Module bồi dưỡng thường xuyên Tiểu học - Module TH 24: Đánh giá kết quả học tập ở Tiểu học - Phó Đức Hòa

Nội dung text: Module bồi dưỡng thường xuyên Tiểu học - Module TH 24: Đánh giá kết quả học tập ở Tiểu học - Phó Đức Hòa

1. PHÓ ĐỨC HOÀ MODULE TH 24 §¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp ë tiÓu häc | 9
2. A. GIỚI THIỆU/TỔNG QUAN Vn ánh giá tri thc c xem nh là mt phn không th thiu trong quá trình dy hc. ánh giá giúp cho nhà s phm thu c nhng tín hiu ngc t phía ngi hc, nm c thc trng kt qu hc tp, phát hin ra nguyên nhân ca thc trng này, t ó có phng pháp iu chnh hot ng hc và hot ng dy cho phù hp. Bên cnh ó, ánh giá còn giúp cho nhà trng công khai hoá kt qu dy hc nói chung và kt qu hc tp nói riêng vi gia ình và toàn xã hi. Vic ánh giá tri thc c tin hành mt cách công bng và khách quan s em li nhng tác ng tích cc cho mi nn giáo dc. Thông qua vic kim tra, ánh giá, ngi hc có c hi cng c nhng kin thc ã hc, hoàn thin các k nng, k xo và phát trin nng lc ca bn thân, ng thi có cn c, c s t iu chnh phng pháp hc tp ca mình. Không nhng th, thc hin tt vic kim tra, ánh giá s to ra ng lc hc tp cho ngi hc, cng c lòng kiên nh, nim tin vào nng lc ca bn thân, ng thi hình thành cho ngi hc nng lc t ánh giá — mt trong nhng nng lc rt cn thit ca ngi công dân hin i. Nh vy, thc hin yêu cu nm vng tri thc môn hc, òi hi ngi dy và ngi hc phi bit ánh giá và t ánh giá. ánh giá và t ánh giá giúp cho giáo viên iu khin và iu chnh hot ng dy hc; còn hc sinh t iu khin, iu chnh hot ng hc ca bn thân. Qua ó t c mc tiêu dy hc ra ng thi tng bc nâng cao cht lng giáo dc. Module 24 này bàn v vn ánh giá kt qu hc tp cp Tiu hc. B. MỤC TIÊU — Hiu c chc nng c bn và các nguyên tc ánh giá kt qu hc tp. — Hiu và trình bày c bn loi ánh giá tiu hc. — Xác lp c ni dung ánh giá. 10 | MODULE TH 24
3. C. NỘI DUNG Nội dung 1 KHÁI NIM TNG QUAN V O LNG VÀ ÁNH GIÁ KT QU HC TP TIU HC Hot ng 1: Tip cn vn kim tra, ánh giá di góc lí lun dy hc hin i 1. Thông tin 1.1. Lí thuyt h thng — Quá trình dy hc mang tính h thng. Quá trình dy hc bao gm hai hot ng: Mt là, hot ng dy ca giáo viên, óng vai trò truyn th tri thc, k nng, k xo và là hot ng sáng to cho hc sinh; hai là, hot ng hc ca hc sinh, óng vai trò lnh hi tri thc, hình thành k nng, k xo, tip thu hot ng sáng to ca giáo viên. Hai hot ng này din ra ng thi và song song. — Quá trình dy hc mang tính thng nht, bin chng, có tính nht th, trn vn, bao gm các thành phn nh: mc ích, ni dung, phng pháp, phng tin, hình thc, kt qu Nh vy, vic thc hin các mi liên h ngc trong dy hc c m bo nh quá trình kim tra, ánh giá tri thc hc sinh. 1.2. Lí thuyt iu khin (Cybernetics) — Trong quá trình dy hc, tn ti quá trình thông tin và lnh hi thông tin, quá trình iu khin và t iu khin. — Lí thuyt iu khin th hin mi liên h xuôi: M → N → P. (Trong ó M: mc ích, N: ni dung, P: phng pháp) — Mi liên h này c thc hin thông qua s : D → H → K. (Trong ó D: hot ng dy; H: hot ng hc; K: kt qu hc tp) — Kt qu K c liên h ngc, nhm i chiu, so sánh vi mc ích M ca quá trình dy hc. ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP Ở TIỂU HỌC | 11
4. — ng liên h ngc s giúp ngi dy nm c trình thc ca ngi hc t k hoch iu chnh hot ng dy; còn bn thân ngi hc t iu chnh hot ng hc ca bn thân (lí thuyt t iu khin) và t ó m ra mt quá trình dy hc tip theo. 2. Nhiệm vụ Tho lun nhóm v vn kim tra, ánh giá di góc lí lun dy hc hin i. 3. Đánh giá hoạt động 1 Bài tp: V trí và vai trò ca kim tra, ánh giá di góc lí lun dy hc hin i. 4. Thông tin phản hồi cho hoạt động 1 áp án: V trí và vai trò ca kim tra, ánh giá di góc lí lun dy hc hin i: * Theo lí thuyt h thng , quá trình dy hc bao gm các thành t sau: mc ích dy hc (M); ni dung dy hc (N); phng pháp dy hc (P); hình thc t chc dy hc (HT); hot ng dy ca thy (D); hot ng hc ca trò (H) — Các hot ng ca các thành t din ra theo mt s c ch nht nh: c ch truyn thông tin t ngi dy (hot ng dy) n ngi hc (hot ng hc) thông qua các mc ích, ni dung, phng pháp và c ch liên h ngc: K → M, N, P → D → H Trong ó K là kt qu hc tp ca ngi hc. — Nh vy, vic thc hin các mi liên h ngc trong dy hc c m bo bng quá trình kim tra, ánh giá tri thc hc sinh. — Vic nghiên cu quá trình dy hc là va phi nhìn thy tính cht tng th, li va i sâu phân tích tng thành t t c ch hot ng ca nó trong mi quan h tác ng vi toàn b h thng, nhm t c mc ích ra. — Do ó, vic xem xét quá trình dy hc không th tách ri vi vic nghiên cu, kim tra, ánh giá kt qu hc tp (c dy hc và giáo dc) ca hc 12 | MODULE TH 24
5. sinh. ng thi vic nghiên cu, kim tra, ánh giá cng không th tách ri khi mi quan h ng b vi quá trình dy hc nói chung. — Nhà lí lun dy hc ngi Pháp Rebecca M. Valette cho rng “ánh giá là mt môn khoa hc t nó hình thành ”. Vn này ngày càng có sc mnh thuyt phc c v lí lun và thc tin. ánh giá cha ng hai vn : c s khoa hc v s kim tra và s hình thành nhng hiu bit mi (Exament et dochnolôgic). * Theo lí thuyt iu khin (Cybernetics), trong quá trình dy hc tn ti quá trình truyn thông tin và quá trình lnh hi thông tin — quá trình iu khin và quá trình t iu khin. ó là các mi liên h: M → N → P. Mi liên h này c thc hin thông qua hot ng: D → H → K. — ây là khâu kim tra, ánh giá t duy trong quá trình dy hc. ng liên h ngc này s giúp nhà s phm nm c trình thc ca ngi hc t k hoch iu chnh quá trình dy hc và t ó m ra chu trình dy hc tip theo. — Kim tra, ánh giá có tác dng làm n gin hoá các chui kin thc và các nhn thc phc tp nm bt iu ct lõi ca chng trình môn hc. Chính vì vy, kim tra, ánh giá cng là mt h thng iu khin. — Thông qua kt qu ca kim tra, ánh giá s o c ln ca các tác ng t môi trng vào h thng cng nh hình thành mt c ch iu chnh hng ích trong quá trình ào to. * Kim tra, ánh giá chính xác s có tác dng giúp nhà s phm d oán kt qu xy ra, làm liên kt các trng thái, xác nh c các yu t nh hng i vào b sâu ca h thng, nh rõ các hot ng ca h thng và cui cùng là xác nh cng khi tng hp h thng. Ngc li, nu kim tra, ánh giá không phn ánh c s chân thc s làm cho h thng có iu khin mt i tính iu khin ca mình, ngha là làm tng tính t bin, s thay i (entropy) ca h thng (Richard I. Miller, 1979). Nh vy, kim tra, ánh giá là mt b phn, mt phn không th thiu trong quá trình dy hc. Nó là mt khâu không th tách ri ca quá trình dy hc. ây, kim tra c coi là phng tin ánh giá kt qu giáo dc ca hc sinh. ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP Ở TIỂU HỌC | 13
6. Hot ng 2: Tìm hiu v o lng trong giáo dc 1. Thông tin 1.1. o lng trong giáo dc — Dùng phng tin thu thp tài liu v c tính, hành vi ca con ngi mt cách có h thng. — Phân tích d liu làm c s cho nhng hành ng thích hp. — o lng da trên thang o nht nh. 1.2. Phép o lng — o lng trong giáo dc liên quan n con ngi vi t cách là ch th ca hot ng giáo dc, vi mi quan h a chiu. Nh vy, con ngi va là ch th ánh giá, va là i tng ca s ánh giá. — o lng bao gm nh tính và nh hng. V nh tính, nó th hin li nhn xét, s mô t; còn v nh lng, nó th hin các con s, các bng xp loi, s liu 2. Nhiệm vụ Cá nhân nghiên cu tài liu và các sách tham kho v các vn o lng, ánh giá. 3. Đánh giá hoạt động 2 Bài tp 1: Khái nim o lng là gì? Bài tp 2: Phân tích phép o trong vic ánh giá và thang im ánh giá. 4. Thông tin phản hồi cho hoạt động 2 Bài tp 1: Khái nim v o lng: — o lng là khái nim chung ch s so sánh mt vt hay mt hin tng vi thc o hoc chun mc và có kh nng trình bày kt qu v mt nh lng. — o lng trong giáo dc liên quan n con ngi. Trong giáo dc có th o lng mc t ti các mc tiêu giáo dc. Do ó, các mc tiêu cn c lng hoá có th o lng. — o lng trong giáo dc là dùng phng tin thu thp d liu v c tính, hành vi ca con ngi mt cách có h thng, sau ó phân tích các d liu làm c s cho nhng hành ng thích hp. 14 | MODULE TH 24
7. — o lng cn da trên mt thang o nht nh. S phân b trên thang o lng trong giáo dc có ý ngha nh s phân b ca thang chia theo th t bc và chia theo khong cách. Bài tp 2: Phép o và thang ánh giá: a) Phép o trong ánh giá — o c là phn ánh cho i tng cn o mt con s theo mt quy nh lôgic chp nhn c. — Nhng yêu cu khi o c: + Nhng vn cn o c xác nh rõ ràng, hoc là phi quan sát c rõ. + Nhng con s thang o phù hp vi các mc ca vn . Có th nêu ra ây mt vài ví d: Khi hc sinh làm bài, phm li chính t, giáo viên ánh giá bài làm qua s li chính t ca các em. Mi con s nói lên mc ca bài làm. Hc sinh làm sai 2 li khác vi hc sinh không sai li nào. Song có nhng bài phi cho im mi chính xác. Hc sinh gii quyt bài tp toán, giáo viên ánh giá hc lc ca các em theo th bc, làm n âu tính im n ó Tuy nhiên, cui cùng phi quy chun ra, xp loi ngi hc theo bc: gii, khá, trung bình, yu (theo Thông t s 43/2002/Q—BGDT ngày 22 tháng 10 nm 2002 ca B trng B Giáo dc và ào to). — Trong chng trình hin hành cp Tiu hc (thc hin t nm 2000), các môn hc Toán, Ting Vit (lp 1, 2, 3) và Toán, Ting Vit, Khoa hc, a lí và Lch s (lp 4 và 5) vn ánh giá bng im s và xp loi ngi hc theo th bc trên. Các môn hc còn li c ánh giá không bng im mà theo quy chun sau: A + (có nng khiu), A (hoàn thành) và B (cha hoàn thành). b) Thang ánh giá — Thang ánh giá là mt công c cho phép nh hng vào nhng yu t quan sát và ánh giá v nhng yu t ã c quan sát. — Thang ánh giá có th ch ra di dng mt graph (s — th): dãy s (t 0 n 10); hoc câu nhn xét (tt, khá, sáng to, hoàn thành, cha hoàn thành ); hoc thang di dng ch cái: A, B, C, D; thm chí di dng i s: ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP Ở TIỂU HỌC | 15
8. 0 1 2 —2 —1 0 1 2 A B C D Hot ng 3: Phân tích khái nim ánh giá trong giáo dc tiu hc 1. Thông tin 1.1. ánh giá 1.1.1. Khái nim tng quan v ánh giá (Assessment) a) Theo quan im trit hc — ánh giá là thái i vi hin tng xã hi, hot ng hành vi ca con ngi. — ánh giá nhm xác nh các giá tr ca chúng tng xng vi nhng nguyên tc và chun mc o c nht nh. — ánh giá mang tính ng c, phng tin và mc ích hành ng. b) Quan im khác — ánh giá là biu th thái , òi hi s phù hp, theo mt chun nht nh. — Trên c s ó, ngi ánh giá cho mt thông tin tng hp, ôi khi là mt con s i vi ngi c ánh giá. 1.1.2. ánh giá và cho im — ánh giá (Assessment) và cho im (mark) là hai khái nim không ng nht vi nhau. Khái nim ánh giá có ni dung rng hn khái nim cho im. — ánh giá biu hin di hình thc thái , cm xúc, nhn xét và cho im. 1.2. Thang ánh giá 1.2.1. Phép o trong ánh giá o c là phn ánh cho i tng cn o mt con s theo mt quy lut lôgic chp nhn c. Phép o trong ánh giá trong giáo dc tuân theo các yêu cu sau: — Nhng vn cn o c xác nh rõ ràng, hoc phi quan sát c rõ. — Nhng con s thang o phù hp vi mc ca vn . 16 | MODULE TH 24
9. 1.2.2. Thang ánh giá — Thang ánh giá là mt công c cho phép nh hng vào nhng yu t quan sát và ánh giá v nhng yu t ã c quan sát. — Thang ánh giá có th a ra di dng mt graph (s — th). Thang này có th bng mt dãy s; hoc di dng câu nhn xét; hoc ch cái (A, B, C, D); thm chí di dng i s (—3, —2, —1, +1, +2 ). 2. Nhiệm vụ Nhim v 1: a. Nhóm (1): Phân tích khái nim o lng. b. Nhóm (2): Phân tích khái nim ánh giá. c. Nhóm (3): Tho lun v phép o trong ánh giá. d. Nhóm (4): Tho lun v thang ánh giá. e. C 4 nhóm phân bit các khái nim trên và trình bày: thông tin — phn hi (nhóm trình bày và nhóm phn hi). Nhim v 2: Thuyt trình cá nhân v các vn ca hot ng 1 theo yêu cu ca ngi dy. 3. Đánh giá hoạt động 3 Bài tp 1: Khái nim ánh giá là gì? Bài tp 2: Phân bit các khái nim ánh giá và cho im. Bài tp 3: Trình bày nhng thun li và khó khn trong vic t ra thang im ánh giá. Bài tp 4: Anh/ch hiu th nào v vn ánh giá trong giáo dc? (ánh du × vào câu la chn úng nht) a) Là cho im s vào sn phm bài làm ca ngi hc. b) Là nhn xét sn phm bài làm ca ngi hc. c) Là ch cho im tt (im trên trung bình) vi sn phm bài làm tt ca ngi hc. d) Là không cho im mà ch nhn xét vi sn phm bài làm ca ngi hc. e) Là tt c các quan im trên. ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP Ở TIỂU HỌC | 17
10. Bài tp 5: Hãy ni các t (cm t) ct A vi các t (cm t) ct B sao cho phù hp vi ni dung ca các vn ánh giá trong giáo dc. A B a) dùng phng tin thu thp d liu v 1) ánh giá c hiu là c tính, hành vi ca con ngi mt cách có h thng. b) biu th thái , òi hi s phù hp theo 2) Phép o c hiu là mt chun nht nh. c) phn ánh cho i tng cn o mt con 3) o lng c hiu là s theo mt quy lut chp nhn c. d) mt công c cho phép nh hng vào 4) Thang ánh giá là nhng yu t quan sát và ánh giá v nhng yu t ã c quan sát. 4. Thông tin phản hồi cho hoạt động 3 Bài tp 1: Khái nim tng quan v ánh giá: * Theo quan im trit hc , ánh giá là mt thái i vi nhng hin tng xã hi, hot ng hành vi ca con ngi; xác nh nhng giá tr ca chúng tng xng vi các nguyên tc và chun mc o c nht nh, c xác nh bng v trí xã hi, th gii quan, trình vn hoá ( T in Bách khoa toàn th Liên Xô, M., 1986). — ánh giá c chp nhn “là s vic có giá tr” vi ý ngha cui cùng dn n s ci tin hot ng ca cá nhân và tp th (Richard I. Miller, Vic ánh giá trong nhà trng, San Francisco, 1979). — Thut ng ánh giá bao hàm nhiu ý ngha khác nhau: ch này ánh giá c hiu vi ni dung là d oán, ch khác dùng vi ngha xác nh khi lng tri thc thu c t ngi hc hoc ôi khi ng ngha vi im s và li nhn xét ca nhà s phm. — ánh giá xác nhn trình xem nh “cp giy phép ri bn cho ngi có iu kin tip tc hành trình”. * Có th nói: “ánh giá là biu th mt thái , òi hi mt s phù hp, theo mt chun nht nh. Nh ó mà ngi ánh giá cho mt thông tin tng hp, ôi khi là mt con s i vi ngi c ánh giá” (Viallet. F et Maisomnerve. P, 1981). 18 | MODULE TH 24
11. — Khái nim ánh giá nhn mnh n thái khách quan ca ngi ánh giá. — Ngi ánh giá là thy cô giáo, nhà s phm nên h có phm cht, nng lc, trình chuyên môn và quyn hn ánh giá sn phm ca ngi ánh giá. — Thái ca ngi ánh giá th hin phi phù hp vi chun ánh giá ã quy nh và chun ánh giá phi khách quan và có ý ngha. * Tóm li , có th nói: ánh giá là khng nh giá tr chân thc ca i tng c ánh giá nh nó vn có theo nhng chun khách quan có ý ngha i vi con ngi và c xã hi tha nhn. Bài tp 2: Phân bit các khái nim ánh giá và cho im: * Thut ng ánh giá (Assessment) nhiu khi c ng nht vi thut ng cho im (mark). Nh vy là không úng. ánh giá và cho im là hai khái nim không ng nht vi nhau. — Khái nim ánh giá rng hn khái nim cho im. ánh giá biu hin di hình thc, thái , cm xúc, nhn xét và cho im. — Thut ng Evaluation c hiu theo ngha rng, khái quát hn so vi thut ng Assessment v ánh giá. Kim tra, ánh giá sn phm bài làm ca hc sinh, c s dng vi thut ng Assessment. * ánh giá vi t cách là thái , cm xúc ca ngi dy i vi bài làm ca hc sinh có th c din t trong li nói, iu b, nét mt, t ý ng tình, tán thành, khen ngi, chê trách. ánh giá tt là mt phng tin cng c nim tin ca ngi hc vào sc mình và kh nng ca mình. ánh giá xu là mt phng tin bài tr nhng sai lm trong hc tp ca các em. Thái ánh giá có ý ngha to ln i vi s hình thành ngi hc thái t ánh giá nh mt yu t nht nh ca ý thc v bn thân. * ánh giá cng có th là thc o kt qu bài làm bng im s; khi ó, s ánh giá biu hin di hình thc cho im. H thng im s này phn ánh trình hc tp nói chung ca hc sinh. Bài tp 3: Thun li và khó khn trong vic t ra thang im ánh giá: * Vic t ra thang im ánh giá có mt s thun li cho ngi dy và các nhà s phm: ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP Ở TIỂU HỌC | 19
12. — Thun tin trong ánh giá. — Nhanh chóng cho im s nhng du hiu c quan sát. — Giúp cho ngi dy bit c trình ngi hc. * Mt s khó khn: — Ngi dy mt mc nào ó chu nh hng do nhiu (mt cm giác nào ó, do ch th nào ó gây ra), dn n vic cho im không khách quan. — Ngi dy ánh giá du hiu khác nhau ca mt bài làm theo cùng mt xu hng ã lp i lp li nhiu ln thành thói quen. (Ví d: Mt hc sinh gii khi gii quyt bài tp, bài có 3 yêu cu nhng ln này, em ch làm c 1 yêu cu hoc hn 1 yêu cu mt chút song giáo viên vn cho t theo thói quen, hoc ngc li * Trên th gii , h thng ánh giá bng im s trong nhà trng rt khác nhau: h thng 100 im, 20 im, 10 im, 5 im, h thng tng hp các im. — Ti Cng hoà Pháp, thi cui cp, thi tt nghip, các kt qu c xác nh theo h thng 20. Thêm vào ó, mi niên hc li có mt h s xác nh trng lng và ý ngha ca mi môn hc i vi mt ban nào ó ca nhà trng. Nh vy, các im v môn hc chuyên ban (xây dng theo lí thuyt phòng hc — b môn) có giá tr ln. — Thang im mi ca Nga gm 5 bc (trong ó im 5 là cao nht), trong thc t, ch ánh giá 4 bc: im 2, 3, 4, 5. im 1 hu nh không xut hin. c, im 1 li là cao nht. Trong khi ó, ngi M ôi khi s dng h thng 600 im (TOEFL). Bài tp 4: áp án × e). Bài tp 5: áp án: 1) (ct A) ni vi b) (ct B). 2) ni vi c). 3) ni vi a). 4) ni vi d). 20 | MODULE TH 24
13. Nội dung 2 CÁC NGUYÊN TC ÁNH GIÁ TRI THC HC SINH TIU HC Hot ng 1: Tìm hiu các nguyên tc ánh giá tri thc hc sinh tiu hc 1. Thông tin 1.1. Khái nim tng quan v nguyên tc ánh giá — Thut ng nguyên tc (Principle) (t ting La Tinh: Principium, có ngha là ch ngn ngun c s) c dùng ch c s xut phát, da vào ó làm kim ch nam trong nhng hot ng khác nhau. — Các nguyên tc ánh giá (Principle of assessment) là các lun im c bn mà khi tin hành ánh giá sn phm ca ngi hc thì nhà s phm cn da vào. — Nh vy, các yu t ánh giá là c s xuyên sut quá trình ánh giá kt qu giáo dc ca hc sinh. — ánh giá bao gm 3 nguyên tc ch yu: + m bo tính khách quan (objective). + m bo tính phân hoá (differential). + m bo tính rõ ràng (plain). 1.2. Tính khách quan ca vic ánh giá — ánh giá phi phn ánh trình tht ca vic nm tri thc môn hc. — Phi phn ánh úng tình hình ngi hc; nm các tri thc mt cách có ý thc và vng chc. — Phi ánh giá chính xác kh nng truyn t li các n v tri thc trong ngôn ng nói mt cách c lp và nht quán. — ánh giá cho im phi khách quan vì thái t do ch ngha, rng rãi, nâng im hay ra nhng câu hi d quá hoc khó quá u có hi. 1.3. Tính phân hoá ca vic ánh giá — Nhng mt khác nhau trong kt qu hc tp ca hc sinh phi c ánh giá theo các cách khác nhau. — ánh giá phi m bo tính toàn din và phát trin. ng thi phi chú ý n các c im riêng ca các môn hc (6 n 9 môn hc tiu hc). ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP Ở TIỂU HỌC | 21
14. — Tính phân hoá cao ca ánh giá th hin nhà s phm phi quan sát có h thng vic hc tp ca hc sinh; t ó ánh giá, cho im công bng và chính xác. 1.4. Tính rõ ràng ca vic ánh giá — Ngi hc phi bit ti sao mình c ánh giá nh vy. Có nh th, cho im mi tr thành phng tin kích thích hc sinh hc tp tt. — Ngi hc phi hiu rõ rng có nm vng tri thc và phát huy c tính sáng to khi làm bài (tính mm do ca t duy) thì sn phm (bài làm) mi c ánh giá tt. — ánh giá va cho mt “im s”, va có “ý kin ánh giá” (li nhn xét, li phê, sa cha chi tit nhng li lm ca bài làm ). 2. Nhiệm vụ Nhim v 1: Ngi hc nghiên cu tài liu và sách tham kho có liên quan. Nhim v 2: Tho lun nhóm v 3 nguyên tc ánh giá: — Tính khách quan. — Tính phân hoá. — Tính rõ ràng. Nhim v 3: Các nhóm trình bày và thông tin phn hi theo yêu cu sau (Lp chia làm 3 nhóm): Nhóm trình bày Nhóm phn hi Nhóm 1: nguyên tc 1 Nhóm 2 Nhóm 2: nguyên tc 2 Nhóm 3 Nhóm 3: nguyên tc 3 Nhóm 1 3. Đánh giá hoạt động 1 Bài tp 1: Trình bày và phân tích tính khách quan ca vic ánh giá. Cho ví d minh ho trong dy hc tiu hc. Bài tp 2: Th nào là ánh giá mang tính phân hoá? Cho ví d minh ho. Bài tp 3: Tính rõ ràng ca vic ánh giá là gì? Cho ví d minh ho. 22 | MODULE TH 24
15. Bài tp 4: Theo anh/ch, trong các nguyên tc ánh giá tri thc hc sinh, nguyên tc nào óng vai trò quan trng nht (ánh du × vào câu la chn phù hp). a) Nguyên tc m bo tính phân hoá. b) Nguyên tc m bo tính khách quan. c) Nguyên tc m bo tính rõ ràng. d) Tt c các nguyên tc trên. 4. Thông tin phản hồi cho hoạt động 1 Bài tp 1: a) Tính khách quan ca vic ánh giá — ánh giá sn phm bài làm ca ngi hc nh nó vn có, không ph thuc vào ý mun ch quan ca ngi ánh giá. — ánh giá phi phn ánh trình tht ca vic nm kin thc môn hc, tc là phn ánh tình hình ngi hc nm các n v tri thc mt cách có ý thc. Các em bit truyn t li kin thc ó trong ngôn ng nói mt cách c lp và nht quán, hình thc truyn t phù hp vi ni dung cn truyn t. — Giáo viên s mc sai lm nu t ra thng hi hc sinh mà ánh giá cho im (hoc nhn xét) các em quá rng rãi. Làm nh vy s khin bn thân các em và tp th lm tng v tình hình thc t. Nhng cng không nên ánh giá cho im quá kht khe. Ngi dy cn kt hp s òi hi cao vi thái quan tâm chm lo n mi ngi hc. — ánh giá phi khách quan vì thái t do ch ngha, rng rãi, nâng im hay ra nhng câu hi d quá hay khó quá u có hi. b) Phân tích ví d trong thc t — Vic ánh giá công tác ca nhà trng tiu hc và ca giáo viên cn c vào t l hc sinh gii (hoc xp loi A và A +) là mt cách ngh nguy him. Nó s là ngun gc ny sinh ngi dy thái d dãi trong vic ánh giá ngi hc. — Cn ánh giá công tác ca ngi dy (và ánh giá công tác ca nhà trng) không theo t l hc sinh lên lp hoc t l hc sinh gii (hay bc A, A +) mà theo tình hình chung ca công tác dy hc và giáo dc. ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP Ở TIỂU HỌC | 23
16. — Tính không khách quan ca ngi dy khi ánh giá s gây cho ngi hc thái không úng n i vi các em nhn c cm tình ca thy cô giáo (nhng “con cng”) và làm cho h ng tình, thông cm c bit vi “các nn nhân”; và t ó, hc sinh s chng li ngi dy. Trong con mt các em, ngi GV hoàn toàn mt tín nhim. — Tình hung trong thc t dy hc tiu hc xy ra: Mt sn phm bài làm ca hc sinh A c ba thy cô giáo cho ba mc im khác nhau: 7 im — 8 im — 9 im. Vy im nào là im khách quan? + Ý kin 1: im 8 là khách quan vì ây là im trung bình cng ca 3 im trên. + Ý kin 2: Có th 1 trong 3 im trên là khách quan nhng không bit ó là im nào. + Ý kin 3: Không xác nh c câu tr li. Không im nào là khách quan, bi vì không có các cn c (chun ánh giá) xác nh. Tuy nhiên, vn là sn phm bài làm ca em hc sinh A ó nhng li c 3 thy cô giáo khác nhau cùng cho mt im s thng nht (im 7 chng hn) thì ó là im khách quan (ây là im s không ph thuc vào ý mun ch quan ca ngi ánh giá). Bài tp 2: a) Tính phân hoá ca vic ánh giá — Ni dung các môn hc khác nhau cp Tiu hc phi c ánh giá theo các cách khác nhau. Tính phân hoá th hin rõ các ni dung, c trng khác nhau ca môn hc phi c ánh giá theo các chun c th ca tng môn hc (h thng tiêu chun di góc lí lun dy hc b môn — chun vi mô). — Tính phân hoá ca vic ánh giá có mi quan h vi tính toàn din và phát trin. Ngi dy cn cân nhc k khi ánh giá sn phm bài làm ca ngi hc trên phng din tp th. Giáo viên ánh giá tng bc theo tin trình lôgic ca bài làm (hc sinh); không ch chú trng n kt qu (áp s) mà còn chú ý n cách thc làm bài ca hc sinh. — Trong ánh giá, nên khuyn khích kh nng sáng to, tính t bin (entropy) trong làm bài ca hc sinh. Nh th nhà s phm s phân loi (phân bit — phân hoá) c trình ca hc sinh lp mình. 24 | MODULE TH 24
17. b) Phân tích ví d minh ho — Các môn hc cp Tiu hc (6 môn lp 1, 2, 3 và 9 môn lp 4, 5) u phn ánh chun ánh giá chung di góc lí lun dy hc (chun v mô). Tuy nhiên, mi môn hc có c trng riêng, mc ích khác nhau mà ngi hc cn làm rõ nét trong vic ánh giá. — Mt im s ti a (im 10) hoc xp loi A (hay A +) cho môn hc này không th mang áp t chun ánh giá (chun v mô) ca môn hc ó vào môn hc khác; mc dù chúng u có chun chung (chun v mô). Ví d: Thang ánh giá cho môn Toán và Ting Vit là tiêu chun 10 (im 10), song h thng tiêu chun ánh giá cho môn Toán khác môn Ting Vit; thm chí thang ánh giá cho các phân môn ca Ting Vit nh Luyn t và câu, Tp c, Tp vit, Chính t, Tp làm vn u khác nhau v tiêu chí. Bài tp 3: a) Tính rõ ràng ca vic ánh giá — ánh giá cho im phi rõ ràng, ch ngi hc mi hiu c ti sao mình c im s nh vy và im s là phng tin kích thích hc sinh hc tp tt hn. — ánh giá rõ ràng nên va bng nh lng, va bng nh tính, có ngha là va cho im va nhn xét nhm gii thích mt cách tho áng nhng u im và hn ch ca li gii, vch ra con ng giúp cho ngi hc phát huy hoc khc phc. b) Ví d minh ho Mt sn phm bài làm ca hc sinh A có th cho ánh giá bng im ti a (10 im — nh lng) nhng vn kèm theo li nhn xét có s phê phán (nh tính); trong khi, mt sn phm bài làm khác nhau ca hc sinh B có th không c im ti a (ví d: im 9) nhng vn có th kèm theo mt li nhn xét tt v cách thc gii quyt vn . Nh vy, tính rõ ràng ca vic ánh giá làm cho ngi hc tho mãn vi vic c ánh giá. Bài tp 4: ánh du × vào câu (b) — Nguyên tc m bo tính khách quan. ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP Ở TIỂU HỌC | 25
18. Hot ng 2: Xác lp mi quan h gia các nguyên tc ánh giá 1. Thông tin Mi quan h gia các nguyên tc ánh giá: — Các nguyên tc ánh giá kt qu giáo dc ca hc sinh có mi quan h bin chng vi nhau. — m bo tính khách quan là c s nn tng cho vic phát huy tính phân hoá c th cho tng môn hc và tính rõ ràng trong vic ánh giá. — Tính khách quan th hin tính chính xác, công bng trong ánh giá. — Tính phân hoá th hin ch các môn hc khác nhau vi ni dung, c im khác nhau phi c ánh giá theo các cách khác nhau. — Tính rõ ràng nhm giúp cho ngi hc hiu rõ ti sao mình c im s nh vy. ây, nguyên tc m bo tính khách quan trong ánh giá óng vai trò quan trng nht. 2. Nhiệm vụ Các nhóm tho lun và trình bày mi quan h gia 3 nguyên tc. 3. Đánh giá hoạt động 2 Bài tp1: Trình bày mi quan h qua li gia các nguyên tc ánh giá tri thc hc sinh, t ó rút ra kt lun s phm cn thit. Bài tp 2: Anh/ch in các cm t phù hp vào ch trng trong on vn sau: Nguyên tc ánh giá tri thc hc sinh bao gm: (1) ; (2) ; (3) Trong ó, tính khách quan ca vic ánh giá phi phn ánh (4) ca vic nm tri thc môn hc ã ra trong chng trình, tính phân hoá ca vic ánh giá th hin nhng mt khác nhau trong kt qu hc tp ca hc sinh phi c ánh giá theo (5) ; còn tính rõ ràng ca vic ánh giá th hin hc sinh phi bit rõ ti sao mình c ánh giá bng im nh th, ch trong trng hp y cho im mi là (6) hc sinh hc tp tt hn. Bài tp 3: Hãy ni các cm t ct A vi các cm t ct B sao cho phù hp v mt ni dung. 26 | MODULE TH 24
19. A B 1) Tính không khách quan a) là si ch xuyên sut quá trình ca ngi dy khi ánh giá ánh giá tri thc hc sinh. 2) Nhng mt khác nhau ca b) kích thích hc sinh hc tp tt hn. kt qu hc tp ca hc sinh 3) Các nguyên tc ánh giá c) s gây cho hc sinh thái không ánh giá trong hc tp. d) phi c ánh giá theo các cách 4) Cho im là phng tin khác nhau. 4. Thông tin phản hồi cho hoạt động 2 Bài tp 1: Mi quan h gia các nguyên tc ánh giá: — Ba nguyên tc ánh giá tri thc hc sinh có mi quan h mt thit vi nhau. Nguyên tc m bo tính khách quan t nn móng cho mi quan h này. — m bo tính khách quan th hin ngi ánh giá (nhà s phm) có cái nhìn chính xác, công bng i vi sn phm bài làm ca các em. ây là c s nn tng vic ánh giá mang tính phân hoá và rõ ràng. — Các môn hc khác nhau phi c ánh giá khác nhau (tính phân hoá) và ngi hc tho mãn vic ánh giá ca ngi dy (tính rõ ràng) s chng minh tính khách quan ca vic ánh giá. — Tính khách quan ca vic ánh giá óng vai trò quan trng nht trong các nguyên tc. Bài tp 2: Các cm t in vào ch trng: (1) tính khách quan; (2) tính phân hoá; (3) tính rõ ràng; (4) trình tht; (5) các cách khác nhau; (6) phng tin kích thích. Bài tp 3: Ni các cm t sau: 1) ni vi c). 2) ni vi d). 3) ni vi a). 4) ni vi b). ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP Ở TIỂU HỌC | 27
20. Nội dung 3 CÁC CHC NNG CA ÁNH GIÁ Hot ng 1: Tip cn các chc nng ca ánh giá 1. Thông tin 1.1. ánh giá mang chc nng dy hc — Vn ánh giá kt qu hc tp ca ngi hc là xác nh rõ mc nm vng tri thc, các thao tác v k nng và k xo. — Các n v tri thc là h thng lí thuyt bao gm các khái nim, nh lut, công thc, tính cht, quy tc, quy lut. — Các thao tác, k nng, k xo là hành ng thc hành nhm mc ích cng c ni dung bài hc. 1.2. ánh giá mang chc nng phát trin — Trên nn tng ngi hc nm vng tri thc (bao gm các n v tri thc, k nng, k xo), t ó hình thành và phát trin hot ng sáng to, kh nng phát trin trí tu cho hc sinh. — Chc nng phát trin ca ánh giá th hin tính mm do ca t duy trong dy hc tiu hc. — T duy sáng to là t duy tích cc, mang tính phát trin v kh nng nhn thc. 1.3. ánh giá mang chc nng giáo dc — ánh giá cho im mang ý ngha giáo dc áng k. Thông qua hình thc trình bày sn phm (bài làm) ca ngi hc, rèn cho các em tính cn thn, chính xác, hình thc trình bày sáng sa, rõ ràng, lôgic. — ánh giá sn phm bài làm ca ngi hc tt hay cha tt là biu th thái ca ngi ánh giá. Nh vy, thông qua vic ánh giá s tác ng n vic iu chnh ý thc và hành vi ca ngi hc. 2. Nhiệm vụ Nhim v 1: Nghiên cu tài liu và sách tham kho. Nhim v 2: Thuyt trình cá nhân v vic ng dng các chc nng ca ánh giá thông qua các môn hc c th bc Tiu hc. Ngi dy nhn xét, ánh giá. 28 | MODULE TH 24
21. 3. Đánh giá hoạt động 1 Bài tp 1: Phân tích các chc nng ca ánh giá. Bài tp 2: Hãy in các cm t thích hp vào ch chm trong các câu sau ây: a) Vn ánh giá kt qu hc tp ca ngi hc là xác nh rõ mc nm vng (1) , các thao tác (2) Các n v tri thc là (3) (4) nhm cng c ni dung bài hc. b) Chc nng phát trin ca ánh giá th hin tính (1) trong dy hc tiu hc. Chc nng (2) là s k tha ca chc nng dy hc. c) Chc nng (1) là h qu ca chc nng dy hc và phát trin. Nh vy, thông qua vic ánh giá tri thc, k nng, k xo và hot ng sáng to, t ó hình thành và phát trin (2) Bài tp 3: Hãy ánh du ( ×) vào câu tr li phù hp nht sau ây: (1) Chc nng ánh giá bao gm: a) Chc nng dy hc và phát trin. b) Chc nng dy hc và giáo dc. c) Chc nng giáo dc và phát trin. d) Chc nng dy hc, giáo dc và phát trin. (2) Chc nng dy hc ca ánh giá nhm mc ích ch yu là: a) Hình thành và phát trin trí tu cho ngi hc. b) Cung cp tri thc, hình thành k nng, k xo. c) Hình thành và phát trin nhân cách cho ngi hc. d) Tt c các mc ích trên. (3) Chc nng phát trin ca ánh giá nhm mc ích ch yu là: a) Cung cp tri thc, k nng, k xo và hình thành hot ng sáng to cho ngi hc. b) Phát trin nhân cách toàn din cho hc sinh. c) Phát huy kh nng trí tu, hot ng sáng to c lp ca ngi hc. d) Tt c các mc ích trên. ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP Ở TIỂU HỌC | 29
22. 4. Thông tin phản hồi cho hoạt động 1 Bài tp 1: Phân tích các chc nng ca ánh giá: a) Chc nng dy hc — ánh giá vic chim lnh tri thc, k nng, k xo ca ngi hc; trong ó tri thc là h thng lí thuyt (c s lí lun), còn k nng, k xo là hành ng thc hành (c s thc tin). — Các n v tri thc, k nng, k xo có mi quan h vi nhau. Trong ó, tri thc là c s ban u (các khái nim, nh lut, công thc, tính cht, quy tc, quy lut ), còn k nng là hành ng thc hành c áp dng trong tình hung tng t, k xo — tình hung ã bin i. b) Chc nng phát trin — Th hin tính mm do ca t duy trong dy hc, bao gm hot ng sáng to và kh nng phát trin trí tu ca các em. — Tính sáng to biu hin thông qua gii quyt các bài toán nhn thc vi các cách gii khác nhau, cách gii c áo, cách gii ti u; t ó phát trin trí tu cho ngi hc. — ánh giá mang chc nng phát trin là cách ánh giá tim nng ca ngi c ánh giá, mang tính nh hng trong quá trình tip nhn kin thc ca ngi hc. c) Chc nng giáo dc — c biu hin thông qua hình thc trình bày sn phm bài làm ca ngi hc. ó là vic hình thc trình bày bài làm sáng sa, rõ ràng, p và lôgic. — Chc nng này ca ánh giá c c th hoá bng vic có qu im s (ánh giá bng nh lng) dành cho vic trình bày sn phm bài làm ca ngi hc. — Thái ca ngi ánh giá ây (ng tình hay phê phán) s giúp cho ngi hc rèn luyn tính cn thn, chính xác, cách thc trình bày bài làm; t ó iu chnh thái và hành vi ca bn thân. Bài tp 2: in các cm t thích hp: a) (1) tri thc, (2) k nng, k xo, (3) h thng lí thuyt, (4) hành ng thc hành. b) (1) mm do ca t duy, (2) phát trin. c) (1) giáo dc, (2) nhân cách toàn din cho hc sinh. 30 | MODULE TH 24
23. Bài tp 3: ánh du vào: × a) Chc nng dy hc, phát trin và giáo dc. × b) Cung cp tri thc, hình thành k nng và k xo. × c) Phát huy kh nng trí tu, c lp, sáng to ca ngi hc. Hot ng 2: Phân tích mi quan h gia các chc nng ca ánh giá 1. Thông tin Mi quan h gia các chc nng ca ánh giá: — Chc nng dy hc là c s, nn tng ban u trong vic ánh giá tính vng chc ca tri thc ngi hc. — Chc nng phát trin là s k tha ca chc nng dy hc, nhm ánh giá kh nng sáng to, tính mm do, linh hot ca t duy ngi hc. — Chc nng giáo dc là h qu ca chc nng dy hc và phát trin. Có th nói, thông qua vn ánh giá vic nm vng kin thc và kh nng phát trin trí tu hình thành và phát trin nhân cách cho ngi hc. Nh vy, vn ánh giá kt qu giáo dc bc Tiu hc va mang tính khoa hc, va mang tính giáo dc; hay nói cách khác “thông qua vic dy ch mà dy ngi”. 2. Nhiệm vụ Tt c 4 nhóm (lp chia thành 4 nhóm) tho lun v 3 chc nng ca ánh giá và mi quan h gia các chc nng ó. C th nh sau: Nhóm trình bày Nhóm phn hi Nhóm 1: Chc nng dy hc Nhóm 2 Nhóm 2: Chc nng phát trin Nhóm 3 Nhóm 3: Chc nng giáo dc Nhóm 4 Nhóm 4: Mi quan h gia các chc nng Nhóm 1 3. Đánh giá hoạt động 2 Bài tp 1: Phân tích mi quan h gia chc nng dy hc và chc nng phát trin ca ánh giá. ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP Ở TIỂU HỌC | 31
24. Bài tp 2: Ti sao chc nng giáo dc li là h qu ca chc nng dy hc và chc nng phát trin? Bài tp 3: Hãy ni các cm t ct A vi các cm t ct B sao cho phù hp v mt ni dung ca chc nng ánh giá: A B 1) Chc nng phát trin nhm a) hình thành và phát trin nhân cách mc ích toàn din cho ngi hc. 2) Chc nng dy hc và giáo b) phát huy kh nng trí tu, c lp dc va sáng to ca ngi hc. 3) Chc nng dy hc, phát c) hình thành phm cht o c cho trin và giáo dc nhm hc sinh. 4) Chc nng giáo dc nhm d) cung cp tri thc, k nng, k xo, va mc ích ch yu hình thành các tiêu chun v giáo dc o c cho ngi hc. 4. Thông tin phản hồi cho hoạt động 2 Bài tp 1: Mi quan h gia chc nng dy hc và chc nng phát trin ca ánh giá: — Chc nng dy hc nhm ánh giá các n v tri thc, k nng và k xo (tính vng chc ca tri thc) làm c s, nn tng cho chc nng phát trin ca ánh giá — nhm ánh giá kh nng sáng to và phát trin trí tu ca ngi hc (tính mm do ca t duy). — Có th biu din mi quan h gia tính vng chc ca tri thc (kí hiu a), tính mm do ca t duy (kí hiu b) và hot ng sáng to (HST) ca ngi hc trong dy hc nh sau: b = a + HST. Trong ó, b ch có khi và ch khi có a. Nh vy, a là iu kin cn, còn b là iu kin . Nh vy, mi quan h gia chc nng dy hc và chc nng phát trin ca ánh giá nhm giúp cho ngi hc nhn thc rõ trình thc hin có (hin ti) ca bn thân và t ó nh hng cho các em nhm phát huy tim nng sn có. Bài tp 2: Chc nng giáo dc là h qu ca chc nng dy hc và phát trin, bi vì: 32 | MODULE TH 24
25. — ánh giá kt qu hc tp ca ngi hc là nhm ánh giá quá trình nhn thc ca các em, bao gm vic tip nhn các n v tri thc, k nng, k xo và hot ng sáng to. ây là chc nng dy hc và phát trin ca ánh giá. — Thông qua vic ánh giá các kin thc ca ngi hc (bao gm các k nng, k xo và hot ng sáng to) t ó tin hành ánh giá kh nng và cách thc trình bày sn phm bài làm ca ngi hc. — Chc nng giáo dc ca ánh giá là bc tip ni, là h qu tt yu ca chc nng dy hc và phát trin. iu khng nh là mc ích ca quá trình dy hc va mang tính dy hc, va mang tính giáo dc nhm hình thành và phát trin nhân cách toàn din cho hc sinh (bao gm s phát trin trí tu và hình thành các phm cht giáo dc o c — ý thc và chun mc hành vi). Bài tp 3: Ni các cm t ct A vi ct B. 1) ni vi b). 2) ni vi d). 3) ni vi a). 4) ni vi c). Nội dung 4 H THNG TIÊU CHUN ÁNH GIÁ TRI THC HC SINH TIU HC Hot ng 1: Tip cn khái nim tng quan v tiêu chun và tiêu chun ánh giá 1. Thông tin 1.1. Tiêu chun (Criterion — Le critère) * Các nh ngha v tiêu chun: — Theo T in Bách khoa toàn th Liên Xô, M., 1986: Tiêu chun là phng tin xét oán, là du hiu; trên c s ó tin hành xác nh hay phân loi mt cái gì ó, là thc o ca s ánh giá. — Theo S.I. Ozegov, tiêu chun là thc o ca s ánh giá và xét oán. — Theo Richard I. Miller, thì “Tiêu chun là n v o khách quan mt hin tng ang c hình thành” ( Evaluation in High School, San Francisco, 1979). Nh vy có th hiu: Tiêu chun là du hiu, trên c s ó tin hành ánh giá, xác nh hay phân loi mt cái gì ó. Nó chính là thc o ca s ánh giá m bo tính khách quan. ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP Ở TIỂU HỌC | 33
26. Criterion (tiêu chun) không ng ngha vi Standard (mc ). * Có hai loi tiêu chun : nh lng (quantity) và nh tính (qualitative). 1.2. Tiêu chun ánh giá (Criteria of assessment) Tiêu chun ánh giá thích hp s phn ánh úng giá tr (chun xác, chính xác — validity, validité), tin cy ( bn vng — firm, fiabilité), bo m khách quan (objectification, objectivité) và phù hp (conformity, pertinence). — o úng giá tr và tin cy là m bo y các yêu cu ca ánh giá (khách quan và phù hp vi ni dung ánh giá — tính phân hoá và rõ ràng). — Kt qu có nhiu ý ngha khác nhau, ây ta chp nhn tiêu kt qu theo ng cnh ca mt ni dung ánh giá. — Nng lc tip nhn tri thc là s khác nhau v cá nhân dn n kt qu hc tp và hot ng khác nhau ca ngi hc trong iu kin hc tp c coi là ng nht. Ngi c gi là có nng lc hot ng (trình nhn thc) ngha là kt qu giáo dc t c cao hn mc chung trong c lp. — Cht lng (quality): Là s áp ng mc ích ào to (mc ích giáo dc theo ngha rng nht) v phm cht nng lc ca ngi hc, bao gm c nhn thc xã hi, lòng ham mê hc tp, s lnh hi vng chc ca tri thc (h thng tri thc, k nng, k xo) và tính tích cc sáng to; khi lng tri thc tip nhn cng nh trình hiu bit và s linh hot trong lnh hi. — Các kt qu giáo dc ca hc sinh — kt qu trí dc, c o bng h thng tiêu chun ánh giá tri thc v nh lng (ánh giá bng im) và nh tính (thái ca ngi ánh giá). 2. Nhiệm vụ Nhim v 1: Nghiên cu cá nhân tài liu SGK tiu hc và sách tham kho. Nhim v 2: Các nhóm tho lun v khái nim tiêu chun và tiêu chun ánh giá. 3. Đánh giá hoạt động 1 Bài tp 1: Phân tích các vn tiêu chun và tiêu chun ánh giá. Bài tp 2: Hãy in các t (hoc cm t) vào ch chm hoàn thin các nh ngha v khái nim tiêu chun sau: 34 | MODULE TH 24
27. a) Tiêu chun là ca s ánh giá và xét oán. b) Tiêu chun là mt hin tng ang c hình thành. c) Tiêu chun ánh giá thích hp s phn ánh úng (1) , (2) , bo m (3) và phù hp. 4. Thông tin phản hồi cho hoạt động 1 Bài tp 1: Phân tích các vn : a) Tiêu chun — Tiêu chun là thc o ca s ánh giá và li bình lun. — Là c s ánh giá mang tính khách quan. b) Tiêu chun ánh giá — Tiêu chun ánh giá phn ánh giá tr, tin cy, tính khách quan và phù hp ca s vt, hin tng (c th ánh giá trong giáo dc chính là sn phm bài làm ca ngi hc). — Tiêu chun ánh giá phn ánh cht lng giáo dc di góc nh lng và nh tính. Bài tp 2: in t và cm t vào ch chm. a) thc o. b) n v o khách quan. c) (1) giá tr, (2) tin cy, (3) khách quan. Hot ng 2: Nghiên cu ni dung dy hc tiu hc vi lí thuyt Razumovsky và Bloom 1. Thông tin: Ni dung dy hc tiu hc vi lí thuyt Razumovsky và Bloom 1.1. Các thành phn ca ni dung dy hc Ni dung dy hc trong nhà trng tiu hc bao gm 4 thành phn c bn: a) H thng các tri thc v t nhiên, xã hi, t duy và cách thc hot ng — S kin thông thng: Phn ánh s vt, hin tng trong th gii khách quan bng vn kinh nghim sng ca tr. — S kin khoa hc: Phn ánh s vt, hin tng trong th gii khách quan c chng minh, c thc nghim, c o nghim các kt qu. — S kin thông thng là c s, nn tng cho s kin khoa hc; chúng u là h thng tri thc phn ánh th gii khách quan. ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP Ở TIỂU HỌC | 35
28. b) H thng các thao tác v k nng, k xo ca lao ng trí óc và lao ng chân tay — K nng là hành ng thc hành c áp dng trong tình hung tng t. — K xo là hành ng thc hành c áp dng trong tình hung khác nhau ã bin i. Nh vy, thao tác k nng, k xo u là hành ng thc hành, vi các mc khác nhau (ví d: k nng c, vit; k xo tính nhng ni dung ch yu trong hc tp ) hoc cho tng môn hc (Toán, phân môn Tp làm vn, Luyn t và câu, Lao ng k thut ). c) H thng nhng kinh nghim hot ng sáng to H thng nhng kinh nghim này giúp cho ngi hc hc tp nng ng, sáng to, linh hot, phát hin c cái mi cho bn thân không nhng v mt tri thc mà còn v cách thc hot ng nhn thc. d) H thng các kinh nghim v thái i vi th gii khách quan, i vi con ngi — Các kinh nghim này phn ánh thái ánh giá có xúc cm i vi tri thc khoa hc, vi chun mc o c, vi s th hin v mt thm m ca hin thc, vi lí tng xã hi, chính tr — Nh vy, thành phn này phn ánh các tiêu chun v thái , nim tin, th gii quan, nhân sinh quan, các chun mc o c cho ngi hc (c ánh giá di góc ý thc và chun mc hành vi). 1.2. Lí thuyt Razumovsky và Bloom Vn ánh giá kt qu giáo dc hc sinh cp Tiu hc c cn c vào các thành phn ca ni dung dy hc. * Các thành phn ni dung dy hc xut phát t mc ích ca dy hc Cht lng dy và hc (thông qua ánh giá) s c xem xét qua các tiêu chí sau: — Ngi hc phi nm vng kin thc. Vn này th hin 4 mc : hiu, nh, vn dng vào gii quyt bài tp, gii quyt các vn thc tin, to iu kin cho ngi hc tham gia vào quá trình hot ng t duy sáng to. — Ngi hc có thái hc tp trung thc, nhit tình, say mê, ham hiu bit 36 | MODULE TH 24
29. * Theo Razumovsky, có th chp nhn mt cách quy c các mc tiêu dy hc: (1) Thông hiu. (2) Ghi nh. (3) ng dng tri thc theo mu. (4) ng dng tri thc trong nhng iu kin mi. * Vi B. Bloom , ông a ra thang 6 mc xác nh các cp lnh hi kin thc: (1) Tri thc. (2) Nhn bit. (3) Áp dng. (4) Phân tích. (5) Tng hp. (6) ánh giá. Nh vy , vic ánh giá kt qu hc tp ca ngi hc c xem xét theo các du hiu: (1) Tính chính xác ca kin thc, c trng bi s phù hp gia ni dung biu t ca nó vi ni dung khoa hc. (2) Tính khái quát ca kin thc, c trng bi kh nng phn ánh, biu t c nhng du hiu bn cht ca i tng c phn ánh. (3) Tính h thng ca kin thc, c trng bi s hình thành kin thc trong mi liên h ca h thng kin thc. (4) Tính áp dng c ca kin thc, c trng bi kh nng s dng c kin thc trong hot ng nhn thc hoc thc t. (5) Tính bn vng ca kin thc, c trng bi s n nh chc chn ca kin thc có th huy ng và áp dng khi cn. 2. Nhiệm vụ Các nhóm trình bày và phn hi các ni dung sau: Nhóm trình bày Nhóm phn hi Nhóm 1: Các thành phn ni dung dy hc Nhóm 2 Nhóm 2: Lí thuyt Razumovsky Nhóm 3 Nhóm 3: Lí thuyt Bloom Nhóm 4 Nhóm 4: Phân tích 4 thành phn ca ni dung Nhóm 1 dy hc theo lí thuyt Razumovsky và Bloom ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP Ở TIỂU HỌC | 37
30. 3. Đánh giá hoạt động 2 Bài tp 1: Hãy phân tích các thành phn ca ni dung dy hc và cho ví d minh ho thông qua mt môn hc tiu hc. Bài tp 2: Phân tích mi quan h gia lí thuyt Razumovsky và lí thuyt Bloom. Bài tp 3: Phân tích ni dung chng trình môn hc cp Tiu hc (Luyn t và câu/Toán) theo các yêu cu sau: a) Gii thiu tóm tt ni dung chng trình. b) Phân tích ni dung môn hc. c) Lí thuyt ca J. Piaget (1896 — 1980) v tng tác hot ng trong hc tp. d) Kt lun s phm. Bài tp 4: Phân tích lí thuyt Bloom thông qua các thành phn ca ni dung dy hc. Cho ví d minh ho thông qua mt môn hc c th cp Tiu hc. 4. Thông tin phản hồi cho hoạt động 2 Bài tp 1: Các thành phn ca ni dung dy hc tiu hc: a) H thng tri thc phn ánh th gii khách quan * S kin thông thng phn ánh s vt, hin tng trong th gii khách quan bng vn kinh nghim sng, không chng minh, không thc nghim, không o nghim. Ví d : — Các kinh nghim nh: thêm — nhiu lên, bt — ít i, dài, ngn, cao, thp — Chun chun bay thp thì ma Bay cao thì nng, bay va thì râm. * S kin khoa hc phn ánh s vt, hin tng trong th gii khách quan c chng minh, thc nghim, o nghim các kt qu. S kin khoa hc luôn luôn úng. Ví d : Bài Không khí cn cho s cháy (Khoa hc — lp 4): Thí nghim: Úp hai cc kích c khác nhau vào hai ngn nn ang cháy. Kt qu: 38 | MODULE TH 24
31. — Cc nh úp vào: ngn nn tt ngay. — Cc to hn úp vào: ngn nn tt chm hn vì có cha nhiu không khí hn. Nh vy, không khí cn cho s cháy vì trong không khí có thành phn ôxi. * S kin khoa hc th hin bng các khái nim, nh lut, công thc, tính cht, quy tc, quy lut trong môn hc. * S kin thông thng làm c s, nn tng, ngun gc cho s kin khoa hc trong dy hc tiu hc. Ví d : Bài Nng lng (Khoa hc — lp 5): — Tay gi cao viên phn, buông tay ra, viên phn ri v (s kin thông thng). — t mt ng xu bng chic bt la, ng xu nóng dn lên (s kin thông thng). — T ó nhn ra mt iu: Tay ta tác ng vào viên phn mt nng lng làm viên phn v ra (thay i hình dng) (gii thích). — Ngn la là ngun nng lng cung cp cho ng xu nóng lên và nu lâu, ng xu s chy ra, bin i hình dng (gii thích). — Khái nim “ nng lng ” c hình thành cho ngi hc (s kin khoa hc). b) H thng các thao tác v k nng, k xo , bao gm lao ng trí óc và lao ng chân tay. * K nng là hành ng thc hành, rp khuôn, máy móc (áp dng theo mu). * K xo là hành ng thc hành, ã c t ng hoá (áp dng trong tình hung mi không theo mu). Ví d 1: K nng c bn (a lí), ch ra c các a danh, v trí, khu vc theo yêu cu: — Tên thành ph, tnh — Các ng ranh gii gia các vùng min. — Các con sông — Các màu sc tng ng vi các vùng min K xo (mc cao hn) cp n kh nng ng dng ca ngi hc khi c các bn các vùng min, khu vc khác nhau. Ví d 2: Ngi hc mi c hc v v trí a lí ca Th ô Hà Ni, nhng có th liên h, c c bn Thành ph H Chí Minh (a lí — lp 4). ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP Ở TIỂU HỌC | 39
32. Ví d 3: Bài T ghép, t láy (Luyn t và câu — lp 4): — Yêu cu ngi hc tìm ra các t ghép, t láy trong on vn, sau khi nm c khái nim (k nng). — Ngi hc phân bit c t ghép, t láy; t ó t câu, on vn có s dng t ghép, t láy (k xo). c) H thng các hot ng sáng to in hình Các bài toán khó, bài toán nâng cao, bài toán có nhiu cách gii; các câu vn hay, giàu hình nh, giàu cm xúc ca ngi hc; các cách thc gii quyt vn mt cách c áo, không in hình * Kh nng sáng to ca ngi hc phi c c th hoá trong vic ng dng nhng iu ã hc vào trong i sng hng ngày. * S vn dng trong thc tin s soi sáng và khc sâu hn lí thuyt ã hc. Ví d : Bài S quang hp và hô hp ca cây xanh (Khoa hc — lp 4): ây là mt bài khó, tru tng i vi các em hc sinh tui lên 10. Có th t tình hung gi nh sau trong gi hc: C lp i tham quan mà tri nng to, thc t là các em phi ngi ngh di gc cây có bóng mát. Nu hc sinh va hc bài xong, có th gii thích: “Con ngi ngh di gc cây s d chu vì cây xanh có bóng mát, lúc này, s quang hp ang din ra, cây xanh nh khí ô-xi và hút khí các-bô-níc”. T ó, ngi dy nói vi các em: “Khi i ng ban êm, không nên nhiu chu cây cnh trong phòng ng. Lúc này, cây xanh nh khí các-bô-níc và hút khí ô-xi ”. d) H thng các tiêu chun v thái , nim tin, th gii quan, nhân sinh quan (tc là hình thành tiêu chun v giáo dc o c — ý thc và chun mc hành vi cho ngi hc) * Thành phn này mang tính giáo dc. Thông qua vic lnh hi tri thc, k nng, k xo, hot ng sáng to, ngi hc hình thành và phát trin nhân cách toàn din cho bn thân. * Nh vy, có th nói, trong giáo dc tiu hc, thông qua dy ch mà dy ngi. 40 | MODULE TH 24
33. e) Kt lun s phm * Ni dung dy hc có 4 thành phn. Trong ó, 3 thành phn u (a, b, c) mang tính dy hc; còn thành phn th t (d) mang tính giáo dc. Giáo dc là h qu ca dy hc. * Thành phn (a) óng vai trò quan trng nht vì nó là c s, nn tng ban u, chi phi các thành phn còn li. * Ni dung dy hc tiu hc mang tính lí lun (thành phn a) và thc tin cao (thc tin mc 1: thao tác thc hành — thành phn b; thc tin mc 2: ng dng và rút ra ý ngha bài hc — thành phn c và d). Bài tp 2: Mi quan h gia lí thuyt Razumovsky và Bloom: a) Razumovsky a ra 4 mc xác nh trình nhn thc ca ngi hc: thông hiu — ghi nh — ng dng tri thc theo mu — ng dng tri thc theo nhng iu kin mi. b) Bloom a ra mt thang 6 mc xác nh các cp lnh hi kin thc: tri thc — nhn bit — áp dng — phân tích — tng hp — ánh giá. c) Phân tích * Razumovsky cp tri thc nn tng ban u ngi hc phi thông hiu, ghi nh; còn theo Bloom ó là tri thc và nhn bit: ngi hc tái hin li tri thc ã c hc, din gii và hiu y hoc gii thích nhng thông tin mi da trên tri thc c, ã bit. * Theo Razumovsky, thc hành ng dng tri thc bng các tình hung tng t (theo mu — k nng) và tình hung bin i, sáng to (trong nhng iu kin mi — k xo và hot ng sáng to), t ó có th ánh giá c trình nhn thc ca ngi hc. Còn Bloom cho rng cn áp dng tri thc ã hc trong thc hành nh: t vn , so sánh, i chiu, phân bit, chng minh, vn dng (kh nng phân tích) và: gi thuyt, khám phá, phát trin, sáng to (kh nng tng hp). * Vn ánh giá c hiu bao gm ánh giá (ngi dy) và t ánh giá (ngi hc). Tóm li, tuy các tác gi xác nh các mc v nhn thc ca ngi hc di các góc khác nhau, song u phn ánh y và trn vn ni dung dy hc ca các môn hc. ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP Ở TIỂU HỌC | 41
34. Bài tp 3: 1. Phân tích ni dung chng trình thông qua phân môn Luyn t và câu (Lp 4) a) Gii thiu tóm tt ni dung chng trình Chng trình Luyn t và câu lp 4 c dy trong 62 tit. Trong ó, 32 tit ca hc kì I và 30 tit ca hc kì II. Có th thng kê theo các mng kin thc sau: * M rng và h thng hoá vn t (19 tit) — T ng m rng và h thng hoá vn t trong phân môn Luyn t và câu lp 4 bao gm các t thun Vit, Hán — Vit, thành ng và tc ng phù hp vi ch im hc tp ca tng n v hc. — Các ch im có tên gi là: + Thng ngi nh th thng thân (nhân ái, oàn kt). + Mng mc thng (trung thc, t trng). + Trên ôi cánh c m (c m). + Có chí thì nên (ngh lc). + Ting sáo diu (vui chi). + Ngi ta là hoa t (nng lc). + V p muôn màu (óc thm m). + Nhng ngi qu cm (dng cm). + Khám phá th gii (du lch, thám him). + Tình yêu cuc sng (lc quan, yêu i). * Kin thc v t và k nng dùng t (14 tit) — Cu to ting. — Cu to t: + T n và t phc. + T ghép và t láy. — T loi: + Danh t (danh t là gì?, danh t chung và danh t riêng, cách vit hoa danh t riêng). + i t (i t là gì?, cách th hin ý ngha trung gian ca hot ng). 42 | MODULE TH 24
35. + Tính t (tính t là gì?, cách th hin ý ngha, mc ca c im, tính cht). i vi mi ni dung trên luôn có nhng loi bài dy lí thuyt cu to ting, cu to t, t loi và loi bài hng dn thc hành m rng và h thng hoá vn t. * Kin thc v câu, rèn luyn k nng t câu và s dng du câu (29 tit) — Các kiu câu: + Câu hi (câu hi là gì?, dùng câu hi vào mc ích khác, gi phép lch s khi hi). + Câu k (câu k là gì?, cách dùng câu k, câu k “Ai là gì?”; ch ng và v ng trong câu k “Ai th nào?”; câu k “Ai làm gì?”; ch ng và v ng trong câu k “Ai làm gì?”). + Câu khin (câu cu khin là gì?, cách t câu cu khin, gi phép lch s khi bày t yêu cu, ngh). + Câu cm. — Thêm trng ng cho câu: + Trng ng là gì? + Thêm trng ng ch thi gian cho câu. + Thêm trng ng ch ni chn cho câu. + Thêm trng ng ch nguyên nhân cho câu. + Thêm trng ng ch mc ích cho câu. + Thêm trng ng ch phng tin cho câu. — Các du câu: + Du chm hi. + Du chm than. + Du hai chm. + Du ngoc kép. + Du ngoc n. b) Phân tích ni dung môn hc * Tính toàn din Tính toàn din trong phân môn Luyn t và câu c th hin thông qua: ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP Ở TIỂU HỌC | 43
36. — Các kin thc cung cp cho hc sinh v: m rng và h thng hoá vn t theo các ch im hc tp, cung cp kin thc v t và k nng dùng t, cung cp các kin thc v câu, du câu và k nng t câu, s dng du câu (cung cp cho hc sinh nhng kin thc s gin v ting Vit và k nng s dng ting Vit trong hc tp và giao tip). Bên cnh ó, da vào các ch im hc tp, phân môn Luyn t và câu còn góp phn cung cp nhng hiu bit s gin v xã hi, t nhiên và con ngi; v vn hoá, vn hc ca Vit Nam và nc ngoài. — Luyn t và câu ã góp phn cung cp cho hc sinh mt công c t duy và rèn luyn các thao tác t duy. → Qua ó, bi dng tình yêu ting Vit, hình thành thói quen gi gìn s trong sáng ca ting Vit nhm góp phn giúp hc sinh phát trin nhân cách mt cách toàn din. Ví d : Trong khi dy bài Câu cu khin , giáo viên s cung cp cho hc sinh: + V kin thc: Giúp hc sinh nm c cu to và tác dng ca câu cu khin. + V k nng: Giúp cho hc sinh bit nhn din và bit t câu cu khin. + V thái : Giúp cho hc sinh bit t câu cu khin trong các tình hung giao tip khác nhau (chng hn gi phép lch s khi bày t yêu cu, ngh). — Qua ó, kh nng ngôn ng cng nh các thao tác t duy c phát trin → Góp phn hình thành nhân cách toàn din cho hc sinh. * Tính cân i Th hin thông qua qu thi gian b trí cho tng n v kin thc. C th: — Phân môn Luyn t và câu c dy trong 62 tit, phân b u hai hc kì (HK I: 32 tit, HK II: 30 tit). — Các ni dung trong phân môn Luyn t và câu cng th hin tính cân i: “Luyn t” c dy trong 33 tit, “Câu” c dy trong 29 tit. — Tính cân i còn c th hin qua vic b trí thi gian cho tng n v kin thc. i vi nhng n v kin thc tng i rng, không th dy trong mt tit nh: “Cu to ca ting”, “T ghép và t láy”, “Cách vit tên ngi và a lí Vit Nam”, “ng t”, “Các loi câu” thì s có thêm mt tit “Luyn tp” nhm mc ích thông qua thc hành giúp hc sinh hiu bit thêm v mt b phn hình thc nào ó, chun b cho ni dung hc tp tip theo hoc nhng vn cn lu ý khi s dng. 44 | MODULE TH 24
37. Ví d : Bài Cu to v ting có thêm tit luyn tp giúp hc sinh hiu thêm v hin tng bt vn trong th — loi vn bn các em c tip xúc khá thng xuyên trong thc tin cuc sng cng nh trong hc tp. Bài Luyn tp v t ghép và t láy nhm giúp hc sinh lu ý v các kiu loi t ghép (có ngha tng hp, có ngha phân loi) và các kiu t láy. * Tính c bn và hin i: Trong các bài M rng và h thng hoá vn t: — Tính c bn th hin các bài tp: + Tìm t ng theo ch im. + Tìm hiu, nm ngha ca t. + Phân loi t ng. — Tính hin i th hin qua các bài tp: + Tìm hiu ngha ca thành ng, tc ng theo ch im. + Luyn s dng t ng (dùng t, t câu, vit on vn). Ví d: M rng vn t “ Nhân hu — oàn kt ” (Tp 1/17). — Tính c bn th hin qua các bài tp: Bài tp 1: Tìm các t ng: + Th hin lòng nhân hu, tình cm yêu thng ng loi. + Trái ngha vi nhân hu hoc yêu thng + Th hin tinh thn ùm bc, giúp ng loi. + Trái ngha vi ùm bc hoc giúp . Bài tp 2: Tìm ngha các t có yu t “nhân”. Bài tp 3: Tính hin i th hin qua bài tp 4: Tìm hiu trong các câu tc ng các t có dng ý so sánh ngm vi vic i. Các bài v câu: Tính c bn th hin phn hình thành tri thc (mc nhn xét) gm các ví d và các câu hi tìm hiu bài. Trên c s ó, h thng hoá, khái quát hoá các kin thc ó trong phn ghi nh. iu này th hin tính hin i. Ví d : Bài Ch ng trong câu k “Ai th nào ?” (Trang 36, tp mt). — Tính c bn c th hin “I. Phn nhn xét”. Thông qua các ng liu c a ra và các yêu cu c th, hc sinh c tìm hiu v ch ng trong câu k “Ai th nào?”. ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP Ở TIỂU HỌC | 45
38. — Tính hin i c th hin “II. Phn ghi nh”. Qua nhng ni dung mà các em ã c tìm hiu phn nhn xét, giáo viên giúp hc sinh h thng hoá, khái quát hoá kin thc qua phn ghi nh trong sách giáo khoa. c) Lí thuyt ca J. Piaget Theo lí thuyt ca Piaget, hot ng hc tp phi kt hp vi vui chi kích thích hng thú ca hc sinh. Trong cùng mt thi gian nht nh, có th tin hành song song hai hot ng khác nhau nhng cùng chung mt mc ích dy hc — phát huy tính tích cc hot ng ca hc sinh. Nh vy, thông qua hot ng vui chi tin hành ni dung ca hot ng hc tp. “Hc mà chi — chi mà hc” là phng châm không th thiu trong dy hoc cp hc u tiên — cp Tiu hc”. — Lí thuyt trên da vào c im tâm lí la tui, c im t duy ca hc sinh tiu hc. Vi các em, t duy trc quan c th còn phát trin mnh, kh nng chú ý cha cao và cha bn vng. “Các trò chi hc tp” s khc phc nhng hn ch trên, kích thích s tích cc tham gia hot ng các em. T ó, giúp hc sinh phát trin t duy, ngôn ng, cng nh kh nng hot ng hp tác gia các thành viên trong tp th. Thc t ging dy cho thy các trò chi hc tp nhn c s tham gia nhit tình hn c ca tp th lp. ó là lí do ti sao cn s dng các trò chi gia mi tit hc hoc trong mt phn nào ó ca tit dy. Ví d : Sau khi hc xong bài M rng vn t “du lch”, “thám him”: — Giáo viên cho hc sinh chi trò chi “Du lch trên sông”. Chia lp thành hai i: 1 i hi — 1 i tr li (luân phiên): + Sông gì nng phù sa? Sông gì li hoá c ra chín rng? + Làng quan h có con sông Hi dòng sông y là sông tên gì? + Sông tên xanh, bit sông chi? Sông gì ting vó nga phi vang tri? + Sông gì chng th ni lên Bi tên ca nó gn lin di sâu? 46 | MODULE TH 24
39. + Sông gì ti bin chia hai ng sau ng trc chng sai tí nào? + Sông nào ni y sóng trào Vn quân Nam Hán ta ào m chôn? (Sông Hng, sông Cu Long; sông Cu; sông Lam, sông Mã; sông áy; sông Tin — sông Hu; sông Bch ng) Trong phn luyn tp, sau mi bài mi hoc bài luyn tp thng có nhng câu , giáo viên có th s dng t chc trò chi hc tp cho hc sinh. 2. Phân tích ni dung chng trình thông qua môn Toán (lp 4) a) Gii thiu tóm tt ni dung chng trình Ni dung môn Toán 4 dy trong 175 tit, c chia thành 5 mch kin thc nh nhau: * S hc — S t nhiên. Bn phép tính vi các s t nhiên. — Du hiu chia ht cho 2; 5; 9; 3. — Phân s. Các phép tính vi phân s. — Mt s yu t thng kê. — T s. T l bn . * Các yu t ban u v i s — Biu thc cha mt ch. — Biu thc cha 2, 3 ch. * o lng — Bng n v o khi lng. — n v o thi gian: giây, th k. — n v o din tích: dm 2, m 2, km 2. * Các yu t hình hc — Góc vuông, góc nhn, góc tù. — V hai ng thng song song, hai ng thng vuông góc. — Gii thiu hình bình hành, hình thoi. ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP Ở TIỂU HỌC | 47
40. * Gii toán có li vn — Tìm s trung bình cng. — Tìm hai s khi bit tng và hiu. — Tìm hai s khi bit tng và t. — Tìm hai s khi bit hiu và t. Các mch kin thc trên có quan h gn bó cht ch, h tr nhau vi các ht nhân là s hc (chim 61,79% thi lng) nhng không làm m nht i c trng ca tng mch kin thc. b) Phân tích ni dung môn hc * Tính toàn din — Cung cp cho hc sinh y kin thc theo 5 mch: s hc, i lng c bn, yu t hình hc, yu t thng kê, gii toán có li vn. — Ngoài ra môn Toán 4 còn cung cp cho hc sinh nhng kin thc ca các môn hc khác nh: Lch s, a lí, Khoa hc iu này khng nh tính toàn din và tính tích hp có quan h vi nhau trong khoa hc. Ví d: Bài Giây, th k cung cp cho hc sinh mt s kin thc v lch s: các nhân vt lch s, các s kin lch s Bài 3 (25): 1) Lý Thái T di ô v Thng Long nm 1010. Nm ó thuc th k nào? Tính n nay c bao nhiêu nm? 2) Ngô Quyn ánh tan quân Nam Hán trên sông Bch ng nm 938. Nm ó thuc th k nào? — Hình thành cho hc sinh k nng c, vit, so sánh s, thc hành tính toán, o c, gii toán, v hình C th: + K nng c, vit, so sánh các s n lp triu. + K nng tính toán, thc hin các phép tính +, —, x, : vi s t nhiên và phân s. + V hình: v 2 ng thng song song, 2 ng thng vuông góc. + Gii toán có li vn c bn. — Phát trin ngôn ng, t duy (phân tích, tng hp, khái quát hoá, tru tng hoá) và góp phn hình thành nhân cách ca hc sinh. 48 | MODULE TH 24
41. * Tính cân i — Ni dung ca 5 mch kin thc c sp xp hp lí, có quan h gn bó, b sung, h tr nhau làm ni rõ vai trò ht nhân ca s hc. Kin thc v s hc c s dng tt c các mch kin thc còn li. Ví d : S dng các phép toán v +, —, x, : tính chu vi, din tích các hình và gii toán có li vn. — tng bài, ni dung kin thc c sp xp mt cách cân i. Ví d : Trong bài hình thành kin thc mi, bài hc thng c trình bày theo hai phn: Phn 1 — cung cp kin thc mi; phn 2 — thc hành. — Tính cân i còn c th hin thi lng hc lí thuyt và luyn tp thc hành: Lí thuyt: 82 tit = 46,86%. Luyn tp — thc hành: 93 tit = 53,14%. * Tính c bn và hin i — Tính c bn: + Môn Toán 4 hình thành cho hc sinh nhng kin thc, k nng c bn nht ca 5 mch kin thc. Ví d : Nhn bit mt s c im ca dãy s t nhiên; thc hin các phép tính. Nhn bit v phân s (c, vit, so sánh, thc hin phép tính). Làm quen vi yu t thng kê + Ni dung môn hc c trình bày c th, rõ ràng, gn gi vi hc sinh. — Tính hin i: + Ni dung môn Toán 4 quán trit tinh thn ca toán hc hin i. Ví d : Áp dng lí thuyt tp hp dy s t nhiên. Áp dng cu trúc i s: 5 + = 15 (tính c bn) 5 + X = 15 (tính hin i) ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP Ở TIỂU HỌC | 49
42. + Mc hc tp ca hc sinh c chuyn dn t c th sang h thng hoá, khái quát hoá. Ví d : Trong bài Din tích hình bình hành: Tính c bn: là a ra cho hc sinh nhn bit nhng vt tht trong cuc sng có dng hình bình hành. Tính hin i: là công thc tính din tích hình bình hành: S = a x h. c) Lí thuyt ca Piaget * Phân tích Mt trong nhng mc tiêu mi và quan trng ca vic dy hc toán tiu hc hin nay là giúp hc sinh tích cc ng dng các kin thc và k nng v môn Toán (ã hc trong nhà trng) vào gii quyt nhng tình hung gp trong i sng hng ngày. Vì vy, dy hc toán thông qua các trò chi toán hc s kích thích mnh m s phát trin t duy, kh nng ngôn ng, giao tip tp th cho hc sinh, giúp hc sinh “Hc mà chi — chi mà hc”. Ngoài ra, trò chi hc tp cng bao gm các trò chi có mc ích hc tp rõ rt, có ni dung gn vi ni dung hc tp, có lut chi, có tính thi ua gia các cá nhân, nhóm, m bo an toàn cho hc sinh trong khi chi. tiu hc, các trò chi hc tp c t chc và xây dng da vào lí thuyt tình hung vi mc ích dy, thay i hình thc hot ng trên lp làm cho không khí lp hc thoi mái, d chu, góp phn to môi trng hc tp t giác, tích cc, kích thích trí tng tng, rèn trí nh, huy ng c nhiu tri thc trong thi gian ngn, gây hng thú hc tp cho hc sinh (tip thu kin thc tích cc, thoi mái hn) khi dy bài mi, luyn tp thc hành, cng c và khc sâu kin thc. * Ví d minh ho — Trong s hc: Sau khi hc sinh ã hc xong bài Du hiu chia ht cho 2; 5; 9 và 3, có th t chc cho hc sinh chi trò chi “Thi gii nhanh và úng” nhm cng c mt s tính cht ca s t nhiên và có mt s hài hc i vi tr. Câu : 50 | MODULE TH 24
43. + em vit tip + Nhng s ã bit Vào dãy s sau: 0, 15, 30 S nào chia ht Nm s ni nhau Cho c 2; 5 Tìm mau ko l S nào tuyt hn Xong sau bn ci. C 3 và 9? Giáo viên chia lp làm 3 i. Mi i gm 3 em lên bng thi ua in nhanh và úng kt qu vào 3 bng ph. (Sau khi làm xong câu a, lu ý hc sinh làm ngay câu b). i nào in úng và nhanh nht thì i ó thng cuc. — Trong gii toán: + Trò chi: “Chia phn” + Yêu cu: Hc sinh bit mt s kin thc v phân s, th trí thông minh, t duy sáng to ca các em. + Giáo viên nêu lut chi: Cô có 18 cái ko, chn 3 em lên chi. + Cách chi: Khi 3 bn lên bng, cô a ra 18 cái ko. Yêu cu hc sinh bu nhóm trng, nhóm phó, t viên. Sau ó cô nêu nguyên tc chia phn: “Tuy cô có 18 cái ko nhng 3 em ch c chia nhau 17 cái ko (cô bt li 1 cái), bn nhóm trng s c 1/2 s ko, bn nhóm phó c 1/3 s ko, còn bn t viên c 1/9 s ko. Các em hãy bàn nhau chia úng theo nguyên tc ó”. Nu ht 5 phút mà 3 bn không tìm c cách chia thì b thua, không c chia ko. Cô s mi các bn khác trong lp a ra cách chia úng. + áp án: Mn cô 1 cái ko, chia xong tha 1 cái ko gi li cô. Bn nhóm trng c 9 cái ko. Bn nhóm phó c 6 cái ko. Bn t viên c 2 cái ko. Bài tp 4: 1. Phân tích lí thuyt Bloom thông qua các thành phn ca ni dung dy hc tiu hc 1.1. Lí thuyt Bloom a) Tri thc. ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP Ở TIỂU HỌC | 51
44. b) Nhn bit. c) Áp dng. d) Phân tích. e) Tng hp. g) ánh giá. 1.2. Các thành phn ni dung dy hc tiu hc a.1. H thng tri thc phn ánh th gii khách quan. b.1. H thng các thao tác v k nng, k xo. c. 1. H thng các hot ng sáng to in hình. d. 1. H thng các tiêu chun và giáo dc o c cho ngi hc. 1.3. Phân tích — Mc a, b ca lí thuyt Bloom xác nh ngi hc nhn bit c tri thc phn ánh th gii khách quan bng vn kinh nghim ca các em cng nh các khái nim, nh lut, công thc, tính cht, quy tc, quy lut (các s kin khoa hc). ây là thành phn a1 ca ni dung dy hc. — Mc c (áp dng) phn ánh các thao tác v k nng (áp dng trong tình hung tng t) và k xo (áp dng trong tình hung bin i) (b1). T ó, ngi hc có kh nng phân tích — tng hp các vn (mc d, e). — Tuy nhiên, chính khi ngi hc phân tích — tng hp các vn trong ni dung dy hc (mc d và e ca lí thuyt Bloom), kh nng trí tu ca ngi hc c phát huy, hot ng sáng to c hình thành và phát trin (thành phn th 3 — d1 trong các thành phn ni dung dy hc). — Tng hp li, ngi hc và ngi dy cùng tham gia ánh giá và t ánh giá sn phm bài làm (mc tip thu kin thc nh th nào) (mc g — ánh giá ca Bloom). Trên c s ó, hình thành và phát trin nhân cách cho ngi hc (thành phn d1 ca ni dung dy hc tiu hc). 2. Ví d: Bài ng t (lp 4) 2.1. H thng các tri thc phn ánh th gii khách quan — Các s kin thông thng: K tên các hot ng hng ngày trng, nhà: quét nhà, làm bài 52 | MODULE TH 24
45. — Các s kin khoa hc: T nhng ví d trên, các em s có ghi nh: ng t là nhng t ch hot ng, trng thái ca s vt. 2.2. H thng các thao tác k nng, k xo — ng dng trong tình hung mu: Bài tp 1/trang 94: Vit tên các hot ng em thng làm hng ngày nhà và trng, gch di ng t trong các cm t ch hot ng y. + Các hot ng nhà: quét nhà, ra chén + Các hot ng trng: làm bài, nghe ging — ng dng trong các tình hung mi, ã bin i: Bài tp 2: Gch chân di ng t trong các on vn sau: Thn i-ô-ni-dt mm ci ng thun. Vua Mi-át th b mt cành si, cành ó lin bin thành vàng. Vua ngt mt qu táo, qu táo cng thành vàng nt. Tng không có ai trên i sung sng hn th na. Trò chi: Xem kch câm: nói tên các hot ng, trng thái bn c th hin bng c ch, ng tác không li. 2.3. Hot ng sáng to in hình Giáo viên giao cho các em bài tp sau: — Cho các t sau: quê hng, thành th, xanh non, i nhanh, dài rng, c báo, m tôi, lun lách, vui v, nhc bng Hãy xp các t trên thành 3 nhóm t loi. (Danh t, ng t, tính t). — Em hãy dùng mt s ng t vit mt on vn ngn nói v hot ng hc tp ca mt bn hc sinh gii. — H thng các tiêu chun o c: + Bit dùng t úng trong vn cnh, c dùng nhiu trong nói và vit. + Có thói quen dùng ng t trong vn k chuyn k c các hot ng ca nhân vt. + Hình thành thói quen s dng ngôn ng phù hp vi vn cnh, yêu thích môn hc, nâng cao hiu bit và t ó có tình yêu quê hng t nc. ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP Ở TIỂU HỌC | 53
46. Hot ng 3: Xây dng h thng tiêu chun ánh giá tri thc hc sinh tiu hc 1. Thông tin 1.1. H thng tiêu chun ánh giá tri thc hc sinh di góc lí lun dy hc (v mô) a) Hiu, nh bài, nhn thc c vn — Ngi hc phi hiu vn mà ngi dy truyn th, t ó truyn thông tin vào b nh ca mình. — ây là quá trình lnh hi các n v tri thc ca ngi hc. Nhng tri thc bao gm nhiu dng khác nhau, c th hin thông qua ni dung các môn hc cp Tiu hc, ó là: + Các s kin thông thng và s kin khoa hc. + Các khái nim c bn và thut ng khoa hc. + Các quy lut, nh lut, công thc, quy tc + Các hc thuyt, lí thuyt + Nhng tri thc v cách thc hot ng, v phng pháp nhn thc và thu lm tri thc. b) Áp dng c bài làm trong tình hung tng t — ây là quá trình hình thành thao tác v k nng, yêu cu i trà hc sinh phi thc hin. — K nng là nhng hành ng thc hành c lp i lp li mà ngi hc thc hin trên c s các n v tri thc ã thu nhn c (lí thuyt); t ây s giúp các em thu nhn tri thc mi tip theo. c) Áp dng c bài làm trong tình hung khác ã bin i — Trên c s thao tác k nng, hình thành các thao tác k xo. — K xo là hành ng thc hành, c áp dng mc cao hn k nng — mc t ng hoá. — Ngi hc có kh nng phân tích — tng hp và x lí các tình hung khác nhau trong hc tp. Nh vy, ngi hc ã nm vng chc tri thc (thu nhn tri thc, hình thành k nng, k xo). 54 | MODULE TH 24
47. d) Bài làm mang tính sáng to — Các tình hung có vn nêu ra ã bin i, cách thc gii quyt vn cng phi khác i. — Khuyn khích ngi hc gii quyt các tình hung (bài toán nhn thc) trong dy hc bng nhiu con ng, cách thc khác nhau. — Ngi hc th hin trình vn dng nhng iu ã hc (tri thc c) vào các tình hung mi — hot ng sáng to c ny sinh và hình thành. Nh vy, tính hot ng sáng to ca ngi hc ch xut hin khi các em nm c vng chc tri thc (h thng tri thc, k nng, k xo), t ó hình thành tính mm do ca t duy (tính linh hot, sáng to). — Hot ng sáng to có mt s c im quan trng: + Giúp ngi hc c lp di chuyn c các n v tri thc ã hc vào trong các tình hung mi. + Giúp ngi hc nhìn thy vn mi trong tình hung quen thuc, tìm ra cách thc gii quyt ti u trong hàng lot các cách gii quyt. e) Hình thc trình bày bài làm sáng sa, rõ ràng và lôgic — Tiêu chun ánh giá mang nng tính giáo dc. — Thông qua vic ánh giá sn phm bài làm, dn hình thành ni ngi hc các c tính v nhân cách. — Hình thc trình bày bài làm ca hc sinh phi c quan tâm và chú ý ngay t các lp u cp Tiu hc, to cho ngi hc mt np làm vic cn thn, sch s và trình bày mt vn nào ó lôgic, rõ ràng. 1.2. H thng tiêu chun ánh giá tri thc hc sinh di góc lí lun dy hc b môn (vi mô) — Chun ánh giá này da trên tiêu chun ánh giá v mô. — ây là h thng tiêu chun ánh giá tri thc ngi hc thông qua ni dung các môn hc c th cp Tiu hc. — H thng lí thuyt c xem xét di góc lí lun dy hc (v mô) c phân tích nhm thích ng cho tng môn hc c th vi các c im, du hiu riêng ca nó. — Các tiêu chun ánh giá tri thc hc sinh mc vi mô c c th hoá và chi tit n tng n v o lng v kin thc nhm giúp ngi dy ánh giá sn phm bài làm ca các em mt cách chính xác và công bng. ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP Ở TIỂU HỌC | 55
48. 2. Nhiệm vụ Nhim v 1: Các nhóm trình bày và phn hi các ni dung sau: Nhóm trình bày Nhóm phn hi Nhóm 1: H thng tiêu chun ánh giá (v mô) Nhóm 2 Nhóm 2: H thng tiêu chun ánh giá (vi mô) Nhóm 1 Nhim v 2: Phân tích và so sánh các vn sau: * Nhóm 1 và Nhóm 2 — H thng tiêu chun ánh giá (v mô). — H thng tiêu chun ánh giá (vi mô). * Nhóm 3 và Nhóm 4: — Các thành phn ca ni dung dy hc. — Lí thuyt Razumovsky và Bloom. 3. Đánh giá hoạt động 3 Bài tp 1: Trình bày mi quan h gia tiêu chun ánh giá tri thc di góc lí lun dy hc (v mô) vi tiêu chun ánh giá tri thc thông qua môn hc c th di góc lí lun dy hc b môn (vi mô). Cho ví d minh ho. Bài tp 2: Hãy ni các t (cm t) ct A vi các t (cm t) ct B sao cho phù hp vi ni dung ca bài. A B 1) S kin thông thng là a) áp dng c bài làm rp khuôn, máy móc. 2) S kin khoa hc là b) áp dng c bài làm ã c t ng hoá. 3) K nng là hành ng c) phn ánh s vt, hin tng bng vn thc hành kinh nghim sng. d) các khái nim, nh lut, công thc, tính 4) Bài làm mang tính sáng to cht, quy tc. 5) K xo là hành ng e) phn ánh th gii quan, c chng minh, thc hành c thc nghim, c o nghim. 6) Các n v tri thc c g) th hin tính linh hot, mm do ca t duy. th hin di các góc nh 56 | MODULE TH 24
49. Bài tp 3: ánh du ( ×) vào thành phn quan trng nht trong các thành phn ca ni dung dy hc. a) H thng tri thc phn ánh th gii khách quan. b) H thng các thao tác v các k nng, k xo. c) H thng nhng kinh nghim hot ng sáng to in hình. d) H thng các tiêu chun v giáo dc o c cho ngi hc. Bài tp 4: Hãy sp xp các t (hoc cm t) sau theo mt trình t lôgic nht nh: a) ánh giá. b) áp dng theo mu. c) bit. d) tng hp. e) áp dng tri thc trong iu kin mi. g) phân tích. h) hiu. i) ghi nh. 4. Thông tin phản hồi cho hoạt động 3 Bài tp 1: Mi quan h gia tiêu chun ánh giá tri thc (mc v mô) vi tiêu chun ánh giá (mc vi mô) thông qua môn Khoa hc (lp 4). a) Hiu, nhn thc c yêu cu vn (h thng tri thc môn hc) Phi hiu, nh c các kin thc ã hc v: — S trao i cht, nhu cu dinh dng và s ln lên ca c th ngi; cách phòng tránh mt s bnh thông thng. — S trao i cht ca ng vt, thc vt; quan h thc n và chui thc n trong t nhiên. — c im và ng dng ca mt s cht và dng nng lng. — Vai trò ca môi trng vi con ngi, tác ng ca con ngi ti môi trng t nhiên; mt s bin pháp bo v môi trng. b. Áp dng trong tình hung tng t (h thng k nng) — Phi vn dng kin thc ã hc mô t, gii thích s vt, hin tng bng ngôn ng thông thng, bng tranh nh, các bng thng kê, các biu , s . — Phân tích, ánh giá mt s mi quan h ca các s vt, s kin, hin tng trong t nhiên, con ngi và xã hi. ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP Ở TIỂU HỌC | 57
50. c) Áp dng trong tình hung khác ã bin i (h thng k xo) — Trình bày, mô t hay thc hành trong các tình hung khác nhau, không theo mu. — c lp di chuyn các n v tri thc ã hc vn dng trong hoàn cnh mi. Vn dng kin thc khoa hc gii thích các hin tng t nhiên, tìm hiu mt ch . d) Bài làm mang tính sáng to — Tìm ra nhng ví d mi, minh ho khác vi nhng ví d minh ho trong SGK hoc do giáo viên a ra. — So sánh c các s vt, hin tng. — Tr li c câu hi mang tính tng hp, phi vn dng nhiu chi tit trong mt bài hc hoc trong nhiu bài hc mi gii quyt c vn . — Vn dng kin thc mt cách linh hot vào trong i sng thc tin hng ngày. — Thông qua các hình thc t th hin tài nng (mô t s vt, hin tng theo s trng: vn xuôi, vn vn, vn ming, vn vit, v tranh, v s ). — Nhng hot ng mang tính cht iu tra, nghiên cu. — T duy bng mô hình, kí hiu. e) Tiêu chun v giáo dc: Ngi hc rút ra c iu gì cho bn thân thông qua môn hc này nh bit trân trng, gi gìn và bo v môi trng (bo v rng, cây xanh, gi gìn ngun nc sch ); có thái úng n, phù hp và thích ng vi cuc sng Bài tp 2: 1) ni vi c). 2) ni vi e). 3) ni vi a). 4) ni vi g). 5) ni vi b). 6) ni vi d). Bài tp 3: a) H thng tri thc phn ánh th gii khách quan. Bài tp 4: Sp xp theo lôgic sau: c → h → i → b → e → g → d → a. 58 | MODULE TH 24
51. D. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Quyt nh s 32/2009, Quy nh ánh giá và xp loi hc sinh tiu hc ca B Giáo dc và ào to. 2. ng V Hot — Phó c Hoà, Giáo dc hc tiu hc I, NXB i hc S phm, Hà Ni, 2009. 3. Dng Thiu Tng (Ed. D), Trc nghim và o lng thành qu hc tp, NXB Khoa hc xã hi, PNC, 2005. 4. Phó c Hoà, Xây dng quy trình ánh giá tri thc hc sinh tiu hc, Lun án phó tin s, Hà Ni, 1996. 5. Trn Th Tuyt Oanh, ánh giá trong giáo dc, NXB i hc S phm, Hà Ni, 2007. 6. Tài liu tp hun v phng pháp dy hc tích cc (Phn o lng và ánh giá), i hc Calgary, Canada, 2007. 7. Phó c Hoà (Ch biên) — Chu Th Hng — Nguyn Huyn Trang, Lí thuyt trc nghim khách quan và thit k bài tp trc nghim tiu hc, NXB Giáo dc, Hà Ni, 2008. 8. Phó c Hoà, ánh giá trong giáo dc tiu hc, NXB i hc S phm, Hà Ni, 2009. 9. Sách giáo khoa các môn hc tiu hc, NXB Giáo dc Vit Nam, 2011. 10. Palonxki V.M, ánh giá tri thc hc sinh, NXB Tin b, Mátxcva, 1981 (Bn ting Nga). 11. Bloom B., Handbook on Formative and Summative Evaluation of Student Learning, Mc Graw Hill Book Co. Inc, 1971. 12. Richard I. Miller, Evaluation in High school, San Francisco, 1979. 13. Viallet. F et Maisomnerve. P, 80 fiches d’evaluation pour la formation et l’enseignement, Les Editions d’organisation, Paris, 1981. 14. Popham W. J, Educational Evaluation, Allyn & Bacon, London, 1993. 15. Wilson, Mark, Objective Measurement: Theory and Practice, Alex Pub. Company, New Jersey, 1996. ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP Ở TIỂU HỌC | 59