Giáo trình Thực tập Trắc địa 1 - Chương 4: Thiết kế, đo đạc và bình sai đường chuyền kinh vĩ - Đại học Nông nghiệp Hà Nội

Nội dung text: Giáo trình Thực tập Trắc địa 1 - Chương 4: Thiết kế, đo đạc và bình sai đường chuyền kinh vĩ - Đại học Nông nghiệp Hà Nội

1. Ch ươ ng 4 THI T K, ðO ðC VÀ BÌNH SAI ðƯNG CHUY N KINH V Ĩ 4.1 CÁC D NG ðƯNG CHUY N Tr ưc khi ti n hành đo v b n đ , bình đ tr ưc h t ph i xây d ng đưc l ưi kh ng ch đo v , l ưi kh ng ch đo v là c p l ưi kh ng ch cu i cùng v t a đ và đ cao ph c v tr c ti p cho vi c đo v bình đ, b n đ . Lưi kh ng ch đo v đưc chêm dày d a vào các đim kh ng ch Nhà n ưc, tuy nhiên n u trong khu v c đo v ch ưa cĩ đim kh ng ch Nhà nưc ho c đim kh ng ch quá xa thì cĩ th dùng h t a đ và đ cao gi đ nh. Lưi kh ng ch đo v m t b ng đưc thành l p theo các ph ươ ng pháp nh ư l ưi tam giác nh , đưng chuy n kinh v ĩ ho c ph ươ ng pháp giao h i gĩc, giao h i c nh. Trong đĩ ph ươ ng pháp đưng chuy n kinh v ĩ đưc s d ng nhi u nh t hi n nay. ðưng chuy n kinh v ĩ g m t p h p các đim liên k t v i nhau t o thành đưng gãy khúc, đo chi u dài t t c các c nh và đo t t c các gĩc s xác đ nh đưc t a đ các đim trong đưng chuy n. Các d ng đưng chuy n kinh v ĩ: 4.1.1. ðưng chuy n kinh v ĩ phù h p: Là đưng chuy n n i 2 đim c p cao đã bi t t a đ . N u trong khu v c đo v cĩ t 2 đim kh ng ch t a đ c p cao tr lên và 2 đim này cách xa nhau thì ta thi t k đưng chuy n kinh v ĩ phù h p. N u trong khu đo khơng cĩ đ đim kh ng ch đ t o thành c nh g c thì ta ph i ch n m t c nh làm c nh kh i đ u đ đo ph ươ ng v . β2 B 1 n D β1 S2 S1 A 2 C Hình 4.1 Trong hình 4.1, các đim A, B, C, D là các đim c p cao đã bi t t a đ . 4.1.2. ðưng chuy n khép kín. Là d ng đưng chuy n xu t phát t 1 đim và khép tr l i đúng đim đĩ. ðưng chuy n kinh v ĩ khép kín đưc xây d ng trong tr ưng h p khu v c đo v đã cĩ đim kh ng ch c p cao ho c ch ưa cĩ đim kh ng ch c p cao. n n B γ βn α Sn 0 βn Sn β A 1 A β 1 S1 β2 S1 β2 1 β3 β S2 S3 1 2 S2 S3 2 Hình 4.2 Hình 4.3 Tr ưng ð i h c Nơng nghi p Hà N i – Giáo trình Thc t p Tr c đa 1 38
2. Trong hình 4.2 đim A, B là đim g c đã bi t t a đ , đ chuy n ph ươ ng v cho t t c các c nh trong đưng chuy n ph i đo n i c nh g c v i c nh trong đưng chuy n, gĩc γ đưc gi là gĩc đo n i ph ươ ng v . Trong hình 4.3 ch cĩ 1 đim g c vì v y đ tính đưc gĩc ph ươ ng v cho các c nh ph i ti n hành đo gĩc ph ươ ng v cho 1 c nh đưc ch n làm c nh kh i đ u. 4.1.3. ðưng chuy n treo. Là đưng chuy n xu t phát t 1 c nh g c và khơng n i v đim c p cao khác. B n A Hình 4.4 4.1.4 L ưi đưng chuy n. Gm nhi u tuy n đưng chuy n phù h p ho c khép kín t o thành l ưi đưng chuy n. 1 2 F B N3 N A D N2 C Hình 4.5 4.2 NGUYÊN TC THI T K ðƯNG CHUY N KINH VĨ Tr ưc khi thi t k đưng chuy n c n nghiên c u b n đ c ũ, nh hàng khơng (n u cĩ), nghiên c u đ a hình, đa v t khu đo, tìm ki m các đim kh ng ch c p cao đã cĩ và đánh giá xem chúng cịn s d ng đưc hay khơng. Căn c vào đc đim đ a hình, đa v t đ ng th i d a vào các đim c p cao đ thi t k đưng chuy n d ng phù h p, đưng chuy n khép kín, đưng chuy n treo hay lưi đưng chuy n. Nu trong khu v c đo v ch ưa cĩ đim g c t a đ cĩ th gi đ nh m t đim g c, t a đ các đim tính theo t a đ gi đ nh. ðưng chuy n thi t k ph i đ m b o các tiêu chu n k thu t sau: - Chi u dài c nh trung bình 150m ÷250m. - C nh dài nh t khơng v ưt quá 350m. - C nh ng n nh t khơng nh h ơn 20m. - Sai s trung ph ươ ng đo gĩc 30". - Sai s khép t ươ ng đi gi i h n 1:2000 ho c 1:1000. - T ng chi u dài đưng chuy n khơng v ưt quá quy đ nh ghi trong b ng 4.1. Tr ưng ð i h c Nơng nghi p Hà N i – Giáo trình Thc t p Tr c đa 1 39
3. Bng 4.1 T l b n đ Khu v c quang đãng Khu v c r ng núi 1:500 0.6km 1.0km 1:1000 1.2km 1.5km 1:2000 2.0km 3.0km 1:5000 4.0km 5.0km ðim đ t đưng chuy n ph i đ m b o các yêu c u sau: - Các đim c a l ưi đưng chuy n ph i đưc đ t trên n n đ t v ng ch c, thu n l i cho vi c đ t máy đ đo gĩc, đo chi u dài. - ðim đưng chuy n ph i thu n l i cho vi c đo v chi ti t và đo đưc nhi u đim chi ti t nh t. - Các đim đưng chuy n ph i bao trùm tồn b khu v c đo v và tr i đ u trên khu đo. - ðm b o điu ki n thơng h ưng gi a các đim k nhau. - T i các đim đưng chuy n ph i chơn m c đ đánh d u v trí đim, tùy theo yêu c u cơng vi c mà cĩ th s d ng m c lâu dài b ng bê tơng hay m c t m th i b ng c c g . ð đo v thành l p b n đ đa chính thì đưng chuy n kinh v ĩ đt đưc các ch tiêu k thu t quy đnh t i b ng 4.2 Bng 4.2 " TT T l b n đ [S]max (m) mβ fS/[S] KV1 KV2 KV1 KV2 KV1 KV2 Khu v c đơ th 1 1:500, 1:1000, 600 300 15 15 1:4000 1:2500 1:2000 Khu v c nơng thơn 2 1:1000 900 500 15 15 1:4000 1:2000 3 1:2000 2000 1000 15 15 1:4000 1:2000 4 1:5000 4000 2000 15 15 1:4000 1:2000 5 1:10000; 1:25000 8000 6000 15 15 1:4000 1:2000 4.3 ðO ðC ðƯNG CHUY N Sau khi thi t k xong l ưi đưng chuy n ti n hành đo đc l ưi đưng chuy n. Tr ưc khi đo đưng chuy n ph i ki m nghi m và hi u ch nh máy kinh v ĩ và th ưc thép. Ti t t c các đim c a đưng chuy n k c đim c p cao n i v i đưng chuy n ph i đt máy kinh v ĩ đ đo gĩc b ng. Khi đo gĩc ph i quy đ nh rõ h ưng đo gĩc, đo t t c các gĩc bên trái ho c t t c các gĩc bên ph i đưng chuy n, đi v i đưng chuy n kinh v ĩ khép kín ph i đo t t c các gĩc bên trong đưng chuy n. Chi u dài c nh đưng chuy n đưc đo b ng th ưc thép ho c máy tồn đc đin t và ph i đo đi và đo v , đ chênh l ch gi a hai l n đo c a 1 c nh nh h ơn 1:3000. 4.3.1 ðo gĩc trong đưng chuy n. a. ðo gĩc ph ươ ng v c nh kh i đ u. Trong tr ưng h p khu đo ch cĩ 1 đim g c c p cao đã bi t t a đ ho c gi đ nh t a đ 1 đim thì ta ph i ch n 1 c nh g c g n v i đim đĩ làm c nh kh i đ u và ti n hành đo gĩc ph ươ ng v cho c nh đĩ. Cĩ hai cách đ đo gĩc ph ươ ng v : th nh t là dùng máy kinh v ĩ và đa bàn, th hai là dùng máy kinh v ĩ và m t tr i. Tr ưng ð i h c Nơng nghi p Hà N i – Giáo trình Thc t p Tr c đa 1 40
4. 1. ðo b ng máy kinh v ĩ và đa bàn: ð xác đ nh ph ươ ng v c nh AB ta làm nh ư sau: - ðt máy kinh v ĩ cĩ g n đ a bàn t i đim A, đ nh tâm và cân b ng máy chính xác. - ðt s đ c trên bàn đ ngang c a máy kinh v ĩ v 0 00'00", khĩa bàn đ. Quay máy sao cho c c B c c a kim nam châm trùng v i v ch khơng trên đa bàn. M khĩa bàn đ ngang c a máy kinh v ĩ. - Quay máy theo chi u kim đ ng h ng m đ n đim B đc s trên bàn đ ngang c a máy kinh v ĩ đưc gĩc ph ươ ng v c a c nh AB. Ti n hành đo 2 l n, l y giá tr trung bình làm k t qu cu i cùng. 2. ðo b ng máy kinh v ĩ và m t tr i: Trong tr ưng h p khơng cĩ đ a bàn ta cĩ th s d ng h ưng M t tr i m c (H ưng ðơng) ho c h ưng m t tr i l n (H ưng Tây) đ xác đ nh gĩc ph ươ ng v cho c nh kh i đ u. ð xác đ nh gĩc đ nh h ưng c nh AB ta làm nh ư sau: - ðt máy kinh v ĩ t i A, sau khi đ nh tâm và cân b ng máy chính xác đưa bàn đ v 000'00", khĩa bàn đ. ð t máy v trí bàn đ trái quay máy ng m v phía M t tr i m c, m c khĩa bàn đ. Quay máy theo chi u kim đ ng h ng m đ n đim B, đ c s trên bàn đ ngang đưc tr s gĩc β, là gĩc ngang h p b i c nh AB và h ưng ðơng. B B B α A α A T ð T ð β β B N N Hình 4.6 - N u gĩc 0 0 ≤ β ≤ 270 0 thì α = β + 90 0 - N u gĩc β ≥ 270 0 thì α = β - 270 0 Ti n hành t ươ ng t đưc gĩc ph ươ ng v l n đo th hai, l y giá tr trung bình 2 l n đo làm k t qu cu i cùng. b. ðo gĩc đưng chuy n. Các gĩc đưc đo b ng máy kinh v ĩ v i 2 vịng đo, m i vịng đo thay đi tr s h ưng m đ u 90 0. Nu t i đim đ t máy cĩ 2 h ưng đo ta ti n hành đo gĩc đơ n, n u cĩ t 3 h ưng đo tr lên đo gĩc theo ph ươ ng pháp đo gĩc tồn vịng. 4.3.2 ðo c nh trong đưng chuy n. Các c nh c a đưng chuy n đưc đo tr c ti p b ng th ưc thép, máy đo dài ho c máy tồn đc đin t . N u c nh đưng chuy n cĩ đ d c l n ph i đo gĩc nghiêng V đ chuy n t kho ng cách ngang v kho ng cách nghiêng. Tr ưng ð i h c Nơng nghi p Hà N i – Giáo trình Thc t p Tr c đa 1 41
5. 4.4 TÍNH TỐN BÌNH SAI ðƯNG CHUY N KINH VĨ Tr ưc khi bình sai đưng chuy n kinh v ĩ c n ph i ki m tra tồn b s đo gĩc, s đo cnh, v s ơ đ l ưi đưng chuy n, trên s ơ đ ghi rõ tên đim, ch rõ gĩc đo c nh đo. Mc đích cu i cùng c a vi c tính tốn đưng chuy n là tìm to đ chính xác c a các đim c n xác đnh trong đưng chuy n. Do các k t qu đo cĩ t n t i sai s đo nên tr ưc khi tính to đ c n tìm cách phát hi n sai s đo sau đĩ tính tốn hi u ch nh k t qu đo đ các đi lưng đo tho mãn điu ki n tốn h c. Cơng vi c đĩ g i là bình sai đưng chuy n. ði v i các m ng l ưi tr c đa cĩ đ chính xác cao nh ư l ưi tr c đa nhà n ưc, l ưi đa chính c ơ s , lưi đa chính c p I, c p II c n ph i bình sai ch t ch đ h n ch s tích lu sai s s li u g c t h ng cao xu ng h ng th p. ðưng chuy n kinh v ĩ là l ưi kh ng ch đo v cĩ đ chính xác th p ph c v đo v chi ti t đ thành l p b n đ nên ch dùng ph ươ ng pháp bình sai g n đúng. Sau đây s gi i thi u ph ươ ng pháp bình sai g n đúng đưng chuy n kinh v ĩ. 4.4.1 Bình sai đưng chuy n kinh v ĩ khép kín. 1. Bình sai gĩc. - Tính t ng các gĩc đo trong đưng chuy n ∑ β do = β1 + β2 + + βn (4.1) - Tính t ng các gĩc lý thuy t trong đưng chuy n theo cơng th c: o ∑ βlt = (n -2)180 (4.2) β2 β3 - Tính sai s khép gĩc trong đưng chuy n: β1 fβ = ∑ β do - ∑ βlt (4.3) β4 - Tính sai s khép gi i h n c a t ng n gĩc trong β β đưng chuy n: 6 5 fβ gh = ± 1,5t n (4.4) Trong đĩ: t là đ chính xác c a máy đo Hình 4.7 n: s đnh trong đưng chuy n - N u f β > f β gh ch ng t k t qu đo khơng đ t yêu c u nên phi đo l i. - N u f β < f βgh ti n hành phân ph i đ u sai s khép gĩc cho n gĩc đo. S hi u ch nh cho các gĩc là V β: − fβ Vβ = (4.5) n - Ki m tra k t qu tính s hi u ch nh gĩc: ΣVβ = - f β - Tính các gĩc sau bình sai: βi = βi + V β. (4.6) Trong đĩ: βi là gĩc bình sai βi là gĩc đo 2. Bình sai gia s t a đ Da vào các gĩc bình sai tính chuy n gĩc đ nh h ưng cho các c nh Tr ưng ð i h c Nơng nghi p Hà N i – Giáo trình Thc t p Tr c đa 1 42
6. n o αn = αđ + n.180 - ∑βi (4.7) i=1 (Trong tr ưng h p gĩc bên ph i đưng chuy n) Nu gĩc đo bên trái đưng chuy n: n o αn = αđ + ∑βi - n.180 (4.8) i=1 Trong đĩ: αn: là gĩc đnh h ưng c nh th n αđ: là gĩc đnh h ưng c nh m đ u n: s gĩc tính chuy n βi : gĩc bình sai ði v i l ưi nh ư hình v tính chuy n ph ươ ng v b t đ u t c nh 12 và khép tr l i cnh 12. o α23 = α12 + 180 - β2 o α34 = α23 + 180 - β3 . o α61 = α56 + 180 - β6 o α12 = α61 + 180 - β1 Sau khi tính tr l i c nh 12 thì gĩc ph ươ ng v tính đưc ph i đúng b ng gĩc ban đ u. - Tính gia s t a đ theo cơng th c sau: ∆xi = S i.cos αi (4.9) ∆yi = S i.sin αi Ví d : ∆x12 = S 1.cos α12 ∆y12 = S 1.sin α12 - Tính t ng gia s t a đ : n n Σ∆X = ∑ ∆xi Σ∆Y = ∑ ∆yi (4.10) i=1 i=1 - Tính sai s khép gia s t a đ : fx = Σ∆X - Σ∆XLT fy = Σ∆Y - Σ∆YLT Vì trong đưng chuy n kinh v ĩ khép kín Σ∆XLT = 0; Σ∆YLT = 0 nên fx = Σ∆X fy = Σ∆Y (4.11) - Tính sai s khép v trí đim: 2 2 f = fx+ f y (4.12) - Tính sai s t ươ ng đi c a đưng chuy n: 1 f = S (4.13) T[ S ] Tr ưng ð i h c Nơng nghi p Hà N i – Giáo trình Thc t p Tr c đa 1 43
7. Trong đĩ [S] là t ng chi u dài đưng chuy n [S] = S 1 + S 2 + + S n (4.14) 1 1 Nu ≤ ti n hành tính s hi u ch nh gia s t a đ : T T chophep 1 Trong đĩ là sai s khép t ươ ng đi gi i h n. Tchophep - S hi u ch nh gia s t a đ đưc tính theo cơng th c: − f x − f y V∆xi = S ; V∆yi = S (4.15) [S] i [S] i f − f x − y Ví d : V∆x = S1 ; V∆y = S1 12 [S] 12 [S] - Ki m tra vi c tính s hi u ch nh b ng cơng th c: n n ∑V∆xi= − f x ; ∑V∆yi= − f y 1 1 - Tính s gia t a đ đã hi u ch nh: ∆xi = ∆xi + V ∆xi (4.16) ∆yi = ∆yi + V ∆yi Ví d : ∆x12 = ∆x12 + V ∆x12 ∆y12 = ∆y12 + V ∆y12 - Tính t a đ các đim sau bình sai: T a đ các đim sau bình sai b ng t a đ đim tr ưc c ng v i gia s t a đ đã hi u ch nh Ví d : x2 = x 1 + ∆x12 y2 = y 1 + ∆y12 Khi tính t a đ các đim sau bình sai thì tính xu t phát t 1 đim và tính tr l i đúng đim đĩ. T a đ tính đưc ph i đúng b ng t a đ đã bi t Quá trình bình sai tính tốn đưc th hi n trong b ng theo quy đnh. 4.4.2 Bình sai đưng chuy n kinh v ĩ phù h p. Gi s cĩ đưng chuy n kinh v ĩ phù h p nh ư hình 4.8 Hình 4.8 Các gĩc đo β1, β2, , β7, các c nh đo S 1, S 2, , S 7. T a đ các đim A, B, C, D đã bi t. ð bình sai tr ưc tiên ta ti n hành tính gĩc đnh h ưng cho c nh đ u và c nh cu i c a đưng chuy n: Tr ưng ð i h c Nơng nghi p Hà N i – Giáo trình Thc t p Tr c đa 1 44
8. YB − YA YD − YC α AB = arctg ; α CD = arctg X B − X A X D − X C 1. Bình sai gĩc: - Tính t ng các gĩc đo trong đưng chuy n ∑ β do = β1 + β2 + + βn - Tính t ng các gĩc lý thuy t trong đưng chuy n theo cơng th c: Nu gĩc đo n m bên trái đưng chuy n ta cĩ: o ∑ βlt = αc -α d + n.180 (4.17) Nu gĩc đo n m bên ph i đưng chuy n thì: o ∑ βlt = αd -α c + n.180 (4.18) - Tính sai s khép gĩc trong đưng chuy n: fβ = ∑ β do - ∑ βlt - Tính sai s khép gi i h n c a t ng n gĩc trong đưng chuy n: fβ gh = ± 1,5t n Trong đĩ: t là đ chính xác c a máy đo n: s gĩc trong đưng chuy n - N u f β > f β gh ch ng t k t qu đo khơng đ t yêu c u nên ph i đo l i. - N u f β < f βgh ti n hành phân ph i đ u sai s khép gĩc cho n gĩc đo. S hi u ch nh cho các gĩc là V β: − fβ Vβ = n - Ki m tra k t qu tính s hi u ch nh gĩc: ΣVβ = - f β - Tính các gĩc sau bình sai: βi = βi + V β. Trong đĩ: βi là gĩc bình sai βi là gĩc đo 2. Bình sai gia s t a đ . Da vào các gĩc bình sai tính chuy n gĩc đ nh h ưng cho các c nh n o αn = αđ + n.180 - ∑βi (Trong tr ưng h p gĩc bên ph i đưng chuy n) i=1 Nu gĩc đo bên trái đưng chuy n: n o αn = αđ + ∑βi - n.180 i=1 Tr ưng ð i h c Nơng nghi p Hà N i – Giáo trình Thc t p Tr c đa 1 45
9. ði v i l ưi nh ư hình v tính chuy n ph ươ ng v b t đ u t c nh AB đ n c nh cu i CD. o α12 = αAB + β1 -180 o α23 = α12 + β 2 -180 . o αCD = α6C + β 7 -180 Gĩc ph ươ ng v c nh CD tinh đưc ph i b ng gĩc ph ươ ng v CD cho tr ưc. - Tính gia s t a đ theo cơng th c sau: ∆xi = S i.cos αi; ∆yi = S i.sin αi Ví d : ∆x12 = S 1.cosα12 ; ∆y12 = S 1.sin α12 - Tính t ng gia s t a đ : n n Σ∆X = ∑ ∆xi Σ∆Y = ∑ ∆yi i=1 i=1 - Tính sai s khép gia s t a đ : fx = Σ∆X - Σ∆XLT fy = Σ∆Y - Σ∆YLT Trong đĩ Σ∆XLT = X C - X B; Σ∆YLT = Y C - Y B - Tính sai s khép v trí đim: 2 2 fS = fx+ f y - Tính sai s t ươ ng đi c a đưng chuy n: 1 f = S Trong đĩ [S] là t ng chi u dài đưng chuy n T[ S ] [S] = S 1 + S 2 + + S n 1 1 - N u ≤ ti n hành tính s hi u ch nh gia s t a đ : T T chophep - S hi u ch nh gia s t a đ đưc tính theo cơng th c (4.5): − f x Ví d : V∆x = S1 12 [S] − f y V∆y = S1 12 [S] - Ki m tra vi c tính s hi u ch nh b ng cơng th c: n n ∑V∆xi= − f x ∑V∆yi= − f y 1 1 - Tính s gia t a đ đã hi u ch nh: ∆xi = ∆xi + V ∆xi ∆yi = ∆yi + V ∆yi Ví d : ∆x12 = ∆x12 + V ∆x12 ∆y12 = ∆y12 + V ∆y12 - Tính t a đ các đim sau bình sai: T a đ các đim sau bình sai b ng t a đ đim tr ưc c ng v i gia s t a đ đã hi u ch nh Tr ưng ð i h c Nơng nghi p Hà N i – Giáo trình Thc t p Tr c đa 1 46
10. Ví d : x2 = x 1 + ∆x12 y2 = y 1 + ∆y12 Khi tính t a đ các đim sau bình sai thì tính xu t phát t đim B và tính đn đim C. Ta đ tính đưc ph i đúng b ng t a đ đã bi t 4.5 VÍ D ÁP DNG 4.5.1 Bình sai đưng chuy n kinh v ĩ khép kín Bình sai đưng chuy n kinh v ĩ khép kín nh ư hình v (hình 4.9) S li u g c trong b ng 4.3, các gĩc đo và c nh đo trong b ng 4.4 Bng 4.3 Ta đ (m) ðim Ph ươ ng v X Y 1 2000.349 1998.734 00 0 11' 43" 2 S2 3 2 β3 α12 β 2 S3 S1 β4 4 β1 1 S4 β5 S5 5 Hình 4.9 Bng 4.4 Kí hi u Gĩc đo Kí hi u TT Cnh đo (m) gĩc 0 ' " cnh 1 β1 110 33 46 S1 362.821 2 β2 116 25 31 S2 225.731 3 β3 96 39 20 S3 352.729 4 β4 153 50 46 S4 333.302 5 β5 62 30 43 S5 464.473 Quá trình bình sai đưng chuy n đưc th c hi n trong b ng 4.5. Tên đim ghi trong c t 1, gĩc đo ghi trong c t 2, chi u dài c nh đo ghi trong 6 (ghi cnh đo gi a hai đim) Trình t tính tốn nh ư sau : 1. Bình sai gĩc - Tính t ng các gĩc đo theo cơng th c (4.1) ghi vào c t 2, hàng ( Σ): Tr ưng ð i h c Nơng nghi p Hà N i – Giáo trình Thc t p Tr c đa 1 47
11. 0 ∑ β do = β1 + β2 + β3 +β4 + β5 = 540 00' 30" - Tính t ng các gĩc lý thuy t theo cơng th c (4.2) ghi vào c t 3 hàng ( Σ): o 0 0 ∑ βlt = (n -2)180 = (5-2).180 = 540 - Tính sai s khép gĩc trong đưng chuy n: fβ = ∑ β do - ∑ βlt = 30" - Tính sai s khép gi i h n c a t ng n gĩc trong đưng chuy n: fβ gh = ± 1.5t n = ±1,5.30". 5 = 100" fβ < f βgh ; Tính s hi u ch nh cho các gĩc là V β ghi vào c t 2 trên m i gĩc đo: − fβ Vβ = = -30"/5 = - 6" n - Ki m tra k t qu tính s hi u ch nh gĩc: ΣVβ = - f β - Tính các gĩc sau bình sai ghi vào c t 3 : 0 0 Ví d : β1 = 110 33' 51" + (-6") = 110 33' 45". 2. Bình sai gia s t a đ . Tính chuy n gĩc đ nh h ưng cho các c nh ghi vào c t 4, tr ưng h p các gĩc đo bên ph i đưng chuy n: Ví d : o 0 α23 = α12 + 180 - β 2 = 00 11 43 + 180 - 116 25 30 = 63 46 13 Sau khi tính tr l i c nh 12 thì gĩc ph ươ ng v tính đưc ph i đúng b ng gĩc ban đ u. - Tính gia s t a đ theo cơng th c (4.9) ghi vào c t 7, 8 : 0 Ví d : ∆x12 = S 1.cos α12 = 362.821cos(0 11' 43") = +362.819 m ∆y12 = S 1.sin α12 - Tính sai s khép gia s t a đ ghi vào c t 7,8 hàng ( Σ): n n fX = ∑ ∆xi = -0.018 m fY = ∑ ∆yi = -0.038 m i=1 i=1 - Tính sai s khép v trí đim theo cơng th c (4.12): 2 2 2 2 fS = fx+ f y = (− .0 018 ) + (− .0 038 ) = .0 042 m - Tính sai s t ươ ng đi c a đưng chuy n: 1 f .0 042 1 = S = = T[ S ] 1739 .038 41405 Trong đĩ [S] là t ng chi u dài đưng chuy n [S] = S 1 + S 2 + + S n 1 1 1 1 N u ≤ , trong ví d này = ; ti n hành tính s hi u ch nh gia s T T chophep Tchophep 3000 ta đ : Tr ưng ð i h c Nơng nghi p Hà N i – Giáo trình Thc t p Tr c đa 1 48
12. - S hi u ch nh gia s t a đ đưc tính theo cơng th c (4.15) ghi vào c t 7, 8 phía trên gia s t a đ: − f − f x y Ví d : V∆x = S1 = +4 mm; V∆y = S1 = +8mm 12 [S] 12 [S] - Ki m tra vi c tính s hi u ch nh b ng cơng th c: n n ∑V∆xi= − f x ; ∑V∆yi= − f y 1 1 - Tính s gia t a đ đã hi u ch nh theo cơng th c (4.16) ghi vào c t 9,10: Ví d : ∆x12 = ∆x12 + V ∆x12 = 362.819 + 0.004 = 362.823 m ∆y12 = ∆y12 + V ∆y12 = 1.237 + 0.008 = 1.245 m - Tính t a đ các đim sau bình sai ghi vào c t 11, 12. Sau khi tính đn đim 5 ph i tính tr l i đim 1, t a đ tính đưc ph i đúng b ng t a đ đã cho. Ví d : x2 = x 1 + ∆x12 = 2000.349+362.823 = 2363.172 m y2 = y 1 + ∆y12 = 1998.734 + 1.245 = 1999.979 m Tr ưng ð i h c Nơng nghi p Hà N i – Giáo trình Thc t p Tr c đa 1 49
13. Bng 4.5 Tính tốn và bình sai đưng chuy n kinh v ĩ khép kín Gĩc đnh Chi u Gia s t a đ hi u ðim Gĩc n m ngang Gia s t a đ tính (m) Ta đ (m) hưng dài (m) ch nh (m) βđo β hi u ch nh ∆x ∆y ∆x ∆y x y 1 2 3 4 6 7 8 9 10 11 12 -6" 1 110 0 33' 51" 110 33 45 +4 +8 2000.349 1998.734 - 6" 00 0 11' 43" 362.821 +362.819 +1.237 +362.823 +1.245 2 116 25 36 116 25 30 +2 +5 2363.172 1999.979 - 6" 63 46 13 225.713 +99.759 +202.471 +99.761 +202.476 3 96 39 24 96 39 18 +4 +8 2462.933 2202.455 - 6" 147 06 55 352.729 -296.209 +191.514 -296.205 +191.522 4 153 50 51 153 50 45 +3 +7 2166.728 2393.977 - 6" 173 16 10 333.302 -331.005 +39.063 -331.002 +39.070 5 62 30 48 62 30 42 +5 +10 1835.726 2433.047 290 45 28 464.473 +164.618 -434.323 +164.623 -434.313 1 2000.349 1998.734 Σ 540 00 30 540 00 00 1739.038 -0.018 -0.038 0.0 0.0 Tr ưng ð i h c Nơng nghi p Hà N i – Giáo trình Thc t p Tr c đa 1 50
14. 4.5.2 Ví d bình sai đưng chuy n kinh v ĩ phù h p Hãy bình sai đưng chuy n kinh v ĩ phù h p d ưi đây. D A β2 β4 β 1 1 β3 S2 S C S1 3 B 2 Hình 4.10 Các gĩc đo và c nh đo trong b ng 4.6 Bng 4.6 TT Kí hi u Gĩc đo Kí hi u c nh Cnh đo (m) gĩc 0 ' " 1 β1 116 25 36 S1 362.821 2 β2 140 33 55 S2 253.274 3 β3 122 39 58 S3 275.956 4 β4 269 50 10 Ta đ đim g c và gĩc ph ươ ng v c nh đu, c nh cu i trong b ng 4.7 Bng 4.7 Ta đ (m) ðim Phươ ng v X Y A 243 46 01 B 2363.170 1999.972 C 1835.759 2433.081 173 15 58 D Quá trình bình sai đưng chuy n đưc th c hi n trong b ng 4.8. Trình t tính tốn nh ư sau : 1. Bình sai gĩc - Tính t ng các gĩc đo theo cơng th c (4.1) ghi vào c t 2, hàng ( Σ) : 0 ∑ β do = 649 29' 39" - Tính t ng các gĩc lý thuy t, ghi vào c t 3 hàng ( Σ) o 0 0 0 0 ∑ βlt =αc-αd+n.180 =173 15’ 58" - 243 46’ 01" + 4. 180 = 649 29' 57" - Tính sai s khép gĩc trong đưng chuy n: fβ = ∑ β do - ∑ βlt = -18" - Tính sai s khép gi i h n c a t ng n gĩc trong đưng chuy n: fβ gh = ± 1.5t n = ±1,5.30". 4 = 90" Tr ưng ð i h c Nơng nghi p Hà N i – Giáo trình Thc t p Tr c đa 1 51
15. fβ < f βgh ; Tính s hi u ch nh cho các gĩc là V β ghi vào c t 2 trên m i gĩc đo: − fβ Vβ = = -18"/4 = - 4.5" n - Ki m tra k t qu tính s hi u ch nh gĩc: ΣVβ = - f β - Tính các gĩc sau bình sai ghi vào c t 3 : 2. Bình sai gia s t a đ . Tính chuy n gĩc đ nh h ưng cho các c nh ghi vào c t 4, tr ưng h p các gĩc đo bên trái đưng chuy n: o αB1 = αAB + β1 -180 o α12 = αB1 + β 2 -180 o α2C = α12 + β3 -180 o αCD = α2C + β 4 -180 Sau khi tính đn c nh CD thì gĩc ph ươ ng v tính đưc ph i đúng b ng gĩc đã cho. - Tính gia s t a đ theo cơng th c (4.9) ghi vào c t 7, 8. n n Σ∆X = ∑ ∆xi = -527.404 m Σ∆Y = ∑ ∆yi = +433.118 m i=1 i=1 - Tính t ng gia s t a đ lý thuy t: Σ∆XLT = X C - X B = -527.411 m Σ∆YLT = Y C - Y B = +433.109 m - Tính sai s khép gia s t a đ ghi vào c t 7,8 hàng ( Σ): fx = Σ∆X - Σ∆XLT = +7mm fy = Σ∆Y - Σ∆YLT = +9mm - Tính sai s khép v trí đim theo cơng th c (4.12): 2 2 fS = fx+ f y = 11.4 mm - Tính sai s t ươ ng đi c a đưng chuy n: 1 f .0 0114 1 = S = = T[ S ] 829 .051 72000 1 1 1 1 Vì ≤ , trong ví d này = ; ti n hành tính s hi u ch nh gia s T T chophep Tchophep 3000 ta đ : - S hi u ch nh gia s t a đ đưc tính theo cơng th c (4.15) ghi vào c t 7, 8 phía trên gia s t a đ: - Ki m tra vi c tính s hi u ch nh b ng cơng th c: n n ∑V∆xi= − f x ; ∑V∆yi= − f y 1 1 - Tính s gia t a đ đã hi u ch nh theo cơng th c (4.16) ghi vào c t 9,10: - Tính t a đ các đim sau bình sai ghi vào c t 11, 12. Sau khi tính đn đim C, t a đ tính đưc ph i đúng b ng t a đ đã cho. Tr ưng ð i h c Nơng nghi p Hà N i – Giáo trình Thc t p Tr c đa 1 52
16. Bng 4.8 Tính tốn bình sai đưng chuy n kinh v ĩ phù h p Gĩc đnh Chi u Gia s t a đ hi u ðim Gĩc n m ngang Gia s t a đ tính (m) Ta đ (m) hưng dài (m) ch nh (m) βđo β hi u ch nh ∆x ∆y ∆x ∆y x y 1 2 3 4 6 7 8 9 10 11 12 A +4.5" 243 46 01 0 0 B 116 25'36" 116 25'40".5 -3 -4 2363.170 1999.972 +4.5" 180 11 41.5 362.821 -362.819 -1.234 -362.822 -1.238 1 140 33 55 140 33 59.5 -2 -2 2000.348 1998.734 +4.5" 140 45 41 253.274 -196.165 +160.209 -196.167 +160.207 2 122 39 58 122 40 02.5 -2 -3 1804.181 2158.941 +4.5" 83 25 43.5 275.956 +31.580 +274.143 +31.578 +274.140 C 269 50 10 269 50 14.5 1835.759 2433.081 173 15 58 D Σ 649 29 39 649 27 57 892.051 -527.404 +433.118 -527.411 +433.109 Tr ưng ð i h c Nơng nghi p Hà N i – Giáo trình Thc t p Tr c đa 1 53
17. 4.6 D NG LƯI TA ð VUƠNG GĨC 4.6.1 D ng l ưi t a đ vuơng gĩc b ng th ưc và compa. - Tr ưc tiên dùng th ưc k đưng th ng yy n m gi a t gi y và song song v i mép gi y. - Trên đưng th ng yy l y 1 đim A cách mép gi y 10 (ho c theo kích th ưc đ l cho bn v ). T A đ t liên ti p các đon b ng 10cm đưc đim B và C. - L y A làm tâm quay 2 cung trịn cĩ bán kính ln h ơn 10cm v hai phía c a đưng th ng yy. Gi nguyên kh u đ compa, l y C làm tâm quay 2 cung trịn v 2 hai phía c a đưng th ng yy, chúng s giao vi hai cung trịn quay t tâm A t i 2 đim D và E. - N i DE ta đưc đưng th ng vuơng gĩc v i yy t i B. T B l y v hai phía 1 đon th ng b ng 10cm nm trên DE đưc F và G. - T i F và G quay các cung trịn cĩ bán kính 10cm, các cung này s ct các cung trịn cĩ bán kính 10 Hình 4.11 cm quay t A và C t i các đim H, K và I, L. - N i H và K thì đưng th ng đĩ ph i đi qua đim A, n i H và I đi qua F, n i I và L đi qua C, n i K và L đi qua đim G t o thành các ơ vuơng cĩ kích th ưc 10x10cm. N u các đưng th ng đĩ khơng đi qua các đim đĩ ch ng t quá trình d ng ch ưa chính xác và ph i dng l i đ n khi đ t yêu c u. - Ti n hành t ươ ng t đ d ng các ơ vuơng ti p theo. - Sau khi d ng xong ti n hành ki m tra b ng cách l y th ưc đ t trên hai đưng chéo ca l ưi ơ vuơng, n u đưng chéo đi qua các giao đim c a l ưi ơ vuơng ho c t o v i các đim đĩ nh ng tam giác th sai mà cĩ c nh tam giác nh h ơn 0.2mm thì l ưi ơ vuơng đ t yêu c u. 4.6.2. D ng l ưi t a đ th ng gĩc b ng th ưc Drơb ưsep. Th ưc Drơbusép đưc làm b ng h p kim đ giãn n r t ít, trên th ưc cĩ 6 l kho ng cách gi a các l là 10cm. T l đu đn cu i th ưc cĩ đ dài là 70,71cm b ng đưng chéo ca ơ vuơng cĩ c nh là 50cm, vi c d ng l ưi ơ vuơng b ng th ưc Drơbưsep đưc ti n hành nh ư sau: Trên gi y v l y đim A n m phía d ưi, bên trái, d c theo c nh th ưc v ch đưng th ng AB. ð đim A trùng v i v ch 0 c a th ưc dùng bút chì v ch các v ch theo các l c a th ưc (Hình 4.12) Tr ưng ð i h c Nơng nghi p Hà N i – Giáo trình Thc t p Tr c đa 1 54
18. Hình 4.12 ðt th ưc th ng gĩc v i AB, đ v ch 0 c a th ưc trùng v i đimA v ch các v ch theo các l ca th ưc. Ki m tra xem đưng AB cĩ vuơng gĩc v i AC khơng b ng cách d ng th ưc chéo xem đon BC b ng 70,71cm khơng (hình 4.12c). N u đưc ta d ng ti p đưng BD sau đĩ c ũng ki m tra xem AD cĩ b ng 70,71cm khơng. N u đưc, ta d ng th ưc n m ngang theo đưng CD và cũng v ch các v ch theo các l trên th ưc. N i các v ch theo h ưng trái ph i, trên d ưi ta đưc các ơ vuơng cĩ kích th ưc 10 x 10cm. 4.7 TRI N ðIM KH NG CH TR C ðA LÊN BN V Sau khi d ng đưc l ưi ơ vuơng, dùng l ưi ơ vuơng đĩ chuy n các đim c a l ưi đo v lên b n v theo t a đ các đnh c a đưng chuy n. D a vào t a đ các đim sau bình sai ca các đim l ưi kh ng ch đo v ta ch n t a đ c a đim gĩc khung Tây Nam cĩ tr s x, y nh nh t đ sao cho t t các đim kh ng ch khác n m g n và cân đi trong b n v . Vi c tri n đim cĩ th ti n hành theo ph ươ ng pháp th cơng ho c ph n m m đ h a. Nu s d ng ph n m m đ h a ta ch c n nh p ta đ x, y c a các đim kh ng ch . 2200 Nu s d ng ph ươ ng pháp th cơng b ng th ưc t l thì ph i tính s gia t a đ gia đin 2100 kh ng ch và gĩc khung Tây Nam. Ví d tri n đim 2 (1804.181; 2158.942), ta xác đnh đưc 2000 đim 2 n m trong ơ vuơng cĩ t a đ gĩc Tây Nam là (1800; 2100), tính s gia t a đ gi a 1900 đim 2 và gĩc đĩ, ta cĩ: δ’y 2 δx = 1804.181- 1800 = 4.181m 1800 δ’x 1900 2000 2100 2200 2300 δy = 2158.942 - 2100 = 58.942 m Hình 4.13 Tr ưng ð i h c Nơng nghi p Hà N i – Giáo trình Thc t p Tr c đa 1 55
19. T t l b n v xác đnh đưc đim 2. Trong tr ưng h p này bình đ t l 1:1000, n u c nh ơ vuơng 10cm t ươ ng ng v i 100m ngồi th c đa. V y s gia t a đ tính theo t l bình đ là: δ’x= δx/1000=4.181m/1000 = 4.181 mm δ’y = δy/1000 = 58.942m/1000 = 58.492mm T δ’x, δ’y xác đnh đưc đim 2 trên b n v , t ươ ng t ti n hành tri n các đim khác lên trên b n v Yêu c u sai s tri n đim khơng đưc v ưt quá 0.2mm. Câu h i ơn t p Ch ươ ng 4 THI T K , ðO ð C VÀ BÌNH SAI ðƯNG CHUY N KINH V Ĩ 1. Trình bày nguyên t c thi t k đưng chuy n kinh v ĩ. 2. Trình bày ph ươ ng pháp đo ph ươ ng v c a c nh kh i đ u? 3. Nêu trình t bình sai đưng chuy n kinh v ĩ khép kín? 4. Nêu trình t bình sai đưng chuy n kinh v ĩ phù h p? 5. Ph ươ ng pháp tri n đim kh ng ch lên b n v ? Tr ưng ð i h c Nơng nghi p Hà N i – Giáo trình Thc t p Tr c đa 1 56
20. Ch ươ ng 5 ðO V CHI TI T BNG PH ƯƠ NG PHÁP TỒN ðC 5.1. KHÁI NI M CHUNG ðo v b n đ b ng máy kinh v ĩ là m t ph ươ ng pháp đang đưc ng d ng r ng rãi Vi t Nam. Ph ươ ng pháp này cĩ th đ đo b n đ t l t 1:10.000 đn 1:200. Nĩ đưc áp dng cho m i lo i đa hình và đc bi t thu n l i cho khu v c đi núi cao. Ph ươ ng pháp đo v b n đ b ng máy kinh v ĩ là d a vào các đim tr c đa, dùng máy kinh v ĩ và mia đng th i xác đnh v trí m t b ng và đ cao c a đa hình, đa v t đ thành l p bn đ đa hình và b n đ đa chính. ðo b n đ b ng ph ươ ng pháp tồn đc kinh v ĩ ti n hành theo hai giai đon. - Cơng tác đo đc ngồi tr i - Cơng tác tri n v các đim chi ti t c a đa v t, đa hình trong phịng. Nhìn chung cơng tác đo đc ngồi tr i chi m t 70 - 90%, cơng tác này nh m thu th p tài li u bao g m các s li u đo kho ng cách, gĩc ngang (gĩc to đ c c), gĩc đng và thành lp s ơ đ chi ti t. Cơng tác trong phịng g m, x lý s li u, tính tốn và tri n v thành lp b n đ. 5.2. QUY TRÌNH ðO CHI TI T TRÊN MT TR M MÁY. 5.2.1. Chu n b máy đo - Ch n máy đo Trong đo v chi ti t b ng máy tồn đc, v trí c a m t đim th ưng đưc xác đnh theo h to đ c c, t c là to đ c a m t đim đưc xác đnh b ng gĩc c c β và c nh c c S. Do đĩ dng c đo trong ph ươ ng pháp này là các máy kinh v ĩ cĩ đ chính xác trung bình, mia dùng đ đo v chi ti t là mia thu chu n. Ch n ph ươ ng pháp đnh tâm: ðnh tâm máy chính là điu ch nh cho nh c a tâm m c t i v trí đt máy vào tâm c a vịng trịn nh c a ng d i tâm quang h c. Trong th c t , nh c a tâm m c và tâm c a vịng trịn nh ca ng d i tâm khơng trùng nhau mà l ch đi m t kho ng e - g i là sai s đnh tâm. Khi l p bình đ, sai s đnh tâm th ưc đo đ ch đưc phép e ≤ 0,1M mm ( M là m u s t l b n đ). Sai s đnh tâm máy khi đo cho phép b ng 10 -20% sai s đnh tâm th ưc đo đ. Sai s đnh tâm đưc th hi n qua b ng 5.1. Bng 5.1 Sai s đnh tâm T l b n đ 1:500 1:1000 1:2000 1:5000 1:10000 1:25000 Sai s cho phép trên B ð - t ươ ng 0,05 0,10 0,20 0,50 0,10 2,50 ng v i giá tr ngồi th c đa(m) Sai s đnh tâm máy (m) 0,01 0,02 0,04 0,1 0,2 0,5 Cĩ th s d ng cơng th c đnh tâm máy e ≤ (t ".S)/2p " Trong đĩ: S là kho ng cách t máy đn tiêu ng m. p" = 206265 " t" là đ chính xác c a máy đo Nu s d ng máy tồn đc đin t đ đo v chi ti t, vi c s d ng máy tồn đc đ đo v chi ti t, thành l p b n đ đa chính đưc quy đnh c th trong Quy ph m thành l p b n đ Tr ưng ð i h c Nơng nghi p Hà N i – Giáo trình Thc t p Tr c đa 1 57
21. đa chính - Trong đĩ cĩ quy đnh: "Vi c đnh tâm trong m i tr ưng h p khơng đưc quá 5mm". Khi đo v chi ti t, gĩc đưc đo n a l n đo, c nh đo 1 l n. Tr ưng h p các đim mia khơng đo tr c ti p b ng máy đưc cĩ th s d ng ph ươ ng pháp giao h i. Chi u dài c nh t i đa trong đo chi ti t s đưc quy đnh c th cho t ng lo i t l b n đ th hi n b ng 5.2 Bng 5.2 Kho ng cách l n nh t t máy đn mia (m) T l đo v Kho ng cao đu ðo đa hình ðo đa v t 1:500 1,0 150 60 1:1000 1,0 200 80 1:2000 1.0; 2.0 200,250 100 1:5000 1.0; 2.0; 5.0 250; 300;350 150 5.2.2. Ki m nghi m máy Tr ưc khi đư a máy vào s n xu t, c n ki m nghi m các điu ki n c ơ b n sau: * Sai s 2C- ðiu ki n tr c ng m ph i vuơng gĩc v i tr c quay c a ng kính: Trong đo v chi ti t, yêu c u 2C ≤ 2 ' * Sai s M0 Gi i h n c a M0 là ∆ M0 gh = ∆ 2C gh = 2C max - 2C min ði v i các máy kinh v ĩ đo kho ng cách b ng l ưi ch , ta ph i ki m tra h ng s K, C ca máy. * Ch n và ki m nghi m mia Mia đưc dùng trong đo chi ti t là mia g ho c mia nhơm, chi u dài mia t 3 - 4m. Trên mia cĩ v ch kh c chia đn cm. Yêu cu đi v i mia là: V ch kh c ph i chính xác, đ cong c a mia ≤ 2cm. 5.2.3. Thao tác trên m t tr m máy Vi c xác đnh v trí các đim chi ti t đưc th c hi n b ng ph ươ ng pháp to đ c c, ngh ĩa là đi v i m i đim chi ti t c n đo gĩc n m ngang gi a m t h ưng m đu v i h ưng đim chi ti t, gĩc đng v và kho ng cách t đim tr m máy t i đim chi ti t. Do đĩ thao tác đo trên m t tr m đưc ti n hành nh ư sau: - ðt máy t i đim kh ng ch N 1, ti n hành đnh tâm và cân b ng máy chính xác. Vi c đnh tâm máy khơng đưc sai quá quy đnh b ng 5.3 Bng 5.3. T l b n đ Sai s cho phép l ch tâm máy 1:5000 10 cm 1:2000 5 cm 1:1000 3 cm - ðnh h ưng tr m máy: ch n m t đim kh ng ch đã bi t sao cho đim đĩ cĩ m t trên bn v và ngồi th c đa làm h ưng chu n. ðư a máy ng m v h ưng chu n (N 2) (hình 5.1) và ti h ưng này đt giá tr bàn đ ngang là 0 000 '00 " đng th i đo chi u cao máy. - Quay máy ng m các đim chi ti t, t i m i đim chi ti t ph i đo các đi l ưng nh ư: + ðc kho ng cách nghiêng theo l ưi ch ch th p c a ng kính: D = k(l 1-l2) l1 - S đc trên mia theo dây ch d ưi l2 - S đc trên mia theo dây ch trên Tr ưng ð i h c Nơng nghi p Hà N i – Giáo trình Thc t p Tr c đa 1 58
22. K - H ng s nhân c a máy. + ðc s đc theo dây ch gi a trên mia + ðc gĩc nghiêng v + ðc s trên bàn đ ngang β X N2 β1 β2, d 1 1 2 d 2 Β3 d 3 N1 3 4 0 Y Hình 5.1 - Các đi l ưng đo trên đưc ghi vào s đo chi ti t t i các c t 2, 3, 4, 5 b ng 5.4. Bng 5.4. M u s đo chi ti t Tr m máy N 1 ð cao H N1 = Ng ưi đo 17,25m Ng ưi ghi ðim đnh h ưng N 2 Ngày đo Chi u cao máy i = 1,45 m K/C S đc Gĩc ð cao Gĩc K/C ngang h' = Chênh cao Ghi TT nghiêng ch gi a nghiêng 2 đim ngang β S=D.cos V S.tgV h=h+i- l 0 chú D = Kl+c l0 V mia Hi 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 45 035 112,5 1250 0045 ' 112,48 1,47 1,67 18.92 2 65 045 124,00 1300 0035 ' 123,98 1,26 1,41 18.66 3 125 035 116,50 1305 0015 ' 119,48 0,51 0,65 17.90 5.2.4. Cách ch n đim mia khi đo v đa hình, đa v t Chú ý: ð đm b o đ chính xác c a b n đ, ngồi vi c ph i đm b o đ chính xác v trí c a đim mia và đ cao c a đim mia, cịn ph i bi t đt v trí c a đim mia th nào cho đúng. Tu ỳ theo yêu c u s d ng và t l b n đ thành l p mà quy đnh s đim mia và kho ng cách t i đa t máy t i mia. Các quy đnh này th hi n b ng 5.5 V trí t t nh t c a đim mia là v trí th hi n đưc đc tr ưng c a đa hình, đa v t. ðim đc tr ưng c a đa hình là các đnh núi, đnh gị, ch yên ng a, ch lõm, khe su i và các đưng phân thu Tu ỳ theo t l b n đ v hình dáng c a đa v t mà đt v trí đim mia cho thích h p. Nh ng đa v t d ng hình tuy n nh ư đưng s t, đưng b , m ươ ng n u r ng quá thì đt mia hai bên đưng và đt l ch nhau. Các đa v t cĩ gĩc và chi u r ng đ mơ t trên b n đ theo t l thì đt mia t i chính đim gi a đim đĩ. Ngồi nh ng quy đnh trên, khi đo v dáng đt và đa v t ta ph i tuân theo ba nguyên tc sau đây: Tr ưng ð i h c Nơng nghi p Hà N i – Giáo trình Thc t p Tr c đa 1 59
23. a. Nguyên t c l y b t ng h p. Da vào s dung n p c a b n đ đa hình mà ta quy t đnh bi u th nh ng đa vt quan tr ng, ch y u cĩ ý ngh ĩa quân s và kinh t . ðng th i b b t nh ng đa v t th y u khơng quan tr ng, ví d : - Khi v ng khĩi nhà máy thì ph i b b t m t s nhà bên c nh nĩ vì ng khĩi nhà máy cĩ ý ngh ĩa ph ươ ng v t t ph c v cho vi c s d ng b n đ. Cịn vi c l ưc b m t s nhà bên c nh nh m đm b o cho b n đ rõ ràng, d xem, chính xác. Bng 5.5 KC l n nh t t máy đn mia Kho ng cao đu KC l n nh t gi a KC l n nh t t khi đo v (m) T l đưng đng m c các đim mia máy đn mia khi bn đ ða v t ða v t khơng (m) (m) đo v đa hình (m) quan tr ng quan tr ng 0,5 20 100 60 80 1:500 1,0 20 150 60 80 0,5 30 150 80 100 1:1000 1,0 40 200 80 100 0,5 50 200 100 150 1:2000 1,0 50 250 100 150 2,0 60 250 100 150 0,5 75 250 150 200 1,0 100 300 150 200 1:5000 2,0 120 350 150 200 5,0 150 350 150 200 b. Nguyên t c bi u th ký hi u đc l p. Các ký hi u đc l p, khi bi u th trên b n đ thì tâm c a nĩ ph i đt trùng v i tâm c a đa v t ngồi th c đa. - Nh ng ký hi u cĩ d ng hình h c hồn ch nh (nh ư hình trịn, hình tam giác, hình ch nh t ) thì tâm c a ký hi u ph i là tâm c a hình đĩ. - Nh ng ký hi u cĩ đưng đáy r ng (nh ư đình chùa, ng khĩi, ) thì tâm c a đa v t là tâm c a đưng đáy đĩ. - Các ký hi u c u c ng v phi t l thì tâm c a nĩ gi a ký hi u đĩ. - Các đưng m t nét, hai nét (nh ư đưng ơ tơ, xe l a, m ươ ng, sơng ) thì tâm ký hi u chính gi a đưng m t nét ho c hai nét đĩ. c. Nguyên t c ghi chú trên b n đ. ð ch rõ tính ch t, s l ưng v danh lam, th ng c nh, các di tích l ch s c a đa v t, ngồi vi c bi u th ký hi u t ươ ng ng ng ưi ta ph i ghi chú b ng ch s bên c nh ký hi u đĩ. Chú ý: 1. Khi đo v chi ti t t t c các đim đa v t và đa hình xung quanh đim chi ti t thu c ph m vi đo v c a tr m máy ph i ph n ánh trên s ơ d và ph i v đy đ các y u t sau: - Ph ươ ng đnh h ưng và đim đt máy - Duy đa hình và các đa v t xung quanh tr m máy. - V trí và s th t đim mia (s th t này ph i phù h p v i s th t trong s đo chi ti t) - V các m ũi tên ch h ưng liên h gi a các đim mia. Tr ưng ð i h c Nơng nghi p Hà N i – Giáo trình Thc t p Tr c đa 1 60
24. - S ơ đ khơng đưcv r i theo t riêng mà ph i v vào trang bên s li u đo c a s đo chi ti t. 2. Nh ng đim chi ti t đa v t thu c hai tr m đo li n k nhau ph i đưc đo hai tr m đo đ ki m tra. 3. Tr ưc khi k t thúc đo t i m i tr m c n quay máy v h ưng kh i đu đ ki m tra. N u k t qu khơng sai khác so v i v trí ban đu thì chuy n máy sang đo tr m đo khác. 5.3. PHƯƠ NG PHÁP V BN ð GĨC. Khi tri n v đim chi ti t b ng ph ươ ng pháp to đ c c c n ph i bi t ba y u t là gĩc nm ngang β, kho ng cách ngang S và đ cao đim đt chi ti t. Gĩc n m ngang β ng ưi ta thu đưc ngay sau khi đo đc ngồi th c đa,cịn kho ng cách n m ngang và đ cao s đưc tính tồn trong phịng. 1. Tính kho ng cách n m ngang. Tính kho ng cách n m ngang theo cơng th c (5.1) k t qu đưc ghi vào c t 6 (b ng 5.4) S = (Kl + c) cos 2 v = D cos 2v (5.1) Trong đĩ: D - là kho ng cách nghiêng 2. Tính đ cao c a đim chi ti t. - Tính chênh cao gi a tr m máy và đim chi ti t theo cơng th c (5.2), k t qu tính ghi vào c t 7- b ng 5.4 h = Stg v (5.2) Trong đĩ: S kho ng cách n m ngang - Tính đ cao đim chi ti t theo cơng th c V.3 và k t qu ghi vào c t 9 b ng 5.4. HCT = H M + h (5.3) Trong đĩ: H M - đ cao tr m máy 3. Tri n đim chi ti t lên b n v Dng c dùng đ tri n đim chi ti t là th ưc đo đ, th ưc t l , kim và bút chì c ng. Cách làm nh ư sau: - Dùng kim c m qua tâm c a th ưc đo đ và đĩng ch t vào tâm tr m đo A và đim đnh h ưng B làm h ưng kh i đu (h ưng c c). - D a vào gĩc ngang đo đưc c t 2, dùng th ưc đo đ đo gĩc β i và theo th ưc t l xác đnh kho ng cách S i c t 6 c a đim chi ti t so v i đim tr m đo ta đưc v trí đim chi ti t i (hình 5.2). - ð cao c a đim chi ti t tính đưc c t 9 ghi lên b n v t i v trí đim i, ch s quay đu v phía b c b n v . Chuy n xong đim chi ti t ng ưi ta c ăn c vào s ơ đ đ n i các đim đa v t đng th i n i suy đưng đng m c. Dùng ký hi u quy ưc c a b n đ đ bi u th dáng đt, đa hình, đa v t. Sau khi v xong ph i đi chi u b n v ngồi th c đa và b sung sai sĩt r i hồn ch nh bn g c. Tr ưng ð i h c Nơng nghi p Hà N i – Giáo trình Thc t p Tr c đa 1 61 Hình 5.2
25. Câu h i ơn t p Ch ươ ng 5 ðO V CHI TI T B NG PH ƯƠ NG PHÁP TỒN ðC 1. Trình bày cơng tác chu n b khi đo v chi ti t b ng ph ươ ng tồn đc. Tr ưc khi s d ng máy kinh v ĩ đ đo chi ti t chúng ta c n ki m nghi m nh ng điu ki n gì? 2. Trình bày trình t đo v chi ti t trên m t tr m máy? 3. Hãy trình bày các nguyên t c ch n đim mia khi đo v đ a hình đa v t? Nĩ cĩ đim gì khác bi t so v i đo v đ a chính. 4. Nêu các cơng th c tính kho ng cách n m ngang t máy t i mia và tính đ cao c a các đim chi ti t. 5. Trình bày ph ươ ng pháp tri n đim chi ti t lên b n v b ng th ưc đo đ . TÀI LI U THAM KH O 1. Cc đo đc và b n đ Nhà n ưc. Quy ph m đo v b n đ đa hình t l 1: 500, 1:1000, 1:5000. Hà n i 1976. 2. ðàm Xuân Hồn. Tr c đa. Nhà xu t b n Nơng nghi p Hà n i 2005 3. Nguy n Tr ng Tuy n. Tr c đa Nhà xu t b n Nơng nghi p Hà n i 1995. 4. Nguy n Tr ng San, ðào Quang Hi u, ðinh Cơng Hồ. Tr c đa c ơ s . Nhà xu t b n Xây d ng. Hà n i 2002. 5. Nguy n Tr ng San. ðo đc đa chính. Hà n i 2002 6. Nguy n Ti n N ăng. Hưng dn th c t p tr c đa c ơ s . ði h c M đa ch t Hà n i 2005. 7. Tng c c đa chính Quy ph m thành l p b n đ đa chính t l 1:500, 1:1000, 1:5000, 1:10000 và 1:25000. Hà n i 2004. 8. Stefan Przewloski. Geodezja I. Kutno 2002. 9. A. Skorczynski. Przewodnik do cwiczen polowych z geodezji II. Warszawa 1992. 10. Aleksander M. Skorczyski. Poligonizacja. Warszawa 2000. Tr ưng ð i h c Nơng nghi p Hà N i – Giáo trình Thc t p Tr c đa 1 62