Tiểu luận Thất nghiệp và các biện pháp
10 trang
3440
Bạn đang xem tài liệu "Tiểu luận Thất nghiệp và các biện pháp", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Tài liệu đính kèm:
- tieu_luan_that_nghiep_va_cac_bien_phap.pdf
Nội dung text: Tiểu luận Thất nghiệp và các biện pháp
- Kinh T Vĩ Mơ Th t Nghi p Và Các Bi n Pháp 1/. L i m đ u: Ngày nay v i s phát tri n vư t b c c a khoa h c k thu t đã khơng ít t o ra nhũng s nh y v t v m i m t, đã đưa nhân lo i ti n xa hơn n a . T khi chuy n sang cơ ch th trư ng, n n kinh t nư c ta đã đ t đư c nh ng thành t u phát tri n r c r v khoa h c k thu t, các ngành như du l ch, d ch v , xu t kh u, lương th c, th c ph m sang các nư c vv. ð ng sau nh ng thành t u chúng ta đã đ t đư c, thì cũng cĩ khơng ít v n đ mà ð ng và nhà nư c ta c n quan tâm như: T n n xã h i, l m phát, th t nghi p Nhưng cĩ l v n đ đư c quan tâm hàng đ u đây cĩ l là th t nghi p . Th t nghi p, đĩ là v n đ c th gi i c n quan tâm. B t kỳ m t qu c gia nào dù n n kinh t cĩ phát tri n đ n đâu đi chăng n a thì v n t n t i th t nghi p đĩ là v n đ khơng tránh kh i ch cĩ đi u là th t nghi p đĩ m c đ th p hay cao mà thơi. V i th i gian khơng cho phép chính vì th mà bài vi t này chúng ta ch đ c p đ n t l th t nghi p Vi t Nam. Th t nghi p, nĩ cịn kéo theo nhi u v n đ đ ng sau: S d n đ n tình tr ng làm gi m n n kinh t , s gia tăng c a các t n n xã h i như c b c, tr m c p, làm sĩi mịn n p s ng lành m nh, phá v nhi u m i quan h . T o ra s lo l ng cho tồn xã h i . Nguyên nhân chính d n đ n th t nghi p là do đâu ? ðĩ là do : Do trình đ h c v n T l sinh đ cao Do cơ c u ngành ngh khơng phù h p Do chính sách nhà nư c K t c u c a bài thuy t trình: Ngồi ph n m đ u, n i dung đ tài g m 3 ph n chính: I. Cơ s lý lu n v v n đ th t nghi p. II. Các hình th c th t nghi p ch y u c a Vi t Nam hi n nay. III. Các bi n pháp đ gi i quy t tình trang th t nghi p c a Vi t Nam hi n nay. Bài vi t c a em cịn nhi u thi u sĩt, mong s ch b o c a cơ. Nhĩm 2 Nam Sơn – Huy n Trâm – Phương Dung – Nhi m Trinh
- Kinh T Vĩ Mơ Th t Nghi p Và Các Bi n Pháp I/. Cơ s lý lu n v v n đ th t nghi p: 1. Khái ni m v th t nghi p: Vi t Nam, th t nghi p là v n đ m i n y sinh trong th i kỳ chuy n đ i n n kinh t cơ ch k ho ch hĩa t p trung sang cơ ch th trư ng. Vì v y, tuy chưa cĩ văn b n pháp qui v th t nghi p cũng như các v n đ cĩ liên quan đ n th t nghi p, nhưng cĩ nhi u cơng trình nghiên c u nh t đ nh. Nh ng nghiên c u bư c đ u kh ng đ nh th t nghi p là nh ng ngư i khơng cĩ vi c làm, đang đi tìm vi c và s n sàng làm vi c. ð nh nghĩa th t nghi p Vi t Nam: “Th t nghi p là nh ng ngư i trong đ tu i lao đ ng, cĩ kh năng lao đ ng, cĩ nhu c u vi c làm, đang khơng cĩ vi c làm”. 2. Các nguyên nhân gây th t nghi p: Cĩ 3 nguyên nhân gây th t nghi p Do chu kỳ s n xu t kinh doanh thay đ i: Theo chu kỳ phát tri n kinh t , sau hưng th nh đ n suy thối kh ng ho ng. th i kỳ đư c m r ng, ngu n nhân l c xã h i đư c huy đ ng vào s n xu t, nhu c u v s c lao đ ng tăng nhanh nên thu hút nhi u lao đ ng. Ngư c l i th i kỳ suy thối s n xu t đình tr , c u lao đ ng gi m khơng nh ng khơng tuy n thêm lao đ ng mà cịn m t s lao đ ng b dơi dư gây nên tình tr ng th t nghi p. Theo kinh nghi m c a các nhà kinh t n u năng l c s n xu t xã h i gi m 1% so v i kh năng ,th t nghi p s tăng lên 2%. Do s ti n b c a khoa h c k thu t: ð c bi t quá trình t đ ng hĩa trong quá trình s n xu t. S ti n b c a khoa h c k thu t, t đ ng hĩa quá trình s n xu t s ti t ki m đư c chi phí, năng su t lao đ ng tăng cao, ch t lư ng s n ph m t t hơn, giá thành l i r làm tăng kh năng c nh tranh c a s n ph m. Chính vì th , các nhà s n xu t luơn tìm cách đ i m i cơng ngh , s d ng nh ng dây truy n t đ ng vào s n xu t, máy mĩc đư c s d ng nhi u, lao đ ng s dơi dư. S lao đ ng này s b sung vào đ i quân th t nghi p. S gia tăng dân s và ngu n l c là áp l c đ i v i vi c gi i quy t vi c làm. ði u này thư ng x y ra đ i v i các nư c cĩ n n kinh t kém phát tri n ho c đang phát tri n. đây, ngu n l c d i dào nhưng do kinh t h n ch nên khơng cĩ đi u ki n đào t o và s d ng h t ngu n lao đ ng hi n cĩ. 3. Phân lo i th t nghi p: Th t nghi p là m t hi n tư ng ph c t p c n ph i đư c phân lo i đ hi u rõ v nĩ. Căn c vào t ng ch tiêu đánh giá, ta cĩ th chia th t nghi p thành các lo i sau: a. Phân theo đ c trưng c a ngư i th t nghi p: Th t nghi p là m t gánh n ng, nhưng gánh n ng đĩ rơi vào đâu, b ph n dân cư nào, ngành ngh nào C n bi t đư c đi u đĩ đ hi u đư c đ c đi m, tính ch t, m c đ tác h i c a th t nghi p trong th c t . V i m c đích đĩ cĩ th dùng nh ng tiêu th c phân lo i dư i đây: Th t nghi p theo gi i tính. Th t nghi p theo l a tu i. Th t nghi p chia theo vùng, lãnh th . Th t nghi p chia theo ngành ngh . Th t nghi p chia theo dân t c, ch ng t c. b. Phân lo i theo lý do th t nghi p: Do b vi c: T ý xin thơi vi c vì nh ng lý do khác nhau như cho r ng lương th p, khơng h p ngh , h p vùng Nhĩm 2 Nam Sơn – Huy n Trâm – Phương Dung – Nhi m Trinh
- Kinh T Vĩ Mơ Th t Nghi p Và Các Bi n Pháp Do m t vi c: Các hãng cho thơi vi c do nh ng khĩ khăn trong kinh doanh Do m i vào: L n đ u b sung vào l c lư ng lao đ ng nhưng chưa tìm đư c vi c làm ( thanh niên đ n tu i lao đ ng đang tìm ki m vi c, sinh viên t t nghi p đang ch cơng tác ) Quay l i: Nh ng ngư i đã r i kh i l c lư ng lao đ ng nay mu n quay l i làm vi c nhưng chưa tìm đư c vi c làm * Gi i thích r hơn v phân lo i th t nghi p: Trong khái ni m th t nghi p, c n ph i phân bi t rõ th t nghi p t nguy n và th t nghi p khơng t nguy n. Nĩi khác đi là nh ng ngư i lao đ ng t nguy n xin thơi vi c và nh ng ngư i lao đ ng bu c ph i thơi vi c. Trong n n kinh t th trư ng năng đ ng, lao đ ng các nhĩm, các ngành, các cơng ty đư c tr ti n cơng lao đ ng khác nhau (m c lương khơng th ng nh t trong các ngành ngh , c p b c). Vi c đi làm hay ngh vi c là quy n c a m i ngư i. Cho nên, ngư i lao đ ng cĩ s so sánh, ch nào lương cao thì làm, ch nào lương th p (khơng phù h p) thì ngh . Vì th x y ra 3 hi n tư ng: Th t nghi p t nguy n: Là lo i th t nghi p mà m t m c ti n cơng nào đĩ ngư i lao đ ng khơng mu n làm vi c ho c vì lý do cá nhân nào đĩ (di chuy n, sinh con ). Th t nghi p lo i này thư ng t m th i. Th t nghi p khơng t nguy n là : Th t nghi p mà m c ti n cơng nào đĩ ngư i lao đ ng ch p nh n nhưng v n khơng đư c làm vi c do kinh t suy thối ,cung l n hơn c u v lao đ ng Th t nghi p trá hình (cịn g i là hi n tư ng khi m d ng lao đ ng) là hi n tư ng xu t hi n khi ngư i lao đ ng đư c s d ng dư i m c kh năng mà bình thư ng g n v i vi c s d ng khơng h t th i gian lao đ ng. K t c c c a nh ng ngư i th t nghi p khơng ph i là vĩnh vi n. Cĩ nh ng ngư i ( b vi c, m t vi c ) sau m t th i gian nào đĩ s đư c tr l i làm vi c. Nhưng cũng cĩ m t s ngư i khơng cĩ kh năng đĩ và h ph i ra kh i l c lư ng lao đ ng do khơng cĩ đi u ki n b n thân phù h p v i yêu c u c a th trư ng lao đ ng ho c do m t kh năng h ng thú làm vi c ( hay cịn cĩ th cĩ nh ng nguyên nhân khác). c. Phân lo i theo ngu n g c th t nghi p: Tìm hi u ngu n g c th t cĩ ý nghĩa phân tích sâu s c v th c tr ng th t nghi p, t đĩ tìm ta hư ng gi i quy t. Cĩ th chia thành 4 lo i: * Th t nghi p t m th i là lo i th t nghi p phát sinh do s di chuy n khơng ng ng c a ngư i lao đ ng gi a các vùng, các lo i cơng vi c ho c gi a các giai đo n khác nhau c a cu c s ng. Th m chí trong m t n n kinh t cĩ đ vi c làm v n luơn cĩ s chuy n đ ng nào đĩ như m t s ngư i tìm vi c làm sau khi t t nghi p ho c di chuy n ch t nơi này đ n nơi khác; ph n cĩ th quay l i l c lư ng lao đ ng sau khi sinh con Th t nghi p cĩ tính cơ c u : X y ra khi cĩ s m t cân đ i gi a cung – c u lao đ ng (gi a các ngành ngh , khu v c ). Lo i này g n li n v i s bi n đ ng cơ c u kinh t và gây ra do s suy thối c a m t ngành nào đĩ ho c là s thay đ i cơng ngh d n đ n địi h i lao đ ng cĩ ch t lư ng cao hơn, ai khơng đáp ng đư c s b sa th i. Chính vì v y, th t nghi p lo i này cịn g i là th t nghi p cơng ngh . Trong n n kinh t hi n đ i, th t nghi p lo i này thư ng xuyên x y ra. Khi s bi n đ ng này là m nh và kéo dài, n n th t nghi p tr nên nghiêm tr ng và chuy n sang th t ghi p dài h n. N u ti n lương r t linh ho t thì s m t cân đ i trong th trư ng lao đ ng s m t đi khi ti n lương trong nh ng khu v c cĩ ngu n cung lao đ ng h xu ng, và trong khu v c cĩ m c c u lao đ ng cao tăng lên. Nhĩm 2 Nam Sơn – Huy n Trâm – Phương Dung – Nhi m Trinh
- Kinh T Vĩ Mơ Th t Nghi p Và Các Bi n Pháp Th t nghi p do thi u c u: Lo i th t nghi p này x y ra khi m c c u chung v lao đ ng gi m xu ng. Ngu n g c chính là s suy gi m t ng c u. Lo i này cịn đư c g i là th t nghi p chu kỳ b i các n n kinh t th trư ng nĩ g n li n v i th i kỳ suy thối c a chu kỳ kinh doanh. D u hi u ch ng t s xu t hi n c a lo i này là tình tr ng th t nghi p x y ra tràn lan kh p m i nơi, m i ngh . Th t nghi p do y u t ngồi th trư ng: Lo i th t nghi p này cịn đư c g i theo lý thuy t c đi n. Nĩ x y ra khi ti n lương đư c n đ nh khơng b i các l c lư ng th trư ng và cao hơn m c lương cân b ng th c t c a th trư ng lao đ ng. Vì ti n lương khơng ch quan h đ n s phân ph i thu nh p g n v i k t qu lao đ ng mà cịn quan h v i m c s ng t i thi u nên nhi u qu c gia (Chính ph ho c cơng đồn) cĩ quy đ nh c ng nh c v m c lương t i thi u, s khơng linh ho t c a ti n lương (ngư c v i s năng đ ng c a th trư ng lao đ ng), d n đ n m t b ph n m t vi c làm ho c khĩ tìm vi c làm. Tĩm l i, th t nghi p t m th i và th t nghi p cơ c u x y ra trong m t b ph n riêng bi t c a th trư ng lao đ ng ( cĩ th di n ra ngay c khi th trư ng lao đ ng đang cân b ng). Th t nghi p do thi u c u x y ra khi n n kinh t đi xu ng, tồn b thi trư ng lao đ ng b m t cân b ng. Cịn th t nghi p theo lý thuy t c đi n do các y u t xã h i, chính tr tác đ ng. S phân bi t đĩ là then ch t đ n m b t tình hình chung c a th trư ng lao đ ng. 4. Tác đ ng c a th t nghi p đ n s phát tri n kinh t – xã h i. Th t nghi p là m t hi n tư ng kinh t xã h i, do tác đ ng c a nhi u y u t kinh t – xã h i, trong đĩ cĩ nh ng y u t v a là nguyên nhân v a là k t qu . Ngư c l i, th t nghi p cĩ nh hư ng đ n quá trình phát tri n kinh t – xã h i c a đ t nư c. Vì v y, c n phân tích rõ tác đ ng qua l i gi a các y u t kinh t – xã h i đ i v i th t nghi p và ngư c l i, nh hư ng c a th t nghi p đ n s phát tri n kinh t – xã h i; h n ch nh ng tác đ ng đ n gia tăng t l th t nghi p. a.Th t nghi p tác đ ng đ n tăng trư ng kinh t và l m phát : Th t nghi p tăng cĩ nghĩa l c lư ng lao đ ng xã h i khơng đư c huy đ ng vào ho t đ ng s n xu t kinh doanh tăng lên; là s lãng phí lao đ ng xã h i nhân t cơ b n đ phát tri n kinh t – xã h i. Th t nghi p tăng lên cũng cĩ nghĩa là n n kinh t đang suy thối suy thối do t ng thu nh p qu c gia th c t th p hơn ti m năng; suy thối do thi u v n đ u tư ( vì v n ngân sách v thu h p do th t thu thu , do ph i h tr ngư i lao đ ng m t vi c làm ) Th t nghi p tăng lên cũng là nguyên nhân đ y n n kinh t đ n ( b v c) c a l m phát. M i quan h ngh ch lý 3 chi u gi a tăng trư ng kinh t – th t nghi p và l m phát luơn luơn t n t i trong n n kinh t th trư ng T c đ tăng trư ng kinh t (GDP) mà gi m thì t l th t nghi p s gi m, kéo theo t l l m phát phát cũng gi m. M i quan h này c n đư c quan tâm khi tác đ ng vào các nhân t kích thích phát tri n kinh t – xã h i. b.Th t nghi p nh hư ng đ n thu nh p và đ i s ng c a ngư i lao đ ng : Ngư i lao đ ng b th t nghi p, t c m t vi c làm, s m t ngu n thu nh p. Do đĩ, đ i s ng b n thân ngư i lao đ ng và gia đình h se khĩ khăn. ði u đĩ nh hư ng đ n kh năng t đào t o l i đ chuy n đ i ngh nghi p, tr l i th trư ng lao đ ng; con cái h s g p khĩ khăn khi đ n trư ng; s c kh e h s gi m sút do thi u kinh t đ b i dư ng, chăm sĩc y t Cĩ th nĩi, th t nghi p “đ y” ngư i lao đ ng đ n b n cùng, đ n chán n n v i cu c s ng, v i xã h i; d n h đ n nh ng sai ph m đáng ti c c. Th t nghi p nh hư ng đ n tr t t xã h i, an tồn xã h i: Th t nghi p gia tăng làm tr t t xã h i khơng n đ nh; hi n tư ng bãi cơng, bi u tình địi quy n làm vi c, quy n s ng tăng lên; hi n tư ng tiêu c c xã h i cũng phát sinh nhi u Nhĩm 2 Nam Sơn – Huy n Trâm – Phương Dung – Nhi m Trinh
- Kinh T Vĩ Mơ Th t Nghi p Và Các Bi n Pháp lên như tr m c p, c b c, nghi n hút, m i dâm S ng h c a ngư i lao đ ng đ i v i nhà c m quy n cũng b suy gi m T đĩ, cĩ th cĩ nh ng xáo tr n v xã h i, th m chí d n đ n bi n đ ng v chính tr . Th t nghi p là hi n tư ng kinh t – xã h i khĩ khăn và nan gi i c a qu c gia, cĩ nh hư ng và tác đ ng đ n nhi u m t đ i s ng kinh t – xã h i. Gi i quy t tình tr ng th t nghi p khơng ph i m t s m, m t chi u”, khơng ch b ng m t chính sách hay m t bi n pháp mà ph i là m t h th ng các chính sách đ ng b , ph i luơn coi tr ng trong su t quá trình phát tri n kinh t – xã h i. B i l , th t nghi p luơn t n t i trong n n kinh t th trư ng và tăng (gi m) theo chu kỳ phát tri n c a n n kinh t th trư ng. Nhĩm 2 Nam Sơn – Huy n Trâm – Phương Dung – Nhi m Trinh
- Kinh T Vĩ Mơ Th t Nghi p Và Các Bi n Pháp II/. Các hình th c th t nghi p ch y u c a Vi t Nam hi n nay : Vi t Nam, th t nghi p cũng bao g m các lo i hình nêu trên. Tuy nhiên do đ c đi m kinh t – chính tr xã h i và dân s mà các nguyên nhân th t nghi p cũng như ph m vi và đ i tư ng th t nghi p cĩ s khác nhau c v m c đ , quy mơ và th i gian th t nghi p. Như chúng ta đã bi t Vi t nam là nư c cĩ t l dân s tăng khá nhanh trong khu v c cũng như trên th gi i,đ ng th nh t trong khu v c và đ ng th 5 trên th gi i v t l sinh đ .Theo s li u m i nh t thì dân s Vi t Nam năm 2001 lên t i con s g n 80 tri u ngư i d báo trong vài năm t i dân s Vi t Nam cĩ th lên t i con s 100 tri u ngư i. Dân s ngày càng tăng trong khi đĩ di n tích đ t nơng nghi p ngày càng gi m đi, như v y thì t l th t nghi p s ngày càng cao hơn. Năm 2001 chúng ta cĩ t i 6,28% dân s khơng cĩ cơng ăn vi c làm (hơn 20 nghìn ngư i) đây là m t con s khá cao. Tuy nhà nư c ta cũng đã cĩ nh ng bi n pháp đ i v i vi c k ho ch hố gia đình như gi m t l sinh đ , th c hi n k ho ch hố gia đình m i c p v ch ng ch cĩ t 1 2 con, gi m t l k t hơn tu i cịn quá tr , nhưng do chưa nh n th c đư c v n đ c p bách đây nên t l sinh cịn khá cao. Hơn n a do phong t c t p quán, ch đ phong ki n v n cịn, nh t thi t ph i cĩ con trai n i dõi, cĩ n p, cĩ l đã d n t i vi c gia tăng dân s t i chĩng m t. Dân s tăng nhanh d n t i tình tr ng như s quan tâm, cũng như giáo d c con cái c a các gia đình gi m h n. Các đi u ki n v ăn u ng, sinh ho t khơng đư c t t đ c bi t là các vùng nơng thơn, mi n núi v n đ này c n cĩ s quan tâm c a chính ph hơn n a. Nĩ d n t i tình tr ng tr em khơng đư c t i trư ng > làm tăng t l mù ch lên cao,d n t i th t nghi p cao . Do vi c qu n lý th trư ng lao đ ng nư c ta cịn chưa đư c ch t ch , đ n nay cũng chưa cĩ m t h th ng đăng ký vi c làm cho t ng ngư i lao đ ng t c p trung ương đ n xã phư ng, cho nên s lư ng c th v ngư i th t nghi p t ng th i kỳ, t ng đ a bàn cũng ch mang tính tương đ i. Vì v y, vi c phân tích th trư ng lao đ ng, vi c th c hi n các bi n pháp c a chính sách vi c làm và chính sách th trư ng lao đ ng cũng như đánh giá hi u qu c a nĩ chưa đư c chính xác. ð n nay, cĩ m t đi u d nh n th y là, v i tác đ ng c a kh ng ho ng tài chính tồn c u, Vi t Nam cũng g p ph i n n th t nghi p chu kỳ theo d báo trong năm 2009, lư ng lao đ ng m t vi c làm s lên t i 150.000 đ n 300.000 ngư i. M t d ng th t nghi p ph bi n và cịn kéo dài trong su t quá trình cơng nghi p hố, hi n đ i hố nư c ta cũng như các nư c đang phát tri n khác và đ c bi t v i m t nư c cĩ cơ c u dân s tr hố như Vi t Nam là tình tr ng th t nghi p s c lao đ ng ph thu c v i quy mơ l n ( đây cũng c n gi i thích thêm: ngư i lao đ ng ph thu c là ngư i khơng cĩ tư li u s n xu t, ph i đi làm thuê, làm cơng thơng qua các quan h lao đ ng gi a ch s d ng lao v i ngư i lao đ ng đ hư ng ti n lương, ti n cơng). ði u đĩ cĩ nghĩa là chúng ta luơn thi u ch làm vi c hay t ng cung lao đ ng luơn vư t cao so v i t ng c u. Nĩi cách khác, t c đ tăng trư ng c a n n kinh t , t c đ tăng ch làm vi c m i luơn th p hơn t c đ tăng dân s bư c vào tu i lao đ ng và cĩ nhu c u lao đ ng. S t n tích c a m t b phân lao đ ng tr , k c đã qua đào t o, cĩ trình đ chuyên mơn ho c chưa qua đào t o, đang th t nghi p, t năm này qua năm khác là m t thách th c c n gi i quy t t gĩc đ kinh t vĩ mơ k c trư c m t cũng như lâu dài. Cũng ch u nh hư ng c a s thi u h t nghiêm tr ng gi a t ng cung và c u trên th trư ng lao đ ng cịn ph i k đ n m t tình tr ng th t nghi p ph bi n là th t nghi p tìm ki m vì th c t th i gian đ tìm l i đư c m t ch làm vi c m i khơng ph i là ng n mà cĩ th kéo dài hàng năm ho c lâu hơn. Nư c ta cĩ kho ng 70% dân cư và lao đ ng s ng nơng thơn, ho t đ ng trong lĩnh v c nơng nghi p nên n n th t nghi p th i v l i tr thành ph bi n, r t nhi u nơng dân v n Nhĩm 2 Nam Sơn – Huy n Trâm – Phương Dung – Nhi m Trinh
- Kinh T Vĩ Mơ Th t Nghi p Và Các Bi n Pháp ph i g n bĩ v i nơng nghi p, g n bĩ v i đ t đai đ t n t i v i m c thu nh p và năng su t lao đ ng th p. ð ng th i, ngay nơng thơn cũng di n tình tr ng th t nghi p th i v . Khi vào v gieo tr ng ho c thu ho ch, ngư i nơng dân t p trung làm vi c kho ng 4 – 5 tháng trong năm. Th i gian cịn l i h kéo nhau lên thành ph tìm ki m vi c làm t m th i ho c đi làm ăn xa. M t khác, theo t p quán c a ngư i Vi t Nam, trong nhi u gia đình, con em c a h v n ph i s ng cùng b m , nh n s tr giúp t gia đình ho c tham gia ph giúp vi c cho b m thì đây cũng là nhĩm đ i tư ng th t nghi p th i v . Trong nh ng năm v a qua, cùng v i nh p đ tăng trư ng cao c a n n kinh t qu c dân, s thu hút m nh m các ngu n đ u tư t nư c ngồi, s hình thành các khu cơng nghi p m i v i cơng ngh hi n đ i, chúng ta m i đ c p nhi u đ n lo i hình th t nghi p cơ c u, nh t là nhu c u lao đ ng qua đào t o, cĩ trình đ chuyên mơn, trình đ tay ngh hay trình đ qu n lý cao. Tình tr ng “th t nghi p th a” hay “th t nghi p t n đ ng” chính là nh ng đ i tư ng thu c di n “dư th a” do chuy n đ i cơ ch kinh t t các doanh nghi p nhà nư c sang các cơng ty c ph n. M t đi u khác cũng đáng quan tâm là chúng ta đang đ y m nh xu t kh u lao đ ng, đi u này mang l i hi u qu trư c m t là gi m b t s c căng trên th trư ng lao đ ng trong nư c. Nhưng v lâu dài cũng c n tính đ n kh năng khi ngư i lao đ ng h t th i h n tr v và tìm vi c làm trong nư c, n u khơng s đ y h vào tình tr ng th t nghi p xu t kh u, và tình tr ng này s càng nghiêm tr ng hơn khi n n kinh t nư c ta v n nghiêng v nh p siêu. Nhĩm 2 Nam Sơn – Huy n Trâm – Phương Dung – Nhi m Trinh
- Kinh T Vĩ Mơ Th t Nghi p Và Các Bi n Pháp III/. Các bi n pháp đ gi i quy t tình trang th t nghi p c a Vi t Nam hi n nay : ð ng trư c th c tr ng v v n đ th t nghi p c a nư c ta hi n nay. Nhà n ơc ta c n cĩ nh ng bi n pháp đ gi m t l th t nghi p xu ng đ n m c t i đa đ đưa đ t nư c ta phát tri n hơn n a. ðĩ m i là v n đ c n quan tâm hi n nay . Tăng ngu n v n đ u tư (ch y u l y t d tr qu c gia, vay nư c ngồi) đ y nhanh ti n b xây d ng cơ s h t ng, làm thu l i, thu đi n, giao thơng nh m t o vi c làm m i cho lao đ ng m t vi c làm khu v c s n xu t kinh doanh, n i l ng các chính sách tài chính, c i cách th t c hành chính nh m thu hút v n đ u tư c a nư c ngồi t o vi c làm m i cho ngư i lao đ ng. Bên c nh đĩ chúng ta ph i khuy n khích phát tri n các doanh nghi p v a và nh , cho các doanh nghi p vay v n đ mua s m trang thi t b s n xu t, m r ng quy mơ s n xu t . T i h i ngh trung ương 4 c a ð ng (khố 8) đã nh n m nh ch trương phát huy n i l c khai thác ngu n v n trong nư c, đ u tư duy trì phát tri n s n su t kinh doanh, đ ng th i tăng cư ng h p tác qu c t , tranh th v n đ u tư c a nư c ngồi. V i s m c a c a ta năm 1998 t ng s v n FDI lên t i 36 t USD > đã gi i quy t 25 v n lao đ ng ngồi ra hàng ch c v n lao đ ng khác cĩ vi c làm nh tham gia xây d ng cơ b n các cơng trình đưa vào s n xu t. V i hai m c tiêu đĩ là: Phát tri n kinh t xã h i t o m vi c làm và các ho t đ ng h tr tr c ti p đ gi i quy t vi c làm cho các đ i tư ng y u th trong th trư ng lao đ ng. Chính nh cĩ s cho vay v n cu nhà nư c mà qu qu c gia vi c làm cho vay đư c 13600 d án thu v đư c 480t t o vi c làm 268000 lao đ ng . S p x p l i và nâng cao hi u qu c a h th ng d ch v vi c làm Xã h i hố và nâng cao ch t lư ng đào t o h th ng đào t o d y ngh Xem xét đi u ch nh ti n lương t i thi u, đ m b o tính cân đ i gi a khu v c cĩ đ u tư nư c ngồi và trong nư c nh m m c đích m r ng thu hút lao đ ng xã h i Ngày nay khi mà nhà nư c ta ngày càng m r ng quan h v i các đ i tác kinh doanh trên th gi i, m c a th trư ng trong nư c nh m thu hút v n đ u tư Nhĩm 2 Nam Sơn – Huy n Trâm – Phương Dung – Nhi m Trinh
- Kinh T Vĩ Mơ Th t Nghi p Và Các Bi n Pháp Bài đ c thêm : Th t nghi p trong quá trình chuy n d ch cơ c u kinh t nư c ta hi n nay Phát tri n kinh t là nhân t quan tr ng đ phát tri n các ngành kinh t lên trình đ s n xu t hi n đ i, nâng cao t c đ tăng trư ng, tăng năng su t lao đ ng và hi u qu s n xu t kinh doanh nư c ta. Hàng năm n n kinh t th trư ng t o ra kho ng 1,3 1,45 tri u vi c làm, trong đĩ s vi c làm t nơng nghi p chi m 38%. Bên c nh nh ng m t tích c c, quá trình chuy n d ch kinh t gĩc đ nh t đ nh cũng làm n y sinh th t nghi p. Cĩ th xem xét v n đ này các giác đ sau: Tăng trư ng kinh t cĩ m i quan h ch t ch v i đ u tư và t o thêm vi c làm. H s co giãn vi c làm theo GDP c a n n kinh t nư c ta giai đo n 1991 2000 là 0,33%, đây là con s tương đ i th p, trong khi đĩ ðài Loan là 0,67% giai đo n 1958 1972. Các nư c như: Hàn Qu c, Thái Lan, Malaixia, Singapore giai đo n đ u cơng nghi p hĩa, cơ c u l i kinh t , cĩ t c đ tăng trư ng kinh t hàng năm r t cao và duy trì đư c t l th t nghi p dư i 3%(các năm 1976 1986 tăng trư ng kinh t bình quân /năm c a Malaixia là 15,54%, Thái Lan 21,59% ). Cĩ th nĩi, đ m b o kích thích tăng trư ng đ u tư, tăng trư ng kinh t đ nâng cao m c c u lao đ ng, đ c bi t là c u lao đ ng trong khu v c cơng nghi p, d ch v là m t trong nh ng y u t r t cơ b n đ kh ng ch t l th t nghi p c a n n kinh t . nư c ta, th t nghi p x y ra ph bi n hơn khu v c thành th và tr thành v n đ xã h i khá b c xúc c a các thành ph l n. B ng 1: T l th t nghi p thành th qua các năm Năm 1996 1998 1999 2000 2001 2002 2003 T l (%) 5,88 6,85 7,4 6,42 6,28 6,01 5,6 (Ngu n : B lao đ ng thương binh – xã h i ) Qúa trình c i cách khu v c doanh nghi p nhà nư c, h p tác xã, v i vi c th c hi n các hình th c c ph n hĩa, giao, khốn, bán, cho thuê, gi i th nh m tăng cư ng hi u qu ho t đ ng, kh năng c nh tranh, đã d n đ n đ i m i lao đ ng trong DN thu c các ngành ngh . Các năm 1999 2000 lao đ ng th t nghi p trong khu v c DN nhà nư c chi m kho ng 7,2% t ng s lao đ ng c a khu v c này, bao g m lao đ ng c a các DN b phá s n, gi i th , DN chuy n đ i s h u, cơ c u l i. ð ng th i, ph n l n h p tác xã ki u cũ chuy n đ i hình th c s h u ho c gi i th và xã viên m t vi c làm, b sung bào đ i ngũ th t nghi p, tác đ ng đ n quan h cung c u lao đ ng trên th trư ng lao đ ng. ð tăng cư ng kh năng c nh tranh trong n n kinh t th trư ng, DN, các thành ph n kinh t đã th c hi n các gi i pháp như: đ i m i cơng ngh , nâng cao ch t lư ng lao đ ng, cơ c u l i s n ph m và t ch c l i s n xu t, nâng cao trình đ qu n lý, k t qu d n đ n bi n đ ng lao đ ng, m t b ph n b đưa ra kh i dây chuy n s n xu t kinh doanh, tr thành th t nghi p. S li u kh o sát th trư ng lao đ ng g n đây cho th y, t i Bình Dương các năm g n đây t l lao đ ng r i DN là 18,68%, con s tương t này t i C n Thơ : 8,97%, ð ng Nai: 12,92%, TP.HCM: 22,66%, H i Phịng 9,4%. Xu hư ng th t nghi p này x y ra thư ng xuyên, v i biên đ cao hơn trong giai đo n đ u tham gia m nh m vào quá trình t do hĩa thương m i, tồn c u hĩa kinh t . Trong các năm phát tri n kinh t th trư ng, t c đ tăng l c lư ng lao đ ng c a nư c ta kho ng 2,7 2,8%/năm trong khi t c đ tăng vi c làm là 2,3 2,4%/năm. khu v c thành th , v i n c cung lao đ ng cao hơn so v i c u lao đ ng là nguyên nhân c a m t b ph n lao đ ng khơng tìm ki m đư c vi c làm trên th trư ng lao đ ng và tr thành th t nghi p. Trong đĩ, đ i b ph n là lao đ ng l n đ u bư c vào tu i lao đ ng, chưa qua đào t o, khơng Nhĩm 2 Nam Sơn – Huy n Trâm – Phương Dung – Nhi m Trinh
- Kinh T Vĩ Mơ Th t Nghi p Và Các Bi n Pháp cĩ k năng ngh nghi p. Chuy n d ch cơ c u kinh t v i xu hư ng t t y u là thu h p d n s vi c làm gi n đơn và phát tri n s vi c làm k thu t, vi c làm cĩ năng su t lao đ ng cao. Các ngành: cơng ngh thơng tin, vi n thơng, đi n t , du l ch, tài chính, ngân hàng, cơng nghi p ch bi n và các khu cơng nghi p t p trung, khu ch xu t cĩ nhu c u lao đ ng k năng l n, nhưng th c t g p khĩ khăn trong tuy n d ng lao đ ng. Nguyên nhân là do t l lao đ ng qua đào t o chuyên mơn k thu t c a l c lư ng lao đ ng thành th th p, năm 2002 là 34,03% (nơng thơn 5,74%) và b t c p v ch t lư ng đào t o, m t b ph n lao đ ng đã qua đào t o chuyên mơn k thu t khơng đáp ng đư c yêu c u c a ngư i s d ng lao đ ng. Do đĩ, đa s lao đ ng th t nghi p trên th trư ng lao đ ng thành th là lao đ ng gi n đơn. Th t nghi p cơ c u : chuy n d ch cơ c u kinh t thúc đ y m t b ph n lao đ ng nơng nghi p sang khu v c cơng nghi p và d ch v , trong th i gian đ i ngh đã x y ra tình tr ng th t nghi p cơ c u. Lao đ ng th t nghi p do cơ c u thu c lo i này cĩ xu hư ng tìm vi c làm m i t t hơn, m c ti n cơng cao hơn trên th trư ng lao đ ng k c vi c di chuy n đ n các vùng khác và đ c bi t là dịng di chuy n lao đ ng nơng thơn ra thành th . Các năm 1990 1998 qui mơ di chuy n lao đ ng nơng thơn thành th ph m vi tồn qu c 70 90 nghìn ngư i/năm. Di chuy n lao đ ng nơng thơn – thành th cĩ vai trị quan tr ng tr ng trong cung ng lao đ ng rút ra kh i ngành nơng nghi p cho s phát tri n c a các ngành ngh cĩ hàm lư ng k thu t cao, các ngành ngh m i và s phát tri n c a các khu v c kinh t tư nhân, cĩ v n đ u tư nư c ngồi, khu cơng nghi p, khu ch xu t, kích thích s ho t đ ng sơi đ ng c a th trư ng lao đ ng. Các năm qua , kho ng hơn 22% lao đ ng nơng thơn thay đ i ngh , cĩ m c thu nh p bình quân tăng 30 50% so v i các ho t đ ng trư c đĩ. M t s khu ch su t, khu cơng nghi p t p trung thu hút trên 70% lao đ ng di chuy n t nơng thơn đ n ( khu cơng nghi p ð ng Nai, Bình Dương, Qu ng Ngãi, ðà N ng, Qu ng Ninh, ) nhưng bên c nh đĩ là tình tr ng th t nghi p cơ c u di n ra ph bi n. Th t nghi p t nguy n: bao g m nh ng ngư i khơng mu n làm các cơng vi c cĩ m c lương th p và nh ng ngư i n náu trong các cơng vi c n i tr gia đình do các m c ti n cơng th p khơng đ s ng. Th t nghi p t nguy n cĩ khuynh hư ng gia tăng , năm 1998 kho ng 4.8 tri u ngư i và năm 2003 cĩ kho ng 2,547 tri u ngư i làm n i tr và 4,414 tri u ngư i khơng cĩ nhu c u làm vi c chi m hơn 7% lao đ ng t 15 tu i tr lên. S li u đi u tra cho th y, cĩ t i 40 50% s lao đ ng này mu n tìm vi c làm , nhưng khơng tìm đư c vi c làm phù h p, đây cũng là ngu n cung lao đ ng ti m năng cho th trư ng lao đ ng. Ngồi ra, trong quá trình chuy n d ch cơ c u kinh t cịn t n t i th t nghi p do nguyên nhân b t c p c a h th ng đào t o. ðĩ là vi c đào t o theo ngành ngh chưa phù h p v i nhu c u, tín hi u c a th trư ng lao đ ng. Nhĩm 2 Nam Sơn – Huy n Trâm – Phương Dung – Nhi m Trinh
