Giáo trình môn Cấp thoát nước

186 trang ngocly 2420

Download

Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Giáo trình môn Cấp thoát nước", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

giao_trinh_mon_cap_thoat_nuoc.pdf

Nội dung text: Giáo trình môn Cấp thoát nước

MUÏC LUÏC PHAÀN MÔÛ ÑAÀU 5 1. NHU CAÀU NÖÔÙC CUÛA CON NGÖÔØI 5 1.1. Nöôùc duøng cho sinh hoaït: 5 1.2. Nöôùc duøng cho saûn xuaát: 5 1.3. Nöôùc duøng cho chöõa chaùy: 5 2. LÒCH SÖÛ COÂNG TAÙC CAÁP THOAÙT NÖÔÙC 6 3. NGAØNH CAÁP THOAÙT NÖÔÙC VAØ PHAÏM VI HOÏC 7 PHAÀN CAÁP NÖÔÙC 8 Chöông 1 8 KHAÙI NIEÄM CHUNG VEÀ CAÁP NÖÔÙC 8 I. ÑÒNH NGHÓA VAØ YEÂU CAÀU ÑOÁI VÔÙI HEÄ THOÁNG CAÁP NÖÔÙC 8 1.1. Ñònh nghóa 8 1. 2. Yeâu caàu ñoái vôùi heä thoáng caáp nöôùc 9 II. PHAÂN LOAÏI HEÄ THOÁNG CAÁP NÖÔÙC 9 2.1. Theo chöùc naêng, muïc ñích 9 2.2. Theo phaïm vi phuïc vuï. 9 2.3. Heä thoáng caáp nöôùc chöõa chaùy. 9 III. TIEÂU CHUAÅN DUØNG NÖÔÙC 10 IV. TÍNH CHAÁT CUÛA NÖÔÙC: 14 4.1.Tính chaát cuûa nöôùc aên uoáng duøng cho sinh hoaït yeâu caàu nhö sau: 14 4.2. Chaát löôïng nöôùc saûn xuaát: 15 4.3. Yeâu caàu veà chaát löôïng nöôùc: 15 V. CHEÁ ÑOÄ TIEÂU THUÏ NÖÔÙC 16 VI. XAÙC ÑÒNH LÖU LÖÔÏNG NÖÔÙC TÍNH TOAÙN: 19 VII. AÙP LÖÏC TRONG MAÏNG LÖÔÙI CAÁP NÖÔÙC 20 Chöông 2 23 HEÄ THOÁNG CAÁP NÖÔÙC BEÂN TRONG COÂNG TRÌNH 23 I. ÑÒNH NGHÓA 23 II. PHAÂN LOAÏI HEÄ THOÁNG CAÁP NÖÔÙC BEÂN TRONG (ÑÔN VÒ DUØNG NÖÔÙC VAØ TRONG NHAØ) 24 2.1. Phaân loaïi theo chöùc naêng: 24 2.2. Phaân loaïi theo aùp löïc cuûa ñöôøng oáng caáp nöôùc beân ngoaøi: 25 2.3. Heä thoáng caáp nöôùc nhaø cao taàng 31 1
Chöông 3 38 MAÏNG LÖÔÙI ÑÖÔØNG OÁNG CAÁP NÖÔÙC TRONG COÂNG TRÌNH 38 I. NUÙT ÑOÀNG HOÀ ÑO NÖÔÙC 38 1.1.Ñöôøng oáng daãn nöôùc vaøo coâng trình 38 1.2.Ñoàng hoà ño nöôùc 41 II. CAÁU TAÏO MAÏNG LÖÔÙI CAÁP NÖÔÙC BEÂN TRONG NHAØ 45 2.1.OÁng vaø caùc boä phaän noái oáng 46 2.2.Caùc thieát bò caáp nöôùc trong nhaø 48 III. THIEÁT KEÁ MAÏNG LÖÔÙI CAÁP NÖÔÙC TRONG NHAØ 52 3.1.Caùc soá lieäu cô sôû 52 3.2. Vaïch tuyeán vaø boá trí ñöôøng oáng beân trong nhaø vaø trong ñôn vò duøng nöôùc: 53 3.3. Chæ daãn laép ñaët oáng vaø caùc voøi nöôùc 57 3.4. Xaùc ñònh löu löôïng nöôùc tính toaùn 58 3.5. Tính toaùn thuyû löïc cuûa maïng löôùi. 68 Chöông 4 73 HEÄ THOÁNG CAÁP NÖÔÙC ÑAËC BIEÄT 73 I. HEÄ THOÁNG CAÁP NÖÔÙC CHÖÕA CHAÙY BEÂN TRONG NHAØ 73 1.2. Löu löôïng tính toaùn chöõa chaùy: (thôøi gian chöõa chaùy quy ñònh 3 giôø) 77 1.3. Aùp löïc nöôùc chöõa chaùy. 80 1.4. Heä thoáng caáp nöôùc chöõa chaùy vôi voøi phun chöõa chaùy töï ñoäng 83 1.5. Heä thoáng caáp nöôùc chöõa chaùy vôùi voøi phun chöõa chaùy baùn töï ñoäng (Drenchers) 85 II. HEÄ THOÁNG CAÁP NÖÔÙC SAÛN XUAÁT BEÂN TRONG NHAØ 86 III. HEÄ THOÁNG CAÁP NÖÔÙC TÖÔÙI 86 IV. HEÄ THOÁNG CAÁP NÖÔÙC UOÁNG ÑAËC BIEÄT 87 V. HEÄ THOÁNG CAÁP NÖÔÙC TRANG TRÍ 88 Chöông 5 90 CAÙC COÂNG TRÌNH CUÛA HEÄ THOÁNG CAÁP NÖÔÙC BEÂN TRONG 90 I. BÔM VAØ TRAÏM BÔM 90 1.1. Phöông phaùp choïn maùy bôm 90 1.2. Boá trí traïm bôm 93 1.3. Vieäc quaûn lyù töï ñoäng caùc maùy bôm 94 II. KEÙT NÖÔÙC 95 2
2.1.Caáu taïo keùt nöôùc: 96 2.2. Vò trí vaø chieàu cao: 97 2.3. Xaùc ñònh dung tích keùt nöôùc 98 III. CAÙC BEÅ NÖÔÙC 99 3.1. Caùc beå döï tröõ. 99 3.2. Beå lieân heä (beå ñeäm) 101 IV. TRAÏM KHÍ EÙP 103 PHAÀN THOAÙT NÖÔÙC 105 Chöông 6 105 HEÄ THOÁNG THOAÙT NÖÔÙC TRONG COÂNG TRÌNH 105 I. KHAÙI NIEÄM CHUNG 105 1.1.Nhieäm vuï cuûa heä thoáng thoaùt nöôùc beân ngoaøi 105 1.2. Caùc loaïi nöôùc thaûi. 105 1.3. Giôùi thieäu sô ñoà thoaùt nöôùc beân ngoaøi ñoâ thò 106 1.4. Caùc boä phaän cuûa heä thoáng thoaùt nöôùc 107 II. HEÄ THOÁNG THOAÙT NÖÔÙC BEÂN TRONG NHAØ 108 2.1. Khaùi nieäm chung 108 2.2. Thieát bò thu nöôùc thoaùt 111 2.2.3. Xi phoâng 121 2.2.4. Chæ daãn laép ñaët caùc duïng cuïï veä sinh thu nöôùc thoaùt 122 2.2.5. Caáu taïo maïng löôùi thoaùt nöôùc beân trong nhaø. 127 2.2.6. Maïng löôùi ñöôøng oáng thoaùt nöôùc trong nhaø: 131 2.2.7. Yeâu caàu veõ thieát keá maïng löôùi thoaùt nöôùc 141 2.2.8. Tính toaùn maïng löôùi oáng thoaùt nöôùc sinh hoaït beân trong nhaø 142 2.9 Thoaùt nöôùc nhaø cao taàng 157 III. HEÄ THOÁNG THOAÙT NÖÔÙC MÖA BEÂN TRONG COÂNG TRÌNH 158 3.1. Khaùi nieäm chung: 158 3.2. Caùch tính toaùn 161 3.3 Thoaùt nöôùc maùi nhaø cao taàng. 164 IV. HEÄ THOÁNG THOAÙT NÖÔÙC BEÂN TRONG NHAØ SAÛN XUAÁT 165 4.1 Ñaëc ñieåm nöôùc thaûi trong nhaø saûn xuaát. 165 4.2 Ñaëc ñieåm thieát keá. 165 V. CAÙC COÂNG TRÌNH ÑAËC BIEÄT CUÛA HEÄ THOÁNG THOAÙT NÖÔÙC BEÂN TRONG NHAØ 165 3
5.1. Traïm bôm nöôùc thoaùt trong nhaø 166 5.2. Maùy nghieàn raùc 166 Chöông 7 168 XÖÛ LYÙ CUÏC BOÄ NÖÔÙC BAÅN 168 I. BEÅ LAÉNG CAÙT, LAÉNG CAËN: 168 II. BEÅ THU DAÀU MÔÕ 169 2.1. Beå thu daàu: 169 2.2. Beå thu môõ (thöïc ñoäng vaät) 170 III. BEÅ TÖÏ HOAÏI. 170 1. Beå töï hoaïi khoâng coù ngaên loïc: 171 2. Beå töï hoaïi coù ngaên loïc 176 IV. BAÕI LOÏC NGAÀM 178 Chöông 8 181 THIEÁT KEÁ VAØ THI COÂNG HEÄ THOÁNG CAÁP THOAÙT NÖÔÙC BEÂN TRONG COÂNG TRÌNH 181 I. HÖÔÙNG DAÃN THIEÁT KEÁ HEÄ THOÁNG CAÁP THOAÙT NÖÔÙC BEÂN TRONG NHAØ 181 1.1. Caùc taøi lieäu thieát keá 181 1.2. Noäi dung vaø khoái löôïng thieát keá 181 II. THI COÂNG ÑÖÔØNG OÁNG CAÁP THOAÙT NÖÔÙC TRONG NHAØ. 183 2.1. Hoà sô thieát keá 183 2.2. Coâng taùc chuaån bò 183 2.3. Thi coâng heä thoáng caáp nöôùc trong nhaø 183 2.4. Thi coâng heä thoáng thoaùt nöôùc trong nhaø 185 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 186 PHUÏ LUÏC 1 186 PHUÏ LUÏC 2 195 PHUÏ LUÏC 3 207 PHUÏ LUÏC 4 223 PHUÏ LUÏC 5 226 4
PHAÀN MÔÛ ÑAÀU 1. NHU CAÀU NÖÔÙC CUÛA CON NGÖÔØI Veà caáp nước: Nöôùc laø moät nhu caàu khoâng theå thieáu ñöôïc trong ñôøi soáng cuûa con ngöôøi. Con ngöôøi caàn nöôùc nhö caàn khoâng khí, coù theå nhòn aên haøng tuaàn, caû thaùng nhöng khoâng theå nhòn uoáng ñöôïc vaøi ngaøy (Kyû luïc nhòn uoáng chæ 18 ngaøy). 1.1. Nöôùc duøng cho sinh hoaït: Nhö aên uoáng taém giaët, rửa nhaø, röûa saân. 1.2. Nöôùc duøng cho saûn xuaát: Duøng cho coâng nghieäp: cung caáp caùc noàøi hôi, laøm nguoäi maùy moùc, cheá bieán noâng saûn. Duøng cho noâng nghieäp: cung caáp caùc traïi chaên nuoâi, traïm maùy keùo, xí nghieäp cheá bieán noâng saûn. Duøng cho giao thoâng vaân taûi: nhö röûa xe, duøng cho caùc ñaàu maùy, toa xe, vaän chuyeån nhieân lieäu 1.3. Nöôùc duøng cho chöõa chaùy: Duøng chöõa chaùy baûo veä tính maïng vaø taøi saûn cuûa con ngöôøi. Ngoaøi ra coøn duøng nöôùc töôùi ñöôøng, töôùi caây, taïo caûnh Xaõ hoäi ngaøy caøng phaùt trieån, ñôøi soáng caøng naâng cao thì yeâu caàu duøng nöôùc ngaøy caøng taêng. Ngaøy nay, rieâng nöôùc sinh hoaït ñaõ coù nhöõng thaønh phoá leân ñeán 500, 600 lít/ngöôøi.ngaøy. Tp Hoà Chí Minh hieän nay khu vöïc coù nöôùc maùy duøng trung bình 150l/ngöôøi.ngaøy. (khaûo saùt naêm 1997) Veà thoaùt nöôùc: Nöôùc sau khi duøng cho sinh hoaït, saûn xuaát, nöôùc möa rôi treân maùi nhaø, ñöôøng phoá, saân baõi ñeàu bò nhieãm baån bôûi caùc chaát höõu cô, voâ cô vaø vi truøng. Vì vaäy caùc loaïi nöôùc naøy caàn phaûi ñöa ra khoûi khu daân cö, nôi saûn xuaát vaø laøm saïch thích ñaùng tröôùc khi thaûi ra soâng hoà. Giaûi quyeát vaán ñeà thoaùt nöôùc baån laø goùp phaàn caûi thieän ñôøi soáng, naâng cao ñieàu kieän veä sinh cho nhaân daân (traùnh hoâi haùm, ruoài muoãi, traùnh caùc beänh truyeàn nhieãm, baûo veä veä sinh caùc nguoàn nöôùc, traùnh luït loäi) 5
Nöôùc thoaùt coù theå duøng ñeå töôùi ruoäng, caây troàng, caën laéng cuûa nöôùc thoaùt laøm phaân boùn goùp phaàn naâng cao hieäu quaû kinh teá trong noâng nghieäp. Caùc loaïi khí trong caën nöôùc thoaùt ra coù theå duøng trong coâng nghieäp. (CH4, C2H4 ) Ngaønh Kieán truùc, xaây döïng coù lieân quan maät thieát ñeán coâng taùc caáp thoaùt nöôùc. Do ñoù ngöôøi kieán truùc sö, kyõ sö xaây döïng caàn hieåu bieát kyõ thuaät caáp thoaùt nöôùc. Moät coâng trình xaây döïng, kieán truùc neáu ñeïp, neáu chaéc chaén maø vaán ñeà trang thieát bò kyõ thuaät (caáp thoaùt nöôùc, caáp nhieät, thoâng hôi, thoaùng gioù ) khoâng toát thì coâng trình khoâng hoaøn haûo, thaäm trí khoâng theå söû duïng ñöôïc. Hieåu bieát kyõ thuaät caáp thoaùt nöôùc seõ giuùp cho chuùng ta coù quan ñieåm toaøn dieän khi thieát keá, xaây döïng coâng trình, traùnh sai laàm laõng phí, taêng hieäu quaû söû duïng. 2. LÒCH SÖÛ COÂNG TAÙC CAÁP THOAÙT NÖÔÙC Töø xa xöa cuoäc soáng vaø hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi ñaõ lieân heä phuï thuoäc vaøo söï phaân boá caùc nguoàn nöôùc maët treân traùi ñaát. Nhieàu nghieân cöùu ñòa chaát, khaûo coå ñaõ chöùng toå aûnh höôûng quyeát ñònh cuûa caùc nguoàn nöôùc ñeán vieäc hình thaønh caùc ñieåm daân cö ñoâng ñuùc coå ñaïi nhö ôû haï löu soâng Nin, soâng Tigur, soâng Hoaøng Haø (Trung Quoác), soâng Haèng (AÁn Ñoä). Trong quan nieäm veà theá giôùi tröôùc ñaây ngöôøi ta cho raèng nöôùc laø moät trong naêm thaønh phaàn caáu thaønh vuõ truï (kim, moäc, thuyû, hoaû, thoå). Hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi ngaøy caøng nhieàu qua töôùi tieâu, vaø ñeå laøm chuû nguoàn nöôùc trong khi choáng luït daãn ñeán taäp hôïp soá ñoâng ngöôì daãn ñeán vieäc hình thaønh yù thöùc toå chöùc, kyû luaät haønh chính, ñeán söï phaùt trieån kyõ thuaät vaø boä maùy haønh chính phuø hôïp vôùi con ngöôøi. Maët khaùc, vì nhu caàu söï soáng veà nöôùc cuûa con ngöôøi, baét buoäc con ngöôøi phaûi laøm chuû thieân nhieân ngay trong nhöõng vuøng khoâng ñaûm baûo nguoàn nöôùc, baèng caùch tìm caùc nguoàn nöôùc ngaàm döôùi ñaát, daãn nöôùc töø nôi khaùc ñeán Veà caáp nöôùc: Caùch ñaây 3000 naêm, ngöôøi Ai caäp ñaõ xaây döïng caùc gieáng vaø duøng caùc duïng cuï ñôn giaûn ñeå ñöa nöôùc leân cao. Ngöôøi Ai Caäp, ngöôøi Babilon coå xöa ñaõ duøng caùc oáng goã, goám, chì, ñoàng ñeå vaän chuyeån nöôùc töø caùc hoà, suoái treân cao veà nôi ôû theo ñoä doác (thôøi ñoù chöa bieát tính chaát bình thoâng nhau cuûa nöôùc). Vieäc xaây döïng heä thoáng caáp nöôùc cho ñoâ thò baét ñaàu töø theá kyû XII theo phöông phaùp töï chaûy. 6
ÔÛ theá kyû XIII, do kyõ thuaät caáp nöôùc khoâng ñaûm baûo veä sinh coù haøng ngaøn ngöôøi bò beänh dòch. Töø theá kyû XVI ñeán theá kyû XVIII cuøng vôùi söï ra ñôøi cuûa cheá ñoä tö baûn, neàn coâng nghieäp phaùt trieån, ngaønh coâng nghieäp caáp nöôùc cuõng baét ñaàu phaùt trieån töø ñaây. Veà thoaùt nöôùc: Caùch ñaây 2500 naêm ôû Ai Caäp ñaõ coù keânh thoaùt nöôùc, ôû Aán Ñoä, La Maõ caùc coâng trình thoaùt nöôùc coå xöa coøn giöõ laïi ñeán ngaøy nay. Vieäc xaây döïng heä thoáng thoaùt nöôùc quy moâ xuaát hieän ôû Anh vaøo theá kyû XIV sau ñoù xuaát hieän ôû Phaùp theo nguyeân taéc töï chaûy ra soâng hoà (lieân heä taùc phaåm “nhöõng ngöôøi khoán khoå”). Naêm 1861 ôû Anh baét ñaàu caùc coâng trình xöû lyù thoaùt nöôùc. Nöôùc ta, töø laâu nhaân daân ta ñaõ bieát lôïi duïng caùc nguoàn nöôùc soâng suoái ao hoà, nöôùc möông, nöôùc gieáng. Trong thôøi thöïc daân Phaùp, ôû Vieät nam baét ñaàu xaây döïng caùc heä thoáng thoaùt nöôùc ôû caùc ñoâ thò Haø noäi. Tp Hoà Chí Minh. Ngaøy nay moãi thaønh phoá, thò traán ôû nöôùc ta ñeàu coù heä thoáng caáp thoaùt nöôùc. Hieän taïi, nöôùc ñang trôû thaønh nguoàn taøi nguyeân cuûa nhieàu nöôùc, caàn ñöôïc nghieân cöùu, baûo veä, boå sung, tieát kieäm ñeå daûm baûo nhu caàu xaõ hoäi ngaøy caøng taêng. 3. NGAØNH CAÁP THOAÙT NÖÔÙC VAØ PHAÏM VI HOÏC Caáp thoaùt nöôùc laø ngaønh kyõ thuaät nghieân cöùu giaûi quyeát vieäc cung caáp vaø thoaùt nöôùc ñaõ söû duïng ñeå phuïc vuï sinh hoaït vaø saûn xuaát cuûa con ngöôøi. Ngoaøi ra coøn coù nhöõng ngaønh lieân quan cuøng nghieân cöùu veà nöôùc nhö: Ngaønh thuyû lôïi laø ngaønh kyõ thuaät nghieân cöùu vieäc cung caáp vaø thoaùt nöôùc phuïc vuï saûn xuaát noâng nghieäp cuûa con ngöôøi. Ngaønh thuyû ñieâïn laø ngaønh kyõ thuaät nghieân cöùu söû duïng naêng löôïng cuûa nöôùc ñeå saûn xuaát ra ñieän naêng. Tuyø theo tính chaát, ñaëc ñieåm, quy moâ, phaïm vi maø Caáp thoaùt nöôùc ñöôïc phaân chia caùc loaïi, caùc phaàn khaùc nhau nhö Caáp thoaùt nöôùc ñoâ thò (coøn goïi laø caáp thoaùt nöôùc beân ngoaøi) vaø Caáp thoaùt nöôùc coâng trình (coøn goïi Caáp thoaùt nöôùc beân trong). Moân hoïc caáp thoaùt nöôùc coâng trình chuû yeáu giôùi thieäu veà heä thoáng caáp thoaùt nöôùc beân trong coâng trình. Moân hoïc naøy ñöôïc giaûng daïy cho ñoái töôïng laø sinh vieân ngaønh Kieán truùc coâng trình; ngaønh Xaây döïng vaø ngaønh Kyõ thuaät haï taàng Ñoâ thò chuyeân ngaønh Caáp thoaùt nöôùc. 7
PHAÀN CAÁP NÖÔÙC Chöông 1 KHAÙI NIEÄM CHUNG VEÀ CAÁP NÖÔÙC I. ÑÒNH NGHÓA VAØ YEÂU CAÀU ÑOÁI VÔÙI HEÄ THOÁNG CAÁP NÖÔÙC 1.1. Ñònh nghóa Heä thoáng caáp nöôùc laø taäp hôïp caùc coâng trình thu nöôùc, vaän chuyeån nöôùc, xöû lyù nöôùc, ñieàu hoaø vaø phaân phoái nöôùc. Thaønh phaàn chính: Heä thoáng caáp nöôùc goàm caùc coâng trình sau: - Coâng trình thu nöôùc - Coâng trình xöû lyù nöôùc - Coâng trình vaän chuyeån nöôùc - Traïm bôm (coâng trình taêng aùp löïc) - Coâng trình ñieàu hoaø nöôùc - Coâng trình phaân phoái nöôùc * Cho khu vöïc * Beân trong nhaø 4 5 1 2 3 Hình 1. 1: Sô ñoà heä thoáng caáp nöôùc thaønh phoá. 1. Coâng trình thu vaø traïm bôm caáp I (bôm nöôùc thoâ); 2. Traïm xöû lyù; 3. Traïm bôm caáp II (bôm nöôùc saïch); 4. Ñaøi nöôùc; 5. Maïng löôùi ñöôøng oáng phaân phoái nöôùc 8
1. 2. Yeâu caàu ñoái vôùi heä thoáng caáp nöôùc Yeâu caàu ñoái vôùi heä thoáng caáp nöôùc laø baûo ñaûm ñöa ñaày ñuû löôïng nöôùc caàn thieát ñeán caùc nôi tieâu duøng, baûo ñaûm chaát löôïng nöôùc theo yeâu caàu, ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu giaù thaønh söû duïng vaø quaûn lyù reû, vieäc xaây döïng vaø quaûn lyù deã daøng, thuaän tieän, coù khaû naêng cô giôùi hoùa, töï ñoäng hoùa cao ñoä vieäc khai thaùc, vaän chuyeån vaø laøm saïch nöôùc. II. PHAÂN LOAÏI HEÄ THOÁNG CAÁP NÖÔÙC Heä thoáng caáp nöôùc coù theå chia laøm caùc loaïi sau: 2.1. Theo chöùc naêng, muïc ñích Heä thoáng caáp nöôùc sinh hoaït. Heä thoáng caáp nöôùc saûn xuaát. Heä thoáng caáp nöôùc chöõa chaùy. Heä thoáng caáp nöôùc keát hôïp (sinh hoaït, chöõa chaùy vaø saûn xuaát). 2.2. Theo phaïm vi phuïc vuï. Heä thoáng caáp nöôùc beân ngoaøi (ñoâ thò). Heä thoáng caáp nöôùc tieåu khu (ñôn vò duøng nöôùc goàm nhieàu coâng trình). Heä thoáng caáp nöôùc trong nhaø (coâng trình). 2.3. Heä thoáng caáp nöôùc chöõa chaùy. Ngöôøi ta chia ra: Heä thoáng chöõa chaùy aùp löïc thaáp: Ñònh nghóa: Heä thoáng chöõa chaùy aùp löïc thaáp laø heä thoáng chöõa chaùy maø aùp löïc taïi caùc coät nöôùc chöõa chaùy treân maïng löôùi thaáp, khoâng ñuû aùp löïc chöõa chaùy caùc coâng trình. Vì vaäy muoán chöõa chaùy phaûi duøng caùc xe chöõa chaùy coù maùy bôm ñaët saün treân xe ñeå huùt nöôùc töø caùc coät chöõa chaùy naøy vaø taêng aùp löïc chöõa chaùy cho caùc coâng trình trong khu vöïc maø coät chöõa chaùy naøy phuïc vuï. Heä thoáng chöõa chaùy aùp löïc cao: Ñònh nghóa: Heä thoáng chöõa chaùy aùp löïc cao laø heä thoáng caáp nöôùc maø ôû taïi caùc coät chöõa chaùy, aùp löïc ñuû ñeå chöõa chaùy caùc coâng trình trong khu vöïc maø coät chöõa chaùy naøy phuïc vuï, neáu gaén vaøo ñoù 1 oáng voøi phun (voøi roàng). 9
Ngoaøi ra coøn chia: Theo ñoái töôïng phuïc vuï: Heä thoáng caáp nöôùc thaønh phoá, heä thoáng caáp nöôùc coâng nghieäp, heä thoáng caáp nöôùc noâng nghieâp, heä thoáng caáp nöôùc ñöôøng saét. Theo phöông phaùp söû duïng: Heä thoáng caáp nöôùc chaûy thaúng, heä thoáng caáp nöôùc tuaàn hoaøn, heä thoáng caáp nöôùc lieân tuïc. III. TIEÂU CHUAÅN DUØNG NÖÔÙC Tieâu chuaån duøng nöôùc: laø thoâng soá raát cô baûn khi thieát keá heä thoáng caáp nöôùc. Noù duøng ñeå xaùc ñònh quy moâ hay coâng suaát caùc coâng trình trong heä thoáng caáp nöôùc cho ñoâ thò, khu daân cö, khu coâng nghieäp, xí nghieäp. Muoán thieát keá heä thoáng caáp nöôùc cho coâng trình, tröôùc heát ta caàn bieát tieâu chuaån duøng nöôùc ñeå xaùc ñònh löôïng nöôùc caàn phaûi cung caáp cuõng nhö deå tính toaùn caùc coâng trình trong heä thoáng caáp nöôùc. Tieâu chuaån duøng nöôùc cao hay thaáp phuï thuoäc vaøo möùc soáng cuûa daân, ñieàu kieän trang thieát bò veä sinh cho caùc ngoâi nhaø (laáy nöôùc chung hay rieâng, soá thieát bò veä sinh nhieàu hay ít), ñieàu kieän khí haäu vaø taäp quaùn sinh hoaït cuûa ngöôøi daân töøng vuøng. Tieâu chuaån duøng nöôùc saûn xuaát phuï thuoäc vaøo loaïi saûn xuaát vaø ñieàu kieän saûn xuaát. Tieâu chuaån duøng nöôùc laø soá lieäu cô sôû ñeå tính toaùn heä thoáng coâng trình vaø maïng löôùi ñöôøng oáng caáp nöôùc. Qua ñieàu tra laâu daøi veà möùc ñoä tieâu thuï ôû nhöõng nôi coù heä thoáng caáp nöôùc, hay ôû caùc nhaø maùy, xí nghieäp töông töï, ngöôøi ta xaùc ñònh tieâu chuaån duøng nöôùc cho caùc ñoái töôïng duøng nöôùc khaùc nhau, duøng ñeå tính toaùn caùc heä thoáng, coâng trình, maïng löôùi ñöôøng oáng. Moät ñieàu caàn chuù yù laø khi söû duïng caùc baûng tieâu chuaån caáp nöôùc ta phaûi hieåu roõ tieâu chuaån ñoù quy ñònh cho ñoái töôïng naøo vaø duøng ñeå tính cho coâng trình naøo, duøng cho heä thoáng caáp nöôùc beân trong hay beân ngoaøi nhaø “TCXD VN” taäp X Haø Noäi 1996. Cuï theå: - Ñeå tính toaùn heä thoáng caáp nöôùc ñoâ thò (caáp nöôùc beân ngoaøi) duøng tieâu chuaån TCXD 33-2006. - Ví duï: Bảng 1. 1: Tieâu chuaån duøng nöôùc aên uoáng sinh hoaït cho khu daân cö Tieâu chuaån caáp nöôùc tính theo ñaàu ngöôøi Ñoái töôïng duøng nöôùc (ngaøy trung bình trong naêm) l/ngöôøi.ngaøy Thaønh phoá lôùn, thaønh phoá du lòch, nghæ 300 - 400 maùt, khu coâng nghieäp lôùn. 10
Tieâu chuaån caáp nöôùc tính theo ñaàu ngöôøi Ñoái töôïng duøng nöôùc (ngaøy trung bình trong naêm) l/ngöôøi.ngaøy Thaønh phoá, thò xaõ vöøa vaø nhoû, khu coâng 200 - 270 nghieäp nhoû Thò traán, trung taâm coâng - noâng nghieäp, 80 - 150 coâng - ngö nghieäp, ñieåm daân cö noâng thoân Noâng thoân 40 - 60 Chuù yù: - Tieâu chuaån naøy coù keå ñeán nöôùc sinh hoaït khu coâng nghieäp, coâng trình coâng coäng, nöôùc töôùi ñöôøng, töôùi caây - Cho pheùp thay ñoåi tieâu chuaån duøng nöôùc sinh hoaït cuûa ñieåm daân cö ±10-20% tuyø theo ñieàu kieän khí haäu, möùc ñoä tieän nghi vaø caùc ñieàu kieän ñòa phöông khaùc. Bảng 1. 2: Tieâu chuaån duøng ñoái vôùi caùc ñieåm daân cö Soá Giai ñoaïn Ñoái töôïng duøng nöôùc vaø thaønh phaàn caáp nöôùc TT 2010 2020 (1) (2) (3) (4) I. Ñoâ thò loaïi ñaëc bieät, ñoâ thò loaïi I, khu du lòch, nghæ maùt a) Nöôùc sinh hoaït: - Tieâu chuaån caáp nöôùc (l/ngöôøi.ngaøy): + Noäi ñoâ 165 200 + Ngoaïi vi 120 150 - Tyû leä daân soá ñöôïc caáp nöôùc (%): + Noäi ñoâ 85 99 + Ngoaïi vi 80 95 b) Nöôùc phuïc vuï coâng coäng (töôùi caây, röûa ñöôøng, 10 10 cöùu hoaû, ); Tính theo % cuûa (a) c) Nöôùc cho coâng nghieäp dòch vuï trong ñoâ thò; Tính 10 10 theo % cuûa (a) d) Nöôùc khu coâng nghieäp (laáy theo ñieàu 2.4-Muïc 2) 22÷ 45 22÷ 45 e) Nöôùc thaát thoaùt; Tính theo % cuûa (a+b+c+d) < 25 < 20 f) Nöôùc cho yeâu caàu rieâng cuûa nhaø maùy xöû lyù nöôùc; 7 ÷10 5 ÷ 8 Tính theo % cuûa (a+b+c+d+e) II. Ñoâ thò loaïi II, ñoâ thò loaïi III a) Nöôùc sinh hoaït: - Tieâu chuaån caáp nöôùc (l/ngöôøi.ngaøy): + Noäi ñoâ 120 150 11
Soá Giai ñoaïn Ñoái töôïng duøng nöôùc vaø thaønh phaàn caáp nöôùc TT 2010 2020 (1) (2) (3) (4) + Ngoaïi vi 80 100 - Tyû leä daân soá ñöôïc caáp nöôùc (%): + Noäi ñoâ 85 99 + Ngoaïi vi 75 90 b) Nöôùc phuïc vuï coâng coäng (töôùi caây, röûa ñöôøng, 10 10 cöùu hoaû, ); Tính theo % cuûa (a) c) Nöôùc cho coâng nghieäp dòch vuï trong ñoâ thò; Tính 10 10 theo % cuûa (a) d) Nöôùc khu coâng nghieäp (laáy theo ñieàu 2.4-Muïc 2) 22÷ 45 22÷ 45 e) Nöôùc thaát thoaùt; Tính theo % cuûa (a+b+c+d) < 25 < 20 f) Nöôùc cho yeâu caàu rieâng cuûa nhaø maùy xöû lyù nöôùc; 8 ÷10 7 ÷ 8 Tính theo % cuûa (a+b+c+d+e) III. Ñoâ thò loaïi IV, ñoâ thò loaïi V; Ñieåm daân cö noâng thoân a) Nöôùc sinh hoaït: - Tieâu chuaån caáp nöôùc (l/ngöôøi.ngaøy): 60 100 - Tyû leä daân soá ñöôïc caáp nöôùc (%): 75 90 b) Nöôùc dòch vuï; Tính theo % cuûa (a) 10 10 c) Nöôùc thaát thoaùt; Tính theo % cuûa (a+b) < 20 < 15 d) Nöôùc cho yeâu caàu rieâng cuûa nhaø maùy xöû lyù 10 10 nöôùc; Tính theo % cuûa (a+b+c) Trong caùc khu daân cö duøng nöôùc ôû caùc voøi coâng coäng ngoaøi ñöôøng phoá coù theå laáy tieâu chuaån duøng nöôùc töø 40 – 60 lít/ngöôøi.ngaøy ñeâm. Khi chöa coù soá lieäu cuï theå veà maët maät ñoä daân cö phaân loaïi theo möùc ñoä tieän nghi coù theå laáy theo tieâu chuaån trung bình nhö sau: a. Nhaø ôû 1-2 taàng 80-120 lít/ngöôøi ngaøy b. Nhaø töø 3-5 taàng 120-180 lít/ngöôøi ngaøy c. Khu du lòch, nghæ maùt, khaùch saïn cao caáp vaø caùc khu ñaëc bieät tuyø theo möùc ñoä tieän nghi laáy töø 180-400 lít/ngöôøi ngaøy. 12
Bảng 1. 3: tieâu chuaån duøng nöôùc sinh hoaït cho coâng nhaân khi laøm vieäc Loaïi phaân xöôûng Tieâu chuaån duøng nöôùc sinh hoaït trong cô Heä soá khoâng sôû saûn xuaát coâng nghieäp tính cho 1 ñieàu hoaø giôø ngöôøi trong 1 ca (l/ngöôøi/ca) Phaân xöôûng toaû nhieät 45 2,5 treân 20 Kcalo/m3. giôø Caùc phaân xöôûng khaùc 25 3 Tieâu chuaån nöôùc taém höông sen cho coâng nhaân xí nghieäp coù theå laáy 500 (l/giôø) cho 1 voøi taém höông sen trong voøng 45 phuùt. Soá coâng nhaân söû duïng moät voøi sen taém phuï thuoäc vaøo ñaëc ñieåm veä sinh cuûa quaù trình saûn xuaát. Ñaëc ñieåm veä sinh cuûa quaù trình saûn xuaát Soá ngöôøi söû duïng tính cho 1 voøi höông sen a) Khoâng laøm baån quaàn aùo vaø tay chaân 30 b) Laøm baån quaàn aùo vaø tay chaân 14 c) Coù duøng nöôùc 10 d) Thaûi nhieàu buïi hay caùc chaát baån ñoäc 6 Tieâu chuaån nöôùc töôùi ñöôøng, töôùi caây Tieâu chuaån cho 1 Muïc ñích duøng nöôùc Ñôn vò tính laàn töôùi (l/m2) Röûa baèng cô giôùi, maët ñöôøng vaø quaûng tröôøng 1 laàn röûa 1,2÷1,5 ñaõ hoaøn thieän Töôùi baèng cô giôùi, maët ñöôøng vaø quaûng tröôøng 1 laàn töôùi 0,5÷0,4 ñaõ hoaøn thieän. Töôùi baèng thuû coâng (baèng oáng meàm) væa heø vaø 1 laàn töôùi 0,4÷0,5 maët ñöôøng hoaøn thieän Töôùi caây xanh ñoâ thò 1 laàn töôùi 3÷4 Töôùi thaûm coû vaø boàn hoa - 4÷6 Töôùi caây trong vöôøn öôm caùc loaïi. 1 ngaøy 10÷15 Tieâu chuaån nöôùc röûa xe oâtoâ: 400 lít/1 laàn röûa cho xe du lòch, 600 lít/ 1 laàn röûa xe taûi. Tieâu chuaån duøng nöôùc chöõa chaùy (xem tieâu chuaån phoøng chaùy chöõa chaùy) Tieâu chuaån nöôùc duøng cho saûn xuaát: laáy theo yeâu caàu cuûa töøng loaïi saûn xuaát. 13
Tieâu chuaån duøng cho nhöõng nhu caàu khaùc: Coâng coäng, chaên nuoâi, noâng nghieäp coù baûng rieâng. IV. TÍNH CHAÁT CUÛA NÖÔÙC: Nöôùc ñöôïc cung caáp cho caùc thieát bò sinh hoaït vaø coâng nghieäp caàn coù 1 chaát löôïng nhaát ñònh phuø hôïp vôùi nhöõng ñieàu kieän ñoái vôùi nöôùc aên uoáng vaø nhöõng ñoøi hoûi kyõ thuaät, thöôøng ñöôïc qui ñònh trong tieâu chuaån nhaø nöôùc cho nöôùc sinh hoaït hoaëc loaïi nöôùc saûn xuaát. 4.1.Tính chaát cuûa nöôùc aên uoáng duøng cho sinh hoaït yeâu caàu nhö sau: a.Lyù hoïc: Nhieät ñoä cuûa nöôùc thay ñoåi theo nguoàn nöôùc vaø thôøi tieát (nhaát laø nöôùc maët), noù coù quan heä tröïc tieáp vôùi con ngöôøi vaø quaù trình saûn xuaát. Nöôùc aên uoáng coù nhieät ñoä toát nhaát töø 7-12oC. Ñoä ñuïc cuûa nöôùc (ngöôïc vôùi ñoä trong) ñöôïc xaùc ñònh baèng soá löôïng chaát lô löûng nhö caùt, seùt, buøn, hôïp chaát höõu cô trong nöôùc ñöôïc tính baèng mg/l. Ñoái vôùi heä thoáng caáp nöôùc ñoâ thò, caùc traïm nhoû leû vaø noâng thoân, ñoä ñuïc cuûa nöôùc aên uoáng sinh hoaït laø 7 tính bazô (kieàm) Nöôùc aên uoáng sinh hoaït phaûi coù ñoä pH töø 6.5 – 9.5 - Ñoä cöùng cuûa nöôùc bieåu thò löôïng ion Canxi (Ca2+) vaø ion Magieâ (Mg2+) coù trong nöôùc. Moät ñoä cöùng töông ñöông 10mg ion Ca2+ hay 7.19mg ion Mg2+ trong 1 lít nöôùc (töùc laø 0.5milimol/l cuûa moãi kim loaïi) Nöôùc coù ñoä cöùng lôùn laøm cho thòt naáu laâu chín, giaët toán xaø boâng, caën ñoùng 14
nhieàu trong caùc ñaùy noài duøng naáu nöôùc noùng, toán nhieân lieäu ñoát. Nöôùc aên uoáng phaûi coù ñoä cöùng toaøn phaàn ≤ 12 ñoä. - Ñoä chöùa saét cuûa nöôùc bieåu thò baèng soá löôïng Fe2+ hay Fe3+ trong 1 ñôn vò theå tích nöôùc laø 1 lít. Saét trong nöôùc laøm cho nöôùc coù muøi vaø maøu, laøm moïc rong reâu trong ñöôøng oáng nöôùc. Nöôùc aên uoáng phaûi coù haøm löôïng saét ≤ 0.3mg/l - Ñoä chöùa hôi cuûa nöôùc: bieåu thò baèng soá mg boït khí treân 1 lít nöôùc tính baèng mg/l, caùc loaïi khí thöôøng gaëp trong nöôùc laø CO2, O2, H2S Chuùng laøm xaáu chaát löôïng nöôùc, gaây ra hieän töôïng aên moøn kim loaïi vaø coù muøi khoù chòu, cho neân yeâu caàu khoâng ñuôïc coù khí, neáu nöôùc coù khí chöùng toû nöôùc ñaõ nhieãm baån höõu cô. - Ñoä chöùa muoái aên cuûa nöôùc bieåu thò baèng soá löôïng Natriclorua coù trong nöôùc ñöôïc tính baèng mg/l. Nöôùc aên uoáng phaûi coù haøm löôïng NaCl ≤ 70 – 100mg/l. - Caùc hôïp chaát cuûa nitô (NH3, NO2H, NO3H) coù trong nöôùc chöùng toû nöôùc ñaõ nhieãm baån do nöôùc thaûi laãn vaøo. Nöôùc aên uoáng khoâng ñöôïc pheùp coù nhöõng chaát ñoäc ñoù. Caùc chaát ñoäc khaùc khoâng ñöôïc coù trong nöôùc nhö Pb, Cu, Zn, As c. Vi truøng: - Caàn xaùc ñònh soá vi truøng trong 1 ñôn vò theå tích nöôùc. Trong soá caùc vi truøng nguy hieåm nhaát laø vi truøng ñöôøng ruoät nhö: thoå taû, thöông haøn, kieát lò Ñaëc tröng ñoä baån veà vi truøng cuûa nöôùc baèng soá löôïng caùc vi truøng ñöôøng ruoät hình ñuõa goïi laø Coli trong 1 lít nöôùc. Nöôùc aên uoáng quy ñònh ≤ 20 con Coli/lit. 4.2. Chaát löôïng nöôùc saûn xuaát: Tuyø loaïi saûn xuaát vaø yeâu caàu chaát löôïng nöôùc cuaû saûn phaåm ñoøi hoûi. 4.3. Yeâu caàu veà chaát löôïng nöôùc: Nöôùc aên uoáng sinh hoaït ñoøi hoûi chaát löôïng raát cao, vì noù quan heä ñeán ñôøi soáng söùc khoeû cuûa ngöôøi daân, cuõng nhö chaát löôïng saûn phaåm, nhaát laø nhöõng nhaø maùy ñoà hoäp, thöïc phaåm, coâng ngheä deät, nhuoäm. Chaát löôïng nöôùc aên uoáng do cô quan kieåm tra veä sinh nhaø nöôùc quy ñònh (ôû ta laø cô quan y teá vieän veä sinh dòch teã hoïc) chaát löôïng nöôùc saûn xuaát theo yeâu caàu rieâng veà kyõ thuaät cho töøng loaïi saûn xuaát. Ngoaøi ra, coøn nhieàu tính chaát khaùc quy ñinh trong tieâu chuaån cuûa nhaø nöôùc. 15
V. CHEÁ ÑOÄ TIEÂU THUÏ NÖÔÙC Vieäc tieâu thuï nöôùc khoâng phaûi luùc naøo cuõng ñoàng ñeàu, maø coù luùc nhieàu, luùc ít do ñoù ñeå cung caáp ñaày ñu,û thoaû maõn moïi ñoái töôïng duøng nöôùc vaø ñeå thieát keá heä thoáng caáp nöôùc ñöôïc kinh teá vaø caàn phaûi bieát roõ cheá ñoä tieâu thuï nöôùc. Cheá ñoä tieâu thuï nöôùc raát phöùc taïp vì nöôùc ñöôïc cung caáp cho nhieàu ñoái töôïng khaùc nhau, noù thay ñoåi theo thaùng, muøa naêm, cuõng nhö töøng giôø ngaøy (giôø cao ñieåm duøng nhieàu, ban ñeâm duøng ít), noù phuï thuoäc vaøo cheá ñoä laøm vieäc, nghæ nhôi cuûa con ngöôøi vaø cheá ñoâï laøm vieäc cuûa nhaø maùy, cô quan Ñeå ñaëc tröng cho cheá ñoä tieâu thuï nöôùc trong ngaøy ngöôøi ta thöôøng thaønh laäp caùc baûng thoáng keâ löu löôïng nöôùc theo töøng giôø trong 1 ngaøy ñeâm theå hieän baèng caùc bieåu ñoà tieâu thuï nöôùc trong ngaøy hay caùc heä soá khoâng ñieàu hoaø ngaøy, giôø. Caùc baûng vaø bieåu ñoà coù daïng sau: 16
Bảng 1. 4: Baûng thoáng keâ löu löôïng nöôùc theo giôø trong ngaøy ñeâm CN sh t Qsh aQsh Nước tưới Q SX QCN QCN Lưu lượng tổng cộng Kh=1,4 m3 Đường Caây m3 PXn PXl PXn PXl m3 Giờ %Qsh m3 m3 m3 % m3 % m3 m3 m3 Q bQ %Qngđ 0 - 1 1 121.5 133.65 133.65 153.70 0.87 1 - 2 1 121.5 133.65 133.65 153.70 0.87 2 - 3 1 121.5 133.65 133.65 153.70 0.87 3 - 4 1 121.5 133.65 133.65 153.70 0.87 4 - 5 2 243 267.3 267.30 307.40 1.73 5 - 6 3 364.5 400.95 400.95 461.09 2.60 6 - 7 5 607.5 668.25 97.2 765.45 880.27 4.96 7 - 8 6.5 789.75 868.725 97.2 965.93 1110.81 6.26 8 - 9 6.5 789.75 868.725 91.13 100 6 0.6 1060.46 1219.52 6.87 9 - 10 5.5 668.25 735.075 91.13 100 6 0.42 9 0.9 927.53 1066.65 6.01 10 - 11 4.5 546.75 601.425 91.13 100 12 0.84 12 1.2 794.60 913.78 5.15 11 - 12 5.5 668.25 735.075 91.13 100 19 1.33 16 1.6 929.14 1068.51 6.02 12 - 13 7 850.5 935.55 91.13 100 15 1.05 10 1 1128.73 1298.04 7.32 13 - 14 7 850.5 935.55 91.13 100 6 0.42 10 1 1128.10 1297.32 7.31 14 - 15 5.5 668.25 735.075 91.13 100 12 0.84 12 1.2 928.25 1067.48 6.02 15 - 16 4.5 546.75 601.425 91.13 100 19 1.33 16 1.6 795.49 914.81 5.16 16 - 17 5 607.5 668.25 97.2 11 0.77 9 0.9 12 16 795.12 914.39 5.15 17 - 18 6.5 789.75 868.725 97.2 965.93 1110.81 6.26 18 - 19 6.5 789.75 868.725 97.16 965.89 1110.77 6.26 19 - 20 5 607.5 668.25 668.25 768.49 4.33 20 - 21 4.5 546.75 601.425 601.43 691.64 3.90 21 - 22 3 364.5 400.95 400.95 461.09 2.60 17
CN sh t Qsh aQsh Nước tưới Q SX QCN QCN Lưu lượng tổng cộng Kh=1,4 m3 Đường Caây m3 PXn PXl PXn PXl m3 Giờ %Qsh m3 m3 m3 % m3 % m3 m3 m3 Q bQ %Qngđ 22 - 23 2 243 267.3 267.30 307.40 1.73 23 - 24 1 121.5 133.65 133.65 153.70 0.87 Cộng 100 12150 13365 729.04 485.96 800 100 7 100 10 12 16 15425 17738.75 100 Qsh: Löu löôïng nöôùc duøng cho sinh hoaït; a: Heä soá keå ñeán löôïng nöôùc duøng cho coâng nghieäp ñòa phöông vaø tieåu thuû coâng CN sh nghieäp, a=1,1; Q SX: Löu löôïng nöôùc duøng cho saûn xuaát coâng nghieäp; Q CN: Löu löôïng nöôùc sinh hoaït cuûa coâng nhaân trong caùc t khu coâng nghieäp; Q CN: Löu löôïng nöôùc taém cho coâng nhaân trong caùc xí nghieäp coâng nghieäp. 18
%Qngaøy ñeâm 7 6 5 100 =4.17 24 4 3 2 1 0246810 1214 16 18 20 22 24 Giôø Ñöôøng bieåu dieãn löôïng nöôùc tieâu thuï trung bình/ngaøy Ñöôøng bieåu dieãn löôïng nöôùc tieâu thuï trong ngaøy (theo baûng 1.4) Hình 1. 2: Bieåu ñoà tieâu thuï nöôùc theo giôø/ngaøy – ñeâm (theo baûng 1.4) Caùc baûng vaø bieåu ñoà naøy (daïng baûng 1.4) cho ta bieát giôø duøng nöôùc nhieàu nhaát cuûa ñoâ thò hoaëc ñieåm daân cö ñeå tính toùan choïn cheá ñoä coâng taùc cuûa maùy bôm vaø xaùc ñònh dung tích cuûa coâng trình döï tröõ nöôùc (ñaøi nöôùc, beå nöôùc). Ngoaøi ra ñeå ñaëc tröng cho cheá ñoä tieâu thuï nöôùc ngöôøi ta coøn ñöa ra khaùi nieäm veà heä soá khoâng ñieàu hoaø giôø (Kg), heä soá khoâng ñieàu hoaø ngaøy(Kng). Heä soá khoâng ñieàu hoaø ngaøy, giôø laø tæ soá giöõa luôïng nuôùc lôùn nhaát vaø löôïng nöôùc trung bình ngaøy hay giôø. ⎛ Q Q Q ⎞ ⎜ max = K; max ngay = K ; max gio = K ⎟ ⎜ ngay gio ⎟ ⎝ Qtb Qtbngay Qtb gio ⎠ Theo kinh nghieäm ñoái vôùi caáp nöôùc ñoâ thò: Kng = 1.2 ñeán 1.3 Kg = 1.35 ñoâ thò lôùn Kg = 1.5 ñoâ thò vöøa VI. XAÙC ÑÒNH LÖU LÖÔÏNG NÖÔÙC TÍNH TOAÙN: Löu löôïng nöôùc sinh hoaït cuûa khu daân cö q × N Q = tb × K (m3 / ng.d) max ngay−dem 1000 ng q Q = max ngay × K (m3 / h) max−gio 24 gio 19
q ×1000 Q = max−gio (l / s) max−giay 3600 Qmax ngaøy ñeâm, Qmax gio, Qmax giaây: Löu löôïng nöôùc lôùn nhaát ngaøy, ñeâm, giôø, giaây Kngaøy, Kgiôø: Heä soá khoâng ñieàu hoaø ngaøy trong naêm, giôø trong ngaøy. Kngaøy = 1.1 - 1.3 Kgiôø = 1.4 - 1.5 qtb: Tieâu chuaån duøng nöôùc trung bình (lít/ ngöôøi ngaøy.ñeâm) N: Daân soá tính toaùn cho khu daân cö (ngöôøi) Löu löôïng nöôùc töôùi ñöôøng, töôùi caây coù theå tính theo coâng thöùc sau: 10.000× F × q Q = t =10× F × q (m3 / ngay) t.max.ng 1000 t Q Q = t.max.ng (m3 / h) t.max.h T Q ×1000 Q = t.max.ng (l / s) t.max.s 3600 Trong ñoù: Qt.max.ng, Qt.max.h, Qt.max.s: Löu löôïng nöôùc töôùi lôùn nhaát ngaøy ñeâm, giôø, giaây F: dieän tích caây xanh hoaëc maët ñöôøng caàn töôùi (ha) 2 qt: Tieâu chuaån nöôùc töôùi (l/m ngaøy ñeâm) T: Thôøi gian töôùi trong ngaøy (giôø) ≈ 6 giôø Löu löôïng nöôùc duøng cho saûn xuaát thöôøng ñöôïc coi nhö phaân boá ñeàu trong quaù trình saûn xuaát. (Löu löôïng nöôùc sinh hoaït trong coâng trình ñöôïc tính toaùn treân cô sôû thieát bò veä sinh, loaïi nhaø laø chính, theo heä thoáng caáp nöôùc beân trong coâng trình) VII. AÙP LÖÏC TRONG MAÏNG LÖÔÙI CAÁP NÖÔÙC Muoán ñöa nöôùc tôùi nôi tieâu duøng thì taïi moãi ñieåm cuûa maïng löôùi caáp nöôùc beân ngoaøi phaûi coù moät aùp löïc töï do döï tröõ caàn thieát, aùp löïc naøy do maùy bôm hay ñaøi nöôùc taïo ra. Ngöôøi ta ño aùp löïc nöôùc baèng chieàu cao cuûa coät nöôùc. Ñôn vò m (H2O), kyù hieäu laø H. Muoán vieäc cung caáp nöôùc ñöôïc lieân tuïc thì aùp löïc cuûa maùy bôm hay chieàu cao ñaøi phaûi ñaày ñuû ñeå baûo ñaûm ñöa nöôùc tôùi nhöõng vò trí baát lôïi nhaát cuûa khu daân cö töùc laø ñieåm ñöa nöôùc vaøo ngoâi nhaø cao nhaát hoaëc xa nhaát so vôùi traïm bôm hay ñaøi nöôùc. Ñoàng thôøi taïi nhöõng ñieåm ñoù phaûi coù aùp löïc töï do caàn thieát ñeå ñöa nöôùc 20
tôùi caùc thieát bò veä sinh baát lôïi nhaát cuûa ngoâi nhaø (Thieát bò veä sinh ôû vò trí baát lôïi nhaát coù theå laø cao nhaát hay xa nhaát ñoái vôùi nguoàn caáp cho ngoâi nhaø). Trong maïng löôùi chöõa chaùy aùp löïc thaáp thì aùp löïc caàn thieát ôû coät laáy nöôùc chöõa chaùy baát lôïi nhaát toái thieåu laø 10m. Coøn trong maïng löôùi chöõa chaùy aùp löïc cao aùp löïc caàn thieát ôû coät chöõa chaùy baát lôïi nhaát coù theå tính nhö sau: cc cc H = H hh + Hct−v + ho + hcb (m) Trong ñoù: cc H hh : Chieàu cao hình hoïc chöõa chaùy tính töø maët ñaát ñeán van chöõa chaùy baát lôïi nhaát trong ngoâi nhaø coù chaùy (m). H ct−v : AÙp löïc caàn thieát ôû voøi phun chöõa chaùy ñeå taïo 1 coät nöôùc ñaëc lôùn hôn hoaëc baèng 10m ho: Toån thaát aùp löïc trong caùc oáng vaûi gai traùng cao su (m) hcb: Toån thaát aùp löïc cuïc boä töø coät chöõa chaùy ñeán mieäng laêng phun (m) 2 h 1 TRAÏM BÔM: VÒ TRÍ NGUOÀN CAÁP NÖÔÙC ñ 2 ÑAØI NÖÔÙC h 3 NGOÂI NHAØ BAÁT LÔÏI NHAÁT TRONG KHU DAÂN CÖ 1 b h H ñ H ct nh H 2 1 3 ñ nh b Z Z Z ±0.00 Hình 1. 3: Lieân heä veà phöông dieän aùp löïc giöõa caùc coâng trình cuûa heä thoáng caáp nöôùc Zb, Zñ, Znh: Coát maët ñaát cuûa traïm bôm, ñaøi nöôùc, ngoâi nhaø baát lôïi nhaát (m). Hñ, Hb: Ñoä cao ñaøi nöôùc vaø aùp löïc coâng taùc cuûa maùy bôm (m). nh H ct : Aùp löïc caàn thieát cuûa ngoâi nhaø baát lôïi nhaát (m) hñ: Chieàu cao lôùp nöôùc trong ñaøi (Töø möïc nöôùc thaáp nhaát ñeán möïc nöôùc cao nhaát). (m) 21
h2: Toång toån thaát töø traïm bôm ñeán ñaøi. (m) h1: toång toån thaát töø ñaøi ñeán thieát bò duøng nöôùc ôû vò trò baát lôïi nhaát. (m) Töø sô ñoà treân ta coù theå tính Hñ vaø Hb (m) nh H d + Z d = Z nh + H ct + h1 (m) H = Z − Z + H nh + h ()m d nh d ct 1 H b + Zb = Z d + H d + hd + h2 ()m H b = Z d − Zb + H d + hd + h2 ()m Aùp löïc yeâu caàu taïi vò trí baát lôïi nhaát treân maïng löôùi caáp nöôùc beân ngoaøi (TP) coøn goïi laø aùp löïc caàn thieát (aùp löïc caàn thieát cuûa ngoâi nhaø). Coù theå laáy sô boä nhö sau: Nhaø treät Hct = 8÷10 m Nhaø 1 treät + 1 laàu: Hct = 12m Theâm 1 taàng thì Hct theâm 4m Thöïc teá maïng löôùi caáp nöôùc beân ngoaøi chæ ñöa nöôùc ñeán vò trí baát lôïi nhaát moät aùp löïc nhaát ñònh khoâng ñaûm baûo aùp löïc söû duïng cho nhaø coù nhieàu taàng laàu. 22
Chöông 2 HEÄ THOÁNG CAÁP NÖÔÙC BEÂN TRONG COÂNG TRÌNH (Coøn goïi laø heä thoáng caáp nöôùc beân trong) I. ÑÒNH NGHÓA Heä thoáng caáp nöôùc beân trong coâng trình hay 1 ñôn vò duøng nöôùc moät nhoùm nhaø laø nhöõng ñöôøng oáng thieát bò ñeå ñöa nöôùc töø maïng löôùi beân ngoaøi (thaønh phoá) ñeán moïi duïng cuï veä sinh hay maùy moùc saûn xuaát beân trong nhaø. - Sô ñoà heä thoáng bao goàm caùc thaønh phaàn sau (coù theå): (Hình 2.1) OÁng daãn nöôùc vaøo nhaø hay vaøo moät ñôn vò duøng nöôùc Nuùt ñoàng hoà ño nöôùc goàm ñoàng hoà vaø caùc thieát bò khaùc Beå chöùa nöôùc, keùt nöôùc, ñaøi nöôùc Traïm naâng aùp löïc nöôùc: bôm, khí eùp OÁng phaân phoái beân trong ñôn vò duøng nöôùc OÁng noái töø oáng phaân phoái trong ñôn vò duøng nöôùc ñeán caùc nhaø. - Thieát bò caáp nöôùc beân trong nhaø goàm: (Hình 3.6) OÁng phaân phoái trong nhaø OÁng nhaùnh noái töø oáng phaân phoái beân trong ñeán oáng ñöùng OÁng ñöùng OÁng nhaùnh ñeán nhoùm duïng cuï veä sinh, vaø oáng lieân heä ñeán moät thieát bò veä sinh. Duïng cuï veä sinh hay duïng cuï chöõa chaùy Ngoaøi ra coøn coù caùc thieát bò phuï tuøng treân maïng löôùi vaø coâng trình keå treân. Trong sô ñoà heä thoáng caáp nöôùc beân trong döôùi ñaây laø ñaày ñuû tuyø theo yeâu caàu caáp nöôùc cuï theå cuûa ñôn vò duøng nöôùc vaø tình hình maïng löôùi caáp nöôùc beân ngoaøi maø coù theå khoâng caàn 1 soá thaønh phaàn trong sô ñoà. 23
9 á o h p h øn a 8 h t ùc ô ö n 1 3 5 7 áp a 2 4 6 c g 8 án o Hình 2. 1: Sô ñoà heä thoáng caáp nöôùc beân trong coâng trình Maïng löôùi nöôùc thaønh phoá 6 Traïm naâng aùp löïc: Bôm, khí eùp 1 OÁng daãn vaøo ñôn vò duøng nöôùc 7 OÁng phaân phoái beân trong ñôn vò duøng nöôùc 2 Nuùt ñoàng hoà ño nöôùc 8 OÁng noái, oáng daãn nöôùc vaøo nhaø 3, 5 OÁng lieân heä (oáng noái) 9 Thieát bò caáp nöôùc beân trong 4 Beå chöùa nöôùc II. PHAÂN LOAÏI HEÄ THOÁNG CAÁP NÖÔÙC BEÂN TRONG (ÑÔN VÒ DUØNG NÖÔÙC VAØ TRONG NHAØ) Khi thieát keá heä thoáng caáp nöôùc trong moät ñôn vò duøng nöôùc vaø trong nhaø coù theå coù nhieàu phöông aùn, nhieàu sô ñoà khaùc nhau. Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán vieäc choïn sô ñoà laø: 1. Chöùc naêng cuûa ngoâi nhaø 2. Chieàu cao hình hoïc cuûa nhaø 3. Möùc ñoä tieän nghi cuûa ngoâi nhaø, trang thieát bò veä sinh cao, thaáp. 4. Söï phaân boá thieát bò veä sinh trong ñôn vò duøng nöôùc (taäp trung, phaân taùn ) 5. AÙp löïc söû duïng cuûa caùc duïng cuï veä sinh, maùy moùc (aùp löïc söû duïng) 6. Löu löôïng vaø trò soá aùp löïc baûo ñaûm cuûa oáng nöôùc thaønh phoá Cô baûn coù theå chia ra caùc loaïi sau ñaây: 2.1. Phaân loaïi theo chöùc naêng: 1. Heä thoáng caáp nöôùc sinh hoaït, aên uoáng 2. Heä thoáng caáp nöôùc saûn xuaát 3. Heä thoáng caáp nöôùc chöõa chaùy 24
4. Heä thoáng caáp nöôùc keát hôïp Heä thoáng caáp nöôùc saûn xuaát laøm rieâng vôùi nöôùc sinh hoaït khi chaát löôïng nöôùc saûn xuaát ñoøi hoûi thaáp maø soá löôïng nhieàu, hoaëc yeâu caàu ñaëc bieät nhö cung caáp cho noài hôi; laøm keát hôïp khi chaát löôïng nöôùc saûn xuaát ñoøi hoûi cao nhö aên uoáng hay thaáp hôn nhöng soá löôïng ít. Heä thoáng caáp nöôùc chöõa chaùy thöôøng laøm chung vôùi nöôùc sinh hoaït, chæ laøm rieâng trong caùc tröôøng hôïp ñaëc bieät nhö trong nhöõng nhaø cao taàng, lôùn hôn 16 taàng hay khi coù heä thoáng caáp nöôùc chöõa chaùy töï ñoäng. 2.2. Phaân loaïi theo aùp löïc cuûa ñöôøng oáng caáp nöôùc beân ngoaøi: Phaân loaïi theo aùp löïc laø söï phaân loaïi chuû yeáu döïa treân cô sôû töông quan giöõa aùp löïc caàn thieát cuûa ngoâi nhaø (Hct) vaø aùp löïc hieän traïng cuûa oáng caáp nöôùc thaønh phoá daãn ñeán chaân coâng trình. Hct: Aùp löïc caàn thieát cuûa ngoâi nhaø, laø aùp löïc cuûa ngoâi nhaø ñoøi hoûi phaûi coù ñuû taïi chaân coâng trình ñeå ñöa ñeán taát caû caùc thieát bò veä sinh hay maùy moùc duøng nöôùc coù trong coâng trình, cuõng töùc laø ñöa ñeùn vò trí duøng nöôùc ñoøi hoûi aùp löïc cao nhaát, coøn goïi laø vò trí baát lôïi nhaát. Noù coù theå laø vò trí cao nhaát hay xa nhaát so vôùi ñieåm nguoán cung caáp cho ngoâi nhaø. Noù phuï thuoäc vaøo caùc yeáu toá töø 1-5 noùi treân AÙp löïc hieän traïng cuûa thaønh phoá cung caáp ñeán chaân cuûa coâng trình so vôùi aùp löïc caàn thieát cuûa coâng trình coù theå laø: - AÙp löïc baûo ñaûm Hbd: laø tröôøng hôïp aùp löïc nhoû nhaát cuûa heä thoáng caáp nöôùc beân ngoaøi ñeán coâng trình luoân luoân lôùn hôn aùp löïc caàn thieát (Hct) Hbd = H minTP > H ct - AÙp löïc ñaûm baûo khoâng thöôøng xuyeân: laø tröôøng hôïp aùp löïc cuûa heä thoáng caáp nöôùc beân ngoaøi luùc maïnh thì lôùn hôn Hct, luùc yeáu thì nhoû hôn Hct H minTP < H ct < H maxTP - AÙp löïc hoaøn toaøn khoâng baûo ñaûm: laø tröôøng hôïp aùp löïc lôùn nhaát cuûa heä thoáng caáp nöôùc beân ngoaøi luoân nhoû hôn Hct H obd = H maxTP < H ct a.Heä thoáng caáp nöôùc ñôn giaûn AÙp duïng khi aùp löïc vaø löu löôïng ñöôøng oáng beân ngoaøi hoaøn toaøn baûo ñaûm cung caáp ñeán moïi thieát bò beä sinh beân trong nhaø. Nghóa laø aùp löïc caáp nöôùc nhoû nhaát cuûa oáng thaønh phoá ñeán chaân coâng tình lôùn hôn Hct nhaø. Trong thaønh phoá thöôøng nhaø treät hoaëc nhaø 1 treät 1 laàu thì coù sô ñoà naøy ôû nôi aùp löïc thaønh phoá ñuû. 25
6 5 øo va ùc 2 nöô ãn da 4 g án o 3 g øn 2 öô 1 ñ Hình 2. 2: Sô ñoà heä thoáng caáp nöôùc ñôn giaûn 1. OÁng daãn nöôùc töø thaønh phoá vaøo nhaø, hay töø ñôn vò duøng nöôùc vaøo nhaø. 2. Van ñoùng môû nöôùc 3. Ñoàng hoà ño nöôùc chính 4. Van xaû 5. OÁng chính phaân phoái beân trong nhaø 6. OÁng ñöùng b. Heä thoáng coù keùt nöôùc treân maùi: Heä thoáng naøy aùp duïng khi aùp löïc thaønh phoá ñaûm baûo khoâng thöôøng xuyeân. Nghóa laø trong nhöõng giôø duøng nöôùc ít (ban ñeâm) nöôùc coù theå leân ñeán taát caû caùc thieát bò veä sinh beân trong nhaø, coøn nhöõng giôø duøng nöôùc nhieàu thì nöôùc khoâng leân ñöôïc caùc taàng treân cao. Keùt nöôùc laøm nhieäm vuï döï tröõ aùp löïc vaø löu löôïng khi nöôùc thöøa (aùp löïc ngoaøi phoá cao) vaø cung caáp nöôùc cho ngoâi nhaø trong nhöõng giôø cao ñieåm. Vôùi heä thoáng naøy coù theå chæ thieát keá moät ñöôøng oáng daãn nöôùc leân xuoáng keùt. Khi ñoù ñöôøng oáng phaûi choïn vôùi tröôøng hôïp löu löôïng lôùn nhaát vaø treân ñöôøng oáng daãn nöôùc töø ñaùy keùt xuoáng coù ñaët van moät chieàu ñeå khoâng cho nöôùc vaøo töø ñaùy keùt seõ laøm xaùo troän caùc caën reâu ôû ñaùy laøm baån nöôùc, vaø cuõng phaûi ñaët van 1 chieàu sau ñoàng hoà ñeå khoâng cho nöôùc ra khoûi nhaø. Hoaëc thieát keá ñöôøng oáng daãn nöôùc leân keùt rieâng vaø xuoáng töø keùt rieâng, phöông aùn naøy oáng daãn leân coù ñöôøng kính nhoû hôn oáng daãn xuoáng, deã quaûn lyù, söûa chöõa vaø caùc thieát bò van khoùa, voøi nöôùc duøng ñöôïc beàn hôn. Tröôøng hôïp naøy oáng chính phaân phoái beân trong nhaø ñaët phía treân. 26
a) b) 2 2 Keùt nöôùc Keùt nöôùc 7 7 5 66 6 6 6 6 5 o øo aø ùc v ô ö n n 2 n nöôùc va 2 aã aã d g án 4 4 g o øn 7 1. OÁng daãn nöôùc töø thaønh phoá vaøo øng oáng d 7 ô öô ñ 3 2. Van ñoùng môû nöôùc ñö 3 3. Ñoàng hoà ño nöôùc chính 1 2 1 2 4. Van xaû 5. OÁng chính phaân phoái beân trong nhaø 6. OÁng ñöùng 7. Van 1 chieàu Keùt nöôùc laø beå nöôùc ñaët treân maùi nhaø Hình 2. 3: Sô ñoà heä thoáng caáp nöôùc coù keùt nöôùc a) vôùi 1 oáng ñöùng leân xuoáng keùt; b) vôùi 2 oáng ñöùng leân xuoáng keùt rieâng bieät •Öu ñieåm cuûa heä thoáng Döï tröõ ñöôïc löu löôïng caàn thieát Khoâng bò maát nöôùc ñoät ngoät Tieát kieäm ñieän vì khoâng söû duïng maùy bôm •Nhöôïc ñieåm cuûa heä thoáng Vì dung tích lôùn, naëng neân aûnh höôûng ñeán keát caáu cuûa nhaø Ñaët ôû nôi coù chieàu cao lôùn laøm aûnh höôûng myõ quan kieán truùc nhaø Duøng laâu nöôùc trong keùt bò baån Caùc nhöôïc ñieåm naøy ñöôïc khaéc phuïc baèng giaûi phaùp keát caáu, kieán truùc vaø quaûn lyù baûo trì. Ví duï: Moät nhaø 4 taàng, aùp löïc nöôùc baûo ñaûm cuûa maïng löôùi beân ngoaøi laø 16m, töùc laø nöôùc luoân leân tôùi taàng 3 thì choïn sô ñoà keùt nöôùc treân maùi laø hôïp lyù nhaát. c. Heä thoáng caáp nöôùc coù traïm bôm: AÙp duïng khi maïng löôùi beân ngoaøi khoâng baûo ñaûm aùp löïc (hoaøn toaøn hay thöôøng xuyeân). Trong tröôøng hôïp khoâng thöôøng xuyeân maùy bôm laøm nhieäm vuï thay cho keùt nöôùc. Bôm môû theo chu kyø baèng tay hay töï ñoäng baèng rô-le aùp löïc (khi aùp 27
löïc ñöôøng oáng thaáp, maùy bôm töï ñoäng môû maùy ñöa nöôùc tôùi nhöõng ñieåm tieâu thuï nöôùc). Sô ñoà naøy khoâng kinh teá baèng sô ñoà keùt nöôùc, vì toán ñieän, toán thieát bò, toán ngöôøi quaûn lyù (neáu môû maùy bôm baèng tay). Tröôøng hôïp aùp löïc ngoaøi phoá hoaøn toaøn khoâng ñaûm baûo thì phaûi coù maùy bôm chaïy lieân tuïc ñeå taêng aùp löïc, vì vaäy khoâng kinh teá, ít duøng, khi aùp duïng phaûi ñöôïc pheùp cuûa sôû nöôùc thaønh phoá vì maùy bôm huùt nöôùc tröïc tieáp töø oáng thaønh phoá. Noùi chung, heä thoáng caáp nöôùc chæ coù traïm bôm chæ söû duïng taïm khi duøng nöôùc vôùi thôøi gian ngaén hoaëc trong 1 thôøi gian nhaát ñònh naøo ñoù ôû coâng tröôøng hoaëc duøng caáp nöôùc cho tieåu khu, chöù khoâng duøng caáp nöôùc trong nhaø. d. Heä thoáng coù keùt nöôùc vaø traïm bôm: AÙp duïng cho tröôøng hôïp aùp löïc beân ngoaøi hoaøn toaøn khoâng ñaûm baûo. Maùy bôm laøm vieäc theo chu kyø, chæ môû khi keùt nöôùc gaàn heát nöôùc ñeå cung caáp cho caùc thieát bò veä sinh vaø boå sung cho keùt nöôùc. Trong nhöõng giôø khaùc keùt nöôùc seõ cung caáp nöôùc cho ñieåm duøng nöôùc. Sô ñoà naøy chæ aùp duïngkhi oáng nöôùc ngoaøi phoá lôùn cung caáp ñuû löu löôïng, khoâng aûnh höôûng ñeán söï duøng nöôùc phía sau nguoàn vaø phaûi ñöôïc pheùp cuûa cô quan quaûn lyù maïng löôùi caáp nöôùc thaønh phoá vì maùy bôm huùt nöôùc tröïc tieáp töø oáng thaønh phoá. Ví duï: Nhaø 4 taàng, aùp löïc ngoaøi phoá baèng 8m, nghóa laø nöôùc coù theå ñöa ñeán taàng treät; coù theå choïn sô ñoà keùt nöôùc vaø traïm bôm neáu ñöôïc cho pheùp. 2 7 6 5 4 1. OÁng daãn nöôùc töø thaønh phoá vaøo 2 2 2. Van ñoùng môû nöôùc 7 4 3. Ñoàng hoà ño nöôùc chính 4. Van xaû 8 7 5. OÁng chính phaân phoái beân trong nhaø 3 6. OÁng ñöùng 2 7. Van 1 chieàu 1 8. Maùy bôm Ñöôøng oáng daãn nöôùc vaøo Hình 2. 4: Sô ñoà heä thoáng coù keùt nöôùc vaø traïm bôm 28
e. Heä thoáng coù keùt nöôùc, traïm bôm vaø beå chöùa nöôùc ngaàm: AÙp duïng trong tröôøng hôïp aùp löïc nöôùc cuûa ñöôøng oáng beân ngoaøi hoaøn toaøn khoâng ñaûm baûo vaø quaù thaáp, ñoàng thôøi löu löôïng laïi khoâng ñaày ñuû (ñöôøng kính oáng beân ngoaøi nhoû). Neáu bôm tröïc tieáp töø ñöôøng oáng beân ngoaøi thì khoâng ñöôïc pheùp vì seõ aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán caùc ñôn vò duøng nöôùc gaàn ñoù. Theo quy phaïm thì aùp löïc ngoaøi nhoû hôn 6m thì phaûi xaây döïng beå chöùa nöôùc ngaàm. Beå chöùa nöôùc ngaàm thöôøng daët döôùi ñaát, maùy bôm seõ bôm nöôùc töø ñoù vaøo caùc nôi tieâu duøng vaø döï tröõ keùt nöôùc. Öu ñieåm cuûa heä thoáng: Baûo ñaûm vieäc cung caáp nöôùc trong nhaø moät caùch ñoäc laäp, chuû ñoäng vaø raát an toaøn trong söû duïng vaø hieän nay ñöôïc söû duïng nhieàu nhaát cho caáp nöôùc caùc coâng trình. 2 7 6 2 5 7 4 4 1. OÁng daãn nöôùc töø thaønh phoá vaøo 2 8 2. Van ñoùng môû nöôùc 3. Ñoàng hoà ño nöôùc chính 4. Van xaû 9 5. OÁng chính phaân phoái beân trong nhaø 2 6. OÁng ñöùng 7. Van 1 chieàu 3 8. Maùy bôm 2 9. Beå nöôùc 1 ñöôøng oáng daãn nöôùc vaøo Hình 2. 5: Sô ñoà heä thoáng coù keùt nöôùc, traïm bôm vaø beå chöùa Trong sô ñoà naøy coù 2 beå nöôùc laø beå chöùa nöôùc ngaàm vaø keùt nöôùc, caàn phaûi baûo veä, veä sinh cho 2 beå naøy. Trong quaûn lyù söû duïng caàn kieåm tra, suùc röûa theo ñònh kyø. f. Heä thoáng coù traïm khí eùp. AÙp duïng nhö tröôøng hôïp b, khi khoâng theå xaây döïng keùt nöôùc vì lyù do myõ quan, 29
keát caáu. Heä thoáng naøy quaûn lyù khoù, phaûi duy trì löôïng khí caàn thieát, caùc bình aùp löïc raát maéc tieàn. Bình aùp löïc Hình 2. 6: Sô ñoà heä thoáng caáp nöôùc coù traïm khí eùp (bình aùp löïc) g. Heä thoáng caáp nöôùc phaân vuøng: Tröôøng hôïp aùp löïc thaønh phoá baûo ñaûm ñöa leân moät soá taàng (4-5 taàng) thì ta neân söû duïng aùp löïc naøy cho kinh teá, khi ñoù moät soá taàng döôùi laáy nöôùc tröïc tieáp töø maïng löôùi thaønh phoá, caùc taàng treân seõ do keùt nöôùc vaø maùy bôm ñaûm nhieäm. Tröôøng hôïp naøy phaûi theâm moät oáng chính phaân phoái phía treân, vaø theâm khoaù moät chieàu treân oáng ñöùng ôû giöõa bieân giôùi 2 vuøng aùp löïc neáu coù oáng ñöùng ñi chung. 2 7 Ranh vuøng aùp löïc 77 777 6 5 2 7 4 1. OÁng daãn nöôùc töø thaønh phoá vaøo 2 8 2. Van ñoùng môû nöôùc 3. Ñoàng hoà ño nöôùc chính 4 Beå nöôùc ngaàm 4. Van xaû 5. OÁng chính phaân phoái beân trong nhaø 2 6. OÁng ñöùng 7. Van 1 chieàu 3 2 8. Maùy bôm 1 9. Beå nöôùc Ñöôøng oáng daãn nöôùc vaøo Hình 2. 7: Sô ñoà heä thoáng caáp nöôùc phaân vuøng 30
Vôùi nhaø cao taàng thì cuõng duøng sô ñoà naøy, nhöng caùc vuøng beân treân phaûi duøng maùy bôm taêng aùp löïc, tuøy theo ñoä cao cuûa nhaø maø chia ít hay nhieàu vuøng aùp löïc. Treân ñaây laø moät soá sô ñoà heä thoáng caáp nöôùc beân trong nhaø, khi thieát keá caàn nghieân cöùu kyõ, so saùnh phöông aùn, so saùnh veà kinh teá, kyõ thuaät, tieän nghi , ñeå choïn moät sô ñoà thích hôïp nhaát baûo ñaûm thoaû maõn caùc ñieàu kieän sau: Söû duïng toái ña aùp löïc ngoaøi phoá. Reû, quaûn lyù deã, thuaän tieän. Traùnh söû duïng nhieàu maùy bôm vì toán ñieän, toán quaûn lyù. Keát hôïp toát vôùi myõ quan kieán truùc cuûa ngoâi nhaø ñoàng thôøi choáng oàn cho ngoâi nhaø. 2.3. Heä thoáng caáp nöôùc nhaø cao taàng 2.3.1 Ñaëc ñieåm caáp thoaùt nöôùc cho nhaø cao taàng. Theo phaân loaïi nhaø cao taàng laø nhaø töø 9 taàng trôû leân. Nhaø cao taàng thöôøng laø coâng trình ña chöùc naêng, coù chieàu cao vaø khoái tích lôùn. Caùc ñaëc ñieåm cuûa nhaø cao taàng coù aûnh höôûng ñeán giaûi phaùp thieát keá xaây döïng heä thoáng caáp thoaùt nöôùc nhö sau: - Trong moät nhaø cao taàng coù theå coù nhieàu chöùc naêng khaùc nhau, caùc chöùc naêng coù theå ñoäc laäp nhö office, khaùch saïn, nhaø ôû caên hoä, sieâu thò thöông maïi vaø caùc coâng trình phuïc vuï caùc chöùc naêng chính treân nhö taàng kyõ thuaät, nhaø kho, nhaø xe, cöûa haøng (quaày) aên uoáng, bar, dòch vuï phuïc vuï söùc khoûe, theå duïc theå thao, caùc beå bôi, nhaø giaët uûi - Nhaø cao taàng coù chieàu cao lôùn, vì vaäy ñeå caùc nhu caàu duøng nöôùc ñöôïc bình thöôøng caàn phaûi quan taâm ñeán vaán ñeà ñieàu hoøa aùp löïc trong heä thoáng caáp nöôùc. - Nhaø cao taàng, ñaëc bieät laø nhaø coù nhieàu chöùc naêng khaùc nhau, thöôøng coù taàng kyõ thuaät. Taàng kyõ thuaät ñoàng thôøi laø nôi thay ñoåi caùc truïc kyõ thuaät trong nhaø. - Nhaø cao taàng laø coâng trình coù theå coù moät hoaëc moät soá ñoái töôïng cuøng tham gia quaûn lyù, neân sô ñoà caáp nöôùc coù theå laø taäp trung hay phaân vuøng. - Nhaø cao taàng laø coâng trình coù nhieàu heä thoáng kyõ thuaät vì vaäy thöôøng toå chöùc laép ñaët caùc heä thoáng kyõ thuaät trong hoäp kyõ thuaät. Hoäp kyõ thuaät coù theå laø hoäp ñaët caùc tuyeán chính cho toaøn nhaø hoaëc hoäp ñaët caùc tuyeán phuï cho töøng boä phaän, töøng phaàn, töøng haïng muïc coâng trình. - Nhaø cao taàng thöôøng ñoøi hoûi tieâu chuaån kyõ thuaät, tuoåi thoï, ñoä beàn cao vì 31
vaäy trang thieát bò duøng nöôùc, vaät tö ñöôøng oáng vaø maùy moùc cuõng ñoøi hoûi coù chaát löôïng töông öùng. - Do nhu caàu dieän tích ñeå xe, nhaø kho vaø boá trí caùc haïng muïc kyõ thuaät ôû taàng thaáp, trong khu dieän tích xaây döïng nhoû, ñeå ñaûm baûo myõ quan, traùnh oâ nhieãm cho khu vöïc xung quanh, caùc nhaø cao taàng thöôøng coù taàng haàm. Nhaø coù theå coù moät hoaëc nhieàu taàng haàm. Taàng haàm do thaáp hôn heä thoáng thoaùt nöôùc ngoaøi nhaø neân phaûi toå chöùc thoaùt nöôùc baèng bieän phaùp bôm nöôùc thaûi leân ñeå thaûi vaøo heä thoáng thoaùt nöôùc beân ngoaøi, cho neân caàn haïn cheá ñaët caùc khu veä sinh caùc thieát bò duøng nöôùc döôùi taàng haàm, hoaëc phaûi toå chöùc thaønh khu vöïc thoaùt nöôùc rieâng. - Nhaø cao taàng coù thang maùy vaø bao giôø cuõng coù khu vöïc giao thoâng coâng coäng noái vôùi heä thoáng giao thoâng ôû moãi taàng, vì vaäy caùc truïc kyõ thuaät thöôøng ñaët trong khu vöïc giao thoâng naøy. - Nhaø cao taàng vöøa cao vöøa roäng cho neân coù nhöõng tuyeán oáng caáp thoaùt thaúng, daøi hoaëc cao cho neân phaûi chuù yù söû duïng vaät lieäu laøm oáng, caùc giaûi phaùp thieát keá caùc caáu taïo, vò trí, caùch laép ñaët sao cho phuø hôïp, chòu ñöôïc aùp löïc, oáng co giaõn ñöôïc, traùnh ñöôïc rung luùn, traùnh choâ nhieät ñoä cao vaø nhieät ñoä thaáp 2.3.2 Giaûi phaùp caáp nöôùc nhaø cao taàng Ñoái vôùi caùc nhaø cao taàng, nhaát laø nhöõng nhaø coù soá taàng lôùn hôn 10 taàng, thì vieäc caáp nöôùc caàn löu yù tôùi ñaëc ñieåm aùp löïc, khaû naêng chòu aùp cuûa caùc duïng cuï veä sinh, ñöôøng oáng, phuï tuøng cuõng nhö vieäc tính toaùn löïa choïn bôm vaø ñoä co giaûm cuûa vaät lieäu laøm oáng. Sô ñoà heä thoáng caáp nöôùc cho nhaø cao taàng laø sô ñoà caáp nöôùc phaân vuøng aùp löïc. Trong moãi vuøng caàn khoáng cheá aùp löïc thuûy tónh khoâng ñöôïc vöôït quaù aùp löïc cho pheùp Hgh = 60m ( ñoái vôùi caáp nöôùc chöõa chaùy Hgh ≤ 90m). Soá vuøng nv phuï thuoäc soá taàng nhaø ntn vaø chieàu cao taàng nhaø Htn ntn × Htn nv = (vuøng) H gh Treân moãi vuøng cuûa nhaø caàn coù taàng kyõ thuaät ñeå boá trí ñöôøng oáng phaân phoái, caùc beå chöùa, caùc thieát bò vaø phuï tuøng khaùc. Soá taàng nhaø cuûa vuøng thöù nhaát ntn1 laáy phuï thuoäc vaøo aùp löïc khoáng cheá (nhoû nhaát) ôû trong maïng löôùi caáp nöôùc ngoaøi nhaø taïi vò trí laáy nöôùc. 32
H −1.5 n = min tn1 4 Trong ñoù: 4 laø aùp löïc nöôùc caàn thieát cho moät taàng thöôøng (m) 1.5 coù ñôn vò laø m laø heä soá do taàng treät aùp löïc nöôùc baèng aùp taàng thöôøng coäng 1,5m. Nöôùc caáp vaøo maïng löôùi cuûa vuøng tieáp theo do maùy bôm taêng aùp thöïc hieän. Neáu nöôùc töø beå chöùa boá trí ôû moät taàng kyõ thuaät, duøng maùy bôm ñöa tôùi beå chöùa phuïc vuï cho vuøng khaùc thì sô ñoà maïng löôùi ñoù goïi laø sô ñoà noái tieáp (hình 2.8a), sơ đồ này được dùng cho nhà có chiều cao bất kỳ. Nếu nhà có chiều cao quá lớn thì tùy theo tính toán mà bố trí số lượng bể chứa và máy bơm cho phù hợp. Neáu boá trí treân moãi taàng kyõ thuaät traïm bôm taêng aùp thì coâng taùc quaûn lyù vaän haønh phöùc taïp hôn, yeâu caàu phaûi coù keát caáu choáng oàn, choáng rung khi maùy bôm hoaït ñoäng. Neáu caáp nöôùc cho moãi vuøng baèng maùy bôm taêng aùp boá trí ôû taàng moät ( hoaëc taàng haàm), thì goïi laø sô ñoà song song (hình 2.8b), sơ đồ này chỉ sử dụng cho nhà có chiều cao không lớn để máy bơm có thể bơm nước từ tầng trệt lên đến trên mái của ngôi nhà, lưu lượng của máy bơm không đòi hỏi cao. Neáu nöôùc caáp cho caùc vuøng ñöôïc laáy töø oáng ñaåy cuûa moät traïm bôm ñaët ôû taàng treät goïi laø sô ñoà caân baèng beå chöùa keùt nöôùc (hình 2.8c). Caùc phuï tuøng vaø thieát bò caàn thieát treân sô ñoà caáp nöôùc nhaø cao taàng theå hieän treân hình 2.8, sơ đồ này chỉ sử dụng cho nhà có chiều cao không lớn để máy bơm có thể bơm nước từ tầng trệt lên đến trên mái của ngôi nhà, lưu lượng của máy bơm đòi hỏi phải cao để có thể cung cấp nước cho toàn nhà. 33
a) b) c) 1 1 1 4 4 3 1 1 1 3 4 2 3 3 4 3 2 4 2 3 3 3 Hình 2. 8: Sô ñoà caáp nöôùc nhaø cao taàng a-Noái tieáp; b- song song; c- caân baèng beå chöùa 1- Beå chöùa; 2- bôm taêng aùp; 3- van ñoùng môû nöôùc; 4- van moät chieàu. Nhaø cao taàng coù chieàu cao lôùn neân aùp löïc cung caáp cuõng lôùn, thaäm chí raát lôùn. Vì vaäy, xeùt veà maët aùp löïc, nhaø cao taàng yeâu caàu bôm phaûi coù aùp löïc lôùn, oáng vaø bieän phaùp noái oáng phaûi chòu ñöôïc aùp löïc coâng taùc vaø aùp löïc thöû cao. Trong maïng löôùi caáp nöôùc moät vuøng phaûi coù bieän phaùp ñieàu chænh aùp löïc traùnh ñeå aùp löïc taàng döôùi quaù lôùn, taàng treân quaù nhoû khoâng ñaùp öùng yeâu caàu döû duïng. Nhaø cao taàng yeâu caàu thaåm myõ cao, keát caáu baèng BTCT, vì vaäy oáng phaûi ñi ngaàm trong töôøng, traàn hoaëc hoäp kyõ thuaät. Do coù nhieàu tuyeán kyõ thuaät neân trong coâng trình thöôøng coù hoäp kyõ thuaät chung cho toaøn nhaø, coù hoäp daønh rieâng cho töøng khu veä sinh. Trong töøng khu veä sinh, vieäc phaân phoái nöôùc coù theå phaân phoái döôùi leân hoaëc treân xuoáng. Ñeå haïn cheá ñi qua saøn, ñeå xaû kieät nöôùc trong oáng, toát nhaát neân phaân phoái nöôùc theo hình thöùc töø treân traàn nhaø xuoáng. Giaûm aùp vaø ñieàu hoøa aùp löïc coâng taùc trong nhaø cao taàng laø vaán ñeà quan troïng. Khi tính toaùn giaûm aùp caàn löu yù trò soá giaûm aùp khoâng neân quaù lôùn, phaûi keát hôïp 34
ñöôøng ñaëc tính cuûa van ñeå xaùc ñònh möùc giaûm aùp cho phuø hôïp. Khi aùp löïc lôùn, ñoä chaân khoâng trong van lôùn, laøm cho oáng bò rung ñoäng gaây tieáng oàn. Tröôøng hôïp caàn giaûm aùp lôùn ngöôøi ta duøng nhieàu van giaûm aùp lieân tieáp. Trò soá aùp löïc caàn giaûm cuûa tuyeán töø keùt xuoáng coù theå tính theo coâng thöùc sau: H = Z k − a∑ hd − Z dc − ho + Trong ñoù: + H: Trò soá aùp löïc caàn giaûm (m) + Zk, Zdc coát möïc nöôùc thaáp nhaát trong keùt vaø coát taïi duïng cuï veä sinh baát lôïi nhaát cuûa vuøng caáp nöôùc (m) + ho: aùp löïc töï do taïi duïng cuï veä sinh baát lôïi nhaát (m) + a: heä soá toån thaát cuïc boä trong tuyeán caáp nöôùc + aΣhd: Toång toån thaát aùp löïc töø keùt nöôùc xuoáng ñeán duïng cuï veä sinh baát lôïi nhaát cuûa vuøng caáp nöôùc (m) trò soá aùp löïc caàn giaûm aùp cuûa tuyeán töø thuøng khí neùn leân coù theå tính theo coâng thöùc sau: p H = Z t + − a∑hd − Z dc − ho γ Trongđñoù: + H: Trò soá aùp löïc caàn giaûm (m) + Zt, Zdc coát möïc nöôùc thaáp nhaát trong thuøng khí neùn vaø coát taïi duïng cuï veä sinh baát lôïi nhaát cuûa vuøng caáp nöôùc (m) + ho: aùp löïc töï do taïi duïng cuï veä sinh baát lôïi nhaát (m) + a: heä soá toån thaát cuïc boä trong tuyeán caáp nöôùc, maïng trong nhaø laø oáng ngaén thuûy löïc, a=1.2-1.4 + aΣhd: Toång toån thaát aùp löïc töø thuøng khí neùn ñeán duïng cuï veä sinh baát lôïi nhaát cuûa vuøng caáp nöôùc (m) p + : coät nöôùc aùp löïc toái thieåu trong thuøng khí neùn (m) γ Sô ñoà caáp nöôùc cho nhaø cao taàng coù keùt nöôùc treân maùi nhö sau: Nöôùc töø maïng caáp nöôùc thaønh phoá vaøo beå chöùa, töø beå chöùa nöôùc ñöôïc bôm leân treân maùi nhaø vaø caáp xuoáng coâng trình. Trong moãi vuøng aùp löïc caàn phaûi coù caùc van giaûm aùp ñieàu tieát aùp löïc giöõa caùc taàng sao cho baûo ñaûm khoâng coù taàng naøo aùp löïc quaù yeáu hoaëc quaù maïnh. Caùc van aùp löïc naøy ñöôïc ñaët treân oáng ñöùng. Ngoaøi ra cuøng coøn phaûi tính toaùn ñöôøng kính 35
oáng ñöùng cho phuø hôïp vôùi löu löôïng cuûa töøng ñoaïn. 28 1. OÁng phaân phoái cuûa tieåu khu 2. OÁng noái 27 3. Ñoàng hoà VUØNG III 26 4. Van phao 29 5. Beå chöùa 13 6. OÁng huùt 25 7. Maùy bôm 8. OÁng ñaåy cuûa maùy bôm 19 9. Bình aùp löïc TAÀNG KYÕ THUAÄT 18 30 10. OÁng chính caáp nöôùc vuøng 1 20 25 11, 12, 13. OÁng phaân phoái beân trong vuøng 1, 2, 3 14, 15. OÁng lieân heä giöõa vuøng 1 vaø 2, vuøng 2 vaø 3 12 16, 17. OÁng cung caáp nöôùc cho bình aùp löïc vuøng 2 vaø 3 18,23, 19, 24. Bình aùp löïc cho vuøng 2 vaø 3 27 26 20. OÁng phaân phoái caáp cho vuøng 2 21, 22. OÁng khöû giöõa caùc bình aùp löïc VUØNG II 28 25. OÁng nhaùnh phaân phoái trong nhaø 26. OÁng ñöùng phaân phoái 21 22 27. OÁng caáp cho caùc duïng cuï veä sinh 16 17 28. Van ñoùng môû nöôùc 29. Voøi thaùo xaû oáng ñöùng 27 30. Van ñoùng oáng nhaùnh 26 VUØNG I 28 29 11 25 10 23 9 HAÀM KYÕ THUAÄT 4 5 24 3 8 2 6 7 14 15 1 Hình 2.9: Sô ñoà phaân vuøng caáp nöôùc nhaø cao taàng Ví duï: ñoái vôùi 1 ngoâi nhaø 19 taàng vaø 2 taàng haàm, coù keùt nöôùc treân maùi ñöôïc phaân thaønh 5 vuøng aùp löïc nhö sau: + Töø taàng 18 trôû leân coù bôm taêng aùp vaø thuøng kích naêng. + Töø taàng 15 ñeán taàng 17 ñöôïc caáp tröïc tieáp (khoâng taêng giaûm aùp) + Töø taàng 10 ñeán taàng 14, coù van giaûm aùp G1 + Töø taàng 6 ñeán taàng 9, coù van giaûm aùp G2. + Töø taàng 5 trôû xuoáng, coù caùc van giaûm aùp G3, G4, G5. Löu löôïng cho nhaø cao taàng thöôøng lôùn vì vaäy dung tích keùt nöôùc cuõng lôùn. Vieäc ñaët keùt dung tích lôùn treân cao laø raát baát lôïi, aûnh höôûng ñeán ñoä oån ñònh cuûa nhaø. Ñeå phaân boá ñeàu taûi troïng leân heä keát caáu nhaø ngöôøi ta thöôøng phaân thaønh nhieàu 36
keùt, thöïc teá nhieàu tröôøng hôïp ngöôøi ta duøng bình aùp löïc thay keùt nöôùc, coøn goïi laø bình tích naêng (Ví duï cuïm nhaø Deawoo ôû Ngoïc Khaùnh Haø Noäi coù söû duïng loaïi naøy). Traïm khí neùn thöôøng ñieàu khieån bôm nöôùc tö ñoäng vì vaäy seõ ñôn giaûn cho quaù trình quaûn lyù coâng trình. Trong sô ñoà naøy nöôùc töø beå chöùa theo bôm vaøo coâng trình, trong coâng trình phaân thaønh nhieàu vuøng caáp nöôùc. Bình aùp löïc thöôøng ñaët chung vôùi bôm trong moät traïm. Traïm ñaët ngoaøi hoaëc trong nhaø vaø ñaët noåi hoaëc ñaët ngaàm döôùi ñaát. Heä thoáng caáp nöôùc noùng cho taát caû caùc nhaø cao taàng taïi Vieät Nam hieän chöa coù neùt rieâng, löôïng nöôùc noùng duøng trong coâng trình cuûa caùc tænh phía Nam thöôøng nhoû, caùc tænh phía Baéc muøa Ñoâng duøng nhieàu, song muøa heø thì haàu nhö khoâng ñaùng keå. Vì vaäy heä thoáng caáp nöôùc noùng cuûa ta hieän nay söû duïng heä thoáng nöôùc noùng trung taâm laø khoâng hieäu quaû, chuû yeáu laø heä thoáng nöôùc noùng cuïc boä, giaûi quyeát vieäc ñun vaø caáp ngay taïi nôi duøng nöôùc. Hoaëc cuõng coù theå söû duïng heä thoáng caáp nöôùc noùng duøng pin maët trôøi, vì mieàn Nam vaø muøa heø cuûa mieàn Baéc thì löôïng naêng löôïng maët trôøi coù theå giuùp giaûm chi phí ñieän naêng cho vieäc ñun nöôùc noùng naøy. 37
Chöông 3 MAÏNG LÖÔÙI ÑÖÔØNG OÁNG CAÁP NÖÔÙC TRONG COÂNG TRÌNH I. NUÙT ÑOÀNG HOÀ ÑO NÖÔÙC 1.1.Ñöôøng oáng daãn nöôùc vaøo coâng trình 1.1.1. Ñònh nghóa OÁng daãn nöôùc vaøo nhaø hay vaøo ñôn vò duøng nöôùc laø ñeå daãn töø maïng löôùi caáp nöôùc beân ngoaøi vaøo nuùt ñoàng hoà ño nöôùc. Tuyø sô ñoà caáp nöôùc cho ñôn vò duøng nöôùc maø oáng daãn nöôùc coù theå vaøo ñeán beå chöùa nöôùc taäp trung hay vaøo ñeán heä thoáng phaân phoái beân trong nhaø. Tuyø yeâu caàu duøng nöôùc cuûa ñôn vò duøng nöôùc maø oáng daãn coù theå coù 1 hay nhieàu oáng. Coù caùc giaûi phaùp sau: OÁng daãn nöôùc vaøo 1 beân (a) OÁng daãn nöôùc vaøo hai beân (b) OÁng daãn nöôùc vaøo nhieàu ñöôøng, aùp duïng cho nhöõng nhaø lôùn vaø ñôn vò ôû duøng nöôùc coù thieát bò veä sinh phaân taùn (c) a. Daãn nöôùc vaøo moät beân b. Daãn nöôùc vaøo hai beân c. Daãn nöôùc vaøo nhieàu ñöôøng 38
Hình 3. 1: Caùc hình thöùc boá trí oáng daãn nöôùc vaøo nhaø Coù theå choã ñöôøng daãn nöôùc vaøo ñôn vò duøng nöôùc noái vôùi ñöôøng oáng nöôùc ngoaøi phoá phaûi boá trí moät hố thaêm trong ñoù coù boá trí caùc van ñoùng môû nöôùc, van 1 chieàu, van xaû khi caàn thieát. Khi D ≤ 40mm coù theå chæ caàn van 1 chieàu, xaây hoäp baûo veä ñôn giaûn khoâng caàn gieáng. Ñöôøng oáng daãn nöôùc vaøo ñôn vò duøng nöôùc, vaøo nhaø cuõng choân saâu nhö ñöôøng oáng beân ngoaøi, khoaûng 0.8m nôi coù taûi troïng beân treân vaø choân caïn 10-20 cm neáu nhö ñaët ôû vò trí khoâng xe coä hay coù nhöõng bieän phaùp traùnh ñöôïc löïc ñoäng laøm vôõ oáng. OÁng theùp vaø oáng theùp traùng keõm khoâng ñöôïc choân tröïc tieáp xuoáng ñaát coù tính aên moøn, ñaát coù nöôùc ngaàm. Muoán choân phaûi coù bieän phaùp choáng aên moøn. Tröôùc ñaây thöôøng duøng oáng gang ≥ 50mm. Nhoû hôn 50mm duøng oáng saét traùng keõm boïc vaûi vaø bitum choáng aên moøn, ngaøy nay duøng chuû yeáu oáng chaát deûo (oáng nhöïa cöùng) 1.1.2. Chi tieát choã noái ñöôøng oáng daãn vaøo vôùi oáng ngoaøi phoá. Coù caùc caùch sau: a. Duøng teâ thaäp laép saün khi xaây döïng ñöôøng oáng caáp nöôùc beân ngoaøi tieän lôïi vaø ñôn giaûn, khi caàn noái khoâng phaûi caét nöôùc. (Hình 3.2.a) 39
Hình 3. 2: Chi tieát noái ñöôøng oáng daãn nöôùc vaøo nhaø vôùi ñöôøng oáng caáp nöôùc beân ngoaøi b. Laép theâm teâ vaøo ñöôøng oáng caáp nöôùc beân ngoaøi hieän haønh, thaùo dôõ oáng laép teâ, ñoùng nöôùc moät thôøi gian ñeå thi coâng. Caùch naøy coù nhieàu thieáu soùt vaø khoâng tieän lôïi. c. Duøng nhaùnh laáy nöôùc (ñai khôûi thuyû) (hình 3.2.b). Chuïp ngoài (1) ñöôïc aùp vaøo ñöôøng oáng caáp nöôùc beân ngoaøi(3) baèng eâcu. Maùy khoan (6) khoan loã cho nöôùc chaûy ra. Giöõa chuïp ngoài vaø oáng nöôùc beân ngoaøi coù taám neäm cao su (4) hình vaønh khaên ñaët xung quanh loã khoan ñeå nöôùc khoûi roø ræ ra ngoaøi. Loã khoan coù ñöôøng kính nhoû hôn 1/3 ñöôøng kính oáng caáp nöôùc beân ngoaøi. Chuïp ngoài coù theå cheá taïo theo kieåu ren, mieäng loe hoaëc maët bích (hình 3.2.c) ñeå deã daøng noái vôùi khoaù ñoùng nöôùc. Sau khi khoan thuûng oã ñaït yeâu caàu, ruùt khoan ra, nhanh choùng laép khoaù vaøo, ñoùng khoaù laïi roài tieáp tuïc noái ñöôøng oáng daãn nöôùc vaøo nhaø. Khi khoâng coù maùy khoan coù theå duøng phöông phaùp thuû coâng töùc laø duøng ñuïc vaø buùa tay ñeå ñuïc loã, (phöông phaùp naøy hay duøng). Phaûi caét nöôùc trong khi ñuïc loã. Phöông phaùp duøng chuïp ngoài vaø voøng coå ngöïa coù nhieàu öu ñieåm vaø thi coâng nhanh, khoâng phaûi caét nöôùc. Do ñoù hieän nay ñöôïc söû duïng nhieàu nhaát. 1.1.3 Chi tieát ñöôøng oáng caáp nöôùc qua töôøng nhaø. Ñeå ñeà phoøng tröôøng hôïp nhaø bò luùn keùo theo oáng, laøm xoâ leäch beå vôõ oáng hoaëc hoûng moái noái, khi qua töôøng, moùng nhaø phaûi cho oáng chui qua moät loã hoûng hoaëc 40
moät oáng bao baèng kim loaïi coù ñöôøng kính lôùn hôn ñöôøng kính oáng töø 200 mm trôû leân. Khe hôû giöõa loã vaø oáng phaûi nheùt ñaày baèng vaät lieäu ñaøn hoài: ñaát seùt nhaõo, vöõa ximaêng. Trong tröôøng hôïp ñaát aåm öôùt hoaëc coù nöôùc ngaàm neân ñaët oáng trong 1 oáng bao baèng kim loaïi hoaëc baèng chaát deûo coù ñöôøng kính lôùn hôn oáng caáp 200-300mm ÑAÁT SEÙT NHAÕO SÔÏI BITUM TAÁM THEÁP 100 100 100 VÖÕA XIMAÊNG #75-100 OÁNG BAO MOÁI HAØN VÖÕA XI MAÊNG ÑAÁT SEÙT NHAÕO BEÂ TOÂNG #70 a) b) Hình 3. 3: Chi tieát ñöôøng oáng caáp nöôùc qua töôøng nhaø a) Trong möïc nöôùc ngaàm; b) Treân möïc nöôùc ngaàm 1.2.Ñoàng hoà ño nöôùc 1.2.1.Nhieäm vuï cuûa ñoàng hoà ño nöôùc. - Xaùc ñònh vaø ghi löôïng nöôùc tieâu thuï. - Xaùc ñònh löôïng nöôùc hao huït treân ñöôøng oáng ñeå phaùt hieän nhöõng choã bò ròn vaøvôõ. - Nghieân cöùu vaø ñieàu tra heä thoáng caáp nöôùc hieän haønh ñeå xaùc ñònh tieâu chuaån duøng nöôùc vaø cheá ñoä duøng nöôùc cho coâng taùc thieát keá. 1.2.2. Sô ñoà thieát bò nuùt ñoàng hoà - Treân ñöôøng oáng daãn nöôùc vaøo nhaø nhaát thieát phaûi coù ñoàng hoà ño nöôùc, coøn tuyø theo sô ñoà cung caáp nöôùc maø coù hay khoâng coù hoá thaêm cho ñoàng hoà. - Sô ñoà laép thieát bò nuùt ñoàng hoà khaùc nhau tuyø thuoäc soá löôïng, loaïi ñoàng hoà, tuyø thuoäc vaøo ñoä lôùn vaø tính thay ñoåi löu löôïng cuûa ñôn vò tieâu thuï nöôùc. Coù caùc sô ñoà sau ñaây: 41
a) Khoâng voøng (vôùi D<100mm) b) Ñaët voøng (vôùi D≥100mm) Hình 3. 4: Caáu taïo nuùt ñoàng hoà ño nöôùc. ÑOÀNG HOÀ NÖÔÙC KHAÂU NOÁI ÑOÀNG HOÀ NÖÔÙC VAN GOÙC Ø 3/4 x 3/4 VAN BI Ø 3/4 TUÙM THAU Ø 3/4 x 1/2 VAN COÙC Ø 3/4 x 27mm 0,6m HDPE (D=27mm) OÁNG NGOAØI PHOÁ Dn ÑAI KHÔÛI THUÛY Ø Dn x 3/4 Hình 3. 5: Chi tieát ñaàu noái töø oáng ngoaøi phoá vaøo ñoàng hoà ño nöôùc Nuùt ñoàng hoà ño nöôùc goàm ñoàng hoà ño nöôùc vaø caùc thieát bò phuï tuøng khaùc nhö: Caùc loaïi van ñoùng môû nöôùc, van xaû nöôùc, caùc boä phaän noái oáng Nuùt ñoàng hoà ño nöôùc thöôøng boá trí treân ñöôøng oáng daãn nöôùc vaøo nhaø sau khi ñi qua töôøng nhaø töø 1-2m vaø ñaët ôû nhöõng nôi cao raùo, deã xem xeùt, ít ngöôøi qua laïi. 42
Thoâng thöôøng ngöôøi ta hay boá trí ñoàng hoà ño nöôùc ôû gaàm caàu thang, trong taàng haàm, trong moät hoá noâng döôùi neàn nhaø taàng 1 (coù theå ôû haønh lang nhöng khoâng qua phoøng ôû), coù naép ñaäy coù theå môû ra ñöôïc. Trong tröôøng hôïp ñaëc bieät cuõng coù theå boá trí beân ngoaøi töôøng nhaø. Ñeå vieäc thi coâng deã daøng, nhanh choùng, coù theå cheá taïo saün caùc hoäp beâ toâng ñaët toaøn boä nuùt ñoàng hoà trong ñoù. Nuùt ñoàng hoà ño nöôùc coù theå boá trí oáng voøng hoaëc khoâng voøng. Ñaët khoâng voøng thöôøng chæ aùp duïng trong tröôøng hôïp ngoâi nhaø caàn löôïng nöôùc nhoû hoaëc coù nhieàu ñöôøng daãn nöôùc vaøo nhaø (hình 3.4a). Boá trí voøng trong tröôøng hôïp ngoâi nhaø caàn löôïng nöôùc lôùn, yeâu caàu caáp nöôùc lieân tuïc, muïc ñích laø ñeå khi ñoàng hoà hoûng hoaëc caàn söûa chöõa thì vaãn coù ñöôøng daãn nöôùc vaøo nhaø cung caáp cho tieâu duøng (hình 3.4b). Ñoàng hoà ño nöôùc loaïi caùnh quaït phaûi ñaët naèm ngang, loaïi tuoác bin coù theå ñaët xieân, naèm ngang, hay thaúng ñöùng. Tröôùc vaø sau ñoàng hoà ño nöôùc phaûi coù van ñoùng môû nöôùc khi caàn thieát. Lieàn ngay sau ñoàng hoà thöôøng boá trí van xaû ñeå xaû nöôùc khi caàn thieát hoaëc xaû nöôùc khi xuùc xaû vaø khöû truøng. 1.2.3. Choïn ñoàng hoà ño nöôùc. Caàn phaûi xeùt khaû naêng vaän chuyeån cuûa noù. Khaû naêng cuûa töøng loaïi ñoàng hoà nöôùc khaùc nhau seõ khaùc nhau thöôøng bieåu hieän baèng löu löôïng ñaëc tröng cuûa ñoàng hoà, töùc laø löu löôïng nöôùc chaûy qua ñoàng hoà tính baèng m3/h khi toån thaát aùp löïc cuûa ñoàng hoà laø 10m. Choïn ñoàng hoà phaûi thoûa maõn caùc ñieàu kieän sau. 1.2.3.1. Ñieàu kieän veà löu löôïng. a. Choïn theo löu löôïng ñaëc tröng. Qng.d < 2×Qdtr (1) 3 Qng.đ: Löu löôïng nöôùc ngaøy ñeâm cuûa ngoâi nhaø ñoù (m /ng.ñ). Xaùc ñònh döïa vaøo tieâu chuaån vaø cheá ñoä duøng nöôùc cuûa caùc nhaø. 3 Qđtr: Löu löôïng nöôùc ñaëc tröng cuûa ñoàng hoà ñöôøng oáng nöôùc (m /h) b. Choïn theo löu löôïng tính toaùn: Qtt(l/s) Löu löôïng tính toaùn phaûi naèm giöõa giôùi haïn treân vaø döôùi cuûa ñoàng hoà Qmin (l / s) ≤ Qtt (l / s) ≤ Qmax (2) Giôùi haïn döôùi laø löu löôïng nhoû nhaát maø ñoàng hoà coù theå ño ñöôïc, coøn goïi laø ñoä nhaïy cuûa ñoàng hoà, neáu löu löôïng qua ñoàng hoà lôùn hôn löu löôïng ñoù (khoaûng 6÷8% löu löôïng nöôùc trung bình) thì ñoàng hoà seõ chaïy, coøn neáu nhoû hôn thì ñoàng hoà khoâng chaïy hoaëc lôùn hôn thì gaây hoûng ñoàng hoà. Giôùi haïn treân laø löu löôïng lôùn nhaát cho qua ñoàng hoà maø khoâng laøm cho ñoàng 43
hoà bò hö vaø toån thaát quaù lôùn, giôùi haïn tính toaùn cuûa ñoàng hoà khoaûng 45÷50% löu löôïng ñaëc tröng. Ñeå choïn ñoàng hoà ñöôøng oáng nöôùc ta söû duïng caùc baûng töông töï sau ñaây coù ghi ñaày ñuû caùc ñaëc tính cuûa ñoàng hoà ñöôøng oáng nöôùc. Baûng 3. 1: Baûng ñoàng hoà ño nöôùc cuûa Lieân Xoâ Löu löôïng lôùn Löu löôïng nhoû Löu löôïng ñaëc Loaïi ñoàng hoà Côõ ñoàng hoà nhaát cho pheùp nhaát cho pheùp tröng (m3/h) (l/s) (l/s) 15 3 0.4 0.003 Loaïi caùnh quaït 20 5 0.7 0.04 BK 30 10 1.4 0.07 40 20 2.8 0.14 50 70 6 0.90 80 250 22 1.70 Loaïi tua bin BB 100 440 39 3.00 150 1000 100 4.40 200 17.000 150 7.20 1.2.3.2. Ñieàu kieän veà aùp löïc. Quy phaïm quy ñònh nhö sau: Toån thaát aùp löïc qua ñoàng hoà: − Tröôøng hôïp sinh hoaït thoâng thöôøng: Loaïi caùnh quaït: hñh ≤ 2.5m Loaị tuabin: hñh ≤ 1.5m − Tröôøng hôïp co ́ chaý Loaïi caùnh quaït: hñh ≤ 5m Loaị tuabin: hñh ≤ 2.5m Toån thaát aùp löïc qua ñoàng hoà ño nöôùc coù theå xaùc ñònh theo coâng thöùc sau: 2 H dh = S × q (m) (3) q: löu löôïng nöôùc tính toaùn: (l/s) S: Söùc khaùng cuûa ñoàng hoà ño nöôùc (coù trong tôø chæ daãn söû duïng ñaëc tính cuûa ñoàng hoà) Coù theå laáy theo baûng 3.2 44
Baûng 3. 2: Söùc khaùng cuûa ñoàng hoà ño nöôùc Côõ ñoàng 15 20 30 40 50 80 100 150 200 hoà (mm) S 14.4 5.2 1.3 0.32 0.02650.00207 0.000675 0.000130.0000453 Sau khi döïa vaøo löu löôïng Q ñeå choïn ñöôïc ñoàng hoà thích hôïp, ta caàn kieåm tra laïi ñieàu kieän veà toån thaát aùp löïc qua ñoàng hoà xem coù vöôït qua trò soá cho pheùp hay khoâng. Theo kinh nghieäm, côõ ñoàng hoà ño nöôùc thöôøng choïn baèng hoaëc nhoû hôn moät baäc so vôùi ñöôøng kính oáng daãn vaøo. Chaúng haïn: ñöôøng kính oáng daãn vaøo Þ50mm choïn côõ ñoàng hoà 40 Ví duï: Moät ngoâi nhaø taäp theå goàm 600 ngöôøi ôû, löu löôïng nöôùc tính toaùn 5(l/s). Haõy choïn ñoàng hoà ño nöôùc cho ngoâi nhaø ñoù (tieâu chuaån duøng nöôùc laø 100 (l/ngöôøi.ng.ñ) Giaûi Caùch 1: Choïn theo löu löôïng tính toaùn Döïa vaøo baûng 3.1 choïn ñoàng hoà côõ BB50 vì Qmin = 9 (l/s) < Qtt = 5 (l/s) < Qmax = 6 (l/s) Theo baûng 3.2 ñoàng hoà BB50 coù söùc khaùng S=0.0265 Vaäy toån thaát aùp löïc qua ñoàng hoà laø: 2 2 Hñh = Sq = 0.0265×5 = 0.66 < 1.5m. Choïn BB50 laø hôïp lyù Caùch 2: Theo löu löôïng ñaëc tröng cuûa ñoàng hoà Tieâu chuaån duøng nöôùc 100 (l/ng.ng.ñ), do ñoù löu löôïng duøng nöôùc cuûa ngoâi nhaø: 600 ×100 Q = = 60m3 / ng ng.d 1000 3 3 Theo baûng 3.1, ta choïn ñoàng hoà BB50 coù Qñtr = 70m /h vì Qng.ñ = 60m < 2Qñtr = 140m3 Toån thaát ñoàng hoà nhö treân h=0.66m <1.5m II. CAÁU TAÏO MAÏNG LÖÔÙI CAÁP NÖÔÙC BEÂN TRONG NHAØ Maïng löôùi caáp nöôùc beân trong nhaø laø söï hôïp thaønh cuûa ñöôøng oáng, caùc boä phaän noái OÁng (phuï tuøng) vaø caùc thieát bò caáp nöôùc bao goàm: 45
1. OÁng phaân phoái chính 6 7 2. OÁng noái töø oáng chính vaøo nhaø 3. OÁng chính phaân phoái trong nhaø 5 4. OÁng daãn ñeán oáng ñöùng 6 7 5. OÁng ñöùng 3 6. OÁng nhaùnh 5 7. OÁng lieân heä 4 2 1 Hình 3. 6: Sô ñoà heä thoáng caáp nöôùc 2.1.OÁng vaø caùc boä phaän noái oáng a. OÁng OÁng caáp nöôùc trong nhaø thöôøng duøng: oáng theùp traùng keõm, oáng theùp ñen, oáng gang, oáng nhựa tổng hợp. Ngày nay chủ yếu dùng ống nhựa tổng hợp cấp nước cho mạng lưới cấp nước bên trong và mạng lưới đường ống phân phối nước bên ngoài, một số nơi còn dùng ống nhựa tổng hợp loại đặc biệt cho cấp nước nóng. -OÁng nhöïa coù ñöôøng kính töø φ21÷φ500, moãi oáng daøi töø 4÷6m. OÁng nhöïa u.PVC ngaøy caøng ñöôïc söû duïng nhieàu trong cuoäc soáng, daàn daàn thay theá caùc loaïi oáng gang, theùp, xi maêng vì noù coù nhieàu öu ñieåm hôn: Nheï nhaøng,deã vaän chuyeån. Maët trong,ngoaøi oáng boùng,heä soá ma saùt nhoû. Chòu ñöôïc aùp löïc cao. Laép ñaët nheï nhaøng,chính xaùc,beàn khoâng thaám nöôùc. Ñoä beàn cô hoïc vaø ñoä chòu va ñaäp cao. Söû duïng ñuùng yeâu caàu kyõ thuaät ñoä beàn khoâng döôùi 50 naêm. Giaù thaønh reû,chi phí laép ñaët thaáp so vôùi caùc loaïi oáng khaùc. Ñoä chòu hoùa chaát cao (ôû nhieät ñoä 0oC ñeán 45oC chòu ñöôïc caùc hoùa chaát axit,kieàm,muoái.) Khoâng söû duïng lieân tuïc ôû moät trong caùc ñieàu kieän sau: Nhieät ñoä lôùn hôn 45oC Döôùi taùc duïng cuûa tia töû ngoaïi, aùnh naéng maët trôøi. - OÁng theùp traùng keõm: thöôøng coù φ10÷70mm, moãi oáng daøi töø 4÷8m. - Vôùi nhöõng oáng chính caáp nöôùc trong nhaø, döôùi taàng haàm trong nhaø coâng nghieäp, coøn duøng oáng theùp ñen coù φ15÷70mm b. Caùc boä phaän noái oáng: 46
+ Caùc boä phaän noái oáng baèng gang (Hình 3.7a) - OÁng loàng ñeå noái hai ñoaïn thaúng vôùi nhau 1) - Teâ, thaäp ñeå baét noái caùc oáng nhaùnh 4)5)6)8) - Cuùt ñeå noái choã ngoaët hoaëc cong 3) - Coân ñeå chuyeån ñöôøng kính to sang ñöôøng kính nhoû 2) - Nuùt bòt ñeå bòt chaët ñaàu oáng 7) - Raéc co ñeå noái caùc ñoaïn oáng thaúng trong tröôøng hôïp thi coâng khoù khaên (khi söûa chöõa hai ñaàu oáng laép nöôùc) - Caùc boä phaän noái oáng ren trong coù φ≤100mm vaø thöôøng cheá taïo baèng gang khi aùp löïc laøm vieäc cuûa ñöôøng oáng ≤10atm, hay baèng theùp khi aùp löïc laøm vieäc lôùn hôn. + Caùc boä phaän noái oáng baèng nhöïa (Hình 3.7b) Hình 3. 7a: Caùc boä phaän noái oáng baèng gang c. Cuùt aâm döông d. OÁng loàng a. Teâ oáp b. Cuùt e. Coân cong aâm f. Nuùt bòt ren g. Coân ren ngoaøi döông ngoaøi h. Cuùt Ren - trôn 47
j. Khôùp noái soáng k. Coân i. Teâ l. Teâ ren Hình 3.7b: Caùc boä phaän noái oáng baèng nhöïa c. Phöông phaùp noái oáng: - OÁng theùp vaø oáng theùp traùng keõm: noái baèng ren raêng hoaëc haøn ñieän: Haøn ñieän: thöôøng duøng cho oáng theùp ñen coù ñöôøng kính lôùn chòu aùp löïc cao. Ren raêng: Duøng ñeå noái oáng beân trong nhaø - Ngöôøi ta cheá taïo taát caû caùc boä phaän noái oáng coù ren phía trong noái vôùi oángcoù ren phía ngoaøi. Tröôùc khi vaën ren vaøo vôùi nhau, ngöôøi ta quaán quanh choã ren phía ngoaøi (vì khi vaën ren, lôùp traùng keõm choùng ræ bò boùc ñi) - Ren oáng theo kieåu raêng cöa thaúng ñöùng raát thoâng duïng, ren xieân baûo ñaûm hôn nhöõng ít duøng - OÁng gang thöôøng cheá taïo moät ñaàu loe, moät ñaàu trôn noái baèng phöông phaùp duøng sôi ñai + bi tum vaø haøn kín mieäng loe baèng chì. - OÁng chaát deûo duøng xaây döïng maïng löôùi caáp nöôùc trong nhaø coù nhieàu öu ñieåm: ñoä beàn cao, reû, nheï, trôn, do ñoù coù khaû naêng vaän chuyeån nöôùc cao (taêng 8%- 10% so vôùi oáng khaùc), choáng xaâm thöïc vaø coù taùc ñoäng cô hoïc toát, noái oáng deã daøng vaø nhanh choùng. OÁng chaát deûo thöôøng cheá taïo bôûi hai loaïi nhöïa chính: Polietilen vaø poly Clo vinyl, oáng chaát deûo khoâng ñöôïc söû duïng trong tröôøng hôïp nhieät ñoä cuûa nöôùc lôùn hôn hoaëc baèng 50oC. OÁng chaát deûo noái vôùi nhau baèng phöông phaùp daùn keo trong nhaø vaø baèng joint ñoái vôùi oáng coù ñöôøng kính lôùn ngoaøi nhaø. OÁng chaát deûo deã bò bieán daïng khi coù löïc ñeø neùn, bò huyû hoaïi nhanh choùng döôùi taùc duïng cuûa tia naéng maët trôøi. Ngoaøi ra trong moät soá phoøng thí nghieäm vaø kyõ thuaät coøn duøng caùc oáng khaùc khi caàn thieát. 2.2.Caùc thieát bò caáp nöôùc trong nhaø Goàm caùc thieát bò laáy nöôùc (voøi nöôùc) ñieàu chænh phoøng ngöøa, vaø caùc thieát bò ñaëc bieät khaùc duøng cho y hoïc vaø phoøng thí nghieäm. Caùc thieát bò caáp nöôùc trong nhaø thöôøng cheá taïo baèng kim loaïi, ñoàng, thau, inox, gang, saét maï keõm, titan duøng trong taát caû caùc coâng trình nhaø coâng nghieäp vaø daân duïng. Ngaøy nay caùc thieát bò caáp nöôùc coøn ñöôïc cheá taïo baèng nhöïa toång hôïp. Tuy 48
vaäy loaïi naøy chæ duøng trong caùc coâng trình nhaø taïm, oáng vaø thieát bò ñi noåi ngoaøi töôøng ñeå deã söûa chöõa vaø thay theá a. Thieát bò laáy nöôùc: voøi nöôùc Caùc voøi nöôùc kieåu van môû chaäm deã traùnh hieän töôïng nöôùc va thuyû löïc, thöôøng ñaët treân caùc chaäu röûa tay, röûa maët, chaäu giaët, chaäu taém, caùc voøi troän nöôùc noùng laïnh, voøi röûa chaäu tieåu, hoá xí ñöôøng kính cuûa voøi thöôøng töø 10÷20mm cho caùc chaäu khaùc nhau. Boä phaän chính cuûa voøi laø löôõi gaø. Voøi nöôùc kieåu van môû chaäm a) coù löôõi gaø taän cuøng baèng moät ñeäm cao su. Khi quay tay ngöôïc chieàu kim ñoàng hoà löôõi gaø naâng leân cho nöôùc chaûy qua vaø ngöôïc laïi. Voøi kieåu nuùt b) laø moät taám phaúng coù chieàu daøy nhoû, khi quay tay moät goùc 90o thì löôõi gaø seõ naèm doïc hay naèm ngang ñeå cho nöôùc chaûy qua hay ñoùng laïi. Ngoaøi ra do yeâu caàu söû duïng nöôùc ta coøn cheá taïo nhieàu kieåu voøi khaùc nhau. Voøi nöôùc kieåu môû nhanh thöôøng duøng ñeå laép ôû caùc beå thuøng chöùa nöôùc ñeå laáy nöôùc ra. Ngaøy nay khi ñöôøng oáng thieát bò ñaõ ñöôïc naâng cao chaát löôïng neân caùc kieåu voøi nöôùc môû nhanh ñöôïc söû duïng nhieàu vì tieän lôïi ñôõ maát thôøi gian ñoùng môû. Hình 3. 8: Caùc loaïi voøi nöôùc a. Kieåu van môû chaäm; b. Kieåu nuùt; c. Voøi nöôùc aâu tieåu b. Thieát bò ñoùng môû nöôùc (thöôøng goïi laø van, khoùa) Duøng ñeå ñoùng môû töøng ñoaïn rieâng bieät cuûa maïng löôùi Kieåu van khi d ≤ 50mm thöôøng noái vôùi oáng theo kieåu ren Kieåu khoaù khi d ≥ 50mm thöôøng noái vôùi oáng theo kieåu maët bích Van cheá taïo ña soá theo kieåu truïc ñöùng (a) truïc nghieâng ít duøng (b) 49
Hình 3. 9: Caùc loaïi van caáp nöôùc a. Van truïc ñöùng; b. Van truïc nghieâng Van cöûa nhöïa tay Van nhöïa bi Van bi raéc co 2 ñaàu Van chuïp tam giaùc Hình 3. 10: Moät soá loaïi van nhöïa thöôøng duøng Thieát bò ñoùng môû thöôøng boá trí taïi caùc vò trí sau: Ñaàu caùc oáng ñöùng caáp nöôùc ôû maët baèng taàng treät Ñaàu caùc oáng nhaùnh daãn nöôùc tôùi caùc voøi nöôùc ÔÛ ñöôøng daãn nöôùc vaøo, tröôùc sau ñoàng hoà ño nöôùc tröôùc sau, maùy bôm, treân ñöôøng oáng daãn nöôùc leân keùt, treân ñöôøng oáng daãn nöôùc vaøo bình xaû hoá xí Trong maïng löôùi voøng ñoùng kín ½ voøng moãi laàn Tröôùc caùc voøi töôùi, caùc thieát bò duïng cuï ñaëc bieät ôû beänh vieän, nhaát laø ôû tröôøng hoïc. c. Thieát bò ñieàu chænh phoøng ngöøa (hình 3.11) - Van 1 chieàu (a) chæ cho nöôùc chaûy moät chieàu, khoâng cho nöôùc chaûy ngöôïc laïi. Thöôøng ñaët sau maùy bôm, ôû ñöôøng daãn nöôùc vaøo nhaø (khi nhaø coù keùt nöôùc ñeå trong giôø cao ñieåm nöôùc trong keùt khoûi chaûy ra ngoaøi) treân ñöôøng daãn nöôùc töø ñaùy keùt ra khi sử dụng chung một đường ống cấp nước lên xuống két. - Van phoøng ngöøa(b) (giaûm aùp taïm thôøi) ñaët ôû caùc choã coù khaû naêng aùp löïc naâng cao qua giôùi haïn cho pheùp. - Van giaûm aùp (c) thöôøng xuyeân duøng haï aùp löïc vaø giöõ cho aùp löïc khoâng vöôït quaù aùp löïc cho pheùp, söû duïng trong nhaø cao taàng ñeå haï aùp löïc trong caùc vuøng hay trong caùc ñoaïn oáng rieâng bieät, trong caùc bình aùp löïc (c) 50
- Van phao hình caàu (d) duøng ñeå töï ñoäng ñoùng nöôùc khi ñaày beå hay thuøng chöùa, thöôøng ñaët trong caùc beå nöôùc ngaàm, keùt nöôùc, thuøng röûa, hoá xí, khi nöôùc ñaày phao noåi leân vaø ñoùng löôõi gaø laïi. Van coù φ10-30mm, tröôøng hôïp oáng coù ñöôøng kính lôùn hôn duøng nhieàu van phao laéng song song. d. Caùc thieát bò ñaëc bieät khaùc (hình 3.12) Trong caùc nhaø ñoøi hoûi phaûi coù heä thoáng chöõa chaùy, phaûi boá trí caùc hoäp chöõa chaùy. Trong hoäp chöõa chaùy goàm coù: van chöõa chaùy cuõng gioáng nhö van thöôøng, coù ren ôû hai ñaàu, moät ñaàu vaën vaøo oáng nöôùc, ñaàu kia vaën vaøo khôùp noái vôùi oáng vaûi gai chöõa chaùy, ñöôøng kính oâng caáp vaø van φ50 hoaëc φ65 tuyø löu löôïng CC. Ngoaøi ra coøn coù voøi laép ôû daøn phun kieåu töï ñoäng môû nöôùc khi coù chaùy vaø kieåu baùn töï ñoäng. Trong moät soá tröôøng hôïp ñaëc bieät trong thí nghieäm y khoa coøn coù nhieàu thieát bò khaùc nhö voøi nöôùc môû baèng tay, chaân voøi thí nghieäm, coù voøi daøi ñeå noái oáng cao su, voøi chaäu röûa nhaø beáp xoay qua laïi, vöôn daøi ñöôïc tuyø theo yeâu caàu söû duïng maø ngöôøi ta saûn xuaát theo ñaët haøng. 51
e) Rô le phao duøng trong maùy bôm nöôùc CD: Caàu dao CC: Caàu chì CM: Chuyeån maïch RLP: Rô le phao D : Nuùt döøng maùy M : Nuùt môû maùy K : Cuoän huùt cuûa coâng taéc tô DC : Ñoäng cô maùy bôm a. Van moät chieàu; b. Van phoøng ngöøa; c. Van giaûm aùp; d. Van phao hình caàu; Hình 3. 11: Caùc thieát bò ñieàu chænh a. Voøi nöôùc môû baèng cuøi tay; b. Voøi nöôùc môû baèng chaân ñaïp; c. Voøi thí nghieäm; d. Voøi coù choài daøi Hình 3. 12: Caùc thieát bò môû nöôùc ñaëc bieät III. THIEÁT KEÁ MAÏNG LÖÔÙI CAÁP NÖÔÙC TRONG NHAØ 3.1.Caùc soá lieäu cô sôû Khi thieát keá caáp nöôùc cho moät ngoâi nhaø caàn phaûi bieát caùc soá lieäu sau: − Chöùc naêng cuûa moät ngoâi nhaø, töùc laø loaïi nhaø gì: nhaø ôû, nhaø coâng coäng, nhaø coâng nghieäp 52
− Ñieàu kieän yeâu caàu veà chaát löôïng nöôùc: sinh hoaït, saûn xuaát, chöõa chaùy. − Vò trí, ñaëc ñieåm tieâu thuï ôû maët baèng, maët ñöùng, loaïi tieâu thuï (taém, xí, röûa ) − Aùp löïc söû duïng cuûa thieát bò veä sinh, hay maùy moùc saûn xuaát coù duøng nöôùc. − Aùp löïc baûo ñaûm cuûa oáng caáp nöôùc beân ngoaøi, vò trí laáy nöôùc vaøo coâng trình Nhöõng vaán ñeà treân do nhieäm vuï thieát keá ñeà ra, ñöôïc theå hieän trong hoaï ñoà kieán truùc vaø hieän traïng vò trí caáp nöôùc beân ngoaøi. Ñeå coù theå thieát keá heä thoáng caáp nöôùc thì treân maët baèng kieán truùc cuaû moãi taàng nhaø ngöôøi ta veõ taát caû caùc ñieåm tieâu thuï nöôùc, ñoù laø caùc thieát bò veä sinh hay vò trí caùc voøi nöôùc duøng cho saûn xuaát. Thoâng thöôøng qua caùc maët baèng kieán truùc ngöôøi ta bieát ñöôïc yeâu caàu duøng nöôùc cuûa ngoâi nhaø. Khi ñaõ bieát vò trí ñaët vaø loaïi tieâu thuï, soá löôïng tieâu thuï ta coù theå ñònh ñöôïc vò trí caùc loaïi ñöôøng oáng treân maïng löôùi. 3.2. Vaïch tuyeán vaø boá trí ñöôøng oáng beân trong nhaø vaø trong ñôn vò duøng nöôùc: Thieát keá maïng löôùi caáp nöôùc trong nhaø laø vieäc vaïch vaø boá trí, ñònh vò caùc loaïi oáng trong maïng löôùi laøm cô sôû ñeå tính toaùn (xem hình 3.6). Caùc ñöôøng oáng goàm: Ñöôøng oáng chính phaân phoái trong ñôn vò duøng nöôùc. (1) OÁng noái vôùi oáng chính trong ñôn vò duøng nöôùc vaøo nhaø. (2) OÁng chính phaân phoái beân trong nhaø (3) OÁng noái töø oáng chính phaân phoái beân trong nhaø ñeán oáng ñöùng (4) OÁng ñöùng (5) OÁng nhaùnh töø oáng ñöùng ñeán caùc duïng cuï veä sinh (6) OÁng lieân heä laø oáng noái vôùi moät duïng cuï veä sinh (7) Söï lieân heä cuûa caùc ñöôøng oáng giöõa caùc khu veä sinh vôùi nhau ôû caùc taàng laàu chuû yeáu laø theo caùc oáng ñöùng. Caùc oáng ngang chæ lieân heä trong khuoân vieân giôùi haïn 4 ñaø bao quanh khu veä sinh hay chæ trong moät hoä. Theå hieän maïng löôùi caáp nöôùc beân trong coâng trình baèng baûn veõ: Maët baèng caáp nöôùc, caùc maët caét theå hieän vò trí oáng vaø sô ñoà khoâng gian hay sô ñoà oáng ñöùng. Khi löïa choïn tuyeán ñöôøng oáng caáp nöôùc caàn chuù yù caùc ñieàu kieän veà kinh teá, thi coâng, baûo ñaûm söï hoaït ñoäng, quaûn lyù, söû duïng vaät lieäu, aâm thanh, tieáng oàn, myõ quan. 53
a. Ñieàu kieän kinh teá: Choïn löïa tuyeán oáng sao cho giaù thaønh voán ñaàu tö nhoû nhaát vaø tieâu thuï vaät lieäu ít nhaát (ñaëc bieät laø theùp). Vì vaäy tuyeán ñöôøng oáng phaûi ngaén, vaät lieäu ít vaø söï thi coâng baèng tay giaûm caøng nhieàu caøng coù lôïi. Ñieàu kieän naøy daãn ñeán söï löïa choïn maïng löôùi cuït ñeå caáp nöôùc. Maïng löôùi voøng chæ söû duïng khi chöùc naêng baûo ñaûm söï an toaøn vieäc cung caáp nöôùc ñoøi hoûi. Thöôøng oáng ñöùng ñaët gaàn khu veä sinh ñeå oáng lieân heä ngaén. Vì vaäy thieát keá kieán truùc phaûi coá gaéng ñaët caùc khu veä sinh treân caùc taàng coù cuøng vò trí maët baèng nhö nhau. Neáu ñieàu kieän an toaøn vaø quaûn lyù söû duïng khoâng giôùi haïn thì oáng phaân phoái beân trong nhaø neân ñaët vuoâng goùc vôùi ñöôøng oáng ngoaøi vaøo noái töø chaân oáng ñöùng vuoâng goùc vôùi oáng phaân phoái beân trong nhaø. b. Ñieàu kieän thi coâng Ñeå ñaûm baûo thi coâng deã daøng caùc ñöôøng oáng, cuõng nhö laép raùp caùc moái noái, caùc thieát bò vaø caùc lôùp bao boïc oáng, thì caùc oáng phaûi ñaët caùch nhau vaø caùch caùc phaàn töû kieán truùc cuûa nhaø (töôøng, daàm, saøn) moät khoaûng caùch nhaát ñònh (töø 2cm ñeán 5cm). Ñoái vôùi söï thi coâng coâng nghieäp (saûn xuaát tröôùc) thì coù giaûi phaùp khaùc ñeå ñaùp öùng thi coâng laép raùp nhö moãi phoøng coù moät oáng ñöùng rieâng ñeå noái choàng leân nhau deã daøng. OÁng caáp ngang chæ neân lieân heä thieát bò veä sinh trong moät phoøng. c. Ñieàu kieän baûo ñaûm hoaït ñoäng Tuyeán oáng vaø daïng maïng löôùi cuït hay voøng seõ ñöôïc löïa choïn ñeå ñaûm baûo söï hoaït ñoäng oån ñònh cuûa coâng trình khi coù söï maát nöôùc beân ngoaøi. Trong nhaø coâng nghieäp oáng phaân phoái thöôøng ñi treân traàn, neáu ñi döôùi ñaát thì khoâng ñaët döôùi caùc moùng maùy, oáng coù theå bò rung, luùn laøm hö vaø sinh ra söï phaân taàng, laéng caën trong oáng. Khoâng cho oáng ñi qua phoøng kho vaät lieäu (nhö kho thöïc phaåm, löu tröõ, giaáy, ximaêng) coù theå laøm giaûm caùc baäc söû duïng cuûa chöùc naêng phoøng ñoù, tröôøng hôïp baét buoät ñaët oáng trong ñöôøng haàm baûo veä. Khoâng ñaët trong nhöõng phoøng coù nhieät ñoä nhoû hôn 0oC, oáng nöôùc laïnh traùnh ñaët trong phoøng coù nhieät ñoä cao nhö gaàn beáp, oáng khoùi. Ñeå traùnh nöôùc trong oáng bò ñoùng baêng vaø söôûi noùng thì oáng caáp nöôùc phaûi bao boïc caùch nhieät. Neáu hai oáng nöôùc noùng laïnh baèng theùp, gang ñaët treân moät maët phaúng thaúng ñöùng thì oáng caáp nöôùc noùng naèm treân, oáng caáp nöôùc laïnh naèm döôùi ñeå oáng nöôùc noùng khoâng söôûi oáng nöôùc laïnh vaø boïc caùch nhieät caû hai oáng. Neáu oáng nöôùc laïnh baèng nhöïa thì oáng nöôùc laïnh ñaët treân vaø bao boïc hai oáng phoøng ngöøa oáng nöôùc noøng roø ræ nhoû gioït xuoáng oáng nhöïa. 54
Caám laép oáng caáp nöôùc trong nhöõng keânh thoaùt nöôùc, trong oáng thoâng hôi, oáng khoùi hay ñi qua hoá thaêm thoaùt nöôùc, gaàn oáng thoaùt nöôùc dô baån, qua oáng raùc. Caùc khoaûng caùch toái thieåu quy ñònh nhö sau: Choân oáng döôùi ñaát cuøng ñoä cao thì oáng caáp caùch oáng thoaùt toái thieåu theo quy ñònh ≥2m, caøng xa caøng toát. Khi oáng caáp vaø oáng thoaùt giao nhau trong ñaát thì oáng caáp ñaët cao hôn oáng thoaùt 30cm, trong khoâng gian 15cm. Khoâng ñoøi hoûi khoaûng caùch nhoû nhaát cuûa hai oáng caáp, thoaùt ñi song song trong khoâng gian maø chæ caàn khoaûng caùch thi coâng ñöôïc. Ñeå traùnh nhieãm baån caám lieân heä tröïc tieáp oáng caáp nöôùc aên uoáng vôùi oáng caáp nöôùc khoâng aên uoáng, ngay trong tröôøng hôïp coù ngaên caùch baèng van khoaù. Caám lieân heä noái tröïc tieáp giöõa oáng caáp vaø thoaùt cuûa caùc beå chöùa nöôùc vaø bình nöôùc cuûa traïm khí eùp. Khi laép song song hai oáng nöôùc, ñieän, oáng nöôùc ñaët thaáp hôn, ôû choã giao nhau, oáng nöôùc ñaët thaáp hôn oáng ñieän 50cm trong tröôøng hôïp laép choân, vaø 30cm trong khoâng gian. d. Ñieàu kieän quaûn lyù. Choã ñaët thieát bò phaûi deã daøng ra vaøo. OÁng phaân phoái seõ laép trong taàng haàm coù theå thaêm nom ñöôïc, coù theå boá trí phía treân traàn hay ôû döôùi neàn (H19), cho pheùp laép oáng noái töø oáng phaân phoái ñeán chaân oáng ñöùng trong nhöõng ñöôøng haàm, hay choân döôùi neàn khoâng caàn coù choã ñeå thaêm nom, ñoä doác nghieâng veà phía coù theå vaøo ñöôïc. OÁng ñöùng thöôøng laép trong hoäp, vì vaäy raát khoù troâng nom cho neân caàn phaûi coù cöûa nhoû ñeå khi hö hoûng coù theå thaùo ra söûa chöõa ñöôïc. Trong nhöõng haàm kyõ thuaät neân laép ñaët caùc oáng moät caùch ñoái xöùng vöøa baûo ñaûm myõ quan, vöøa baûo ñaûm tính ñoàng nhaát cuûa tuyeán oáng trong quaûn lyù. Ñoä doác oáng caáp nöôùc ≥ 0.2%, ôû ñieåm thaáp nhaát cuûa maïng löôùi naøy phaûi coù van xaû. Treân tuyeán oáng naèm ngang daøi neáu khoâng cho pheùp thöïc hieän ñoä doác, thì phaûi laøm nhöõng choã cong xuoáng cuûa oáng vaø ôû ñoù laép van xaû. Tröôùc moãi duïng cuï veä sinh hay ñaàu oáng nhaùnh ñeán nhoùm duïng cuï veä sinh caàn coù moät van ñoùng nöôùc ñeà phoøng khi coù caùc voøi bò hö thì khoaù oáng caáp ñeán duïng cuï vaø tieán haønh söûa chöõa. 55
Hình 3. 13: Sô ñoà boá trí oáng trong nhaø a. OÁng chính ñaët phía treân; b. OÁng chính ñaët voøng phía döôùi e. Ñieàu kieän söû duïng vaät lieäu Tuyø tính chaát vaät lieäu maø söû duïng cho thích hôïp. OÁng chaát deûo PVC (oáng nhöïa toång hôïp) khoâng ñöôïc noái thaúng giöõa hai ñieåm, hai oáng coá ñònh maø phaûi coù ñoaïn voøng co giaõn giöõa hai ñieåm coá ñònh, oáng chaát deûo cöù 2 taàng coù moät moái co giaõn. Khoâng ñi gaàn choã coù nhieät ñoä lôùn. Khi ñaët trong saøn thì oáng chaát deûo ñaët treân oáng nöôùc noùng ñeå ñeà phoøng khi oáng nöôùc noùng hö chaûy vaøo oáng chaát deûo. OÁng saét traùng keõm cöù 5 taàng cuõng coù moät moái co giaõn. f. Ñieàu kieän myõ quan. Ñieàu kieän myõ quan ñoøi hoûi choïn moät tuyeán oáng raát khoâng kinh teá, vì ñöôøng oáng caàn ôû nhöõng vò trí coù theå che ñaâïy ñöôïc daãn ñeán oáng lieân heä daøi ra, oáng ñi aâm trong töôøng laøm cho thi coâng khoù khaên hôn. Ñeå ñaûm baûo myõ quan oáng phaân phoái neân daët trong taàng haàm hay choân döôùi neàn nhaø.Nhöõng van ñoùng nöôùc ñaët döôùi duïng cuï veä sinh, hay trong tuû töôøng coù naép môû ra ñöôïc. Caùc oáng ñöùng neân ñaët trong hoäp oáng hay chìm trong töôøng. g. Ñieàu kieän aâm thanh, tieáng oàn Nguyeân nhaân gaây tieáng oàn laø do söï rung ñoäng cuûa maùy bôm, moâtô, nhöõng van (zoaêng cao su trong nhöõng voøi nöôùc) do xiphong thu nöôùc, toác ñoä nöôùc vaù aùp löïc quaù lôùn trong oáng, tröôùc caùc phuï tuøng oáng. Ñeå traùnh hay laøm giaûm thieåu tieáng oàn trong söï löïa choïn maïng löôùi ñöôøng oáng trong nhaø caàn chuù yù nhöõng chæ daãn sau: Traùnh ñaët moâtô, maùy bôm döôùi phoøng ôû, laøm vieäc, phoøng beänh vieän, thö 56
vieän OÁng ñöùng hay oáng lieân heä giöõa oáng ñöùng vaø duïng cuï veä sinh khoâng ñaët ôû vaùch phoøng taém, beáp, khu veä sinh saùt ngay trong phoøng nguû, laøm vieäc. 3.3. Chæ daãn laép ñaët oáng vaø caùc voøi nöôùc a. Caùc boä phaän gaén vôùi keát caáu töôøng nhaø Ñeå gaén chaët oáng vôùi keát caáu cuûa nhaø coù theå duøng caùc boä phaän gaén ñôõ oáng nhö sau: moùc, voøng ñai treo, giaù ñôõ Moùc giöõ oáng baèng nhöïa Hình 3. 14: Caùc boä phaän gaén oáng vôùi keát caáu nhaø b. Chæ daãn caùch ñaët caùc voøi cho duïng cuï veä sinh Caùc voøi nöôùc thöôøng laép ñaët ôû treân caùc duïng cuï veä sinh hay ngay treân baûn thaân duïng cuï veä sinh. Vieäc xaùc ñònh vò trí caùc voøi nöôùc treân duïng cuï veä sinh tuøy thuoäc vaøo kieåu voøi, daïng vaø kieåu duïng cuï veä sinh, ñieàu kieän thi coâng vaø söû duïng. (xem baûng 6.1 vaø 6.2). Ví duï: Töø maët treân saøn tôùi voøi chaäu röûa Treû em < 4 tuoåi töø 55 – 65cm Treû em < 4 -6 tuoåi töø 80-90cm Ngöôøi lôùn töø 90 -100cm Voøi nöôùc chaäu röûa trong caùc nhaø beáp laép cao hôn maët treân cuûa chaäu 20-25cm. Voøi nöôùc chaäu giaët laép ôû treân töôøng caùch saøn 125cm Voøi nöôùc chaäu taém laép ôû ñoä cao 10-15cm treân chaäu, höông sen 210cm so vôùi ñaùy chaäu taém. 57
Boä voøi taém höông sen khoâng chaân: voøi laép cao 120cm, höông sen cao 210cm so vôùi maët neàn. Neáu laép ñaët trong nhöõng nhaø taém coâng coäng coù saøn goã thì chieàu cao treân tính töø maët saøn goã. Khoaûng caùch hai voøi taém caùch nhau 90cm vaø caùch töôøng 45cm. Thuøng nöôùc röûa chaäu xí: tuøy thuoäc kieåu chaäu xí vaø thuøng röûa coù nhöõng kích thöôùc laép ñaët thích hôïp. OÁng lieân heä cuûa xí coù nhöõng thuøng röûa treân cao caùch saøn 230-250cm, trong nhöõng nhaø coù chieàu cao thoâng thuûy 270-275cm thì laép thuøng röûa chaâuï xí thaáp hôn traàn 20cm. Ñoái vôùi nhöõng thuøng röûa laép ôû nöûa chieàu cao (löûng) oáng lieân heä ôû 160-180cm. Neáu chaäu röûa laép ôû thaáp thì tuøy thuoäc vaøo raccord noái vôùi thuøng röûa. OÁng lieân heä ôû chaäu tieåu ôû ñoä cao 100-115cm caùch maët saøn. Thieát bò caáp nöôùc noùng ôû nöôùc ta neân söû duïng bình nöôùc noùng caáp cuïc boä phuïc vuï taém röûa vôùi caùc voøi troän noùng laïnh. Moät bình nöôùc noùng phuïc vuï cho 1 hay vaøi voøi troän (boàn taém vaø chaäu röûa maët). Ngoaøi ra coù theå duøng loaïi bình nöôùc noùng tröïc tieáp thích hôïp cho loaïi taém ñöùng. 3.4. Xaùc ñònh löu löôïng nöôùc tính toaùn Sau khi bieát soá löôïng vaø loaïi duïng cuï veä sinh do maët baèng baûn veõ kieán truùc quy ñònh, ta vaïch tuyeán oáng, theå hieän baèng baûn veõ sô ñoà khoâng gian hay sô ñoà ñöùng, tieán haønh xaùc ñònh löu löôïng nöôùc tính toaùn cho töøng ñoaïn oáng cuõng nhö cho toaøn boä ngoâi nhaø vôùi muïc ñích ñeå tính toaùn choïn ñöôøng kính oáng, ñoàng hoà ño nöôùc, traïm bôm, beå chöùa neáu coù. Löu löôïng nöôùc tính toaùn phuï thuoäc vaøo caùc yeáu toá: a. Soá löôïng duïng cuï veä sinh trong nhaø. Trong tính toaùn maïng löôùi caáp nöôùc beân trong moät ñôn vò duøng nöôùc trong nhaø ngöôøi ta tính theo soá löôïng duïng cuï veä sinh trong nhaø. Caùch tính naøy saùt vôùi thöïc teá vaø ñaûm baûo cung caáp ñaày ñuû hôn. Vì moãi duïng cuï veä sinh tieâu thuï moät löôïng nöôùc khaùc nhau, do ñoù ñeå deã daøn tính toaùn ngöôøi ta ñöa taát caû caùc löu löôïng nöôùc rieâng cuûa caùc duïng cuï veä sinh veà daïng löu löôïng ñôn vò töông ñöông goïi taét laø ñöông löôïng ñôn vò. Ñöông löôïng kyù hieäu N Ñöông löôïng ñôn vò hay moät ñöông löôïng töông öùng vôùi moät löu löôïng nöôùc laø 0,2(l/s), laø löu löôïng cuûa moät voøi nöôùc ôû chaäu röûa coù ñöôøng oáng d15 φ15mm. Löu löôïng nöôùc tính toaùn cuûa caùc duïng cuï veä sinh coù theå tham khaûo baûng 3.3. Baûng 3. 3: Löu löôïng tính toaùn cuûa caùc duïng cuï veä sinh, trò soá ñöông löôïng, ñöôøng 58
kính oáng lieân heä vôùi duïng cuï veä sinh vaø aùp löïc söû duïng cuûa duïng cuï veä sinh Aùp löïc söû Trò soá Löu löôïng nöôùc Ñöôøng kính duïng cuûa Loaïi duïng cuï veä sinh ñöông tính toaùn (l/s) oáng lieân heä duïng cuï löôïng (N) (qtt) (mm) hdc(m) (1) (2) (3) (4) (5) Voøi caùc chaäu truùt nöôùc baån 1 0.2 10-15 2 Voøi cuûa chaäu röûa maët 0.33 0.07 10-15 2 Voøi cuûa chaäu tieåu treo 0.17 0.035 10-15 2 15-20 Moät meùt oáng röûa maùng tieåu 0.3 0.06 2 Tuøy daøi ngaén Voøi cuûa bình xaû chaäu xí 0.5 0.10 10 2 Voøi xaû chaäu xí kieåu khoâng coù 6-7 1.2-1.4 25-32 6 bình xaû Voøi coù bình xaû töï ñoäng duøng 1 0.2 15 2 cho chaäu xí, tieåu Voøi troän nöôùc noùng laïnh beå taém nôi coù heä thoáng taém nöôùc 1.5 0.3 15 3 noùng taäp trung Voøi chaäu giaët, chaäu röûa 1 0.2 15 2 Voøi chaäu veä sinh nöõ (Biñe) 0.33 0.07 10-15 2 Voøi taém höông sen ñaët theo 1 0.2 15 3 nhoùm Voøi taém höông sen ñaët trong 0.67 0.134 15 3 töøng caên nhaø ôû Voøi cuûa chaäu röûa ôû trong phoøng thí nghieäm, chaäu röûa 1 0.2 15 2 duïng cuï ôû trong phoøng Voøi cuûa chaäu truùt nöôùc baån ôû 0.5 0.1 15 2 trong phoøng thí nghieäm Voøi töôùi 1.5-2.5 0.3-0.5 20-25 10 Voøi phun nöôùc uoáng 0.17 0.035 10-15 2 b. Söï hoaït ñoäng ñoàng thôøi cuûa caùc duïng cuï veä sinh. 59
Trong thöïc teá caùc duïng cuï veä sinh khoâng phaûi luùc naøo cuõng söû duïng heát cuøng moät luùc, trong moät thôøi ñieåm naøo ñoù coù theå duïng cuï naøy ñoùng, duïng cuï kia môû. Cho neân coâng thöùc tính toaùn coù theå hieän söï hoaït ñoäng ñoàng thôøi cuûa caùc duïng cuï veä sinh, coù nghóa laø löu löôïng nöôùc tính toaùn phuï thuoäc vaøo: - Chöùc naêng töøng loaïi ngoâi nhaø: nhaø ôû heä soá hoaït ñoäng ñoàng thôøi thaáp, nhaø coâng coäng cao vì nhieàu ngöôøi söû duïng cuøng moät luùc. - Soá löôïng duïng cuï veä sinh trong ñoaïn oáng tính toaùn: caøng nhieàu duïng cuï veä sinh thì heä soá hoaït ñoäng ñoàng thôøi caøng thaáp. - Tieâu chuaån duøng nöôùc möùc ñoä trang thieát bò kyõ thuaät veä sinh trong ngoâi nhaø (soá ngöôøi söû duïng duïng cuï veä sinh caøng nhieàu thì heä soá hoaït ñoäng ñoàng thôøi caøng cao). Vì vaäy, ñeå xaùc ñònh löu löôïng nöôùc tính toaùn, ngöôøi ta söû duïng caùc coâng thöùc coù daïng phuï thuoäc vaøo soá löôïng duïng cuï veä sinh vaø aùp duïng theo töfng tieâu chuaån cho caùc loaïi nhaø khaùc nhau. Caùc coâng thöùc naøy thaønh laäp treân cô sôû ñieàu tra thöïc nghieäm veà söï hoaït ñoäng ñoàng thôøi cuûa caùc duïng cuï veä sinh trong caùc loaïi nhaø. 3.4.1. Nhaø ôû kieåu gia ñình – Bieät thöï Coù caùc daïng: - Caên hoä trong chung cö coù caáp nöôùc rieâng. - Nhaø ôû kieåu phoá. - Nhaø bieät thöï q = 0.2a N + KN (l / s) (4) Vôùi N > 1; Vôùi N 1200 Trò soá K 0.002 0.003 0.004 0.005 0.006 60
Coâng thöùc (4) cuõng aùp duïng tính cho moät ñôn vò duøng nöôùc kieåu nhö tieåu khu nhaø ôû. Ñoái vôùi nhaø ôû kieåu gia ñình coâng thöùc löu löôïng tính toaùn phuï thuoäc vaøo toång soá ñöông löôïng N coù theå tra tröïc tieáp trong baûng tính saün (Baûng 3.6) Baûng 3. 6: Löu löôïng nöôùc tính toaùn cho caùc nhaø ôû gia ñình Phuï thuoäc vaøo toång ñöông löôïng caùc duïng cuï veä sinh Toång soá qtt =Löu löôïng nöôùc (l/s) khi tieâu chuaån duøng nöôùc tính baèng l/ngöôøi.ngaøy ñeâm ñöông 100 125 150 200 250 300 400 löôïng N a=2.2 a=2.16 a=2.15 a=2.14 a=2.05 a=2.00 a=1.85 (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) 1 0.2 0.2 0.2 0.2 0.2 0.2 0.2 2 0.28 0.28 0.28 0.28 0.28 0.28 0.28 3 0.34 0.34 0.34 0.34 0.34 0.35 0.37 4 0.37 0.39 0.39 0.39 0.41 0.41 0.44 5 0.41 0.43 0.43 0.43 0.45 0.46 0.47 6 0.46 0.47 0.48 0.48 0.49 0.50 0.54 7 0.50 0.50 0.50 0.50 0.53 0.54 0.58 8 0.53 0.54 0.55 0.55 0.57 0.59 0.63 9 0.56 0.57 0.58 0.58 0.60 0.62 0.67 10 0.57 0.60 0.61 0.63 0.64 0.65 0.71 12 0.64 0.66 0.66 0.66 0.70 0.71 0.78 14 0.70 0.72 0.73 0.74 0.77 0.78 0.86 16 0.74 0.75 0.76 0.76 0.81 0.83 0.92 18 0.78 0.80 0.81 0.81 0.86 0.89 0.99 20 0.82 0.84 0.85 0.85 0.90 0.93 1.04 25 0.91 0.93 0.94 0.95 1.01 1.05 1.18 30 1.00 1.02 1.02 1.04 1.11 1.15 1.32 35 1.08 1.11 1.12 1.12 1.21 1.25 1.36 40 1.15 1.19 1.19 1.20 1.29 1.31 1.38 45 1.22 1.25 1.27 1.28 1.34 1.43 1.64 50 1.28 1.32 1.33 1.34 1.44 1.52 1.75 60 1.40 1.46 1.46 1.47 1.58 1.67 1.96 70 1.50 1.57 1.58 1.60 1.73 1.81 2.12 61
Toång soá qtt =Löu löôïng nöôùc (l/s) khi tieâu chuaån duøng nöôùc tính baèng l/ngöôøi.ngaøy ñeâm ñöông 100 125 150 200 250 300 400 löôïng N a=2.2 a=2.16 a=2.15 a=2.14 a=2.05 a=2.00 a=1.85 (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) 80 1.61 1.68 1.70 1.71 1.86 1.95 2.24 90 1.70 1.79 1.79 1.81 1.98 2.07 2.43 100 1.82 1.88 1.91 1.92 2.10 2.20 2.62 120 2.00 2.06 2.09 2.12 2.30 2.43 2.88 140 2.21 2.29 2.30 2.32 2.51 2.65 3.17 160 2.33 2.42 2.40 2.48 2.70 2.85 3.42 180 2.47 2.56 2.58 2.62 2.84 3.00 3.64 200 2.63 2.71 2.76 2.78 3.04 3.23 3.89 220 2.77 2.86 2.90 2.94 3.22 3.41 4.08 240 2.91 3.02 3.06 3.06 3.38 3.58 4.34 260 3.03 3.14 3.18 3.20 3.52 3.75 4.52 280 3.15 3.28 3.33 3.34 3.70 3.91 4.74 300 3.26 3.40 3.43 3.46 3.83 4.07 4.98 320 3.74 3.87 3.90 3.92 4.30 4.54 5.46 340 3.87 3.99 4.02 4.06 4.46 4.71 5.67 360 3.99 4.12 4.14 4.20 4.58 4.88 5.88 380 4.12 4.28 4.32 4.32 4.72 5.04 6.07 400 4.25 4.42 4.44 4.48 4.94 5.20 6.40 450 4.63 4.77 4.80 4.88 5.31 5.53 6.73 500 4.93 5.06 5.00 5.16 5.51 5.94 7.14 550 5.73 5.92 5.91 6.02 6.53 6.89 8.25 600 6.08 6.28 6.30 6.34 6.90 7.30 8.68 650 6.46 6.60 6.67 6.70 7.30 7.40 9.22 700 6.76 7.00 7.03 7.06 7.70 8.09 9.69 750 7.07 7.33 7.36 7.40 8.08 7.48 10.10 800 7.40 7.63 7.71 7.80 8.36 8.86 10.56 850 8.58 8.81 8.87 8.93 9.63 10.08 11.85 900 8.93 9.19 9.22 9.30 9.99 10.50 12.28 950 9.25 9.55 9.63 9.65 10.34 10.91 12.86 62