Giáo trình thực hành Điện cơ bản

Nội dung text: Giáo trình thực hành Điện cơ bản

1. ` KHOA IN B MÔN : CUNG C P IN GIÁO TRÌNH TH ỰC HÀNH L u hành n i b NM HC : 2007 - 2008
2. TR NG I H C CÔNG NGHI P TP.HCM KHOA IN BÀI TH C HÀNH S 1: N I DÂY D N IN - LÀM KHOEN I. MC ÍCH YÊU C U: - Nh m giúp HSSV làm quen v i d ng c c m tay và thành th o k n ng n i dây, làm khoen. - M i n i ph i t yêu c u k thu t ó là: ch c v c ơ, ti t di n d n dòng, có th m m . II. DNG C V T LI U: - B ngh th in. - Dây d n in các lo i: dây ơn, dây nhi u lõi, dây cáp. - B ng keo cách in ho c ng gen. III. PH Ư NG PHÁP TH C HÀNH: 1. Gi i thi u: Trong quá trình s d ng in n ng, ng ưi ta t ng k t ưc 70% nh ng h ư h ng c a thi t b làdo b t dây. Vì v y cho nên vi c n i dây là r t quan tr ng vàr t nhi u khi ta ph i s d ng các ph ươ ng pháp n i dây. Tu t ng tr ưng h p mà ta s ư d ng các ki u ni dây khác nhau nh ư :n i th ng (n i giao u), n i r (n i ki u ch T), n i ki u uôi chu t, n i b ng ôminô, n i b ng thau n i, n i b ng b si t dây. 2. Mt s ki u n i dây: Tr ưc khi ti n hành n i dây, ta ph i th c hi n nh ng b ưc sau: - Xác nh ph m vi dây d n c n n i. - Chu t b lp v b c cách in bên ngoài dây d n. - Làm s ch b m t dây d n (ch có m i n i ). A. NỐI DÂY ĐƠN : 1. Ni th ng (n i giao u): - Bt chéo hai u dây A và B ( ã chu t v và làm s ch) c n n i l i v i nhau. (Chú ý: nh ch a ph n qu n A lên B và B lên A). - Qu n dây A lên thân dây B (sát nhau kho ng 10 vòng). - Qu n dây B lên thân dây A (sát nhau kho ng 10 vòng). - Dùng k m si t ch t l i m i n i. Trang2
3. TR NG I H C CÔNG NGHI P TP.HCM KHOA IN Hình 1. 2. Ni r nhánh (n i hình ch T): - t u dây A vuông góc v i thân dây B ( ã ưc chu t v và làm sch). - Qu n u dây A quanh thân dây B v phía sau u dây A, qu n u dây A quanh dây A ra phía tr ưc dây A r i qu n lên thân dây B kho ng 7 n 10 vòng sát nhau. - Dùng k m si t ch t l i m i n i. Hình 2. 3. i v i DÂY N S I L N(ưng kính dây d > 20/10), ta n i r b ng cách sau:  Cách 1: Trang3
4. TR NG I H C CÔNG NGHI P TP.HCM KHOA IN - B vuông góc 2 u dây A ( ã chu t v và làm s ch), t sát v i thân dây B ( ã ưc chu t v và làm s ch). - Dùng dây ng nh ( ưng kính d = 20% ) t dây d c, ép sát theo m i ni t u này t i u kia, u u d ư ra m t chút. Qu n dây theo chi u ng ưc l i cho n khi h t m i n i, g p u u, ta so n 2 u l i v i nhau.  Cách 2: - t u dây A vuông góc v i thân dây B, dùng k m k p ch t 2 dây chu n b n i l i. - Qu n u dây A quanh thân dây B kho ng 5 n 6 vòng. - Dùng k m si t ch t l i m i n i. Hình 3. B/ NỐI DÂY CÁP: 1. Ni th ng (n i giao u) - Tách cáp ra t ng s i riêng r r i n n th ng thành hình nón (ch a l i ph n qu n A lên B, qu n B lên A). - Ct b s i gi a, dùng s i c t b ó bu c c nh ph n ch a l i c a u dây A. - an 2 u cáp ã tách sát l i v i nhau. - Qu n l n l ưt t ng s i A lên B. Khi qu n xong, g ph n dây bu c ra, qu n l n lưt t ng s i B lên A. - Dùng k m si t ch t m i n i l i. Trang4
5. TR NG I H C CÔNG NGHI P TP.HCM KHOA IN Hình 4.  Ni r nhánh: Khi n i u dây A lên thân dây B, ta ti n hành nh ư sau: Cách 1: - Tách u dây A ( ã chu t v và làm s ch) ra 2 ph n, n n th ng t ng s i. - t thân dây B ( ã chu t v , làm s ch) vào gi a u A ( ã tách ôi). - Qu n l n l ưt t ng ph n u A lên thân B ra 2 phía 2 bên. - Dùng k m si t ch t l i m i n i. Cách 2: - Chu t v thân dây B m t on L = 10 D dây - Tách thân dây B ra 2 ph n ( on ãg t v , c o s ch). - Nn th ng u dây A ( on ãg t v , c o s ch). - Lu n u A vào gi a thân B. - Tách u A thành 2 ph n, m t ph n qu n v bên trái, m t ph n qu n v bên ph i thân B. - Dùng k m si t ch t l i m i n i. Hình 5. 3. Làm khoen: Trang5
6. TR NG I H C CÔNG NGHI P TP.HCM KHOA IN - Chu t l p v cách in 1 kho ng (tùy theo ưng kính vít b t khoen) và làm s ch b m t dây. L = Dvít + 5D dây - Xo n dây l i thành vòng tròn và xo n ch t dây l i. - Dùng k m si t ch t l i nh ng vòng xo n. Hình 6. IV. CÂU H I: Nêu các b ưc chu n b tr ưc khi n i dây? Trình bày ph ươ ng pháp n i th ng (dây ơn)? Trình bày ph ươ ng pháp n i r (dây ơn)? Trình bày ph ươ ng pháp n i th ng (dây cáp)? Trình bày ph ươ ng pháp n i r (dây cáp)? V. D TRÙ V T T Ư (cho 1 sinh viên): - 2 on dây ơn: d1=16/10, d2 = 20/10, l= 45 cm. - 1 on dây cáp l= 45 cm lo i 7 x1,4. - 50 cm dây ng nh lo i 20 %. Trang 6
7. TR NG I H C CÔNG NGHI P TP.HCM KHOA IN BÀI TH C HÀNH S 2: HÀN DÂY- SI CHÌ I. MC ÍCH YÊU C U: - Làm quen v i m hàn và thành th o k n ng hàn. - Làm ch c m i n i, t ng c ưng s d n in, b o v m i n i không b oxy hóa b i môi tr ưng xung quanh. - Mi hàn ph i ch c, không có b t, u, p. - Vt sau khi si ph i bám chì, u, không b t. II. DNG C - V T T Ư: - B ngh th in. - M hàn, chì hàn, nh a thông. - Dây ơ n, dây cáp ( ã n i). III. PH Ư NG PHÁP TH C HÀNH: Hàn chì: - Cm m hàn cho t t i nhi t t i a. - Làm s ch b m t n i b ng gi y nhám. - Ch m m hàn vào nh a thông (làm s ch u m hàn nh axit có trong nh a thông). - t u m hàn nghiêng m t góc 45 vi m i n i kho ng 3 n 5 phút (tùy theo lo i m hàn 40W hay 60W) cho m i n i nóng lên. - t chì hàn cách m hàn 1 n 2 mm chì t ch y quanh m i n i. Hình 7. Si chì: - Cm m hàn cho t t i nhi t t i a. - Chu t v on dây c n si. Trang 7
8. TR NG I H C CÔNG NGHI P TP.HCM KHOA IN - Làm s ch b m t dây. - Ch m m hàn vào nh a thông (làm s ch u m hàn nh axit có trong nh a thông). - t u m hàn nghiêng m t góc 45 vi on dây kho ng 3 n 5 phút (tùy theo lo i m hàn 40W hay 60W) cho on dây nóng lên. - t chì hàn cách m hàn 1 n 2 mm chì t ch y quanh on dây. Hình 8. IV.CÂU H I: Trình bày ph ươ ng pháp hàn chì? Trình bày ph ươ ng pháp si chì? V. D TRÙ V T T Ư (Cho m i sinh viên): - 50 cm chì hàn. - Dùng l i nh ng m i n i và dây bài tr ưc. Trang8
9. TR NG I H C CÔNG NGHI P TP.HCM KHOA IN BÀI TH C HÀNH S 3: S D NG NG H V.O.M I.MC ÍCH YÊU C U: Mc ích: - Làm quen và thành th o k n ng s d ng, c ng h o v n n ng VOM. Yêu c u: - Mc ng h o vào m ch in úng cách, ch n úng thang o. - c úng giá tr hi n th trên ng h . II.DNG C THI T B : - ng h o VOM - Ngu n in, in tr , ph t i ( ng c ơ ), dây d n in. III.KI N TH C C B N: - ng h o VOM ưc g i là ng h v n n ng vì nó có nhi u ch c nng s d ng. - ng h o VOM có th dùng o dòng in, in áp, in tr . Ngoài ra, VOM có th dùng o th Transistor, xác nh c c tính c a Diode Hình 9: Mt chia c a VOM  Thang (A): Chia cho Ohm (t ph i là Ω-0 qua trái là Ω-∞).  Thang (B) và (C) : chia cho Volt, Ampere m t chi u, xoay chi u (DC.V.A & AC.V) trái s 0 qua ph i c c i.  Thang (D) c h s khu ch i c a Trasistor (hFE = Ic/Ib). Trang9
10. TR NG I H C CÔNG NGHI P TP.HCM KHOA IN  Thang (E) và cung (F): c dòng in phân c c thu n ho c ngh ch (r ) c a Diode.  Thang (G): ICEO là cung c dòng r c a Transistor. IV. PH Ư NG PHÁP TH C HÀNH: 1. o in áp: - Khi mu n o iên áp xoay chi u (AC) ho c m t chi u (DC), ta iu ch nh công t c trên ng h v nh ng giai o có kí hi u AC.V ho c DC.V - Ch n giai o cho phù h p (l n h ơn) v i c p in áp c n o. - Mc ng h song song v i ngu n c n o. - c giá tr in áp o ưc trên thang o. + Thang o 10 volt: m i v ch là 0,2 ơ n v . + Thang o 50 volt: m i v ch là1 ơ n v . + Thang o 250 volt: m i v ch là 5 ơ n v . VD: ch n giai o 250 thì ta c ch s trên thang AC.V 250.  Chú ý: Khi o in áp xoay chi u, chú ý ch n t m o phù h p, tránh ch n t m nh h ơn in áp c n o ho c ch n nh ng t m o khác khi o in áp. 2. o dòng iên DC: - Khi mu n o iên m t chi u m t chi u (DC), ta iu ch nh công t c trên ng h v nh ng giai o có kí hi u DC.mA - Ch n giai o cho phù h p v i dòng in c n o. - Mc ng h n i ti p v i ngu n c n o. - c giá tr in áp o ưc trên thang o t ươ ng ng v i t m o. 3. o in tr : - Khi mu n o in tr R, ta iu ch nh công t c v nh ng t m o có ký hi u ΩΩΩ. - Ch n t m o phù h p v i in tr c n o. - Ch p 2 que o l i r i iu ch nh núm quy chu n cho kim ch 0 Ω. - t 2 u que o vào 2 u in tr c n o. - c ch s o ưc trên thang o t ươ ng ng v i t m o. V.CÂU H I: Trình bày ph ươ ng pháp o in áp? Trình bày ph ươ ng pháp o dòng in? Trình bày ph ươ ng pháp o in tr ? Trang10
11. TR NG I H C CÔNG NGHI P TP.HCM KHOA IN BÀI TH C HÀNH S 4: S D NG AMPE - K K P I. MC ÍCH YÊU C U: - S d ng thành th o Ampe k k p. - o úng và c úng ch s o ưc hi n th trên Ampe k . II. DNG C THI T B : - Ampe k k p. - Ngu n in xoay chi u, ph t i ( ng c ơ 1 pha, 3 pha ). III. KI N TH C C B N: Lo i Ampe k th ưng ph i m c n i ti p và c nh trong m ch. ti n cho vi c s d ng, ng ưi ta ch t o ra lo i Ampe k k p (Amprobe) o c ưng dòng in mà không c n m c n i ti p trong m ch. 1. Cu t o: Ampe k k p có c u t o c ơ b n g m có m t khung m ch t khép- m d dàng nh lò xo. Trên m ch t ưc qu n nhi u vòng dây l y in c m ng làm ngu n in cung c p cho in k khung dây quay sau khi ã ch nh l ưu. 2. Nguyên lý ho t ng: Ampe k k p làm vi c d a trên nguyên lý c a máy bi n áp. Khi có dòng in xoay chi u ch y qua dây d n, xung quanh dây có t tr ưng, t tr ưng này bi n thiên ch y trong m ch t c a Ampe k k p, làm phát sinh dòng in c m ng trong cu n dây. Dòng in c m ng này ưc b ch nh l ưu n n dòng thành dòng in m t chi u cung c p cho in k ho t ng ch tr s c ưng dòng in trong dây d n chính trên b ng thang o. Ngoài ch c n ng chính là o c ưng dòng in xoay chi u, Ampe k k p còn ưc thi t k o in áp xoay chi u ho c o in tr . Trang11
12. TR NG I H C CÔNG NGHI P TP.HCM KHOA IN Hình 10: C ơ c u Ampe- k k p IV. PH Ư NG PHÁP TH C HÀNH: 1. o dòng in xoay chi u: - Bt công t c v nh ng t m o có ký hi u AC.A (Ampe). - Ch n thang o thích h p thích h p v i dòng in c n o. - Kp Ampe k vào dây d n c n o. - c ch s trên nh ng thang o t ươ ng ng. Nu dòng in ch y qua dây d n quá nh , gây khó kh n cho vi c c, ta qu n dây d n m t vài vòng xung quanh khung c a Ampe kê k p t ng dòng c m ng. Khi ó, ch s dòng s t ng lên t l thu n v i s vòng dây qu n. Vì v y, ta l y ch s c ưc chia cho s vòng dây qu n thì ưc ch s th c c a dòng in c n o. 2. o in áp xoay chi u: - Bt công t c v nh ng t m o có ký hi u AC.V. - Ch n thang o thích h p thích h p v i in áp c n o. - Dùng hai que o o áp c n o. - c ch s trên thang o t ươ ng ng v i t m o. 3. o in tr R: - Bt công t c v nh ng t m o có ký hi u ΩΩΩ - Ch n thang o thích h p thích h p v i in tr c n o. - Dùng hai que o o in tr c n o. - c ch s trên thang o t ươ ng ng v i t m o. Trang12
13. TR NG I H C CÔNG NGHI P TP.HCM KHOA IN Hình 11. V. CÂU H I: Trình bày ph ươ ng pháp o dòng in? Trình bày ph ươ ng pháp o in áp? Trình bày ph ươ ng pháp o in tr ? Trang13
14. TR NG I H C CÔNG NGHI P TP.HCM KHOA IN BÀI TH C HÀNH S 5: XÁC NH C ƯC TÍNH MÁY BI N ÁP M T PHA I. MC ÍCH- YÊU C U: Mc ích: - Nm v ng c u t o, nguyên lý ho t ng c a máy bi n áp (MBA) - Xác nh cuôn liên l c, u u, u cu i, cu n s ơ c p, th c p c a MBA Yêu c u: - Xác nh úng, và d a vào ó u úng. II. DNG C - THI T B :  Dng c : ng h o VOM, pin 1,5 volt, dây n i, ngu n xoay chi u 220 volt.  Thi t b : Máy bi n áp m t pha. III. KI N TH C C B N: - MBA là thi t b bi n i h th ng dòng in xoay chi u in áp này sang h th ng dòng in xoay chi u in áp khác. - MBA có nhi m v phân ph i và truy n t i in n ng, không bi n i c ơ – in. 1. Cu t o: Cu to c a MBA g m hai ph n c ơ b n là m ch t và dây qu n. Mch t : hay lõi thép, dùng làm m ch d n t - ưc ghép b i các lá s t m ng, có ch a hàm l ưng silic t 1% n 4% và có b dày t 0,35 n 0,5 mm. - Có hai d ng m ch t chính
    Là m ch t ki u b c có d ng EI (dùng trong MBA 1 pha công su t nh )
    Mch t ki u tr có d ng U (do nhi u lá s t ch I ghép l i, dùng cho các MBA có công su t trung bình tr lên). Dây qu n: Dây qu n có nhi m v t ng gi m in áp, g m có cu n s ơ c p và th câp. Dây qu n ph i là dây ng in phân ho c dây nhôm, có b c l p v e-may ho c coton cách in. Trang14
15. TR NG I H C CÔNG NGHI P TP.HCM KHOA IN Hình 12. S nguyên lý c a MBA 1 pha 2 dây qu n 2. Nguyên lý làm vi c: Máy bi n áp làm vi c d a trên c ơ s c m ng in t . M c cu n s ơ c p vào ngu n in, l y in áp ra cu n th c p. Khi ó dòng in s ơ c p I 1 t o ra s c in ng F gây t thông Φ l ưu thông trong m ch t qua 2 cu n s ơ c p và th cp làm phát sinh các s c ng in ng E1 và E2 trong 2 cu n s ơ c p và th cp. IV.PH Ư NG PHÁP TH C HÀNH: v v 3 110 6 v v 220 v 9 Hình 13. 1. Xác nh cu n dây liên l c: Dùng ng h VOM thang o ΩΩΩ o t ng c p u dây ra b t k c a MBA. Nu c p u dây nào kim ng h lên thì ó là 1 cu n dây liên l c. Các cu n còn li làm t ươ ng t . 2. Xác nh cu n dây cùng pha: Dùng ph ươ ng pháp nh p pin xác nh cu n cùng pha: - Ni c c âm c a pin vào m t u dây b t k c a 1 cu n, c c d ươ ng pin ni v i 1 công t c (ho c nút nh n th ưng m ), n i v i u còn l i c a cu n dây ó. Trang15
16. TR NG I H C CÔNG NGHI P TP.HCM KHOA IN - Mi l n óng- t t công t c (ho c nh n nút), dùng ng h VOM thang o mA o nh ng cu n dây còn l i. N u cu n nào kim lên ch s mA nhi u nh t thì cu n ó cùng pha v i cu n nh p pin . T ươ ng t v i nh ng cu n còn l i. 3. Xác nh cu n dây s ơ - th c p:
    i v i máy bi n áp lo i nh , ra nhi u c p in áp có s volt nh , ta có th quan sát th y cu n dây s ơ c p có 1 ho c 2 c p in áp ra nên s có 2 ho c 4 u dây ra. Bên phía th c p có nhi u c p in áp ra nên có nhi u u dây ra.
    Ho c ta có th dùng Ohm k o in tr c a cu n dây s ơ – th c p. Cu n dây s c p có s vòng dây qu n nhi u h n nên in tr l n h n so cu n th c p (s vòng dây qu n ít h n). 4. Xác nh c c tính: Dùng ph ươ ng pháp nh p pin xác nh c c tính MBA b ng cách: • Ni âm pin v i m t u dây cu n s ơ c p, d ươ ng pin n i v i m t công t c (ho c nút nh n th ưng m ), n i v i u dây còn l i. • Bt - t t công t c (ho c nh n nút nh n), dùng mA- k o cu n cùng pha. • Nu kim mA-k lên thu n thì ta quy nh u dây n i v i d ươ ng pin là u u, âm pin là u cu i, d ươ ng mA- k là u u, âm là u cu i. • Ti p t c nh p pin và o các cu n dây th c p còn l i. N u kim lên thu n thì âm mA- k là u u cu n dây, d ươ ng là u cu i cu n dây. N u kim lên ng ưc ta o chi u que o V.CÂU H I: Trình bày ph ươ ng pháp xác nh cu n liên l c MBA 1P? Trình bày ph ươ ng pháp xác nh cùng pha MBA 1P? Trình bày ph ươ ng pháp xác nh c ưc tính MBA 1P? VI. D TRÙ V T T Ư; Pin 1,5 volt, dây d n in. Trang 16
17. TR NG I H C CÔNG NGHI P TP.HCM KHOA IN BÀI TH C HÀNH S 6: XÁC NH C C TÍNH MÁY BI N ÁP BA PHA I MC ÍCH- YÊU C U: • Mc ích: Nm v ng c u t o, nguyên lý ho t ng và cách u máy bi n áp 3 pha (MBA 3P). • Yêu c u: Xác nh úng các b ưc: xác nh cu n liên l c, xác nh cùng pha, xác nh c c tính và xác nh cu n s ơ- th c p c a MBA 3P. II DNG C - THI T B : - ng h o VOM, pin 1,5 volt, dây n i, ngu n in xoay chi u 3 pha. - Máy bi n áp 3 pha. III KI N TH C C B N:  Cơ c u c a MBA 3 pha g m m t m ch t có 3 c t ưc ghép l i b ng nh ng lá s t t . Trên 3 c t ưc b trí các cu n dây s ơ c p và th c p. Các cu n dây này ưc qu n ng tâm, có l p cách in dày gi cu n s ơ c p và th c p.  Các cu n dây phía s ơ c p ho c th c p có th u sao ho c tam giác.  Ký hi u các cu n pha s ơ c p là AX, BY, CZ. Còn các cu n pha th c p lá ax, by, cz. IV PH Ư NG PHÁP TH C HÀNH: 1. Xác nh cu n liên l c: Dùng h o VOM thang o Ω o t ng c p c c ra dây b t k , n u cp c c nào ó, kim ng h lên thì ó là 1 cu n dây c a MBA. L n l ưt vi các c p còn l i. Khi ã xác nh xong, ánh d u các cu n liên l c l i tránh nh m l n trong quá trình thao tác. Trang 17
18. TR NG I H C CÔNG NGHI P TP.HCM KHOA IN ABC a b c X YZ x y z Hình 14. 2. Xác nh cùng pha: Bng ph ươ ng pháp nh p pin:  Ni c c âm c a pin v i 1 u cu n dây, u còn l i n i v i 1 công t c, n i vi c c d ươ ng pin.  Dùng ng h o VOM thang o mA DC o nh ng cu n còn l i. ABC a b c X YZ Hình 15. x y z  Mi l n b t t t công t c, kim ng h s ch m t s mA nào ó (n u kim lên ng ưc, ta o chi u que o). Nu cu n dây nào, kim ng h ch s mA l n nh t thì cu n ó cùng pha v i cu n nh p pin.  Làm t ươ mg t v i nh ng cu n còn l i. 3. Xác nh c c tính:  Khi ã bi t nh ng cu n cùng pha v i nhau, ta nh p pin vào m t cu n và dùng ng h mA.DC o cu n cùng pha v i nó.  N u kim lên thu n thì que c a ng h là u u, que en là u cu i,và u n i v i d ươ ng pin là u u, âm pin là u cu i. Trang18
19. TR NG I H C CÔNG NGHI P TP.HCM KHOA IN  Vn ti p t c nh p pin vào cu n dây ó, ta o nh ng cu n khác pha còn l i, n u kim lên thu n thì d ươ ng pin là u cu i cu n dây, âm pin là u u. ABC - - + + X YZ a b c + - - - + + x y Hình 16. z V CÂU H I: Trình bày ph ươ ng pháp xác nh cu n liên l c MBA 3P? Trình bày ph ươ ng pháp xác nh cùng pha MBA 3P? Trình bày ph ươ ng pháp xác nh c ưc tính MBA 3P? VI D TRÙ V T T Ư; Pin 1,5 volt, dây n i. Trang19
20. TR NG I H C CÔNG NGHI P TP.HCM KHOA IN BÀI TH C HÀNH S 7: XÁC NH C C TÍNH NG C BA PHA - 6 U DÂY I. MC ÍCH- YÊU C U: 1. Mc ích: Làm quen, hi u c u t o, nguyên lý ho t ng c a ng c ơ 3 pha 6 u dây. 2. Yêu c u: Thành th o cách xác nh và n m v ng c u t o, nguyên lý làm vi c ca máy. II. DNG C THI T B :  ng h o VOM, pin 1,5 volt, dây n i, ngu n xoay chi u 3pha.  ng c ơ in xoay chi u không ng b 3 pha 6 u dây. III. KI N TH C C B N:  ng c ơ in không ng b 3 pha 6 làm vi c da trên c ơ s hi n t ưng cm ng in t . Khi c p in vào 3 cu n dây c a stator làm xu t hi n m t sc t tr ưng quay v i v n t c: n = 60f (vòng/ phút) 1 p p: s ôi c c.  T tr ưng này quét qua các thanh d n c a rotor làm xu t hi n dòng in ng I2. Dòng I 2 n m trong t tr ưng quay c a stator quay theo chi u quay ca t tr ưng. T c quay c a rotor n luôn nh h ơn t c quay ng b n1 ca stator nên g i là ng c ơ không ng b .  Tc o c a t tr ưng quay n1 và n có t c tr ưt n 1 – n, và có h s tr ưt là: s n1 -n ÷ n= n (t c tr ưt n m trong kho ng 0,2 0,3) IV. PH Ư NG PHÁP TH ƯC HÀNH: Xác nh cu n liên l c: Dùng Olm- k o t ng c p u dây ra c a ng c ơ, c p dây nào kim Olm k lên thì ó là 1 cu n dây liên l c. Các cu n dây còn l i làm t ươ ng t . Trang20
21. TR NG I H C CÔNG NGHI P TP.HCM KHOA IN ABC X Hình 17. YZ Xác nh c c tính các cu n dây: Dùng ph ươ ng pháp nh p pin xác nh c c tính các cu n dây: ABC - - + + X YZ Hình 18.  Nh p pin vào m t trong 3 cu n dây (gi s nh p pin vào cu n dây A- X).  Dùng ng h VOM thang o mA o các cun dây còn l i.  Nu kim lên thu n thì que ng h s là u cu i cu n dây, que en là u u. u dây ch y th ng c ơ: ki m tra xem quá trình thao tác úng hay không, ta ki m tra b ng cách u dây ch y th ng c ơ và o dòng không t i c a ng c ơ khi làm vi c. i v i ngu n in xoay chi u 3 pha 380V, ta u sao (Y) b ng cách ch m 3 u X,Y,Z l i v i nhau và c p ngu n vào 3 u A,B,C. Dùng Ampe- k o dòng không t i c a ng c ơ c 3 pha u là 0,1÷ 0,3 A là t. Trang21
22. TR NG I H C CÔNG NGHI P TP.HCM KHOA IN Hình 19. V. CÂU H I: Trình bày ph ươ ng pháp xác nh cu n liên l c ng c ơ 3P 6 u dây? Trình bày ph ươ ng pháp xác nh c ưc tính ng c ơ 3P 6 u dây? VI. D TRÙ V T T Ư; Pin 1,5 volt, dây n i. Trang22
23. TR NG I H C CÔNG NGHI P TP.HCM KHOA IN BÀI TH C HÀNH S 8: XÁC NH C C TÍNH NG C KHÔNG NG B 3 PHA-9 U DÂY I. MC ÍCH- YÊU C U: 1. Mc ích: Làm quen, hi u c u t o, nguyên lý ho t ng c a ng c ơ 3 pha 9 u dây. 2. Yêu c u: Thành th o cách xác nh và n m v ng c u t o, nguyên lý làm vi c ca máy. II. DNG C THI T B : ng h o VOM, pin 1,5 volt, dây n i, ngu n xoay chi u 3pha. ng c ơ in xoay chi u không ng b 3 pha 9 u dây. III. KI N TH C C B N: ng c ơ không ng b 3 pha 9 u dây có c u t o g m 6 cu n dây qu n. Trong ó, m i pha ưc chia thành 2 cu n dây và ã ưc u sao 3 cu n dây nh trong 3 pha. 1 1 2 3 4 4 5 6 7 8 7 9 12 10 9 11 5 8 6 2 3 Hình 20. IV. PH Ư NG PHÁP TH ƯC HÀNH: 1. Xác nh cu n liên l c: Trang23
24. TR NG I H C CÔNG NGHI P TP.HCM KHOA IN Dùng Olm- k o t ng c p u dây ra c a MBA, c p dây nào kim Olm k lên thì ó là 1 cu n dây liên l c. Riêng i v i 3 u dây 7,8,9 thì o t ng cp 2 trong 3 u, kim Olm- k u lên (do ã ưc ch m sao trong máy). R7-8 = R 7-9 = R 8-9 > R 1-4 = R 2-5 = R 3-6 1 2 3 VOM Thang o R 4 5 6 7 8 9 Hình 21. 2. Xác nh cu n dây cùng pha: 1 4 7 12 10 9 11 5 8 6 Hình 22. 3 2 Nh p pin vào 2 u 7 – 8 và dùng mA o nh ng cu n dây còn l i. S có 2 cu n dây lên m nh và 1 cun lên y u, qua ó ta ưc cu n lên y u (3 – 6) là cu n cùng pha v i cu n không nh p pin (9–12). Tươ ng t ta nh p pin vào 2 u 7 – 9 và dùng mA o nh ng cu n dây còn l i. S có 2 cu n dây lên m nh và 1 cu n lên y u, qua ó ta ưc cu n lên yu (2 – 5) là cu n cùng pha v i cu n không nh p pin (8–10). Hai cu n còn l i cùng pha v i nhau. 3. Xác nh c c tính các cu n dây: Trang24
25. TR NG I H C CÔNG NGHI P TP.HCM KHOA IN 1 + 4 - 7 12 10 9 11 6 5 8 + + 3 2 Hình 23.  Nh p pin vào u 7 – 8 v i d ư ng 7, âm 8, và dùng mA o cu n dây (1-4). N u kim lên thu n thì d ươ ng ng h là u u, âm ng h là u cu i.  Nh p pin vào d ư ng 7, âm 8, o cu n (2-5) n u kim lên thu n thì d ươ ng ng h là u u, âm ng h là u cu i.  Nh p pin vào d ư ng7, âm 9 o cu n (3-6) n u kim lên thu n thì dươ ng ng h là u u, âm ng h là u cu i. V. CÂU H I: Trình bày ph ươ ng pháp xác nh cu n liên l c C 3P 9 u dây? Trình bày ph ươ ng pháp xác nh cùng pha C 3P 9 u dây? Trình bày ph ươ ng pháp xác nh c ưc tính C 3P u dây? VI. D TRÙ V T T Ư; Pin 1,5 volt, dây n i. Trang25
26. TR NG I H C CÔNG NGHI P TP.HCM KHOA IN BÀI TH C HÀNH S 9: XÁC NH C C TÍNH NG C KHÔNG NG B 3 PHA-12 U DÂY I. MC ÍCH- YÊU C U: 3. Mc ích: Làm quen, hi u c u t o, nguyên lý ho t ng c a ng c ơ 3 pha 9 u dây. 4. Yêu c u: Thành th o cách xác nh và n m v ng c u t o, nguyên lý làm vi c ca máy. II. DNG C THI T B : ng h o VOM, pin 1,5 volt, dây n i, ngu n xoay chi u 3pha. ng c ơ in xoay chi u không ng b 3 pha 9 u dây. III.KI N TH C C B N: ng c ơ không ng b 3 pha 12 u dây có c u t o g m 6 cu n dây qu n. Trong ó, m i pha ưc chia thành 2 cu n dây qu n. 1 1 2 3 7 4 5 7 4 6 10 8 11 9 12 12 10 11 9 8 6 5 3 2 Hình 24: IV. PH Ư NG PHÁP TH C HÀNH: Xác nh cu n liên l c: Trang 26
27. TR NG I H C CÔNG NGHI P TP.HCM KHOA IN Dùng h o VOM thang o Ω (R ×10 ho c R ×100) o t ng c p c c ra dây b t k , n u c p c c nào ó, kim ng h lên thì ó là 1 cu n dây c a ng c ơ. L n l ưt v i các c p còn l i. Khi ã xác nh xong, ánh d u các cu n liên l c l i tránh nh m l n trong quá trình thao tác. 1 2 3 7 8 9 12 4 5 6 10 11 Hinh25. Xác nh cùng pha: Ta xác nh cùng pha b ng ph ươ ng pháp nh p pin: Ni c c âm c a pin v i 1 u cu n dây, u còn l i n i v i 1 công t c, n i vi c c d ươ ng pin. Dùng ng h o VOM thang o mA DC o nh ng cu n còn l i. 1 2 3 7 8 9 10 11 12 4 5Hình 26. 6 Mi l n b t t t công t c, kim ng h s ch m t s mA nào ó (n u kim lên ng ưc, ta o chi u que o). N u cu n dây nào, kim ng h ch s mA ln nh t thì cu n ó cùng pha v i cu n nh p pin. Làm t ươ mg t v i nh ng cu n còn l i. Xác nh c c tính: Khi ã bi t nh ng cu n cùng pha v i nhau, ta nh p pin vào m t cu n và dùng ng h mA.DC o cu n cùng pha v i nó. N u kim lên thu n thì que c a ng h là u u, que en là u cu i,và u n i vi d ư ng pin là u u, âm pin là u cu i. Vn ti p t c nh p pin vào cu n dây ó, ta o nh ng cu n khác pha còn l i, nu kim lên thu n thì d ươ ng pin là u cu i cu n dây, âm pin là u u. Trang 27
28. TR NG I H C CÔNG NGHI P TP.HCM KHOA IN - - + + 4 5 6 7 8 9 + - - - + + Hình 27. 10 11 12 4. u dây ch y th ng c ơ: ki m tra xem quá trình thao tác ung hay không, ta ki m tra b ng cách u dây ch y th ng c ơ và o dòng không t i c a ng c ơ khi làm vi c. i v i ngu n in xoay chi u 3 pha 380V, ta u sao (Y) b ng cách n i ch m 3 u (10,11,12 )l i v i nhau, n i 4 v ơi 7, 5 v i 8, 6 v i 9 và c p ngu n vào 3 u 1,2,3. Dùng Ampe- k o dòng không t i c a ng c ơ c 3 pha u là 0,1÷ 0,3 A là t. Hình 28. Trang28
29. TR NG I H C CÔNG NGHI P TP.HCM KHOA IN V.CÂU H I: Trình bày ph ươ ng pháp xác nh cu n liên l c ng c ơ 3P? Trình bày ph ươ ng pháp xác nh cùng pha ng c ơ 3P? Trình bày ph ươ ng pháp xác nh c ưc tính ng c ơ 3P? VI.D TRÙ V T T Ư; Pin 1,5 volt, dây n i. Trang29
30. TR NG I H C CÔNG NGHI P TP.HCM KHOA IN BÀI TH C HÀNH S 10 : XÁC NH C C TÍNH B DÂY NG C M T PHA I MC ÍCH YÊU C U: Hi u ưc nguyên lý ho t ng c a ng c ơ t ó thao tác l p t n i dây cho ng c ơ ho t ng bình th ưng. II. VT LI U D NG C : ng c ơ m t pha. ng h mA . Ngu n in m t chi u (PIN). Dây d n in. Các d ng c liên quan khác. III PH Ư NG PHÁP TH C HÀNH: xác nh các u dây ra c a ng c ơ m t pha ta th c hi n các b ơc sau: 1. Xác nh cu n liên l c (s d ng ng hô VOM giai o in tr ). - Ch n t m o R ×10 ho c R ×100. - o l n l ưt các c p u dây ra c a ng c ơ xác nh các cu n dây. - c p u dây nào, kim ng h lên ch m t s Ohm nh t nh thì hai u ó là hai u c a m t cu n dây. Hình 29. l n xác nh này, n u ta dùng Ohm- k k thu t s thì ta có th xác nh ưc cu n ch y và cu n c a ng c ơ. Vì khi o Ohm ba cu n dây s có hai cu n dây có s Ohm b ng nhau và nh h n s Ohm cu n còn l i. Hai cu n dây ó là hai cu n dây CH Y, cu n còn l i là cu n . R CH Y 1 = R CH Y 2 < R Trang30
31. TR NG I H C CÔNG NGHI P TP.HCM KHOA IN 2. Xác nh cu n dây Ch y, c a ng c ơ: - S d ng ph ươ ng pháp nh p pin - Khi ta nh p pin vào m t cu n dây và o các cu n dây còn l i, s có th xy ra m t trong hai tr ưng h p sau:
    TH1: Ta nh p pin vào m t trong hai cu n CH Y thì khi o hai cu n còn l i s có m t cu n kim lên và m t cu n kim không lên ho c lên ít. Cu n nào kim lên là cu n ch y còn l i, và cu n không lên là cu n .
    TH2 : Ta nh p pin vào cu n thì khi o hai cu n còn l i kim s không lên ho c lên ít . Cu n nh p pin vào là cu n . _ + A 1 X 1 A 2 X 2 B Hình 30 . Y 3. Xác nh c c tính c a các cu n dây: Ta nh p pin vào m t cu n CH Y và dùng mA- k o hai cu n còn l i, ta th y:
    Nu kim ng h không lên ho c lên ít thì cu n ó chính là cu n dây .
    Ta ti p t c o cu n dây còn l i. N u kim ng h lên thu n thì ta k t lu n : • Gi u dươ ng c a pin chính là u u c a cu n dây1 (A1). u âm c a pin chính là u cu i c a cu n dây 1 (X1). • Thì u d ươ ng c a ng h là u u c a cu n dây 2 (A2). Và âm ca ng h c ng là u cu i c a cu n dây 2 (X2). Chú ý: N u nh p pin mà không th y cu n dây nào có kim ng h không lên ho c lên ít thì ó chính là cu n dây . ki m tra l i,ta ph i i ngu n in m t chi u(pin) sang cu n dây khác và o ng h trên cu n dây ó. 4. u dây cho ng c ơ ho t ng 1. I V I IN ÁP CAO(220V): - i v i in áp cao ta u nh ư sau u cu i cu n ch y1 (R1) v í u u cu n ch y2(R2). - Mt u dây (S) n i vào im chung gi a hai u cu n dây ch y, u còn l i u vào t và m t u dây c a t u vào u u c a cu n ch y m t (R1). N u mu n o chi u quay c a ng c ơ ta ch c n ưa m t u dây c a tt u u c a cu n ch y m t sang u cu i c a cu n ch y 2 thì ng c ơ s quay ng ưc. Trang31
32. TR NG I H C CÔNG NGHI P TP.HCM KHOA IN Hình 31. 2. I V I IN ÁP TH P (110V): cho ng c ơ ch y v i in áp th p,ta u t n i ti p v i cu n dây sau ó u song song v i các cu n dây ch y, n u mu n o chi u quay c a ng c ơ, ta ch c n o hai chi u quay c a cu n dây . Trang32
33. TR NG I H C CÔNG NGHI P TP.HCM KHOA IN MC L C Bài 1 : N i dây d n in- Làm khoen. Trang2 Bài 2 : Hàn n i dây d n in- Si chì. Trang7 Bài 3 : S d ng ng h V.O.M. Trang 9 Bài 4 : S d ng Ampe- k k p Trang 12 Bài 5 : Xác nh c c tính máy bi n áp m t pha Trang 15 Bài 6 : Xác nh c c tính máy bi n áp ba pha Trang 18 Bài 7 : Xác nh c c tính ng c ơ không ng b ba pha 6 u dây. Trang 21 Bài 8 : Xác nh c c tính ng c ơ không ng b ba pha 9 u dây. Trang 23 Bài 9 : Xác nh c c tính ng c ơ không ng b ba pha 12 u dây. Trang 26 Bài 10 : Xác nh c c b dây tính ng c ơ m t pha Trang 15 Trang33