Module bồi dưỡng thường xuyên Trung học Cơ sở - Module THCS 23: Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh - Trần Thị Tuyết Oanh

Nội dung text: Module bồi dưỡng thường xuyên Trung học Cơ sở - Module THCS 23: Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh - Trần Thị Tuyết Oanh

1. TRẦN THỊ TUYẾT OANH Module THCS 23: Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh Module THCS 23 KIÓM TRA, §¸NH GI¸ KÕT QU¶ HäC TËP CñA HäC SINH KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH | 7
2. A. GIỚI THIỆU TỔNG QUAN Vi s phát trin ca lí lun dy hc hin i và cùng vi yêu cu i mi ni dung, phng pháp dy hc theo hng phát huy tính tích cc, ch ng, sáng to ca hc sinh, vic kim tra, ánh giá cng cn c i mi mt cách ng b. Module này giúp cho giáo viên thc hin hot ng kim tra, ánh giá kt qu hc tp trong quá trình ging dy ca mình theo hng i mi. Ni dung module làm rõ nhng lí lun c bn, hin i v kim tra, ánh giá kt qu hc tp ca hc sinh THCS, trình bày có h thng các phng pháp kim tra, ánh giá phù hp vi xu th i mi kim tra, ánh giá kt qu hc tp hin nay; xác nh cách thc và yêu cu giáo viên thc hin có hiu qu các phng pháp kim tra, ánh giá kt qu hc tp phù hp vi lí lun dy hc hin i. Tài liu hng dn cho hc viên cách huy ng nhng hiu bit cng nh nhng kinh nghim ã có v kim tra, ánh giá kt qu hc tp vào lnh hi kin thc mi, thc hành áp dng chúng rèn luyn k nng kim tra, ánh giá kt qu hc tp. Thc hin các tng tác trong quá trình hc tp, vn dng a dng các hình thc, phng pháp và k thut dy hc hc viên c tri nghim, nâng cao kin thc và k nng chuyên môn. B. MỤC TIÊU Sau khi hc xong module này, hc viên s: 1. V kin thc Xác nh c vai trò, chc nng ca kim tra, ánh giá kt qu hc tp ca hc sinh phù hp vi lí lun dy hc hin i. 2. V k nng — Mô t c các phng pháp kim tra, ánh giá kt qu hc tp, ch ra nhng u im và hn ch ca tng phng pháp và yêu cu khi s dng tng phng pháp. — S dng thành tho các phng pháp kim tra, ánh giá phù hp vi tng tình hung c th và mc tiêu hc tp ã xác nh. 3. V thái Có ý thc tích cc và sn sàng i mi kim tra, ánh giá, ánh giá theo hng chun hoá nhm nâng cao cht lng dy hc, áp ng yêu cu i mi giáo dc hin nay. 8 | MODULE THCS 23
3. C. NỘI DUNG Nội dung 1 NHNG VN C BN V KIM TRA, ÁNH GIÁ KT QU HC TP CA HC SINH I. MC TIÊU Sau khi hc xong ni dung này, hc viên s: — Phân bit c khái nim liên quan ti kim tra, ánh giá kt qu hc tp và mi quan h gia chúng. — Xác nh c vai trò, chc nng, yêu cu ca kim tra, ánh giá kt qu hc tp. — Nhn bit c các xu hng i mi kim tra, ánh giá kt qu hc tp hin nay và có ý thc tích cc thc hin i mi kim tra, ánh giá, áp ng yêu cu nâng cao cht lng giáo dc. II. CÁC HOT NG Hot ng 1: Phân bit mt s khái nim v kim tra, ánh giá kt qu hc tp ca hc sinh. Bn ã tng kim tra, ánh giá kt qu hc tp ca hc sinh, hãy nh li và vit ra quan im ca mình v mt s khái nim sau: * Kt qu hc tp là gì? * Kim tra là gì? KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH | 9
4. * o lng là gì? * ánh giá là gì? * Mi quan h gia kim tra, o lng và ánh giá nh th nào? Bn hãy i chiu nhng ni dung va vit vi nhng thông tin di ây hiu rõ hn v mt s khái nim v kim tra, ánh giá kt qu hc tp ca hc sinh. Thông tin phn hi Kt qu hc tp th hin cht lng ca quá trình dy hc, nó ch xut hin khi có nhng bin i tích cc trong nhn thc, hành vi ca ngi hc. Kt qu hc tp c hiu theo hai ngha trong khoa hc cng nh trong thc t: th nht là mc mà ngi hc t c so vi các mc tiêu ã xác nh; th hai là mc mà ngi hc t c so sánh vi nhng ngi cùng hc khác nh th nào. Giáo viên phi thu thp c các thông tin v kt qu hc tp ca hc sinh bng cách quan sát, t câu hi hc sinh tr li, cho hc sinh làm bài kim tra vit. Tuy nhiên, nhng thông tin thu c ó cha th i 10 | MODULE THCS 23
5. n kt lun khi cha i chiu chúng vi mt tiêu chun hay tiêu chí nào ó. Quá trình thu thp thông tin ó chính là quá trình kim tra. Nh vy, kim tra là quá trình thu thp thông tin làm c s cho ánh giá. Các thông tin thu c cn i chiu vi các tiêu chun, nh i chiu câu tr li vi áp án úng, i chiu bài kim tra vit dng t lun vi áp án và thang im, i chiu các phng án trong bài làm ca hc sinh vi áp án úng trong bài trc nghim khách quan, i chiu biu hin ca hc sinh vi thái tích cc ca ngi hc. Quá trình i chiu này chính là quá trình o lng. Khái nim o lng nói chung là s so sánh, i chiu. o lng kt qu là s i chiu các thông tin thu c vi tiêu chun hoc tiêu chí. o lng kt qu hc tp có mt s c trng nh: th hin c nh tính và nh lng, trc tip và gián tip. Vic o lng này có tính phc tp. Trên c s i chiu các thông tin thu c vi tiêu chí, giáo viên có s phân tích i n kt lun, ó là ánh giá. ánh giá kt qu hc tp là quá trình thu thp, x lí thông tin v trình , kh nng mà ngi hc thc hin các mc tiêu hc tp ã xác nh, nhm to c s cho nhng quyt nh s phm ca giáo viên, cho nhà trng và cho bn thân hc sinh giúp h hc tp tin b hn. Nh vy, ánh kt qu hc tp ca hc sinh là ánh giá mc hoàn thành các mc tiêu ra cho hc sinh sau mt giai on hc tp. Các mc tiêu này th hin tng môn hc c th. Thông qua ánh giá kt qu hc tp ca hc sinh s th hin c kt qu ca quá trình giáo dc và ào to. Trong mi quan h gia kim tra, ánh giá và o lng, nu ánh giá là mt quá trình thì kim tra, o lng là mt b phn ca quá trình ó. ánh giá c, cn thu thp thông tin, i chiu, so sánh và i n kt lun phù hp. Hot ng 2: Xác nh mc ích, chc nng ca kim tra, ánh giá kt qu hc tp. Da vào hiu bit và kinh nghim ca bn thân v các hình thc kim tra, ánh giá sau: — Kim tra, ánh giá vào u nm hc mi; — Kim tra vn áp u gi hc, các bài kim tra 15 phút; — Kim tra 1 tit; — Kim tra, ánh giá chn hc sinh gii tng môn hc; KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH | 11
6. — Kim tra cui hc kì, cui nm hc. Bn hãy vit ra nhng suy ngh ca mình thc hin mt s yêu cu sau: * Mc ích chính ca mi hình thc kim tra, ánh giá trên là gì? * T các hình thc kim tra, ánh giá trên, hãy nêu các chc nng ca kim tra, ánh giá kt qu hc tp ca hc sinh, có minh ho bng thc tin. 12 | MODULE THCS 23
7. Bn hãy i chiu nhng ni dung va vit vi nhng thông tin di ây và t hoàn thin nhng ni dung ã vit. Thông tin phn hi * Kim tra, ánh giá hng vào nhiu mc ích khác nhau Cho hc sinh làm bài kim tra u nm xác nh trình ca tng hc sinh trc khi bc vào nm hc, mc ích chính là chn oán v hc lc ca hc sinh có cách tác ng phù hp. Kim tra vn áp u gi hc, kim tra 15 phút trong quá trình dy hc giúp cho giáo viên thng xuyên có c thông tin v hc tp ca hc sinh, tìm ra nhng khó khn, nhng thiu sót trong hc tp ca hc sinh giúp h hc tt hn, h tr cho quá trình dy hc. Kim tra 1 tit giúp cho giáo viên nh kì có c nhng thông tin bit c tin b ca hc sinh. Thông tin ó cng giúp cho giáo viên iu chnh cách dy ca mình. Mc ích chính là h tr cho dy và hc có hiu qu hn. Kim tra, ánh giá chn hc sinh gii tng môn hc có mc ích chính là la chn và xp loi v thành tích hc tp ca hc sinh, d oán tim nng ca hc sinh có nhng tác ng hp lí nhm nuôi dng, phát trin tim nng ó. Kim tra cui hc kì, cui nm hc xác nh mc hc sinh t c các mc tiêu hc tp ã xác nh trong chng trình hc. * Kim tra, ánh giá kt qu hc tp ca hc sinh có các chc nng: — Chc nng xác nhn. + ánh giá thc hin chc nng xác nhn là nhm xác nh mc mà ngi hc t c các mc tiêu hc tp, ng thi làm cn c cho nhng quyt nh phù hp. + Chc nng này có ý ngha quan trng v nhiu mt, c bit là v mt xã hi. ánh giá xác nhn bc l tính hiu qu ca quá trình giáo dc và ào to. + ánh giá xác nhn cung cp nhng s liu tha nhn hay bác b s hoàn thành hay cha hoàn thành khoá hc, chng trình hc hoc môn hc i n quyt nh là cp chng ch, cp bng hoc cho lên lp Nó òi hi phi thit lp mt ngng trình ti thiu và xác nh v trí kt qu ca ngi hc vi ngng này, ng thi òi hi ngi hc phi KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH | 13
8. t c mc ti thiu các mc tiêu ã xác nh. Do vy, iu quan trng là a ra c mt ngng trình ti thiu. + ánh giá xác nhn cng có th nhm xp loi ngi hc theo mc ích nào ó nhm phân bit trình khác nhau gia hc sinh này vi hc sinh khác xp hng hay tuyn chn, do ó mt tiêu chun ti thiu nào ó cn vt qua không quan trng bng s i chiu gia các hc sinh vi nhau. + Công c ánh giá xác nhn là các bài kim tra, thi xác nh trình . Chúng thng c tin hành sau mt giai on hc tp. ánh giá này mang tính tng hp, do vy vic chn mu ni dung ánh giá phi c trng cho kin thc ca c mt quá trình hc tp nht nh, vic ánh giá cn lp k hoch cn thn và tin hành theo mt quy trình hp lí. + Kt qu ca ánh giá xác nhn cng có th c i chiu vi nhng kt qu ánh giá u tiên. S so sánh này không ch là quan sát quá trình tin trin và xu hng chung ca thành tích mà còn chng minh cho quá trình giáo dc và ào to có hiu qu hoc cha có hiu qu, còn thiu sót nhng mt nào. — Chc nng nh hng. + Kt qu ánh giá có th o lng và d báo trc kh nng ca hc sinh có th t c trong quá trình hc tp, ng thi xác nh nhng im mnh và yu ca hc sinh, giúp cho giáo viên thu thp c các thông tin v hc sinh nh kin thc, k nng, hng thú ca hc sinh i vi môn hc, xem xét v s khác bit gia các hc sinh. + ánh giá này giúp cho giáo viên a ra nhng quyt nh liên quan ti các vn nh lp k hoch, chun b ni dung, phng pháp ging dy và các yu t khác trên c s cn c vào kh nng, hng thú hc tp ca hc sinh. ng thi giúp cho giáo viên có th chn cách dy phù hp vi kh nng ca hc sinh, giúp cho hc sinh có th la chn con ng hc tp, phng pháp, tài liu, các hình thc hc tp phù hp. + Vic ánh giá này cng làm c s cho vic la chn bi dng nng khiu, hay xp nhóm có nhng tác ng có hiu qu. thc hin chc nng nh hng, giáo viên có th tin hành mt s phng pháp nh nghiên cu h s ca hc sinh. Vic nghiên cu h s giúp giáo viên có c nhng thông tin c bn v hc sinh hiu hc sinh nhanh hn, d oán trin vng ca hc sinh, cho phép vic ging dy din ra nhanh hn. Tt nhiên, nhng thông tin cng có th c và có th to n tng ban u cha tht chính xác, do vy cn thn trng khi 14 | MODULE THCS 23
9. dùng thông tin c bt u cho vic ging dy. Vic ánh giá này thng din ra giai on trc khi ging dy, th hin nhng bài kim tra u nm, có th là nhng bài th sc vào u nm, nhm xác nh mc nm tri thc ngi hc d kin nhng khó khn, t ó có cách thc tác ng phù hp. — Chc nng h tr. + ánh giá thc hin chc nng h tr là chn oán, iu chnh h tr vic hc tp, giúp cho quá trình dy hc có hiu qu. Quá trình dy hc thng din ra trong mt thi gian khá dài, do ó hc sinh thng khó bo toàn tt c kin thc ã thu c, ó là tình trng ri rng kin thc. Tình trng này ngày càng tng do khi lng kin thc tng lên. Nh vy, vn không ch là a ra mt tin trình hc tp cho ngi hc mà phi xem xét n các giai on ca tin trình này các giai on ó c kt ni vi nhau nh s ánh giá. Chúng c thc hin theo mt tuyn hành trình (các mc tiêu, các tình hung hc tp, các ánh giá b phn). — ánh giá thc hin chc nng h tr òi hi phi có cách x lí thông tin va có tính cht thâu tóm i vi các thi im khác nhau ca quá trình hc tp (kim im li quá trình hc tp trc ây ca mình), va có tính cht thúc y, cng c, m rng cht lng vn kin thc, chnh lí, sa cha và nâng cao. Nó cho phép to lp mi liên h cht ch gia cht lng ca hành trình ã thc hin c vi yêu cu ca hành trình. — ánh giá h tr cho hc tp òi hi giáo viên và hc sinh cùng tham gia t chc m bo cho s thành công ca quá trình dy hc. Vi chc nng h tr, ánh giá s t hc sinh ng trc trình hc lc ca h, ng thi to iu kin giúp cho h ci thin, nâng cao v s lng và cht lng tri thc. Thông qua ánh giá s xác nh c thiu sót ca tng hc sinh và giúp h khc phc. Các bài kim tra vi mc ích này có tính cht chn oán, tng s im ca bài kim tra là quan trng th yu, iu c bn là phi theo dõi nhng thiu sót trong bài làm ó tìm ra nhng khó khn và giúp cho hc sinh vt qua. — Các phng pháp ánh giá c s dng thc hin chc nng h tr thng bao gm vic quan sát thái hc tp hng ngày ca hc sinh, t câu hi cho hc sinh tr li, giao các bài tp v nhà, theo dõi vic hoàn thành các nhim v hc tp, thông tin phn hi ca giáo viên cho hc sinh. Nhng ánh giá này thng c s dng rt linh hot trong nhng tình hung c th. ánh giá nhm chn oán c tin hành thng xuyên và cung cp cho hc sinh nhng tín hiu ngc v s hc tp ca h, t ó giúp h iu chnh cách hc cho phù hp. KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH | 15
10. Hot ng 3: Thc hin các bc c bn trong kim tra, ánh giá kt qu hc tp ca hc sinh. Da vào hiu bit và kinh nghim ca bn thân, bn hãy nh li và vit ra suy ngh ca mình v vic thc hin các bc kim tra, ánh giá kt qu hc tp ca hc sinh: * Xác nh mc ích ánh giá: * Trình bày các tiêu chun ánh giá: * Thu thp các thông tin ánh giá: * i chiu các tiêu chun vi các thông tin ã thu thp: * Kt lun và a ra nhng quyt nh: 16 | MODULE THCS 23
11. Cn c vào các bc c bn trên, hãy thc hành thit lp các bc c th kim tra, ánh giá kt qu hc tp mt môn hc. Bn hãy i chiu nhng ni dung va vit vi nhng thông tin di ây và t hoàn thin ni dung các bc kim tra, ánh giá kt qu hc tp ca hc sinh. Trên c s xây dng quy trình kim tra, ánh giá kt qu hc tp mt môn hc mà bn ang dy. Thông tin phn hi — Xác nh mc ích ánh giá: òi hi phi xác nh c: ánh giá làm gì? Kt qu ánh giá s c s dng nh th nào? Ai s dng kt qu ánh giá này? Xác nh xem quyt nh nào s c a ra: ánh giá nhm chng nhn (xem hc sinh có kh nng và kin thc cn thit hc tip không); ánh giá nhm xp loi (c tin hành mi khi cn tuyn chn); ánh giá chn oán (nhng kt lun a ra là nhm iu chnh); ánh giá tiên oán (d báo tim nng ca hc sinh). — Xác nh các tiêu chun/tiêu chí ánh giá: trình bày c các tiêu chun ánh giá, vn quan trng là cn xác nh c các mc tiêu ánh giá. Mc tiêu cung cp nhng vt chng và nhng tiêu chí ánh giá bao gm: nhng mc tiêu tng quát, nhng mc tiêu trung gian; nhng mc tiêu chuyên bit. ây là nhng mc tiêu có th quan sát c, o lng c theo mt tiêu chí xác nh. Có ba lnh vc ca mc tiêu là kin thc, k nng, thái . ánh giá s có giá tr nu các tiêu chun u rõ ràng (tc là có th ánh giá c úng nhng gì cn ánh giá). Vic thông báo rõ các tiêu chun ánh giá cho nhng ngi ánh giá và nhng i tng c ánh giá s gim bt s phn i có th xy ra trong ánh giá. — Thu thp các thông tin ánh giá: Trên c s mc ích và mc tiêu ã xác nh, xác nh nhng thông tin cn thu thp, la chn các phng pháp, các công c và và k thut ánh giá cho phù hp. — i chiu các tiêu chun vi các thông tin ã thu thp: Nu các giai on trc c thc hin tt thì giai on này s không khó khn. KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH | 17
12. — Kt lun và a ra nhng quyt nh: Sau khi phân tích v nh tính và nh lng, cn hình thành kt lun tht chính xác, t ó i n nhng quyt nh phù hp. Hot ng 4: Xác nh các yêu cu i vi kim tra, ánh giá kt qu hc tp và tìm hiu xu hng i mi kim tra, ánh giá kt qu hc tp hin nay. Da trên hiu bit và kinh nghim thc tin ca mình, bn có th làm rõ mt s vn sau: * Nhng nguyên nhân dn n thiu khách quan, thiu chính xác trong kim tra, ánh giá kt qu hc tp ca hc sinh. * Nêu ra nhng yêu cu kim tra, ánh giá kt qu hc tp có tính khách quan và mang li hiu qu cho quá trình dy hc. 18 | MODULE THCS 23
13. * Vi kinh nghim thc tin và nhng tip cn vi thông tin mi, bn cho rng ánh giá kt qu hc tp hin nay cn c i mi nh th nào? ánh giá Hin nay Nên i mi Các mc ích chính Ni dung ánh giá Phng pháp ánh giá Công c ánh giá Hình thc ánh giá Tiêu chí ánh giá Ch th ánh giá Bn hãy i chiu nhng ni dung va vit vi nhng thông tin di ây và t hoàn thin nhng ni dung ã vit. Thông tin phn hi * Nhng nguyên nhân ch yu dn n s thiu khách quan, thiu chính xác trong kim tra, ánh giá kt qu hc tp ca hc sinh Thng th hin : — Công c kim tra, ánh giá; — T chc kim tra, ánh giá; — Tâm trng, sc kho ca các i tng c kim tra, ánh giá; — Ch quan ca các ch th tham gia vào kim tra, ánh giá. * Yêu cu i vi kim tra, ánh giá — m bo s phù hp ca phng pháp ánh giá vi các mc tiêu hc tp. Yêu cu này òi hi các phng pháp ánh giá c la chn và s dng phi o lng c các mc tiêu hc tp ã xác nh. Mc tiêu cha ng nhng kt qu ã d kin trc. ánh giá kt qu hc tp ch yu là o xem nhng mc tiêu hc tp ã t c mc nào, ng thi cho bit mc tiêu ó o bng cách nào. Các mc tiêu hc tp rt a dng và c ánh giá bng các phng pháp khác nhau. Mt khác, các phng pháp ánh giá cng a dng và mi phng pháp ch ánh giá KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH | 19
14. tt mt s mc tiêu nht nh, do vy ánh giá c các mc tiêu, cn có nhng phng pháp ánh giá phù hp. la chn các phng pháp ánh giá phù hp, khi ánh giá cn hiu rõ các phng pháp ánh giá c la chn, hiu rõ v u im và hn ch ca phng pháp, cách tin hành phng pháp, bit c s phù hp ca tng phng pháp trong vic o lng các mc tiêu hc tp. Chng hn, vic chm im i vi bài t lun tn nhiu thi gian, công sc hn và im s cng có tin cy thp hn so vi chm bài trc nghim khách quan; hay các bài vit t lun o lng và ánh giá tt các k nng v lp lun, kh nng t chc, sp xp, gii quyt, a ra ý tng mi, hoc quan sát ánh giá c s thun thc và k nng Nu không hiu rõ các phng pháp ánh giá s tn nhiu thi gian và công sc cho vic ánh giá nhng kt qu li kém tin cy. — Yêu cu m bo tính giá tr. Tính giá tr òi hi phi ánh giá và o lng c úng các mc tiêu nh o. Nh vy trong ánh giá, nhng thông tin thu c phi là nhng bng chng i n nhng kt lun phù hp, nó th hin vic thit k công c ánh giá. Chng hn, mt bài kim tra có th có giá tr cao khi mun o lng kh nng nh li các s kin, nhng li không có giá tr cao khi o lng kh nng phê phán hay lp lun và không có giá tr khi o lng kh nng tính toán. ánh giá có giá tr, cn phi có s phân tích v mt chuyên môn xác nh rng mt công c c xây dng là thích hp cho vic o lng các mc tiêu. Vic xác nh giá tr ca công c ánh giá kt qu hc tp ch yu là xác nh c nhng bng chng liên quan ti ni dung. Trc ht phi i t các mc tiêu hc tp, ng thi ni dung ánh giá phi xut phát t ni dung trong chng trình quy nh và tng ng vi trình nhn thc ca hc sinh. Phi có mt danh mc các mc tiêu c thit k mt cách chi tit, c th, rõ ràng mà hc sinh cn t c, trong ó bao gm c nhng mc tiêu nh s a vào kim tra, ánh giá. ng thi, cn xây dng c bn k hoch mô t chi tit các ni dung cn ánh giá, t ó xem xét ni dung nào s c ly mu cho các mc tiêu. — Yêu cu m bo tính tin cy. Tính tin cy ch s chính xác ca ánh giá, tc là phn ánh úng kt qu hc tp ca ngi hc nh nó tn ti trên c s i chiu vi mc tiêu ã ra. Tính tin cy cho bit nhng kt qu ánh giá nhng thi im khác nhau u cho nhng kt qu tng t. 20 | MODULE THCS 23
15. Có nhiu yu t nh hng n tính tin cy ca ánh giá. Chng hn, nhng yu t bên trong nh: sc kho, tâm trng, ng c, nhn thc, k nng thc hin ca i tng ánh giá. Nhng yu t t bên ngoài nh: cht lng ca công c ánh giá, hng dn làm bài, iu kin môi trng din ra quá trình thc hin o lng và ánh giá. nâng cao tính tin cy ca ánh giá, cn lu ý: hn ch c các yu t ch quan ca ngi ánh giá; m bo các bc ca quy trình ánh giá; hn ch ti a nhng nh hng t bên ngoài; các ánh giá phi có kt qu nht quán; giáo dc cho hc sinh ý thc, ng c úng n i vi kim tra, ánh giá; hình thành cho hc sinh k nng t kim tra, t ánh giá. — Yêu cu m bo công bng. Phi to iu kin cho tt c hc sinh có c hi nh nhau th hin kt qu hc tp và kt qu ánh giá phi th hin úng kt qu hc tp ca h. thc hin yêu cu này, cn lu ý: + Không có s phân bit và thiên v khi ánh giá; + Không b nh hng bi các yu t ch quan khi ánh giá; + Tránh nhng nh hng t các yu t nh chng tc, gii tính, ngun gc, dân tc, a v kinh t — xã hi, môi trng sng. Nhng yu t này cn tránh không ch trong quá trình ánh giá ca giáo viên mà ngay c trong ni dung ca các bài kim tra, ánh giá; + Cn cho tt c hc sinh c bit v phm vi s ánh giá nhm giúp hc sinh nh hng trong quá trình hc tp, ôn tp, tt nhiên không phi là nhng ni dung ánh giá c th; + Giúp cho hc sinh có k nng làm bài kim tra trc khi tin hành kim tra, ánh giá, chng hn bit cách xem xét cn thn nhng ch dn khi làm bài, hoc bit cách la chn nhng phn nào làm trc, phn nào làm sau, iu này có th gây thit thòi i vi nhng hc sinh cha có k nng làm bài. — Yêu cu m bo tính hiu qu. m bo tính hiu qu ca ánh giá là: + ánh giá phi phù hp vi công sc và thi gian tin hành kim tra, ánh giá. Thông thng, ánh giá vi s chi phí ít nhng m bo giá tr và tin cy s là có hiu qu. + nâng cao hiu qu ánh giá, cn có s phù hp v thi gian s dng thc hin quá trình ánh giá, bao gm thi gian chun b, thi gian KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH | 21
16. thi gian t chc thc hin, thi gian chm im, công b kt qu. Tuy nhiên, thi gian cho mi khâu này là khác nhau i vi mi phng pháp s dng ánh giá. + ánh giá phi to ra ng lc i tng c ánh giá vn lên, có tác dng thúc y các mt tt, hn ch mt tiêu cc. Kt qu hc tp ca mi hc sinh trong quá trình hc tp th hin trình nhn thc riêng ca hc sinh ó. Kt qu này th hin im s ca các bài kim tra chính thc, ó là cn c a ra kt lun v kt qu hc tp ca ngi hc. Tuy nhiên, trong sut quá trình hc tp, nhng kt qu ánh giá không chính thc ch phn ánh mt thi im ca hot ng nhn thc, thông qua ó giáo viên liên tc thu thp thông tin giúp hc sinh iu chnh hot ng hc tp, tip tc n lc phn u vn lên không ngng t c mc tiêu hc tp. Do vy òi hi ánh giá không chính thc phi linh hot, mm do, có tác dng khích l, ng viên, to ng lc cho s hc tp ca hc sinh. Tính mm do không có ngha là b qua chun v cht lng mà nó là s iu chnh linh hot tng thi im hc tp m bo cho cht lng và hiu qu chung ca c quá trình. + Tiêu chí ánh giá cng nh kt qu ánh giá phi c công b công khai và kp thi cho hc sinh. Trong quá trình ánh giá kt qu hc tp, tt c các yêu cu trên có mi quan h vi nhau, chúng cn phi c thc hin ng thi nhm thc hin tt các chc nng ca ánh giá. * Các xu hng i mi kim tra, ánh giá kt qu hc tp hin nay ánh giá kt qu hc tp phi da vào các bng chng c thu thp t nhiu hot ng khác nhau. Các phng pháp ánh giá rt a dng nh: kim tra t lun, trc nghim khách quan, vn áp, thc hành Các phng pháp phi c la chn, s dng phù hp vi mc tiêu dy hc và tuân th nhng nguyên tc nht nh. Nó phi là b phn khng khít ca quá trình dy hc. Ngày nay, xu hng ca ánh giá kt qu hc tp là: — Chuyn dn trng tâm t vic ánh giá kt qu cui cùng sang ánh giá c quá trình, m bo cho vic ánh giá toàn din hn, y hn ni dung môn hc, giúp hc sinh có nhiu c hi hn th hin mình và gim bt sc ép t vic kim tra, ánh giá. — T ánh giá các k nng riêng l, các s kin sang các k nng tng hp. Không phi ch là ánh giá kh nng nh và hiu mà còn ánh giá kh 22 | MODULE THCS 23
17. nng hiu sâu, lp lun, ánh giá k nng vn dng kin thc, nhn mnh n k nng t duy, làm vic nhóm. — T ánh giá da trên ít thông tin sang ánh giá da trên nhiu thông tin a dng, ngi hc t ánh giá và ánh giá t các ch th khác nhau. — Chuyn t xem xét ánh giá nh là mt hot ng c lp vi quá trình dy hc sang là mt b phn tích hp ca quá trình dy hc. Chúng c tin hành liên tc trong quá trình ging dy nhm giúp cho ging viên có nhng quyt nh phù hp trong các thi im ging dy, giúp sinh viên tích cc hn trong hc tp. — Kim tra, ánh giá chuyn t vic gi kín tiêu chun, tiêu chí sang công khai các tiêu chun và tiêu chí ánh giá. III. BÀI TP ÁNH GIÁ NI DUNG 1 1. Trình bày cách hiu ca bn v: kim tra, ánh giá, o lng kt qu hc tp. Ch ra các c trng ca o lng kt qu hc tp, minh ho nhng c trng này trong thc tin kim tra, ánh giá kt qu hc tp trng THCS. 2. Phân tích vai trò ca ánh giá kt qu hc tp, minh ho bng thc tin chng minh cho vai trò ã phân tích. 3. Các chc nng ca ánh giá kt qu hc tp là gì? a ra các minh ho c th chng minh cho tng chc nng ca ánh giá. 4. Nhn xét vic thc hin các chc nng ca ánh giá kt qu hc tp ca hc sinh trong thc tin nhà trng mà bn c bit. 5. Phân tích các yêu cu i vi kim tra, ánh giá kt qu hc tp ca hc sinh THCS. 6. ánh giá thc trng vic thc hin các yêu cu v ánh giá kt qu hc tp ca hc sinh nhà trng hin nay. 7. xut bin pháp nâng cao hiu qu ánh giá kt qu hc tp ca hc sinh THCS. KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH | 23
18. Nội dung 2 CÁC PHNG PHÁP KIM TRA, ÁNH GIÁ KT QU HC TP CA HC SINH I. MC TIÊU — Mô c t các phng pháp kim tra, ánh giá kt qu hc tp ca hc sinh THCS. — Vn dng c các phng pháp kim tra, ánh giá kim tra, ánh giá kt qu hc tp ca hc sinh phù hp vi môn hc c th. — Thc hin quá trình kim tra, ánh giá phù hp vi xu hng i mi kim tra, ánh giá hin nay. II. CÁC HOT NG Hot ng 1: Xác nh u im và hn ch ca tng phng pháp kim tra, ánh giá kt qu hc tp ca hc sinh trng THCS. * Nêu khái nim và ch ra nhng u im và hn ch ca tng phng pháp thng c s dng trong môn hc mà bn ging dy qua vic hoàn thành bng sau: Phng pháp Khái nim, u im và hn ch kim tra, ánh giá Khái nim u im Hn ch Làm bài vit dng t lun Làm bài trc nghim khách quan Quan sát 24 | MODULE THCS 23
19. Vn áp * T thc tin kim tra, ánh giá kt qu hc tp môn hc mà anh (ch) ang ging dy, hãy hoàn thành bng sau: Mc s dng Phng pháp Thng Không Mc ích s dng và trong kim tra, ánh giá Ít khi xuyên bao gi trng hp nào? Làm bài vit dng t lun Làm bài trc nghim khách quan Quan sát Vn áp KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH | 25
20. Bn hãy i chiu nhng ni dung va vit vi nhng thông tin di ây và t hoàn thin nhng ni dung ã vit. Thông tin phn hi 1. Phng pháp kim tra vit dng t lun a) Khái nim Kim tra vit dng t lun là phng pháp dùng bài kim tra vit dng t lun o lng mc mà cá nhân t c mt lnh vc c th. Mt bài kim tra vit dng t lun thng có ít câu hi, mi câu hi phi vit nhiu câu tr li và cn phi có nhiu thi gian tr li mi câu, cho phép mt s t do tng i tr li các vn t ra. Câu tr li th hin hai dng: (1) Câu có s tr li m rng: Là loi câu có phm vi rng và khái quát, hc sinh t do biu t t tng và kin thc; (2) Câu t lun tr li có gii hn: Các câu hi c din t chi tit, phm vi câu hi c nêu rõ ngi tr li bit c dài c chng ca câu tr li. Bài kim tra vi loi câu này thng có nhiu câu hi hn bài có câu t lun có s tr li m rng. b) u im — Bài kim tra vit dng t lun có kh nng o lng c các mc tiêu cn thit, có th o lng và ánh giá tt mc hiu, tng hp, ánh giá. — Kim tra vit dng t lun là phng pháp rt có hiu qu ánh giá mc hiu sâu, kh nng nm bt thông tin phc tp, yêu cu phi gii thích các quy trình hoc kt hp các s kin riêng l li thành mt chnh th có ý ngha. — Câu hi dng t lun khi c son mt cách cn thn có th to iu kin hc sinh bc l kh nng suy lun, sp xp d kin, kh nng phê phán, a ra nhng ý tng mi. Tuy nhiên, giáo viên cn chun b trc cho hc sinh th hin và hc sinh cng bit rng mc ích chính ca bài kim tra là chng minh c nhng nng lc ã nêu. — Bài kim tra vi dng câu t lun thng d chun b và mt ít thi gian hn so vi các loi câu trc nghim khách quan. Tuy nhiên, có c câu t lun hay vn òi hi thi gian chun b cn thn. c) Hn ch — Mt bài kim tra vit vi dng bài t lun thng có s lng ít câu hi, do ó khó cung cp mt mu tng th v lng kin thc cn ánh giá, tc là khó i din y cho ni dung. 26 | MODULE THCS 23
21. — Khi làm bài kim tra vit t lun, hc sinh thng tp trung vào hc các ch , th loi, các mi quan h và cách tng hp, sp xp thông tin. — Vic chm im bài t lun thng khó khn và tn nhiu thi gian, c bit là khi mun a ra nhng kt lun tht chính xác và có hiu qu v kh nng ca hc sinh. — Khó xác nh các tiêu chí ánh giá hn trc nghim khách quan. Bài kim tra khó ánh giá c mt cách tuyt i là úng hay sai, vic ánh giá ch yu phn ánh mc giá tr ca bài. — Quá trình chm im có rt nhiu yu t làm thiên lch im s, chng hn nh: s kht khe mi ngi, tâm trng, s mt mi, s ãng trí, c bit là trình chuyên môn Chính vì vy mà im s có tin cy không cao. 2. Phng pháp trc nghim khách quan a) Khái nim Trc nghim khách quan là phng pháp dùng bài trc nghim khách quan o lng mc mà cá nhân t c các mc tiêu t ra. Mt bài trc nghim khách quan thng bao gm nhiu câu hi, mi câu thng c tr li bng mt du hiu n gin, hay mt t hoc mt cm t. Các loi câu trc nghim khách quan bao gm: — Loi câu nhiu la chn: Là loi câu thông dng nht, còn gi là câu a phng án, gm hai phn: phn câu dn và phn la chn. Phn câu dn là mt câu hi hay mt câu b lng (câu cha hoàn tt) to c s cho s la chn. Ngi tr li s chn mt phng án tr li duy nht úng hoc úng nht, hoc không có liên quan gì nht trong s các phng án cho trc. Nhng phng án còn li là phng án nhiu. — Loi câu úng — sai: Câu trc nghim loi này thng bao gm mt câu phát biu phán oán và i n quyt nh là úng hay sai. — Loi câu in vào ch trng: Loi câu này òi hi tr li bng mt hay mt cm t cho mt câu hi trc tip hay mt câu nhn nh cha y . — Câu ghép ôi: Loi câu này thng bao gm hai dãy thông tin gi là các câu dn và các câu áp. Hai dãy thông tin này có s câu không bng nhau, mt dãy là danh mc gm các tên hay thut ng và mt dãy là KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH | 27
22. danh mc gm các nh ngha, c im Nhim v ca ngi làm bài là ghép chúng li mt cách thích hp. b) u im — S dng phng pháp trc nghim khách quan trong ánh giá kt qu hc tp có kh nng o c các mc ca nhn thc (bit, hiu, áp dng, phân tích, tng hp, ánh giá). — im s có tin cy cao. — Bài trc nghim bao quát c phm vi kin thc rng nên i din c cho ni dung cn ánh giá. c) Hn ch — Dùng bài trc nghim khách quan s khó khn trong vic o lng kh nng din t, sp xp, trình bày và a ra ý tng mi. — Quá trình chun b câu hi trc nghim khách quan là khó khn và mt nhiu thi gian. — Vic tin hành xây dng câu hi cn tuân theo nhng bc cht ch hn so vi câu t lun. 3. Phng pháp kim tra vn áp a) Khái nim Kim tra vn áp là phng pháp hi và áp gia ngi dy và ngi hc nhm làm sáng t nhng tri thc mi, rút ra nhng kt lun cn thit t tài liu ã hc hoc t nhng kinh nghim ã c tích lu trong cuc sng. b) u im — Phng pháp kim tra vn áp c s dng trong quá trình dy hc, nu c vn dng khéo léo s có tác dng giúp cho giáo viên thu c tín hiu ngc nhanh chóng mi i tng hc sinh, thúc y hc sinh hc tp thng xuyên có h thng, kp thi iu chnh hot ng ca mình và ca hc sinh. Phng pháp kim tra vn áp có th s dng mi thi im trong tit hc cng nh trong khi thi cui hc kì hoc cui nm hc, hc sinh cn trình bày, din t bng ngôn ng nói. — Phng pháp vn áp c dùng trong kim tra, ánh giá kt qu hc tp ca hc sinh, giúp cho giáo viên và hc sinh bit c mc nm tri thc ca hc sinh qua câu tr li ca h, giúp kim tra tri thc ca hc sinh mt cách nhanh chóng ng thi giúp hc sinh t kim tra tri thc ca mình mt cách kp thi. 28 | MODULE THCS 23
23. — Kim tra vn áp kích thích hc sinh tích cc, c lp t duy, tìm ra câu tr li chính xác, y , gn gàng nht, tc là tìm c câu tr li ti u mt cách nhanh chóng nht. — Nu vn dng khéo léo s có tác dng d iu khin hot ng nhn thc ca hc sinh, kích thích hc sinh tích cc c lp t duy, bi dng cho hc sinh nng lc din t bng li nhng vn khoa hc. c) Hn ch — Phng pháp kim tra vn áp cng có nhng hn ch nht nh là nu vn dng không khéo léo s mt thi gian, nh hng không tt n vic thc hin k hoch. — Nu t câu hi khó hiu, không rõ ràng, thiu chính xác, hoc câu hi quá khó, hoc vic dn dt hc sinh tr li không khéo thì cuc vn áp có th kém hiu qu. — Khi s dng phng pháp kim tra vn áp ánh giá chính thc thì hc sinh không có c hi c hi nhng câu hi nh nhau khi cn so sánh và i chiu. — Kt qu cng ph thuc vào nhiu yu t ch quan ca ngi hi cng nh tâm trng, s bình tnh ca ngi tr li. 4. Phng pháp quan sát a) Khái nim Quan sát (nói chung) là thu thp thông tin v i tng nào ó bng cách tri giác trc tip i tng và các nhân t có liên quan trc tip n i tng. Trong dy hc, quan sát trc tip và có h thng là thu thp thông tin ánh giá hc sinh ch yu v k nng, thái . ánh giá k nng bao gm ánh giá cách thc tin hành hot ng và ánh giá sn phm. ánh giá cách thc là ánh giá các bc vn dng lí thuyt vào thc hành. ánh giá sn phm là ánh giá kt qu cui cùng. b) u im — Quan sát là phng pháp thun li ánh giá v mt thái , k nng. — Cung cp cho giáo viên nhng thông tin b sung có giá tr mà nhng thông tin này khó có th có c bng các phng pháp khác. KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH | 29
24. — ánh giá sn phm và k nng trng tâm là hng vào nhng gì hc sinh ã làm nên hc sinh có c hi th hin nhng iu ã hc theo nhng cách khác nhau, do ó cng th hin c s sáng to. c) Hn ch — Kt qu quan sát ph thuc nhiu vào các yu t ch quan ca ngi quan sát. — Thu c nhng biu hin trc tip, b ngoài. — S lng quan sát không nhiu. — Thng mt nhiu thi gian son nhng bài tp hay, xây dng tiêu chí ánh giá. — Hc sinh cng cn có thi gian hoàn thành nhim v c giao. — Giáo viên cn có thi gian quan sát, ánh giá và cng cn nhiu thi gian thông tin phn hi li cho tng hc sinh. Hot ng 2: Xác nh các yêu cu khi s dng các phng pháp kim tra, ánh giá kt qu hc tp phù hp vi các mc tiêu hc tp. Da vào hiu bit và kinh nghim ca bn thân, bn hãy vit ra suy ngh ca mình thc hin nhng yêu cu sau: * Xác nh các yêu cu cho vic s dng tng phng pháp kim tra, ánh giá kt qu hc tp. — Vi t lun: — Vi trc nghim: 30 | MODULE THCS 23
25. — Vi vn áp: — Vi quan sát: * S dng trc nghim khách quan và kim tra vit dng t lun trong nhng trng hp nào? * ánh giá vic thc hin các yêu cu trên trong thc tin kim tra, ánh giá kt qu hc tp ca hc sinh THCS hin nay. KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH | 31
26. * Cho ý kin giúp giáo viên hin tt các yêu cu trên. Bn hãy c nhng thông tin di ây có thêm hiu bit v nhng yêu cu i vi tng phng pháp kim tra, ánh giá kt qu hc tp ca hc sinh. Thông tin phn hi * Yêu cu i vi phng pháp kim tra vit dng bài t lun: — i vi câu hi kim tra: + Cn c din t mt cách rõ ràng. + Chú ý n cu trúc v ng pháp. + T ng la chn phi chính xác. + Nên th nhiu cách t câu hi và la chn cách t câu hi n gin nht, tránh tng mc khó ca câu hi bng cách din t câu phc tp, tránh có nhng t tha hay nhng câu tha. + Cn xác nh c thi gian cho vic tr li câu hi. i vi nhng câu tr li gii hn, có th d c lng thi gian tr li cho mi câu. Còn i vi nhng câu tr li m rng, khó hn trong vic c lng thi gian cn thit thì câu hi cn m bo cho hc sinh vit chm cng có th hoàn thành c bài vit. + Mt trong nhng cách có th ci tin câu t lun nâng cao tin cy là tng s câu hi trong bài kim tra, gim dài phn tr li ca mi 32 | MODULE THCS 23
27. câu. Nhng câu quá dài và tng quát có th phân ra làm nhiu câu hi ngn, có gii hn dài ca mi câu. — Khi t chc cho hc sinh làm bài: + Cn có nhng bin pháp tránh c các yu t gây nhiu t bên ngoài. + Tránh gian ln trong khi làm bài. + To s bình tnh cho hc sinh trong quá trình làm bài. — Khi chm các câu t lun: + Cn xác nh thang im mt cách chun xác và chi tit, trong ó a ra nhng câu tr li có th chp nhn c và trng s cho tng câu tr li. + Cn phi có mt bng hng dn nêu rõ nhng khái nim, nhng ý tng, nhng lp lun, khi lng dài ngn và mt s vn khác to nên mt bài tr li chp nhn c. + Cn có d kin a ra mt s vn có th xut hin trong bài làm có cách x lí và cho im. Có hai cách chm im là chm theo kiu phân tích và chm theo kiu phân loi nhóm, tu theo mc ích kim tra, ánh giá. + Th nht là chm theo kiu phân tích, c tin hành bng cách cho im các câu tr li cn c theo tng tiêu chí ã xác nh, nh vy trong bài s có các im thành phn và sau ó cng li. Cách chm này cn cn c và bám sát vào áp án và thang im. có c hiu qu cao cách chm theo kiu phân tích là chm im ng lot tng câu mt, iu này s giúp cho vic áp dng tiêu chí nht quán cho các câu, tránh s thay i vô tình khi chm, làm tng tính khách quan. + Th hai là chm theo kiu phân loi, òi hi phi c s b tt c các bài làm, sau ó phân loi bài theo các nhóm. Có th phân thành ba loi hoc nm loi. Vic chia nhóm c tin hành trc khi cho im ngi chm có th suy ngh, so sánh gia các bài vi nhau. Chm theo cách này có th tin hành theo ba bc: Mt là c tt c các bài ri xp thành ba nhóm, hoc nm nhóm ln vi t l bng nhau; Hai là c li các bài và mi nhóm li tip tc chia thành ba hoc nm nhóm nh; Ba là so sánh nhóm nh cui ca nhóm ln này vi nhóm nh u ca nhóm ln khác, nu thy có s phân bit tc là có th chp nhn c v s phân loi. Cách chm theo kiu phân loi có th ánh giá tng th câu tr li bng mt im s hoc bng xp loi. im s có th cn c vào n tng chung hay tiêu chí nht nh và c t vào mc n nh các mc khác nhau v cht lng bài làm. KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH | 33
28. Vic la chn cách chm nào là ph thuc vào mc ích ca ánh giá. Thông thng, phân loi, sp xp hc sinh vào các nhóm khác nhau theo mc ích nào ó thì có th chm theo kiu phân loi. xác nh mc mà ngi hc t c các mc tiêu t ra nh th nào thì cn cn c vào nhng tiêu chí c th, chi tit. — Vic chm im bài t lun cn có s c lp gia nhng ngi chm. Ngi chm sau không nên bit ngi chm trc ã cho bao nhiêu im. Ngi chm không nên bit tên hc sinh hoc lp hc sinh tránh s nh hng ca n tng, m bo tính khách quan. * Yêu cu khi s dng phng pháp trc nghim khách quan: La chn phng pháp trc nghim khách quan cn cn c vào mc ích ánh giá, i tng ánh giá và các iu kin c th cng nh kh nng mà trc nghim có th o lng và ánh giá c các mc tiêu ã xác nh. Có mt h thng ngân hàng câu trc nghim m bo c yêu cu v các ch s ca câu trc nghim. Không phi ch i vi trc nghim tiêu chun hoá c s dng trên phm vi rng, mà các trc nghim do giáo viên son ánh giá kt qu hc tp ca hc sinh trong mt trng hay mt lp hc cng cn c xây dng mt cách cn thn. — Cn có sn h thng ngân hàng câu trc nghim c qun lí mt cách khoa hc. — Các câu trc nghim khi thit k vào bài trc nghim phi i din c cho ni dung cn ánh giá. Cn sp xp câu trc nghim theo tng ch và t d n khó. — Quá trình tin hành trc nghim cn c tin hành cn thn. S lng bài trc nghim và phiu tr li c nhân bn theo s lng ngi làm trc nghim. — Cn có các bin pháp chng gian ln khi làm bài, có th thc hin thông qua vic thit k bài trc nghim. — Hng dn chu áo cho tt c hc sinh v cách thc làm bài trc nghim trc khi tin hành làm trc nghim. i vi các kì thi trin khai trên mt din rng, vic chm im bài trc nghim c thc hin bng máy chm theo mt quy trình cht ch. C phng pháp trc nghim khách quan và phng pháp kim tra t lun u là nhng phng pháp kho sát kt qu hc tp, vn là ch s dng chúng trong tng iu kin c th nh th nào cho t hiu qu 34 | MODULE THCS 23
29. cao. Hiu qu ca mi phng pháp ph thuc vào vic s dng chúng trong tng iu kin và áp ng nhng mc tiêu nht nh. — i vi phng pháp t lun: + c s dng khi nhóm hc sinh c kho sát có s lng va phi và ch nên s dng mt ln, không nên dùng li ngay ln sau. + S dng bài t lun khi mun khuyn khích hc sinh phát trin k nng và din t bng kh nng vit. + Vic s dng bài t lun s tt khi giáo viên mun thm dò thái hay tìm hiu t tng, quan im ca hc sinh v mt vn nào ó. + Dùng bài kim tra dng t lun ch thc s có hiu qu khi giáo viên chm bài mt cách vô t và thn trng m bo tính khách quan, chính xác. — i vi phng pháp trc nghim khách quan: + Vic s dng có thun li khi cn kho sát kt qu hc tp trên mt s lng ln hc sinh hoc mun tip tc dùng bài trc nghim ó ngay nhng ln sau. + Trc nghim khách quan cn o lng các mc tiêu bit và hiu. + c s dng trong trng hp ã có nhng câu trc nghim tt, tc là nhng câu ã qua th nghim và t c các yêu cu nht nh v khó, phân bit, mc lôi cun vào các phng án (i vi câu nhiu la chn). + S dng trc nghim khách quan khi không mun tn quá nhiu thi gian chm im, chm im nhanh chóng và có c nhng im s áng tin cy, không ph thuc vào ch quan ca ngi chm bài. * Nhng yêu cu c bn khi s dng phng pháp kim tra vn áp: — Câu hi cn phi chính xác, rõ ràng, xúc tích. Vi nhng câu hi mp m hay chung chung, hc sinh s khó tr li và giáo viên cng khó bit c là hc sinh bit gì. — Câu hi phi sát vi trình ca hc sinh, din t úng ng pháp, gn gàng, sáng sa. Câu hi phi có tác dng kích thích tính tích cc, c lp t duy ca hc sinh. — Nên hn ch t nhng câu hi ch tr li "có" hoc "không", vì hc sinh có th oán và tr li ngay câu hi, sau ó ch phn ng ca giáo viên. Loi câu hi này có chn oán không cao, nu dùng thì nên kèm theo câu hi “ti sao”. KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH | 35
30. — Các câu hi cn c sp xp theo tin trình hp lí. Sau khi hc sinh tr li, giáo viên cn a ra nhn xét ngay. Nhn xét cn phi c th, nu nhn xét chung chung s không giúp c cho hc sinh iu chnh nhn thc ca mình, ng thi nhn xét ca giáo viên phi có tác dng khuyn khích hc sinh hc tp. — S ánh giá cng s chính xác hn nêu hc sinh có thi gian tr li câu hi. Thc t, nhiu giáo viên thy khó khn khi phi ch i hc sinh vài giây nên thng gi ý ngay, iu này làm nh hng n hiu qu ánh giá. * Yêu cu i vi phng pháp quan sát: • i vi quan sát sn phm và k nng: — Trc ht cn vit c các bài tp cho hc sinh thc hin. Yêu cu i vi bài tp là: + Bài tp phi phn ánh c nhng vn trng tâm ca chng trình hc cùng vi nhng k nng tng ng cn thit. + Bài tp phi kim tra c kin thc qua các tình hung thc, hc sinh vn dng kin thc gii quyt. + Các bài tp phi c xây dng sao cho yêu cu hc sinh kt hp c các kin thc, k nng cn thit th hin kh nng vn dng. + Khi son bài tp cn hình dung trc nhng iu cn làm, nhng ngun thông tin cn c, thi gian cn làm, các bc tin hành và kh nng làm bài ca hc sinh. + Các bài tp cn c thit k phù hp vi mc tiêu ã hoch nh. Chng hn, s sng bài tp ánh giá sn phm thì sn phm phi quan trng hn quy trình và quy trình khó khn trong vic quan sát hn. Hoc s dng ánh giá quy trình trong trng hp hc sinh chc chn phi s dng hay thc hin công vic theo úng trình t các bc và m bo mt s các yu t khác (thi gian, an toàn, kinh t). + Bài tp không nên ch có mt cách gii mà nên có nhiu cách gii. + Nhim v nêu ra trong bài tp phi rõ ràng và nhng hng dn cn chi tit, y hc sinh thc hin c nh: tin hành theo cá nhân hay theo nhóm, thi gian thc hin, các ngun thông tin cn thu thp + Bài tp cn va sc, không nên quá khó hay quá d và phi có tác dng khuyn khích hc sinh thc hin các nhim v ca bài tp. • ánh giá k nng và sn phm, cn xây dng c ch dn cho vic chm im trong ó bao gm các tiêu chí và mi tiêu chí có các mc 36 | MODULE THCS 23
31. thành tho khác nhau ca hc sinh. ó là các cn c ánh giá vic thc hin ca hc sinh, chúng bao gm nhng c im tiêu biu cho s thành tho ca vic thc hin cng nh sn phm. Các tiêu chí chm im bt u t vic xác nh các c im quan trng nht v vic thc hin bài tp. Yêu cu i vi tiêu chí là: — Chúng phi c tp trung vào các khía cnh quan trng ca vic thc hin. — Chúng phn ánh mc tiêu hc tp và có th quan sát c. — Các tiêu chí tp trung vào nhng hành vi hay nhng khía cnh ca sn phm có th quan sát c. — Các tiêu chí cn c mô t chi tit, tránh m h, không s dng nhng thut ng ti ngha. Nu thut ng c s dng không rõ ràng v s mô t k nng, thái có liên quan thì quan sát khó t c tin cy. Sau khi ã xác nh c các tiêu chí, cn phi a ra các mc khác nhau ca vic thc hin. Chúng c tin hành theo các bc sau: — Xác nh s lng phân loi các mc s c s dng ánh giá, tc là xem có bao nhiêu mc thc hin khác nhau. — Xác nh c im c th ca tng mu bài th hin tng mc thc hin, phi a ra c nhng du hiu th hin c là có s phân bit gia các mc ó — a ra các ch báo trên thang im, có th là thang im bng s hay bng s mô t. Mt thang im có s kt hp tt c các c im li và ch có mt im chm là thang im tng quát, còn thang im chi tit thng là mi tiêu chí có mt im riêng. Thông thng thang im tng quát n gin, nhanh chóng tuy nhiên cung cp thông tin phn hi ít hn mt thang im chi tit. Ngc li thang im chi tit có nhiu thông tin phn hi có hu ích cho ging dy và hc tp, tuy nhiên cn có nhiu thi gian chun b và chm im. • Yêu cu khi quan sát: Sau khi hc sinh ã thc hin các nhim v, giáo viên cn quan sát ánh giá v k nng, sn phm và thái . — Quan sát k nng sn phm: + Cn có k hoch trc cho vic quan sát. + Cn chun b mt danh mc cn quan sát, tc là phi nh ra trc mt lot k nng hay thái c quan sát. KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH | 37
32. + Quan sát cn phi da trên các mc tiêu s ánh giá. + Khi quan sát ch nên tp trung vào mt hoc hai c im vì các s liu s tin cy hn do ngi quan sát khó tp trung vào nhiu c im cùng mt lúc. + S lng quan sát phi nhiu và thi gian quan sát din ra liên tc thì tin cy ca quan sát ln hn. — Quan sát thái : + Khi quan sát thái , cn tin hành ng thi vi vic dy ca giáo viên, giáo viên lên k hoch ging dy thì ng thi cng có k hoch quan sát. + Nu quan sát trong mt tp th cn mang tính bao quát; quan sát cá nhân cn tp trung vào c im c th. + Khi quan sát thái cn ghi li mt cách cn thn và tóm tt ngay sau khi nó xy ra. Tuy nhiên, không nên ng thi a ra nhng gii thích liên quan n thái , iu này s gây tr ngi n tính khách quan trong vic thu thp thông tin quan sát. + Có th quan sát ngu nhiên. Nh vy, ánh giá kt qu hc tp ca hc sinh, có nhiu phng pháp c s dng, mi phng pháp ánh giá u có nhng u th và hn ch nht nh, không có phng pháp nào là ti u hay hn ch nht. Tu theo nhng iu kin c th cng nh các mc tiêu cn o lng mà giáo viên la chn các phng pháp ánh giá cho phù hp. Hot ng 3 : Thc hành la chn và s dng các phng pháp kim tra, ánh giá kt qu hc tp môn hc c th. Da vào quy trình kim tra, ánh giá kt qu hc tp, bn hãy thit k các bc s dng các phng pháp sau i vi các bài kim tra 1 tit: — Thit k các bc s dng phng pháp kim tra vit dng t lun. — Thit k các bc s dng phng pháp trc nghim khách quan. — Thit k các bc s dng phng pháp kim tra vn áp. — Thit k các bc s dng phng pháp quan sát (k nng/sn phm/ thái ). Thông tin phn hi Mi phng pháp kim tra, ánh giá u có u im và hn ch nht nh, không có phng pháp nào là ti u hay hn ch nht. Cn phi la chn các phng pháp cho phù hp vi mc tiêu ánh giá. 38 | MODULE THCS 23
33. Khi la chn phng pháp kim tra, ánh giá cn lu ý: — Phng pháp ánh giá phi phù hp vi quan nim v u ra. Ví d: òi hi ngi hc nm vng h thng tri thc hay kh nng vn dng tri thc, hay hình thành ngi hc tính sáng to (dùng trc nghim thi i hc là t trng tâm vào vic nâng cao tính khách quan, gim may ri, thun tin, tuy nhiên cn có b công c o chính xác). — Phng pháp kim tra, ánh giá phi m bo giá tr và tin cy: Giá tr liên quan n tính hp lí ca các kt lun, bài kim tra hay công c nào ó o c úng cái cn o. tin cy th hin mc n nh, nht quán ca kt qu ánh giá (tính chính xác ca phép o). — Phng pháp kim tra, ánh giá phi loi tr c nhng sai sót trong ánh giá. Nhng ngun sai sót trong ánh giá nh: t phía hc sinh (sc kho, tâm trng, may mn ); t phía ch quan ca ngi ánh giá (nu là bài t lun: nh hng nhiu); t yu t bên ngoài (bài kim tra, hng dn làm bài, iu kin tin hành làm bài). III. BÀI TP ÁNH GIÁ NI DUNG 2 1. Bn hãy quan sát thc tin vic kim tra, ánh giá kt qu hc tp ca hc sinh trong nhà trng và nhn xét vic thc hin các yêu cu ca giáo viên khi tin hành phng pháp kim tra vit dng t lun. Hãy xut ý kin khc phc nhng hn ch này. 2. Hãy nhn xét v vic s dng phng pháp trc nghim khách quan ánh giá kt qu hc tp ca hc sinh trong thc tin hin nay. 3. So sánh phng pháp kim tra vit dng t lun và phng pháp trc nghim khách quan. Nêu nhng cn c la chn và s dng có hiu qu tng phng pháp. 4. Tho lun v thc trng s dng phng pháp vn áp trong kim tra, ánh giá kt qu ca hc sinh hin nay. 5. Trình bày phng pháp ánh giá thc hành s dng trong ánh giá kt qu hc tp ca hc sinh, so sánh vi bài kim tra vit t lun. 6. Thit k ni dung ca mt bài kim tra, ánh giá k nng thc hành ca hc sinh mt môn hc c th. 7. Vit bài lun gii thích và chng minh rng: ánh giá y các mc tiêu hc tp, cn có s la chn và phi hp các phng pháp ánh giá. KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH | 39
34. D. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Bloom B.S, Nguyên tc phân loi mc tiêu giáo dc (lnh vc nhn thc), Ngi dch: oàn Vn iu, Nxb Giáo dc, 1995. 2. Nguyn Phng Hoàng, Phng pháp kim tra, ánh giá thành qu hc tp, Nxb Giáo dc, 1996. 3. Lê c Ngc, Tóm tt v k thut kim tra, ánh giá, i hc Quc gia Hà Ni, Trung tâm m bo cht lng và Nghiên cu phát trin giáo dc, 1997. 4. Trn Th Tuyt Oanh, ánh giá và o lng kt qu hc tp, Nxb i hc S phm, 2007. 5. Dng Thiu Tng, Trc nghim và o lng thành qu hc tp (Phng pháp thc hành, tp I ), i hc Tng hp TP. H Chí Minh, 1995. 6. James H. McMillan, Classroom Asessment, Principles and Practice for Effective Instruction, A Pearson Education Company, Copyright 2001, 1997 by Allyn&Bacon. 7. Popham W.L (editor), Criterion - referenced Measurement, Educational Technology Publication, Englewod cliffs, New Jersey, 1973. 40 | MODULE THCS 23