Module bồi dưỡng thường xuyên Tiểu học - Module TH 11: Giáo dục hoà nhập học sinh khiếm thính, học sinh khuyết tật vận động - Lê Văn Tạc

Nội dung text: Module bồi dưỡng thường xuyên Tiểu học - Module TH 11: Giáo dục hoà nhập học sinh khiếm thính, học sinh khuyết tật vận động - Lê Văn Tạc

1. LÊ VĂN TẠC MODULE TH 11 gi¸o dôc hoµ nhËp häc sinh khiÕm thÝnh, Häc sinh khuyÕt tËt vËn ®éng GIO DC HO NHP HC SINH KHIM THNH, HC SINH KHUYT TT VN NG | 135
2. Phần 1: TỔ CHỨC GIÁO DỤC HOÀ NHẬP CHO HỌC SINH CÓ KHÓ KHĂN VỀ NGHE (Khiếm thính) A. TỔNG QUAN Vit Nam có khong 200 nghìn tr khim thính. Nhng tr em này có quyn c hng mt nn giáo dc có cht lng. Giáo dc hoà nhp là mt trong nhng phng thc giáo dc ti u m bo cho tr khim thính c phát trin ti a kh nng và tim nng ca mình. Do không nghe c hoc nghe không rõ nên tr khim thính có khó khn trong vic tip nhn và biu t thông tin. Tu theo vào mc và thi gian xut hin khim thính mà tr khim thính có th s dng mt hay nhiu phng tin giao tip khác nhau nh: ngôn ng nói, ngôn ng kí hiu hay ng thi c hai dng trên. Tuy nhiên, tr khim thính có th mnh v kh nng tip nhn thông tin qua th giác, nên nu giáo viên bit vn dng th mnh này trong ging dy, tr khim thính u có th hc tp có kt qu nh nhng tr không khim thính. Phn 1 gm các ni dung sau: TT Ni dung S tit Khái nim giáo dc hoà nhp, khái nim hc 1 1 sinh khim thính Thit k và thc hin các hot ng giáo dc cho 2 2 hc sinh khim thính 3 ánh giá kt qu giáo dc hc sinh khim thính 2 B. MỤC TIÊU 1. KIẾN THỨC Ngi hc trình bày c: — Khái nim, c im phát trin, kh nng nhu cu ca hc sinh khim thính. 136 | MODULE TH 11
3. — Khái nim giáo dc hoà nhp, nhng yu t c bn thc hin giáo dc hoà nhp. — Dy hc hoà nhp hc sinh có khó khn v nghe, nhìn và nói: Thit k và thc hin bài hc hoà nhp, phng pháp c thù trong dy hc hoà nhp. 2. KĨ NĂNG — Xác nh hc sinh khim thính. — Phân loi mc suy gim thính lc. — Vn dng k nng c thù trong dy hc và giáo dc hc sinh khim thính. — Vn dng ánh giá kt qu giáo dc, dy hc hc sinh khim thính. 3. THÁI ĐỘ — Tin tng vào kh nng phát trin và hc tp ca hc sinh khim thính. — Tin tng rng môi trng giáo dc hoà nhp và môi trng phù hp nht cho s phát trin ca hc sinh khim thính. — Có ý thc xây dng và to iu kin cho hc sinh tham gia mi hot ng giáo dc trong và ngoài nhà trng. C. ĐIỀU KIỆN CẦN THIẾT — iu kin tiên quyt khi hc tiu module: ã nm c nhng yu t c bn ca giáo dc hoà nhp. — Bng hình v i tng hc sinh khim thính và dy hc hc sinh khim thính. — Tài liu hc tp: + Giáo dc hoà nhp hc sinh khim thính cp tiu hc, NXB Lao ng 2006. + Phng pháp giáo dc hoà nhp hc sinh khuyt tt, NXB Giáo dc, 2006. + Qun lí giáo dc hoà nhp, NXB Ph n, 2010. GIO DC HO NHP HC SINH KHIM THNH, HC SINH KHUYT TT VN NG | 137
4. D. NỘI DUNG Nội dung 1 KHÁI NIỆM GIÁO DỤC HOÀ NHẬP, KHÁI NIỆM HỌC SINH KHIẾM THÍNH 1. MỤC TIÊU 1.1. Kiến thức — Phân tích c các khái nim giáo dc hoà nhp trong so sánh vi giáo dc chuyên bit ng t góc li ích i vi hc sinh khim thính. — Phân tích c c im phát trin ca hc sinh khim thính. 1.2. Kĩ năng Xác nh c c im phát trin ca hc sinh khim thính. 1.3. Thái độ Có thái úng n i hc sinh khim thính. 2. ĐIỀU KIỆN CẦN THIẾT Tài liu tham kho: + Giáo dc hoà nhp hc sinh khim thính cp tiu hc , NXB Lao ng 2006. + Phng pháp giáo dc hoà nhp hc sinh khuyt tt , NXB Giáo dc, 2006. + Qun lí giáo dc hoà nhp , NXB Ph n, 2010. + Các tài liu hc tp khác: H thng các bài tp thc hành, câu hi ôn tp, tình hung tho lun cho ch , s . 3. CÁC HOẠT ĐỘNG Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm giáo dục hoà nhập 1. NHIỆM VỤ ã có nhiu tài liu v giáo dc hoà nhp cho tr khuyt tt, có th bn ã c, ã thc hin giáo dc hoà nhp, hãy nh li và vit ra suy ngh, hiu bit ca mình theo gi ý di ây: — Giáo dc hoà nhp là: 138 | MODULE TH 11
5. — Bn cht ca giáo dc hoà nhp: — Phân bit giáo dc hoà nhp và giáo dc không hoà nhp: — Tính tt yu ca giáo dc hoà nhp: GIO DC HO NHP HC SINH KHIM THNH, HC SINH KHUYT TT VN NG | 139
6. 2. THÔNG TIN PHẢN HỒI * Giáo dc hoà nhp là phng thc giáo dc trong ó hc sinh khuyt tt cùng hc vi hc sinh bình thng, trong trng ph thông ngay ti ni tr sinh sng: Giáo dc hoà nhp da trên quan im xã hi trong vic nhìn nhn tr khuyt tt. Nguyên nhân gây ra khuyt tt không phi ch do khim khuyt ca bn thân cá th mà còn là khim khuyt v phía xã hi. Khim khuyt xã hi óng vai trò ch yu. Tr khuyt tt v vn ng nh lit s là mt kh nng nu không có các phng tin i li, không c tham gia vào hot ng xã hi và s tr thành tàn ph nu không ai chm sóc giúp . Nhng cng tr ó, nu c h tr, có phng tin i li và xã hi có nhng c s vt cht thích ng và cùng c tham gia vào các hot ng, tr ó s có bình ng và phát trin nh mi tr khác. Giáo dc hoà nhp da trên quan im tích cc, ánh giá úng tr khuyt tt: tr khuyt tt c nhìn nhn nh mi tr em khác. Mi tr khuyt tt u có nhng nng lc nht nh, chính t s ánh giá ó mà tr khuyt tt c coi là ch th ch không phi là i tng th ng trong quá trình tip nhn các tác ng giáo dc. T ó ngi ta tp trung quan tâm, tìm kim nhng cái mà tr khuyt tt có th làm c. Các em s làm tt khi nhng vic ó phù hp vi nhu cu và nng lc ca các em. Trong giai on giáo dc này, gia ình, cng ng, xã hi cn to ra s hp tác và hoà nhp vi các em trong mi hot ng. Vì th các em 140 | MODULE TH 11
7. phi c hc ngay trng hc gn nht, ni các em sinh ra và ln lên. Các em luôn luôn c gn gi gia ình, luôn c si m bng tình yêu ca cha, m, anh, ch mình và c c cng ng ùm bc, giúp . Tr khuyt tt s c hc cùng mt chng trình, cùng lp, cùng trng vi các bn hc sinh bình thng. Nh mi hc sinh khác, hc sinh khuyt tt là trung tâm ca quá trình giáo dc. Các em c tham gia y , và bình ng trong mi công vic trong nhà trng và cng ng thc hin lí tng "trng hc cho mi hc sinh, trong mt xã hi cho mi ngi". Chính lí tng ó to cho hc sinh khuyt tt nim tin, lòng t trng, ý chí vn lên t n mc cao nht mà nng lc ca các em cho phép. ó là giáo dc hoà nhp. * Bn cht ca giáo dc hoà nhp: Giáo dc cho mi i tng hc sinh. ây là t tng ch o, yu t u tiên th hin bn cht ca giáo dc hoà nhp. Trong giáo dc hoà nhp không có s tách bit gia hc sinh vi nhau. Mi hc sinh u c tôn trng và u có giá tr nh nhau. Hc trng ni mình sinh sng. Mi hc sinh u cùng c hng mt chng trình giáo dc ph thông. iu này va th hin s bình ng trong giáo dc, va th hin s tôn trng. iu chnh chng trình, i mi phng pháp dy hc và thay i quan im, cách ánh giá là vn ct lõi giáo dc hoà nhp t hiu qu cao nht. iu chnh chng trình là vic làm tt yu ca giáo dc hoà nhp, có iu chnh chng trình cho phù hp thì mi áp ng cho mi tr em có nhu cu, nng lc khác nhau. Giáo dc hoà nhp không ánh ng mi tr em nh nhau. Mi a tr là mt cá nhân, mt nhân cách có nng lc khác nhau, cách hc khác nhau, tc hc không nh nhau. Vì th, iu chnh chng trình cho phù hp là cn thit. Dy hc mt cách sáng to, tích cc và hp tác. ó là mc tiêu ca dy hc hoà nhp. Dy hc hoà nhp s to ra c cho tr kin thc chung, tng th, cân i. Mun th, phng pháp dy hc phi có hiu qu và áp ng c các nhu cu khác nhau ca hc sinh. GIO DC HO NHP HC SINH KHIM THNH, HC SINH KHUYT TT VN NG | 141
8. Mun dy hc có hiu qu ,k hoch bài ging phi c th, chú trng áp dng phng pháp hc hp tác. Phi bit la chn phng pháp và s dng úng lúc: phng pháp ng lot, phng pháp a trình , phng pháp trùng lp giáo án, phng pháp thay th, phng pháp cá bit. Bng so sánh các yu t ca giáo dc hoà nhp và các yu t không phi là giáo dc hoà nhp: Các yu t không phi Các yu t ca giáo dc hoà nhp là giáo dc hoà nhp Giáo dc mi i tng hc sinh Giáo dc cho mt s hc sinh. Hc sinh c hc trng thuc Hc sinh khuyt tt c gi n khu vc sinh sng. trng hc chuyên bit khác vi trng hc ca anh, ch, em hay hàng xóm ca các em. Hc sinh c b trí vào lp hc Hc sinh c b trí vào lp hc phù hp vi la tui trong môi không phù hp vi la tui trong trng giáo dc ph thông. môi trng giáo dc ph thông. Cung cp các dch v và giúp Hc sinh phi ri môi trng giáo hc sinh. dc ph thông tìm các dch v và s tr giúp. Dy hc mt cách sáng to, tích Dy hc mt cách th ng, lp i cc và hp tác. lp li và không hp tác. Bn bè cùng la giúp ln nhau. Bn bè cùng la hot ng c lp hoc cnh tranh vi nhau. Hc sinh vi nhng kh nng khác Hc sinh vi nhng kh nng nhau c hc theo nhóm. ging nhau c hc theo nhóm. iu chnh chng trình, i mi Chun hoá chng trình, phng phng pháp dy hc và cách pháp dy hc và cách ánh giá. ánh giá. Mi hc sinh u là thành viên Mt s hc sinh là thành viên ca ca tp th. tp th, s khác phi ánh i c là thành viên ca tp th. Lp hc có t l hc sinh hp lí. Lp hc có t l hc sinh khuyt tt khá ln. 142 | MODULE TH 11
9. Các yu t không phi Các yu t ca giáo dc hoà nhp là giáo dc hoà nhp Mt hc sinh c hng cùng Chng trình giáo dc cá nhân mt chng trình giáo dc ph thông. không liên quan n chng trình giáo dc ph thông. Giáo viên ph thông và chuyên Giáo viên ph thông và chuyên bit cùng chia s trách nhim giáo bit không chia s trách nhim dc mi i tng hc sinh. giáo dc mi i tng hc sinh. S a dng c ánh giá cao. S a dng không c ánh giá cao. Chú trng n im mnh ca Chú trng n im yu ca hc hc sinh. sinh. Vi phng pháp dy hc a dng, Vi phng pháp dy hc và yêu hc sinh tham gia vào các hot cu ã c chun hoá, hc sinh ng chung và t c các kt tham gia vào các hot ng riêng qu khác nhau. bit. Cân bng hiu qu gia kin thc Ch chú trng n hiu qu v mt và k nng xã hi. kin thc. Lp k hoch cho quá trình Không có k hoch cho quá trình chuyn tip ca hc sinh. chuyn tip ca hc sinh. * Tính tt yu ca giáo dc hoà nhp: — áp ng mc tiêu giáo dc: + UNESCO ã ra 4 mc tiêu ào to con ngi nh sau: • Hc làm ngi. • Hc bit. • Hc làm. • Hc cùng chung sng. + V thc cht, các mc tiêu trên có nhiu im trùng vi mc tiêu giáo dc các thành viên trong cng ng ca ngi da ã a ra cách ây hàng nghìn nm. Theo quan im ca h, mi ngi dân da mun tn ti c cn phi phn u t c ng u 4 phn ca “Vòng can m” sau: GIO DC HO NHP HC SINH KHIM THNH, HC SINH KHUYT TT VN NG | 143
10. Tính Tính qung i hoà nhp quy thuc Tính c lp, Thông t v kin thc, t ch k nng + Trong giáo dc hoà nhp, c bn mc tiêu trên u cn t c mi tr là thành viên chính thc ca cng ng. Xem xét tng nhóm mc tiêu thy c yêu cu i vi tr nh sau: • Tính hoà nhp, quy thuc: Có bn bè, có th kt bn và gi mi quan h tt. c chung sng và cùng làm vic vi ngi khác trong cng ng, xã hi. c là thành viên ca gia ình, cng ng. Các em c chào ón và u c ánh giá nh nhau. Các em phi bit sng hoà nhp, hp tác vi nhau trong mt tp th, các em c ph thuc mt cách tích cc. • Thông t kin thc, k nng: Thành t và có kh nng tt trong mt hoc mt vài lnh vc; c phát trin toàn din; có t duy linh hot và nng lc gii quyt các vn ; có ng c úng n; có tri thc vn hoá và có kh nng làm ch k thut. c tip tc hc tp và có kh nng cao trong lnh vc quan tâm. Tr phi c tip thu nhng tri thc, k nng c bn, cn thit phù hp vi nhu cu và nng lc ca mi em. Mi a tr có nhng kh nng khác nhau trong các lnh vc khác nhau. t c mc tiêu này, trong quá trình giáo dc luôn chú ý n iu trên. Khi ã có kin thc và k nng, các em phi có thái úng, ng x mt cách linh hot vi mi vn t ra. 144 | MODULE TH 11
11. • Tính c lp: Có c hi chn ngh và nim tin, yêu vài công vic ã chn; có trách nhim cá nhân cao, chu trách nhim v hành ng và quyt nh ca mình; c c lp trong mi lnh vc. Cn luôn luôn dy tr có lòng t trng, t tin, t hc hi, bit chp nhn, tip nhn thông tin phát trin. Có c lp t ch mi có sáng to. Nhng iu này rt cn cho cuc sng lao ng, hi nhp cng ng trong tng lai khi tr ã trng thành. • Có tính qung i, lòng hào hip: Tr c óng góp cho gia ình và xã hi; có lòng nhit tình; yêu thng, chm sóc, giúp ngi khác. Tr c hc tp, c s giúp ca mi ngi trong quá trình tip nhn thông tin, lnh hi tri thc, rèn luyn k nng và tin n trình làm vic c lp, sáng to. Lúc này tr phi th hin giá tr ca mình bng s cng hin cho xã hi. ây là mc tiêu rt quan trng. Mc tiêu này nh hng giá tr ca mi ngi trc nhng vn ca cuc sng, thc tin t ra. Trong cuc sng, s giúp ln nhau là tt yu. Mi ngi nhn c s giúp lúc này và phi giúp ngi khác khi cn. Nhng nhà giáo dc hiu bit v chng trình giáo dc cho th k XXI u thng nht quan im: giáo dc cho mi tr em. Mt nn giáo dc có hiu qu cn thay i chng trình, phng pháp dy hc, t chc và thc hành (tng cng hp tác hc tp theo nhóm, tr em là ch th ca lnh hi kin thc, cùng tham gia mt cách tích cc; chú trng k nng xã hi và giao tip ). — Thay i quan im giáo dc: Giáo dc trong nhà trng là ào to ra nhng con ngi cho xã hi ca tng lai và nhng k nng, thái và thiên hng s cn cho xã hi. Thc t nhiu trng hc hin nay vn còn c xây dng và hot ng theo các quan im ca nhng th k XIX, u th k XX. Trc ây ngi ta ã quyt nh rng cn phi phân loi tr em càng k càng tt. Bng thang o trí lc cho bit ch s trí tu IQ, tr em ã c chn oán có th phát hin ra các tài nng sm. Nhng tr em sau khi ã c phân loi cn c dy theo mt chng trình riêng, theo mt phng pháp riêng. Ngi ta cho rng cách ào to này s có hiu qu GIO DC HO NHP HC SINH KHIM THNH, HC SINH KHUYT TT VN NG | 145
12. hn. Thc t ã ch ra rng tr em c hc kiu này ã không phát trin ht các kh nng ca mình, thm chí còn b lch lc trong phát trin. Xu th giáo dc a trình , a phng pháp và phát huy tính c lp hc tp hay s tham gia tích cc ca hc sinh ã tr nên ph bin. Hin nay Vit Nam ang chú trng i mi phng pháp dy hc theo hng phát huy tính tích cc ca hc sinh. Phng pháp dy hc tp trung vào hot ng ca ngi hc tr nên ngày càng ph bin. Nhng nhà giáo dc hiu bit v chng trình giáo dc cho th k XXI chc chn hiu và ng tình vi ý kin: giáo dc cho mi tr em. Mt nn giáo dc có hiu qu trong ó cn thay i chng trình, phng pháp dy hc, t chc và thc hành (tng cng hp tác hc tp theo nhóm, tr em là ch th ca lnh hi kin thc, cùng tham gia mt cách tích cc; chú trng k nng xã hi và giao tip ). — Tính hiu qu: c giáo dc trong môi trng hoà nhp, tr có nhng dng khó khn khác nhau u tin b hn. Các tim nng ca tr c khi dy và phát trin tt hn so vi cách giáo dc trong môi trng khác. Thc t hn 10 nm tin hành giáo dc hoà nhp Vit Nam và các kinh nghim giáo dc trên th gii cho thy tính hiu qu i vi i tng tr, c th: + Tr khuyt tt trí tu: • Xoá b mc cm. • Giao tip phát trin nhanh. • Phát trin tính c lp. • Hc c nhiu hn. + Tr khim th: • i hc gn nhà. • Có nhiu bn bè. • Hi nhp d dàng. • Có c hi tìm vic làm. + Tr khim thính: • Hc cách giao tip. • Hiu nhau. 146 | MODULE TH 11
13. • Gây nhu cu giao tip. • Phát trin t duy. + Tr khó khn vn ng: • c phát trin tài nng. • c bn bè giúp . • Xoá b dn s l thuc. — C s pháp lí: + Vn bình ng trong vic có c hi hc tp và nhiu quyn khác ã c nêu trong Công c Quc t v quyn tr em (iu 18, 23), trong Công c v giáo dc cho mi ngi và gn ây nht, trong Tuyên ngôn v giáo dc c bit Salamanca (Tây Ban Nha, 1994): “Giáo dc là quyn ca con ngi và nhng ngi khuyt tt cng có quyn c hc trong các trng ph thông và các trng ó phi c thay i tt c tr em u c hc”. + Tuyên ngôn v quyn con ngi ca Liên hp quc c b sung trong Tuyên ngôn v quyn ca nhng ngi tàn tt, trong ó ã nêu rõ: "Nhng ngi tàn tt phi có quyn c tôn trng phm giá. Nhng ngi tàn tt dù h có ngun gc gì, bn cht ra sao và s bt li do bnh tt gây ra nh th nào cng u có quyn bình ng nh mi ngi khác". Khái nim bình ng c làm sáng rõ. Nhng nguyên tc v quyn bình ng i vi ngi tàn tt (không có s ám ch n tt nguyn c th) là nhng nhu cu ca mi ngi và ca mi cá nhân trong xã hi u có tm quan trng nh nhau. "Nhng nhu cu ó cn c tôn trng và áp ng nhm m bo cho mi cá nhân u có c hi phát trin tham gia mt cách bình ng vào công vic trong xã hi". + Nm 1983, 120 quc gia thành viên ca Liên hp quc ã chp nhn nhng nguyên tc c bn v quyn ca ngi tàn tt. c bit là quyn c giáo dc. Vn giáo dc tr khuyt tt c thc hin trong h thng nhà trng chung. Nhng lut pháp liên quan n nn giáo dc bt buc s bao gm tt c mi tr em thuc mi dng khuyt tt, k c nhng em b khuyt tt nng. + Vn ã c m rng trong Tuyên ngôn th gii v giáo dc cho mi ngi (1990). Tuyên ngôn ã khuyn ngh các quc gia phi quan tâm n nhu cu giáo dc c bit ca tr em khuyt tt và to iu kin bình GIO DC HO NHP HC SINH KHIM THNH, HC SINH KHUYT TT VN NG | 147
14. ng trong giáo dc cho mi tr khuyt tt nh là mt b phn thit yu ca h thng giáo dc quc dân. + Công c ca Liên hp quc v quyn tr em mt ln na nhn mnh n các quyn c bn ca tr khuyt tt. Khái nim v quyn tr em c làm sáng t trên nguyên tc c bn ca các quyn tr em là xã hi có trách nhim áp ng nhng nhu cu c bn ca tr em và cung cp các dch v, s giúp cn thit cho s phát trin ca mi cá nhân v mi mt, nhân cách, nng lc, tài nng. + Công c Quc t v Quyn ca ngi khuyt tt (2008, iu 24. Giáo dc) ch rõ: “Các quc gia tham gia cn công nhn quyn hc tp ca ngi khuyt tt. Vi quan im công nhn quyn này mà không phân bit i x và da trên c hi bình ng, các quc gia tham gia bo m có mt h thng giáo dc hoà nhp mi cp và chng trình hc tp sut i, hng ti các mc tiêu sau: • Phát trin y tim nng, phm giá và giá tr ca con ngi; tng cng s tôn trng nhân quyn, quyn t do c bn và tính a dng ca con ngi. • Ngi khuyt tt có th phát trin cá tính, tài nng và s sáng to riêng ca h, cng nh nhng kh nng v trí tu và th cht, phát huy ht nhng tim nng ca h. • m bo ngi khuyt tt c tham gia hiu qu trong mt xã hi t do. + Vi vic công nhn quyn này, các quc gia tham gia s bo m: • Ngi khuyt tt không b tách ra khi h thng giáo dc chung vì lí do khuyt tt và tr em khuyt tt không b tách ra khi c ch giáo dc tiu hc hoc trung hc c s min phí và bt buc vì lí do khuyt tt. • Ngi khuyt tt có th tip cn giáo dc tiu hc và trung hc c s hoà nhp, có cht lng và min phí, trên c s bình ng vi ngi khác trong cng ng ni h sinh sng. • Có nhng iu chnh hp lí theo yêu cu ca tng ngi. • Ngi khuyt tt nhn c s h tr cn thit trong h thng giáo dc chung, giúp h hc tp có hiu qu. • Cung cp các bin pháp h tr có hiu qu, c thit k cho tng cá nhân, trong các iu kin phát huy ti a s phát trin v hc thc và xã hi, phù hp vi mc tiêu hoà nhp toàn din. 148 | MODULE TH 11
15. + Các quc gia tham gia s h tr ngi khuyt tt có i sng hc tp và phát trin các k nng xã hi nhm to thun li h tham gia y và bình ng trong giáo dc cng nh mi thành viên khác trong cng ng. t mc tiêu ó, các quc gia tham gia phi thc hin các bin pháp phù hp, bao gm: • To thun li cho vic hc ch ni Braille, ch vit in thay th, các cách thc, phng tin và hình thc giao tip b sung hay thay th khác, các k nng nh hng và di chuyn, to thun li cho h tr ng ng và t vn ca các chuyên gia. • To thun li cho vic hc ngôn ng kí hiu và thúc y vic thng nht ngôn ng trong cng ng ngi khim thính. • Bo m vic giáo dc con ngi, c bit là giáo dc tr em khim th, khim thính, hoc va khim thính va khim th, c thc hin theo ngôn ng, cách thc và phng tin giao tip phù hp nht cho tng cá nhân và trong nhng môi trng phát huy ti a s phát trin v hc thc và xã hi. + bo m công nhn quyn này, các quc gia tham gia s thc hin các bin pháp phù hp tuyn dng các giáo viên, bao gm các giáo viên là ngi khuyt tt, nhng ngi có trình v ch ni Braille và/hoc ngôn ng kí hiu, và ào to i ng chuyên gia và nhân viên, nhng ngi làm vic mi cp hc ca ngành Giáo dc. Các chng trình ào to ó s kt hp vi nhn thc v khuyt tt và vic s dng các cách thc, phng pháp và dng giao tip b sung hay thay th, các k thut và vt liu giáo dc phù hp h tr ngi khuyt tt. Các quc gia tham gia s bo m ngi khuyt tt có th tip cn vi bc i hc hoc cao ng, h dy ngh, giáo dc dành cho ngi ln và chng trình hc tp sut i chung, da trên c s bình ng vi ngi khác và không b phân bit i x. t c iu ó, các quc gia tham gia s bo m cung cp s iu chnh hp lí dành cho ngi khuyt tt. Trong Lut Ph cp giáo dc, Lut Bo v, Chm sóc và Giáo dc tr em (2004), Lut Chm sóc sc kho ban u; Lut Giáo dc (2005), Lut Ngi khuyt tt (2010) cng u có cp n vn tr khuyt tt c có quyn nh mi tr em và Nhà nc phi to mi iu kin, u tiên thc hin các quyn ó. GIO DC HO NHP HC SINH KHIM THNH, HC SINH KHUYT TT VN NG | 149
16. — S gia tng dân s và tr khuyt tt: S gia tng dân s kéo theo s tr khuyt tt ngày càng tng. Theo s liu ca T chc Y t Th gii, khi nn vn minh nhân loi càng phát trin, thì t l tr khuyt tt càng tng hay nói cách khác, t l tr khuyt tt tng theo nn vn minh nhân loi. Cng theo t chc này, hin ti t l ngi khuyt tt trên th gii là 8 — 10% dân s, con s này s tng lên 12 — 15% vào nm 2020. So sánh gia hai thành ph Hà Ni và H Chí Minh ta thy TP. H Chí Minh c ô th hoá mnh hn, có thu nhp cao hn thì s tr ic cng cao hn. Cng theo s liu ca ông Barry Wright, Giám c Chng trình Giáo dc Tr khim thính ti Vit Nam do U ban II Hà Lan tài tr, hng ngày có 8 tr em sinh ra có khuyt tt thính giác. Nh vy, hng nm, nc ta s có khong 3.000 tr khim thính ra i. Mt khác trong quá trình sinh sng, do nhng nguyên nhân khác nhau, hng ngày có khong 12 tr em b mc tt thính giác. Nh vy, vi 15 nm trong tui i hc chúng ta s có ti 100.000 tr khim thính. iu ó t ra yêu cu ln cho công tác giáo dc tr khim thính. Trong khi vi s n lc trong nhiu nm, các trng chuyên bit ca chúng ta mi ch có ch ngi cho cha n 4.000 tr trong 92 c s giáo dc chuyên bit loi tr này. — Tính kinh t: Chi phí cho mt hc sinh hc hoà nhp tn kém hn so vi hc chuyên bit. Bi vì, nó s dng c c s vt cht sn có trong trng hc; s dng c ngun lc ca nhà trng, ca cng ng và ph huynh tr, hc sinh cùng trang la iu ó cng s to iu kin cho nhiu tr c i hc. 3. ĐÁNH GIÁ — Phân tích môi trng giáo dc hoà nhp i vi s phát trin ca tr. — Nêu các tiêu chí xác nh th nào là giáo dc hoà nhp. — Môi trng giáo dc hoà nhp có nhng c im nào to iu kin cho tr khuyt tt phát trin ht kh nng ca mình? — Giáo dc hoà nhp s gp nhng tr ngi nào? Cách khc phc ra sao? — Nu bn có con, cháu, ngi thân khuyt tt, bn mong mun nhng tr ó có cuc sng nh th nào và h cn có nhng phm cht gì? — Nhà trng phi thay i th nào thc hin tt các vn bn pháp quy ca quc t và Vit Nam v giáo dc hoà nhp? 150 | MODULE TH 11
17. — Cng ng cn tham gia vào giáo dc hoà nhp nh th nào mi tr khuyt tt c ti trng so vi hin trng ang tn ti a phng bn? Hoạt động 2: Tìm hiểu khái niệm học sinh khiếm thính 1. NHIỆM VỤ Bn ã c nhng tài liu v tr khim thính, ã tip xúc, thc hin giáo dc hoà nhp cho nhng tr này. Bn nh li và vit ra theo nhng gi ý sau: — Tr khim thính là: — Các mc khim thính: — Các loi khim thính: — c im ca tr khim thính: GIO DC HO NHP HC SINH KHIM THNH, HC SINH KHUYT TT VN NG | 151
18. — Du hiu biu hin: 2. THÔNG TIN PHẢN HỒI — Tr khim thính là tr có khim khuyt hoc suy gim sc nghe các mc khác nhau dn ti khó khn v giao tip. — Da vào mc suy gim thính lc, ngi ta chia ra các mc khim thính khác nhau sau: + Khim thính mc 1 (nh): mt t 20 — 40 dB. + Khim thính mc 2 (va): mt t 41 — 70 dB. + Khim thính mc 3 (nng): mt t 71 — 90 dB. + Khim thính mc 4 (sâu): mt trên 90 dB. — Tu theo v trí b tn thng (tai ngoài, tai gia hay tai trong) ngi ta chia ra làm 2 loi ic (khim thính): + ic dn truyn: B tn thng tai ngoài và tai gia. + ic tip nhn: B tn thng tai trong. 152 | MODULE TH 11
19. Ngoài ra, s thiu ht v gii phu và sinh lí (không có vành tai, ng tai hoc có nhng không hot ng) ca c quan thính giác cng gây ra tt thính giác. — Tr khim thính có nhiu loi, nhiu mc khác nhau, c sng trong nhng môi trng có nhng iu kin khác nhau và c hng s giáo dc khác nhau. Do ó mi em có nhng c im khác nhau trong quá trình phát trin. Tuy nhiên tt c tr u nhng c im c bn ging nhau: + Hu ht tr khim thính, c bit là nhng tr ic nng, ic sâu là nhng ngi hc bng mt. Tr hiu bit và nhn bit th gii xung quanh cng nh giao tip vi mi ngi bng ôi mt ca mình. + Phn ln tr khim thính gp rt nhiu khó khn trong hc nói. Do gim hay mt kh nng nghe nên tr không th tip thu ting nói qua ng thính giác, mà phi da vào nng lc nhìn ca mình. Cho nên khi nói, tr không th nói úng, nói chính xác c. Ting nói ca tr không rõ ràng, sai nhiu v âm, vn, thanh iu và c cu trúc câu. Do ó, ting nói không c dùng làm phng tin ch yu trong giao tip, nht là i vi tr b ic nng. + Nhu cu giao tip vi mi ngi tr khim thính rt phát trin. Tr luôn mun giao tip vi mi ngi, mun hiu mi ngi và hiu nhng suy ngh, ý kin ca mình vi ngi khác. Tr thng dùng cách riêng ca mình tho mãn nhng nhu cu ó — ngôn ng c ch iu b. Nhng mi ngi không hiu hoc hiu không y tr qua ngôn ng kí hiu. Ngc li, khi nói chuyn vi tr, chúng ta ch bit dùng ngôn ng nói — mt phng tin gây nhiu tr ngi cho tr ic tip nhn thông tin. + Mc dù b mt kh nng nghe, nhng hu ht tr khim thính u có th hc nói. Ting nói tr khi phát ra có th không rõ ràng, sai nhiu, nhng nó là phng tin h tr cho tr có th giao tip vi mi ngi và ngc li mi ngi có th giao tip vi tr. + Chính vì nhng nguyên nhân trên làm cho tr khim thính ngi giao tip vi mi ngi. Lâu dn tính t ti, mc cm thua kém bn bè làm cho tr xa lánh mi ngi. Mi ngi cng ngi giao tip vi tr, dn dn tr b cô lp trong cng ng. iu này có nh hng n quá trình hình thành nhân cách tr. + Nhìn chung tr khim thính có ch s thông minh không thua kém tr nghe rõ. Quá trình nhn thc tr ging nhng tr bình thng khác. GIO DC HO NHP HC SINH KHIM THNH, HC SINH KHUYT TT VN NG | 153
20. Tuy nhiên khong 30% s tr khim thính do kh nng nghe còn li rt ít, không th làm phng tin nhn thc th gii xung quanh, cho nên tr phi s dng phng tin chính là nhìn và ngôn ng kí hiu — ngha là tr có cách hc, cách hiu khác vi tr nghe rõ. — Nhng biu hin c bn ca tr khim thính: + Nhng c im bên ngoài: • Mt vành tai. • Tc ng tai do viêm hoc ráy tai. • Chy m tai. + Nhng c im khi tip nhn âm thanh t môi trng xung quanh: • Không có nhng phn ng (git mình) vi nhng ting ng mnh bt thình lình. • Khi nghe hay tay lên tai hng v phía âm thanh hoc nghiêng v phía âm thanh phát ra. • Chú ý khi nghe thy ting ng. • Nhìn chm chú vào mt ngi i thoi. • Không có phn ng khó chu vi nhng ting n ln, ting nói quá to, ting nhc m • Hay dùng c ch iu b, nét mt khi giao tip. • Hay bt chc. • Hay áp ng không úng nhng câu hi bng li. • Thng hay yêu cu nhc li. + c im v ting nói, ngôn ng: • Không hay nói (ngi nói chuyn). • Khi nói tr thng: hay nói nhát gng tng t mt, chú ý phát âm t hay c câu, phát âm sai nhiu, hay nói to hn mc cn thit, nói vi ging mi hoc ging cao. • Vn t ng nghèo nàn. • Vit chính t mc li nhiu. • Kh nng c kém. 154 | MODULE TH 11
21. 3. ĐÁNH GIÁ Cho bit ý kin ca bn bng cách ánh du × vào mt ô tng ng di ây: TT Ni dung úng Sai 1 Tr khim thính là nhng tr không nghe c. Tr khim thính có chung mt c im chính là 2 “không nghe” và “không nói” c. 3 Tr khim thính nhiu mc khác nhau. 4 Tr khim thính không th hc nói c. Ngôn ng c ch iu b là phng tin duy nht 5 tr giao tip vi mi ngi. Tr ic có nhn thc khác vi tr nghe c bình 6 thng. 7 Tr khim thính không th hc c. 8 Tr khim thính mun xa lánh vi mi ngi. 9 Tr khim thính thích bt chc mi ngi. Ch có nhà chuyên môn mi có th phát hin tr 10 khim thính. Nội dung 2 THIẾT KẾ VÀ THỰC HIỆN CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC CHO HỌC SINH KHIẾM THÍNH 1. MỤC TIÊU 1.1. Kiến thức — Phân tích c thit k và thc hin bài hc hoà nhp hiu qu có hc sinh khim thính. — Phân tích c các k nng c thù trong dy hc hoà nhp có hc sinh khim thính. 1.2. Kĩ năng — Phát trin c bài hc hoà nhp hiu qu có hc sinh khim thính. GIO DC HO NHP HC SINH KHIM THNH, HC SINH KHUYT TT VN NG | 155
22. — S dng giao tip tng hp trong dy hc hoà nhp có hc sinh khim thính. 1.3. Thái độ Có thái úng n và tin tng vào vic lnh hi tri thc ca hc sinh khim thính. 2. ĐIỀU KIỆN CẦN THIẾT Tài liu tham kho: + Giáo dc hoà nhp hc sinh khim thính cp tiu hc , NXB Lao ng, 2006. + Phng pháp giáo dc hoà nhp hc sinh khuyt tt , NXB Giáo dc, 2006. + Qun lí giáo dc hoà nhp , NXB Ph n, 2010. 3. CÁC HOẠT ĐỘNG Hoạt động 1: Thiết kế và thực hiện bài học có hiệu quả cho học sinh khiếm thính 1. NHIỆM VỤ thit k và thc hin hiu qu bài hc cho hc sinh khim thính trong dy hc hoà nhp, bn suy ngh và làm rõ mt s vn sau: — Quan im tip cn tng th trong thit k gi hc hoà nhp: 156 | MODULE TH 11
23. — Tin trình thit k và tin hành bài hc theo quan im này: 2. THÔNG TIN PHẢN HỒI a. Tip cn tng th trong thit k gi hc hoà nhp có hiu qu Trong dy hc hoà nhp có tr khuyt tt, t nhim v: hc sinh khuyt tt có th hc c cùng vi các hc sinh bình thng khác, mà không làm nh hng ti lp hc. Vic dy hc hoà nhp có tr khuyt tt có nhng nét c thù riêng. Th nht, hc sinh khuyt tt phi c hc chung bài hc theo phân phi chng trình hay k hoch dy hc c GIO DC HO NHP HC SINH KHIM THNH, HC SINH KHUYT TT VN NG | 157
24. quy nh trong chng trình quc gia. Chng trình ph thông c coi là pháp lnh ca mi quc gia òi hi nhng kin thc, k nng chun mc mà hc sinh cn phi nm bt c sau mi bc hc, nm hc, thm chí mi bài hc và gi hc và phi có thái nht nh. Cn c vào "u ra mong mun" các kin thc, k nng c sp xp theo mt trt t nht nh, th ch qua các t liu hc tp: sách giáo khoa, các phiu bài tp, các phng tin trong các môn hc, t mc tiêu chung. Th hai, hc sinh khuyt tt cn hc theo chng trình riêng, c xây dng vi nhng mc tiêu, k hoch c th c th hin trong s theo dõi tin b ca hc sinh. Nh vy, khi thit k k hoch bài hc, giáo viên cùng mt lúc phi la chn, xem xét c hai loi chng trình quc gia và cá nhân. Khi xây dng k hoch gi hc hoà nhp có tr khuyt tt, giáo viên thit k chung cho c lp, sau ó mi tin hành iu chnh các hot ng cho phù hp vi cá nhân tr khuyt tt. Vic làm này thng mt nhiu thi gian, mà nhiu khi không áp ng c cho c tr bình thng và tr khuyt tt nên phi "p i" làm li. Trong nghiên cu ca mình, chúng tôi s dng cách thit k bài hc hoà nhp theo cách tip cn tng th. Thit k tng th là khái nim ch vic tính trc các kt qu và môi trng khi thc hin bài hc giáo viên ã có sn các gii pháp d kin cho tng ni dung hot ng ca c tr bình thng và tr khuyt tt . b. Tin trình thit k và tin hành bài hc hoà nhp có hiu qu theo tip cn tng th Hiu nng lc, nhu cu Xác nh mc tiêu, ni dung, và s thích ca HS phng pháp dy hc Tin trình tit dy: m bài; ánh giá kt qu hc tp gii quyt bài; kt thúc bài hc 158 | MODULE TH 11
25. * Tìm hiu nng lc, nhu cu và s thích ca tr: Mi giáo viên trc khi tin hành tit hc cn bit v nhng kh nng, im mnh, cách thc hc cng nh s thích ca hc sinh khuyt tt. Nhng yu t này rt cn thit xây dng mc tiêu, la chn ni dung và t chc các hot ng tit hc. bit c nhng yu t này, cn xem xét k hoch giáo dc cá nhân ca tr khuyt tt trong s theo dõi s tin b ca tr, xem xét cách thc dy trc ây, trao i vi nhng giáo viên lp trc, ph huynh hc sinh, tìm hiu thông qua tr khác, xem xét các sn phm cng nh cách thc tr th hin nhng iu tr bit, nhng hành vi, giao tip ca tr trong các môi trng, tình hung khác nhau nhà, lp, trng. S thích ca tr là cht "xúc tác" mnh m giúp tr có hng thú, to ra các ng c hc tp ca tr. S thích ca hc sinh còn nói lên cách thc hc ca hc sinh. Nhng yu t này, có th sp xp theo 8 dng nng lc do Haward Gardner xut. Da trên nhng nng lc, im mnh này s thit k và tin hành các bc tip theo. * Xác nh mc tiêu, ni dung và phng pháp tin hành bài hc: — Xác nh mc tiêu: + Mc tiêu bài hc hoà nhp cn c xác nh da trên các nhng c s: • Mt là, mc tiêu ca gi hc ã c xác nh c th trong tng bài hc theo 3 ni dung chính: kin thc tr cn lnh hi, k nng c th cn c hình thành, rèn luyn và thái i vi nhng kin thc và k nng ó. • Hai là, da trên nhng thông tin v tr: nhng kin thc và mc kin thc mà tr ã bit; k nng và mc k nng mà tr ã có; thái ca tr Thc t cho thy, mi tr em bao gm c tr khuyt tt u có vn sng nht nh. Do vy, không phi tt c nhng kin thc, k nng và thái trong mt gi hc c th u là mi và ng u i vi mi tr. thit k mt gi hc, chúng tôi lit kê toàn b nhng kin thc, k nng và thái theo yêu cu ca gi hc và phân loi chúng theo các mc : ti thiu, nâng cao và m rng. • Ba là, da trên thang mc nhn thc Bloom, xem trong gi hc, mi hc sinh có th t n mt mc nhn thc nht nh nào? Mc t c ó, biu hin qua nhng hành vi và hot ng c th? Nhng mc , tri t thp n cao u có nhng hành vi in hình tng ng, c th hin trong thang mc nhn thc Bloom. ây là mt công c quan trng giúp giáo viên xác nh mc nhn thc cho c lp và riêng GIO DC HO NHP HC SINH KHIM THNH, HC SINH KHUYT TT VN NG | 159
26. hc sinh khuyt tt. Vì vy, tuy hc cùng mt ni dung nhng mc nm bt các kin thc và k nng ca tr khuyt tt có th ging hoc khác vi tr bình thng trong lp hc. Nhng c s trên có ý ngha quan trng trong vic xác nh mc tiêu tit hc sát vi hc sinh. ng thi, giúp giáo viên tránh c hin tng “dy li”, làm hc sinh không hng thú, kém thách thc và s không có c hi "khám phá". Ngc li, nu mc tiêu xây dng quá cao, hc sinh s không nng lc "chim lnh" kin thc, k nng. Mc tiêu tit hc cho tng hc sinh khuyt tt rt a dng trong phm vi, mc nhun nhuyn trong tng gi hc so vi mc tiêu chung ca c lp. C th, trong gi hc, hc sinh khuyt tt phi nm bt cùng mt ni dung, nhng nhng mc tiêu nhn thc khác nhau, òi hi thi gian không ging nhau, cách th hin nhng gì nm bt c khác nhau. Vì vy, trong gi hc hoà nhp cn xác nh mc tiêu chung cho c lp và mc tiêu riêng cho tr khuyt tt. Mc tiêu ó phi là mc tiêu hành vi. Mc tiêu hành vi: Thit k gi hc, chúng tôi xác nh mc tiêu hành vi, gm 4 thành t sau ây: iu kin tr t c mc tiêu (thc hin hành vi). 1) Xác nh i tng hc sinh ó là ai? 2) Xác nh hành vi và iu kin th hin hành vi ca tr. 3) Xác nh tiêu chí ánh giá hành vi ca tr. Ví d 1: Thit k bài hc hoà nhp cho hc sinh lp 3A, trng Tiu hc Trung Sn, Lng Sn, Hoà Bình, môn T nhiên và Xã hi, bài 39: “Bò” 1: Mc tiêu chung cho mi tr: • c quan sát, c trao i nhóm, c nghe gii thiu, hc sinh mô t c bng li c im cu to bên ngoài, iu kin sng, ích li ca bò, s khác nhau gia trâu và bò, bò tht và bò sa, vi chính xác 90% trong thi gian 5 phút. • iu kin: c quan sát (tranh, nh, thm vn thú ), c trao i, c gii thiu v bò 1 SGK lp 3, NXB Giáo dc, 2001, tr. 160 | MODULE TH 11
27. • Hành vi có th quan sát c: din t so sánh bng li c im cu to bên ngoài, iu kin sng, ích li ca bò và s khác nhau gia trâu và bò, bò tht và bò sa • ánh giá: 90% chính xác trong thi gian 4 phút. Mc tiêu riêng dành cho tr khim thính, hc lp 3A: • c quan sát, c trao i nhóm, c nghe gii thiu (bng c ch/ tranh v ), HS H mô t c bng c ch, tranh v, vi s giúp ca giáo viên, c im cu to bên ngoài, iu kin sng, ích li ca bò, s khác nhau gia trâu và bò, bò tht và bò sa vi chính xác 70% trong thi gian 5 phút. • iu kin: c quan sát (tranh, nh, thm vn thú ), c trao i, c gii thiu v bò • Hành vi có th quan sát c: din t, so sánh bng c ch, tranh v c im cu to bên ngoài, iu kin sng, ích li ca bò và s khác nhau gia trâu và bò, bò tht và bò sa. • ánh giá: 70% chính xác trong thi gian 5 phút. Vi cách th hin này, giáo viên hình dung c toàn b hot ng cn tin hành t ti mc tiêu, cách thc tin hành, kt qu mong mun và tiêu chí ánh giá kt qu bài hc cho i tng c th. iu ó, c th hin các im sau ây: i tng tr, là hc sinh ca lp mình vi nhng kinh nghim sng, kin thc, k nng, thái và s thích c th. iu kin thc hin hành vi là các hot ng vi nhng phng pháp và phng tin giáo viên cn to ra tr t khám phá, lnh hi kin thc và rèn luyn k nng. Hành vi kim soát c thc cht là yêu cu, mong mun ca bài hc. Nhng mong mun này có th kim soát c qua các giác quan: nghe, nhìn ánh giá cho bit hành vi ca tr biu hin qua các hot ng c th vi s lng, thi gian và chính xác Mc tiêu hành vi giúp giáo viên thc t hn trong ging dy, tránh c hin tng chung chung hoc "dy li" nhiu ln hoc quá "xa vi” vi tr. Vic xây dng mc tiêu theo kiu hành vi, giúp giáo viên bit cách áp dng mt cách thit thc và sáng to trong hng dn ging dy chung vào iu kin c th ca lp mình. GIO DC HO NHP HC SINH KHIM THNH, HC SINH KHUYT TT VN NG | 161
28. Mc tiêu hành vi giúp cho các nhà qun lí kim soát c s chun b bài son ca giáo viên, tránh c hin tng "sao chép" máy móc t nm này qua nm khác, t giáo viên này sang giáo viên khác mà không da vào thc t ca a phng mình, cho i tng hc sinh thc ca mình. — Xác nh ni dung bài hc: Cn c vào nhng mc tiêu, giáo viên la chn nhng ni dung cn làm rõ, cn tp trung luyn tp. Trên c s ni dung chung ã c trình bày trong sách giáo khoa. Nhng ni dung cn làm rõ này, cng a dng i vi hc sinh các vùng min khác nhau, hc sinh trong cùng mt trng, thm chí trong cùng mt lp. Ví d, bài “Bò”, môn T nhiên Xã hi lp 3, i vi hc sinh trong thành ph, vic phân bit bò vi trâu, bò tht vi bò sa là nhim v không d dàng thc hin. Song, hc sinh vùng nông thôn, do hng ngày vn tip xúc vi trâu, bò li không gp khó khn gì. Nên ni dung cn nhn mnh li là: cách thc chm sóc bò Trong lp hoà nhp, tính a i tng là mt c trng c bn. Do s khác nhau v nng lc, nhu cu ca hc sinh khuyt tt so vi các i tng hc sinh bình thng trong lp mà vic iu chnh chng trình và la chn nhng ni dung, phng pháp phù hp là ht sc cn thit. iu chnh ni dung bài hc là mt gii pháp hu hiu. Có hai hng iu chnh ni dung: H thp yêu cu hoc thay i hình thc th hin ni dung: áp dng cho nhng ni dung c thù mà tr khuyt tt không th thc hin c (nh môn Hát — nhc, Tp c, Chính t, K chuyn ). Trong nhng gi hc này, hc sinh khuyt tt có th múa hoc ánh nhp thay vì hát bng li; làm ngôn ng kí hiu th hin ni dung bài tp c hoc c bng ch cái ngón tay mt vài câu, mt on trong bài; chép li bài chính t thay vì nghe — c vit; k chuyn thay bng ngôn ng kí hiu (kch câm) Tìm ni dung thay th: áp dng i vi nhng hc sinh khuyt tt có mc nhn thc thp hn nhiu so vi trình trung bình chung, không th theo kp tc hc tp ca c lp. Trong trng hp này, giáo viên s tìm nhng ni dung hc sinh khuyt tt có th thc hin c thay th. Ví d, hc tp vit trong gi tp c, hc v trong gi t nhiên — xã hi Nhng ni dung này có khi không liên h gì c vi ni dung bài mà c lp ang thc hin. 162 | MODULE TH 11
29. — Xác nh, sp xp các hot ng dy — hc và phng pháp tin hành: Hình thc th hin ca gi hc là cách thc t chc các tri nghim hc tp, ch ra con ng tri thc n vi hc sinh và cách thc hc sinh làm vic vi ni dung. Giáo viên có th chn các cách khác nhau th hin gi hc, nh tip cn ch , t tìm kim, iu tra, t khám phá, i thoi trc tip, trò chi, óng vai, da vào hot ng Nhng hình thc trên cho phép s dng nhiu giác quan, tích cc, giao lu và rng m hn, so vi các phng pháp truyn thng nh ging gii Vic này cn da vào mc tiêu v kin thc, k nng và thái i vi hc sinh. Sp t phng thc hot ng ca hc sinh, ch ra khi nào hc sinh làm vic mt mình, tham gia vi t cách là mt thành viên trong nhóm ln, iu khin nhóm nh th hin trong các hot ng hc tp. Có hot ng dy hc trong lp sau ây: 1) giáo viên dy cho c lp; 2) giáo viên dy nhóm nh; 3) hc sinh t hc trong nhóm nh; 4) kèm cp cá nhân; 5) hc mt mình; 6) hc tng ôi Không có phng pháp dy hc nào a nng, có hiu qu cho tt c các bài hc. Cn c vào mc tiêu và ni dung bài hc, giáo viên cn la chn nhng phng pháp phù hp vi i tng hc sinh. Trong các hình thc t chc dy hc hoà nhp có tr khuyt tt, thì phng thc hc tp theo nhóm có th coi là cách thc t chc dy hc ch công, cn c thc hin nhiu hn. Vì nó huy ng ti a s tham gia tích cc ca hc sinh vào bài hc, trong ó hc sinh khuyt tt có th tham gia c vi s h tr ca các bn trong nhóm và giáo viên. t chc hot ng nhóm có hiu qu, nên hc sinh khuyt tt vào nhóm có bn thân, phân công trách nhim công bng nh nhng thành viên khác ca nhóm. To iu kin hc sinh khuyt tt phát biu ý kin trc, chp nhn các cách din t riêng và nên ng viên khuyn khích các em trong mi trng hp * Thit k tin trình gi hc: Cu trúc ca bt kì gi hc nào cng gm các khâu: m bài, gii quyt bài và kt bài. Toàn b các khâu u phi bám sát theo mc tiêu, hng vào mc tiêu. Tuy nhiên, nhim v ca mi khâu li có nhng im khác nhau. — M bài: Nhim v ch yu ca m bài là làm cho hc sinh nh hng bài hc và có hng thú tham gia vào các hot ng hc tp. ng thi, có thái GIO DC HO NHP HC SINH KHIM THNH, HC SINH KHUYT TT VN NG | 163
30. hc tp úng n. làm c iu này, hc sinh cn c tham gia ngay vào trong quá trình m bài. M bài cn áp ng c 3 yêu cu: 1) Hc sinh thy c s cn thit ca bài hc; 2) Gây hng thú cho hc sinh tp trung vào bài hc; 3) Nhiu hc sinh tham gia c. — Gii quyt bài hc: Các mc tiêu ca tit hc c gii quyt ch yu qua khâu gii quyt vn . ây là khâu chim hu ht thi gian ca mt gi hc. ây, din ra các hot ng trí tu phi hp ca giáo viên và hc sinh thông qua các hot ng do giáo viên ch o. khâu gii quyt bài hc, giáo viên phi duy trì thng xuyên mi quan h vi tt c hc sinh thông qua phng pháp vn áp, giao nhim v và giám sát theo dõi hot ng hc tp ca hc sinh. Di ây là nhng vn giáo viên cn lu ý m bo gii quyt vn có hiu qu trong gi hc có tr khuyt tt: + Gii thích có hiu qu: giáo viên t chc chuyn ti thông tin bng các phng tin giao tip phù hp vi tr khuyt tt mt cách lôgic, sinh ng. a ra ví d in hình, n gin v vn cn cp. Trình bày thông tin phù hp, cô ng, chính xác. Trình bày mu và ví d trc. c im ca ví d in hình là nhn mnh c nhng c im chính, không gây ra s nhm ln hoc tranh cãi. + S dng bng có hiu qu: Gii thích bng ngôn ng phù hp, có th là ngôn ng nói, ch cái ngón tay, ngôn ng kí hiu, giao tip tng hp, k lng trc khi vit ch lên bng. Phi tin hành nh vy, bi lng tri thc giáo viên cn truyn t là nhiu, phong phú mà din tích bng li có hn, vic trình bày bng mt nhiu thi gian. Vi cách làm ó, hc sinh có th nm bt mt cách lôgic, nhanh, không gây ra s phân tán hoc khó hiu. + Mô hình hoá các kin thc: biu din c mi quan h gia kin thc này vi kin thc khác, cn s dng mô hình mt cách hp lí. Tuy nhiên, vic to ra mt mô hình n gin, nhng hàm ý li ln là mt vic không phi d dàng. Giáo viên chun b k các mô hình trc khi trình bày bài. ng thi, phi lu ý v trí ca các mô hình trên bng, trách gây nhm ln hoc s khó hiu cho hc sinh. Bên cnh ó, vic s dng t cng là mt th thut quan trng. Giáo viên cn la chn t ng ngn gn, va nhìn; nhng t va gn, t và trng tâm, sau ó, ghi lên bng vi kích thc va phi nhìn, v trí thích hp. Xoá phn c, không liên quan trc khi gii thiu nhng thông tin mi. 164 | MODULE TH 11
31. + Thu nhn phn hi ca hc sinh: Thu nhn phn hi ca hc sinh là mt vic làm quan trng và cn thit, giúp giáo viên có th iu chnh hot ng dy phù hp vi trình ca hc sinh. có nhng thông tin phn hi trung thc t phía hc sinh, cn theo ch dn: (1) Lng nghe phn ng ca hc sinh; (2) Tôn trng ý kin ca hc sinh; (3) Nu câu tr li ca hc sinh cha c nh mong mun hãy a ra nhng câu hi nh, gi m phù hp dn dt hc sinh; (4) Cung cp nhng gi ý hoc tr giúp khi cn thit; (5) m bo mi thành viên trong lp phi có ý thc, trách nhim phn hi. t câu hi kim tra mc lnh hi, là mt trong nhng la chn ca giáo viên khi mun thu c phn hi ngay sau khi gii thiu tri thc mi. có c nhng thông tin chính xác t phía hc sinh, cn chú ý các vn sau khi tin hành t câu hi: (1) Câu hi phi ngn gn, rõ ràng; (2) Cho hc sinh thi gian suy ngh; (3) a ra câu hi cho c lp trc khi yêu cu cá nhân tr li. Vic làm này, nhm khuyn khích mi hc sinh có trách nhim vi câu hi ch không riêng hc sinh nào; (4) Quan sát các biu hin thông qua ngôn ng và phi ngôn ng, oán bit suy ngh ca hc sinh; (5) a ra nhng câu hi gi m tip khi cn. + Khuyn khích các hành vi có th quan sát c ca hc sinh: (1) a ra nhng câu hi kim tra mc lnh hi kin thc ca hc sinh (cho hc sinh thi gian suy ngh trc khi tr li); (2) Yêu cu tr: trao i vi bn trong nhóm, ly ví d minh ho, làm bài tp c lp; (3) Khuyn khích tr to ra nhng sn phm + Giáo viên cn xem xét thông tin phn hi: Mc tiêu t ra có thích hp không? Hc sinh có thy ht c ý ngha ca vic hc kin thc? Tình cm có chi phi gì n hot ng lnh hi tri thc ó không? Nhng yu t c bn nào ã c nhn mnh? Dy hc có hng vào mc tiêu không? Mc tiêu có rõ ràng không? Tr cn giúp gì? (chng trình, phng pháp, ánh giá ). Tài liu cung cp có thích hp không? + Giáo viên ra quyt nh iu chnh: (1) Thay i mc ca mc tiêu: nâng lên hoc h thp; (2) Nâng cao hoc h thp mc tp trung ca hc sinh (n gn, giao nhim v, chia nhóm, to không khí thoi mái trong lp hc ); (3) Thay i kì vng tng hoc h thp yêu cu; (4) Dy li mt phn nào ó ca bài hc: thêm ví d, mô hình hoá, dy theo nhiu phng pháp khác nhau ; (5) Thay i cách hng dn thc hành: t c lp n hp tác nhóm; (6) Thay i trng tâm; (7) Phát huy vai trò hng dn ca hc sinh trong mt s ni dung hc tp; (8) Thêm GIO DC HO NHP HC SINH KHIM THNH, HC SINH KHUYT TT VN NG | 165
32. nhiu ví d a dng phong phú; (9) iu chnh cho c lp hay ch vi mt s ít hc sinh. + Giáo viên to ng c hc tp ca hc sinh, c bit là hc sinh khuyt tt: (1) Dy nhng kin thc có liên quan ít nhiu ti vn tr ã bit và thích thú; (2) To cho hc sinh có c nhng thành công trong hc tp, iu này không có ngha là giao cho hc sinh toàn bài tp d và cho im cao. Nu to ng c nh vy, hc sinh nhy cm s nhn ra ngay và t cho rng mình ang b coi thng. Hc sinh cn có nhng nhim v òi hi s thách thc. Hc sinh phi bit rng, có c thành công không phi là iu d dàng. Cn nhn mnh n nhng c gng nh th nào, mi t c nhng thành công; (3) Giúp cho hc sinh có trách nhim và mi quan tâm ti bài hc; (4) Làm tng, hoc gim mc tp trung tu thuc tng i tng. Ví d: i vi hc sinh gii thì yêu cu cao, hc sinh kém hn thì yêu cu thp hn; (5) To bu không khí trong lp hc, trong ó các thành viên cm thy tin tng ln nhau, vui v, hào hng không thái quá; (6) Hc sinh hiu c rng nhng kin thc mình ang hc là rt có ý ngha vi cuc sng; (7) ánh giá rõ ràng v kt qu t c ca hc sinh: Hãy ch cho hc sinh bit chúng sai, úng im nào; (8) Khen ngi, ng viên kp thi, úng lúc. Tránh khen ngi, ng viên mt vài em. + khuyn khích hc sinh khuyt tt tham gia tích cc vào quá trình hc, giáo viên có th dùng nhng bin pháp: (1) Da vào im mnh ca tr, tôn trng nhân phm hc sinh; (2) ng gn tr; (3) S dng tên ca tr; (4) S dng quy c, kí hiu riêng khi cn thit. Ví d, khi mt hc sinh nhy cm, nhng ang nói chuyên riêng, giáo viên không nên nêu tên em ó ra trc lp, mà có th gi b mt nghiêm túc hng v em; (5) Nhc nh riêng; (6) Ghi chép y v hot ng ca tng hc sinh; (7) a vào c im riêng ca tng hc sinh nh: s thay i ca hc sinh, mi quan h ca em ó, s thay i hành vi Giáo viên có th làm tng mc ghi nh ca hc sinh khuyt tt bng các th thut: (1) Liên h vi nhng kin thc ã c hc; (2) Ly thông tin này so sánh vi thông tin khác; (3) Liên h kin thc ang hc vi cuc sng và s quan tâm ca tr và minh ho bng chính tri nghim ca giáo viên; (4) S dng s mt cách có ý ngha; (5) S dng các mc ghi nh. Ví d: v tranh, trong ó có th hin tri thc va hc; (6) Dy k ngay t khi gii thiu thông tin ó vi hc sinh; (7) To ra bu không khí hp lí trong lp hc; (8) Khi gii thiu thông tin, giáo viên chú 166 | MODULE TH 11
33. ý trình bày sao cho lôgic, cung cp liu lng thông tin hp lí, không vt quá 7 thông tin trong mt n v ni dung; (9) m bo cho hc sinh c thc hành ngay khi nm bt c tri thc mi bng cách chia nh tng phn thông tin hoc kt hp cùng vi nhng kin thc khác — Kt bài: Kt thúc mt gi hc có ý ngha rt quan trng. Mt gi hc tt, có tin trình m bài và gii quyt bài tt, nhng kt thúc d có th s làm m i trng tâm dn n làm gim cht lng dy hc. Mt gi hc hay phi có kt lun hp dn. Kt lun ó không phi ch n thun cho hc sinh bit bài hc ã kt thúc mà mt ln na nhn mnh mc tiêu, cng c kin thc và làm ni bt trng tâm. Kt thúc bài dy cn c tin hành theo cách: hc sinh có nhiu c hi tham gia. Tr phi cn có c hi biu t nhng gì tr ã hc c. c bit, tr khuyt tt cn c tham gia vào quá trình này. Trên c s ó, giáo viên kim tra c nhng kin thc, k nng hc sinh ã chim lnh qua bài hc. Kt thúc bài hc cn t 3 yêu cu sau ây: + Hc sinh t biu t, tóm tt nhng phát hin chính qua bài hc. + Nhiu hc sinh và hc sinh khuyt tt c tham gia. + Tr bit/nh hng vic vn dng kin thc va hc vào thc tin. 3. ĐÁNH GIÁ Bn hãy trao i vi ng nghip và tr li các câu hi di ây: Câu 1: Mô t mt tr khim thính và nêu phng tin giao tip nào tr s dng nhiu trong quá trình hc tp và giao tip, gii thích vì sao. Câu 2 : Nêu cách thc phát trin kh nng giao tip ca tr khim thính trên. Hoạt động 2: Vận dụng kĩ năng đặc thù trong dạy học và giáo dục học sinh khiếm thính 1. NHIỆM VỤ Bn hãy c nhng tài liu v dy hc và giáo dc hoà nhp tr khim thính và bng kinh nghim ca mình, hãy làm rõ mt s vn sau: — Ngôn ng nói ca tr khim thính: GIO DC HO NHP HC SINH KHIM THNH, HC SINH KHUYT TT VN NG | 167
34. — Cách dy nói cho tr khim thính: — c hình ming và cách dy c hình ming: 168 | MODULE TH 11
35. — Ch cái ngón tay và cách dy ch cái ngón tay: — Ngôn ng kí hiu và cách dy ngôn ng kí hiu: — Giao tip tng hp: GIO DC HO NHP HC SINH KHIM THNH, HC SINH KHUYT TT VN NG | 169
36. — Phát trin k nng giao tip cho tr khim thính: 2. THÔNG TIN PHẢN HỒI * Ngôn ng nói: — Nhng c im phát trin ngôn ng nói ca tr khim thính: S phát trin thính giác có liên quan mt thit n quá trình hình thành và phát trin ngôn ng nói tr em. Chúng ta nói c là do chúng ta nghe c. Do hu qu ca không nghe c hoc nghe không rõ, không ht âm thanh ting nói mà tr không có hoc phát trin lch lc trong ngôn ng nói. — S phát trin ngôn ng nói tr khim thính tt hay xu ph thuc vào nhng yu t sau: + Mc mt thính lc: Tr b ic nh và ic va ngôn ng nói chm hoc phát trin lch lc; tr b ic nng, ic sâu có th b mt ngôn ng nói. + Thi gian b ic có nh hng rt nhiu n s phát trin ngôn ng: Tr b ic sm s phát trin ngôn ng ca s chm và khim khuyt nhiu hn so vi tr b ic mun (sau giai on hình thành ngôn ng nói c bn — sau 3 tui). 170 | MODULE TH 11
37. + Môi trng có nh hng trc tip n s phát trin ngôn ng ca tr. Nu tr c can thip sm tui mm non s có ngôn ng phát trin hn so vi nhng tr không c can thip. — Nhng khó khn tr khim thính gp phi khi hc nói: Hc nói là mt vic rt khó khn i vi tr khim thính (bao gm tt c các loi). Tuy nhiên ting nói là mt dng ngôn ng ph thông dùng trong giao tip hng ngày ca mi ngi cho nên tr khim thính không th không hc cách s dng phng tin này. Nghe và nói có liên quan mt thit n nhau. Do nghe không rõ tr thng phi hc nói qua c hình ming. hc nói c tr cn kt hp c nghe và c hình ming. Trong ngôn ng ting Vit có nhiu nguyên âm và ph âm khó phân bit v âm thanh và c hình ming nh: + V âm thanh: Ting có ph âm u là: t — — m (t — , tt — mt, tôi — môi); x — d (xe — dê, xa — da, xem — em); v — ph (ph — v, vé — phê ). Vn: Nhiu âm tit (uông, oang, ong ). + V hình ming: Các ph âm u: t — — th; b — m; d — x; ph — v Các thanh iu: Ba, bà, bá, b, b Môi trng ngôn ng ca tr khim thính thng rt hp, tr không có c hi nhiu nh tr nghe rõ trong vic hc nói. Ngi ln thng không hay nói chuyn vi tr, bn bè ca tr cng ít. iu này gây ra bi gia ngi nghe và tr khim thính khó giao tip vi nhau: ngi nghe không hiu c tr và ngc li tr không th hiu khi ngi ch dùng ting nói giao tip. T nhng khó khn trên dn n vn t ng ca tr khim thính rt ít. Tr hiu th gii xung quanh, hiu mi ngi theo ý riêng ca bn thân nên có th sai, không y . iu này gây cho tr nhng khó khn trong vic hc nói. — Nhng c im ting nói ca tr khim thính: Nhìn chung ting nói ca tr khim thính khi phát ra rt khó nghe, sai nhiu. Nhng cht lng ting nói ca tr khim thính tt hn rt nhiu nu tr c hc nói t tui mm non. Nhng c im c bn ca ting nói khi tr khim thính phát ra nh sau: GIO DC HO NHP HC SINH KHIM THNH, HC SINH KHUYT TT VN NG | 171
38. + Ging: Thng tr khim thính phát ra vi ging không bình thng, khó nghe. Tr hay nói ging mi, ging cao, ging m, h ging (lúc cao lúc thp). Tr càng b ic nng, ging càng sai nhiu. + Ng iu: Tr thng nói ri rc, ngt tng ting, lên xung tu hng. + Ng âm: Li v âm ca tr khim thính cng nh tr nghe rõ mc phi trong giai on hình thành ngôn ng (2 — 3 tui). Ngoài ra tr còn phát âm không úng nhng ting có v trí và cách phát âm sau: Ting gn nhau v nghe và hình ming nh: T — (t ↔ ); B — M (bé ↔ m); PH — V (v ↔ ph; D — X (xe ↔ de, dê) Ting có ph âm u không nhìn hoc khó nhn bit nh: C (cá → há, ); KH (khó → ó, hó). Ting khó phát âm: C (cá, co); G (gu, gà). Hu ht tr khim thính không nói c y các thanh iu ca ting Vit, thng tr ch s dng c 2 — 3 thanh c bn, d (thanh không, sc, huyn). + T vng: Vn t ng tr khim thính rt nghèo nàn, ít hn nhiu so vi tr nghe rõ cùng la tui. Nu tr khim tính c can thip sm thì n 5 tui s vn t ch gn bng s vn t tr nghe rõ 2 tui (200 t). Tuy nhiên, s vn t bng ngôn ng kí hiu tr khim thính thì li khác. Nhng tr khim thính có cha m khim thính, nhng ngi luôn giao tip vi nhau bng ngôn ng c ch iu b, s vn t bng kí hiu tr khim thính phát trin rt nhanh, không thua kém tr nghe rõ. Mt tr khim thính 3 tui ã có s vn t khong 300 kí hiu (tng ng s vn t tr nghe rõ 3 tui có c). + Ng pháp: Khi ngôn ng tr phát trin giai on u (nm u tiu hc) tr khim thính thng không nói theo ng pháp ting Vit mà nói theo t duy ca mình, theo ý hiu ca mình. iu này to cho ngi nghe khó oán c ni dung ca câu nói. Tr hay nói ngc nh tr nói “n cm — tôi” (tôi n cm), "hc em/em trng" (em i hc); "c em" (em hc bài); "gà con/gà" (con gà). * Cách dy nói cho tr khim thính: Dy nói cho tr khim thính là mt vic lâu dài, khó khn cn phi c bt u sm ngay t tui mm non, ng thi giáo viên phi bit la chn sách dy phù hp nht, khoa hc nht. Có hai phng pháp ch yu dy nói cho tr khim thính: 172 | MODULE TH 11
39. — Cách 1: Cách nói chuyn vi tr khim thính: + Nhu cu giao tip tr khim thính xut hin trc kh nng giao tip: Tr khim thính ging nh tr nghe bình thng u có nhng biu hin s dng ngôn ng ngay t khi còn bé, tr thích trò chuyn mt cách có chú ý. Khi còn nh tui, tr khim thính không h b mc cm b thua kém hn bn bè là không bit nói. Vì vy tr rt thích và rt hay “nói chuyn” vi mi ngi. Nhu cu mun tìm hiu th gii xung quanh tr khim thính cng nh tr nghe rõ nên nhu cu "hi" ca tr phát trin. + Chúng ta có th nói chuyn vi tr mi lúc, mi ni. Chúng ta hãy li dng mi tình hung, mi c hi nói chuyn vi tr. Tt nht chúng ta hãy là "tr con" và cùng chi, cùng sinh hot, cùng làm vic vi tr. ó là c hi tt nht có th nói chuyn vi tr, to c hi tr giao tip vi mình. + Nói vi tr khong cách gn, không khi nào nói khong cách làm tr không nghe rõ li nói. Tr cn eo máy tr thính (máy hot ng tt, tr có th nghe qua máy). Tt nht, ta nên nói chuyn trong môi trng yên tnh. Nên tránh xa nhng ni n ào: ting xe c, ch ông ngi, ting nhc m Ta cn nói trc mt tr, không bao gi nói ng sau tr tr không nhìn thy ming và thái ca mình; cn nói chuyn vi tr mt cách bình thng nh nói vi nhng tr khác; cn tn dng nhng tình hung c th ang xy ra nói chuyn vi tr; nên kt hp ting nói, c ch iu b làm cho tr hiu mình và ngc li chúng ta cn hiu tr qua cách din t ca tr; khuyn khích, ng viên tr kp thi. — Cách 2: Dy tr khim thính nói ting Vit: + Tr khim thính, c bit là nhng tr khim thính nng rt khó khn khi phát âm, do ó cn phi dy tr nhng gì và dy nh th nào là iu rt quan trng giáo viên cn bit. + Nhng iu cn lu ý khi dy tr phát âm: • Dy tr phát âm qua hc vn, ting Vit và các môn khác. • Dy cá nhân lp và nhà. • Cn eo máy khi hc phát âm. • Tr cn c hc hng ngày. Mi ngày khong 30 phút. GIO DC HO NHP HC SINH KHIM THNH, HC SINH KHUYT TT VN NG | 173
40. • Dy tr luyn th, luyn ging, luyn âm và vn: Luyn th: Yêu cu: Hi th u khi nói, va th va nói, hít vào nhanh, sâu th ra t t có iu khin, hot ng nhm luyn th và iu khin. Mc tiêu: Th ra có ging (< 20 giây). Th ra có ging và ngt on: Âm tit/ âm tit pa/pa/pa (1 hi), cm âm tit /pa/pa/pa/pa (1 hi). Th có ging theo t (lin hi). Mt s trò chi luyn th (thi bóng, thi giy ). Luyn ging: Cng : Phát âm to nh A (to), a (nh); Trng : Phát âm ngn a.a.a.; Phát âm kéo dài a Cao : Dùng nhng âm, ting trm h bt ging nh: B, M, bà, mm Luyn âm và vn: ây là ni dung khó i vi tr khim thính. gim bt khó khn cho tr trong khi hc, cn có s châm chc nht nh theo quy lut. Qua thc t cho thy, dy tr khim thính nói không phi theo kiu dy tng t, tng câu cho n khi tr nói c t ó hay câu ó. Nên dy tr khim thính hc nói theo cách trò chuyn t nhiên: Coi tr nh nhng tr nghe bình thng khác; nói vi tr mt cách t nhiên, ng iu bình thng, ging nói bình thng; nói vi tr mi lúc, mi ni nh: khi tr n, tr chi, tr tm, tr làm mt vic gì ó ; to c hi cho tr c giao tip bng cách: t chc các hot ng, các trò chi, tham gia chi cùng vi tr. + Cách trò chuyn vi tr: óng hai vai trong quá trình giao tip vi tr. Ví d: Tr có biu hin mun ung nc (khóc, tay ch vào cái cc hay a ra kí hiu cái cc và làm ng tác ung). M thay li con: Con khát nc ri. M: Con mun ung nc phi không? ây nc ca con ây. M thay li con: Con xin m . Vi cách này c lp i lp li nhiu ln, dn dn s hình thành cho tr mt s khái nim: nc, khát, ung, xin ; giúp cho tr bt chc hình 174 | MODULE TH 11
41. ming, nghe c nhng âm thanh ó (i vi tr còn có th nghe c), bt chc và phát âm nhng t ó. Ngoài ra, cách nói chuyn trên còn giúp cho vn t ca tr ngày mt nhiu hn. Khi tr ã mt vn t nht nh thì phi to cho tr có kh nng nói luân phiên. Giáo viên, ph huynh khi giao tip cn li mt khong thi gian trng tr suy ngh và a ra ý kin ca mình. Giáo viên, ph huynh có th t các câu hi gi m trong khi giao tip kích thính tr giao tip. ng viên khích l khi tr nói c mt câu nào ó hoc tr li các câu hi. Cn bit cách duy trì cuc hi thoi: gia ngi giao tip vi tr. * c hình ming và dy c hình ming: — c hình ming: c hình ming là cách tip thu (hiu) ting nói thông qua nhng chuyn ng ca c quan phát âm (ch yu là môi và ming). c hình ming là cách h tr ngi nghe tip thu ht thông tin t ngi i thoi c mi ngi dùng thng xuyên, c bit i vi ngi có khó khn v nghe. i vi tr khim thính, c hình ming là mt trong cách tip thu ting nói quan trng nht. Tr khim thính không ch nghe ting nói mà ch yu còn "nhìn" ting nói. nhiu tr, "nhìn" ting nói là cách tip thu quan trng hn nghe. Nu không nhìn ming ngi nói, thì tr không th hiu c ngi i thoi nói gì. tr khim thính, nu c rèn k nng c hình ming thì kh nng tip thu thông tin s tt hn. Nhiu tr sau 4, 5 nm hc tp có th tip thu ting nói bng c hình ming t 60 — 70% lng thông tin. c hình ming không phi là c hình môi ca tng âm mt, mà là c hình ming ca mt cm t, mt câu nói. Khi nói mt câu, hình môi s chuyn ng theo mt mu nht nh — nhng hình nh âm thanh (ca câu) s c ngi tip thu ghi nh và s c tái hin khi lp li ln sau. S ghi nh này rt tt tr khim thính. Trong khi nghe nói, tr tp trung ht sc chú ý vào hình ming và ghi nh chúng. Kh nng c hình ming tr khim thính ph thuc rt nhiu vào nng lc suy oán. Trong mt câu nói có th tr ch “c” c mt na còn na kia tr oán ý da vào kinh nghim ca bn thân, da vào ng GIO DC HO NHP HC SINH KHIM THNH, HC SINH KHUYT TT VN NG | 175
42. cnh, da vào tình hung lúc i thoi và nhng yu t khác na. Kinh nghim cho thy, càng hc lên nhng lp trên, tr càng ln thì k nng c hình ming nói chung, k nng suy oán nói riêng càng phát trin. Ngoài ra k nng c hình ming ca tr khim thính còn ph thuc rt nhiu vào mc phát trin ngôn ng. Tr không th c c nhng t mi, nhng t tr không hiu, nhng t tr không bit phát âm. Cho nên, dy tr c hình ming cn c tin hành song song vi vic dy nói. Trong ting Vit có mt s yu t ngôn ng gây nên nhng khó khn nht nh cho vic c hình ming. Ting Vit là ngôn ng không có nhiu nguyên âm, mà nguyên âm là n v c hình ming d thy vì nó có th kéo dài khi phát âm cng nh khi nói. Hn na trong ting Vit, nguyên âm bao gi cng óng vai trò âm chính trong âm tit. c im n âm tit ca ting Vit cng gây không ít khó khn khi c hình ming, vì s có nhiu trng hp trùng lp hình ming, nên khó oán. Ví d: “bàn” và “bát”. c bit, ting Vit có sáu thanh iu óng vai trò quan trng trong vic biu th ng ngha ca âm tit nhng hoàn toàn không th c qua hình ming c. Ví d: trong nhng t sau ây, hình ming hoàn toàn ging nhau và ngha hoàn toàn khác nhau. Ví d: BA BÀ BÁ B B BÃ Ta có th chia các âm trong ting Vit theo mc d nhìn thy qua hình ming nh sau: Không D nhìn thy Khó nhìn thy nhìn thy 1 2 3 4 5 6 7 8 9 u, u, h, k, kh, a, i, e , â, , p, b, m ph, v t, ch, r s, x n, nh, l o, ô g, ng Tóm li, ting Vit là mt ngôn ng n lp: khi nói, li nói c tách ra tng ting mt, ng thi cng là nhng âm tit. Nh vy kh nng c hình ming i vi ting Vit b gii hn, vì mi âm tit không phi ch có mt hình ming riêng, mà nó có th là ca nhiu âm tit khác nhau. c bit, thanh iu là mt c trng quan trng ca ting Vit li không th phân bit c bng hình ming, rt d gây nhm ln. 176 | MODULE TH 11
43. — Dy c hình ming: Dy tr khim thính c hình ming là mt công vic làm thng xuyên ca giáo viên, c thc hin trong tt c các tit hc, trong sinh hot hng ngày, c bit trong khi giao tip vi tr. Giáo viên nên lu ý nhng vn sau ây: + Luôn luôn nói trc mt tr. Không bao gi nói, gi tr t phía sau, cho dù nói to hn bình thng. + Li nói, li ging ca giáo viên cn rõ ràng rành mch. Tuy nhiên không nên nói quá chm, nói nhát gng mà nên nói vi tr bng ging bình thng, tc va phi. + Luyn c hình ming cho tr c câu hay mt cm t ngha, tránh luyn c tng âm, tng t (tr luyn tp trong tit t ng). + Phng pháp nhn bit qua hình ming ch yu là bit cách xác nh im mc và nhn bit im mc ca tng cm t, tng câu. im mc ca câu là nhng ch hình ming rõ ràng và c nhn mnh nht trong câu. + Vic dùng t ng cng là mt yu t giúp tr hiu c ni dung ca câu nói. Giáo viên nên chú ý dùng nhng t ng d c hình ming. Ví d: Thay vì dùng cp t to/nh (khó phân bit) ta dùng cp t to/bé (d phân bit). * Ch cái ngón tay và phng pháp dy ch cái ngón tay: — Ch cái ngón tay: + Ch cái ngón tay là h thng ch cái c biu th bng ngón tay. Mi ch cái c biu th bng mt ng tác nht nh ca các ngón tay (hình dng khi c gn ging nh ch vit). Ch cái ngón tay là mt trong nhng dng ngôn ng không li, giúp cho tr khim thính hc ngôn ng, c bit h tr tr trong giai on u tr hc nói, giúp tr c và vit chính xác ting Vit. + Quy tc ánh ch cái ngón tay: • Ch dùng mt tay (trái hoc phi). • Tay ngang ming, lòng bàn tay hng v phía trc. • Ch chuyn ng các ngón tay và c tay, không chuyn ng c cánh tay. • V trí ca các ngón tay phi úng và chính xác (xem bng ch cái ngón tay). GIO DC HO NHP HC SINH KHIM THNH, HC SINH KHUYT TT VN NG | 177
44. • Cách ánh: Trình t ánh tng t nh vit. Ví d: Hng: H — O — N — G — du m — du huyn; ht mt ting — ngh ngn; ht mt câu — ngh dài. — Phng pháp dy tr khim thính ch cái ngón tay: + Ch cái ngón tay là dng ngôn ng tr khim thính d tip thu, d thuc và tr có th s dng thành tho trong mt thi gian ngn. Mun vy òi hi giáo viên cn có ý thc dy tr và có phng pháp dy. Ch cái ngón tay có th dy thành bài riêng (i vi tr i hc mun) hoc dy kt hp vi các gi hc, trong mi lúc, mi hot ng, c bit trong giao tip. + Cách dy theo tit hc riêng: Dy tr các bc sau: • Khi ng, nhm làm cho các ch cái ngón tay vn ng linh hot, úng v trí theo ý mun. • ánh tng ch cái thuc ht bng ch cái ngón tay. • Phân bit nhng kí hiu gn ging nhau, nh: c/o/ô//, n/u/r/, l/q, k/g/h. • Ghép thành ting (t ting có 2, 3 âm n ting có nhiu âm, có du, có thanh iu). • Ghép thành câu. • ánh ch cái ngón tay ri c ch cái ngón tay. + Dy kt hp trong các bài hc khác, trong sinh hot hng ngày: Trong các tit hc “Làm quen vi ch cái” mm non, các tit “hc vn” tiu hc, giáo viên nên chú ý dy thêm cho tr ch cái ngón tay. ây coi mt trong nhng yêu cu riêng i vi tr trong hc ting Vit. Ngoài ra nhng ch cái ngón tay có th c dy kt hp vi các môn hc khác, trong nhng hot ng ngoài gi hc. Mt trong nhng iu quan trng i vi giáo viên là cn kt hp dy ch cái ngón tay vi vic dy nói, dy vit và dy c trong quá trình dy tr khim thính. * Ngôn ng kí hiu và phng pháp dy ngôn ng kí hiu: — Ngôn ng kí hiu: + Ngoài giao tip bng ngôn ng nói, còn có cách giao tip bng ngôn ng không li trong xã hi loài ngi. Riêng th ngôn ng kí hiu dùng cho ngi khim thính là ã c xng, nghiên cu mt cách h thng qua mt quá trình lch s hàng trm nm (t tu s De L’ Epée, Vin trng Vin ic — Câm Paris — Thành lp nm 1771 — Khi 178 | MODULE TH 11
45. xng vi cái tên gi là “Ngôn ng bng iu b quy c" n trng phái Ganlô (Gallaudet) Hoa Kì ngày nay), t ti trình hoàn ho có th din t không my khó khn mi chi tit tinh t nht ca ngôn ng nói. Cng ng ngi khim thính trên toàn th gii ngày nay, cng nh cng ng ngi khim thính Vit Nam càng có ý thc hn v quyn li ca h: mun có c mt nn vn hoá riêng (theo ngha hp) vi mt th ngôn ng riêng (tip nhn ch yu bng th giác ch không phi bng thính giác). Quan im này ngày càng c mi ngi ng h vì nó mang tính nhân vn sâu sc. nc ta, trong nhng nm qua, mt s chuyên gia cùng vi cng ng ngi ic bc u ã tp hp thng nht c trên 500 kí hiu thng dùng nht làm c s cho vic hình thành h thng ngôn ng kí hiu ca ngi khim thính Vit Nam. + c im ca ngôn ng kí hiu: Ngôn ng kí hiu bao gm: • Các kí hiu: c ch, iu b; nét mt; kí hiu quy c. • Cú pháp: c im ca các kí hiu: S dng c hai tay và ngón tay, hng ca bàn tay v phía trc, chuyn ng ca tay phía trc ngc, trong khong không gian không vt quá b ngang ca c th. Tay, ngón tay chuyn ng theo các hng: lên, xung, trong, ngoài, tròn theo chiu kim ng h hay ngc, hai tay chuyn ng cùng chiu hay ngc chiu nhau — Phng pháp dy ngôn ng kí hiu: Giáo viên mun dy tr có hiu qu thì trc ht phi hiu tr thông qua kí hiu ca bn thân a tr. Mi tr u có cách ra hiu không ging nhau, giáo viên phi tìm hiu và s dng nhng kí hiu riêng ca tr trc khi dy tr nhng kí hiu quy c. Dy tr kí hiu thông qua giao tip vi tr hàng ngày. Tn dng nhng tình hung c th ang xy ra dy tr s dng kí hiu kt hp vi ch vit và ting nói. Ví d dy tr “qu cam”, cn dy tr biu th bng kí hiu, bng nói và bng ch vit. Trong ging dy, nhiu t ng, nhiu biu tng tr không hiu, giáo viên có th gii thích cho tr bng ngôn ng kí hiu. Bng cách này tr s lnh hi kin thc d hn so vi khi ta s dng hoàn toàn bng ngôn ng nói, tr s hc c cách dùng nhng kí hiu mi. GIO DC HO NHP HC SINH KHIM THNH, HC SINH KHUYT TT VN NG | 179
46. Dy tr s dng kí hiu cn c tin hành song song vi vic dy tr hc kin thc mi bng ngôn ng nói. Do ó, giáo viên có th dy tr vào nhng lúc cn thit trong sut quá trình hc tp. * Giao tip tng hp: — Các hình thc giao tip ca tr khim thính: Tr khim thính nhn thc th gii xung quanh, cng nh giao tip vi mi ngi ch yu bng c ch, iu b, nét mt. Tr càng ln lên thì nhng k nng này càng phát trin. + Bng th giác, tr có th tìm hiu môi trng, nhng s vt, hin tng xung quanh. ây là cách giao tip ch yu, quan trng nht và rt phát trin tr khim thính. + Giao tip bng li nói, nghe — là cách giao tip ph thông nht mà mi ngi s dng trong lao ng, hc tp và sinh hot hng ngày. Tr khim thính khi n trng c nói, hc vit, ng thi vi nhng kin thc khoa hc khác nh tr bình thng. Ting nói ca tr khi phát ra có th cha rõ ràng, nhng tr cng có th din t c nhng suy ngh ý kin ca mình cho ngi khác hiu bng li (ting nói và ch vit). + Trong giao tip vi mi ngi, tr cn tip thu y thông tin khi nghe ngi khác nói. Tr khim thính s dùng phn thính lc còn li ca mình vi s tr giúp ca máy tr thính nghe. c bit tr khim thính kh nng c hình ming ca tr rt phát trin. Tr có th nhn bit li nói ca mình qua hình ming ca ngi i thoi. Tr c hun luyn, tip xúc nhiu s c hình ming nhanh và tip thu c phn ln thông tin. Nh vy: Giao tip tng hp là s kt hp tt c các cách tip nhn thông tin (nhìn, c hình ming, nghe ), truyn t thông tin (kí hiu, c ch iu b, nét mt, nói, ch cái ngón tay, vit ) trong giao tip ca tr khim thính — gi là giao tip tng hp. Giao tip tng hp giúp tr khim thính m rng giao lu vi mi ngi và ngc li, mi ngi có th giao lu và hiu nhau hn — quá trình ging dy s mang li nhng hiu qu tt hn. — iu kin thc hin giao tip tng hp trong lp hoà nhp: + i vi giáo viên: • Nm vng c im giao tip ca hc sinh lp mình: kh nng ngôn ng nói, ngôn ng c ch iu b trong giao tip, nm vng tn sut các cách giao tip c s dng tr. 180 | MODULE TH 11
47. • Giáo viên cn bit s dng ngôn ng kí hiu, ch cái ngón tay phi hp vi ngôn ng nói mt cách thành tho. Bit lúc nào s dng cách nào, lúc nào cn phi hp nhiu cách tr có th tip thu c tt nht. • Không bao gi ch dùng ting nói giao tip vi tr khim thính. • Bit cách t chc ng viên hc sinh trong lp giao tip vi tr bng mi cách. + i vi tr khim thính: • Luôn luôn hc nói và t rèn luyn nói trong giao tip vi bn trong lp. • S dng máy nghe thng xuyên. • Thuc ch cái ngón tay và kí hiu. + i vi hc sinh trong lp: • Thng xuyên giao tip vi bn khim thính và có ý thc hc hi, giúp bn. • Thuc và s dng cách kí hiu, ch cái ngón tay. — Thc hin giao tip tng hp trong giáo dc hoà nhp: + Luôn luôn có ý thc làm th nào tr ic tip thu c ti a lng thông tin cn truyn t. + Kt hp nói — vit — ch cái ngón tay — kí hiu trong ging dy. + Trc quan là mt trong nhng iu kin quan trng nht hc sinh tip thu kin thc trên lp. + To nhiu c hi tr khim thính th hin suy ngh, ý kin ca mình trc lp. ng viên, khen thng tr kp thi. * Phát trin k nng giao tip ca tr khim thính: — Tr khim thính không có ngha là tr câm, không th giao tip vi mi ngi bng li nói. Có iu tr khim thính giao tip vi nhau và giao tip vi mi ngi không ging nh nhng ngi nghe bình thng nói chuyn vi nhau. Tr có cách giao tip riêng. Vì vy chúng ta cn giúp tr phát trin các k nng giao tip ó. — K nng giao tip nói chung bao gm: + K nng tip nhn thông tin (hiu). + K nng truyn t thông tin (din t). — Phát trin k nng giao tip tr khim thính tc là phát trin kh nng hiu c thông tin do ngi khác truyn t, ng thi din t sao cho mi ngi hiu c mình. GIO DC HO NHP HC SINH KHIM THNH, HC SINH KHUYT TT VN NG | 181
48. phát trin k nng này tr, giáo viên, c bit là cha m tr cn lu ý nhng vn sau: + Luôn luôn nói chuyn vui v vi tr. Hãy coi tr khim thính nh nhng tr nghe khác nói chuyn vi tr, c cho tr nghe, hát cho tr nghe và cùng chi vi tr. + To cho tr nhiu c hi giao tip vi mi ngi. To cho tr nhng tình hung giao tip khác nhau trong hc tp, trong sinh hot, vui chi hàng ngày. Tr cn c rèn luyn phát trin nhng k nng trong nhng tình hung vi nhng mc ích khác nhau. Ví d: tr cn c áp ng nhu cu nào ó, hay òi hi tr cn làm mt vic nào ó Ngha là chúng ta gi m cho tr nhng c hi giao tip. + Thông thng, tr khim thính không thích dùng ngôn ng nói giao tip vi mi ngi (mc dù tr có th dùng) mà thng hay dùng hành ng, c ch, iu b, nét mt biu hin nhng suy ngh, nhng ý kin ca mình vi ngi khác. Chúng ta tuyt i không nên cm oán tr giao tip bng nhng cách ó, mà ngc li cn khuyn khích và dy tr s dng. + Mt trong nhng vn quan trng giúp tr phát trin k nng giao tip là chúng ta cn phi hiu tr thông qua nhng cách giao tip ca tr. 3. ĐÁNH GIÁ Cho bit ý kin ca bn bng cách ánh du x vào mt ô tng ng di ây: STT Ni dung úng Sai 1 Tr khim thính không thích hc nói. 2 Tr khim thính không th nói. 3 Tr khim thính có kh nng hc hình ming. 4 Tr khim thính không thích giao tip vi bn. Ngôn ng kí hiu là ngôn ng c nht ca ngi 5 khim thính. 182 | MODULE TH 11
49. STT Ni dung úng Sai 6 Không nghe c thì không nói c. 7 Tr khim thính hc tt nht bng nhìn và nghe. 8 Khim thính là hoàn toàn không nghe c. Tr khim thính hc chm hn tr nghe rõ 3 — 5 9 nm. Ngôn ng ca tr khim thính chm phát trin 10 mt cách nghiêm trng. Quy lut hình thành ngôn ng tr khim thính 11 nh tr bình thng. Nói chuyn vi tr khim thính là c hi giúp tr 12 hc nói. Ch có các nhà chuyên môn mi có th dy tr 13 khim thính phát âm. Nội dung 3 ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ GIÁO DỤC HỌC SINH KHIẾM THÍNH 1. MỤC TIÊU 1.1. Kiến thức — Phân tích c các phng pháp ánh giá kt qu giáo dc hc sinh khim thính. — Phân tích c ánh giá kt qu hc tp ca hc sinh khim thính trong môn ting Vit và các môn hc khác. 1.2. Kĩ năng Biên son c phiu ánh giá mt s bài hc môn ting Vit cho hc sinh khim thính. 1.3. Thái độ Có thái úng n và tin tng vào vic lnh hi tri thc ca hc sinh khim thính. GIO DC HO NHP HC SINH KHIM THNH, HC SINH KHUYT TT VN NG | 183
50. 2. ĐIỀU KIỆN CẦN THIẾT Tài liu tham kho: + Giáo dc hoà nhp hc sinh khim thính cp tiu hc , NXB Lao ng, 2006. + Phng pháp giáo dc hoà nhp hc sinh khuyt tt , NXB Giáo dc, 2006. + Qun lí giáo dc hoà nhp , NXB Ph n, 2010. 3. CÁC HOẠT ĐỘNG Hoạt động 1: Giới thiệu các phương pháp đánh giá kết quả giáo dục học sinh khiếm thính 1. NHIỆM VỤ Bn ã c tài liu v thc hin ánh giá kt qu giáo dc hc sinh khim thính, hãy nh li và vit ra suy ngh, hiu bit ca mình v: * Ni dung ánh giá: 184 | MODULE TH 11
51. * Các phng pháp ánh giá: 2. THÔNG TIN PHẢN HỒI a. ánh giá kt qu hc tp ca hc sinh Thành phn th t ca thit k và tin hành gi hc có hiu qu là ánh giá kt qu. Chúng tôi s dng cách ánh giá theo các mc khác nhau th hin mc chân thc ca kt qu. S chân thc ca kt qu hc tp c xut hin khi hc sinh mong mun th hin nhng gì chim lnh c theo cách riêng ca mình. Do c thù ca lp hoà nhp, nên không th áp dng hoàn toàn cách ánh giá i vi tr bình thng vào ánh giá tr khuyt tt, vic ánh giá bài hc cng có nhng thay i, iu chnh cho phù hp. Ni dung ánh giá cn c xem xét c các kt qu cui cùng và c tin trình gi hc. * ánh giá kt qu lnh hi kin thc, k nng, thái ca hc sinh: — i vi hc sinh bình thng, giáo viên cn nm c: + So vi mc tiêu ra, tr ã t c gì, nm c nhng kin thc nào, mc nào, có nhng kin thc nào cha nm chc, nguyên nhân ti sao. + Tr có nhng k nng gì sau bài hc, nhng k nng ó t c mc nào, có kh nng vn dng vào thc t cuc sng không. + Các nhim v và bài tp c giao có hoàn thành không; nu có thì mc nào, nu cha thì nguyên do ti sao GIO DC HO NHP HC SINH KHIM THNH, HC SINH KHUYT TT VN NG | 185
52. + Thái hc tp ca tr trong gi hc nh th nào, có tích cc, hng thú hay th , không quan tâm tit hc mang li iu gì mi m và b ích i vi tr. — i vi hc sinh khuyt tt: + Tr khuyt tt mc nh c ánh giá nh tr bình thng. i vi tr khuyt tt nng, vic ánh giá cn vn dng mt cách linh hot và sáng to, da trên mc tiêu riêng ng viên, khích l tr t c kt qu ngày càng tt hn. Thông thng, do hn ch v nghe — nói nên các hình thc ánh giá i vi hc sinh khuyt tt cn linh hot da vào nhng kh nng biu t khác, nh thông qua ch vit hoc s tham gia vào bài hc + ánh giá thông qua ch vit áp dng i vi nhng ni dung mà tr không th dùng li din t, ch có th thông qua ch vit. ánh giá hiu qu bài hc thông qua ch vit ngha là: giáo viên xem xét, ánh giá cách trình bày bài tp, tr li câu hi trên giy, mc hiu ni dung và thc hin các test theo yêu cu t ra. Ví d: trong nhng bài tp yêu cu c s, có th thay th hình thc c bng li, bng hình thc “c bng ch vit” nh: s c là 213, thì tr khuyt tt vit ra giy là “hai trm mi ba”. Mc dù không linh hot nh ngôn ng nói, nhng hình thc ch vit là công c c lc giúp tr khuyt tt trình bày và th hin ý tng, kin thc, k nng mình hc c vi nhng ngi xung quanh, làm c s cho vic ánh giá hiu qu giáo dc. + ánh giá thông qua ch cái ngón tay. Hình thc này áp dng khi hc sinh khuyt tt cn th hin thông tin mt cách trc tip qua phng pháp àm thoi. Thay vì trình bày bng li, hc sinh khuyt tt có th mô t nhng ni dung ó bng ch cái ngón tay. Tuy nhiên hình thc này ch c xem là hình thc b tr vì nu ánh giá hiu qu bài hc ch da vào ch cái ngón tay s mt rt nhiu thi gian và nó ch phù hp vi nhng thông tin ngn, gn, tr li nhanh. + ánh giá thông qua tính tích cc tham gia vào bài hc. Trong quá trình thc hin k hoch gi hc, cn chú ý to c hi cho tr khuyt tt tham gia vào mi hot ng. Hiu qu bài hc còn c ánh giá qua s tham gia ca hc sinh khuyt tt trong quá trình tham gia xây dng ý kin, tr li các câu hi, có nhng thc mc xoay quanh ni dung bài. S tham gia trong hot ng nhóm, hiu qu ca nhng ln tham gia Trong giáo dc hoà nhp, yu t tham gia tích cc vào mi hot ng ca các i tng hc sinh là mt tiêu chí ánh giá hiu qu ca bài hc. 186 | MODULE TH 11
53. * ánh giá tính tích cc, hng thú tham gia hc tp ca hc sinh: Gi hc din ra sôi ni, các tình hung có vn t ra c hc sinh nhit tình tham gia gii quyt. Các hot ng nhóm phi c m bo cho mi thành viên u tích cc tham gia, các yêu cu c thc hin hc sinh khuyt tt u c tham gia các hot ng hc tp cùng vi c lp, c phát biu và bày t ý kin bng ngôn ng ca mình, c tôn trng ý kin b. Phng pháp ánh giá * Phng pháp quan sát: — Quan sát nhm mc ích thu thp thông tin v tr qua các lnh vc c th nh hành vi, nhn thc, giao tip, hoà nhp xã hi ng thi, quan sát còn phát hin kh nng (mt tích cc) và nhu cu (mt khó khn, nhng hn ch cn c h tr, giúp ) ca tr làm c s cho vic lp k hoch giáo dc cá nhân. — Trong ánh giá, cn s dng c hai hình thc quan sát: + Quan sát ch nh: quan sát có k hoch, có h thng, tp trung tìm nhng vn cn thit. + Quan sát không ch nh: quan sát t nhiên. — Quan sát cn c tin hành trong mi hot ng ca tr: hc tp, vui chi, lao ng mi ni, mi lúc; quan sát lúc tr hot ng mt mình hay cùng bn bè hoc vi ngi khác; quan sát tr trong nhng trng thái khác nhau, vui, bun * àm thoi/ vn áp: Vn áp là mt trong nhng cách thu thp thông tin v s hiu bit ca tr. Nhiu tr, do nhng hn ch nht nh, rt khó khn hoc không có kh nng vit, vic ánh giá bng vn áp s giúp giáo viên xác nh c vic nm bt các kin thc ca tr. Trong àm thoi, iu quan trng nht là phi tp trung, chú ý lng nghe tr tr li, bình tnh, kiên trì, ci m, t nhiên, tránh áp t * Xem xét sn phm ca hc sinh: Sn phm tr làm ra phn ánh nng lc và trình ca tr. Sn phm cho thy c mc nm bt và vn dng kin thc và k nng vào vic thc hin nhim v. Qua ánh giá sn phm ca hc sinh, giáo viên thy c nhng khó khn ca tr. T ó, tìm cách giúp tr khc phc. Sn GIO DC HO NHP HC SINH KHIM THNH, HC SINH KHUYT TT VN NG | 187
54. phm ca hc sinh là nhng bài kim tra, v ghi chép các gi hc, v làm bài tp, nhng sn phm tr làm c các gi th công, lao ng, thc hành Khi ánh giá các sn phm ca hc sinh, giáo viên phi i chiu vi tiêu chun, yêu cu và tin b ca tr. * Trc nghim (test) và bài tp: Test là nhng dng bài tp trc nghim nhm xác nh kh nng, s tin b ca tr theo tng mt hoc tng th. ng thi giáo viên hiu/bit c hiu qu dy hc ca mình. Khi s dng bài tp nói chung, test nói riêng ánh giá kt qu giáo dc tr khuyt tt, cn phi xác nh tính cht, chc nng, c im và yêu cu ca tng loi bài tp, bài test. Biên son các bài trc nghim/ test cn phù hp vi nhng c im ca i tng hc sinh c th. Vic cho im i vi tr khuyt tt cng cn mang tính cht ng viên khuyn khích và cn c vào mc tin b ca tr. 3. ĐÁNH GIÁ Bn hãy trao i vi ng nghip và tr li các câu hi sau: Câu 1: ánh giá kt qu hc tp ca hc sinh khim thính gm nhng ni dung nào? Câu 2: Nêu các phng pháp ánh giá kt qu giáo dc hc sinh khim thính. Hoạt động 2: Đánh giá kết quả học tập của học sinh khiếm thính theo các nội dung môn học 1. NHIỆM VỤ Bn ã c tài liu và thc hin ánh giá kt qu hc tp ca hc sinh khim thính, hãy nh li và vit ra nhng suy ngh, hiu bit ca mình v: * ánh giá k nng xã hi: 188 | MODULE TH 11
55. * ánh giá kt qu hc tp: 2. THÔNG TIN PHẢN HỒI * ánh giá các k nng xã hi: nh tr bình thng. * ánh giá kt qu hc tp: — Môn Th dc và To hình: ánh giá nh mi tr. — Môn Làm quen vi môi trng xung quanh và môn Làm quen vi biu tng toán hc: ánh giá nh mi tr, ch thay i phng pháp ánh giá (ch yu là biu t bng ngôn ng c ch). — Phân môn Làm quen vi tác phm vn hc: Ch yu kim tra kh nng hiu, chú ý n ni dung chính, không quá chú trng n t n l không nm trong ng cnh. Da trên kh nng ca tr, giáo viên có th áp dng mt trong các hình thc sau ây: + K thành li (i vi tr có kh nng nói). + Hiu: hiu ni dung chính ca bài (tr hiu mình “nghe” gì). + Hiu ni dung chính ca on. + Hiu ni dung cm t và câu. + Hiu tng t. — Âm nhc: Tr có th biu t bng ngôn ng c ch, làm các ng tác cùng các bn. 3. ĐÁNH GIÁ Bn hãy trao i vi ng nghip và tr li các câu hi di ây: Câu 1: Gii thích lí do ánh giá theo k hoch giáo dc cá nhân và theo tip cn tng th i vi tr khim thính. Câu 2: Bn cho bit ý kin ca mình v các phng án ánh giá c th v k nng xã hi, hc vn ca tr khim thính. GIO DC HO NHP HC SINH KHIM THNH, HC SINH KHUYT TT VN NG | 189
56. Phần 2: TỔ CHỨC GIÁO DỤC HOÀ NHẬP CHO HỌC SINH KHUYẾT TẬT VẬN ĐỘNG A. TỔNG QUAN Tr khuyt tt vn ng chim t l khá cao trong s tr khuyt tt. Tuy nhiên nhng tr em này phn ln có trí tu phát trin bình thng nh nhng tr em khác không khuyt tt. Khuyt tt vn ng khá a dng và có th do nhiu nguyên nhân và xut hin các phn khác nhau ca c th. Do vy, trong quá trình dy hc, giáo viên cn xác nh rõ nhng khó khn ca tr và trên c s ó có nhng h tr, iu chnh cn thit cho tr. B. MỤC TIÊU 1. KIẾN THỨC — Phát hin c tr khuyt tt vn ng. — Nêu c nng lc, nhu cu ca tr khuyt tt vn ng. — Nêu c các phng án iu chnh trong dy hc tr. — Nêu c cách ánh giá kt qu hc tp ca tr khuyt tt vn ng. 2. KĨ NĂNG — Xác nh c nng lc, nhu cu ca tr khuyt tt vn ng. — Áp dng mt s k nng h tr tr khuyt tt vn ng trong hc tp và phát trin. 3. THÁI ĐỘ — Có hành vi ng x phù hp vi tr khó khn v vn ng. — Tin tng vào kh nng phát trin và hc tp ca tr khuyt tt vn ng. — Có ý thc xây dng và to iu kin cho tr tham gia mi hot ng giáo dc trong và ngoài nhà trng. 190 | MODULE TH 11
57. C. ĐIỀU KIỆN CẦN THIẾT — iu kin tiên quyt khi hc tiu module: ã hc xong module v t chc giáo dc hoà nhp tr khim thính, t chc giáo dc hoà nhp tr khó khn v hc. — Tài liu hc tp: + Phc hi chc nng da vào cng ng, NXB Y hc, 2005. + Giáo dc hoà nhp tr khuyt tt cp tiu hc , NXB Lao ng — Xã hi, 2006. + Giáo dc hoà nhp tr khuyt tt vn ng , Hà Ni, 1994. + ánh giá kt qu giáo dc tr khuyt tt hc hoà nhp, Tp chí Giáo dc s 60, nm 2003. D. NỘI DUNG Nội dung 1 KHÁI NIỆM HỌC SINH KHUYẾT TẬT VẬN ĐỘNG 1. MỤC TIÊU 1.1. Kiến thức Phân tích c các khái nim khuyt tt vn ng, các dng khuyt tt vn ng, nguyên nhân gây khuyt tt vn ng. 1.2. Kĩ năng Xác nh c nng lc, nhu cu và nhng khó khn ca tr. 1.3. Thái độ Có thái úng n i tr khuyt tt vn ng. 2. ĐIỀU KIỆN CẦN THIẾT ĐỂ THỰC HIỆN CHỦ ĐỀ Tài liu tham kho: — Phc hi chc nng da vào cng ng, NXB Y hc, 2005. — Giáo dc hoà nhp tr khuyt tt vn ng, Hà Ni, 1994. GIO DC HO NHP HC SINH KHIM THNH, HC SINH KHUYT TT VN NG | 191
58. — Các tài liu hc tp khác: H thng các bài tp thc hành, câu hi ôn tp, tình hung tho lun cho ch , s . 3. CÁC HOẠT ĐỘNG Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm học sinh khuyết tật vận động 1. NHIỆM VỤ Bn ã c nhng tài liu vit v tr khuyt tt vn ng, ã tip xúc và giáo dc hoà nhp cho tr khuyt tt vn ng, bn hiu th nào là tr khuyt tt vn ng? Hãy vit ra suy ngh và hiu bit ca mình theo gi ý sau: — Tr khuyt tt vn ng là: — Du hiu nhn din: — Nguyên nhân: 192 | MODULE TH 11
59. 2. THÔNG TIN PHẢN HỒI a. Khái nim Tr khuyt tt vn ng là tr khó khn v vn ng. ó là nhng tr b tn thng các c quan vn ng tay, chân, hoc ct sng gây khó khn v cm, nm, nm, ngi, i, ng và di chuyn. b. Du hiu nhn din — Du hiu ni bt: Tr 10 tháng tui không t ngi mt mình, tr 2 tui không có kh nng t i mt mình, tr 4 tui không có kh nng t cân bng trên 1 chân trong mt thi gian ngn, tr vn ng khó khn hn so vi tr cùng tui. — Da vào các mc phát trin vn ng ca tr, có th phát hin sm tr khuyt tt vn ng nu tr có nhng biu hin nh sau: Tháng tui Du hiu nhn bit ca tr t nm nga mà tr không có c ng chân, không co 1 tháng p, nâng chân, a chân lên trên. 2 tháng Không th ngng ct u khi t nm sp. 3 tháng Không gi u t ngng khi b ngi. Không th ngi thng khi c t ta lng và u ngng 4 tháng thng. 5 tháng Không bit p mnh tay, chân trong bn nc khi tm. Không a tay vi ra trc, t nm tr không t lt 6 tháng ngc. Không bit ngi, ng mt lúc khi không có ngi , 7 tháng ng trên hai chân không vng khi c . 8 tháng Không th bc i khi c gi t th ng. Không th ta vào bàn, gh bc i vi s giúp ca 10 tháng ngi ln. GIO DC HO NHP HC SINH KHIM THNH, HC SINH KHUYT TT VN NG | 193
60. Tháng tui Du hiu nhn bit ca tr Không th t ng mt mình và bò bng hai tay, hai 12 tháng chân. 13 tháng Không t mình ng lên và i vài bc xiêu vo. 15 tháng Không th t mình i xiêu vo vài bc và trèo cu thang. Không th t i mt cách vng vàng, ném c bóng, cúi 18 tháng nht bóng mà không ngã. 21 tháng Không th t trèo lên gh, không th bc lên cu thang. Không th t lên xung cu thang tng bc bng hai 24 tháng chân và chy vng. Không th t nhy chm chân, i nhón trên u bàn 33 tháng chân. Không th chy theo và dùng chân á bóng, chy trên 48 tháng u ngón chân và trèo lên xe p, xe ba bánh. Không t lên xung cu thang bng hai chân i nhau 54 tháng mi bc. Không th p ny bóng, nhy lò cò, lên xung cu thang 60 tháng d dàng. Khi thy tr có nhng du hiu nh trên giáo viên và gia ình cn cho tr i khám và can thip sm cho tr. c. Nguyên nhân — Tr b d tt bm sinh hoc do tai nn, tn thng mc phi trong quá trình nuôi dng; + Tr b d tt tay, chân: khoèo chân, dính ngón, dính khoeo chân, bàn chân hoc mt bàn chân b xoay (gp mu) vào trong Chân, tay ct, teo nh c + Tr mt mt phn hoc mt b phn c th. + Tr b trt khp háng, x cng khp. Chân t th khác nhau, chi ngn, chi dài, bnh do tn thng trong thi kì bào thai. — Tr b bnh tt gây bin chng, li di chng: 194 | MODULE TH 11
61. + Tr b bi não: Khi mi sinh, tr b vàng da dn n bi não làm cho trng lc c gim, phn x gân xng yu, tr không c ng nâng c tay, chân, u, c. Tr không th ly, trn, bò c nh các tr cùng tui. Hoc tr b co cng c toàn thân bt thng do bi não th co cng. Tay, chân, mt phn c th b co cng, rung git tng cn hoc liên tc, có th gp trong bi não, múa vn. + Tr b di chng ca bi lit: lit nhóm c gc ch sau mt cn st, a chy nh, thng lit chân, tay không i xng. + Tr b lit c mm nhn t âu nm yên mt ch không ca quy tay, chân hoc ch mt na ngi ca quy c, có th b lit do tn thng thn kinh. + Tr b d tt vùng u c, tng trng lc c, c co cng trong mt s di chng ca bnh có tn thng não, tr không th c ng c tay chân và thân mình. + Tr b lit t chi t t do lao màng não, lao t sng. + Tr b au khp, cng khp, i li vo lch mt bên do bi lit, bi não, viêm x cng khp. + Tr ng hoc i li u gi chm, bàn chân choãi xa nhau (chân ch X) do còi xng nng, bin dng. + Tr i li phi chng chân do bi lit, lon dng c, viêm khp. + Cong vo ct sng, n ct sng, gù do bnh viêm xng, viêm khp t sng, thay i t th nm, ngi gp khó khn. + Tay chân hoc mt phn c th có c ng bt thng không kim soát c, có khi co git, tím tái, sùi bt mép, sau vài phút tr li bình thng gp trong ng kinh. 3. ĐÁNH GIÁ Câu 1. Nêu khái nim và du hiu nhn bit v tr khuyt tt vn ng. Câu 2. Nêu nhng nguyên nhân dn n tr b khuyt tt vn ng. GIO DC HO NHP HC SINH KHIM THNH, HC SINH KHUYT TT VN NG | 195
62. Hoạt động 2: Thực hành xác định và tìm hiểu về học sinh khuyết tật vận động (Thông tin ngun cho hot ng 2: các tài liu ã gii thiu trên) 1. NHIM V Nghiên cu phiu ánh giá nng lc và nhu cu di ây và quan sát 01 tr khuyt tt vn ng, trao i vi ph huynh tr và in vào phiu. PHIU ÁNH GIÁ NNG LC VÀ NHU CU TR KHÓ KHN VN NG — Nguyên nhân khó khn vn ng: — Thi gian b khó khn vn ng: — ánh giá kh nng vn ng: + C ng c: Bình thng Không bình thng + C ng thân mình: Bình thng Không bình thng + C ng tay: Bình thng Không bình thng + C ng ngón tay: Bình thng Không bình thng + C ng chân: Bình thng Không bình thng + Bò: Bình thng Không bình thng + Ngi: T lp Cn tr giúp Không làm c + ng: T lp Cn tr giúp Không làm c + i: T lp Cn tr giúp Không làm c — Khám lng giá ca bác s phc hi chc nng: + Thn kinh: • Phn x gân xng: Bình thng Tng Gim • Trng lc c : Tng Gim • C ng bt thng: Có Không • Thng bng/iu hp: Bình thng Không bình thng 196 | MODULE TH 11
63. • Dng lit Lit cng Lit mm Lit 1 tay Lit 2 tay Lit 1 chân Lit 2 chân Lit 1/2 thân Lit toàn thân + C xng khp: • Vai: Bình thng Không bình thng • Khuu: Bình thng Không bình thng • C tay: Bình thng Không bình thng • Bàn/ngón tay: Bình thng Không bình thng • Háng: Bình thng Không bình thng • Gi: Bình thng Không bình thng • C chân: Bình thng Không bình thng • Bàn/ngón chân: Bình thng Không bình thng • Ct sng: Bình thng Không bình thng • au khp: Có Không • Bin dng khp: Có Không • C: Teo Không teo + Mm ct: • Ct 1 tay Ct 2 tay • Ct 1 chân Ct 2 chân + Sinh hot: c lp Tr giúp 1 phn Ph thuc V sinh cá nhân Mc qun áo n ung + Dng c tr giúp phc hi chc nng, sinh hot và hc tp: GIO DC HO NHP HC SINH KHIM THNH, HC SINH KHUYT TT VN NG | 197
64. • luyn tp: Ròng rc Qu t Lò xo bóp Thang tng Thanh song song Gh bi não Khung ng • chnh hình: Np c tay Np c chân Np gi Np ct sng Dây chnh hình ai nâng c Chân gi Tay gi • di chuyn và hc: Xe y Xe ln Xe lc Nng Gy m tay m gi Khung i Bút vit thng Bút vit c bit Các dng c cn thit khác: + Hin trng môi trng gia ình và nhà trng + Chn oán: — ánh giá ca chuyên gia giáo dc: + Nhn thc, trí tu, hành vi, giao tip: • Nhn thc/ trí tu: Bình thng Không bình thng • Hành vi: Bình thng Không bình thng • Giao tip: Bình thng Không bình thng • Ngôn ng: Bình thng Không bình thng + Kh nng giáo dc: • Tr t i hc: Có Không • Nu không, vì sao: • S dng dùng hc tp: • Cm bút: Có Không • Cách cm bút: Tay phi Tay trái Chân phi Chân trái Ming Tr giúp 198 | MODULE TH 11