh c a ca khúc, th c hi n s t ươ ng ph n và sau đây là vài cách áp d ng đ th c hi n khúc nh c d o đ u: 41 Introduction Trang 39
  39. Th c hành đm đàn đơ n gi n Da vào Phiên khúc : - Th c hi n ngay câu nh c đ u tiên nh ưng cĩ bi n c i đơi chút b ng d u hoa m ĩ 42 . - S v n d ng các n t n i li n m t quãng nh c t o s êm đm, trong sáng, nh nhàng, thanh thốt ( đánh d u vuơng). Và các n t l ưn lên, lưn xu ng (n t thêu) cho c m giác duyên dáng, o l . Giúp cho ph n bi n c i câu d o thêm đa dng, phong phú. (đánh d u trịn). 42 Xem l i lí thuy t v các n t nh c hoa m ĩ ( ornament). Trang 40
  40. Th c hành đm đàn đơ n gi n Da vào đip khúc : - Cơng vi c so n khúc d o đ u c ũng v n d ng các n t hoa m ĩ , và th c hi n ph ng di n, tuy nhiên v i các ca khúc dành cho l a tu i m m non th ưng là m t đon đơ n nên ta cĩ th d a vào vài câu cu i đ t o khúc d o: - Hình th c s an nh c d o nh ư trên là m t cách v a thay đ i ti t t u, v a dùng d u lưn. (câu nh c b t đ u t : b y chim t i tr ưng). - Hình th c “d a vào” nh ư trên là ki u ph bi n nh t , vì “s n ph m” t o ra cĩ tính đng nh t v i ca khúc, d vào nh p và gi ng cho ng ưi hát. - Vi cách bi n c i câu nh c 43 t o ti n đ cho ta ng u h ng 44 và bay b ng sau này. Da vào các m u âm (s k t n i các h p âm cĩ s n). + V i cách s an này địi h i chúng ta ng u h ng và y u t đ ph n d o hay là k ĩ thu t ngĩn điêu luy n k t h p v i t ư duy đng nh t v i ca khúc. + S k t h p các m u âm ngh ĩa là k t n i các b c trong âm ch c a ca khúc. + Vì là ng u h ng nên cĩ vơ vàn cách bi n t u: nhanh, ch m, khoan thai, vi vã là do cách bi n hĩa ti t t u và s d ng âm s c nh c c . + Sau đây là m t s m u âm th ưng dùng đưc minh h a theo B c (kèm theo ví d th C và Am ). 1/ I - IV - V7 – I . ( C – F – G7 – C ) . ( Am – Dm – E7 – Am ) . 2/ I – III – IV – V7 . ( C - Em – F – G7 ) . ( Am – C – Dm – E7 ) . 3/ I – II – IV – V7 . ( C – Dm – F – G7 ) . 4/ I – VI – IV – V7. ( C – Am – F – G7 ) . ( Am – F – Dm – G7 ). 5/ I – V – VI – III – IV – I – IV – V – I . ( C – G – Am – Em – F – C – F – G – Am). 6/ I – IV – VII – III – VI – IV – V7 . ( Am – Dm – G – C – F – Dm – E7 – Am). 43 Bi n t u :Variation . 44 Improvised. Và t o đưc Khúc tùy h ng : Fantasia. Trang 41
  41. Th c hành đm đàn đơ n gi n + Cn chú ý các h p âm m u ph i g n v i hịa thanh c a ca khúc, đ khi ng t u ta cĩ th l ưt qua vài câu nh c c a ca khúc giúp ng ưi hát d vào giai điu h ơn. + Sau đây là vài đan d o đ u cho bài Ngày đu tiên đi h c, gi ng C v i các m u âm khác nhau: 1/ m u C- Am – F – G7 : ta cĩ th d o quay l i l n 2 v i câu bi n t u khác. 2/ M u C – Em – F – G7 . 3/ V i gi ng khác ( b khĩa 1#, 2# , 1b , 2b . ) ta c ũng d a vào các b c m u nh ư trên ( ch c n d ch cung t ng h p âm , cơng vi c này nên làm nhi u đ chúng ta quen d n và ph n x t t khi s lí đ m đàn ). Trang 42
  42. Th c hành đm đàn đơ n gi n 4/ ðc bi t các n t nh c bi n t u trong ca khúc dân ca 45 , chúng ta c n chú ý đ n thang âm 46 đc tr ưng c a t ng vùng, mi n. Khi đĩ câu d o s g n g ũi và đúng v i ch t li u 47 v i ca khúc đĩ. Và nhi u cách đ th c hi n khúc d o đ u:48 + Cĩ th ch trình bày cơng th c đ m (cho các điu nh c đ t tr ưng nh ư: slow, boston, tango, bolero .) đơ n gi n v i nh c c piano, ho c guitar + S d ng nh ng hịa thanh đc bi t trong ca khúc. + Ho c tri n khai m t ý nh c đ c bi t nào đĩ trong ca khúc. + Trình bày hịa âm t ươ ng ph n ( t tr ưng sang th và ng ưc l i ). + Ch trình bày nh p điu đ c bi t c a ca khúc - ðon do đ u cĩ th th c hi n dài hay ng n tùy vào chúng ta, mi n là ti đưc mc đích d n đưng cho ng ưi hát, cĩ th g n gàng xúc tích, cĩ th dài h ơn nh ưng là đy ch t ngh thu t b sung cho ca khúc. - Các v n đ trên v n th ưng “xu t hi n” và th hi n do nhi u Nh c s ĩ tài n ăng, nhi u Nh c cơng tài n ăng. Chúng ta nên th ưng xuyên nghe nh c và tìm hi u thêm nh ng đan d o c a nhi u th lo i ca khúc. Và t l a ch n cho mình nh ng câu nh c phù h p v i tinh th n ph c v tr th ơ. * ðon gian t u (d o gi a). + Th ưng thì các đan nh c d o đưc th hi n sau khi k t thúc m t ca khúc và chúng ta mu n quay l i đ hát ca khúc đĩ thêm l n n a. + Tinh th n c a đon nh c này th ưng v n d ng các th pháp nh ư so n câu d o đ u, nh ưng cĩ th bi n t u đơi chút, ho c k t h p nhi u cách trong m t ca khúc. + Ví d nh ư ta cĩ th gian t u ph n phiên khúc đ khi vào l i s hát ph n đip khúc, ho c ng ưc l i. + Cĩ khi ph n gian t u ch th c hi n trên m t hịa thanh duy nh t, ho c hai hịa thanh, khi y ph n k ĩ thu t ngĩn ta c n ph i th t s điêu luy n, và khúc bi n t u th t s bay b ng. 45 Folk song. 46 Scale. 47 Ch t li u dân ca Vi t Nam (B c b , nam b , Mi n trung ) th ưng dùng thang âm Ng ũ cung (pentatonic). 48 Các ph n này cĩ tính cách g i í , chúng ta cĩ th th c hành khi làm khúc d o. Trang 43
  43. Th c hành đm đàn đơ n gi n * ðon k t thúc . + Là m t đon nh c ng n cĩ th là nh c l i d ư âm c a ý nh c. + Tùy theo s t ưng t ưng c a chúng ta đ cho câu nh c b ng lên tr ưc khi k t thúc, ho c k t nh d n. 49 ho c thay đ i nh p đ 50 k t ch m d n . • Các bài t p th c hi n câu d o đ u: 49 Fade out. 50 Tempo. Trang 44
  44. Th c hành đm đàn đơ n gi n Thay l i k t ð t ng k t th c hi n các ph n đ m đàn cho m t ca khúc chúng ta hãy th c hành theo các trình t nh ư b c c c a t p sách này, và luơn nh r ng “TH C HÀNH” là v n đ cn thi t nh t giúp cho ta hịan thành nghi p v c a mình . Và ph n quan tr ng khơng kém là chúng ta luơn trau d i k thu t ngĩn, k ĩ n ăng sáng tác, hịa âm, lng nghe h c hi các tác ph m kinh đin ,m u m c, tìm hi u khơng ng ng th gi i bao la c a âm nh c (nh t là âm nh c dành cho l a tu i M m Nom ). Ban biên t p chúng tơi luơn mong mu n đem l i m t s gì đĩ đ đĩng gĩp nh nhoi trong cơng vi c giáo d c âm nh c m m non. Và c g ng ngày càng hịan t t t t đ p hơn trong cơng vi c c a mình. Ban biên t p Trang 45
  45. Th c hành đm đàn đơ n gi n Tài li u tham kh o + Thu t ng âm nh c Anh - ðc - Vi t (Nguy n Bách, Nxb Âm nh c). + Hịa Âm (Nguy n Bách, Nxb TR ). + Ph i khí cho dàn nh c và ban nh c nh (B.Kianop & X.Vaxkrexemxki, Nxb Văn Hĩa). + Bn đ m đàn (Ti n D ũng ). + Hịa âm hoa m ĩ (Ti n D ũng). + Sách giáo khoa ph c điu (S.Grigoriev, d ch gi PGS-PTS N.Xinh, Nh c vi n Hà Ni). + 200 bài th c hành Organ và Piano nh c M m Non (Th S Thân tr ng Qu c, Ns Tr n minh Ph ươ ng ). Trang 46
  46. Th c hành đm đàn đơ n gi n Mc l c Li gi i thi u Error! Bookmark not defined. Li m đ u Error! Bookmark not defined. Hi u th nào là đm đàn cho m t ca khúc? 5. Nh ng b ưc chu n b cho ph n đ m đàn 5. ðt h p âm cho m t ca khúc Error! Bookmark not defined. 6. - Xác đnh b khĩa 6 Error! Bookmark not defined. - Xác đnh n t cu i c a ca khúc 7. - H p âm ba chính 7. - H p âm ba ph 11. Ph h a n n nh c b ng tay ph i. 16. - Luy n t p các h p âm r p d u 16. - Luy n t p các hịa thanh tr i d u 19. - M t s m u đ m c ăn b n Error! Bookmark not defined. Th c hành n i câu Error! Bookmark not defined. - Dùng các d u chuy n hành li n b c 24. - Th c hi n tr i d u đ n i câu 25. - Di n l i câu nh c 26. Sơ l ưc tính n ăng nh c c thưng dùng: Error! Bookmark not defined. - B dây 31 - B ð ng 32 - B G 33 - H Guitar 35 - H Saxophone 36 - Nh c c đàn phím 37 - Các nh c c gõ 38 Nh c d o đ u 39 - D a vào phiên khúc 40 - D a vào đip khúc 41 - D a vào các m u âm 41 - Và nhi u cách khác 43 ðon gian t u (d o gi a) Error! Bookmark not defined. ðon k t thúc . Error! Bookmark not defined. Thay l i k t 45 . Tài li u tham kh o 46. Trang 47