Nước Đại Việt bảo vệ chủ quyền lãnh hải dưới các vương triều Lý, Trần

Nội dung text: Nước Đại Việt bảo vệ chủ quyền lãnh hải dưới các vương triều Lý, Trần

1. TRIẾT - LUẬT - TÂM LÝ - XÃ HỘI HỌC Đỗ Danh Huấn Nước Đại Việt bảo vệ chủ quyền lãnh hải dưới các vương triều Lý, Trần Đỗ Danh Huấn * Tóm tắt: Hai vương triều Lý, Trần (thế kỷ XI - XIV) bên cạnh những thành tựu về xây dựng đất nước (trên các mặt, như: tổ chức nhà nước, phát triển kinh tế, xã hội, tạo lập nền văn hóa dân tộc, xây dựng quân đội và mở rộng lãnh thổ chủ quyền) đã có tầm nhìn về biển và ý thức bảo vệ chủ quyền lãnh hải. Tư duy hướng biển của hai vương triều này so với các triều đại quân chủ sau này trong lịch sử Việt Nam tuy còn chưa mang tính “chuyên nghiệp”, nhưng cũng cho phép chúng ta khẳng định rằng: ý thức về lãnh hải và bảo vệ chủ quyền lãnh hải đã được hai vương triều Lý, Trần bước đầu xác lập và triển khai, đó cũng là cơ sở để khẳng định thêm rằng lịch sử xác lập và bảo vệ chủ quyền lãnh hải của Việt Nam đã hình thành từ thời Lý, Trần để sau này đến thời chúa Nguyễn và vương triều Nguyễn cái nhìn về biển của các triều đại quân chủ Việt Nam được thực thi một cách rõ nét và thực sự đã xác lập quyền quản lý của nhà nước trung ương đối với vùng biển. Từ khóa: Nước Đại Việt; chủ quyền lãnh hải; bảo vệ chủ quyền lãnh hải; vương triều Lý, Trần. 1. Đặt vấn đề ngày càng cường thịnh, sánh ngang với các Vương triều Lý trị vì đất nước kéo dài quốc gia khác trong khu vực Đông Nam Á. 216 năm (1009 - 1125), trải qua 9 đời vua, Một trong những nhiệm vụ quan trọng đã là triều đại quân chủ đầu tiên trong lịch sử được hai vương triều này thực thi đó là xây dân tộc Việt Nam được tổ chức và xây dựng và bảo vệ đất nước, đặc biệt là bảo vệ dựng hoàn bị trên mọi phương diện, như: lãnh thổ chủ quyền, trong đó có vùng lãnh pháp luật, văn hóa, giáo dục, tư tưởng, quân hải đã được hai vương triều Lý, Trần quan đội, bộ máy nhà nước, tổ chức và quản lý tâm từ rất sớm.(*) lãnh thổ Năm 1010, sau khi vua Lý Thái Nước Việt Nam dưới hai vương triều Lý, Tổ cho dời Kinh đô từ Hoa Lư (Ninh Bình) Trần (thế kỷ XI - XIV) được gọi là Đại ra Thăng Long (Hà Nội), kể từ đây vương Việt, đã có một không gian biển rộng lớn, triều Lý bắt đầu đặt nền móng cho việc phát chính vì vậy, ngoài những nhiệm vụ và triển đất nước một cách toàn diện. Tháng 12 chính sách để quản lý và mở rộng phạm vi năm 1225, vương triều Trần thay triều Lý chủ quyền trên đất liền, thì hai vương triều và trị vì đất nước đến năm 1400. Kế tục này đã có những động thái cụ thể để tỏ rõ những thành tựu trên hầu khắp các lĩnh vực mà triều Lý đã gây dựng, triều Trần cũng ra (*) Thạc sĩ, Viện Sử học, Viện Hàn lâm Khoa học xã sức củng cố đất nước trên mọi phương diện, hội Việt Nam. ĐT: 0983177910. để không ngừng đưa quốc gia Đại Việt Email: [email protected]. 63
2. Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam, số 3(100) - 2016 việc xác lập và làm vững chắc thêm chức gia vào nhiệm vụ xây dựng bảo vệ tổ quốc, năng quản lý cũng như vai trò của nhà nước trong đó có công tác tuần tra, quản lý vùng trung ương đối với phạm vi lãnh hải mà lãnh hải. mình sở hữu. Dưới triều vua Lý Anh Tông, vương 2. Bảo vệ chủ quyền lãnh hải dưới triều Lý đã có nhiều biện pháp cụ thể để vương triều Lý tăng cường việc kiểm soát vùng lãnh hải. Để tạo cơ sở tốt cho việc thực thi công Sách Đại Việt sử ký toàn thư chép: “Tân việc quản lý chủ quyền lãnh hải, vương Tỵ, niên hiệu Đại Định thứ 22 (1161). triều Lý đã xuống chiếu hay ban lệnh và Tháng 11, vua sai Tô Hiến Thành làm Đô cho đóng nhiều tàu thuyền, các tàu thuyền tướng, Đỗ An Di làm phó, đem 2 vạn quân này sẽ tham gia đắc lực vào các công việc, đi tuần các nơi ven biển Tây Nam, để giữ như: tuần tra vùng sông nước nội địa, tham yên miền biên giới. Vua đích thân đi tiễn gia lực lượng thủy quân, vận chuyển hàng đến cửa biển Thần Đầu ở Đại An (nay là hóa trong số đó có nhiệm vụ quan trọng là cửa biển Thần Phù) (Cửa biển Thần Phù tuần tra và kiểm soát vùng lãnh hải. Sử sách ngày nay tương đương với vùng giáp giới cho biết rất rõ việc nhà Lý đã cho đóng giữa hai tỉnh Ninh Bình và Thanh Hóa) mới thuyền vào nhiều năm dưới nhiều đời vua trở về” [3, tr.323]. khác nhau: Vua Lý Thái Tông (ở ngôi từ Nếu căn cứ vào chính sử, thì đây có thể 1028 đến 1054) đã cho đóng thuyền Vạn An được xem là lần đầu tiên trong lịch sử Việt năm 1034 [3, tr.257], đóng các thuyền Vĩnh Nam, ý thức về biển hay vai trò và vị thế Xuân và Nhật Quang năm 1037 [3, tr.259], của biển đối với quốc gia Đại Việt đã được năm 1043 “xuống chiếu sai đóng các thuyền vương triều Lý nhận thức một cách rõ ràng Long, Phượng, Ngư, Xà, Hổ, Báo” [3, tr.265]. với tư cách là một chỉnh thể của lãnh thổ Vua Lý Nhân Tông (ở ngôi từ 1072 đến quốc gia. Nhà nước đã cử lực lượng quân 1127), năm 1119 cho đóng hai chiếc thuyền đội tham gia đắc lực vào công tác này, điều Cảnh Hưng và Thanh Lan, năm 1124 cho đó càng cho thấy vai trò tối cao của nhà đóng thuyền Tường Quang [3, tr.292]. Vua nước trung ương cũng như lực lượng quân Lý Thần Tông (ở ngôi từ 1128 đến 1138) đã đội đã thực hiện sứ mệnh cao cả nhất của cho đóng 3 thuyền Nhật Đỉnh, Thanh Lan, mình, đó là đảm bảo an ninh đất nước và Diên Minh năm 1135 [3, tr.308]. Tiếp theo, toàn vẹn lãnh thổ. Nước Đại Việt thời Lý có vua Lý Anh Tông (ở ngôi từ 1138 đến vùng lãnh hải cũng như bờ biển được kéo 1175) cũng đã cho đóng thuyền Vĩnh Long, dài từ tỉnh Quảng Ninh đến các tỉnh Hà Thanh Lan, Trường Quyết, Phụng Tiên năm Tĩnh, Quảng Bình hiện nay, tương đương 1147 [3, tr.316], đến năm 1154, lại cho với chiều dài lãnh thổ của nước Đại Việt đóng thuyền Vĩnh Chương. Những vua cuối khi đó (sau này đến thời Trần, Lê và cùng của triều Lý như vua Lý Cao Tông (ở Nguyễn, lãnh thổ nước ta mới được mở ngôi từ 1176 đến 1210 tiếp tục cho đóng rộng dần vào phía nam và có hình hài như thuyền Ngoạn Dao năm 1190 và thuyền hiện nay). Chính vì vậy mà việc nhà Lý đi Thiên Long năm 1194. tuần tra các nơi ven biển phía tây nam, Như vậy, trong số 9 vị vua trị vì vương đồng nghĩa với vùng biển phía nam của triều Lý, thì có tới 5 vị vua luôn quan tâm Vịnh Bắc Bộ ngày nay đã được nhà Lý xác tới việc đóng thuyền, các thuyền này tham lập và quản lý. 64
3. Đỗ Danh Huấn Mười năm sau, đến năm 1171, vua Lý vua lại đi tuần các hải đảo ở địa giới các Anh Tông đích thân đi tuần tra vùng lãnh hải. phiên bang Nam Bắc, vẽ bản đồ và ghi chép “Tân Mão, niên hiệu Chính Long Bảo Ứng phong vật rồi về”) [3, tr.325]. thứ 9 (1171). Vua đi tuần các hải đảo, xem Những việc làm của vua Lý Anh Tông các hình thế núi sông, muốn biết dân tình đau nói riêng và vương triều Lý nói chung cho khổ và đường đi xa gần thế nào” [3, tr.324]. th ấy một ý thức sâu sắc mang tính chiến Các vị vua dưới các triều Lý, Trần, Lê, lược của vương triều này về lãnh thổ chủ ngoài vai trò ngự trên ngai vàng để chỉ đạo quyền của quốc gia Đại Việt. Năm 1172, các bá quan văn võ, cai trị đất nước, thì ngoài việc đi tuần, nhà vua đã cho vẽ bản trong một số trường hợp cụ thể, họ còn đồ và ghi chép phong vật ở những vùng tham gia vào những trận đánh lớn, trực tiếp biển đảo đã đến. Đứng trên phương diện đi tuần hành các vùng biên giới và nắm bắt luật pháp và quản lý nhà nước, việc làm này đời sống nhân dân. Điều này cho thấy một ý của vua Lý Anh Tông càng cho thấy lịch sử thức trách nhiệm và quyết tâm của các vị xác lập và quản lý vùng lãnh hải của Việt minh quân trong việc gìn giữ giang sơn Nam trong lịch sử đã có cách ngày nay gấm vóc. Vua Lý Anh Tông đã đi tuần các hàng nghìn năm. Công việc biên chép, vẽ hải đảo, xem hình thế núi sông. Đó là một bản đồ luôn được đánh giá cao trong nhiệm việc làm đáng khâm phục, và xứng đáng vụ quản lý lãnh thổ nói chung và lãnh hải được sử sách lưu truyền muôn đời. nói riêng, đó là cơ sở dữ liệu lịch sử và cơ Sự kiện vua Lý Anh Tông trực tiếp đi sở pháp lý quan trọng để chứng minh cho tuần tra các hải đảo, khẳng định rằng lãnh một vương triều, một quốc gia đã xác lập thổ trên đất liền, cũng như vùng lãnh hải chủ quyền và quản lý vùng đất mình có. ngoài khơi xa là một bộ phận hợp thành Sau này các chúa Nguyễn và vương triều khăng khít, không thể thiếu của đất nước Nguyễn cũng thực thi vai trò của nhà nước Đại Việt, mà không một thế lực nào có thể đối với các quần đảo Hoàng Sa và Trường xâm phạm. Tinh thần này, khiến chúng ta Sa nói riêng và các vùng lãnh hải nói chung. liên tưởng đến những câu thơ hùng hồn “Các đời chúa [Nguyễn] đặt đội Hoàng Sa khẳng định chủ quyền quốc gia trong bài 70 người, người làng An Vĩnh thay phiên Nam Quốc Sơn Hà, bài thơ ra đời trong bối nhau đi lấy những hải vật. Hằng năm cứ đến cảnh quân dân nước Đại Việt đang một tháng 3, khi nhận được mệnh lệnh sai đi, lòng kháng chiến chống quân Tống xâm phải đem đủ 6 tháng lương, chở 5 chiếc lược năm 1077: “Sông núi nước Nam vua thuyền nhỏ ra biển, 3 ngày 3 đêm mới đến Nam ở/ Rành rành định phận tại sách trời/ đảo ấy [ ]. Đến tháng 8 thì đội ấy lại về, vào Cớ sao lũ giặc sang xâm phạm/ Chúng bay cửa Yêu Môn (có tên là Yêu Lục, tức cửa sẽ bị đánh tơi bời”. Thuận An) đến Thành Phú Xuân, đưa nộp” Sau khi vua Lý Anh Tông đi tuần tra các [1, tr.197]. “Quý Tỵ, năm Minh Mạng thứ hải đảo, thì một năm sau, năm 1172, nhà 14 (1833), mùa thu, tháng 8. Vua bảo Bộ vua lại trực tiếp đi tuần tra các vùng biển công rằng: Trong hải phận Quảng Ngãi, có đảo, và cụ thể hóa thêm một bước nữa, đó một dải Hoàng Sa, xa trông trời nước một là vẽ bản đồ cương giới các vùng biển đảo màu, không phân biệt được nông hay sâu. (“Năm Nhâm Thìn, niên hiệu Chính Long Gần đây, thuyền buôn thường [mắc cạn] bị Bảo Ứng thứ 10 (1172). Mùa xuân, tháng 2, hại! Nay nên dự bị thuyền mành, đến sang 65
4. Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam, số 3(100) - 2016 năm sẽ phái người tới đó dựng miếu, lập bia, đến an ninh quốc gia bởi giặc Mông - và trồng nhiều cây cối. Ngày sau, cây cối to Nguyên từ phương bắc kéo xuống và các lớn xanh tốt, người dễ nhận biết, ngõ hầu tiểu quốc thường xuyên gây rối ở biên giới tránh khỏi được nạn mắc cạn. Đó cũng là phía nam, vương triều Trần trong suốt thời việc lợi muôn đời vậy” [6, tr.743]. gian trị vì đất nước phải tiến hành 3 cuộc Trở lại với vương triều Lý, công việc vẽ kháng chiến thần thánh vĩ đại đánh tan quân bản đồ ở đây bao gồm các nội dung, như: xâm lược Mông - Nguyên (vào các năm: ghi chú số lượng các đảo lớn, đảo nhỏ, các 1258, 1285 và 1288), ngoài ra còn phải kể cửa sông, vị trí giáp giới theo phương Đông tới các cuộc chinh phạt làm yên biên giới - Tây - Nam - Bắc, ghi chép phong vật phía nam. (mực nước biển, chu kỳ lên xuống của thủy Trước sức mạnh của quân Mông - triều, các nguồn tài nguyên biển, cảnh quan Nguyên đến xâm lược Đại Việt, năm 1284, môi trường và cư dân sinh sống ở đó). Sự Trần Hưng Đạo điều quân dân các lộ Hải kết hợp giữa việc vẽ bản đồ và ghi chép Đông, Vân Trà, Ba Điểm (vùng Hải Dương phong vật các vùng biển đảo càng làm tăng hiện nay), chọn những người dũng cảm làm thêm tính giá trị của việc thực thi quyền tiền phong, vượt biển vào Nam. quản lý nhà nước đối với vùng lãnh hải. Đến năm Ất Dậu, niên hiệu Thiệu Bảo Kỹ thuật vẽ bản đồ từ thời Lý kém xa so thứ 7 (1285), sách sử chép vào tháng 3, các với ngày nay, vì công nghệ của xã hội hiện vua nhà Trần đã bỏ thuyền đi bộ đến Thuỷ đại cho phép chúng ta vẽ bản đồ với độ Chú (vùng Quảng Ninh ngày nay), lấy chính xác cao, thể hiện đầy đủ các thông số thuyền ra sông Nam Triệu (vùng Hải Phòng khoa học trên đó. Ngày nay, cho dù nguồn ngày nay) vượt biển Đại Bàng (vùng Hải tư liệu bản đồ dưới thời Lý như sử sách đã Phòng ngày nay) vào Thanh Hóa. chép không còn nữa, nhưng không vì thế So với vương triều Lý trước đó, vương mà chúng ta xem nhẹ giá trị hay những nỗ triều Trần sau này phải đối mặt với nguy cơ lực mà vương triều Lý [4, tr.4] đã cố gắng xâm lược của các thế lực đến từ phương bắc trong việc phác họa hình hài, giới phận lãnh mạnh hơn và nguy hiểm hơn, đồng nghĩa hải của đất nước, mà đó là cơ sở, là động với đó là các đợt chống trả của quân dân lực để khi vương triều Trần lên nắm quyền Đại Việt cũng quy mô hơn và trường kỳ tiếp tục phát huy giá trị đó. hơn. Chính vì vậy, nhiệm vụ bảo vệ an ninh 3. Bảo vệ chủ quyền lãnh hải dưới chủ quyền lãnh hải cũng được lồng ghép vương triều Trần vào các cuộc đánh trả, các cuộc tập trận hay Nước Đại Việt dưới vương triều Trần, những tính toán chiến lược phòng thủ quốc mặc dù thư tịch cổ còn lại không nhiều để gia trước khi có giặc ngoại xâm đến. Thời giúp chúng ta nhận thức đầy đủ về cương kỳ này, quan quân nhà Trần thường xuyên giới lãnh hải và các hoạt động quản lý của phải có những cuộc tiến hoặc lui diễn ra nhà nước trung ương, nhưng tư duy hướng trên sông, trên biển để bảo toàn lực lượng. biển, ý thức về biển, về lãnh hải của triều Hơn nữa, nhà Trần thường xuyên có những Trần vẫn được kế tục từ những thành quả cuộc viễn chinh bằng sức mạnh thủy quân mà nhà Lý gây dựng. trên biển tiến xuống các quốc gia láng giềng Trước hết, xuất phát từ tình hình thực tế ở phương nam, tương đương với địa phận của đất nước, với sự đe dọa thường xuyên các tỉnh Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình 66
5. Đỗ Danh Huấn Định hiện nay để thực hiện nhiệm vụ chính Đại Việt, nơi thu hút các thương lái từ Thái trị. Trong hoàn cảnh đó, thủy quân kết hợp Lan, Indonesia cùng các nước trong khu với tuần tra và làm chủ tuyến đường giao vực đến trao đổi hàng hóa. Nhà Trần đã thông trên biển theo hướng bắc - nam là nhận thức sâu sắc được vị thế của Vân Đồn hoàn toàn có cơ sở. đối với việc giữ gìn an ninh đất nước, nên Trên phương diện tăng cường sức mạnh đã cử tướng Trần Khánh Dư trấn giữ ở đây. quân đội, nhà Trần cũng đã nhiều lần xuống Hơn nữa, để lường trước việc người ngoại chiếu để đốc thúc việc đóng thuyền, sửa quốc xâm nhập sâu vào nội địa, nhà Trần soạn quân trang tham gia vào việc gìn giữ chủ trương phát triển Vân Đồn thành một an ninh chủ quyền quốc gia. thương cảng quốc tế, kiêm chức năng quân Sách Đại Việt sử ký toàn thư chép: “Quý cảng, để việc trao đổi hàng hóa diễn ra ở xa Tỵ, niên hiệu Thiệu Phong năm thứ 13 vùng nội địa, không ảnh hưởng tới các hoạt (1353). Mùa xuân, tháng giêng, nhà Trần động khác trong đất liền. “Cũng cần phải cho các vương hầu đóng thuyền chiến, chế nói thêm là vào cuối thế kỷ XIII, quy mô tạo vũ khí, luyện tập binh sĩ” [2, tr.133]. của Vân Đồn có nhiều thay đổi so với thời Đến năm Giáp Thìn, niên hiệu Đại Trị thứ 7 Lý. Vùng thương cảng không còn là một (1364), nhà Trần chọn hoàng nam trong đơn vị hành chính cấp trang như thời Lý nước, định 3 bậc quân ngũ, sửa soạn thuyền Anh Tông nữa mà đã được mở rộng thành chiến và vũ khí để phòng việc biên cương. nhiều trang (với Chư trang quân). Đây Cũng với tinh thần đó, năm Mậu Ngọ, chính là cơ sở để sau đó, năm 1349, vua niên hiệu Xương Phù thứ 2 (1378), nhà Trần Dụ Tông quyết định nâng trang Vân Trần cho các quân chế tạo vũ khí và thuyền Đồn lên thành trấn. Tương ứng với trấn chiến [2, tr.164]. Như vậy, ba sự kiện nêu Vân Đồn có một quân, tức 30 đô, mỗi đô 80 trên cho thấy, nhà Trần thường xuyên có người tức tương đương khoảng 2.400 binh những biện pháp cụ thể để tăng cường an sĩ” [5, tr.234]. ninh quốc gia và sức mạnh quân đội, việc Sách sử đã chép, năm 1287, Trần Khánh đóng và sửa soạn thuyền chiến chắc chắn sẽ Dư ra lệnh: “Quân trấn giữ Vân Đồn là để tham gia các hoạt động phô diễn sức mạnh ngăn phòng giặc Hồ (chỉ giặc Phương quân đội trên vùng sông nước, trong đó bao Bắc)”. Theo thời gian, nhà Trần đã từng gồm cả không gian lãnh hải. bước xây dựng Vân Đồn trở thành một địa Tư duy hướng biển và phòng thủ biển điểm phòng thủ đất nước từ xa ở trên biển, đảo dưới thời Trần đã được nhà nước trung qua đó góp phần vào chiến lược bảo vệ đất ương cụ thể hóa bằng mô hình Vân Đồn. nước nói chung. Năm Mậu Tý, niên hiệu Vân Đồn (thuộc Quảng Ninh hiện nay) Thiệu Phong thứ 8 (1348), thuyền buôn được ví như một hình thức phòng thủ đất nước Đồ Bồ (chưa rõ là nước nào) đến hải nước từ xa, không gian và địa điểm ở đây trang Vân Đồn ngầm mua ngọc trai. Nhiều không phải là trên đất liền mà là trên biển. người Vân Đồn mò trộm ngọc trai bán cho Vân Đồn dưới thời Trần là một tiền tiêu của họ. Chuyện này bị phát giác, họ đều bị tội đất nước, là nơi quan yếu, giặc Phương Bắc cả. Tiếp đó, đến năm Kỷ Sửu (1349), nhà muốn vào Đại Việt bằng đường thủy đều Trần “đặt quan trấn, quan lộ và sát hải sứ ở phải đi theo hướng này, hơn nữa, Vân Đồn trấn Vân Đồn, lại đặt quân Bình Hải để khi đó còn là một thương cảng quốc tế của trấn giữ”. 67
6. Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam, số 3(100) - 2016 Vân Đồn từ chỗ chỉ là một đảo tự nhiên trên thế giới cũng như trong lịch sử Việt nằm giữa vịnh Bắc Bộ, chưa được chú Nam, thì việc hai vương triều Lý, Trần đã trọng khai thác về mặt kinh tế, đảm bảo an thực thi và xác lập chủ quyền lãnh hải cách ninh quốc phòng và tổ chức về mặt hành ngày nay trên dưới 1.000 năm là một việc chính, thì dưới vương triều Trần, Vân Đồn làm mang tầm chiến lược nhìn xa trông đã được nhà nước trung ương triệt để khai rộng. Đây cũng là một truyền thống để các thác, bằng việc nâng tầm lên thành một vị triều đại sau này tiếp tục phát huy tư duy trí tiền tiêu về mặt quốc phòng và nâng cấp hướng biển và cụ thể hóa bằng những việc ở mức độ tổ chức hành chính, là địa điểm làm cụ thể và toàn diện hơn. trao đổi hàng hóa mang tầm quốc tế. Đồng thời nhà Trần đã cắt đặt các chức quan để Tài liệu tham khảo thực thi nhiệm vụ quản lý hành chính đối [1] Phan Huy Chú (2007), Lịch triều hiến với Vân Đồn. Đây là một bước tiến về mặt chương loại chí (bản dịch), t.1, Nxb Giáo tư duy hướng biển của nhà Trần. Trong bối dục, Hà Nội. cảnh cách chúng ta ngày nay hơn 600 năm, [2] Đại Việt sử ký toàn thư (1993), t.1, Nxb nước Đại Việt đã xuất hiện một dạng thức Khoa học xã hội, Hà Nội. phòng thủ xa bờ; đó là một tầm nhìn xa [3] Đại Việt sử ký toàn thư (1998), t.2, Nxb trông rộng. Khoa học xã hội, Hà Nội. 4. Kết luận [4] Đánh giá về những cố gắng của vương Hai vương triều Lý, Trần đã khai mở và triều Lý, Nguyễn Quang Ngọc cho biết: kế tiếp nhau trong việc xây dựng chế độ “Trong thời kỳ trị vì của Lý Anh Tông, quân chủ trong lịch sử Việt Nam; đã có ý toàn vẹn lãnh thổ và lãnh hải của đất nước thức từ rất sớm trong việc xác lập và quản lý được giữ vững, vị thế của quốc gia Đại chủ quyền lãnh hải, bên cạnh việc ra sức xây Việt, của vương triều Lý được đề cao”. dựng và quản lý đất nước trên các khía cạnh Xem: Nguyễn Quang Ngọc (2011) “Vua như: hoàn thiện bộ máy nhà nước từ trung Lý Anh Tông, chiến lược biển và hành ương đến địa phương, tổ chức quân đội, phát dinh trại Yên Hưng”, Tạp chí Nghiên cứu triển văn hóa, giáo dục, gìn giữ biên cương Lịch sử, số 1. trên đất liền Hai vương triều Lý, Trần đã [5] Nguyễn Văn Kim (2014), Vân Đồn thương có những việc làm cụ thể trong chính sách cảng quốc tế của Việt Nam, Nxb Đại học hướng biển, đó là việc đóng nhiều tàu Quốc gia Hà Nội. Thời nhà Lý, Vân Đồn thuyền để tham gia vào công tác tuần tra trên chỉ được đặt là trang: “Kỷ Tỵ, Đại Định biển; nhà vua đích thân hoặc cử tướng lĩnh năm thứ 10 (1149). Mùa xuân, tháng 2, tham gia vào các cuộc tuần hành, kiểm tra, thuyền buôn ba nước Trảo Oa, Lộ Lạc, thị uy trên các vùng lãnh hải mà mình đang Xiêm La vào Hải Đông, xin cư trú buôn quản lý. Nếu như vương triều Lý nổi bật với bán, bèn cho lập trang ở nơi hải đảo, gọi việc vua đi tuần tra và cho vẽ bản đồ những là Vân Đồn (Đ-D-H nhấn mạnh), để mua vùng biển mà nhà vua đã đến, thì vương bán hàng hoá quý, dâng tiến sản vật địa triều Trần đã thành lập trấn Vân Đồn để phát phương”. Xem (1998), Đại Việt sử ký toàn triển nơi đây thành điểm tiền tiêu với chức thư, t.1, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội. năng phòng thủ xa bờ. Ngày nay, khi nhìn [6] Quốc Sử quán triều Nguyễn (2007), Đại nhận về tư duy hướng biển của nhân loại Nam thực lục, t.3, Nxb, Giáo dục, Hà Nội. 68
7. Đỗ Danh Huấn 69