Module bồi dưỡng thường xuyên Tiểu học - Module TH 31: Tổ chức dạy học cả ngày - Trần Đình Thuận

Nội dung text: Module bồi dưỡng thường xuyên Tiểu học - Module TH 31: Tổ chức dạy học cả ngày - Trần Đình Thuận

1. TRẦN ĐÌNH THUẬN MODULE th 31 tæ chøc d¹y häc c¶ ngµy TỔ CHỨC DẠY HỌC CẢ NGY | 7
2. A. GIỚI THIỆU 1. THỰC TRẠNG DẠY HỌC CẢ NGÀY Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC VIỆT NAM Nhng nm gn ây, Vit Nam, s lng các trng tiu hc chuyn sang dy hc 2 bui/ngày mi nm u tng, nhng tình hình trin khai các vùng min có khác nhau. c bit các vùng khó khn, t l này còn rt thp. Vic t chc dy hc c ngày khá a dng, nhiu trng ã t chc tt, kt qu hc tp ca hc sinh (HS) c nâng cao và nhn c s ng h ca ph huynh, chính quyn. Tuy nhiên, nhiu trng, nhiu a phng, vic trin khai dy hc 2 bui/ngày còn cha thc s hiu qu, th hin ni dung mt cân i, quá ti, k hoch cha hp lí, t chc n iu, cha khai thác ht tim nng thc hin hiu qu yêu cu giáo dc toàn din, cha áp ng nhu c cu phát trin nng lc cá nhân ca hc sinh, s dng và phân phi các ngun lc không hp lí, gây nng n cho HS, giáo viên (GV). có th trin khai dy hc c ngày, nhiu trng, nhiu a phng còn gp nhiu khó khn v c s vt cht, kinh phí, GV, iu kin gia ình — xã hi (do ó dn ti nhu cu và kh nng óng góp tài chính, ngun lc, ), v ni dung giáo dc; lúng túng trong công tác qun lí, t chc dy hc. C th: 1.1. Về quy mô Trong nhng nm gn ây, s HS hc c ngày có xu hng ngày càng tng. Tính n cui nm 2009, c nc ã có khong 2,2 triu (32,9%) HS tiu hc c hc c ngày trong c tun hc và 23,44% hc t 6 — 9 bui/tun. S khác bit v vic trin khai dy hc c ngày gia các vùng min trong c nc cho thy vùng có iu kin kinh t phát trin có iu kin hn trong vic phát trin loi hình dy hc c ngày. S lng HS c th hng loi hình t chc dy hc c ngày ch yu tp trung ti các ô th và nhng vùng có iu kin kinh t — xã hi phát trin. Ngc li, nhng vùng nông thôn, min núi, vùng dân tc thiu s có s lng và t l HS hc c ngày ít hn. Các tnh, thành ph nh Hi Dng, Hi Phòng, Thái Bình, Nam nh, à Nng, Thành ph H Chí Minh, Hà Ni có s lng HS hc c ngày chim t l rt cao, có nhng qun ca thành ph ln có trên 90% HS c hc c ngày. Tuy nhiên các vùng khó khn nh Cao Bng, Sn La, Gia Lai, Cà Mau, HS c hc c ngày chim t l rt thp (di 15%). 8 | MODULE TH 31
3. 1.2. Về cách thức tổ chức Vic t chc dy hc c ngày khá a dng, tu theo iu kin ca nhà trng và ca ph huynh HS mà có th t chc cho: — Mt khi lp hoc vài khi lp c hc 2 bui/ngày (u tiên khi lp 1, 2, 3); — Các lp bán trú hc c ngày; — C trng hc c ngày. Mt s trng t chc dy hc c ngày nhng cha có iu kin b trí cho mi lp/phòng hc ã t chc dy hc vào ngày th 7 (cho mt s lp) m bo các lp u c hc c ngày. Mt s trng t chc dy hc c ngày nhng vn có thêm bui ngày th 7 trong tun HS có th la chn môn hc mà mình yêu thích, ng thi giúp nhng em có nng khiu phát trin. Mt s a phng vùng sâu, vùng xa có nhng mô hình t chc dy hc c ngày nh mô hình bán trú, ni trú dân nuôi. Mô hình bán trú: HS sáng ti trng, n tra trng (HS mang theo cm, nhà trng h tr thc n), chiu hc tip trng, ti các em v nhà. Cng ng cng có th h tr cho vic dy hc bán trú. Mô hình ni trú dân nuôi: HS xa phi li trng; u tun các em ti trng và cui tun v nhà, HS có ch ng, bp nu ti trng; gia ình óng góp go, ngô, thc n, ci, và cng ng h tr thêm. 1.3. Về chương trình và kế hoạch dạy học Chng trình tiu hc hin hành c thit k cho trng hc dy 1 bui/ngày thc hin. Các trng tiu hc dy 2 bui/ngày hc theo chng trình chung. Theo Công vn s 6176/TH (2002), hng dn k hoch dy hc 2 bui/ngày: Các trng tiu hc ã ch ng xây dng thi khoá biu phù hp vi s bui hc/tun vi nguyên tc: Bui sáng ti a 4 tit, bui chiu ti a 3 tit (c ngày ti a 7 tit). Nh vy, thi khoá biu c iu chnh m bo k hoch dy hc chung. Dành 1/3 thi lng b sung t chc cho HS t hc bài, cng c và hoàn thành k hoch dy hc chung, 2/3 thi gian còn li t chc các hot ng tp th và các hot ng khác nh tng cng dy ting Vit cho HS dân tc thiu s, Nhng nm gn ây, chng trình, ni dung dy hc 2 bui/ngày bao gm nhng vn c bn sau: TỔ CHỨC DẠY HỌC CẢ NGY | 9
4. Ni dung dy hc 2 bui/ngày c xây dng trên c s iu chnh Chng trình giáo dc ph thông hin hành, vi hai mng ni dung: — m bo k hoch giáo dc và thc hin Chng trình giáo dc ph thông c ban hành kèm theo Quyt nh s 16/2006/Q—BGDT ngày 05/5/2006 ca B trng B Giáo dc và ào to. — Các ni dung khác: + Thc hành kin thc ã hc và t chc HS tham gia các hot ng thc t ti a phng; + Giúp HS yu kém vn lên hoàn thành yêu cu hc tp; + Bi dng HS có nng khiu môn Ting Vit, môn Toán, các môn nng khiu khác; + Dy hc các môn hc và ni dung t chn c quy nh trong chng trình (Ngoi ng, Tin hc, Ting dân tc thiu s, ); + T chc các hot ng giáo dc ngoài gi lên lp: các câu lc b, hot ng dã ngoi. Nh vy, ni dung dy hc bao gm: — Chng trình hin hành. — Cng c, tng cng kin thc, k nng Ting Vit, Toán, Ting dân tc thiu s. — Hc các môn t chn. — Các hot ng giáo dc ngoài gi lên lp. 1.4. Những khó khăn, thuận lợi và bài học kinh nghiệm trong tổ chức dạy học cả ngày ở trường tiểu học — Khó khn, hn ch: Thc hin dy hc c ngày có th có hn ch nh: gim thi gian khám phá, tip xúc ngoài nhà trng, tip xúc vi gia ình, cng ng, vui chi thông thng ca HS do các em phi trng nhiu hn; nu t chc không hiu qu (k hoch giáo dc không hp lí, hình thc dy hc n iu, ) s gây cng thng, nh hng ti sc kho HS, GV; to thêm gánh nng kinh phí cho các gia ình có thu nhp thp, c bit các vùng nông thôn. Nhng khó khn ni bt i vi vic t chc dy hc c ngày: khó khn v c s vt cht, v cách thc t chc dy hc; thiu biên ch, kinh phí; ni dung chng trình trng dy hc 2 bui/ngày cha hp dn. 10 | MODULE TH 31
5. — Thun li: + Gim sc ép cho GV và HS do dãn thi khoá biu; giúp tránh quá ti. + HS c tham gia vào các hot ng hc tp a dng, c hc t chn, phát huy c các kh nng và s thích cá nhân. + Vic dy hc c ngày to iu kin nhà trng, GV nm bt v nhu cu chm sóc, giáo dc HS tt hn. HS c hc tp, rèn luyn c ngày môi trng s phm, m bo s phát trin úng hng. + Tng s hiu bit và mi quan h gia GV, nhà trng vi HS và gia ình. + H tr gia ình giáo dc chm sóc tr. — Bài hc kinh nghim: + Làm tt công tác tuyên truyn nâng cao nhn thc v dy hc 2 bui/ngày. + Cn xây dng k hoch, có s tho lun trc vi các i tng liên quan. + Xây dng môi trng thân thin trong tng lp hc. + Không ngng nâng cao cht lng ca HS hc 2 bui/ngày, HS bán trú, t ó thu hút ph huynh HS cho con em mình ti lp. + Cn to iu kin HS t chn môn hc nng khiu theo s thích và nng lc. + Làm tt công tác xã hi hoá giáo dc, tranh th s u t ca lãnh o các cp, các ngành, và các bc ph huynh. + Ch o sát sao công tác kim tra, ôn c, d gi thm lp nhm giúp GV nâng cao trình chuyên môn, trình tay ngh. Cán b qun lí nhà trng phi hc hi, nâng cao nng lc t chc, qun lí. + Quan tâm chm lo, ng viên cán b, GV nhà trng v vt cht và tinh thn. 2. SỰ CẦN THIẾT PHẢI TỔ CHỨC MÔ HÌNH DẠY HỌC CẢ NGÀY Ở VIỆT NAM — Giáo dc HS tr thành nhng con ngi nng ng, sáng to trong tình hình mi hin nay ang tr thành vn bc thit ca các nhà trng. Dy hc c ngày tiu hc vi ni dung an xen phù hp gia nhng môn hc bt buc vi nhng môn hc hoc hot ng giáo dc t chn c t chc ti hu ht các nc có nn giáo dc phát trin trong khu vc và trên th gii. TỔ CHỨC DẠY HỌC CẢ NGY | 11
6. — Giáo dc tiu hc Vit Nam cn vn ngang tm các nc trong khu vc; trong khi ó, thi lng dy hc và hot ng giáo dc còn hn ch, hu ht HS ch c hc 1 bui/ngày. — Nhu cu cho tr em c hc c ngày ph huynh yên tâm làm vic ngày càng tr nên cp thit vì nhà trng là a ch an toàn nht bo v và chm sóc tr em khi cha m i làm. Nhng lí do nêu trên khin cho vic t chc dy hc c ngày tr thành mt trong nhng gii pháp quan trng nht nhm bo m cho HS tiu hc c th hng mt nn giáo dc toàn din và cht lng. 3. MỤC TIÊU CỦA DẠY HỌC CẢ NGÀY Vic thc hin dy hc c ngày nhm thc hin tt mc tiêu giáo dc tiu hc, ó là: giúp HS hình thành nhng c s ban u cho s phát trin úng n và lâu dài v o c, trí tu, th cht, thm m, và các k nng c bn HS tip tc hc trung hc c s (Lut Giáo dc 2005 ). C th, thc hin dy hc c ngày nhm: — Thc hin tt mc tiêu giáo dc tiu hc, nâng cao cht lng giáo dc toàn din. — Gim sc ép, tránh quá ti, làm cho vic hc tp ca HS trng hng thú hn. Xây dng môi trng giáo dc thân thin vi HS trng và tng lp hc. Dy hc c ngày s mang n cho các em nhng gi hc nh nhàng, t nhiên, hiu qu, phù hp vi c im tâm sinh lí. Góp phn hình thành các em nhng c s ban u cho s phát trin nhân cách ca con ngi, phù hp vi c im ca xã hi hin i: t tin, nng ng, sáng to, giàu lòng nhân ái, có kh nng hp tác và hi nhp. — Thc hin dy hc phân hoá, HS s có nhiu c hi phát huy các kh nng và s thích, nhu cu ca cá nhân ngi hc s c áp ng tt hn; HS yu, kém có nhiu c hi c quan tâm giúp hn t Chun kin thc, k nng ca chng trình. — Dy hc c ngày mang li c hi c hc tp trong môi trng thun li cho mi tr em, c bit là tr có hoàn cnh khó khn, tr em dân tc thiu s, tr em gái. ng thi, góp phn to s bình ng v quyn li hc tp cho tr em nhng vùng, min khác nhau, có iu kin kinh t không ging nhau. 12 | MODULE TH 31
7. 4. MÔ HÌNH DẠY HỌC CẢ NGÀY Cm t ting Anh Full Day Schooling vit tt là FDS, có ngha là dy hc c ngày . FDS là phng thc b sung thêm thi gian cho vic hc tp/hot ng ca HS trng. FDS s s dng có hiu qu thi gian tng thêm trng t chc các hot ng giáo dc theo mt chng trình, k hoch c iu chnh và m rng. HS tham gia chng trình s c hc tp/hot ng c bui sáng, bui tra và bui chiu ti trng vào mt s ngày trong tun. Do thi gian hc trng tng thêm, nên s cn b sung các ngun lc áp ng nhu cu t chc các hot ng khi thi gian biu c iu chnh, b sung. Mt khác, i ng nhân lc nhà trng cn phi có k nng, kin thc cng nh phng pháp, k thut t chc dy hc c ngày; nhà trng cn m rng không gian và tng ngun c s vt cht t chc dy hc c ngày; tng thêm GV; b sung các ngun lc bù p các chi phí tng thêm cho công tác t chc khi thi gian trng kéo dài và mt s chi phí ngoài giáo dc liên quan ti vic h tr cho HS hc c ngày. Chng trình m bo cht lng giáo dc trng hc (SEQAP) s h tr các ngun lc b sung theo nhu cu thit yu ca nhà trng chuyn các trng t phng thc dy hc na ngày (Half Day Schooling — HDS) hin nay sang dy hc c ngày (FDS). Thi gian biu tng thêm s có thêm thi gian cho các môn hc hin có trong chng trình ca cp Tiu hc, ng thi có th b sung các hot ng giáo dc. Chng trình cp Tiu hc và các hot ng b sung c xp theo nhóm nh sau: C: Chng trình hc hin hành. C1: Cng c kin thc, k nng ca HS v môn Ting Vit, môn Toán và tng cng k nng nghe, nói ting Vit cho HS dân tc thiu s/có khó khn v ting Vit. Các trng cng có th la chn 1 hoc 2 tit hc b sung cho các hot ng giáo dc nhm m bo chng trình hc theo T30 (khong 30 tit hc/tun) có s cân bng gia các môn hc và hot ng khác nhau. Tuy nhiên, trng tâm ca các tit hc b sung nên là Ting Vit và Toán. C2: Gii thiu mt môn hc t chn — Tin hc hoc Ngoi ng (chú trng môn Ngoi ng thc hin án dy hc Ngoi ng ca Chính ph). C3: Các lnh vc ni dung t chn và các hot ng giáo dc. TỔ CHỨC DẠY HỌC CẢ NGY | 13
8. Các lnh vc ni dung t chn nh: giáo dc v môi trng, giáo dc k nng sng, vn hoá a phng và b sung cho Âm nhc, M thut, Giáo dc th cht, Ti các trng có t l HS dân tc thiu s cao, có th la chn dy mt th ting dân tc thiu s theo Ngh nh s 82/2010/N—CP ca Chính ph Quy nh v vic dy và hc ting nói, ch vit ca dân tc thiu s trong các c s giáo dc ph thông và trung tâm giáo dc thng xuyên. Chng trình và sách giáo khoa ting dân tc thiu s c biên son và thm nh theo quy nh ca B Giáo dc và ào to. Các hot ng giáo dc bao gm mt s hot ng phù hp vi nhu cu ca HS và cng ng, ví d: hot ng c sách th vin; múa hát, din kch; các hot ng th thao; trò chi dân gian; tham quan, du lch; trng và chm sóc cây; t chc các ngày hi (Tt Trung thu, Hi hoá trang, Ngày hi môi trng, ); các câu lc b (th dc nhp iu, bóng bàn, các nhà thit k thi trang tr, ); Có nhiu phng án FDS, mi phng án có s tit dy/tun khác nhau. Các trng có th la chn phng án FDS phù hp vi các iu kin thc t ca nhà trng. Tuy nhiên, các phng án chính là T30 hoc T35 (khong 35 tit/tun) và có th là T33 (khong 33 tit/tun). Nhng trng có ngun lc hn ch nên la chn các phng án T30 và T33; còn nhng trng có ngun lc y nên chuyn sang T35. SEQAP s h tr ngun lc ban u cho các trng thc hin các phng án FDS phù hp. Các phng án FDS chính c trình bày c th trong bng sau: Bảng 1: So sánh giữa mô hình HDS với các phương án của mô hình FDS Mô Ni dung Lch biu S tit/tun hình chng trình thi gian 22 — 25 tit/tun C HS ch hc mt bui HDS tu thuc theo Chng trình hin nay trong ngày, có th là các khi lp khác c B phê duyt bui sáng hoc bui nhau chiu. T 30 2 ngày hc c ngày và 3 (Khong C + C1 ngày hc na ngày 30 tit/tun) trng mi tun. 14 | MODULE TH 31
9. Mô Ni dung Lch biu S tit/tun hình chng trình thi gian C + C 1 + C2 (hoc C 3). 3 ngày hc c ngày và 2 FDS T 33 Các trng mong ngày hc na ngày (Khong 33 mun dy ting dân trng mi tun. tit/tun) tc có xu hng chn Ti các trng có dy phng án: ting dân tc thiu s C + C 1 + C 3. thì các tit hc ca môn Ting dân tc thiu s thng c b trí vào bui chiu. T 35 4 — 5 ngày hc c ngày mi tun. (Khong C + C 1 + C 2 + C 3. 35 tit/tun) i vi trng chuyn sang phng án T30 : HS s có 2 ngày hc c ngày/tun và 3 ngày hc na ngày/tun. Ti các trng có HS dân tc thiu s hoc nhiu HS có khó khn v ting Vit thì thi gian tng thêm phi bao gm 2 tit hc ci thin các k nng nghe, nói ting Vit. Chng trình ging dy b sung còn li ca môn Ting Vit, Toán và các hot ng giáo dc có th c t chc theo nhu cu ca HS. i vi trng chuyn sang phng án T33 : HS s có 3 ngày hc c ngày/tun và 2 ngày hc na ngày/tun. Phng án T33 là phng án phù hp cho các trng: — Cha thc s iu kin có th chuyn ngay sang phng án T35 nhng có kh nng chuyn sang phng án cao hn T30. — Mt s trng thc hin chng trình dy ting dân tc thiu s. i vi trng chuyn sang phng án T35 : HS s có 4 — 5 ngày hc c ngày/tun. Theo Chng trình giáo dc ph thông ban hành kèm theo Quyt nh 16/2006/Q—BGDT ngày 05/5/2006 ca B trng B Giáo dc và ào to, i vi các trng, lp dy hc c ngày, mi ngày hc không quá 7 gi (420 phút). Do vy, thi khoá biu cho thi gian tng thêm khi chuyn sang FDS nên b trí khong 4 — 5 tit hc trong bui sáng và không quá 3 tit hc trong bui chiu. Các trng cn sp xp thi gian cho GV sinh hot t chuyên môn và hp nhà trng. TỔ CHỨC DẠY HỌC CẢ NGY | 15
10. Vi phng án T30 , hai ngày hc c ngày mi tun nên b trí: mt ngày bui sáng hc 5 tit và bui chiu hc 3 tit, mt ngày sáng hc 4 tit và chiu hc 3 tit. Vi phng án T35 , các trng nên b trí hc 4 tit vào bui sáng và hc 3 tit vào bui chiu i vi tt c các ngày trong tun. Tuy nhiên, cng có th b trí 1 — 2 ngày hc 8 tit (5 tit bui sáng và 3 tit bui chiu) dành thi gian cho hp nhà trng và sinh hot t chuyên môn. Vic la chn môn/ni dung t chn và các hot ng giáo dc cho phng án T35 là rt quan trng thc hin thành công FDS. V thi gian bt u vào hc bui sáng, ngh, n tra ca HS và kt thúc ngày hc, các trng cn cn c vào tình hình c th (v khí hu, khong cách t nhà n trng, a hình, ) ca a phng, nhu cu ca HS, cha m HS và nhng ngun lc cn thit sp xp cho phù hp. Có th rút ngn thi gian dành cho vic ngh, n tra bt u hc bui chiu sm hn và kt thúc ngày hc sm nhng HS xa có th kp v nhà trc khi tri ti. Vic la chn các phng án FDS, chng trình hc, k hoch dy hc, thi khoá biu, cng nh b trí GV, s dng c s vt cht và trang thit b ca nhà trng thc hin FDS là do nhà trng và cng ng a phng quyt nh. B. MỤC TIÊU Sau khi hc xong module này, hc viên có th: — Hiu c nguyên tc t chc dy hc FDS. — Xác nh c nhng ni dung dy hc FDS. — Hiu c các hình thc t chc dy hc FDS. — Bit cách t chc dy hc FDS trên c s phù hp vi c im a phng. — Xác nh c nhng yêu cu v c s vt cht, i ng GV, cán b qun lí cn thit cho vic thc hin FDS có hiu qu. C. NỘI DUNG — Nguyên tc t chc dy hc c ngày — Ni dung dy hc c ngày — Hình thc t chc dy hc c ngày 16 | MODULE TH 31
11. — Cách t chc dy hc c ngày trên c s phù hp vi c im a phng. — Nhng yêu cu v c s vt cht, i ng GV, cán b qun lí cn thit cho vic thc hin dy hc c ngày có hiu qu. Hoạt động 1: Tìm hiểu nguyên tắc tổ chức và mô hình dạy học cả ngày 1. MỤC TIÊU — Hiu bit khái quát v mô hình trng tiu hc FDS. — Hiu c nguyên tc t chc dy hc c ngày. 2. NHIỆM VỤ Nhim v 1: Bng kinh nghim trong ngh dy hc, anh/ch hãy tr li câu hi sau: 1) Trng hc anh/ch ang dy hin nay ã t chc dy hc c ngày cha? Nu có hãy nêu nhn xét ca anh/ch v vic dy hc c ngày (li ích i vi HS, ph huynh HS, và nhng hn ch). 2) t chc tt vic dy hc c ngày vi s ng h ca GV, HS, ph huynh HS thì cn tuân th nhng nguyên tc nào? Nhim v 2: Hãy trao i vi ng nghip có c câu tr li phù hp. Nhim v 3: Hãy i chiu kt qu trao i vi ng nghip vi thông tin phn hi di ây: 3. THÔNG TIN PHẢN HỒI CHO HOẠT ĐỘNG 1 T trc ti nay, theo ch o ca B Giáo dc và ào to, giáo dc tiu hc c nc ang thc hin các hot ng giáo dc ti các trng theo hai phng thc: dy hc na ngày (5 bui/tun) và dy hc 2 bui/ngày (6 — 10 bui/tun). V dy hc 2 bui/ngày, các hot ng dy hc và giáo dc tin hành trong tng bui riêng bit. Bui sáng dy hc “chính khoá” theo chng trình quy nh; bui chiu ôn luyn kin thc, k nng, ph o HS yu, bi dng HS gii, HS nng khiu. Tu theo s bui hc trong tun (trên 5 n 10 bui/tun), các trng có th có thêm môn t chn là Tin hc, Ngoi ng; ngoài ra, có b sung mt s tit hot ng tp th. TỔ CHỨC DẠY HỌC CẢ NGY | 17
12. Dy hc c ngày (FDS) là phng thc b sung thêm thi gian cho hot ng dy hc, giáo dc mi ngày HS c hc tp và hot ng ti trng c bui sáng, bui tra và bui chiu trong ngày. Trng hc FDS có thc hin t chc cho HS n tra bán trú trng. Nh vy, dy hc 2 bui/ngày và dy hc c ngày u tng thêm thi lng dy hc trên c s ni dung, chng trình dy hc na ngày, nhng gia hai phng thc vn có s khác bit. S khác nhau gia hai phng thc này trc ht vì c trng ca FDS là t chc các hot ng dy hc, giáo dc sut thi gian HS trng (c bui tra) và cho c 100% HS ca trng. FDS s có tác ng hiu qu n cht lng giáo dc khi s dng thi lng tng thêm cho các hot ng dy hc, giáo dc hng tun theo ni dung, chng trình, k hoch c iu chnh và m rng. Tác ng c th hn i vi vùng dân tc thiu s là tng s HS c hc c ngày, nm c kin thc, k nng, c lên lp và hoàn thành chng trình tiu hc theo quy nh hin hành. Các phng án FDS c s dng cn phù hp vi iu kin thc t ca trng tiu hc mi vùng min, trong ó mi phng án gn vi mt s tit hc nht nh (tng ng vi s ngày hc c ngày hay s bui hc trong tun, tm thi cha tính s tit các hot ng bui tra). S lng tit hc trong các phng án ch mang tính cht tng i, ví d T30 không có ngha ch thc hin 30 tit/tun mà ph thuc vào iu kin ca nhà trng, phng pháp, cách t chc dy hc ca GV và trình , kh nng tip thu trong hc tp ca HS các nhà trng b trí cho phù hp. t chc tt vic dy hc c ngày i vi các trng tiu hc hin nay, cn tuân th các nguyên tc sau: — HS có nhu cu, cha m t nguyn; tin ti hc c ngày là bt buc thc hin vi chng trình tiu hc sau nm 2015; — Nhà trng m bo c s vt cht, trang thit b dy hc tiên tin; — m bo i ng GV ( theo biên ch hoc GV tình nguyn dy thêm gi, GV thnh ging); — Công khai, minh bch thu chi (phc v ba n, phát trin nng khiu, iu kin c s vt cht nh: qut, nc ung, phng tin, t chc câu lc b, ); — m bo cho s phát trin hài hoà nhân cách HS. 18 | MODULE TH 31
13. Hoạt động 2: Tìm hiểu nội dung dạy học cả ngày 1. MỤC TIÊU — Xác nh c ni dung dy hc c ngày trng tiu hc. — So sánh c s khác bit gia ni dung hc na ngày và hc c ngày. 2. NHIỆM VỤ Nhim v 1: Hãy tr li các câu hi sau: 1) Trng hc ca anh/ch hin nay ang thc hin ni dung dy hc nh th nào? — Cho mô hình dy hc 1 bui/ngày; — Cho mô hình dy hc 2 bui/ngày; — Cho mô hình dy hc c ngày. 2) Theo anh/ch, ni dung chng trình dy hc cho thi gian tng thêm khi chuyn sang thc hin FDS là gì? Nhà trng cn u tiên cho ni dung nào? Nhim v 2: Hãy cn c vào kinh nghim dy hc trng ca anh/ch và trao i vi ng nghip la chn phng án ti u nht cho trng mình. Nhim v 3: Cn c vào phng án anh/ch ã la chn, hãy i chiu vi thông tin phn hi di ây. 3. THÔNG TIN PHẢN HỒI CHO HOẠT ĐỘNG 2 Ni dung dy hc, giáo dc cho FDS bao gm hai loi hot ng chính, ó là: hot ng dy hc các môn hc vi s tit hc theo quy nh ca B Giáo dc và ào to i vi tiu hc bao gm c môn t chn, ch yu thc hin trên lp và hot ng giáo dc vi các hình thc khác nhau tin hành ngoài gi lên lp hc. i vi T30, ni dung tng cng ch yu cho môn Ting Vit và Toán, có hot ng ngoài gi mc ti thiu, chú ý tng cng ting Vit cho HS dân tc thiu s. i vi T35, trên c s T30 cng thêm môn t chn là Ngoi ng, Tin hc, trong ó dy hc Ngoi ng (Ting Anh) theo án mi ca B Giáo dc và ào to. Ni dung, hình thc t chc hot ng giáo dc ngoài gi lên lp khá a dng, phong phú do nhà trng la chn, nhm giáo dc tính mnh dn, t tin, k nng sng, phát trin nng khiu cá nhân kt hp vi bn sc vn hoá dân tc, vùng min. Các hot ng giáo dc có th bao gm: TỔ CHỨC DẠY HỌC CẢ NGY | 19
14. hot ng câu lc b, ngh thut, th thao, hot ng th vin, tham quan dã ngoi, hot ng cng ng, phong trào “Xây dng trng hc thân thin, hc sinh tích cc”, Hiu trng nhà trng la chn ni dung, sp xp chng trình, k hoch dy hc, giáo dc, m bo tính cân i gia các môn hc, các hot ng giáo dc. Tuy nhiên, vic la chn ni dung kin thc, k nng cho tng lp hc li tu thuc vào trình thc t ca HS tng lp hc do mi GV m nhim. GV cn phi vn dng linh hot nhiu phng pháp dy hc tích cc phù hp vi i tng HS. Dy hc phi nh nhàng, t nhiên, không nng n, to iu kin cho HS ch ng tham gia vào quá trình hc tp. Hc c ngày cp Tiu hc ã c a vào K hoch quc gia v giáo dc cho mi ngi giai on 2003 — 2015 và D tho Chin lc giáo dc giai on 2011 — 2020 vi nh hng tng cng giáo dc o c, k nng sng, hot ng giáo dc ngoài gi lên lp và phát trin nng khiu cho HS. nh hng ni dung dy hc c ngày nh sau: — Thc hin chng trình, k hoch giáo dc chung (ti thiu): Dy hc áp ng yêu cu v thái , kin thc, k nng theo quy nh ca chng trình (gi tt là ni dung 1). — T chc các hot ng nhm cng c kin thc, bi dng nng khiu cá nhân, hc môn t chn theo s thích và nng lc ca HS (gi tt là ni dung 2): + Cng c kin thc, k nng, thc hành kin thc ã hc và t chc HS tham gia các hot ng thc t ti a phng nhm h tr cho vic hc tp; + Hc các môn t chn; + Phát trin nng khiu theo các ni dung t chn; + Tham gia các hot ng giáo dc ngoài gi lên lp. Hoạt động 3: Tìm hiểu hình thức dạy học cả ngày 1. MỤC TIÊU — Hiu c mt s hình thc t chc dy hc c ngày. — Bit la chn nhng hình thc phù hp khi t chc dy hc c ngày ti trng. 20 | MODULE TH 31
15. 2. NHIỆM VỤ Nhim v 1: Hãy trao i vi ng nghip và tr li câu hi sau: Trng anh/ch hin nay ã s dng các hình thc t chc dy hc c ngày nh th nào? — Cách b trí ni dung; — Cách sp xp các nhóm HS theo các ni dung hc tp. Nhim v 2: Tho lun vi ng nghip tr li câu hi: vic dy hc c ngày có hiu qu, nên t chc hình thc dy hc nh th nào cho phù hp vi iu kin ca nhà trng? Nhim v 3: Sau khi tho lun, hãy i chiu vi thông tin phn hi di ây . 3. THÔNG TIN PHẢN HỒI CHO HOẠT ĐỘNG 3 nh hng chung là phân phi ni dung hc tp phù hp vi mi i tng trong c ngày. Trc mc, hu ht các lp, ni dung 1 c dy ch yu trong 1 bui, ni dung 2 c b trí trong bui còn li, nhng cng có th b trí linh hot thi gian cho 2 ni dung này tu thuc vào iu kin thc t v GV, c s vt cht, thit b dy hc, trình HS. T chc dy hc c ngày không phi là hc thêm, làm thêm bài tp mà là t chc các hot ng giáo dc toàn din, m bo cho HS t c các yêu cu ca Chun kin thc, k nng, phát trin nng khiu phù hp vi nhu cu và kh nng. Vic ph o hay bi dng v Toán, Ting Vit ch dành cho nhng i tng cn thit hoc có kh nng và nhu cu. T chc theo hng các hot ng giáo dc phù hp vi i tng, có th chia HS cùng mt khi lp (hoc khác khi lp) theo các nhóm hot ng trên c s phù hp vi kh nng và nhu cu, có th là: — Nhóm cng c kin thc; — Nhóm bi dng nng khiu, s thích vi các hot ng nh: thc hành o c, gii toán nhanh, ng dng kin thc toán vào thc t, bi dng k nng giao tip, c din cm, c th, thi k chuyn, thi hùng bin, vit ch p, câu lc b, — Nhóm phát trin th cht vi các hot ng nh: võ, c vua, cu lông, th dc nhp iu, — Nhóm phát trin ngh thut vi các hot ng v nhc dân tc, àn, múa, khiêu v, v, nn, trang trí, TỔ CHỨC DẠY HỌC CẢ NGY | 21
16. — Nhóm hot ng xã hi vi các hot ng v tìm hiu t nhiên, xã hi, lch s, a lí, vn hoá truyn thng, Vic tng thi lng dy hc cn c thc hin theo tinh thn t chc các hot ng giáo dc nh nhàng, vui v, phát huy tính tích cc, ch ng ca HS, bi dng k nng hp tác trong công vic và hng ti phát trin nng lc cá nhân. Hoạt động 4: Tổ chức dạy học cả ngày trên cơ sở phù hợp với đặc điểm địa phương 1. MỤC TIÊU — Bit mt s cách t chc dy hc c ngày thuc các vùng min khác nhau. — Bit la chn cách thc t chc phù hp vi hoàn cnh ca trng mình ang dy. 2. NHIỆM VỤ Nhim v 1: Thc hành (tham kho ph lc “S tay hng dn lp k hoch thc hin dy hc c ngày”): — Cn c vào tình hình thc t ti a phng, trên c s trao i vi ng nghip và cán b qun lí ca trng (tham kho ph lc), hãy xây dng mt k hoch t chc dy hc c ngày cho trng anh/ch. — Tham kho thông tin di ây và iu chnh k hoch phù hp vi thc t ca trng anh/ch. Nhim v 2: Hoàn chnh k hoch và th nghim ti trng: Xây dng k hoch, trao i vi ng nghip, xin ý kin góp ý ca chuyên gia hoàn chnh k hoch và th nghim ti trng anh/ch dy. Nhim v 3: ánh giá kt qu: Hãy nêu nhng hot ng ã làm tt, nhng hot ng cn ci thin, nêu lí do và hng gii quyt. 3. THÔNG TIN PHẢN HỒI CHO HOẠT ĐỘNG 4 Trên c s nh hng khung cu trúc ni dung dy hc và quy nh thi lng 35 tit/tun, vic xác nh ni dung và hình thc t chc dy hc cn cn c theo c im a phng. C th: — Vùng khó khn: Trc mt, thc hin chng trình khong 30 tit/tun. 22 | MODULE TH 31
17. Hiu trng, GV ch nhim cn c vào trình HS ca lp b trí ni dung, yêu cu và thi lng hp lí nhm m bo mi HS t Chun kin thc, k nng hai môn Ting Vit, Toán; và t chc mt s hot ng giáo dc HS thy vui, thích hc và hc c các môn hc. Không nht thit phi phân chia c th dành bao nhiêu tit cho môn Ting Vit, bao nhiêu tit cho môn Toán. — Vùng thun li: Thc hin chng trình khong 35 tit/tun. Hiu trng, GV ch nhim cn c vào trình HS ca lp b trí thi lng hp lí nhm m bo mi HS t Chun kin thc, k nng các môn hc; cn c vào iu kin ca nhà trng, nhu cu ca cha m HS mà b trí hc ngoi ng, tin hc và phát trin nng khiu HS; t chc mt s hot ng giáo dc HS thy vui, thích hc và hc c các môn hc. Ví d: Cùng mt thi lng dành cho cng c kin thc, vi HS trung bình thì dùng cng c kin thc, làm bài tp t Chun kin thc, k nng; vi HS gii li dùng phát trin nng khiu. Phân b ni dung bi dng phù hp vi i tng s va m bo không quá ti vi HS trung bình, va không nhàm chán vi HS gii. Hoạt động 5: Những yêu cầu về cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lí cần thiết cho việc thực hiện dạy học cả ngày có hiệu quả 1. MỤC TIÊU Xác nh c nhng yêu cu i vi dy hc c ngày v: — C s vt cht. — i ng GV. — Cán b qun lí. — T chc bán trú. 2. NHIỆM VỤ Nhim v 1: T nhng vic tri nghim trên, hãy nêu yêu cu v: — C s vt cht. — i ng GV. — Cán b qun lí. — T chc bán trú. TỔ CHỨC DẠY HỌC CẢ NGY | 23
18. Nhim v 2: Hãy trao i vi Ban giám hiu và a ra k hoch thc hin. Trao i xut nhng yêu cu trên, xp theo th t u tiên có tính n thi gian và tính kh thi ca k hoch. 3. THÔNG TIN PHẢN HỒI CHO HOẠT ĐỘNG 5 * C s vt cht (CSVC) — m bo khuôn viên rng (theo tiêu chun trng t Chun quc gia), có tng rào, khu v sinh. — phòng hc, phòng chc nng, sân chi, sân tp, khu phc v hc tp, vui chi, ch n, ngh và các hot ng vn hoá, th thao. * Cán b qun lí, giáo viên — T chc dy hc c ngày cn có s i mi v qun lí, v phng pháp dy hc và t chc các hot ng giáo dc, ng thi òi hi nhiu hn v nng lc t chc, qun lí và trách nhim ca hiu trng, phó hiu trng và GV trng tiu hc. — Ngoài trách nhim qun lí dy và hc, cán b qun lí còn có thêm nhng trng trách khác: t chc các hot ng ngoài gi lên lp, bán trú cho HS; sp xp thi gian biu cho tng lp phù hp vi iu kin sân chi, sân tp, th vin, các phòng hot ng chc nng, GV, ca trng. — i vi GV, cn có s i mi v phng pháp dy hc, qun lí HS và t chc hot ng giáo dc, chuyn t vic dy các môn hc sang dy và t chc các hot ng giáo dc. GV cn có nng lc tng hp hn các k nng dy hc các môn c th, có kh nng lng ghép, tích hp các ni dung giáo dc. GV cng phi có kh nng t chc, vn ng HS tham gia các hot ng giáo dc. — Vic tng thêm các hot ng ca ni dung 2 không nht thit òi hi phi tng biên ch mà có th huy ng cán b ca các nhà vn hoá, các câu lc b, các trung tâm ngoi ng hoc nhng ngi tình nguyn. Nh vy s tránh c tình trng phình biên ch nhà trng, ng thi vn huy ng c ngun nhân lc có cht lng cho hot ng giáo dc ca nhà trng. — Cn có chng trình, k hoch bi dng GV, cán b qun lí v t chc dy hc c ngày, c bit là bi dng nng lc ch ng trong vic phân phi, s dng thi gian dy hc phù hp vi iu kin c th ca trng, lp. 24 | MODULE TH 31
19. * T chc bán trú — T chc bán trú là iu kin t chc dy hc c ngày có cht lng, hiu qu. Tuy nhiên, ây là nhim v khó khn vì Nhà nc không ngun lc lo ba n tra cho HS, trong khi kh nng kinh t ca a s ph huynh HS li có hn. Hin ti, B Giáo dc và ào to khuyn khích t chc bán trú cho HS. — nhng vùng dân tc thiu s, min núi, cn nhân rng mô hình trng bán trú, bán trú dân nuôi vi s u t t ngân sách, s óng góp ca gia ình và s h tr t các ngun lc khác. — i vi i tng HS khó khn min núi, HS dân tc thiu s, Nhà nc cn h tr min phí ba n tra cho HS, cha m HS có th óng góp công sc, h tr công tác chm sóc, qun lí. — nhng vùng thun li, cn tn dng ti a s u t ca Nhà nc v c s vt cht, GV t chc dy hc c ngày. Gia ình chu trách nhim chi tr toàn b ba n tra trên tinh thn tho thun vi cha m HS (tr HS nghèo, HS din chính sách). T chc n tra vi các hình thc: — HS em cm, thc n t nhà n trng. — Nhà trng t chc nu n ti trng hoc huy ng s tham gia ca các gia ình ph huynh HS gn trng nu n cho HS. — Hp ng vi các c s cung cp sut n cho HS. c bit quan tâm m bo v sinh, an toàn thc phm vì sc kho HS. Qun lí HS vào bui tra có th chn mt trong hai phng án: — Cho HS ng tra ti phòng ng hoc lp hc. — Cho HS hot ng nh nhàng vào bui tra: c sách, xem phim, làm th công, v, nn, ti th vin, các phòng chc nng khác, D. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. SEQAP, Mô hình trng tiu hc dy hc c ngày và l trình chuyn i, 2010. 2. SEQAP, S tay hng dn lp k hoch dy hc c ngày, 2011. TỔ CHỨC DẠY HỌC CẢ NGY | 25
20. E. PHỤ LỤC SỔ TAY HƯỚNG DẪN LẬP KẾ HOẠCH DẠY HỌC CẢ NGÀY Ph lc 1. Phụ lục 1a. Ý kiến phản hồi từ cộng đồng Tr li ca cng ng cho Các câu hi cho cng ng nhng câu hi này Phng án FDS nào là phù hp nht cho nhà trng? Quy mô các lp hc và s phòng hc cn thit cho vic chuyn sang FDS là nh th nào? Ni dung chng trình ging dy cho thi gian hc tng thêm khi chuyn sang thc hin FDS là gì? Nhà trng cn u tiên cho ni dung nào? Các bc cha m có ý kin gì v nhu cu hc tp ca con em? Nu t chc ba tra cho HS ti trng thì cn xem xét nhng vn gì? Nhà trng có phòng hc và c s vt cht cho vic chuyn sang FDS không? Cn b sung các công trình xây dng nào? Chính quyn a phng, cha m HS và cng ng có th h tr nhà trng chuyn sang FDS nh th nào? Phụ lục 1b. Danh sách nhóm cán bộ lập kế hoạch Thành viên nhóm H tên Trách nhim lp k hoch ngi i din và nhim v chính Lãnh o nhà trng Giáo viên Ban i din cha m HS Cng ng a phng Chính quyn xã Thành viên khác (ghi rõ tên t chc hoc lnh vc hot ng) 26 | MODULE TH 31