Tác dụng của màu sắc

Nội dung text: Tác dụng của màu sắc

1. TÁC D ỤNG C ỦA MÀU S ẮC Wassily Kandinsky (1866-1944) Wassily [hay Vassili] Kandinsky (Vasily Vasilyevich Kandinsky) nhà danh ho g c Nga, là m t trong nh ng ng ưi u tiên sáng t o l i v tr u t ưng c a h i ho hi n i. Sinh ra trong m t gia ình yêu âm nh c, v i song thân c a ông ch ơi d ươ ng c m và th c m, Kandinsky ã h c d ươ ng c m và trung h c m t thu nh và tr thành m t nh c s iêu luy n tr ưc khi d n thân vào s nghi p h i ho . âm nh c ã nh h ưng r t nhi u n ngh thu t hi ho c a ông. Kandinsky ã t ng nói: "âm nh c là ng ưi th y t i th ưng," và "Màu s c là phím àn, m t là cái búa p lên nó, tâm h n là th nh c khí có muôn ngàn dây cung. Còn ng ưi ngh s , h n là bàn tay
2. nh có phím này hay phím n mà có ưc s rung ng úng iu c a tâm hn." Trong l ch s c a nhân lo i, ý ni m v s t ươ ng quan gi a màu s c và hoà âm ã ưc nhi u ng ưi l ưu ý n và ã gây c m h ng cho n c m t s nhà khoa h c, nh ư Isaac Newton, ch ng h n. Tuy nhiên, Kandinsky là ng ưi u tiên áp d ng ý ni m này vào th c hành h i ho v i m t lý thuy t c áo mà ông ã di n gi i qua nhi u bài vi t. TáC D ỤNG C ỦA MàU S ẮC Ta hãy nhìn vào m t b ng pha màu v ph y màu sc. Có hai h u qu song song x y ra: 1. V ph ươ ng di n thu n v t ch t, con m t c m giác màu s c. M t cm th y ưc nh ng c tính c a màu s c và thích thú vì v p c a nó. Ni m vui len vào tâm h n c a k th ưng ngo n ang n m nó nh ư m t ng ưi sành sõi n m n ngon. Con m t nh n m t s kích thích gi ng nh ư tác dng mà m t th c n có gia v gây ra trên kh u cái. Nh ưng nó c ng r t có th vì ó mà tr nên t nh l ng và l nh mát nh ư m t ngón tay khi ng ti n ưc á. V y c m t ưng này hoàn toàn thu c v t ch t, c ng nh ư m i th c m giác, trong k h n ng n, và ch trên b m t. Tâm h n v a tr
3. li khép kín thì c m t ưng ó c ng tan bi n không l i m t d u v t. Trong khi ng vào n ưc á, ng ưi ta ch có th có m t c m giác lnh v t ch t. Khi ngón tay tr l i nóng, c m giác ã b quên i. Khi mt không còn th y màu s c, tác d ng v t ch t c a màu s ơn c ng ng ưng li. C m giác v t ch t v cái l nh c a n ưc á, khi i vào m t cách sâu m, nó làm th c d y nh ng c m t ưng khác càng ngày càng m nh h ơn và có th kh i phát c m t chu i nh ng bi n c tâm linh. C m t ưng h i h t trên b m t v màu s c và s phát tri n c m t ưng ó c ng gi ng nh ư v y. Vi m t c m n ng m c trung bình, nh ng v t quen thu c có m t tác d ng h i h t, trong khi nh ng v t mà ta trông th y l n u tiên gây ra n ơi ta m t n t ưng sâu m. B i v y a bé khi th y r ng m i vt i v i nó u là nh ng th m i thì c m th y ưc th c t i c a th gi i. ánh sáng thu hút nó, nó mu n b t ưc ánh sáng và nó b b ng nh ng ngón tay. Th là t ó i v i ng n l a nó s th y s và th y n . Nó s bi t r ng ánh sáng không ph i ch có th làm h i, mà còn ui m t bóng t i và kéo dài bu i ban ngày, và l i có th un nóng, n u chín và ôi khi t o ưc m t c nh t ưng vui m t. Sau kinh nghi m ó, nó s làm quen v i ánh sáng và nh ng gì nó bi t ưc v ánh sáng s ưc nó ghi
4. vào trong óc não. C ưng c a s thích thú gi m d n và bi n m t. C nh tưng ng n l a còn tranh u ch ng l i s d ng d ưng, nh ưng nó ã m t mt cách l ng l v quy n r c a nó. D n d n, th gi i t nh m ng. B y gi r t cu c ng ưi ta m i bi t r ng cây c i cho bóng mát, r ng ng a ch y nhanh, r ng xe h ơi còn ch y nhanh h ơn n a, r ng chó thì c n, m t tr ng thì xa, và con ng ưi mà ta th y trong m t kính ch là m t dáng bên ngoài. Con ng ưi càng phát tri n và hoàn thành mình, ph m vi nh ng c tính mà h n nh n bi t ưc n ơi ng ưi ta và s v t c ng l n lên. Ng ưi ta và s v t khoác m t ý ngh a và r t cu c ý ngh a ó tan ra thành m t âm vang trong n i tâm. Màu s c i v i m t c m n ng thô l ch có nh ng tác d ng h i h t và, s kích thích m t khi ã bi n m t, thì nh ng tác d ng ó c ng tiêu tán. Dù là s ơ ng, nh ng tác d ng ó c ng bi n i. Nh ng màu sáng thu hút con m t nhìn và gi ưc nó h ơn. Nh ng màu sáng và nóng còn gi ưc m t h ơn n a: c ng nh ư ng n l a thu hút con ng ưi m t cách không làm sao c n ưc, màu son lôi cu n và kích thích cái nhìn. Màu vàng chanh t ươ i làm chói m t. M t không ch u n i màu ó. Ng ưi ta có th b o
5. nh ư m t l tai b xé rách b i gi ng kèn chát chúa. M t nhìn nh p nháy và s m trong nh ng vùng sâu hút yên t nh c a màu lam và màu xanh. 2. Cái tâm linh mà màu s c ang tác d ng càng ưc khai hoá thì cm xúc mà tác d ng s ơ ng ó gây ra trong tâm h n càng sâu m. Trong tr ưng h p này nó ưc có thêm m t tác d ng tâm linh th hai. V y nên màu s c gây ra m t s rung c m tâm linh. Và hi u ng v t ch t h i h t ca nó, tóm l i, ch là con ưng nó dùng i t i tâm h n. N u tác dng th hai này th t s là m t tác d ng tr c ti p, nh ư ng ưi ta v n có quy n gi d theo nh ng gì ng ưi ta v a m i ưc trông th y, hay trái li, n u nó ch ưc ti p nh n do liên t ưng, thì th t khó mà phân nh ưc. B i tâm h n v n liên k t ch t ch v i th xác, m t c m xúc nào ó bao gi c ng có th do liên t ưng mà gây ra m t c m xúc khác áp ng li. Màu , ch ng h n, vì ng n l a có màu , có th kh i phát m t s rung c m n i tâm gi ng nh ư ch n ng c a ng n l a. Màu nóng có m t tác d ng kích thích. Ch c h n, b i vì nó gi ng màu máu, nên n t ưng mà nó t o ra có th là khó nh c, có th b o là au n n a. Màu s c, ây, ánh th c ký c c a m t nguyên ng l c v t ch t khác ang gây m t tác d ng khó nh c n ơi tâm h n.
6. Nu lúc nào c ng nh ư v y, th t d mà c t ngh a b ng liên t ưng t t c nh ng hi u ng v t ch t c a màu s c không nh ng ch trên th giác mà còn trên nh ng giác quan khác. Ch ng h n b o r ng màu vàng sáng cho ta mt n t ưng chua và the b i vì nó làm ta ngh n m t qu chanh, ó là mt l i gi i thích c n ph i g t b . V v c a màu s c, nh ng thí d c ng không thi u gì, nh ưng trong nh ng thí d ó l i gi i thích kia c ng không có giá tr gì h ơn. M t v y s Dresde k l i là m t trong nh ng b nh nhân c a ông, “m t ng ưi phi th ưng và r t cao siêu”, có thói quen nói v m t th n ưc x t r ng ông ta th y nó có m t v “xanh”. M t l i gi i thích khác có th ưc ch p nh n, dù khác nh ưng c ng t ươ ng t nh ư l i gi i thích trên. n ơi mt ng ưi ti n tri n m t cách th t phi th ưng, s xâm nh p vào tâm h n th t là tr c ti p, chính tâm h n c ng th t là m r ng cho t t c nh ng n t ưng n n i m i s kích thích i vào t n nó li n làm cho nh ng c ơ quan khác có ph n ng ngay: trong tr ưng h p c a chúng ta, là con m t — ph n ng nh c l i ti ng d i hay âm vang c a m t th nh c khí mà nh ng cung dây b rung chuy n do âm thanh c a m t nh c khí khác n l ưt nó cng rung ng. M t ng ưi mà c m n ng sâu s c c ng gi ng nh ư nh ng
7. chi c v c m t t ã ưc ng ưi ta àn nhi u l n, nh ng chi c v c m ó ch ng nh m t tí là ã rung chuy n h t các dây cung. D nhiên, n u ng ưi ta d ng l i l i gi i thích này, thì ph i ch p nh n r ng con m t có liên h ch t ch không nh ng ch v i v giác, mà còn v i nh ng giác quan khác, là iu v l i c ng ã ưc ch ng th c bi kinh nghi m. Có nh ng màu có v nh ư s n sùi và làm chói m t. Nh ng màu khác trái l i cho ta m t n t ưng láng bóng, m n màng. Ng ưi ta s thích nâng niu nh ng màu ó (t d nh ư màu lam outremer s m, màu xanh chrome, màu laque). Chính c m giác ó gây ra s khác bi t trong các màu s c, gi a nh ng màu nóng và nh ng màu l nh. Có nhi u màu, nh ư màu laque, có v m m d u và êm ái; có nhi u màu khác, nh ư xanh cobalt, màu xanh lam (ôxýt), lúc nào c ng c ng và khô, ngay c khi chúng ra kh i ng màu. Ng ưi ta v n th ưng nói t i “h ươ ng v c a màu s c”, hay v âm thanh c a chúng. Và vì âm thanh ó là hi n nhiên, nên không có m t ai có th tìm th y m t s gi ng nhau gi a màu vàng chói và nh ng n t th p ca àn d ươ ng c m ho c gi a gi ng soprano và màu laque s m. Da trên s liên t ưng, l i gi i thích này không bi n gi i
8. nh ng tr ưng h p quan tr ng nh t. M i ng ưi u bi t tác d ng c a ánh sáng màu trên th xác, cái tác d ng mà khoa tr b nh b ng màu s c th ưng dùng. Nhi u l n, trong m t vài b nh th n kinh ng ưi ta ã th dùng, v i nh ng m c ích ch a b nh, nh ng c tính c a màu s c. Và ng ưi ta ã quan sát th y r ng ánh sáng làm b s c cho tim, và ng ưc li, màu lam làm cho nh p tim ch m l i và còn có th , ít ra là trong ch c lát, làm cho nh p tim tê li t. R i thay vì s ki n nh ng h u qu tươ ng t c ng có th ưc quan sát n ơi thú v t và n ơi th o m c nên l i gi i thích ó m t h t c giá tr . Cho r ng màu s c ti m n m t s c m nh tuy còn ch ưa ưc bi t nhi u nh ưng có th t, hi n nhiên, và tác d ng trên kh p th xác con ng ưi c ng không ph i là ít chính xác. Hơn n a ng ưi ta không ph i ch d a trên liên t ưng mà thôi gi i thích tác d ng c a màu s c trên tâm h n. Màu s c, tuy th , là m t ph ươ ng cách gây nh h ưng tr c ti p trên tâm h n. Màu s c là phím àn, mt là cái búa p lên nó, tâm h n là th nh c khí có muôn ngàn dây cung. Còn ng ưi ngh s , h n là bàn tay nh có phím này hay phím n mà có ưc s rung ng úng iu c a tâm h n.
9. Vy s hoà h p các màu s c d nhiên ch ưc d a trên nguyên t c c a s va ch m h u hi u. Tâm h n con ng ưi, ưc khích ng ngay im d c m xúc nh t, ã áp l i. Nn t ng ó, chúng ta g i nó là Nguyên t c c a s C n Thi t N i Tâm.