Làng nghề truyền thống - Tập 2

Nội dung text: Làng nghề truyền thống - Tập 2

1. Ban D án Hà N i Tôi Yêu www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng ® HDINVESTMENT.JSC Đi L 1000 n ăm Th ăng Long Tp 2 Ch u trách nhi m: Đinh Ti n Hoàng | Biên t p: Tr n Th H ưng | Hi u ñính: Bùi Quang Tú 2010 1 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
2. www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Hà N i luôn là m t ñ a danh v ăn hóa, kinh t , chính tr c a c n ưc. Tìm hi u các thông tin v kinh t , v ăn hóa, gi i trí .c a Hà N i luôn là m t nhu c u thi t y u c a nhi u t ng lp nhân dân. Bên c nh ñó, n ăm 2010 là n ăm quan tr ng, v i r t nhi u nh ng d p l k ni m l n, ñ c bi t là ñi l 1000 n ăm Th ăng Long. Đây là m t c t m c v ăn hóa, l ch s ñưc quan tâm c a c trong và ngoài n ưc. Đó chính là lí do chúng tôi l a ch n ch ñ v Hà N i ñ ñ nh h ưng n i dung cho d án chu i website Hà N i. D án chu i website v Hà N i mang tên Hà N i Tôi Yêu ñưc công ty CP ĐT Hoàng Đt tri n khai th c hi n t tháng 2 n ăm 2010. V i nh ng n l c, tâm huy t và tình yêu dành cho Hà N i, các thành viên ban d án ñã cho ra nh ng s n ph m v ăn hóa gây ñưc n t ưng v i ñ c gi yêu Hà N i. Đi L 1000 n ăm Th ăng Long ñang ñ n r t g n, d án c ũng ñang ñi vào giai ñon g p rút hoàn thành ñ hòa chung không khí c a ngày Đi L . D án là m t b c tranh t ng th , ñi t nhng s ki n g n v i Đ i L , c ũng nh ư nh ng góc sâu trong tâm h n Hà N i, nh ng n p s ng, nh ng c m xúc c a ng ưi Hà N i. Bên c nh vi c xây d ng và hoàn thi n chu i website v Hà N i, Ban d án còn cho ra mt nh ng n ph m v Hà N i. Chúng tôi ñã dành nhi u tâm huy t ñ xây d ng T sách Hà N i v i nh ng n ph m ñin t ñưc t ng mi n phí cho quý b n ñ c. Chúng tôi hi vng nh ng tâm huy t này s mang l i cho quý b n ñ c yêu Hà N i nh ng ñiu thú v . Tư li u chúng tôi s d ng ñ th c hi n nh ng n ph m này hoàn toàn ñưc s ưu t m và biên t p t các ngu n trên Internet nên không tránh ñưc nh ng thi u sót. M t s t ư li u do l y các ngu n th c p, nên chúng tôi không th trích d n ngu n ñ y ñ . Chúng tôi mong nh n ñưc s thông c m t các tác gi . Xin chân thành c m ơn và mong nh n ñưc nh ng góp ý t phía b n ñ c! Ban d
   án 2 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
3. www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Mục L ục Th ư Ng 2 Làng g m c Bát Tràng x ưa và nay 4 Làng thu c nam Đ i Yên 7 Thu c b c Ninh Giang 9 Làng dát vàng, dát b c 12 Làng ngh may da Kiêu k 15 Làng L a V n Phúc 16 Làng nuôi cá c nh Nghi Tàm 19 Đu làng Mai 21 Ngh h ươ ng Yên Ph 26 Ngh làm t ươ ng làng c Đưng Lâm 27 Làng t c t ưng S ơn Đng 30 3 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
4. www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Làng gm c Bát Tràng xưa và nay Theo Ð i Vi t S Ký Toàn Th ư, tên xã Bát t c Bát Tràng xu t hi n l n ñ u tiên vào n ăm 1352. Nh ưng theo dã s thì vào th i nhà Lý (1010-1225) dân t xã B Bát thu c t nh Ninh Bình ñn l p nghi p t i vùng ñt này và ñt tên là xã Bát Tràng. S d ĩ ng ưi dân B Bát ch n vùng ñt này ñ l p nghi p vì ñây có ñ t sét tr ng-mt ngu n nguyên li u tt ñ cho ra nh ng s n ph m g m có ch t l ưng cao. H ơn n a, vùng ñt này n m c nh b sông Nh t c sông H ng s thu n l i cho vi c giao thông, chuyên ch và trao ñi hàng hóa. T khi nh ng s n ph m c a làng g m Bát Tràng ra ñi ñã ñưc các b c v ươ ng gi quy n quý kinh thành Th ăng Long cho ñn nông phu chân l m tay bùn thôn quê ñu ưa chu ng. Không nh ng th , nhi u ñ gia d ng th ưng ngày Bát Tràng còn v ưt ra biên gi i ñ t Vi t. T th k XV, ñ g m Bát Tràng có m t trong l v t tri u c ng cho các hoàng ñ Trung Hoa-nơi có truy n th ng làm g m s t hàng ngàn n ăm tr ưc và n i ti ng kh p th gi i. T ñó v sau, th i ñ i nào, dù suy hay th nh, thì làng g m Bát Tràng vn kh ng ñ nh giá tr hàng hóa c a mình, ngh g m v n tr v ng và v ưt qua m i th thách. T vài th p k nay, s c s ng c a làng ngh truy n th ng v n ñưc th i lên b i ngàn lò gm cháy r c su t ngày ñêm. Hi n nay, Bát Tràng nhi u lò g m ñã không dùng than, ci hay r ơm r ñ ñ t lò mà ñã dùng lò công nghi p ñ t b ng ga nên h n ch ñưc s ô nhi m môi tr ưng ñ ng th i c ũng gi m ñưc l ưng ph ph m. 4 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
5. www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Theo các ngh nhân c a làng, ñ tài ph bi n c a các s n ph m g m Bát Tràng là hình rng, ph ưng, câu th ơ ñi, hoa v ăn, c nh ng ưi, c nh hoa, c nh thiên nhiên ñu ph n ánh ñi s ng tâm linh và tri t lý c a con ng ưi Vi t Nam. T các th k tr ưc, g m Bát Tràng ch y u là ñ th . V sau g m Bát Tràng ñã có nhi u ñ gia d ng, ph bi n nh t là bát, ñĩa, bình, l , m chén. Và ngày nay, g m Bát Tràng ñã có khá nhi u m t hàng phong phú v ch ng lo i và ki u dáng, bao g m c nh ng m t hàng m ngh nh ư ñĩa treo t ưng, l hoa, con gi ng, t ưng phiên b n và phù ñiêu v i k thu t và công ngh cao. Các b s ưu t p g m s Bát Tràng ñã ñt t i ñ nh cao c a ngh thu t và k thu t ch t o ñ g m s Vi t Nam. Sn ph m g m s Bát Tràng không nh ng n i ti ng trong c n ưc mà còn ñưc xu t kh u sang nhi u n ưc trên th gi i t n ăm 1990 nh ư Nh t B n, Hàn Qu c, M và các nưc trong kh i EU. Nhi u s n ph m g m c Bát Tràng ñang ñưc l ưu tr t i m t s vi n b o tàng l n trên th gi i nh ư Vi n b o tàng Royaux-B, Vi n b o tàng Guimet- Pháp. Ông John S. Guy làm vi c t i vi n b o tàng Victoria and Albert-London ñã ñánh giá cao v g m Bát Tràng trong th i nhà Lý-Tr n và cho r ng ñ g m Vi t Nam ñã nói lên ñưc tính ñc l p c a dân t c Vi t Nam. Ông còn nói, g m c Bát Tràng qu là ni m t hào ca ng ưi Vi t Nam và hình nh ng ưi dân Bát Tràng làm vi c mi t mài s là nh ng k ni m trong ký c c a ông. 5 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
6. www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng T n ăm 2002, các ngh nhân Bát Tràng b t ñ u liên k t ñ s n xu t và tiêu th s n ph m thông qua Hi p h i g m s Bát Tràng. Nh ng thành viên c a hi p h i không ch là nh ng gia ñình s n xu t g m mà còn có c các công ty kinh doanh g m s . Thông qua hi p h i, ng ưi Bát Tràng có c ơ h i tìm hi u, n m b t thông tin v th tr ưng, các ki n th c m i trong công ngh s n xu t g m s , ph ươ ng th c buôn bán th i th ươ ng m i ñin t và cách nâng cao n ăng l c c nh tranh. Mi ñây, Hi p h i g m s Bát Tràng ñã thành l p Trung tâm xúc ti n xu t kh u Bát Tràng và ti n hành xây d ng th ươ ng hi u "Bát Tràng Vi t Nam-1.000 n ăm truy n th ng". V Bát Tràng bây gi , du khách s th y m t Bát Tràng-làng c t n t i song song v i m t Bát Tràng -ñô th . Truy n th ng và hi n ñ i ñan xen c trong t ư duy s n xu t, kinh doanh ca ng ưi làm g m c ũng nh ư trong di n m o c a làng g m Bát Tràng. Hàng n ăm, l h i làng Bát Tràng ñưc t ch c vào ngày 15 tháng 2 (âm l ch) và th ưng kéo dài 7 ngày. 6 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
7. www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Làng thuc nam Đi Yên Làng thu c nam Đ i Yên t bao ñ i nay n i ti ng kh p ñ t Th ăng Long – Hà N i. Ng ưi dân Đi Yên t hào r ng h u h t nh ng ng ưi bán lá thu c các ch kh p Hà N i ñ u là ng ưi làng c a h . Nh ưng chúng tôi ñi tìm nh ng d u v t ngôi làng c ũ ñã g n nghìn n ăm, ch còn l i chi c cng làng, ngôi ñình và ch lá nh ngay chân c ng làng. Truy n th ng nghìn n ăm Xuôi ngõ 173 ñưng Hoàng Hoa Thám, ngay tay ph i cu i con ngõ là c ng làng Đi Yên. Ngôi làng c thu c ph ươ ng Ng c Hà, qu n Ba Đình, Hà N i. G n 1.000 n ăm nay dân làng ñã s ng b ng ngh làm và bán thu c nam. Có nh ng gia ñình g n ch c ñ i cha truy n con n i ngh này. Trong th n tích c a làng Đi Yên còn ghi l i: Bà Ng c Hoa công chúa chính là t ngh , ng ưi ñem thu c nam ph bi n cho dân làng. Đ t ưng nh công lao, ng ưi dân tôn bà là thành hoàng làng, ñi ñ i b o tr cho ngh và hàng n ăm c ñúng d p 13 ñ n 15 tháng Ba âm l ch, h i làng ñưc t ch c linh ñình, con cháu dù xa c ũng t t u ñông ñ . Vào th i nhà Lý th k 11, có m t cô gái tên là Tr n Ng c T ưng m i 9 tu i, nh ưng r t gi i ch a b nh b ng các lo i lá cây. Quân c a Thái úy Lý Th ưng Ki t qua ñây b m c bnh nên cô ñã ch a giúp. Nh ñó, quân ta ñã ñánh th ng gi c. 7 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
8. www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Ng c T ưng ñưc nhà vua tri u vào cung và phong làm Ng c Hoa công chúa. Nh ưng vì nh m nên cô ñã quay tr v quê, làng Đi Bi ( Đ i Yên ngày nay) và truy n ngh thu c cho dân. Ng ưi trong làng ghi nh công ơn và tôn bà là thành hoàng làng và l p ñình th . 8 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
9. www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Thuc bc Ninh Giang Làng thu c c c a Th ăng Long Ninh Hi p g m ba làng c là Ninh Giang, Phù Ninh và Hi p Phù. Nay làng Ninh Giang ñi tên thành thôn 8, Hi p Phù thành thôn 9, Phù Ninh l n nh t chia thành 7 thôn, tính t thôn nh t. Rành r nh ư v y, b i ngh làng thu c nam, thu c b c g i chung là d ưc li u, có s kh i ngu n t nhi u thôn khác nhau. C Nguy n Khoa Nhu n, m t cao niên thôn 8 k l i vào th i Lý, m t bà t ngh g c Thanh Hóa có tài ch a b nh c u ng ưi, khi qua làng thôn 6 làng Phù Ninh và làng Ninh Giang th y ñ t ñai phì nhiêu, dân làng c n cù, bèn tr l i d y dân làm ngh thu c nam dưc và d t v i. Ngu n d ưc li u vô cùng quý giá ñi v i dân làng Ninh Giang và Phù Ninh th i b y gi là r ng báng thu c ñ t Đông Ngàn (nay là Tiên Du, B c Ninh), v a là nơi khai thác v a là n ơi gieo tr ng cây thu c. Ngh làm thu c phát tri n, nh ñó lan sang c thôn 7, thôn 9. Sau nh có công lao truy n ngh làm thu c ch a b nh c u ng ưi, bà ñưc phong là Lý Nh ũ Thái M u D ưc s ư th n linh. Khi bà m t, thôn 6 th bà Đim Ki u còn thôn 8 th t i ñình làng cùng v i thành hoàng làng. T i ñình làng thôn 8 còn kh c ñôi câu ñ i: “Y pháp tinh thông c u b nh c u nhân danh b t h / D ưc ph ươ ng năng ñt th dân th th nãi phi th ưng”. 9 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
10. www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Hàng n ăm, vào ngày 18/1 âm l ch, dân làm thu c hai thôn l i t ch c cúng l , t ưng nh bà t ngh . Khi ñ t làng bén h ơi c a ph , ng ưi thôn 6, thôn 7, thôn 9 làm thu c ít d n mà chuy n sang buôn bán v i; ch còn thôn 8 duy trì v i ngh c v i h ơn n a s lao ñng tham gia. Nh ng b c cao niên và c nh ng ng ưi am hi u l ch s làng xã không dám kh ng ñ nh ñây là làng thu c c nh t c a Th ăng Long nh ưng dám kh ng ñ nh nó bén r n ơi này cùng th i v i tri u ñ i nhà Lý ñnh ñô Th ăng Long. Nh ng ng ưi làm thu c ñây hãnh di n b i th i x ưa, hai danh y n i ti ng ng ưi làng gi i ngh thu c ñưc vào cung làm ng y ch a b nh cho vua là Chánh ng y Nguy n Tán và Phó ng y Nguy n Kh c Ho t cùng r t nhi u thái y khác. Gi n p c ũ, ng ưi dân Ninh Hi p ngày nay v a bi t s ơ ch thu c, v a bi t b c thu c cho ng ưi b nh các n ơi tìm ñn. Sôi ñng làng ngh thu c dân t c Ti ng là làng ngo i thành nh ưng thôn 8 không khác gì khu ph trong n i thành Hà N i, ñưng xá quanh co ch t h p, nhà c a san sát nh ng c ăn h cao t ng. Duy ch có ñiu, kh p trong nhà ngoài ngõ ñu th ơm l ng mùi ñông d ưc; sân nhà, l i ñi ñưc t n d ng ph ơi thu c, m i gia ñình nh ư m t x ưng d ưc li u v i nh ng kho thu c ng n ngang. Ông Lâm V ăn Thôn, tr ưng thôn 8 cho bi t toàn thôn có 254 h ch bi n thu c, chim 60% t ng s h ; t o doanh thu hàng n ăm kho ng 200 t ñ ng, chi m g n 80% t ng doanh thu toàn thôn. Nhà ít thì vài ba ng ưi làm ngh , nhà nhi u thuê t i vài ch c công nhân, su t ñêm ngày nh n nh p. Tuy không thu nh p cao nh ư kinh doanh v i nh ưng ngh làm thu c là ngh h ưng thi n, ñ l i nhi u phúc ñ c cho con cháu nên ñưc nhi u ng ưi g n bó, duy trì theo ki u cha truy n con n i. 10 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
11. www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Ông Lâm V ăn Đnh, m t lang y cho bi t ông làm ngh b c thu c m y ch c n ăm nay không d a vào ki n th c tr ưng l p mà b ng kinh nghi m cha ông và nh ng quy n sách t h c. Ông nh m tính r ng, t khi làm ngh t i nay, kho ng 15.000 l ưt b nh nhân ñã ñn v i ông, t V ũng Tàu, Nha Trang xa xôi ñn l ưu h c sinh các n ưc Australia, Canada, Nh t B n Hi n t i, con trai ông c ũng ñang kiên trì theo ngh c a cha; hàng ngày b t m ch, kê ñơ n, b c thu c cho ng ưi b nh. Xưa kia, ng ưi thôn 8 c ũng nh ư các thôn khác c a Ninh Hi p th ưng gánh thu c b ng b rong bán kh p n ơi và ph Lãn Ông, qu n Hoàn Ki m có t i g n n a dân g c Ninh Hi p. Hin t i, ph Lãn Ông là n ơi tiêu th ph n l n thu c Ninh Hi p, là n ơi trung chuy n thu c t i t n tay ng ưi b nh. Lãnh ño xã Ninh Hi p cho bi t làng thu c nam, thu c b c Ninh Giang v a m i ñưc thành ph công nh n làng ngh truy n th ng. Vui hơn khi Liên hi p các h i UNESCO Vi t Nam ñang ñ ngh làng ngh Ninh Giang tham gia ch ươ ng trình k ni m 1.000 n ăm Th ăng Long-Hà N i. Đây c ũng là c ơ h i ñ ngh thu c Ninh Hi p gi i thi u v i ñông ñ o b n bè trong n ưc và qu c t v m t b n s c ngh truy n th ng quê hươ ng. 11 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
12. www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Làng dát vàng, dát bc Kiêu K , Gia Lâm, Hà N i là làng ngh duy nh t Vi t Nam chuyên làm vàng qu ỳ, b c qu ỳ. Tr i qua bao th ăng tr m, hi n làng ngh v n t n t i và l ưu gi ñưc k thu t truy n th ng. Gi k thu t th công truy n th ng Theo các c cao tu i trong làng k l i, ngh dát vàng, dát b c Kiêu K ñã có l ch s trên 500 n ăm, do T ngh c a làng, danh nhân Nguy n Quý Tr truy n d y. Đây là làng duy nh t chuyên cung c p vàng qu ỳ, b c qu ỳ cho các công trình tín ng ưng cung ñình ñ dát lên các t ưng Ph t, ngai vàng, hoành phi, câu ñi, ki u r ưc Các s n ph m ñ g dát vàng ñưc t o ra qua 14 công ñon nh ư: ñp bóc gi y, l ưt qu ỳ m i, ñ p gi y v , c t dòng nong qu ỳ M i công ñon y l i có nhi u khâu nh h ơn, lên t i 40 công vi c khác nhau m i cho ra thành ph m. Không ch t n công, ngh làm vàng qu ỳ, b c qu ỳ r t tinh x o, t m , ñòi h i ng ưi th s kiên trì v i nh ng thao tác k thu t cao. T nh ng th i vàng, b c th t ñưc ñ p cho m ng (g i là ñp di p) có b ngang 1cm, ñưc c t thành nh ng hình vuông nh 1cm2 r i ñ t vào lá qu ỳ. Lá qu ỳ có cnh dài 4cm, là lo i gi y gió m ng và dai, ñưc l ưt nhi u l n b ng m c t ch làm bng lo i b hóng ñc bi t tr n v i keo da trâu, t o cho gi y qu ỳ b n ch c. M i qu ỳ 500 lá, trên m i lá ñ t m t m nh vàng nh 1cm2, dùng v i gói l i, ñ t trên ñe b ng ñá, dùng lo i búa chuyên d ng ñ p lên t p lá qu ỳ, cho m nh vàng m ng và tràn b ng lá qu ỳ. 12 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
13. www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Ct nh lá vàng ñã ñp m ng thành 12 m nh, l y m t m nh ñ t ti p lên lá qu ỳ và ti p t c ñp m ng Công vi c dát qu ỳ không ch dùng s c, mà còn là s khéo léo, vì lá qu ỳ r t nh . Ng ưi th gi i có th ñ p m t ch vàng dàn m ng thành t m lá vàng có di n tích hơn 1m2. Làm vàng qu ỳ t nh , nay ñã 63 tu i, có th làm t t c các công ñon c a ngh , bà Nguy n Th H i cho bi t: “Ngh làm vàng qu ỳ hi n nay v n không thay ñ i so v i ñ i cha ông chúng tôi, t t c các công ñon ph i làm b ng tay, không có lo i máy móc nào thay th ñưc ” Khôi ph c làng ngh sau h ơn 50 n ăm T tr ưc Cách m ng tháng Tám, ngh làm vàng, b c qu ỳ khá phát tri n, cung c p s n ph m cho h u h t các công trình ñn, chùa trong c n ưc. Tuy nhiên, do nh ng bi n c lch s , làng ngh c ũng có lúc th ăng tr m. Trong h ơn 50 n ăm chi n tranh ch ng Pháp và ch ng M , ngh làm vàng qu ỳ g n nh ư b mai m t. Lúc ñó dân làng Kiêu K ñã chuy n sang s n xu t ñ dùng b ng da và gi da, g n nh ư không còn ai làm vàng qu ỳ, b c qu ỳ. Th i kinh t m c a, các công trình v ăn hóa, di tích l ch s ñưc khôi ph c, xây d ng, rt c n ñ n vàng qu ỳ, b c qu ỳ. Do ñó, làng ngh truy n th ng Kiêu K m i có ñiu ki n khôi ph c và phát tri n m nh trong 4-5 n ăm tr l i ñây. Ngh nhân Lê Bá Chung – m t trong nh ng ng ưi ñi ñ u trong khôi ph c ngh truy n th ng c a làng cho bi t: “Tr ưc s mai m t ngh truy n th ng c a làng, ñu nh ng n ăm 1980, tôi ñã b t ñ u tìm hi u ngh dát vàng, ph c d ng ngh s ơn son th p vàng truy n th ng và m x ưng. Nh ng năm 1995, 1996, khi ngh này có c ơ h i phát tri n, dân làng th y có l i nên ñn x ưng hc. Khi ñã v ng tay ngh , m i ng ưi l i tách ra ñ l p x ưng riêng”. 13 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
14. www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Đn nay, ngh dát vàng, dát b c là ngh chính c a h ơn 50% dân s làng Kiêu K . Làm vàng qu ỳ khó h ơn, nhi u công ñon h ơn b c qu ỳ (dát b c g m 5 công ñon), nên không ph i h gia ñình nào c ũng làm ñưc. Hi n s n xu t, kinh doanh vàng qu ỳ thu hút g n 50 h, trong khi s n xu t b c qu ỳ thu hút t i h ơn 100 h . H u h t nhng ng ưi làm ngh ñu qua s truy n d y c a các ngh nhân Lê Bá Chung, Lê V ăn Vòng. Đc bi t, ñ l ưu gi và phát tri n ngh , 2 ngh nhân v n th ưng t ch c l p d y ngh cho thanh niên trong làng và d y các l p do S Công th ươ ng và Trung tâm Khuy n nông Hà N i t ch c Nh ñó, ngh truy n th ng c a làng Kiêu K ñưc truy n cho các th h tr . Nguy n Th Qu ỳnh Anh, tay tho ăn thoát g vàng ra kh i nh ng lá qu ỳ, k : “Em ñã làm vi c này t nh và ñã quen tay. Em ñang theo h c t i tr ưng C Đ Qu n tr Kinh doanh, mong mu n sau này có th áp d ng các ki n th c ñã h c vào s n xu t kinh doanh vàng qu ỳ, b c qu ỳ và ñư a làng ngh phát tri n h ơn n a ” Không ch riêng t i làng ngh, ng ưi Kiêu K còn ñem theo ngh c a mình ñi kh p các vùng mi n ñ t n ưc nh ư B c Ninh, Nam Đ nh, Hu ñ l p nghi p. 14 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
15. www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Làng ngh may da Kiêu k Kiêu K (Gia Lâm) v n là m t làng ngh truy n th ng, có ngh may da, dát vàng n i ti ng. Th i bao c p, các ngh trên ñã mai m t. V n ñ ng d ưi c ơ ch th tr ưng, các ngh trên d n ñưc khôi ph c, phát tri n tr l i, thu hút hàng ngàn lao ñng m i l a tu i và cho thu nh p n ñ nh Làng Kiêu K là m t làng ngh giàu truy n th ng l ch s và v ăn hóa c a Vi t Nam. X ưa kia làng thu c T ng Đa T n, huy n Gia L m, ph Thu n Thành, t nh B c Ninh. Ngày nay làng thu c xã Kiêu K , huy n Gia Lâm, thành ph Hà N i. Làng Kiêu K có ngh dát quì vàng, quì b c (nguyên li u ph c v cho tô t ưng, s ơn son th p vàng, ñ th , ), ngh làm m c nho b ng keo da trâu ñưc l ưu truy n hàng tr ăm năm. Tuy nhiên ngh làm m c nho nay ñã b , ngh dát quì phát tri n h ưng th nh. Ngh may da ví, v i b t, c p h c sinh, ra ñ i mu n h ơn. Ngh này b t ñ u phát tri n Kiêu K t n ăm 1970 c a th k tr ưc. Khi ñó, H p tác xã may da, v i b t Kiêu K ñưc thành l p. Ông Đinh H u Tr ch, ông V ũ Danh N ăng là hai cán b ph trách thành l p ngành ngh . Lúc thành l p ch có 8 ng ưi: các ông V ũ H u C ơ, Ph m Đình Hàm, Lê Bá Hng, Lê H u Duy n, V ũ Huy H i, Đinh Bá Tào, Nguy n Đ c Đin, Đinh Bá Hà. Sau phát tri n r t ñông, lúc này ngh làm ru ng, ngh quì, ngh may da r t th nh v ưng, dân m no. Đ n n ăm 1989, H p tác xã gi i th không bao c p, ngh may da ñưc làm t do. T ñ u nh ng n ăm 1990, các h kinh doanh cá th ra ñ i góp ph n làm cho kinh t ñ a ph ươ ng thêm phát tri n và c i thi n ñ i s ng. C ơ s h t ng ñ a ph ươ ng ñưc nâng cp, ng ưi dân xây nhà c a c a khang trang, ti n nghi ñ y ñ . 15 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
16. www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Làng La Vn Phúc Nm bên b con sông Nhu hi n hòa, ngay sát ca ngõ phía Tây c a th ñô Hà N i, làng l a V n Phúc t lâu ñã r t n i ti ng v i ngh d t l a truy n th ng. "L a Hà Đông" cũng nh ư các s n ph m th công truy n th ng c a các làng ngh Hà Nôi, th ưng ñưc nh c ñ n trong th ơ ca x ưa. Va r vào con ñưng làng, chúng tôi ñi gi a "ph l a" s c s trong ti ng thoi ñưa lách cách gi c giã. Trong các c a hàng sang tr ng ch y d c con ñưng r i nh a là các m t hàng qu n áo, túi xách, v i ki n b ng t ơ t m nh ư vân, sa, qu , l a sa tanh hoa, ñũ i, taffata Theo nh ng ti ng thoi ñưa, chúng tôi ñi d c theo các con ngõ nh ñ n th ăm các x ưng dt th công. Nét truy n th ng còn l p ló ñâu ñó sau nh ng dãy c a hàng c a hi u, trên nhng khung c i th công v n còn ñưc m t s gia ñình l ưu gi hay qua hình nh phiên ch quê n m ngay gi a làng, b n n ưc mái ñình và c ng làng rêu phong c kính. Đi h t m t con ngõ nh sâu hun hút, ñ p vào m t chúng tôi là nh ng "con sóng" l a ñ màu d p d nh bên nh ng th a ru ng trong ánh n ng hi m hoi ñ u Đông. ñây, chúng tôi b t g p nh ng t p khách du l ch ngo i qu c và sinh viên m thu t ñang c thu h t vào ng kính máy nh c a mình làn sóng màu s c s này. Nm bên b con sông Nhu hi n hòa, ngay sát ca ngõ phía Tây c a th ñô Hà N i, làng l a V n Phúc t lâu ñã r t n i ti ng v i ngh d t l a truy n th ng. "L a Hà Đông" cũng nh ư các s n ph m th công truy n th ng c a các làng ngh Hà Nôi, th ưng ñưc nh c ñ n trong th ơ ca x ưa. 16 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
17. www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Chuy n k r ng, cách ñây kho ng 1200 n ăm, bà A Lã Th N ươ ng, m t ng ưi con gái Cao B ng n i ti ng ñ m ñang và có tay ngh d t l a khéo léo v làm dâu làng V n Phúc. Bà ñã truy n ngh l i cho dân làng và sau khi m t, bà ñưc phong làm thành hoàng làng. La V n Phúc ñưc gi i thi u ra qu c t t i các h i ch Mácxây và Pari (Pháp) n ăm 1931 và n ăm 1938. Nó ñưc ng ưi Pháp ñánh giá là lo i s n ph m tinh x o c a Vi t Nam và r t ñưc ưu chu ng t i các n ưc Pháp, Thái Lan, In ñônêxia T 1958 ñ n 1988, s n ph m hu h t ñưc xu t sang các n ưc Đông Âu, thu ngo i t v cho ñ t nưc. Vn Phúc hi n có 785 h dân làm ngh d t, chi m g n 60% trên t ng s h c a làng. Hàng n ăm, V n Phúc s n xu t t 2,5 ñ n 3 tri u m2 v i, chi m 63% doanh thu c a xã (kho ng 27 t ñ ng). Hi n nay, V n Phúc có trên 1.000 máy d t và hàng ngày có kho ng 400 lao ñng th i v t quanh vùng ñn ñây làm vi c. C a hàng bán l a t ơ t m mc lên ngày càng nhi u, hình thành ba dãy ph l a v i trên 100 c a hàng nh m ñáp ng nhu cu ngày càng t ăng c a du khách. Theo ông Nguy n H u Ch nh, ch t ch hi p h i làng ngh V n Phúc, s n ph m l a ch yu ñưc tiêu th trên th tr ưng n i ñ a. Làng V n Phúc c ũng là n ơi cung c p cho các ca hàng trên ph Hàng Gai, Hàng Đào. Ho t ñ ng c a làng ngh ch y u t p trung vào mùa Xuân và H . 17 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
18. www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Hi n nay, l ưng hàng xu t kh u ch ưa cao do ch t l ưng t ơ ch ưa n ñ nh và công tác ti p th v n còn y u. Ngu n nguyên li u n m r i rác kh p n ơi và v n ñưc s n xu t theo ki u th công. Ph n l n t ơ ñưc cung c p b i các ñ a ph ươ ng trong c n ưc, nh ư M Đc, Đan Ph ưng, Ch ươ ng M (Hà N i), B c Ninh, Nam Hà, Thái Bình, Đà N ng và Lâm Đng. Hi p h i ñang tham gia tri n khai d án quy ho ch 15 ha khu s n xu t t p trung n m bi t lp rìa làng nh m gi i quy t ô nhi m môi tr ưng (n ưc th i và ti ng n). Đây là ch ươ ng trình r t l n c a làng ngh v i t ng s v n ñ u t ư 60-70 t ñ ng cho xây d ng cơ s h t ng. Theo quy ho ch, khu s n xu t này s ñưc chia lô cho các h t xây nhà x ưng và l p ñt máy móc thi t b . S có hai khu v c bi t l p giành cho s n xu t và bán hàng. Ngôi làng c ũ s ñưc c i t o thành khu du l ch. M t t ươ ng lai t ươ i sáng ñã b t ñ u hé m . 18 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
19. www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Làng nuôi cá cnh Nghi Tàm Ng ưi Nghi Tàm bây gi c g ng gi gìn và phát tri n ngh nuôi cá c nh, b i n u ñ ngh mai m t nh ư tr ng hoa, cây th , cây c nh thì th t là u ng công các b c ti n nhân ñã t o ngh cho làng su t nhi u n ăm qua. Làng c ven H Tây t ng n i danh v i ngh tr ng hoa, cây th , cây c nh. Nh ưng Nghi Tàm hôm nay còn ñưc bi t ñ n v i ngh nuôi cá c nh. Mc dù sau nh ng c ơn s t ñ t, di n tích ñ t xây b nuôi cá c nh b thu h p l i, di n tích cho nhà hàng, khách s n m r ng ra nh ưng ngh nuôi cá c nh n ơi ñây v n còn và gi mt vai trò m i. D có ñ n h ơn ch c n ăm nay tôi m i tr l i Nghi Tàm. V n còn ñó nh ng l i h p, ñưng mòn c a làng c , l p ló sau hàng cây xanh mát là ñn chùa, mi u m o rêu phong c kính, là nh ng nhà t ng m i m c lên v i l i ki n trúc pha t p. C nh trí có v m i l nh ưng trong tôi không kh i v ươ ng v n bâng khuâng vì cách ñây không lâu, Nghi Tàm còn là n ơi thu hút tình c m, tâm h n ng ưi Hà N i và du khách kh p n ơi có d p v Th ñô v i hoa th ơm, c l b n mùa. T v t ĩnh l ng, thanh tao c a làng hoa, làng cây c nh c truy n ñ n l i s ng ñô th hóa nh n nh p không ph i ai c ũng d dàng hòa nh p. Ng ưi làng cho bi t: Nghi Tàm tr ưc ñây nuôi cá c nh ñ m ưu sinh, kinh doanh cá c nh thì c ũng ch m i vài ba ch c n ăm nay. Có th i ñim c làng nuôi cá c nh, nh ưng hi n ch còn trên d ưi 10 h theo ngh . M i gia ñình ñu có nh ng bí m t riêng, gia truy n, t cách ch n gi ng cho ñ n nuôi, ph ươ ng pháp làm cho cá chóng l n, kh e và ñp. Có ng ưi còn c u k ỳ h c trong sách v , ñi tìm ng ưi gi i ñ h c cách lai t o gi ng m i. 19 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
20. www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Ng ưi làng Nghi Tàm h u nh ư ch nuôi cá c nh n i mà không ch y theo m t ngo i, ph bi n nh t là cá ch i, cá vàng, cá th n tiên. Các gi ng này ñ bán cho nh ng ng ưi ch ơi ít ti n, ch mua v xem ch i, xem b ơi cho vui m t, nh t là l ũ tr nh ñ ra bêu n ng. Khách hàng t kh p n ơi ñ xô v mua c nghìn con. Cá c nh Nghi Tàm t ươ ng ñi r , cá ch i kho ng 2000 - 3000 ñng/con, còn cá vàng, cá th n tiên, ki m, mún tùy thu c vào lo i to hay nh , màu s c và ch ng lo i. Nh ưng nhìn chung, giá cá c nh Nghi Tàm r t hp lý, ch vài ba nghìn ñng. Hà N i, h u h t các ch l n nh ư Đng Xuân, ch Hôm, ch M ơ ñu “l y buôn” cá c nh Nghi Tàm. Th c ăn cho cá c nh c ũng d tìm, d mua, ch c n giun n ưc, h ng tr n. Cá c nh luôn cn có n ưc s ch. Không nên ñ th c ăn th a trong b vì nó làm cho n ưc v n ñ c, thi u không khí - cái t i c n ñ i v i cá. Nuôi cá c nh không khó l m nh ưng ph i c n cù, ph i b th i gian ch ăm sóc. N u l ơ là, cá d ch t hàng lo t. Ngh nuôi cá c nh Nghi Tàm c ũng ñã qua nhi u th h . Dân làng th ưng k tên các bác Nguy n B i, Nguy n Luân, Nguy n H u Tài nh ư nh ng ng ưi m ñ u kinh doanh cá c nh. Còn hôm nay, nu có d p vào làng Nghi Tàm b n s ñưc dân làng k cho nghe nh ng tên tu i nuôi cá cnh n i ti ng nh ư bác C n, chú Hân, cô Qu ng. Ng ưi Nghi Tàm bây gi c g ng gi gìn và phát tri n ngh nuôi cá c nh, b i n u ñ ngh mai m t nh ư tr ng hoa, cây th , cây c nh thì th t là u ng công các b c ti n nhân ñã t o ngh cho làng su t nhi u n ăm qua. 20 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
21. www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Đu làng Mai Đu M ơ hay còn g i là Đu làng Mai Đng (còn g i là Làng Mai), m t làng c thu c vùng K M ơ, Hà N i. Ng ưi dân n ơi ñây truy n r ng: ngh làm ñu làng Mai Đng ra ñ i ngót 2000 năm nay. Tươ ng truy n, n ăm th 43 sau Công nguyên, c Tôn uý Tam Trinh, sau này là v t ưng ca Hai Bà Tr ưng, quê ng ưi t nh Thanh, khi qua vùng ñt này, nhìn th y vùng ñt tr ũng, li n i lên nh ng gò ñi. M ơ, mai, m n m c xanh t t, ñ p nh ư c nh vào ñng tiên. C l i ñây d y h c, v n s n có gi ng ñ u t ươ ng t quê mang ra, c b o m i ng ưi gieo ht. Th t không ng , ñ u ưa ñt ngoài này c lên xanh và cho qu . M i ñ u ng ưi ta ch bi t là l y qu lu c ăn, sau d n d n bi t ch ra nhi u th , trong ñó có ngh làm ñu ph . Đu m ơ hi n bán trên các m t hàng các ch n i ngo i thành. Đc ñim c a ñ u M ơ là lo i ñ u gói, màu tr ng và m m, có hình vuông h c hình ch nh t, khi rán có v th ơm, bìa ñu ph ng, nhanh chín, khi c ơi ra ñĩa không b ch y n ưc, lo i ñ u này góp m t trong các n i l u, n i om, thì khó có gì b ng. Tr ưc tiên, ng ưi ta ph i ch n mua nh ng h t ñ u t ươ ng vàng tr c và ñu h t. Nh ng ht ñ u mua v , ph ơi ñưc n ng sao cho già h t, sau ñó ñưc lo i v b ng cách xay nh ư xay thóc. Đu xay v ñôi, tu ỳ theo t ng m mà ng ưi th quy t ñ nh kh i l ưng, ñ ng v i bao nhiêu bìa ñu. Đ u xay xong ñưc ngâm n ưc trong vòng 4-5 gi tu ỳ theo th i ti t r i l i ñưc xay l n na, theo d ng b t n ưc. Công ñon n i ti p là vi c l c b t, bt ñ u n ưc ñưc cho vào túi v i r i ép ho c quay ly tâm ñ lo i bã ñu. 21 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
22. www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Nưc ñ u s ng, sau khi ñưc l c bu c ph i ñun sôi, giai ñon ñun, tránh ñ trào ra b p, hay l a to c ũng làm bén n i, ñ u s có mùi khê. N ưc ñ u khi ñun sôi, ñưc ñ ra các ch u ho c chum sành r i sau ñó ch th n ưc chua giúp cho ñ u k t t a, th n ưc men chua này ñưc b t l i t m ñ u hôm tr ưc. Khi n ưc ñ u ng m n ưc chua, chúng l ng rt nhanh và ñông l i t a nh ư tào ph , ph n n ưc trong phía trên ñưc l y l i v n g i là nưc gi ng dùng làm men cho ngày hôm sau, còn ñâu là ñ ñi, khi ñ ñ c ñ t m c v a ti, ñ u ñưc múc ra khuôn, ñưc l c v i khuôn to nh là tu ỳ, sau ñó ñưc ép v i l c va phi, sao cho n ưc ch y ra g n h t, bìa ñu M ơ hai ñu ít khi ñưc th ng, do ñưc gói b ng tay. Theo gia ñình ch Tri u Th Hi p 158 T 7 Ph ưng Mai Đ ng, gia ñình ñã có 5 ñi làm ñu thì: cái làng này, tr ưc kia con trai, con gái ñ u bi t làm ñu ph . Tuy nhiên, hi n nay ch còn kho ng ch c nhà là ng ưi g c làng có ngh làm ñu gia truy n. Còn l i là nh ng ng ưi t n ơi khác chuy n ñ n nh ưng c ũng h c ngh làm ñu ph này. Làm ñu ph nh ư gia ñình ch Hi p th ưng b t ñ u công vi c t lúc 3 gi sáng và k t thúc vào lúc quá tr ưa. M i ngày gia ñình ch làm kho ng 30kg ñ t ươ ng ( ñưc kho ng 600-700 bìa ñu). Nh ưng c ũng ch ñ bán ngay t i nhà cho ng ưi làng và nh ng khách quen ñ n nhà ly hàng ngày. Ch ph m c a ñ u ph th t ña d ng, ng ưi ta v n tin dùng qua nh ng gói n ưc ñ u lành bán 1000 ñ/gói, hay ñóng chai (ch dùng trong ngày) th n ưc b d ưng ñưc cho thêm ñưng ñ trong t l nh, lúc dùng th t khó quên. Cách làm n ưc ñ u ñơn gi n, nưc loãng, có th l y g n ph n trên. M t hàng th hai, th tr ưng v n g i là món tào ph c ũng không kém ph n h p d n, ch ph m này ñưc làm riêng, quy trình không khác nhau là m y. Đu làng Mai là món ăn th ưng ngày. Mùa hè n ng nóng ăn ñ u s ng ch m n ưc m m, chanh, t i, chút xíu t cùng v i rau ghém ho c có th rán giòn ăn v i bún ch m m m tôm v i vài c ng rau th ơm s th y ngon và mát, r t thích h p v i nh ng ngày hè. T ñu, qua bàn tay khéo léo c a ng ưi n i tr có th làm ra nhi u món nh ư ñu rán, ñ u kho, ñu n u cà chua, ñu bung v i chu i xanh th t l n Đ u n ưng ăn nóng ch m mu i ñã tr thành m t trong nh ng món quà dân dã ñưc ưa thích nh ư món quà dung d tn t i theo tháng n ăm v i ng ưi Hà N i. Cái x ưa, cái nay nh ư ñan xen v i lòng ng ưi mt khi nh v Đ u M ơ 22 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
23. www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Đ t ươ ng sau khi xát v và ngâm trong vòng 4-5h s ñưc xay thành d ng b t l c. Nưc ñ u sau khi xay ñưc l c qua máy quay li tâm ñ b bã. Nưc ñ u sau khi l c b bã s ñưc m u chín r i v t b váng. Ph n váng s ñưc dùng làm n ưc ñ u nành pha v i chút ñưng b t l nh u ng r t mát và t t cho s c kho vào mùa hè. 23 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
24. www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Nưc ñ u nành ñưc làm t ph n váng ñ u sau khi ñun sôi. Lc l i váng ñ u tr ưc khi pha men t o k t t a. Pha n ưc ñ u ñã n u chín v i n ưc men t o k t t a ñòi h i r t nhi u kinh nghi m và ph thu c nhi u vào th i ti t. N u tr i n ng quá hay m ưa m, rét s nh h ưng t i th i gian lên men k t t a và có th khi n ñ u b chua ho c b b , bã không ngon. 24 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
25. www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Sau khi k t t a, ñ u ñưc gói th công b ng tay trong nh ng mi ng v i thô r i ép trong khuôn g v i l c ém thích h p ñ lo i b n ưc và t o thành t ng bìa ñu. Đu m ơ xu ng ch . Bún ñu, m t món ăn ưa thích c a ng ưi Hà N i. Đây là món bún ăn v i ñ u rán giòn ch m n ưc m m t ho c m m tôm và vài lá rau th ơm r t ngon và thích h p v i th i ti t nóng n c mùa hè. 25 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
26. www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Ngh hương Yên Ph Nm c a ô Yên Ph , qua d c Thanh Niên-C Ng ư là t i Làng n m ven h Tây mênh mông k ỳ bí, tr ưc kia thu c qu n Ba Ðình, nay v qu n m i Tây H . Ngoài ngh nuôi cá cnh m i ñưc du nh p m y ch c n ăm nay, thì ng ưi dân ñây v n có ngh làm hươ ng ñt t lâu ñ i. Theo m t s t ư li u c ũng nh ư các b c cao niên trong làng k l i thì ngh làm h ươ ng ñây do m t ng ưi Trung Hoa mang t i t th k 13 và d y cho dân làng. Ð o Ph t và t c ñt h ươ ng phát tri n ñây mà còn nhi u n ơi khác. B ưc sang th k này, ngh hươ ng Yên Ph phát tri n m nh m nh t và không ch thu hút dân trong làng mà còn hp d n các làng An D ươ ng, Nghi Tàm theo ngh v i s l ưng l n. Ðu nh ng n ăm 80 ngh h ươ ng ñây có d u hi u b mai m t khi r t nhi u gia ñình b ngh chuy n qua nuôi cá c nh và kinh doanh, buôn bán. Lúc này ch còn kho ng 20% s h trong làng còn làm ngh . Th nh ưng, ch 7-8 n ăm sau, b ưc sang nh ng n ăm 90, ngh này l i ñưc khôi ph c. Ngh làm h ươ ng tuy không nhàn h và thu nh p c ũng ch ng l y gì làm cao nh ưng ng ưi dân v n m t m c theo ngh vì h cho r ng ñây là ngh truy n th ng, v l i t lâu ng ưi dân ñã s ng b ng ngh này gi không bi t chuy n ngh nào cho h p. Qu ñúng nh ư v y, ngh h ươ ng ñây r t v t v , ñ làm ra ñưc que h ươ ng ph i m t bao nhiêu công ñon. Nhà làm ngh thì t t c các thành viên trong gia ñình ñu ph i làm vi c ct l c v i s phân công m i ng ưi m t vi c, t nh t i l n, t m t vi c, t ñơn gi n nh t t i ph c t p. Ng ưi già và tr em th ưng ñ m nhi m nh ng công vi c nh nhàng không ph c t o nh ư vót que, ph ơi và thu l ưm, ñóng bao thành ph m. Công ñon khó và ph c t p nh t là khâu pha tr n b t mùn h ươ ng (lo i mùn c ưa g ) v i m t s h ươ ng li u nh ư b t h i, qu , tr m Công vi c này ph i do ng ưi có tay ngh , k thu t và kinh nghi m ñ m nhi m b i n u pha ch không c u th n ho c không ñúng li u l ưng, h ươ ng s không th ơm 26 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
27. www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Ngh làm tương làng c Đưng Lâm Làng Đưng Lâm, S ơn Tây, Hà N i v n n i ti ng v i nh ng ngôi nhà c kính hàng tr ăm năm tu i, v i ngh làm t ươ ng Du khách v ñây có th ñưc th ưng th c nh ng món ăn dân dã cùng gia ch nh ư k o d i, mía m t, chè t ươ i Cam Lâm, gà Mía. Và trong mâm cơm ñãi khách c a ng ưi Đưng Lâm bao gi c ũng có bát t ươ ng ng t l m, th ơm l ng. Dư v Đưng Lâm Tôi c ũng ñã có d p th ưng th c nhi u lo i t ươ ng khác nhau các làng ngh nh ư t ươ ng bn H ưng Yên, t ươ ng n p C Đà. M i lo i có m t d ư v riêng mang ñc tr ưng v ăn hóa ca vùng. Nh ưng t ươ ng Đưng Lâm ñ l i trong tôi nhi u h ươ ng v th t khó t , c ngòn ng t, th ơm th ơm mang ñm c t cách thân tình, c i m c a con ng ưi n ơi ñây. V Đưng Lâm, du khách khó tìm ñưc m t quán ăn theo ñúng ngh ĩa ñen c a nó. Mà ph i vào t n nh ng ngôi nhà c , ăn c ơm cùng gia ñình ch m i c m ñưc h t cái tình, cái thi v c a ngôi làng c ñ t B c này. Anh Hùng - ch ngôi nhà c nh t làng ñã có 400 năm tu i ñãi chúng tôi món chè lam th ơm l ng trong khi ch c ơm tr ưa. Câu chuy n thêm ph n rôm r khi tôi h i v cách làm t ươ ng ñc ñáo Đưng Lâm, anh bo: "Lát n a v a ăn c ơm rau mu ng ch m t ươ ng v a k chuy n m i thú". Ch mãi cũng ñ n gi tr ưa, mâm c ơm ñãi khách có rau mu ng, th t bò lu c, th t gà Chính gi a là bát t ươ ng con con, v th ơm khó t . T ươ ng cho thêm vài lát g ng ch m th t bò, trâu lu c thì còn gì b ng. Món rau mu ng lu c ch m t ươ ng cho thêm vài lát t cay cay c ũng r t hp. Ng ưi sành ăn thì không cho thêm mì chính vào t ươ ng, s m t v . 27 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
28. www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Kén ñ ch n chum Đ có ñưc bát t ươ ng ngon c ũng c u k ỳ, ki u cách l m. Đ u tiên ph i kén k ñ xanh (ho c ñ t ươ ng), h t to, ñ u và bóng. Sau ñó rang nh l a, qu y ñ u, chín v a, khi ñ ta mùi th ơm, và ng màu thì v a ngon. Rang xong, xay nh ñ xanh ñ ra m t ph ơi m t ngày, hôm sau b vào chum sành, ñ n ưc v a ñ và ngâm. N ưc ngâm t ươ ng ph i l y gi ng Nghè m i ñ ñ mát và trong. Go n p làm t ươ ng ph i ch n n p cái hoa vàng, v bùi, th ơm và không xát tr ng quá ñ gi nguyên tinh ch t dinh d ưng c a h t g o. N p ñem ñ xôi, có mùi th ơm g o ñ u mùa, h t d o v a ph i là v a ngon. Cho t ươ ng vào chum n ưc ngâm kho ng 4-5 ngày là lên men. N u th i ti t l nh thì ph i ngâm 5 ngày còn ngày nóng nh ư mùa hè thì 4 ngày là g o ñã lên men. Khi ñã m c xong, cho n ưc mu i vào chum tr ưc, ti p là n ưc tươ ng, b t ñ u, sau cùng cho m c. Sau ñó qu y ñ u m c v i n ưc mu i v i nhau sao cho m c hoà v i t ươ ng ñ, n ưc mu i. Khâu ñánh t ươ ng c ũng r t quan tr ng. Bu i sáng m n p chum, qu y t ươ ng ñánh ñu t d ưi và ph ơi n ng cho ñ n t i thì úp n p chum. Đánh t ươ ng liên t c kho ng 12 ngày ñn 1 tháng ñ cho bay h t h ơi m c, cái t ươ ng chìm xu ng, n ưc c t t ươ ng n i lên ng màu vàng óng màu vàng hoa c i là màu ñp nh t c a t ươ ng. Ch ng y ch ưa ñ, mu n tươ ng ngon nh ư ý ph i ch n lo i chum sành th t già, khi ñánh kêu loong coong m i ñưc. 28 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
29. www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng "Còn ao rau mu ng, còn ñy chum t ươ ng" làng Mông Ph - Đưng Lâm có c H i n ăm nay ñã 86 tu i, khá n i ti ng trong làng vì cách làm t ươ ng ngon khó ai sánh k p. Theo chân c t sân ñình qua nh ng con ngõ c quanh co hun hút ñá ong ñ v nhà, c ñ c cho tôi nghe bài vè th này: "Nhà em có v i cà ñy, Có ao rau mu ng, có ñ y chum t ươ ng Còn tr i, còn ñt, còn mây, Còn ao rau mu ng, còn ñy chum t ươ ng" C khoe, ñã có thâm niên làm t ươ ng t n ăm 13 tu i, ñưc ông cha truy n l i theo kinh nghi m dân gian. Theo c thì tháng 6 khi n ng g t, là th i ñim thích h p nh t cho vi c mc, ng t ươ ng, t ươ ng s ng u và th ơm ngon h ơn. Tươ ng ưa n ng nên ph ơi nh ng lúc càng n ng càng ngon và không b h ng. Đưng Lâm, nhà nào c ũng có 1 chum t ươ ng ñ ngoài sân n ng. Ban ngày, gia ch m n p chum ñ ph ơi t ươ ng, nh ưng h ñ n chi u t i ho c có m ưa là ph i ñy chum th t kín, nh ư v y s không b h ng t ươ ng. Tr ưc kia, t ươ ng ñưc làm ch y u ñ dùng trong gia ñình, nh ưng t khi l ưng du khách ghé th ăm làng ngày m t nhi u, các nhà làm dôi ra mt chút ñ bán cho khách v làm quà. Ngay c tôi, sau b a c ơm tr ưa thân m t c ũng không c ưng l i ñưc mùi v h p d n c a th n ưc ch m này ñã h i mua m y chai v làm quà và ăn d n. 29 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
30. www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Làng tc tưng Sơn Đng Th r i, v i lòng yêu ngh , yêu truy n th ng l ch s cha ông, m t vài ng ưi trong làng ñã tìm l i v i ngh , khôi ph c l i v n quý cha ông ñ l i. Nh ng ngh nhân c a S ơn Đng k l i r ng, làng ngh ñ c ñáo này m i ñưc khôi ph c ch ng g n ba ch c n ăm nay. Tưng c a S ơn Đng n i ti ng nh t là t ưng gi c , ph c v cho nhu c u trùng tu các di tích l ch s v ăn hoá. T nh ng thân g mít, qua bàn tay khéo léo, tài hoa c a nh ng ngh nhân S ơn Đng, nh ng pho t ưng ñưc hình thành, nh ư có h n, s ng ñ ng và tr nên quý giá vô cùng. Nh ng b c t ưng ph t gi c có l là “ ñc s n” n i ti ng nh t c a ng ưi S ơn Đng, ñã có hàng tr ăm, hàng ngàn b c t ưng nh ư th ñi vào các chùa chi n, ñn mi u trên kh p c n ưc, ph c v cho nhu c u trùng tu, tôn t o các di tích l ch s , nhu c u tín ng ưng c a ng ưi dân Dưi bàn tay tài hoa c a ng ưi th , nh ng b c t ưng nh ư ñưc th i h n trông th t s ng ñ ng. 30 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
31. www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Mt s n ph m s p ñưc hoàn thành 31 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
32. www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Mi s n ph m khi hoàn thành có giá t vài tr ăm ngàn ñn c ch c tri u ñ ng. Ngày nay, ngh t c t ưng S ơn Đng ñã giúp cho ng ưi dân c a ngôi làng nh bé y có m t cu c s ng sung túc, ng ưi S ơn Đng gi ñã có th yên tâm s ng v i ngh . Có ti h ơn 200 h s n xu t chuyên nghi p trong làng v i ñ i ng ũ lao ñ ng tham gia lên t i hàng ngàn ng ưi v i thu nh p hàng tr ăm tri u ñ ng m t n ăm 32 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU