Module bồi dưỡng thường xuyên Tiểu học - Module TH 8: Thư viện trường học thân thiện - Lê Thị Chinh

Nội dung text: Module bồi dưỡng thường xuyên Tiểu học - Module TH 8: Thư viện trường học thân thiện - Lê Thị Chinh

1. LÊ THỊ CHINH MODULE TH 8 Th− viÖn tr−êng häc th©n thiÖn | 43
2. A. GIỚI THIỆU TỔNG QUAN Là mt trong nhng yu t quyt nh cht lng giáo dc, th vin trng hc có v trí quan trng trong nhà trng. Các th vin trng hc có ngun tài liu và trang thit b tt i ôi vi i ng cán b chuyên nghip s góp phn xây dng và phát trin nhng th h công dân tng lai có tri thc, sáng to, c lp và nng ng — nhng ngi s làm ch tng lai s hoá. ây là mt trong nhng mc tiêu c bn ca t nc trong giai on hi nhp quc t. Vit Nam hin nay, th vin ã tr thành mt trong nhng tiêu chí ánh giá và xp hng các trng, góp phn quyt nh cht lng và nâng cao nng lc ging dy ca giáo viên, m rng kin thc và xây dng thói quen t hc, t nghiên cu cho hc sinh. ng trc tình hình ó, công tác th vin trng hc ã và ang tr thành mt vn c nhiu cp, ngành quan tâm, th hin s lng và ni dung các vn bn có liên quan. Ch th s 40/2008/CT—BGDT và K hoch s 307/KH—BGDT ca B trng B Giáo dc và ào to phát ng trin khai phong trào thi ua “Xây dng trng hc thân thin, hc sinh tích cc”, chú trng các hot ng: — Giáo dc o c, k nng sng cho hc sinh. Tng cng mi quan h gia nhà trng vi gia ình, cng ng và xã hi trong công tác giáo dc o c cho hc sinh. — Tích hp giáo dc o c, k nng sng trong các môn hc và hot ng giáo dc phù hp vi iu kin c th ca tng a phng. — T chc các trò chi dân gian, các hot ng vui chi gii trí tích cc, các hot ng vn hoá, th thao, hot ng giáo dc ngoài gi lên lp. Nh vy, t c các yêu cu trên, th vin trng hc phi óng mt vai trò ch o, ct lõi trong vic hng ti mc tiêu “Xây dng trng hc thân thin, hc sinh tích cc”. 44 | MODULE TH 8
3. Mt trong nhng tiêu chí ánh giá s phát trin trong công tác th vin trng hc là t l các th vin t chun, t mc tiên tin liên tc gia tng sau mi nm hc. S gia tng s lng các th vin t chun ã phn nào phn ánh hiu qu hot ng ca th vin các trng. Tuy nhiên, mt vn rt áng c lu tâm là s phát trin này li din ra không ng u gia các th vin. Tính cht không ng u y c th hin tt c các khâu hot ng ca các th vin: hot ng phát trin ngun tài liu, hot ng phc v ngi c, hot ng tuyên truyn gii thiu sách ã có nhiu th vin trng hc phát trin rt tt v mi mt nh: t chc kho m, vn tài liu phong phú, hình thc hot ng a dng, linh hot Tuy nhiên, bên cnh ó vn tn ti phn ln các th vin trng tiu hc hot ng theo phng thc truyn thng: t chc kho óng, mn — c ti ch, hình thc phc v cng nhc, th ng, vn tài liu nghèo nàn, c s vt cht tm b, thiu thn, phng thc hot ng còn quá gin n, n iu vì vy mà cha áp ng c nhu cu ti thiu ca bn c, cha phát huy c vai trò thit yu ca th vin i vi vic dy — hc trong nhà trng. Trong bi cnh trên, mô hình th vin thân thin ra i ã m ra mt khái nim mi v th vin trng hc. ây là hình thc t chc ly hc sinh làm trung tâm cho mi hot ng; mt mô hình vi trng tâm hng ti m bo s phát trin toàn din ca tr em vi các tài liu hc tp và môi trng thân thin. THƯ VIỆN TRƯỜNG HỌC THÂN THIỆN | 45
4. B. MỤC TIÊU VỀ KIẾN THỨC — Cung cp cho ngi hc nhng hiu bit v th vin trng hc thân thin: khái nim, cu trúc, c im cng nh s khác nhau gia th vin thân thin vi các hình thc th vin khác. — Phân tích y các khâu lp k hoch, xây dng và phát trin hoàn chnh mt th vin t b sung tài liu n các hot ng c, tuyên truyn hng dn c cho hc sinh. — y mnh các hot ng cho hc sinh trong và ngoài th vin, góp phn nh hng c và xây dng vn hoá c trong môi trng giáo dc. VỀ KĨ NĂNG — Nâng cao k nng thc hành và áp dng trong vic xây dng th vin thân thin phù hp vi iu kin ca mi nhà trng. — Có kh nng c lp trong vic la chn nhng tài liu tt nht, phù hp cho mt th vin. — Có kh nng nm chc và vn hành c chu trình k thut nghip v trong th vin, t b sung tài liu, t chc kho, phân loi và t chc các hot ng hng dn, nh hng c cho hc sinh, khai thác ni dung sách báo phc v bn c. VỀ THÁI ĐỘ — Nâng cao nhn thc v vai trò, v trí ca th vin trng hc thân thin trong quá trình dy và hc trong nhà trng. — Th hin c tình cm, thái ch ng trong công vic và s say mê vi hot ng ca th vin trng hc. — Ch ng lp và thc hin k hoch phát trin, xây dng th vin thân thin góp phn phc v công tác ging dy và hc tp trong nhà trng. 46 | MODULE TH 8
5. C. NỘI DUNG Nội dung 1 MỤC TIÊU CỦA THƯ VIỆN TRƯỜNG HỌC THÂN THIỆN CÂU HỎI: 1. Theo anh/ch, th vin trng hc có vai trò nh th nào trong quá trình dy và hc trong nhà trng? 2. Anh/ch hiu nh th nào là mt th vin trng hc thân thin? S khác bit c bn ca th vin thân thin so vi các mô hình th vin khác là gì? 3. Theo anh/ch, làm th nào hc sinh cùng tham gia các hot ng th vin trng hc? MỘT SỐ THÔNG TIN CƠ BẢN: Vi hng tip cn ly quyn tr em làm nn tng cho mi hot ng, th vin thân thin giúp các em hc sinh c hng mt nn giáo dc phù hp nhm phát trin v trí tu, tinh thn, th cht và các mi quan h xã hi ng thi, quyn c tham gia vào mi hot ng ca th vin ca các em c coi trng. Theo hng tip cn này, các hc sinh trong trng hc có c hi tham gia vào tt c các bc xây dng th vin thân thin ti trng, t khâu lp k hoch, thc hin n khâu giám sát và ánh giá. Mt hng tip cn rt tích cc ca mô hình th vin trng hc thân thin là s h tr c lc cho vic dy và hc. Vi các góc hot ng m, a dng v hình thc, th vin thân thin là ni to iu kin thun li nht cho hc sinh cng nh giáo viên ch ng khám phá và tìm tòi kin thc. n vi th vin thân thin, các em hoàn toàn có th t do la chn các hot ng, các cun sách yêu thích và tìm kim nhng thông tin b tr cho các bài hc trên lp, hoc các em c tham gia vào các hot ng khác nh c, vit, nghe nhc, làm th, tìm hiu vn hoá Nhng hot ng ó là nn tng cho s sáng to ca hc sinh, ng thi là c s cho giáo viên áp dng các phng pháp dy hc mi. THƯ VIỆN TRƯỜNG HỌC THÂN THIỆN | 47
6. u im ni bt ca mô hình th vin thân thin là kh nng thúc y s phát trin ng u ca tt c các k nng. Thông qua góc hc tp thng xuyên và các hot ng c bit, tr s có c hi phát trin toàn din. Các k nng nhn thc có th c nâng cao thông qua các trò chi mang tính giáo dc, thi vui, các tiu d án nghiên cu và khi tr tham gia lp k hoch và giám sát các hot ng. Các k nng vn ng ca hc sinh có th c trau di qua trò chi xây dng, thêu thùa và nn t. Các k nng sáng to cng c phát trin thông qua các hot ng âm nhc và ngh thut. Tr s c phát trin các k nng xã hi thông qua hot ng làm vic theo nhóm và chi trò chi. Lòng t trng ca tr s c nâng cao qua vic trng bày và ánh giá các sn phm ca tr. Tr s có trách nhim hn khi chúng c tham gia vào các khâu thit lp và qun lí th vin. Mt c trng ni bt ca th vin thân thin trong nhà trng là s tham gia tích cc, ch ng ca hc sinh, giáo viên, ban giám hiu, cha m hc sinh và các thành viên trong cng ng. S tham gia ca hc sinh vào vic bài trí, qun lí, t chc các hot ng trong th vin là nhm m bo vai trò làm ch ca các em. S tham gia ca các i tng có liên quan là nhm huy ng ngun lc tng hp xây dng thành công và m bo s phát trin bn vng ca th vin trng hc thân thin. Nội dung 2 PHƯƠNG PHÁP TỔ CHỨC THƯ VIỆN TRƯỜNG HỌC THÂN THIỆN TRONG TRƯỜNG TIỂU HỌC Ni dung 2 gm các hot ng: 1. Xây dng c s vt cht ca th vin trng hc thân thin. 2. Xây dng, t chc và s dng tài liu trong th vin trng hc thân thin. 3. Phng pháp t chc k thut nghip v trong th vin trng hc thân thin. 48 | MODULE TH 8
7. Hoạt động 1: Xây dựng cơ sở vật chất của thư viện trường học thân thiện CÂU HỎI: 1. Theo anh/ch, mt th vin có th hot ng cn có c s vt cht c bn nào? 2. Trng hc ca anh/ch ã có nhng iu kin vt cht hot ng cha? Anh/ch có suy ngh gì v vic trang b iu kin cho th vin ca trng trong tng lai? MỘT SỐ THÔNG TIN CƠ BẢN: Khi t chc th vin thân thin, cn chú ý bn yu t: c s vt cht, tài liu, k thut nghip v và t chc hot ng. C s vt cht ca th vin bao gm phn din tích dành cho th vin và toàn b trang thit b. i vi th vin tiu hc, cn các iu kin c s vt cht sau: — m bo din tích s dng là 50m 2 (theo tiêu chun 01 ca B Giáo dc và ào to) hoc tng ng vi mt lp hc. — Có giá sách, báo, tp chí cho giáo viên và hc sinh; giá thit b cho th th; bàn gh hoc thm, chiu ngi cho mt lp hc khi s dng th vin vi kích thc phù hp vi la tui tiu hc. — Có bng thông báo các tài liu mi; có thi gian biu thông báo v gi m ca và thi gian phc v cho tng lp; có bng trng bày các tác phm (tranh v, bài bình lun sách, trò chi, t nn ) ca hc sinh. — Các áp phích: bin óng và m ca, bin chào ón mi ngi n vi th vin, nhãn tên các góc (góc vit, c, ngh thut, nghe ). — Cách bài trí phòng th vin cn có ánh sáng, sch s, màu sc a dng, to s thoi mái, hp dn vi hc sinh. — i vi các th vin có iu kin din tích tng ng mt phòng hc, có th chia ra các góc hot ng: góc c sách, góc vit, góc ngh thut, góc nghe, xem. Mi góc u có bin tên và có các tài liu, dùng phù hp. THƯ VIỆN TRƯỜNG HỌC THÂN THIỆN | 49
8. Góc c : góc này xp các loi sách nh: sách giáo khoa, sách tham kho, truyn tranh, truyn c tích, truyn danh nhân Hc sinh có c hi c sách nâng cao kin thc, gii trí, nâng cao k nng c ting Vit ng thi hc cách c sách thu thp thông tin t sách, phc v các nhu cu hc tp, hoc tham gia các chng trình thi ca th vin. Góc ngh thut : ây c xp các dùng nh: giy, bút chì, ty, phn, màu nc, t nn, bìa cng, sáp màu, gt bút chì, bút lông, kéo, bng dính, các dng c thêu Cn có không gian trng bày các sn phm do các em to ra nh: tranh v, sn phm t nn, con ri, sn phm thêu Ti góc ngh thut, các em có c hi trình bày ý tng cng nh th hin li các nhân vt, s kin trong sách qua các hot ng ngh thut. Góc vit : góc vit, tr có kh nng th hin s sáng to. Các em có th vit truyn, th, th, nht kí, nhng cm ngh v sách. Các em cng có th luyn ch và hoàn thành các bài tp vit. Các dùng ch yu ây là giy, v vit, bút mc, bút chì, ty, gt bút chì, thc k. Sn phm c th hin là các bài th, bài vit v sách, các bc th, s nht kí, các câu chuyn, phiu nhn xét sách. Góc nghe nhc : ây các em có th nghe các câu chuyn và các loi nhc. Giáo viên th vin có th giúp hc sinh thu bng các câu chuyn và các bài hát dân ca, ng dao, din kch. Các em có th t tin hn và hiu sâu hn ni dung các cun sách bng hot ng óng vai các nhân vt trong truyn, din kch theo sách. dùng ây là u a nhc, các a nhc, bng k chuyn. Các hot ng chính c t chc là hát, k chuyn, kch phân vai, trình din múa ri, Góc vui chi : Các trò chi mang tính giáo dc s lôi cun các em n th vin. Vic t chc cho tr em hc tp qua trò chi va hp dn va hiu qu. Các trò chi s giúp các em nâng cao các k nng xã hi, s hp tác, chia s và xây dng tp th. ng thi các trò chi cng giúp tr phát 50 | MODULE TH 8
9. trin vn ng và trí tng tng. ây, cán b th vin và tr có th t làm các trò chi mang tính giáo dc. Các hot ng ch yu là các trò chi xúc xc, lô tô, ô mi nô, ghép hình Khi c s vt cht hoàn thành thì cn thit lp các h thng qun lí và hng dn s dng rõ ràng th vin có th c s dng hiu qu, phát huy ti a mi tim nng và iu kin. Tt c các em u có th s dng ti a các trang thit b và sách trong th vin theo mt cách có t chc và nh hng. Vic hng dn hc sinh cn thn, rõ ràng s giúp cho vic qun lí th vin d dàng hn rt nhiu. Cán b th vin phi hng dn các h thng thit b và cách s dng rõ ràng cho hc sinh và giáo viên khi các h thng c thc hin s tit kim thi gian, công sc và tin ca. BÀI TẬP: Anh/ch hãy vn dng nhng kin thc trên xây dng mt k hoch trang b c s vt cht cho th vin nhà trng và b trí, sp xp th vin hc sinh s dng mt cách thun li nht. Hoạt động 2: Xây dựng, tổ chức và sử dụng tài liệu trong thư viện trường học thân thiện CÂU HỎI: Theo anh/ch, vn tài liu ca th vin trng hc gm nhng b phn nào? Yêu cu v ni dung, s lng ca các loi tài liu nh th nào? MỘT SỐ THÔNG TIN CƠ BẢN: Tài liu trong th vin trng tiu hc gm ba b phn chính: sách giáo khoa, sách dành cho giáo viên, sách tham kho. — Sách giáo khoa: Các th vin cn có t sách giáo khoa dùng chung m bo tt c hc sinh u có sách giáo khoa hc tp, nhng hc sinh không có iu kin mua sách giáo khoa dùng riêng có th mn sách ca th vin s dng. Cui mi nm hc, nhà trng cn thc hin phong trào ca B Giáo dc và ào to, t chc quyên góp SGK c tng li các bn có hoàn cnh khó khn có sách hc tp. THƯ VIỆN TRƯỜNG HỌC THÂN THIỆN | 51
10. — Sách giáo viên: Sách dùng cho giáo viên bao gm các loi: + Các vn bn, Ngh quyt ca ng, vn bn quy phm pháp lut ca Nhà nc, ngành, liên B, liên ngành, các tài liu hng dn ca ngành phù hp vi cp hc, bc hc và nghip v qun lí giáo dc ph thông. + Các sách bi dng v nghip v s phm. + Các sách nâng cao trình chuyên môn, ngoi ng, tin hc, các tài liu bi dng thng xuyên theo tng chu kì. Mi tên sách nghip v ca giáo viên phi cho mi giáo viên có 1 bn và 3 bn lu ti th vin. — Sách tham kho: Gm các loi: + Các sách công c, tra cu: t in, tác phm kinh in (mi tên sách có t 3 bn tr lên). + Sách tham kho ca các môn hc (mi tên sách có ti thiu t 5 bn tr lên). + Sách m rng kin thc, nâng cao trình ca các môn hc: phù hp vi các chng trình ca tng cp hc, bc hc (mi tên sách có t 3 bn tr lên). + Sách phc v các nhu cu v m rng, nâng cao kin thc chung, tài liu v các cuc thi theo ch , chuyên , các thi hc sinh gii (mi tên sách có t 5 bn tr lên). + Các trng ph thông cn c vào danh mc sách dùng cho th vin các trng ph thông do B Giáo dc và ào to hng dn hng nm có k hoch b sung sách tham kho cho th vin trng hc. Th vin b sung các sách tham kho trên theo kh nng kinh phí ca tng n v và theo hng dn la chn các u sách ca các V qun lí cp hc, bc hc ca B. Hn ch b sung các loi sách, báo, tp chí mang tính gii trí, cha phc v sát vi chng trình ging dy, hc tp trong nhà trng. S lng các sách tham kho trong th vin phi t s lng quy nh ti Quyt nh 01/Q — BGDT ngày 2/1/2003 ca B Giáo dc và ào to. 52 | MODULE TH 8
11. + Báo, tp chí: Các loi báo, tp chí, tp san ca ngành phù hp vi ngành hc, cp hc và các loi báo, tp chí khác phù hp vi la tui và bc hc ca nhà trng. + Bn và tranh nh giáo dc, bng, a giáo khoa: m bo các loi bn , tranh nh giáo dc, bng, a giáo khoa. BÀI TẬP: Da vào các kin thc trên và iu kin kinh phí ca nhà trng, anh/ch hãy lp k hoch b sung sách cho th vin phc v nm hc 2013 — 2014. Hoạt động 3: Phương pháp tổ chức kĩ thuật nghiệp vụ trong thư viện trường học thân thiện CÂU HỎI: 1. Theo anh/ch, làm th nào t chc kho sách ca th vin phc v bn c mt cách thun li nht? Th vin trng tiu hc cn có nhng t sách c bn nào? 2. Anh/ch hiu th nào là phân loi sách? Ti sao phi phân loi sách? Phng pháp phân loi nào c áp dng trong các th vin trng hc ca anh/ch hin nay? 3. Khi phc v bn c, anh/ch thng phi làm nhng công vic gì? Th vin ca anh/ch có t chc phc v cho hc sinh ngoài th vin hay không? MỘT SỐ THÔNG TIN CƠ BẢN: — T chc kho sách: i vi các loi tài liu th vin, cn có h thng lu tr rõ ràng. Các tài liu khi nhp th vin cn c óng du, ng kí tr thành tài sn ca th vin. Có th s dng s ng kí tng quát, ng kí cá bit ng kí sách. Sách tham kho nên chia thành tng t nh theo các ch . Mi chuyên c ng kí trên mt cun s và ghi s th t t 1 n ht, khi b sung tài liu thì ng kí tip. Sách có th chia ra các ch : + T sách giáo dc o c. THƯ VIỆN TRƯỜNG HỌC THÂN THIỆN | 53
12. + T sách k nng sng. + T sách ting Vit. + T sách Toán. + T sách âm nhc, m thut. + T sách khoa hc — kin thc tui xanh. + T sách vn hc tui th. + T sách lch s, danh nhân Vit. Sách c xp trên các giá thp hc sinh t chn, c sách xong các em li t xp vào v trí trên giá. Hình thc ca giá tu iu kin nhà trng có th thit k theo hình tháp, hình cây thông, hình ngôi nhà cho phong phú, sinh ng. Có nhiu cách b trí giá nhng cách thông thng và tit kim din tích nht là dùng h thng giá áp tng. cao ca giá phù hp vi la tui tiu hc. Trên mi giá, sách c xp t trên xung di, t trái sang phi. Mi t sách cn nhng khong giá d tr xp sách mi b sung ca nhng ln sau. S lng giá trng ph thuc kh nng b sung ca mi th vin. — Phân loi sách: Phân loi sách là cách phân chia sách thành tng nhóm da trên ni dung ca sách và nh cho nó mt kí hiu. Phân loi giúp cho vic t chc sp xp sách trên giá theo cùng ni dung và t chc mc lc sách. i vi th vin tiu hc, hc sinh d dàng nh và tra tìm, sách c chia theo các t sách nh trên và mi t có th nh cho mt kí hiu kt hp màu sc các em d phân bit. Ví d: T sách ting Vit có kí hiu là A (màu xanh); T sách Toán có kí hiu là B (màu ). Vy trên giá s xp theo kí hiu t sách và s th t ng kí ca cun sách. Ví d: A100 tc là cun sách th t 100 ca T sách ting Vit. Mi giá sách nên dán thêm các nhãn tên vi màu tng ng các em d dàng nhn bit và chn sách. 54 | MODULE TH 8
13. — T chc phc v bn c: Th vin cn t chc cho hc sinh c ti ch và mn sách v nhà. Mi hc sinh cn c s dng th vin thng xuyên. Th vin nên m ca hng ngày. Bên cnh ó, mi lp cn c n th vin mt tit cùng vi giáo viên ch nhim. Mt s công vic thng ngày cn làm i vi giáo viên th vin: + Quét dn th vin; + Kim tra xem nhng tài liu hoc thit b nào cha c tr li th vin; + Sa các cun sách hoc các thit b h hng; + Kim tra và thay i các sn phm trng bày ca hc sinh; + Cp nht vào bng thông báo tên nhng cun sách mi hoc các hot ng; + Cp nht, x lí k thut các tài liu mi. Th vin cn có quy nh rõ ràng hc sinh có th hiu mt cách d dàng. Bng thông báo nên c t bên ngoài th vin. Trên bng thông báo cn thng xuyên cp nht tên các cun sách, tp chí mi và các hot ng giáo viên và hc sinh bit. Ngoài vic c ti ch, hc sinh cn c mn sách v nhà c gii trí, h tr làm bài tp v nhà và chia s vi các thành viên khác trong gia ình. Cn thit lp mt h thng mn thun tin cho ngi mn sách và ngi qun lí th th bit chính xác hc sinh nào ang mn cun sách nào. Vic cho giáo viên và hc sinh mn tài liu tu thuc vào s lng tài liu hin có trong th vin nhà trng. Tài liu cho mn phi c chn lc k, phù hp vi i tng cho mn. Vic cho mn tài liu v nhà rt kinh t và hiu qu vì: + Tài liu có th luân chuyn ti tay bn c nhiu ln hn so vi hình thc c ti ch vì ngi n c bao gi cng ít hn ngi n mn (iu kin a lí xa th vin, iu kin thi gian, thói quen làm vic ti th vin). THƯ VIỆN TRƯỜNG HỌC THÂN THIỆN | 55
14. + Có tài liu trong tay, vi cm giác thoi mái, giáo viên có th nghiên cu và son ging c tt hn. + Tn dng c thi gian ri ca giáo viên, hc sinh, khuyn khích c h c sách và rèn luyn thói quen c sách Cn nhc nh bn c thc hin nghiêm túc ni quy mn và tr tài liu úng hn m bo tài liu luân chuyn c nhanh, phc v c nhiu ngi. Giáo viên, hc sinh phi ng kí mn tài liu và c phát th do nhà trng cp. i vi hc sinh, có th mn cá nhân hoc theo t, theo lp. Khi n mn c ti ch hoc mn v nhà, phi xut trình th và ghi phiu mn úng quy nh. Cán b th vin gi phiu ng kí bn c và sp xp khoa hc tin theo dõi. Nu làm s ghi cho mn sách, cng nên làm úng mu quy nh, ghi chép rõ ràng và có y ch kí ca ngi mn sách tránh mt mát và nhm ln. Thi hn mn tài liu phi c quy nh c th (7 ngày, 10 ngày, 15 ngày). — Các công vic cn làm phòng mn: + ng kí bn c, phát th và làm s mn; + Tip nhn yêu cu và tìm sách; + Ghi tài liu mn vào s mn và kim tra tình trng tài liu cho mn. Tt c các tài liu cho mn v nhà u c ghi vào s mn sách, trong ó ghi rõ thi hn tr, s ng kí cá bit, tên tác gi, tên sách. Ngi mn kí nhn vào s này khi nhn sách. Khi nhn tài liu do bn c tr, cán b th vin phi kim tra tình trng sách tr, xp tài liu lên giá kp thi còn phc v bn c khác. Xem xét li s mn thu hi sách quá hn. — Qun lí s mn: Có nhiu cách sp xp s mn: + Xp theo tên giáo viên. + Vi hc sinh: xp theo khi, lp, trong tng lp xp theo th t ch cái tên hc sinh. 56 | MODULE TH 8
15. + Xp theo thi gian mn sách. + Xp theo thi gian tr sách. Dù xp theo cách nào cng phi m bo các yêu cu sau: + Tìm s nhanh. + Bit c ngi còn n sách. — Thng kê bn c: Mi bn c vào phòng c, phòng mn thì cán b th vin phi thng kê lt bn c và lt sách, lt báo trên phiu theo dõi bn c nói trên. Mt ngày vào 3 lt thì thng kê 3 lt. Ht mt ngày cng lt bn c và lt tài liu trên phiu theo dõi, sau ó thng kê trong s nht kí th vin. Mi ngày phc v phi ghi vào mt dòng tng s lt bn c và lt sách, m bo các s phân tích cng li bng s cng tng hp. Hng tháng, các s cng ca các ngày cng phi n khp t ct tng hp n các ct phân tích. — Phc v bn c ngoài th vin: Mc ích: Phát huy cao nht tác dng ca sách báo i vi cht lng giáo dc ca nhà trng, ng thi ng viên, khi dy phong trào c sách trong giáo viên, hc sinh, tn dng vòng quay ca sách. Các hình thc phc v bn c ngoài th vin: + T chc túi sách lu ng: Dùng mt s sách nht nh a xung tng lp phc v giáo viên, hc sinh nhm duy trì thói quen c sách thng xuyên. Hoc i vi các trng tiu hc hc 2 bui/ngày, nên xây dng các t sách trong lp hc. Mi lp hc có th 1 — 2 t sách nh và nh kì t chc luân chuyn, i sách gia các lp. + i vi trng bán trú: Hc sinh nên c phép n th vin vào bui ti hc tp hoc mn sách và các dùng hc tp (t th vin lu ng). iu này s giúp các em rt nhiu trong vic hc tp và tham gia các hot ng do th vin t chc vào bui ti. + Chi nhánh th vin: Nu nhà trng t chc thành nhng phân hiu nh thì nên t chc chi nhánh th vin nhng phân hiu cách xa trung tâm. THƯ VIỆN TRƯỜNG HỌC THÂN THIỆN | 57
16. Hc sinh các trng phân hiu có nhu cu cao hn trong vic tip cn vi thông tin và cn c to iu kin tham gia các hot ng ca th vin. Hng tun, các trng phân hiu nên mn sách và các thit b các góc khác nhau và dành các khong thi gian trong tun t chc các hot ng ti trng. Giáo viên trng phân hiu cng cn c tp hun v cách t chc các hot ng th vin. Hc sinh cng có th c mi tham gia mt s hot ng th vin chính. + T chc th vin xanh: ây là hình thc t chc th vin lu ng mi. Hình thc này ang rt phát trin các tnh ng bng sông Cu Long. Th vin xanh c t chc di các gc cây trong vn trng. Sách c luân chuyn xung t th vin nhà trng và do hc sinh óng góp. Sách c bo qun trong nhng ng nc bng nha vi nhiu màu sc khác nhau. S lng ng mi gc cây ph thuc vào ln ca gc cây ó (thng trung bình t 10 — 20 ng). Hc sinh có th ngi di gc cây c sách. Mi gc cây có th ngi c vài chc hc sinh. Hình thc th vin xanh c s dng ch yu trong các trng tiu hc. ây là hình thc tng vòng quay ca vn tài liu, giúp m rng ch ngi c cho hc sinh i vi các trng còn nhiu khó khn v din tích th vin. tránh nhàm chán cho hc sinh và duy trì phong trào c, sách phi c thay thng xuyên (khong 2 tun/1 ln). Tuy nhiên, vic qun lí tài liu cn phi c chú trng khi b mt, không b t khi tri ma. BÀI TẬP: Anh/ch hãy vn dng kin thc trên lp k hoch thành lp mt vài t sách lu ng cho hc sinh phù hp vi iu kin ca nhà trng. Nội dung 3 MỘT SỐ HOẠT ĐỘNG CỦA THƯ VIỆN TRƯỜNG HỌC THÂN THIỆN Ni dung 3 gm các hot ng: 1. Hot ng tuyên truyn ming trong th vin trng hc. 2. Hot ng tuyên truyn trc quan trong th vin trng hc. 58 | MODULE TH 8
17. Hoạt động 1: Tuyên truyền miệng trong thư viện trường học CÂU HỎI: 1. Theo anh/ch, làm th nào thu hút hc sinh n th vin, yêu sách và thích c sách? Ngi cán b th vin có th ch ng trong vic này không? 2. Th vin ca anh/ch có t chc k chuyn theo sách cho hc sinh không? Cách thc chun b và t chc k chuyn theo sách nh th nào? 3. im sách theo ch có nhng c im gì? Cách thc la chn sách, chun b và trình bày bài im sách nh th nào? 4. Theo anh/ch, gii thiu sách trong th vin có u th gì so vi các hình thc tuyên truyn khác? 5. Anh/ch có la chn mt s hình thc hot ng cho hc sinh nh: thi tìm hiu v sách, c to nghe chung, din kch theo sách trong hot ng ca th vin không? MỘT SỐ THÔNG TIN CƠ BẢN: 1. Kể chuyện theo sách Con ngi thng cm th ngôn ng bng hai cách: c và nghe. Khi c, ngi ta có th cm th trc tip tác phm; khi nghe s cm th gián tip qua trung gian là ngi k, ngi c vi tác gi. Mi hình thc cm th u có tác dng, th mnh riêng. K chuyn theo sách là phng pháp tuyên truyn tác ng lên ngi nghe bng âm thanh ngôn ng. Chính c thù này mà nó có sc truyn cm, lôi cun, hp dn c bit. K chuyn theo sách là mt trong nhng hình thc tuyên truyn sách ph bin nht trong các th vin. ây là hình thc tuyên truyn ming mang li hiu qu cao, d thc hin, c bit phù hp vi trng hc, nht là bc Tiu hc. T chc tt hot ng k chuyn theo sách s t c mc tiêu kép: xây dng vn hoá c và rèn luyn ngôn ng cho tr. i vi th vin trng hc, k chuyn theo sách là hot ng giúp cho vic vn hành kho sách ca th vin, phát huy tác dng ca sách i vi bn c. Chính hot ng này góp phn giúp cho bn c tho mãn THƯ VIỆN TRƯỜNG HỌC THÂN THIỆN | 59
18. c nhu cu v sách, khi dy phong trào c sách và rèn luyn k nng k chuyn cho hc sinh. Hot ng k chuyn còn giúp cho vic xây dng thói quen c sách và làm theo sách ca hc sinh, xây dng vn hoá c trong iu kin các phng tin nghe nhìn phát trin rm r nh hin nay. i vi hc sinh, hot ng k chuyn s giúp tr làm quen vi sách, m rng nhn thc cho các em v th gii xung quanh, bi dng cho các em nhng tình cm lành mnh, nhng c m p, giúp các em cm nhn c v p t nhiên, v p trong các mi quan h xã hi và v p ca ngôn ng. Hot ng k chuyn theo sách góp phn phát trin ngôn ng cho hc sinh, c bit là hc sinh tiu hc. Chính hot ng này giúp cho tr phát âm chính xác ting m , làm giàu vn t, phát trin kh nng din t mch lc, rõ ràng cho các em, hình thành kh nng s dng ngôn ng, ging iu phù hp vi i tng và hoàn cnh giao tip. K chuyn theo sách cng rèn luyn k nng c, k din cm, th hin tác phm di các hình thc khác nhau. Có hai hình thc k chuyn theo sách: t chc k chuyn thng xuyên và t chc các cuc thi. a) K chuyn thng xuyên K chuyn theo sách thng xuyên c tin hành bình thng trong hot ng ca th vin trng hc. Hng ngày, th vin t chc cho các em hc sinh c và k chuyn theo sách, hoc tin hành lng ghép trong các bui sinh hot lp, gii lao gia các gi hc, trong các bui sinh hot i, sinh hot lp, chào c u tun Khi tin hành k chuyn theo sách nh mt hot ng c lp, các th vin có th la chn nhng câu chuyn không theo mt tài c th hoc theo tài. Nu k chuyn theo sách c t chc nhân dp k nim các ngày l ln, các t tuyên truyn cho mt phong trào thì phi chn nhng câu chuyn có ni dung phù hp vi ý ngha ca các ngày l, t 60 | MODULE TH 8
19. k nim ó. Mi tài, ngày l, ngi t chc la chn nhng câu chuyn phù hp, tiêu biu, có ý ngha giáo dc sâu sc. Ví d: K chuyn v các gng anh hùng, thng binh, lit s nhân ngày 27/7; K chuyn v các m, các ch nhân ngày 8/3; V các gng thiu nhi dng cm, vn lên trong hc tp nhân ngày thành lp i Thiu niên Tin phong H Chí Minh; Nhng gng ngi tt, vic tt, gng hc sinh nghèo vt khó nhân Ngày vì ngi nghèo 17/10 K chuyn có c thù là dùng ngôn ng ca mình k li ni dung ca tác phm, ngha là trong khi tin hành, ngi k có th thêm bt nhng chi tit không làm nh hng n vic hiu ni dung câu chuyn. Ngi k phi bng ngh thut ca mình truyn t mt cách sinh ng ni dung ca tác phm n vi ngi nghe. Tuy nhiên, vic này không có ngha là tu tin thêm bt hoc ct xén làm tác phm không còn trn vn, không m bo tính khoa hc. Nu ngi k không có vn ngôn ng cn thit và thiu linh hot thì khi k cn bám chc, nm chc ngôn ng ca tác phm, c bit nhng on i thoi sinh ng và nhng ngôn t có tính ngh thut cao. Khi tin hành bui k chuyn theo sách có nhiu ngi tham gia, ngi t chc (cán b th vin hoc giáo viên, cán b oàn, i ) phi nêu c ý ngha tài hay ngày k theo sách. Sau ó, có th im các sách v tài k chuyn. Nu có nhiu hc sinh tham gia k chuyn theo sách thì có th b trí theo th t ca ni dung các câu chuyn hoc theo thi gian b) T chc cuc thi k chuyn theo sách Cuc thi k chuyn theo sách thng có tài, ch , ch im n nh trc. Ví d: “Em yêu quê hng em”; “n cha, ngha m, công thy”; “Ung nc nh ngun”; “K chuyn o c”; “K chuyn lch s” Mt cuc thi k chuyn theo sách t hiu qu cao phi có s hi t nhiu yu t. Trong ó, yu t c bit quan trng quyt nh cht lng ca các bui k chuyn theo sách là vic chn ngi k chuyn. Th vin cn chn nhng hc sinh có kh nng k và din t ni dung câu chuyn THƯ VIỆN TRƯỜNG HỌC THÂN THIỆN | 61
20. mt cách mch lc, lôi cun và hp dn. Ngi k chuyn mun t c hiu qu cao, cn chú ý các im sau: — Chn câu chuyn tiêu biu sát hp nht vi tài cuc thi. Có th chn nhng câu chuyn va phù hp vi tài va mang du n, c im ca a phng, có dung lng va phi. — Có sáng to khi k chuyn, bit cách sp xp câu chuyn mt cách hp lí, không nht thit phi tuân th úng th t ca câu chuyn trong sách, min sao lôgic, cht ch. — Liên h vi bn thân và tình hình t nc, a phng, nhà trng, lp hc, bn thân. iu này mang li cho câu chuyn ý ngha giáo dc sâu sc. — Hiu rõ ni dung, tính t tng ca câu chuyn, phát hin ý ngha ca câu chuyn. — Ngh thut k chuyn: Bit khai thác nhng tình tit lí thú, hay ca câu chuyn; Có cách k thích hp vi ni dung câu chuyn, có s phi hp nhun nhuyn gia ging nói, ng tác, nét mt, c ch, iu b. — Nm c tâm lí ngi nghe và c lng thi gian k chính xác. Trong các th vin nc ta hin nay, ngoài hình thc k chuyn truyn thng, ã xut hin hình thc mi — tp th hoá, sân khu hoá vic k chuyn theo sách. Tuy nhiên, vic chn nhng câu chuyn, trích on th hin, minh ho cho các nhân vt òi hi phi có s chính xác, tinh t. ó có th là nhng im nút ca câu chuyn, nhng on có kch tính cao Hình thc sân khu hoá k chuyn theo sách lôi cun, hp dn c nhiu ngi xem nhng cng tn nhiu công sc tp luyn và u t trang phc, minh ho. Phng pháp t chc k chuyn theo sách: — Chun b tác phm: Mun hot ng k chuyn theo sách t hiu qu, cán b, giáo viên th vin phi chun b k lng. Trong quá trình chun b, ngi k chuyn phi nghiên cu k tác phm, hiu thu ch ý ca tác gi, hoàn cnh sáng 62 | MODULE TH 8
21. tác, tìm hiu sâu v các nhân vt và hành ng ca các nhân vt ó. Chun b k trc s giúp ngi k truyn t ni dung mt cách mch lc, say mê ta h nh ang chng kin v nhng s kin ang din ra trong sách. chim c s chú ý và lòng tin ca ngi nghe, ging k phi có sc thuyt phc. iu ó ch có c khi ã chun b k lng v tác phm. Trong quá trình chun b, ngi k chuyn cn có s nhp tâm vào tác phm ti mc có th truyn t c thái , tình cm ca mình i vi tác phm, nhân vt và nhng tình hung din bin ca câu chuyn. Nh vy mi to c s hng thú ca ngi nghe và ngày càng thu hút c nhiu hc sinh n vi sách, say mê sách. — Luyn cách k chuyn cho hc sinh: Mun k li c tác phm, ngi c phi nm chc ni dung ca sách. Có th t chc trong th vin hai cách giúp hc sinh k chuyn theo sách t hiu qu. + Cách th nht là giáo viên th vin c cho các em nghe tác phm, sau ó yêu cu hc sinh k li. + Cách th hai là cho các em c sách, sau ó yêu cu các em k li câu chuyn. i vi hc sinh lp 4, 5, giáo viên th vin có th áp dng hình thc th hai. i vi nhng hc sinh nh bc Tiu hc t lp 1 ti lp 3 có th áp dng hình thc th nht. Các bc tin hành k chuyn nh sau: Bc 1: Cán b, giáo viên th vin k li câu chuyn ã c trc trong sách cho hc sinh. Giáo viên có th k t hai n ba ln. Tc k chm, sau ó nhanh dn. Bc k này s giúp các em tri giác trn vn câu chuyn và giúp các em nh k các tình tit. Bc 2: àm thoi vi hc sinh giúp các em hiu c tác phm. Giáo viên nên kt hp gia din gii và àm thoi vi hc sinh các em hiu c ni dung chính ca câu chuyn hoc ng iu ging ca các nhân vt trong truyn. THƯ VIỆN TRƯỜNG HỌC THÂN THIỆN | 63
22. Có th àm thoi vi các em v tên các nhân vt trong truyn, a im, thi gian, hoàn cnh xy ra câu chuyn. àm thoi vi hc sinh v hành ng, tâm trng, tính cách ca nhân vt, giúp các em khi k có biu hin v hành ng, c ch, li nói, sc mt, ng iu ging phù hp vi tng nhân vt. Phng pháp àm thoi vi các em v tác phm cn mang tính s phm cao và phi phù hp vi t duy, nhn thc ca tr. Có nhiu cách t câu hi giúp các em nm vng và tái hin tác phm. Giáo viên có th t cho các em nhng câu hi t d ti khó, t cách tr li ngn, n gin ti cách tr li có dn chng, lí gii. Mun tái hin tác phm, khi àm thoi vi hc sinh, giáo viên cn chun b h thng câu hi da theo din bin câu chuyn to thành dàn bài k chuyn. Câu hi t ra cn cho hc sinh nhc li theo on ca câu chuyn hoc s dng nhng câu vn, câu nói ca nhân vt trong tác phm, nhm cng c s nh li tác phm, nh li ng iu ging nói ca nhân vt. Ví d: T chc cho các em k câu chuyn Mt cuc i xa (trong sách Th Trng và Th Nâu ca tác gi Cao Vn T, Nhà xut bn Giáo dc, 2005), sau khi cho các em c k câu chuyn, giáo viên th vin cùng àm thoi vi hc sinh mt s câu hi nh: + Trong câu chuyn Mt cuc i xa có nhng nhân vt nào? (Có 4 nhân vt là Mèo Mun, Cún Con, Gà C và B Câu.) + Công vic hng ngày ca Mèo Mun là làm gì? (Chm lo vic bt chut.) + Công vic hng ngày ca Cún Con là làm gì? (m nhn vic gi nhà êm hôm.) + Công vic hng ngày ca Gà C là làm gì? (ánh thc mi ngi vào bui sáng và bui tra.) + Mèo Mun, Cún Con và Gà C sng âu nh? (u sng trên cn.) + Vì sao Mèo Mun, Cún Con, Gà C li quyt nh mt chuyn i xa? (Vì nhàm chán vi công vic hng ngày trên mt t và mun có mt cuc du ngon trên mt nc xem có iu gì hp dn không.) 64 | MODULE TH 8
23. + Ba nhân vt ca chúng ta ã i âu và bng cách nào? (Chu du trên dòng sui bng mt chic mng nh.) + Khi chu du trên dòng sui, Mèo Mun, Cún Con, Gà C ã gp s c gì? (B mc cn và quên ng v.) + Ai ã a Mèo Mun, Cún Con, Gà C tr v nhà? (B Câu.) + Bc 3: Hc sinh k li tác phm. Các em có th k li nguyên vn tác phm bng cách dùng chính ngôn ng ca mình. Giáo viên nên yêu cu các em k li bng ngôn ng ngn gn, mch lc. Trong khi các em k, giáo viên nên theo dõi, lng nghe và giúp các em. Giáo viên có th nhc li nu các em quên và sa nhng on các em k sai, nhm ln. Trong lúc mt em k chuyn, giáo viên yêu cu các hc sinh khác cùng nghe và có th k tip hoc k li c câu chuyn. Sau khi mi hc sinh k xong câu chuyn, giáo viên cn có nhng nhn xét. Li nhn xét ca giáo viên phi nh nhàng, có tính ng viên các em phn khi và thích thú vi hot ng k chuyn. Hình thc k li câu chuyn khá phong phú. Giáo viên có th yêu cu mt hc sinh k li toàn b câu chuyn, hoc giáo viên k chuyn cùng các em. Giáo viên có th là ngi dn chuyn và mi hc sinh th hin mt nhân vt, k chuyn theo cách thc phân vai 2. Điểm sách theo chủ đề im sách là mt hình thc tuyên truyn c bit ca th vin bi s phong phú và a dng ca nó. im sách là mt cuc nói chuyn ngn gn, trình bày ni dung mt s cun sách theo dàn bài c chun b k càng, có phân tích và ánh giá tác phm v mt t tng, khoa hc, ngh thut im sách không phi là vic k li y ni dung cun sách mà ch gi ra nhng vn quan trng và ch yu nhm gi hng thú bn c tìm c sách. im sách có nhng im ging nh gii thiu sách nhng khác nhau v mc và s bao quát các tác phm. Nu gii thiu sách c áp dng THƯ VIỆN TRƯỜNG HỌC THÂN THIỆN | 65
24. i vi mt cun sách thì im sách c cp ti nhiu tác phm. Khi im sách, ngoài vic cp ti mt ni dung, ngh thut ca tác phm, còn phi nêu c khái quát ni dung ca nhóm tác phm và iu quan trng là nêu lên c s khác nhau, nét c trng ca mi tác phm bn c có th la chn theo úng nhu cu ca mình. Trong các th vin trng hc thng t chc ba hình thc im sách: — c lp, khi nó không kèm theo các hot ng khác. ây là hình thc im sách c tin hành theo nh kì ca th vin. — Kt hp vi các hot ng tuyên truyn khác: nh nói chuyn, trng bày sách, tho lun sách Hình thc này thng c áp dng khi th vin t chc k nim các ngày l ln ca dân tc vi nhiu hot ng khác nhau. — Thi im sách. Khi tin hành hot ng im sách, cán b, giáo viên th vin thc hin qua các bc: — Chn ch im sách; — Chn sách theo ch ; — Chun b bài im sách; — Lp k hoch, trình Ban giám hiu duyt; — Chun b phn minh ho cho bui im sách (máy tính, trang thit b nghe nhìn, các hình nh minh ho ). a) Chn ch im sách Ch ca các bui im sách rt a dng, phong phú. Tu theo i tng bn c, chng trình ging dy cng nh các chng trình ngoi khoá ca nhà trng chn ch im sách cho thit thc, hiu qu. Ch có th phc v cho mt môn hc, ví d: Sách tham kho phc v môn Ting Vit; Ch phc v mt khi lp, ví d: Sách tham kho Toán 5; Ch nói v mt nhân vt, ví d: Bác H; Ch có th phc v vic hc tp ngoi khoá nh: im sách v an toàn giao thông, v phòng chng t nn xã hi; Ch v ngày l, ngày k nim, ví d: 66 | MODULE TH 8
25. im sách v ngày thành lp i Thiu niên Tin phong H Chí Minh 15/5, v ngày Nhà giáo Vit Nam 20/11 b) Chn sách theo ch Vic chn sách theo ch có th tin hành trc tip trên giá sách hoc có th tin hành tìm kim la chn tên sách trên h thng mc lc phân loi. Ghi li tên sách, kí hiu kho và chn sách theo danh mc ã lp. Tuy nhiên, i vi mi ch có th có nhiu tài liu, vic la chn nhng cun sách tiêu biu nht cho ch là vic làm cn thit và quan trng. Chúng ta có th la chn nhng cun sách có nhiu thông tin nht v ch và nhng cun có ni dung tiêu biu cho tng mng ca tài, nhng cun có ni dung c trng, tiêu biu cho mt khía cnh ca tài hoc nhng cun có phng pháp vit c áo. c) Chun b bài im sách ây là phn công vic rt quan trng ca hot ng im sách. Sau khi chn c nhng cun sách phù hp vi ch , cán b, giáo viên th vin bt tay vào vic vit bài im sách. Mt bài im sách thng c cu to bi ba phn chính: m u, im ni dung và ngh thut ca các tác phm, và kt lun. — Phn m u: Phn m u có th thc hin theo các cách: + Nêu tm quan trng ca ch im sách. + Nêu mi liên quan ca ch gii thiu sách vi chng trình ging dy trong sách giáo khoa. + Nêu mi quan h gia thc tin, nhng vn mà bn c quan tâm vi ch (cách này thng áp dng khi im sách v khoa hc k thut, v môi trng và bo v môi trng, v tài nguyên ). Phn m u phi tht ngn gn và súc tích, tránh rm rà, gây n tng không tt cho ngi nghe. — Phn trình bày ni dung và ngh thut ca cun sách: im li nhng im chính trong ni dung ca cun sách. Phn này phi lôgic, khoa hc THƯ VIỆN TRƯỜNG HỌC THÂN THIỆN | 67
26. và sinh ng, hp dn, to nên bn c hng thú mn c sách sau khi nghe im sách. Phân tích cách gii quyt vn c nghiên cu, v sáng tác, ct truyn, vn phong, ngh thut trang trí, trình bày tác phm Mi loi sách có cách im khác nhau. Có th có nhng loi sách cn im sau: + Sách vn hc: Gii thiu v tác gi, nói rõ tài, ni dung t tng ca tác phm, phân tích mt s on, tình tit hay nht, a ra cách ánh giá ca mình và ca ngi khác, nu có th thì mi các nhà phê bình n nói chuyn. + im sách khoa hc: Nêu nhng vn chính c gii quyt trong sách, nhng im mi so vi các cun sách khác cùng chuyên , nhng ng dng có th có. + im sách k thut: Nêu ni dung chính v c im, c tính ca hin tng, phng pháp sn xut, chm sóc, phòng tr và liên h n vic áp dng chúng vào hoàn cnh a phng, trng hc (nu cn gii thiu các bng biu, s tng sc truyn cm). + im sách mi: Khi mi b sung sách v, th vin chn ra nhng sách hay nht, có ý ngha vi vic ging dy và hc tp t chc gii thiu. Nu s lng sách nhiu, cán b th vin có th gii thiu thành nhiu kì, mi kì khong 15 — 20 phút. Cán b th vin trng hc có th biên son ly bài im sách hoc da vào danh mc gii thiu sách theo ch ca Nhà xut bn Giáo dc hoc các th vin ln gii thiu vi bn c. Cán b, giáo viên th vin cng có th im mt s cun sách cùng chuyên mi hay mt s cun sách bn c ang quan tâm. Có th mi các cng tác viên ca th vin tin hành im sách. Nu có nhng sách chuyên ngành, th vin có th nh các nhà chuyên môn, các thy giáo, cô giáo tin hành công vic im sách. — Phn kt lun: Nhn mnh tm quan trng và nhng ng dng ca cun sách vào vic ging dy và hc tp ca giáo viên và hc sinh, trong i sng, c bit trong hoàn cnh ca a phng. 68 | MODULE TH 8
27. 3. Giới thiệu sách Gii thiu sách c áp dng i vi tng cun sách, tng b sách c th. Thông thng, mt bài gii thiu sách gm ba phn chính: a) Phn 1: M u Phn m u bài gii thiu rt quan trng vì nó to c n tng và s thu hút i vi ngi nghe. Có nhiu cách m u mt bài gii thiu sách. Thông thng có th trình bày theo mt s cách nh sau: — Nêu v trí, tm quan trng ca vn chính c trình bày trong tác phm. Ví d: “Ting Vit là mt b môn quan trng không th thiu c trong trng ph thông, c bit là bc Tiu hc. giúp anh ch em giáo viên nm bt c nhng vn trng tâm trong quá trình ging dy, gii áp nhng bn khon, thc mc ca nhiu anh ch em giáo viên hin nay v ni dung và phng pháp dy hc ting Vit Tiu hc, chúng tôi xin trân trng gii thiu vi các bn c cun Gii áp 88 câu hi v ging dy ting Vit tiu hc ca hai tác gi Lê Hu Tnh và Trn Mnh Hng do Nhà xut bn Giáo dc xut bn nm 2000”. — Nêu c im hình thc ca tác phm nh: tên sách, ph tên sách, các tác gi cng tác, nhà xut bn, nm xut bn, ln xut bn, s trang, kh sách, tranh nh, bn , s , hình thc trình bày, c quan liên quan ti vic xut bn hoc ch o ni dung sách (nu có). Ví d: “Các em hc sinh yêu quý! Trong bui gii thiu sách hôm nay, cô s gii thiu vi các em cun sách Tui th im lng ca nhà vn Duy Khán. Sách dày 192 trang, nh bé, gn nh, in trên kh giy 10,2 × 15,2cm do Nhà xut bn Kim ng n hành. Bìa sách c ho s Tô Ngc Thành th hin ch yu bng mng màu hng nh mt khong tri hng tui th tràn y k nim. Ni bt là dòng ch “ Tui th im lng ” và hình khung nh vin vàng nh mt khung kí c tui th. ó có hình nh ngi con ca quê hng ang t tay lên ngc thn thc ngh v tui th xa mt làng quê yêu du”. THƯ VIỆN TRƯỜNG HỌC THÂN THIỆN | 69
28. — Nêu vài nét v tiu s, s nghip ca tác gi và tác phm. Ví d: “Cô chào tt c các em! Trong bui gii thiu sách hôm nay, cô cm thy rt vui vì s có mt ông ca các em! Món quà mà cô mang n cho các em hôm nay là tp th Góc sân và khong tri ca nhà th Trn ng Khoa — ngi vn c các vn ngh s ngng m gi tên mt cách trìu mn là “Cu bé Khoa”, “thn ng Khoa”. Trn ng Khoa sinh nm 1958 ti mt làng quê ca ng bng Bc B — ni có con sông Kinh Thy ã i vào lch s vi nhng chin công ca anh hùng lit s Mc Th Bi, ni có góc sân và khong tri riêng y p k nim ã to ngun cm hng Khoa làm nên nhng bài th tuyt tác”. — i vi tác phm th: Có th a ra mt câu th tiêu biu, c sc trong tác phm hoc câu th ca tác gi khác khi ánh giá v tác gi, tác phm ó. b) Phn 2: Gii thiu ni dung và ngh thut ca tác phm ây là phn chính ca bài gii thiu. Yêu cu chung ca phn này là khái quát, tóm tt ni dung, ch ca tác phm; nêu c giá tr ni dung ca tác phm i vi xã hi và ngi nghe. — V ni dung: Có th nêu b cc ni dung ca cun sách. Trong b cc sách có th i t chng ti các mc hoc nêu ht tên chng ri ti các mc. Ví d: Cun sách M thut và phng pháp dy — hc m thut tiu hc có b cc nh sau: Chng 1: V tranh tài và v tranh t do. Chng này gm 4 ni dung chính: Ni dung 1: Khái nim và phân bit gia v tranh tài và v tranh t do. Ni dung 2: Phng pháp xây dng mt bc tranh tài và tranh t do. Ni dung 3: Xem tranh. Ni dung 4: Phng pháp dy v tranh tài và tranh t do. Chng 2: Ging tranh. Chng này gm các ni dung chính: 70 | MODULE TH 8
29. Ni dung 1: Gii thiu và phân tích mt s tác phm hi ho và iêu khc ca Vit Nam và th gii. Ni dung 2: Cách phân tích, ánh giá mt tác phm hi ho. Ni dung 3: Tranh dân gian. Ni dung 4: Cách phân tích, ánh giá cái p trong tranh thiu nhi. Ni dung 5: Ging tranh vi các hình thc lôi cun c các em hc sinh. Tuy nhiên, ngoài các yêu cu chung, mi loi sách li có nhng yêu cu, cách thc gii thiu ni dung riêng. C th: + i vi truyn, tiu thuyt, kí: Cn tóm tt ct truyn (không phi k li), nêu tài, ch t tng, lí tng thm m (phê phán hoc ca ngi, xây dng cái gì). Giá tr ni dung và ch t tng ca tác phm. + i vi các tác phm th ca: Cn làm rõ cm xúc ch o ca tp th, phong cách sáng tác, th loi. Tác phm em li cho ngi c cm xúc, tình cm, khoái cm thm m ra sao. Trong tng ni dung có th ly mt vài câu dn chng cho bài gii thiu thêm phong phú, hp dn. Ví d: “Tìm n Góc sân và khong tri, các em s lc vào cõi th riêng, th gii riêng rt l lm ca Khoa. ó các em s hc c nhiu iu b ích, bi dng cho tâm hn và tình cm ca mình. ng thi, các em s hc tp c Khoa nhng iu rt hay v cách bc l cm xúc thông qua các hình thc biu t c áo nh: s quan sát, s liên tng, cách s dng t ng, cách vn dng các bin pháp ngh thut trong khi t, khi k”. + i vi nhng sách tái bn: Cn nêu c nhng thay i, b sung, chnh lí so vi ln xut bn trc. — Gii thiu ngh thut, phng pháp lun ca tác phm: Mi loi sách khác nhau òi hi nhng yêu cu gii thiu v ngh thut khác nhau. i vi sách vn hc thì yêu cu cao hn vi sách chính tr — xã hi hoc k thut. Yêu cu chung: Nêu c nhng th pháp ngh thut, phng pháp lun nghiên cu khoa hc ca tác phm. ng thi nêu c giá tr, tác THƯ VIỆN TRƯỜNG HỌC THÂN THIỆN | 71
30. dng ca nó i vi vic th hin ni dung, ch ca tác phm, ý ca tác gi. Ngoài yêu cu chung, cn chú ý ti nhng c im riêng ca tng loi sách. + i vi sách vn hc — ngh thut: Nêu nhng óng góp v ngh thut ca tác phm i vi nn vn hc và lí lun phê bình vn hc. i vi truyn, tiu thuyt, kí: phân tích kt cu, ct truyn, tính cách, nhân vt in hình Làm rõ tác dng ca ngh thut trong vic th hin ni dung, ch t tng. + i vi tác phm th ca: Nêu c phng pháp s dng hình nh, t ng, t th, th th, b cc th hin cm xúc, tình cm ch o ca tp th + i vi sách khoa hc, chính tr — xã hi: Cn nêu c nhng phng pháp lun nghiên cu khoa hc c s dng nh: i chiu, so sánh, phân tích, thng kê, chn mu và tác dng ca chúng i vi vic th hin ni dung. Ngoài ra, cn nêu b cc, t ng, cách vit tác phm và cách vit ó có phù hp vi i tng ngi c không Tuy nhiên, i vi mt bài gii thiu, ôi khi không th tách bch mt cách rõ ràng gia phn gii thiu ni dung và ngh thut ca tác phm (c bit i vi các tác phm vn hc). Cng có th an xen c hai phn này mt cách mm mi làm cho bài gii thiu thêm hp dn. c) Phn 3: Kt lun Khng nh li giá tr ca tác phm. Gii thiu cho bn c bit a im và thi gian có th tìm c sách. — Ngh thut trình bày bài gii thiu: Mun cho vic gii thiu sách có hiu qu cao, cn phi c bit chú ý ti ngh thut din thuyt. Yêu cu: + Không quá thi gian quy nh. + T ng d hiu, chn sách phù hp vi ngi nghe. Ánh mt, n ci, c ch sinh ng. Ging nói lên bng xung trm, âm lng kho khon thu hút ngi nghe t u n cui. 72 | MODULE TH 8
31. — Mt s chú ý khác khi gii thiu sách: + Chn sách gii thiu: Mun hot ng gii thiu sách hiu qu, cn phi bit cách chn sách. Cn chn nhng cun sách c nhiu ngi quan tâm, phù hp vi i tng bn c. Sách có dung lng, tính thi s, sách còn mi, có giá tr cao. + Chn c nhng chi tit in hình, hp dn minh ho cho bài gii thiu sách. Có th t ra nhng câu hi, s dng nhng tình tit to ra mâu thun gay gt, nhng nút tht và nhng vn bc xúc to s tò mò, gi m cho ngi c nhng li không gii quyt vn hoc tr li nhng câu hi ó. Mc ích chính ca vic này là thu hút bn c t tìm n sách, t tho mãn nhu cu ca mình. ây cng là im khác bit c bn nht gia k chuyn và gii thiu sách. Ví d: “Có khi nào bn gp nhng bông hoa sc s to bng cái nong cha? Bn ã thy cây i th 5.000 nm tui cha? Bn th oán xem r cây gì dài nht th gii? Có bao gi bn ngh rng các th hoa khác nhau li có th hp thành chic ng h chính xác hay không? Bn ã tng nghe nói v cây n tht, nhng chúng n tht nh th nào? Bit bao câu hi v th gii thc vt mà các bn còn ang bn khon thì gi ây trên tay tôi là cun sách: Chuyn l có tht v thc vt ca giáo s Lê Quang Long và Nguyn Th Thanh Huyn do Nhà xut bn Giáo dc n hành s gii áp nhng thc mc ca bn”. + Bài gii thiu cn tránh lm dng các hình thc tuyên truyn khác. Tránh sa vào k sách hoc phân tích, bình ging, bình th, ánh giá tác phm; tránh tho mãn y yêu cu ca ngi nghe, không gây c hng thú c. Không lc sang hình thc bình th, truyn t ngh quyt, nói chuyn chuyên , hoc ch dng hình thc im sách mt cách n gin, s sài. Gii thiu sách trong th vin là hình thc tuyên truyn ming trình cao. ây là hình thc tuyên truyn vn dng mt cách tng hp, hp lí các hình thc tuyên truyn ming khác nh k sách, im sách, nói chuyn Mc ích cao nht ca gii thiu sách là làm cho ngi nghe THƯ VIỆN TRƯỜNG HỌC THÂN THIỆN | 73
32. thy c cun sách cn thit cho h, gây c hng thú, nhu cu tìm c sách. Mt hình thc na ca gii thiu sách là thi hùng bin v tài nào ó. Hình thc này có tác ng rt ln ti ngi nghe do tính thi s ca các ch ca cuc thi và tài hùng bin ca các thí sinh. ây là hình thc tuyên truyn sách ch yu thc hin trong các trng THPT. Nhng cuc thi s hoàn ho hn nu bng cách nào ó, trong quá trình trình bày bài thi ca mình, các nhà hùng bin gii thiu c các tài liu liên quan n vn mà h ang hùng bin. 4. Thi vui đọc sách (thi vui trả lời về sách) Thi vui c sách là hình thc tuyên truyn tích cc v các tài liu, to hng thú c. ây cng là hình thc rèn luyn kh nng lnh hi và vn dng sách ca hc sinh vào hc tp, cuc sng mt cách thit thc, hiu qu. Thi vui c sách là mt hình thc hp dn i vi bn c nh tui, làm tng thêm s ham hc, ham hiu bit, m rng kin thc, h tr thêm cho vic hc tp ca hc sinh. Thi vui c sách còn giúp ng viên hc sinh c sách, to lp cho hc sinh có thói quen c sách, xây dng thói quen so sánh, i chiu, kh nng t duy ca hc sinh sau khi c sách. Thi vui c sách thng c tin hành di hình thc thi vui tr li các câu hi v sách. ây là hình thc rt thích hp vi la tui hc sinh, c bit là hc sinh THCS, THPT. Hot ng này ã bin vic tho lun, trao i, lnh hi v sách tr thành mt trò chi lí thú và b ích. i vi nhà trng, hình thc này có tác dng h thng hoá, cng c kin thc cho hc sinh v mt môn hc, rèn luyn trí nh và kh nng din t. tài các cuc thi vui tr li v sách rt phong phú: có th t chc nhân các ngày l ln ca dân tc, v ng, oàn, i. tài v các môn hc trong nhà trng rt phong phú, cán b th vin có th phi hp vi các giáo viên b môn t chc các ch cp ti nhiu tài trong chng trình ging dy và hc tp nh v các tác gi, tác phm, các bài 74 | MODULE TH 8
33. vn, bài th, v lch s Thi vui c sách có th t chc di nhiu hình thc nh: thi tr li câu hi, thi c và làm theo sách, d hi vn hc tin hành cuc thi vui c sách, cán b th vin trng hc cn làm mt s vic nh sau: — Bc 1: Xác nh tài trên c s nghiên cu chng trình ging dy, hc tp trong nhà trng hoc t vn vi các c quan, oàn th. tài phi có sc lôi cun ngi n d. Ví d: Tìm hiu lch s th gii, Tìm hiu lch s Vit Nam, Em vui hc toán, Vn hc lãng mn Vit Nam, Nhà giáo Vit Nam, Bác H ca chúng em Tuy nhiên, khi chn ch cho các cuc thi, giáo viên cng phi chú ý ti s lng sách có trong th vin và ca các th vin khác trên a bàn. Bi nu xác nh tài hay nhng không có tài liu cho hc sinh c, tìm hiu thì các em cng không th tr li c các câu hi ca cuc thi. — Bc 2: Thông báo cho giáo viên và hc sinh v ni dung, ch , th l và thi gian, a im t chc cuc thi. Vic tin hành thông báo có nhiu hình thc: có th thông báo, phát ng hc sinh tham gia vào các bui chào c u tun, trên các lp hc hoc thông qua các hot ng ca oàn, i — Bc 3: Lp danh mc các tài liu cn c và trng bày hoc lp th mc gii thiu các tài liu ó. Cán b th vin cng có th tin hành ng thi các hot ng nh va cung cp danh mc sách cho hc sinh, va trng bày sách ti th vin các em có iu kin tip cn và c sách. — Bc 4: Xác nh và thông báo rng rãi cho bn c bit trc các câu hi (v panô, thông báo trên bng ). Vic chun b câu hi phi c tin hành cn thn, k lng vi s h tr ca các thy cô giáo b môn, ca các cán b oàn, i, thm chí c các chuyên gia v các lnh vc mà cuc thi cp ti. Câu hi và áp án s dng cho bui thi vui c sách có th do cán b, giáo viên th vin hoc tp th giáo viên b môn ca nhà trng t ra THƯ VIỆN TRƯỜNG HỌC THÂN THIỆN | 75
34. da theo ni dung ca sách. Nhng chng trình thi vui c sách có th phc v trc tip cho nhim v hc tp ca các em nhng cng có th là nhng chng trình vui chi, m rng kin thc. Trong hot ng này, cán b, giáo viên th vin có th an xen vào mt s câu hi vui, gây ci, nhng câu hi to nên s phng oán hoc kích thích trí tò mò, rèn luyn cho các em hc sinh s phán oán nhanh, khích l hc sinh c và nh lâu nhng kin thc trong sách. Hình thc thi vui c sách phi phù hp vi trình ca hc sinh. Không nên a ra nhng câu hi quá khó hoc quá d vi trình ca các em. Thi vui c sách nên c t chc theo nhng ch khác nhau. Ch ca các bui hot ng này cn da trên chng trình ging dy và hc tp trong nhà trng hoc các hot ng ngoi khoá, tìm hiu v các danh nhân, v các ngày k nim Khi ã xác nh c ch , giáo viên th vin cn chn ra nhng tài liu có ni dung phù hp vi ch và gii thiu các tài liu này cho giáo viên và hc sinh. Ví d: Vi ch “K nim ngày Nhà giáo Vit Nam 20/11”, th vin có th gii thiu cho bn c mt s cun sách nh: 1) B Truyn chn lc vit v nhà giáo Vit Nam (18 tp). Nhà xut bn Giáo dc. 2) B Tuyn tp kch bn v nhà giáo Vit Nam (2 tp). Nhà xut bn Giáo dc. 3) Tâm huyt nhà giáo. Nhà xut bn Giáo dc. 4) V thánh trên bc ging. Nhà xut bn Giáo dc. 5) Tuyn tp th thy giáo và nhà trng. Nhà xut bn Giáo dc. 6) Hi kí giáo dc. Nhà xut bn Giáo dc. 7) Tm lòng nhà giáo, tp 1, tp 2. Nhà xut bn Giáo dc. 8) Nhng câu chuyn v ngi thy. Nhà xut bn Tr. 76 | MODULE TH 8
35. 9) Mái trng thân yêu. Nhà xut bn Kim ng. 10) Thy tôi. Nhà xut bn Tr. Da trên danh mc ã cung cp cho bn c theo úng ch , cán b th vin phi hp vi các giáo viên b môn son ra các câu hi cho cuc thi vui c sách. Nhng câu hi có th son theo hình thc tr li ngn, hay hình thc trc nghim vi các phng án la chn, hoc tr li úng — sai. Khi son câu hi và áp án, cn lu ý tt c các ni dung phi nm trong phm vi các tài liu ã cung cp cho bn c, có th có nhng câu hi liên kt, so sánh, i chiu ni dung ca mt s tài liu nhng không nên vt ra ngoài các tài liu mà hc sinh ã c c. Hot ng vui nên t chc di hình thc các cuc thi, có th trao nhng phn thng nh hoc c cng im hc tp, rèn luyn khuyn khích hc sinh c sách, m rng và khc sâu kin thc. cuc thi tìm hiu sách t hiu qu cao, cn thành lp ban t vn gm các thy cô giáo hoc các nhà chuyên môn, c quan am hiu tài cuc thi. — Trt t tin hành cuc thi: + Ngi dn chng trình khái quát tài, khái quát các câu hi (hoc có th gii thiu bn im sách v tài), gii thiu ban t vn hoc ban giám kho. + Ln lt a ra các câu hi. Nhng ngi tham d ln lt tr li tng câu hi. Khi ã ht ngi tr li cho câu hi ó, ngi dn chng trình (hoc ban c vn) tng kt câu tr li, ánh giá câu hay nht, úng nht. + Xác nh nhng ngi thng cuc và tin hành trao gii thng. 5. Đọc to nghe chung c to nghe chung c áp dng rng rãi trong các th vin trng hc. Hình thc này rt cn cho các em hc sinh lp 1, 2, 3, vì các em cha nm chc c k nng c, cha có kh nng lu li trong trí nh nhng THƯ VIỆN TRƯỜNG HỌC THÂN THIỆN | 77
36. li nói và không t sp xp c hoàn chnh tng ý, tng phn. Các em cha phân tích c t ng, cha hiu c s phn ánh khách quan ca th gii. Vì vy, giáo viên th vin cn chú ý din t rõ ràng, d hiu cho các em. c to nghe chung có th áp dng i vi vic c nhng tác phm vn hc: c truyn, c th. Cán b, giáo viên th vin nên chn nhng câu chuyn, bài th phù hp vi la tui c cho hc sinh nghe. Trc khi c cho hc sinh nghe, giáo viên th vin cn c trc tác phm mt cách k càng. T ó xác nh ging c, s dng sc thái a dng cho phù hp vi ni dung và phong cách ngh thut ca tác phm. Trong khi c, giáo viên có th s dng iu b, c ch, nét mt cùng ánh mt tái hin li ni dung các câu chuyn, bài th trc mt tr. Ngôn ng c cn rõ ràng, mch lc và c bit phi có sc biu cm. Giáo viên th vin là ngi trung gian gia bn c nh tui và sách. Do vy vai trò ca ngi cán b, giáo viên th vin rt quan trng. Công vic ca ngi cán b, giáo viên th vin không phi ch là lp li ngôn ng ca tác phm mt cách khách quan, cng nhc mà phi th hin bng ngôn ng ca tác phm kt hp nhun nhuyn vi ngôn ng ca mình. Ngôn ng ca ngi c sách th hin tình cm, thái ca ngi c: s thay i ging c, c ch nét mt. Tuy nhiên, s th hin ca ngi c phi khéo léo, có mc các em có trí tng tng khi thng thc các tác phm. Khi c sách cho tr em, ngi giáo viên, cán b th vin phi nhìn xung các em các on ngh, có nhng on nên thoát li sách có s giao lu tình cm vi hc sinh. Khi la chn các bài th c cho tr nghe, giáo viên th vin nên chú ý ti i tng bn c nh tui. Nên chn nhng bài th có vn iu, n gin, nhng bài ca dao, ng dao. Ví d: có th chn nhng bài ng dao trong cun sách Kho tàng ng dao Vit Nam do Nhà xut bn Giáo dc xut bn nm 2007. 78 | MODULE TH 8
37. Giáo viên nên nghiên cu tác phm trc khi c cho hc sinh, t ó xác nh thanh iu, ng iu, ngt ging cho phù hp vi ý ngha lôgic và nhng vn iu ca bài th. Khi giáo viên c bài th, cn chú ý n ngân vang ca các câu th. c to nghe chung có th t chc theo tng lp, tng nhóm hc sinh. Cn phân lch trong tun các lp u có th tham d các bui c sách th vin. Hot ng này cng có th chia thành tng nhóm tin hành c cho thun li. Khi tin hành hot ng này, cán b th vin nên s dng các hình nh minh ho nh: nh các nhà vn, tranh nh minh ho cho bài c, các bng hình, bng ghi âm. Sau khi c xong mt câu chuyn, bài th, nên to àm vi hc sinh dn dt các em n vi nhng tình tit ca tác phm, ng thi gii thích nhng t, nhng on khó hiu, t a phng. Giáo viên th vin cng nên t chc cho các em t c. Mt câu chuyn có th do mt hoc nhiu hc sinh c. Trong quá trình t chc cho hc sinh c sách, giáo viên có th un nn các em c úng v phát âm, ng iu cng nh kh nng din cm. Giáo viên nên cho các em ln lt c sách, tránh tình trng ch ch nh mt vài em chuyên c sách trong các bui c. Nh vy s giúp tt c hc sinh rèn luyn c kh nng c. 6. Diễn kịch theo sách T chc cho hc sinh din kch theo sách là mt hình thc góp phn phát trin ngôn ng, phát trin trí nh và giáo dc tinh thn tp th cho tr. Thông qua hot ng din kch, hc sinh tái hin li ni dung ca sách và nhng hành ng, ngôn ng, tình cm ca các nhân vt trong các câu chuyn. Ngoài ra, hc sinh cng th hin c tình cm, thái ca các em i vi các nhân vt và i vi sách. Mun hot ng din kch theo sách t c hiu qu cao, trc ht giáo viên, cán b th vin phi la chn c nhng cun sách hay, hp dn i vi các em. Mt trong nhng yu t quyt nh s thành công THƯ VIỆN TRƯỜNG HỌC THÂN THIỆN | 79
38. ca công vic này là la chn các câu chuyn có nhng tình tit hp dn, có kch tính cao và có nhiu li thoi. Da trên ni dung ca các câu chuyn, giáo viên có th son thành nhng kch bn vi li thoi ngn, cô ng, các em d nh, d thuc. Giáo viên cn giúp hc sinh hiu c ni dung ca câu chuyn bng cách cho hc sinh c hoc giáo viên c cho các em nghe. Giáo viên phân tích cho tr hiu ni dung ca câu chuyn, hình dung ra tính cách và hình dáng, iu b, nét mt, hành ng ca tng nhân vt trong truyn. Giúp tr nm vng ct truyn là iu kin không th thiu trc khi cho tr nhp vai. Sau khi cho các em làm quen vi tác phm, giáo viên s giúp tr nhn và nhp vai các nhân vt. Các em có th t nhn vai theo ý thích phù hp theo t duy, suy ngh ca các em hoc giáo viên phân vai da theo kt cu ca câu chuyn và th mnh v ngoi hình, tính cách ca tng em hc sinh. Giáo viên có th phân mt vai cho mt hc sinh hoc có th phân cho nhiu hc sinh cùng th hin. Cách làm này s làm hot ng óng kch vui v, lôi cun, giúp các em hc sinh có iu kin bc l kh nng ca mình, ng thi giáo viên cng có th chn ra c nhng hc sinh có kh nng phù hp nht vi mi loi nhân vt. Chính hot ng này s giúp các em say mê vi sách, vi các hot ng tp th. Giáo viên, cán b th vin có th nói k cho hc sinh hiu v nhân vt: c im tính cách ca nhân vt, din bin tâm lí. Giáo viên nên trò chuyn vi tng hc sinh v vai din ca các em. Giáo viên, cán b th vin cn giúp tr ghi nh ngôn ng ca nhân vt theo kch bn ã son. Khi tin hành công vic này, giáo viên c cho tr nghe toàn b kch bn, sau ó hng dn riêng cho tng nhóm. Mi nhóm phi s nhân vt theo kch bn. Vic hng dn cho các em ghi nh ngôn ng ca nhân vt có th tin hành nh sau: — Cho hc sinh c ng thanh li thoi. — Giáo viên giúp các em luyn li thoi theo tng vai. 80 | MODULE TH 8
39. — Hc sinh lp li ngôn ng theo kch bn mà không cn th hin c ch, iu b. — Hc sinh th hin vai, cô giáo dàn dng cnh theo kch bn và ln lt cho tng hc sinh kt hp li nói vi c ch, iu b. Giáo viên th vin giúp các em bit dùng ng tác làm sng li nhng hành ng, din bin ni tâm ca nhân vt, giúp các em bit nghe bn óng các vai khác, tr li và áp li các vai khác, kt hp vi bn th hin mt cách n ý gia các nhân vt. Hot ng din kch theo sách có th c tin hành thng xuyên ti th vin nhà trng, hoc có th t chc thành nhng bui biu din cho hc sinh, hoc tham gia các cuc thi tuyên truyn v sách. Khi t chc cho hc sinh biu din, giáo viên cn hng dn cho các em hoá trang, bài trí sân khu. Công vic này s to nên s hp dn, lôi cun các em. Giáo viên có th là ngi nhc v, dn chuyn và t chc cho tr trong toàn b cuc chi. Có th t chc thành nhng bui biu din trên sân khu và c trình din trc tp th hc sinh các em va rèn luyn kh nng th hin trc mi ngi, va to lp tính cng ng cho hc sinh. BÀI TẬP: 1. Anh/ch hãy la chn mt cun sách, vit bài gii thiu và t chc bui gii thiu cho cun sách này cho hc sinh. (bài vit khong 3 trang A4) 2. Anh/ch hãy chn ch và lp cng cho cuc thi “Tìm hiu v sách”. 3. Anh/ch hãy chn ch , chn danh mc sách và lp k hoch cho cuc thi “K chuyn theo sách” cho hc sinh. Hoạt động 2: Tuyên truyền trực quan trong thư viện trường học CÂU HỎI: 1. Anh/ch hiu nh th nào v hot ng tuyên truyn trc quan trong th vin trng hc? 2. Theo anh/ch, vic t chc mt cuc trng bày sách trong th vin có khó không? Và thc hin c chúng ta phi chun b nhng gì? THƯ VIỆN TRƯỜNG HỌC THÂN THIỆN | 81
40. 3. Anh/ch có s dng mt s hình thc hot ng nh: panô th vin, chp hình, v tranh theo sách trong th vin ca trng mình không? MỘT SỐ THÔNG TIN CƠ BẢN: Hot ng tuyên truyn trc quan trong th vin trng hc 1. Triển lãm (trưng bày) tài liệu Là s trình bày trc quan có h thng b su tp các loi hình tài liu công b và không công b theo mt nguyên tc chn la nht nh. Trin lãm th vin là s tp hp tài liu thng nht theo mt nguyên tc nht nh trong vic la chn tài liu, trình t sp xp, trình bày. Trin lãm phi có tính cht gii thiu, hng dn c. Nó mang tính trc quan, tác ng mnh m ti ngi c. Trin lãm th vin mang tính c ng, mm do, linh hot, có kh nng b sung, thay i kp thi nhng tài liu mi hn, phù hp hn. Mt s hình thc trin lãm sách trong th vin: trin lãm sách tng hp, trin lãm sách mi, trin lãm sách theo chuyên . Trong các hình thc này, trin lãm sách theo chuyên có v trí c bit quan trng. Nó thng c t chc theo nhng vn thi s ca i sng chính tr, kinh t, vn hoá, nhng ngày k nim. Nhim v ca trin lãm này là khai thác nhng tài liu ca th vin theo nhng tài nht nh. tài ca các trin lãm này có th v mt nhân vt, mt s kin lch s, mt a danh, mt phong trào Trng bày sách trong các th vin trng hc có th c t chc di nhiu dng: — Trng bày theo tài, ví d: trng bày sách v Bác H, trng bày sách v giáo dc o c, v lch s Vit Nam, các sách v thiên nhiên và bo v thiên nhiên, sách phc v ôn tp, ôn thi tt nghip — Trng bày theo th loi: trng bày th do thiu nhi vit, trng bày các truyn tranh — Trng bày tác phm ca mt tác gi: trng bày nhng sách vit cho thiu nhi ca nhà vn Tô Hoài, Nguyn Nht Ánh 82 | MODULE TH 8
41. — Trng bày sách mi. Vic la chn hình thc trng bày nào ph thuc vào c im nhu cu, hng thú c ca tng nhóm bn c nht nh cng nh yêu cu ging dy, hc tp trong tng thi im c th ca nhà trng. 2. Biểu ngữ thư viện Biu ng th vin là mt phng tin tuyên truyn tài liu và hot ng ca th vin mt cách hiu qu và rt ph thông. Trong th vin trng hc có th áp dng các hình thc biu ng sau: — Biu ng tuyên truyn, gii thiu sách. — Biu ng hng dn hot ng và nghip v th vin. Biu ng tuyên truyn, gii thiu sách: Loi biu ng này nhm gii thiu vi giáo viên, hc sinh mt hay mt s cun sách theo mt tài nht nh v mt ni dung trong chng trình hc. Biu ng tác ng ti bn c bng nhng hình tng hp dn, cô ng. Thông thng, mt biu ng gii thiu sách có nhng phn sau: u biu ng, bìa sách c phóng i hoc các hình trang trí thêm cho tên cun sách, phn lit kê các cun sách có cùng tài hoc các sách tham kho cho tài. Các tranh v trên biu ng ph thuc vào ni dung ca sách. Phng pháp xây dng mt biu ng th vin tng t nh phng pháp xây dng trin lãm (trng bày) sách, bao gm: chn tài, chn li vn, hình v, la chn cách b cc, trang trí, h thng hoá tài liu nhng mc nh, gn trong khuôn kh biu ng ó Biu ng hng dn hot ng và nghip v th vin: Công dng ch yu ca loi biu ng này là tuyên truyn v tác dng, vai trò, ý ngha ca sách, ca th vin và hot ng ca th vin. Vi hình thc này, th vin thông báo vi giáo viên, hc sinh v các hot ng ca th vin nh: v t chc trng bày sách, v ni dung bui gii thiu, nói chuyn, tho lun sách sp ti, hoc v cách s dng th vin, THƯ VIỆN TRƯỜNG HỌC THÂN THIỆN | 83
42. bo qun sách. Biu ng thông báo có th s dng trong mt thi gian có hn nh, còn biu ng hng dn nghip v có th s dng lâu dài. Biu ng nói v sách, hng dn v hot ng th vin có các loi ch yu sau: — Biu ng nói v nhim v, tác dng ca th vin, nhng câu trích ca lãnh t, ca danh nhân v vai trò ca th vin, ca sách — Biu ng hng dn s dng mc lc, s dng các bn th mc. — Biu ng hng dn c sách, nghiên cu sách, t k hoch c, t hc bng sách. — Biu ng v bo qun sách. Loi biu ng này nói v ni quy gi gìn sách và nhim v ca bn c i vi tài sn ca th vin. 3. Chắp hình Hình chp c cu to bng các tranh nh, bu nh, hình v ct hoc photocopy t báo, tp chí, ho báo có kèm theo li chú thích. Các hình ct c chp li mt cách khéo léo nhm th hin nhng tài nht nh. Vi hình thc này, th vin có th thu hút s say mê tham gia hot ng th vin ca hc sinh. V ni dung và cách trang trí thì ging nh trin lãm tranh nh, báo chí, nhng khác là các yu t trong chp hình c liên kt cht ch vi nhau thành mt th thng nht phn ánh mt tài tp trung. Hình chp cn c trình bày lôgic và ghi chú n gin, ch vit theo úng mu ch ã quy nh và c treo thp nhiu ni ngoài th vin nhm thu hút ông o hc sinh xem. 4. Báo tường, bài thu hoạch đọc sách Báo tng là ting nói ca hc sinh, qua ó các em có th ghi nhng cm ngh v th vin, v sách. Mi cun sách, mi bài báo các em c, mi câu chuyn các em c nghe u li nhng n tng, nhng suy ngh và c phn ánh trên báo tng. Báo tng còn tp hp nhng kinh nghim c và làm theo sách ca các em hc sinh; kp thi biu dng nhng gng tt hoc phê bình nhng hin tng xu trong vic thc hin ni quy th vin. 84 | MODULE TH 8
43. Báo tng có th ra thng xuyên hoc ra vào các t sinh hot chính tr, vn ng c sách báo, ôn tp cui hc kì và cui nm hc. 5. Vẽ tranh theo sách V tranh theo sách là hình thc giúp cho hc sinh th hin c nhng cm xúc ca mình sau khi c sách bng nét v, bng s sáng to ca hc sinh. ây là hot ng c bit trong th vin. V tranh theo sách là mt bin th ca hot ng thi tìm hiu v sách. Tuy nhiên, các sn phm ca hot ng này là nhng bc tranh. Th vin có th tp hp nhng bc tranh này, t chc thành nhng t trng bày tranh ca hc sinh, trng bày tranh trong th vin trng hc. V tranh theo sách góp phn phát trin nng lc cm th cái p và bc l nng lc sáng to ca hc sinh. T hot ng này, nng khiu hi ho ca hc sinh c bi dng và phát trin, ng thi to cho các em mt sân chi nh nhàng, vui v t sách và t th vin. Khi tin hành hot ng v tranh theo sách, cán b, giáo viên th vin nên chn la cho các em nhng tác phm vn hc giàu hình nh và có th chuyn ti thành nhng bc tranh gn gi vi cuc sng ca các em nh v gia ình, môi trng, v các con vt, v phong cnh Hot ng v tranh theo sách thng có ba hình thc: — Hình thc th nht : V li các bc tranh theo sách. ây là hình thc các em bt chc theo các tranh trong sách. Hình thc này c thc hin i vi các truyn tranh. ây cng là hình thc ít s dng s sáng to, ít tng tng và cm nhn sách nhng là cách thc d thc hin. Hc sinh có th v mt hoc mt vài bc tranh t sách. Các em cng có th thêm bt mt vài chi tit nh và có cách th hin màu sc khác nhau. Hình thc này thng áp dng i vi các em hc sinh t lp 1 n lp 3. — Hình thc th hai : Hc sinh có th th hin mt on, mt s on trong sách hoc din bin ca toàn b câu chuyn bng tranh. th hin c theo cách này, giáo viên nên chn cho các em nhng câu chuyn n gin, d v. Hình thc này thng áp dng i vi các em hc sinh lp 4, 5. THƯ VIỆN TRƯỜNG HỌC THÂN THIỆN | 85
44. Ví d: Chúng ta chn câu chuyn Mt cuc i xa (trích trong tác phm Th Trng và Th Nâu ca tác gi Cao Vn T, Nhà xut bn Giáo dc, nm 2006) hc sinh v tranh. Sau khi c xong câu chuyn, các em có th v mt s bc tranh theo ni dung ca truyn nh sau: + Tranh 1: V cnh ba nhân vt: Mèo Mun, Cún Con và Gà C ang chi vi nhau trong sân nhà. + Tranh 2: Có th v tng con vt ang làm công vic ca mình (Gà C gáy báo hiu bui sáng khi bình minh lên; Cún Con trông nhà; Mèo Mun bt chut). + Tranh 3: Cnh Mèo Mun, Cún Con, Gà C ang ngi trên chic mng trôi trên dòng sui. Hai bên b là màu sc s ca hoa lá + Tranh 4: Cnh Mèo Mun, Cún Con và Gà C b mc kt gia mt n cát gia sui. Tt c ang bun thiu vì lc ng v nhà. + Tranh 5: Cnh chú B Câu ang bay dn ba bn Mèo Mun, Cún Con và Gà C v nhà. — Hình thc th ba : Sau khi c mt hoc mt s cun sách theo cùng mt ch , hc sinh v theo cm nhn, nhn thc, xúc cm ca mình v sách. ây là hình thc òi hi s nhn thc, cm th cao hn v sách nên thng c áp dng i vi nhng hc sinh t lp 5 n lp 9. Hình thc này có th c áp dng i vi nhng cun sách có ni dung phc tp hn, òi hi s liên tng cng nh kh nng cm nhn ca hc sinh lp ln. Sau khi chn mt hoc mt s cun sách có cùng ni dung, giáo viên th vin thông báo cho các em c và t chc cho các em v li theo cm nhn ca mình. V tranh theo sách có th t chc thành các hi thi theo các ch . Các hi thi này rt phù hp vi các trng hc vùng thành ph, th xã, ni hc sinh có iu kin tip xúc và làm quen vi hi ho. Các ch này cn gn lin vi cuc sng, gn vi ni dung giáo dc trong nhà trng nh “Môi trng ca chúng em”, “Mái nhà m c”, “c m cho tng lai”, “Gia ình em”. 86 | MODULE TH 8
45. Khi tin hành các cuc thi, giáo viên nên chia hc sinh thành các nhóm theo la tui. Hc sinh có th tham gia thi bng cách v tay hoc v tranh trên máy vi tính. BÀI TẬP: 1. Anh/ch hãy chn ch và lp cng cho cuc thi V tranh theo sách cho hc sinh ca nhà trng. 2. Anh/ch hãy chn ch , lp danh mc và lp k hoch cho cuc trng bày sách, báo, bài vit, tranh v ca hc sinh nhân ngày Sách Th gii. D. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Lê Th Chinh, Phng pháp và kinh nghim tuyên truyn, gii thiu sách trong th vin trng hc, Nhà xut bn Giáo dc, 2009. 2. Lê Vn Vit, Cm nang ngh th vin, Nhà xut bn Vn hoá Thông tin, 2002. 3. Hi thi giáo viên th vin vi công tác th vin trng hc, V Bá Hoà tp hp và gii thiu, Nhà xut bn Giáo dc, 2001. 4. Nguyn Hu Th, Tâm lí hc tuyên truyn qung cáo, Nhà xut bn i hc Quc gia Hà Ni, 2005. 5. Nguyn Th Tuyt Nhung, Phm Th Vit, Phng pháp cho tr làm quen vi tác phm vn hc, In ln th 2, Nhà xut bn i hc Quc gia Hà Ni, 2002. 6. Chuyên san Sách Th vin và Thit b Giáo dc, Nhà xut bn Giáo dc, nm 2002 — 2011. 7. T chc Tr em và Phát trin Thy in ti Vit Nam, Tài liu hng dn cách thit lp Th vin trng hc thân thin, 2007. 8. Hi thi k chuyn o c 2003: Hình nh và n tng, Nhà xut bn Giáo dc, 2003. 9. Tài liu bi dng nghip v th vin: Dùng cho th vin trng ph thông, Nhà xut bn Giáo dc, 1991. THƯ VIỆN TRƯỜNG HỌC THÂN THIỆN | 87