›
›

Giáo trình Tài chính doanh nghiệp (Phần 1)

pdf 105 trang ngocly 260
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Giáo trình Tài chính doanh nghiệp (Phần 1)", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • pdfgiao_trinh_tai_chinh_doanh_nghiep_phan_1.pdf

Nội dung text: Giáo trình Tài chính doanh nghiệp (Phần 1)

  1. PGS.TS PHAM QUANG TRUNG GIAO TRINH QUAN TRj TAI CHINH DOANH NGHIEP DAI HOC KINH TE QUOC DAN
  2. JLGfl G IO I T ill 1.1 Quan trj tai chi'nh la mot trong nhirng chi'rc n.anig quan ly ca f r ban va quan trong nhat, co vai tro quyct dinh hieu qiua hoat dong va su phat trien cua mot doanh nghiep. Quan trj tai chinh doanh f nghiep la mot llnli vuc kha rong Ion, dura dung rnoi dung rat phong phu va co tinh chat chuyen nganh cua mot too mon khoa hoc quan trong. Do la nhung van dc ve quan ly tai s;an cua doanh nghiep, huy dong va thu hut cac nguon von, phan b>o von va cac t y \ quyct dinh ve dau tu, cac bao cao tai chi'nh va sir diung thong tin / 9 \ tai chi'nh trong qua trinh ra quyet dinh. Ngoai nh’Dnig van de noi / w % / r tren, cuon giao trinh xuat ban lan nay con cung cajp nhung kien A thirc vc cac cong cu tai chinh va phan tich churng ikhoan nliu la t \ / / mot cong cu het sire can thiet doi voi cac doanh nghiiep. Giao trinh Quan tri Tai chinh doanh nghiep' la mot cong tinh khoa hoc tap the cua Bo mon Tai chinh - Kle toan, Vien / r Quan tri Kinh doanh - Dai hoc Kinh te Quoc dan. Tham gia bien f soan cuon giao trinh co cac ca nhan sau day: GS.TS Nguyen Van Nam - Hieu trircmgva P'GS.TS. Pham / Quang Trung - chu bien cung viet cac chuong 5 va 6. PGS.TS. Pham Quang Trung, Pho Hieu trudng, bien soan cac chuong 1, 2, 3, 4 va chuong 8. PGS.TS. Nguyen Van Djnh, giang vien Bo mon Tai chinh f / Kc toan Vien Quan trj Kinh doanh viet cac chuong 7 va chuong 1 1 . PGS.TS. Duong Dire Lan, Pho Tongcuc trudng Tong cuc Day nghe, bien soan chuong 9. TS. Vu Dinh Hien, giang vien Bo mon Tai chinh Ke toan 3
  3. Vien Quan tri Kinh doanh viet chuong 10. TS. Tran Thj Minh Huang, Pho trudng Bo mon i a i chinh f Ke toan, Vien Quan tri Kinh doanh bien soan Chuong 1 2. TS. Le Thi Bich Ngoc, TrutVng Bo mon Tai chinh Ke toan, Vien Quan tri Kinh doanh, bien soan Chuong 13 va Chuong 14. > r Nhung noi dung dirge dc cap trong cuon sach la nhung t * * \ van de quan tron*? nhat ducc hra chon trong so nhung chi.i de co ban cua quan tri tai chinh doanh nghiep. Tai lieu nay co the sir dung trong qua trinh dao tao cho cac doi' tuong khac nlnau va mot tai lieu tham khao cho cac ban doc quan tarn den linh virc thu vi nay, mot llnh virc ma tarn quan trong cua no nga y cang r % tang trong qua trinh nuoc ta hoi nhap vcri kinh te toan cau. Linh. virc quan tri tai chinh cung nhu quan tri kinh doanh ? t #* W da va dang trai qua nhung bien doi sau sSe, do do kho tamg kien \ 1 thuc ve quan tri tai chinh doanhh nghiep cung khong ngimg doi moi va phat trien. Mac du cac*tac gia da het sue co gang] irong qua trinh bien soan nhung cuon sach kho tranh khoi nhung thieu sot nhat dinh. Chung toi xin chan thanh cam on va rat mong nhan dugc y kien dong gop va su cong tac, giiip do cua dong nghiep, cac nha khoa hoc, cac ban sinh vien va bran doc \ gan xa. Xin tran trong gioi thieu cung ban doc! > TM. Tap the tac gia PGS. TS. Pham Quang Trung Pho Hieu truong DH Kinh te Quoc dan 4
  4. M IC L * i rang LCJl }\6\ THIEU 3 Chircng !. QUAN LY TAI SAN CO DINH 13 3. 1. Cor cau cua tai san co dinh 13 1.1.1 Tai san co clink vo hlnh (intangble assets) 14 1. 1.2 Tai san co dinh him hlnh 17 1.2. ] hau hao tai san co difth va cac khia canh kinh te 20 cua cian ly khau hao 1.2.1 Khai niem ve khdu hao 20 f S 1.2.2 Khdu hao cleu theo thai gian (Straight line 21 methcd) 1.2.3 Cac pluramgphdp khdu hao "tang gid” 27 1.2.4 Phuang phdp khdu hao so die giam dan 29 (Decining Balance Method) 1.2.5 Phiccmg phdp khdu hao theo sdn hrcmg 30 (Output-based Depreciation) 1.3. r ac dong tai chinh cua khau hao doi vcri doanh . 33 nghicoW " 1.4. Ouan ly tai san co dinh ve mat hicn vat 34 1.4.1 He thong theo doi tai san co dinh 34 1.4.2 Phan dinh trdch nhiem 35 1-4.3 Oudn ly tai .san co dinh ve mat l,y ih'uai 36 Chircng 2. QUAN LY TAj sAN LU'U DONG VA 38 VON LU U DONG 2.1. liia nang chuyen doi cua tai san (Liquidity) 38
  5. 2.2. Co cau va phan loai tai san liru done 4;) 2.3. Quan ly hang hoa vat tir ton kho 44 ? 4. Phan iich vong quay cua von liru dong 48 Chiromg 3. CAC BAO CAO TAI CHINH CHU YEU 49 3.1. Bang can doi ke toan (Balancc Sheet) 49 3.2. Bao cao Ket qua hoat dong kinhdoanh (Bao cao 55 thu nhap) 3.3. Bao cao liru chuven tien te (Bao cao luong tien) 7 Chirorng 4. QUAN LY VON BANG TIEN 63 % > 4.1. Hang ton kho va tien 63 4.2. Mo hinh Miller - Orr 65 •» % 4.3.Tang lurong tien bang cach di vay 66 4.4. Quan ly tien trong cac cong ty lcni 67 4.5. Quan ly viec thu tien 67 4.5.1. Tien noi 67 4.5.2. Thu tien qua hop thu (Lock box) 69 Chuong 5. QUAN LY TIN DUNG THU’ONG MAI 72 5.1. Cac hinh thuc ban hang 72 5.2. Cac cong cu tin dung thuong mai 74 5.3. Phan tich tin dung 76 5.4. Chinh sach thu no 77 5.4.1. Chinh sach va bien pluip thu no 77 5.4.2. Bao thanh toan va mua ban thmrng nigi 79 Chircrng 6. QUAN LY NGUON VON CUA DOANH 81 NGHIEP 6.1. Tong quan ve nguon von cua doanh nghiep 81 6
  6. 6.2. C; c nguon von cua doanh nghiep \.i; hifvvny thirc 82 kiiai tlic 6.2.1. \gudn von tic co cua docuih nyhicp 82 6.2.2. \!gudn von tin dung ngdn hany \\) t ’n lung 84 thicany mai 6.2.3. Vguon von phot hanh co phicu cony t : 87 f 6.2.4. °hat hanh trai phieu cong tv 93 \ / % 6.2.5 . Wguon von tic loi nhuan tai dau tic. 97 Chirorg 7. GIA TRI HIEN Ta I 99 1 .1. Kiai niem ve gia tri hien tai 99 7.1.1. Tinh toan gia tri hien tai 100 7.1.2. Gia tri hien tai rong 101 7.1.3. Rui ro va gid tri hien tai . 102 7.1.4. Gid tri hien tai va ty le thu nhap 103 7.2. Quy tac gia trj hien tai rong 104 Chuong 8. CAC QUYET DjNH VA PHAN TICH 107 VE CHI PHI DAU TU' 8.1. Cac quyet dinh dau tu 107 8.2. Qua trinh duyet dir an dau tu 109 8.3. Cac cong cu phan tich du an dau tu 111 \ \ f t 8.4. Cac phan tich sir dung luong tien chiet khau 113 8.4.1. Nguyen ly gia tri hien tai rong 114 / / S.4.2. Nguyen ly ty sudt hoan von noi no 115 8-43. So sanh hai cong cu NPV vci IRR 119 8.4.4 Cac phan tich chiet khdu luong tien theo cac 120 via dnh
  7. 0 8. 4.5. Cac uuyet dinh cue; chi phi thdp nhat 8.4.0. Knau hao tai son 8.4. 7. iSo .raw/j hoi phucmg an dau tu % * 8.5. Cac cong cu khac dung de phan tich cac ke hoach dau tu ✓ 8.5.1. Nguyen ly thai gian hoan von 8.5.2. Nguyen ly ty le sinh lai ke toan 8.6. Vai tro cua ke toan trong phan tich dau tu 3.7. Kicr.i loan du an dau tir da hoan thanh f S 8.8. Danh gia sir thirc hien cua dir an: van de hanh vi % Chucmg 9. DOANH L0I, RUI RO TRONG HOAT DONG DAU TU * 9. i. Khai niem chung ve doanh leri va rui ro * r 9.1.1. Doanh loi tuyet doi va doanh lai tuang doi 9.1.2. Doanh loi thirc te va doanh nghiep danh nghia 9.1.3. Doanh Ipi blnh quan „ 9.1.4. Rvi ro va muc budtip rui ro £LL «L£:h w w g seu v a d $ Uek him ehudn v i S& Hett thong ke theo then gian cua doanh leri 9.2. Doanh loi, rui ro va dircmg thi trucmg chung khoan 9.2.1. Doanh loi dukien 9.2.2. Tinh. toanphucmgsaicua doanh lai dukien 9.2.3. Danh muc dau tu 9.2.4. Rui ro, doanh lai co he thong va khong co he thong 9.2.5. Da dang hod va rui ro cua danh muc dau tu
  8. 9.2.6. Rui ro co lie thong va he so heh, 163 9.2. ~. Dirang thi truang chung khoat■ 166 Chuong 10. RUI RO KINH DOANH VA DON BAY 177 HOAT DONG 10.1. Moi quan he giira lai nhuan va chi phi 177 10.2. Don bay hoat dong 178 10.3. Rui ro hoat dong 180 10.4. Don bay hoat dong va sir quan ly 186 Chirang 1 1. TINH TOAN GIA TRj HIHX TAI \ rA 188 DANH GIA CHUNG KHOAN 11.1. Dinh gia tai san co thai gian sir dung dai 188 11.1.1. Danh gid cac luong tien trong wot so gia: 189 doqn 11.1.2. Tai sao thica so chiet khdu lai gidm khi thai 190 / f gian chiet khdu tang 11.2. Trai khoan vo thdi han va trai kiioan tra deu mot 192 so nam 11.2.1. Trai khoan vo thai han 192 11.2.2. Dinh gid chung khoan vo thai han co tang 193 tricang 11.2.3. Dinh gia chimg khoan tra deu nipt so nam 193 (annuities) 11.2.4. Lai gop va gid tri hien tai 194 11.2.5. Tinh lai gop cho cac khoan tinh nhieu ky 194 trong nam 11.3. Danh gia trai phieu va co phien 195 11.3.1. Khai niem trai phieu 195 9
  9. I i .3.2. ( Y) phieu i 9 / II 3.3 Danh gid trai phieu 197 11 3.4. Danh gid co phieu thumig i 99 Chirong !2. PHAN TICH TAI CHINH TRONG 10\ QUAN LY DOANH NGHIEP 12.1. Khai niem, vai tro, nuic lieu cua p 1;an tich tai 20% chinh doanh nghiep 12.2. Ca so dfr lieu phuc \ii phan tich tai chinh doanh 100 nghiep 12.3. Plurong phap phan tich 210 12.4. Noi dung phan tich tai chinh doanh nghiep 2 1 S Chuong 13. CO CAU VON - MOT SO KHAI NIEM 23s CO BAN 13.1. Cac cau hoi ve co cau von va hoc thuyct Pie 23S 13.2. Toi da gia tri cong ty va lOi da loi ich co dong 239 13.3. Co the xac dinh dirge inof co cau von toi iru 242 khong? 13.3.1. Modigliani va Miller: Hoc thuyct 1 (khong co 242 thue) 13.3.2. Modigliani va Miller: Hoc thuyct 11 (khong 244 thue) / r 13.4. Thue va tac done cua thue 246 13.5. Ca cau von - nhCrne han che cua viec sir dun« 249 von vay 13.5 1. Cac chi phi tich hien tai chinh (financial 250 distress cost) 13.5.2. Thue thu nhap ca nhdn 257 13 5.3. Thue va thi trudng khong hoang hao 260 10
  10. Chinvr«”. I -I. C! UN! I SACH COTIV 14.1. Cu tire va thu nhap ur von - C ac nha dau :ir thick khoan thu nhap nao hon? 14.2. Cac kiem dinh cua hoc thuyct co tire 14.3. (Vic van de khac ve chinh sach cu tire 14.4 Xav dimg chinh sach co tire trong thirc te 14.5. Cache thanh toan co tire 14.6. Cac ke hoach tai dau tir co tire 14.7. Mua lai co phieu Phu Inc. THUYET MINH BAO CAO TAI CHIN DANll MUC TAI LIEU THAM KHAO
  11. C h i t d m * I QUAN LY TA! SAN CO DiNH 1.1. C t de hieu thi tri gid bang tien cua cac tai san do, tire la nhan manh vc mat gia tri. Nhu vay, can sir dung hai thuat ngu tai chi'nh nay phu hgp vai muc di'ch va dam bao tinh chinh xac cua thuat ngu. 13
  12. Ve / mat • hinh thai vat • chat, de dang - nhan tliav - mot so nhomj ^ tai san co dinh nhu nha cira. nha van phong, xc 6 to, may moc Tuy niuen. quan niem ve co can tai san co dinh can duoc doij mai va bo sung. Do sir phat trien cua kinh te thi irironr. \a cac. h mang kiioa hoc ky thuat ncn nhieu yeu to khong co hinh thai vat ;!:at cu the cung dirc-c coi ia tai san co dinh Do vay% hinh thanh; 2 nhom tai san co dinh: tai san co dinh turn hinh va tai san co! dinh vo hinh. r 1.1.1. Tai san co dinh vo hinh (intanghle assets) \ ' r Mi.iin navv cuOm mot so vcu to dac * biCt. kho xac dinh hinh that vat chat, tham chi triru tuang, nhung co anh huanij quan r t t trong dot vai san xuat kinh doanit trong mot thai gian urong doi dai. Dien hinh la cac yeu to sau dau. • Chi phi thanh lap, chi phi khao sat, thiet ke • Uy tin va loi the thuong mai • Quyen scr huu cong nghiep1 va sa huu tri tue: chang han, nhan hieu thuang mai, kieu dang cong nghe, bang phat minh * \ sang che, ban quyen, giai phap cong nghe huu ich • Dac quyen khai thac kinh doanh, quyen dac nhugng / f hoac giay phep dac biet (trong mot so linh vuc) •r r a. Dac diem cua tai sail co dinh vo hinh • » / / Trong thue te, rat kho danh gia chinh xac gia trj cua mot tai san co dinh vo hinh vi no khong ton tai duai dang vat chat co 1 / the do dem de dang. Su danh gia dung hay sai gia tri cua tai san / \ r * co djnh vo hinh phu thuoc nhieu vao cac yeu to kho luong hoa, 1 Dieu 780 ve Quyen so huu cong nghiep trong Bo luat Dan sir cua nuac ta (1995) quy djnh: “Quyen scr hfru cong nghiep la quyen sa huu cua ca nhan, phap nhan doi vai sang che, giai phap hiru ich, kieu dang cong nghiep, nhan hieu hang hoa, quyen sir dung doi vai ten goi, xuat xir hang hoa va quyen sa huu doi vai cac doi tuang khac do luat phap quy dinh". 14
  13. nil;; cam nhan va v kien elm v; : ■ i •it.! murai danh gia. Tuv nhiC'i'. vdi sir phat trien eua 'in ?fu *; y i :> ■ chinh. thi tri rang ve quyer sd him cung nghiep da t u> d .e i. kien hinh thanh cac mire gia tr thi trudng eua tai san co dinh. vi hin.n. Cu mot so phuang phap khae nhan dugc sir dung de danh gia ta san co dinh vo hinh. Cluing ta khung de cap chi tiet cac phiroig phap do trong cuon sach nay. V i d i: cac nha kinh doanh co th; so sanh Igi nhuan do sir noi tieng cua mot nhan hieu tliuorg mai tao ra Ian han bao nhieu so vai cac nhan hieu cung i ■» nhom tren thi trirang. Trien vong va xu hudng phat trien cung tao ra gia tri cao cho mot nhan hieu thuong mai (gan vai quyen hgp pidp khai thac, su dung nhan hieu do) co the dugc mua ban tren tri trudng - thuang thong qua dau gia. Luu y rang tren Bang can doi tai san (Balance Sheet) co mot ituc Danh tieng (Goodwill) de phan anh tong gia tri cac Igi the thxang nidi hinh thanh tu tai san co dinh vo hinh dugc thua nhan. Cac tai san co dinh chi co Igi ich khi no tao ra Igi the thuan’ mai, chang han nhu sir veu tiiich cua ngudi tieu dung hay n;udi sir dung. Uy tin hinh thanh qua thdi gian, co the phai t ' y * / mat nueu nam de tao dimg va cimg co uy tin. Tuy vay, neu khotiL co bien phap bao ve, duy tri uy tin va Igi the thuang mai thi co5g ty se nhanh chong mat di cac tai san quy gia do. ? r ;. Cac hien phdp quan ly vd phat trien tai san co dinh vo hit It • Neu cong ty da co mot qua trinh phat trien virng chac thi can taig cudng ciing co sir tin tirdng ciia ban hang, cua khach hang ara ngay vao chinh qua trinh phat trien do. Khi quang cao 15
  14. chang han, can chu v lain noi bat 1 ich sir va uy tin cua cong ty. Sir ket h mot so uen thic’n dang cho viec dicu tra va phat hien thu pham lam. gia ’•ong den Rang Dong, khen thuang nguai co dong gop, nha do ho da dat ket qua tot trong viec ngan chan hang gia. • Hach toan chinh xac cac chi phi ngay tu khi bat dau *• thanh lap doanh nghiep hay du an. Co the tinh cac chi phi sau day vao nhom tai san co djnh vo hinh: f r f 1. Chi phi khao sat, thiet ke xay dung luan chung kinh te - ky thuat. ^ f 2. Chi phi can thiet va hop ly cho cac thu tuc phap ly nhu dang ky kinh doanh, thue tnrac ba, le phi chung thu, 3. Chi phi mua ban quyen, sang che, phat minh hoac gia tri dugc thua nhan cua quyen sa huu cong nghiep. W ' Tri gia cua Igi the thuang mai bao gom uy tin cua cong ty, cua nhan hieu va vi tri thuan Igi cua no. Tri gia nay, a cac nuac / cong nghiep, thuang dugc hinh thanh qua danh gia cua mot so i \ r to chirc chuyen mon, hoac mot hoi dong dac biet, hoac dau gia (khi chuyen nhugng cong ty). • Du tinh tuoi tho huu ich, tuc la thdi gian tinh khau hao cua cac tai san co dinh vo hinh. Hien nay a nuac ta, chua co phuang phap chinh thirc nao dugc dua ra nhung co the dung phuang phap chuyen gia de danh gia. Muc dich cua viec tinh 16
  15. toan na khong pluu ia sir chinh './in doi ma nham phan anh Uraig doi hop ly chi ph.i khau > \ ao sr,ia thanh san pham hoac dich vu. /. 2. Tai san r thong diy chuyen va cac thiet bi le. Thong thuang cac may moc 1 / / * hoac to hgp thiet bi nay true tiep tao ra san pham, co anh huang r / * quyet dnh tai chat lugng va gia thanh san pham. Trong mot f t i cong tysan xuat hay che tao, co the tu vai tram tai hang ngan nhom tliet bi khac nhau, do do viec quan ly khac phuc tap. Mot w % ^ so bien nhap quan ly sede cap o muc sau. Vri xu hudng hien dai hoa cong nghe, cac may moc hien 9 \ nay ducc khau hao ngay cang nhanh. Nhieu cong ty may tinh r * cua My khau hao trong vong 3 - 4 nam cho ca mot he thong day ' * / 1 X chuyen lien dai. Nhung daychuyen thiet bi khac co the thu hoi / r t \ t khau ha) tir 5 - 7 nam. Neu khau hao deu trong tuoi tho huu ich 17
  16. 4 nam. tuc la ty !e khau hao moi nam la 25% ('-1 x !()<)% = 25%). Luu v rang toe (to khau lino co anh hirong don cm than! va chien luge dau tu cua cong ty. dong thdi co quan he ttuc ticp don tien thue niiai nop. Nhom 3: Cac loai phuang lien van tai, xc co. phirong-ticrl co giai co clurc nang van chuyen. Do dac diem luu donj», phan ldn cac phuang tien van tai co pham vi hoat dong rong. co th^ liru dong qua cac dia ban khac nhau. Quan ly phuang tien van tai can luu y mot so diem dac trung sau: \ 0 • Chi phi nhicn lieu (xang, dau, ) va phu tung thay the f *» f chiem mot tv tron2 danc ke trony qua trinh hoat done. Mot so •9 \ dinh muc ban hanh trudc day co the ap dung dugc nhung can xem xet kv cac dieu kien dac thu. */ * » i A / • Tuoi tho kinh te cua phuang tien thuang tinh theo khoi 1 / / lugng van chuyen (tan-km hoac km), trong mot so trirang hgp co the tinh theo nam. • Rui ro ve tai nan va trach nhiem dan su co lien quan den % 1 ngudi dieu khien phucmg tien va chii phuang tien. Khong nen f bo qua viec bao hicm tai san, dac biet doi vai tau thuy, sa lan, may bay va cac phuang tien dudng bo ca dong thuang xuyen de gap rui ro, tai nan bat ngd. f f Nhom 4: Thiet bi van phong, dung cu do hrcrng va kiem 0 dinh. Cong nghe van phong dang ngay cang doi hoi nhung thiel bi tot han theo xu hucrng tu dong hoa van phong. May tinh, ma y \ \ * \ in, may photocopy, dang dan dan dugc noi mang tao dieu kien tang nang suit va kha nang canh tranh. 1 0 1 ' De dam bao chat lugng san pham va do tin cay can phai ' * * dau tu thich dang vao thiet bi do ludng, kiem dinh. Vi du cong 18
  17. t\ he; doanh 6 to !;oa B Ink (\ 'N'( ' ■ ; tir khi nitri thanh lap da Cmu nr mot so von dana ke van t ; o iron a. ta* a a;a u aig dv Kin cua day cf.Hi.yc:) lap rap \e o to nhir kiem tra do Ivu va do bong cua son, kiem tra chat luong moi han. do km cua '■ o xe (chiu nirac, phun ap kre cao) . . HO thorn: k.iCm dinh 1 ham '’hi dac Net quan tromz de mot san pham co du kha naua cam tiaun tren thuoma truonc thong i < " < L . qua cb§t lugng cao. da*:- bao uy );n. Nhom tai san co dir.!’ r.av co may diem can liru y nhu sau: • Cac thiet bi van phong gan hen vai cong nghe cao, cong nghe tin hoc, may tinh va he thong thong tin; do do anh hirdng ' f true tiep den kha nang thong tin va tinh nhay ben trong quan ly, dac biet la chat luong cua san pham hay dich vu. Cac nganh nhu thong tin buu dien, ngan hang tai chinh, hang khong phu thuqc * r vc ca ban vao cong nghe thong tin va cac thiet bi van phong. Hieu suat lam viec cua nhan vien van phong, cua can bo quan ly va “bo mat” cua cong ty the hien true tiep qua he thong thong t tin va trang thiet bi van phong cua ho. • Toe do hao mon vo hinh rat cao do do phai chu y quan / ' s f \ ly khau hao va chien luge dau tu hien dai hoa. Rat nhieu loai may tinh va thiet bi phu trg lac hau hoan toan sau 3-5 nam. f / • Quan ly nhom tai san co dinh nay ihudng lien quan den viec bao ve bi mat thong tin, cong nghe dac biet khi phat trien e he thong mang (networking). Trong cac cong ty a cac nuac cong nghiep phat trien, he thong thong tin va mang may tinh \ dirge bao ve bang cac the ma hoa, password va phai luon dugc tang cuang. 19
  18. t r / 1.2. Khau hao f:'?i san co djnh vi cac khia canh kinh (c cua quan ly khau hao 1.2.1. Khai niem ve khau hao Trong qua trinh sir dung, cac tai san co dinh dan dan bj / f xuong cap hoac hu hong - goi la su hao mon. Su hao mon do lam giam gia tri cua chung mot cach tucmg ung. Do do. cong ty f phai xac dinh gia tri hao mon trong tirng ky ke toan (nam, quy, thang, ) va hach toan vao gia thanh san pham. Gia tri da khau V / ^ ^ hao dugc cong don lai (luy ke) phan anh lugng tien (gia tri) da hao mon cua cac tai san co dinh. Qua trinh hao mon bao gom 2 hinh thai: hao mon huu hinh va hao mon vo hinh. Hao mon huu hinh la su suy giam gia / fry tri cua tai san co dinh do su hao mon, xuong cap ve mat hien vat 1 r gay ra. Cac hao mon huu hinh co the quan sat, nhan biet dugc \ ^ / bang tmc quan nhu su han gi, hu hong cac chi tiet, hieu suat hoat dong giam Hao mon huu hinh phu thuoc vao dieu kien hoat dong, cucmg do khai thac, che do van hanh, bao dudng va tuoi tho cua tai san co dinh. t r ' # Hao mon vo hinh la su mat gia tucmg doi va tuyet doi cua tai san co dinh do tien bo khoa hoc ky thuat, do thi hieu hoac do f f t f # y mot so nhan to khac. Su giam sut gia tri khong true tiep bieu ' ' ' , / ’ hien qua be ngoai cua may moc. Do do, co nhung thiet bi co the mai 100% nhung chi con lai 30%-40% gia tri ban dau, dieu do phan anh su lac hau ve cong nghe. Trong mua sam dau tu may t f \ ^ X moc thiet bi rat can luu y dieu nay. f « Cac phuang phap xac dinh chi phi khau hao co the dugc lira chon de ap dung phu hgp vai dieu kien cu the cua doanh t \ r r y ' nghiep. O day, chi de cap den nhung van de ca ban nhat lien 20
  19. quan tie:' iuan !v khau hao. S. u u;:\ chung ta hav \cnj hii mu ■■ r’ ;: nig phap khau hao thong uung nhat: r \ 1.2.2. Khdu hao deu theo thd'igian (Stteight line method) * \ Phucmg phap nav tinh chi phi khau hao phan chia deu cho cac nam. tuc la moi nam tai san co djnh dirge khau hao mot lugng nhat dinh va khong thay doi cho den khi thu hoi hoan toan gia tri nguycn thuy eua no. Hinh H -l.l. Phtrong phdp khau hao duvng thang: Quan he / r giu'a gid tri con lai vd khdu hao lily ke Phuang phap khau hao theo dirang thang 12000 I— o 'Thai izian Tren do thi, true hoanh OX bieu dien so nam trong doi f • ■> -s, / cua tai san co dinh. True tune OY bieu dien sua tri eua tai san co 9 • k. ? * 21
  20. djnh d trucrne Bo Tai chinh. 22
  21. ioac I: ii :i !oai I;\? san tv J;:;:: ukr i:nk) «(»:h. o irde tinh, kern 'hinh ,\ae. Do Jo. cony thirc ( 1.1 > Juoc Jon gian hoa nhu sau: K — x 100% (1.2) T 'I rong mot nam, tinh chi phi khau hao cho tung nhom tai p n co dinh sau Jo cong Jon lai. Cung co the tinh chung cho tat cac tai san co dinh khi xac djnh duoc ty le khau hao binh ijuan. Tien khau hao mot nam tinh nhu sau: T-Kx NG (1.3) NG: Nguyen gia tai san co dinh sir dune binh quan trong nam. De tinh toan NG trong cong thirc tren co the ap dung pach tinh binh quan gia quyen (trong so) nlnr sau: - Ngjk Ng1’' - Ngl" (1.4) Trong Jo: ' . - ’ \ NGt)k: Nguyen gia tai san co djnh dau ky (thdi diem dau lam). Ng*’1 : Nguyen gia tai san co dinh tang binh quan trong lain Ng" : nguyen gia tin san co dinh giinn binh quan trong 23
  22. nam Tinh toan chi tict nhu sau: m 1 Ng"’ = v ,-Z Ns;"l,i ' 1 - i - I 1 rn va NqH = — V NgHtH (1-6) w i '-y /.—i ° J J i*- j=i Trong do: • Ng(+)i va Ng(_)j la gia tri tang (hoac giam) cua nhom tai san f co djnh i va j. • t(+)j va t('j la so thang tang (hoac giam) tuang ung cua nhom TSCD i va j. X Thue ra, viec tinh toan don gian han nhieu so vai cac cong thue tinh toan hoc co ve rac roi tren day! > r * Can chu y may diem sau: 1. Nen lap rieng cac bang theo doi tinh hlnh mua sam, ban f giao dua vao su dung tai san co dinh, tach rieng bang theo doi tinh hinh thanh ly, ngimg khai thac tai san co dinh. r * 2. Viec tinh toan chi tiet nguyen gia tai san co dinh tang * i giam binh quan can tuan thu quy dinh cua ca quan co tham quyen (Bo Tai chinh, ca quan chu quan). f 3. Cach tinh toan noi tren ap dung cho cac nhom tai san co dinh khac nhau, sau do tinh tong chi phi khau hao cua cac nhom * * * f do. Co the ap dung ty le khau hao binh quan (neu thich hop). Tinh toan ty le khau hao binh quan Thong thuang, trong mot doanh nghiep co rat nhieu nhom f r * tai san co dinh khac nhau. Muc do hao mon va toe do ke hoach t / cua cac tai san co dinh do thuang khac nhau. Neu tinh toan 24
  23. thi khoi lircrng tinh toan co the rat Ion Do do. tmng mot so trucrng hap. chang han nb.\r !ap ke ho^h ' hau hao. dir tinh luone tien (cash flows;, co the ap d.i;-iT *.i t nh -\ le khau hao i V.-? v • binh quan ( K ). K = V K ,i (1.7) i ' » V i - I Trong cong thue nay: 0 t K;: Ty !e khau hao rieng cua mot nhom tai san co dinh (nhom i). d,: Tv trong ve nguyen gia cua nhom tai san co dinh i tuc la ty le giua nguyen gia cua nhom do so voi tong nguyen gia tai f san co dinh cua doanh nghiep. Duong nhien la tong cac ty trong (d,) bang 1: td ,= l (1.8) 1=1 Khi da xac dinh dugc ty le khau hao binh quan ( K ) va nguyen gia tai san co dinh sir dyng binh quan thi de dang tinh (fugc s6 tikn khau hao eua ky do. Tcb = Kcbx NG (1.9) Truoc day, nguoi ta tinh khau hao binh quan trong do tach rieng khau hao co ban va khau hao sira chua Ion. Tuy * / nhien, co the tinh gop lai thanh mot ty le khau hao binh quan chung va hien nay hau nhu khong tinh rieng khau hao sua chua Ion. Ducri day la vi du cach tinh theo ty le khau hao binh quan: Min/t hoa M -l.l:
  24. Mot phan xirang sgi cua Cong tv Dot - Sgi BIGSTAR CO sir dung 6 nhom may moc thiet bi vai so lieu tom tat nhir sau Tren bang B-1.1. cot (5) tinh bang each chia so tuang irng cua cot (4) cho tong nguyen gia tai san co dinh (5.560.0O0.000 dong). Vi du. ty trong cua nhom may chai la d: ”22.800.000 : 5.560.000.000 = 0.130. Ket qua tinh toan a cot (6) cho bii-t ty le khau hao binh quan cun 6 nhom tai san co dinh noi trim cua congty BIGSTAR la K = 0,2030S Bang B -l.l. Ty le khau hao binh quan eua BIGSTAR CO (6 nhom tai san co dinh) " J]r Nguyen gia Ty trong Ty le STT Ten nhom TSCD (1000 ve nguyen KH % M i dong) gia (1) (2) (3) (4) (5) (6) 1 May xe tron bong 15 828.440 0,149 0,02235 2 May chai 20 722.800 0,130 0,02600 3 May sgi tho 24 1.017.480 0,183 0,04392 4 May sgi con 24 1.445.600 0,260 0,0C)240 5 Thiet bi nhuom 18 639.400 0,115 0,02070 hap 6 Cac thiet bj khac 17 906.280 0,163 0,02771 Tong cong 5.560.000 1,000 0,20308 r r r Neu ty le khau hao cho biet a cot (3) la ty le khau hao > * tong hop (khau hao ca ban va khau hao sira chua lan) thi tong so tien khau hao la: Tkh = K x NG = 0,20308 x 5.560.000 ncan dong = 1.129.124,8 ngan dong 26
  25. Liru y rang, gia tri *'* roi *-U phai la ngu\en gia tai san co dinh sir dung binh quan cua cac: nhom Hong kv Neu khong nhir vay th! ket uua tinh toan so kem chinh xac 1.2,3. Cac pliii’o'nx j'hap khdu hao fiiani[ i*ia " So dT co ten goi “tang gia" (acceleration) vi cac plurong phap no> Jam tang toe do thu hoi khau hao cao non so vai toe do hao mon hiru hinh thue :e cua «ai s;in co uinh. Sau day. chung ta ' ' ' ' de cap tom tf>? nhung phira:!? phap pho bien nhat. r Phuong phap khau hao nhanh don gi:in Dira tren ty ic khau hao thong thuang (K), ban quan ly cong ty hoac Phong tai chinh - ke toan co the xav dung phirang an khau hao nhanh nham dav^ manh toe do ♦ thu hoi von va doi fs ' 9 * smai cong nghe. Can tim ra mot lie so khau hao nhanh phu hap (H ) Gia sir, cong ty thay rang co the day nhanh toe do khau hao bang 120% so vai muc thong thuang, khi do he so khau hao duqc ap dung se la K* = H* x K = l,2K. Chang han ty le khau hao thong thuang la K = 15% thi ty le khau hao nhanh duac ap dung la: K* = 1,2 x 0.15 = 0.18 hay 18%. J’huong phap khau hao "tong so" (total-digit method) De minh hoa cach tinh toan ty le ke hoach, co the theo doi bang duai day: Minh hoa M-1.2: Cong ty SAND Co LTD khai thac mot nhom tai san co dinh vai tuoi tho kinh te T = 5 nam, long nguyen gia la 360 tricu % 9 dong. Ap dung phuang phdp nay, cong ty se xay dung bang tinh khau hao nia tang nhu sau: 27
  26. r r Bang B-1.2. Tinh khdu liao theophuon” phap "ton# so" So (ion Khfm Nani ! So nam I Tv It* K11 . IvleKU i *.i i - . lino mot nam fhfr I con Ini i oii’ii chinh (ItK l! UuI'H) ( I) (2 ) (3) (4) - 4 1 | 5 | 5/15 = 33,3% ! 33 118.8 4 4/15 =26.6% 26 93.6 U — 3 3 3/15 = 20% 21 75.6 2/15 = 13.3% !3 46.8 i 1/15 = 6.8% ! 7 25,2 15 15 15/15 = 100% 100 360.0 Cudi cot (1) chung ta tinh tong cac con so cua so nam tir la: 1+2+3+4+5=15. Con so nay chi co y nghia ve thuat toan m thoi, do la ly do tai sao goi goi phuang phap nay la "tong so (total-digit method) / Tren cot (2) phan anh so nam con lai cua dcri hoat don kinh te cua tai san co dinh (luu y tinh tir thai diem ngiiy 01/ cua nam do). Tren cot (3) chi viec dan gian chuyen cac so tuang img < cot (2) sang lam tir so va mau so la 15. 7 ' ' ' / De dan gian va nham dieu chinh mot phan ty le khau hac nguai ta lap ra cot (4) va so tien khau hao timg nam de thu hien tren cot thu (5) x •» 1 / Liru y rang, co the ap dung cong thirc sau day de true tie' t tinh ra ty le khau hao (cot 3). Tuy nhien, phuang phap nay co mot so han che sau da nen it duac ap dung: 28
  27. - Ty le khau hao cua nam dau hoac n.ain thu hai qua cao, co the lam tang gia thanh san pham qua mire cho phep. f t - (,'h luong dot thich hop vai cac nhom mi san co dinh co tuoi tho knh te (1") tir 6-iO nam. Ngoai pham vi nay cac ty ie khau hao ;.p dung se giam y nghia tfcii cue cua no. • U’i diem cua phucmg phap "tong so" la cho phep han che sir ton that von co dinh do hao mon vo iiinh va tuang doi de tinh toan. No phu hap vai cac doanh nghiep co ty le chi phi khau hao rong gia inimh nho (ehang han o muc l%-2% trong gia thanh) r / \ 1.2j , Phuang phdp khau hao so die guiin dan (Declining Balance Method) Ten goi cua phuang phap nay phan nao phan anh cach •% f t \ f •£> tinh loan ien khau hao. So tien khau hao moi ky (n&m) dugc tinh tren *ia trj con !ai cua tai san co dinh a dau ky do (chu khong tini tren nguyen gia nhu trong phucmg phap khau hao deu). Gia ri con lai cua tai san co dinh (so du) giam dan qua cac t > ■» nam, do d> chi phi khau hao cang ve sau cang giam. Chang han, mot he nong thiet bi cua MY SKY Co. co nguyen gia 360.000.0)0 dong vai ty le khau hao tong hop K = 20%. / y ' \ r T he) phuang phap so dir giam dan, so tien khau hao cac nam linh nhu sau (xem bang B-L.3) 29
  28. Ban i’ B-J.3. Khdu hao so dtrgiant dan cua MY SKY Co ■ ■ — So tien trich Gia trj con la Gia (ri con Nam khau hao cuoi nam lai dau nam trong niini (31/12) (i) (2) i! (3) (4) i 360.000 72.000 288.000 1 2 28S.000 57.600 230.400 230.400 46.080 184.320 4 184.320 36.864 147.456 5 147.456 29.491 117.965 Tong so j 242.035 - * 9 m A Bang B.1.3. cho thay, vai phuang phap so du giam dai sau 5 nam mai chi thu hoi duac 67,23% nguyen gia cua h f t $ \ thong thiet bi. So vai phuang phap khau hao deu thi day la m< nhuac diem ca ban, vi sau 5 nam khau hao deu vai ty le 20^ cong ty MY SKY Co co the thu hoi 100% von dau tu vao h w t \ t thong thiei bi nay. Luu y rang, neu ap dung tuang tu vc phuang phap so du giam dan thi khong bao gia thu hoi duo \ t % 100% tri gia ban dau cua tai san co dinh. Doi khi, nguai ta nan f 9 t \ 9 ty le khau hao cua cac nam cuoi len gap doi nham rut ngan the \ t \ _ gian thu hoi von dau tu. Tuy nhien, phuang phap nay chi duo / / 1 ' t t ap dung rat han che, khong pho bien. No chi tuang doi phu ho f / vai cac nhom tai san co dinh co tnoi tho kinh te khoang 8-1 nam va de ban lai duai dang "second-hand" khi chua thu hoi h< 9 khau hao. r 1.2.5. Phivffng phap khdu hao theo san Urffng (Outpu based Depreciation) f . Trong mot so linh vuc kinh doanh (nhu i tai, xay dunj 30
  29. nong nghiep, v.w.j co the dua . ;’sv i s.wi !uvmg iutv kiioi luong rhoat dong thirc te cua tai san co dinh de xac dinh chi phi khau hao. Dieu kien de ap dung co hieu qua phiroim phap nav la: I * * • Viec xac dinh, thong ke theo doi san Urortg tirang doi de , dang va khong ton kcm. O C ' ’ , / • Sir thay doi muc do hoat dong eua tai san co dinh khong gay dot bien lan trong gia thanh binh quan cua san pham hay. dich vu. • Co the ket hop• I theo doi san luong thue ^ te vai muc tieu * hao rnot so vat tu, nhien lieu, phu lieu. Truac hct, can biet mire khau hao tren mot dan vi san lugng (mkh): m Tong nguyen gia TSCD (hay gia tri phai thu hoi nikh = T 7—: : (dong) (1.10) Tong khoi lugng dinh mire cua dai thiet bi Trong cong thue (1.10), tnau so la tong khoi lugng ma tai san co dinh (hay mot thiet bi nao do) co the thue hien trong suot * * dai hoat dong eua no. Vi du, mot loai xe tai co the van chuyen 9 f / 600.000 tan-Kilomet trong suot tuoi tho kinh te cua no. Duong / / nhien, con so nay it khi chinh xac tuyet doi. Trong mot ky nhat djnh (thang, quy hoac nam), so tien khau hao tinh nhu sau: Tkh = mkhxQ (1.11) O day: Q la san luang hoac khoi lugng hoat dong thirc te trong ky 31
  30. Minh hoa M-1.3. Cong ly MYSKY CO dang sir dung 3 nhom xe chuye dung de vim chuyen hang h.oit. Mire khau hao tren moi don i san lugng eiia cac nhom la: -Nhom 1: 2.500 d/T-Km , - Nhom 2: 4.200 d/T-Km - Nhom 3: 3.000 d/T-Km San lugng thue te cua cac quy dugc phan anh tren ban B.3.5 sau day. Chi phi khau hao cua timg nhom phucmg tie cung dugc tinh cho timg quy (co the tinh theo thang, tuar ngay). Bang B-1.4. Tinh khau hao theo san lurpng thue te Quy I Quy 11 Khoi Khoi So tien So tien So Nhom lirong khau luyng khau TT phirang tien van van • hao hao chuven (l.ooo d) chuyen (l.ooo d) T-Km T-Km (1) (2) (3) (4) (5) (6) 1 Nhom 1 5.000 12.500 7.100 17.750 2 Nhom 2 3.600 15.120 3.720 15.624 3 Nhom 3 2.800 8.400 4.200 12.600 * Tong cong 36.020 45.974 r f 7 Phuang phap khau hao theo san lugng co mot so uu diem ' * ' • Chi phi khau hao gan hen vai mire do khai thac sir dun TSCD, do do phan anh gan sat vcri qua trinh hao mon thirc te. f t • Ket hap dugc vice thong ke, theo doi san lugng vai tin 32
  31. hinh sr dung may moc thiet bi va tieu hao vat tu. plni tung. • Dan gian. de ap dung, nhat la trong cac nganh xay dung, van ta , nong nghiep (vcri mot so nhom thiet bi va cong viec nhat dinh). ■'Ihuge diem cua phuang phap nay co the tom tat nhu sau: r t • Phai co su theo doi, thong ke san lirang thue te tung thai kv ma; co the tinh dugc chi phi khau hao cua ky do. f t / • Neu viec sir dung mot so nhom thiet bi hay TSCD nao do co tinh thcri vu va ty le chi phi khau hao trong gia thanh lan If 1 thi co the gay bien dong gia thanh dan vi san pham (hay djch vu) qua cac ky trong nam. $ • Pham vi ap dung khong rong, chi thich hgp vai mot so nganh, mot so loai TSCD. 1.3. Tac dong• o tai chi'nh cua khau hao doi voi doanh nghiep r * f f ' Thoat nhin sa qua, co the khong thay hct anh huang nhieu f t mat cua khau hao. Do qua quen thuoc vai ca che quan ly cac doanh nghiep nha nuac (DNNN), nen nhieu nguai chi nghl rang t f ft khau hao anh huang den bao toan von co dinh va gia thanh. f t Thue ra, toe do khau hao nhanh hay cham co anh huang \ f y t dong thai den nhieu mat hoat dong va den quan he Igi ich xung quanh viec nop thue. Co the tom tat nhu sau: • Neu tang ty le khau hao thi toe do thu hoi von dau tu vao tai san co dinh tang len, han che hao mon vo hinh, tao dieu kien nhanh chong doi :^oi cong nghe. Dieu do cung co nghia la tang kha nang bao toan von co djnh. \ r r \ ' • Tuy nhien, mat khac can phai giai quyet la van de gia 33
  32. thanh san pham va kha nang tieu thu tren thi truang (kha nang canh tranh qua gia). Neu ty le chi phi khau hao trong gia thanh * t f * san pham rat nho thi cung de dang chap nhan khau hao nhanh. Ngucrc lai, khi tang ty le khau hao sc lam tang gia thanh sail pham mot cach dang ke, gay sue cp buoc doanh nghiep tang gia t ' ' ban de giu: muc loi nhuan mong muon. Nhung trong dieu kien canh tranh, viec tang gia thuang lam giam kha nang canh tranh / « va mure tieu thu. Day la tac dong bat lai can xcm xct ky luong. * r t • Anh huang tat yeu, nhu mot he qua, cua viec tang khau hao la lai nhuan ke toan se giam, vi noi chung mat bang gia ban bi an dinh bai thi trirang. That ra. ban chat kinh te cua so lai •» \ r nhuan giam di tren so sach chi phan anh ve mat ke toan. Lai f t nhuan bao cao giam xuong thi thue lai tire phai nop cung giam. jf y t \ ^ i O nhieu nuac, rat nhieu cong ty lai dung diem nhay cam nay de "tranh thue" mot cach hap ly. Liru v rang, day khong phai la t r tron thue vi doanh nghiep khong vi pham luat phap. 1.4. Quan Iv tai san co dinh ve mat hien vat Ngoai viec quan iy thuan tuy ve mat gia tri, rat can luu y t \ \ # A quan ly cac tai san co dinh ve mat hien vat nham dat hieu qua t * y kinh te cao nhat. Tuy theo dac diem, quy mo va kha nang quan ly, co the xay dirng che do quan ly tai san co dinh mot each thich horp vai dieu kien cu the cua cong ty. S^a day la mot so diem ca ban: / r 1.4.1. He thong theo doi tai san co dinh Doanh nghiep can hoan thien he thong theo doi va kiem soat toan bo tai san co djnh. Viec theo doi tai san co djnh khong ton kem nhung co kha nang tang hieu qua sir dung cac trang 34
  33. thiet bi hien co. Deni gian nhat la lap cac so theo doi tong hop va chi tiet. So tong hop phan anh khai quat tinh hinh quan ly su dung ca: nhom tai san co djnh, cac chung loai thiet bj, nhung chi ghi cac thong tin co ban nhat. SC chi tiet dung de liru tru day du cac thong tin ve timg nhom mo hoac timg doi tuong thiet bi. So nay phai thuong y y xuyen djgc cap nhat, tuc la ghi ngay khi co nhung thay doi ve / j y tai san :o djnh. Cac so nay thuong dugc sir dung nham muc r dich qu.m ly chat che tai san co dinh trong timg doanh nghiep * f * * - v 1 ncn co tie thiet ke linh hoat ve khuon mau cua so. t f 1 T B:en phap tot nhat la ap dung may tinh de theo doi cac so > f noi tren Cac thong tin ve tai san co dinh lien tuc dugc cap nhat vao co so du lieu (database) trong may tinh, khi can biet chi dung mot lenh don gian de goi ra man hinh hoac in ra giay. Cac cong t> hien dai con noi mang cac may tinh voi he thong r i camera :heo doi thiet bi de tu dong ghi lai tinh hinh van hanh va f 1 \ hien traig cua thiet bi o muc do don gian, co the dung cac phan mein nhu Excel, Lotus, Foxpro,v.v ) 1.4.2. Phan dinlt trach nhiem • • r + y Cic nhom may moc thiet bj hoac cac to hgp day truyen thiet bi nen dugc giao cho timg nhom hoac ca nhan quan ly. ft Phai can cu vao quy trinh cong nghe, su sap xep ca kip va cach thirc to chirc phan xuong de phan dinh trach nhiem. Khong co mo hint nao chung cho moi cong ty, moi doanh nghiep ma chi ncn ap dung su phan cap hoac giao trach nhiem quan ly van hanh sa) cho phu hgp , hoat dong cua doanh nghiep. X / r Cie do phan djnh trach nhiem ncn gan voi che do ban giao, th;o doi va thuong phat nham khuyen khich moi nguoi co 35
  34. y thirc tot hon trong quan ly tai san. Ncn quy dinh cho J(> hao cao djnh ky doi vai cac quan doc phan xuong, truant, c a, to truong hoac kv su phu trach day truycn ve tinh hinh sir cung tai san co dinh ciia timg bo phan. f ' 1.4.x Quan ly tai san co dinh vc mat ky thuat Nha kinh doanh muon khai thac co hieu qua nhat caic tai f \ * \ san co dinh thi can luu tain truoc het ve mat quan ly k; t.lmat, quy pham ky thuat va tmii trang hoat dong cua may nuc thiet bi. Mot so loai tai san co dinh (nhu nha cira, khu van phong, duong giao thong noi bo, v.v ) khong doi hoi thuong xiyc:n ve \ / mat bao duong, duy tu. Tuy nhien, phan Ion cac thiet ii may w \ moc, he thong day truyen cong nghe yeu cau phai dim bao nghiem ngat ve mat ky thuat. Tham chi, co the xay ra tai nam va f t i sir co nghiem trong neu co true trac ky thuat. Chang han ihiu su r f co he thong loc bui tinh dien cua Cong ty xi mang Hoang T hach t / * # x da gay ton that hang tram trieu dong, gay o nhiem moi trurong trong may thang. / * / Sau day la mot so diem ca ban rat dang chu y: t \ • Quy trinh ky thuat, che do 4'an hanh can duoc duiy tri » r + e \ ^ t nghiem ng3t voi ky luat chat che de han che ton that ve n^u<ai va / / tai san. Mot so truong hop dang tiec da timg xay ra do biuong long quan ly ve mat quy pham. Cong ty nen chu y thici (dang r viec dao tao ky su va ky thuat vien gioi chuyen mon, ihiat la r trong nhQng nganh co mire do phirc tap cao; va khai tia<c tot trinh do chuyen mon cua ho. • Phai lap ljch trinh van hanh va theo doi cho tmig he thong thiet b|, co phan dinh troch nhiem ro rang. Lich kC*nri tra / • r X | ' dinh kv, bao duong, duy tu may moc thiet bi la rat can tthiet. 36
  35. Khuycii klucli can bo. cong nhan tich are -ham gia giir gin may moc; thong bao ngav cac sir co cho tigiroi quan ly do khac phuc kip thai. • i)6i vai cac loai thiet bi mai. hien dai ncn thue hien kem > ^ f cap, dung tho co tav nghe cao huang dan kem cap true tiep cho ngiroi chua quen viec. f t • Hap ly hoa viec lap dat thiet bi may moc trong nha may t f la mot khau qyan trong. Mac du da co thiet ke va hoach djnh truoc nhung khong phai bao gia viec bo tri thiet bi cung hop ly; doi khi gay lang phi tlioi gian va lam tang chi phi van hanh cua he thong thiet bi. Doi voi cac may moc thiet bi le, khong tao ' > r \ thanh day chuyen cung can chu y viec bo tri nham giam chi phi van chuyen va thai gian gian doan giua cac khau cong viec. 37
  36. Chuong2 QUAN LY TAI SAN LUU DONG VA VON LUU DONG Toan bo cac tai san cua mot doanh nghiep dirge chia thanh hai bo phan: tai san co dinh va tai san luu dong. So voi tai san co dinh, tai san luu dong (current assets) quay vong nhanh han nhieu, cho nen viec quan ly tai san liru dong co anh huang quyet dinh den kha nang tao doanh thu va sinh Igi cua cong ty. 1 * \ Chuong nay se diem qua nhung van de quan trong nhat eua f \ quan ly tai san luu dong bat dau tu viec nghien cuu khai niem kha nang chuyen doi cua tai san. 2.1. Kha nang chuyen doi cua tai san (Liquidity) Cac tai san co the mua ban trao doi dugc, va do do chung co the chuyen hoan tir dang tai san do thanh tien vai mire do * * * * thuan Igi khac nhau. De dang thira nhan rang: trong tat ca cac tai san, ke ca tai san co dinh va tai san luu dong thi tien (tai san bang tien) la dang tai san co tinh chuyen doi cao nhat, tire la no giir vi tri so 1 ve tinh co the chuyen hoa dugc. Tien (cash) luon luon co the chuyen doi thanh chinh ban than no. Vi vay, cac nha r * ■» i i kinh te coi tien la tai san chuan de do luong kha nang chuyen * doi cua cac tai san khac. Kha nang chuyen doi hay ti'nh linh dong (con goi la thanh 38
  37. khoa.i) cua mot tai san phan anh mire do de hay kho de chuyen doi tti san do thanh lien (cash). Trnng tai chinh, khai mem kha nang chuycn dr-i (liquidity)1 la mot trony nhirng khai niem ca ban. * , r r Tren bang can doi ke toan. cac tai san dugc sap xep theo tinh linh dong giam dan (tu tren xuong); do do von bang tien (cash) luon luon a vi tri so 1. Khac vai tai san co dinh, tai san luu dong phan Ion dong t vai tro la doi tugng lao dong, tuc la cac vat bi tac dong trong qua trinh che bien, bai lao dong cua con nguai hay may moc. Do do, tai san luu dong phan anh cac dang nguyen lieu, vat lieu, \ r nhien lieu, phu lieu, v.v Luu y rang mot so loai cong cu lao * dong nho, dung cu cung dugc coi la tai san luu dong mac du ve / f * \ ban chat chung thuoc tai san co dinh (Dieu quy dinh nay nham f tao thuan Igi trong ke toan). f Nhu vay, trong mot chu ky san xuat, cac nguyen vat lieu f t 1 tharn gia va bi che bien thanh san pham hoan chinh va toan bo * gia tri cua cac nguyen vat lieu do chuyen hoa hoan toan vao gia t f thanh san pham. Do la ly do tai sao khong phai tinh khau hao / ' * doi vai cac loai tai san luu dong, ma chi khau hao cac tai san co djnh. Tri gia cac nguyen lieu, vat tu. v.v tieu hao trong mot chu kv (hay mot thcri ky) duac dua vao gia thanh san pham ngay mot lan (doi khi co the phan bo dan mot so lan nhu doi vai phu f tung thay the, cong cu lao dong nho). 1 Trong tieng Anh, tir Liquidity co nghTa den la trang thai long, co tinh long hay linh dong, nghTa bong la kha n5ng thanh toan. 39
  38. 2.2. Co' cau va phan loai tai san luu dong Co the phan loai tai san liru dong theo kha nang ciuyen > ’ * doi va dac diem kinh te cua timg nhom nhir sau: a. Tien (Cash) Tai ca tien mat tai quy, tien Iren cac tai khoan ngar hang va tien dang chuyen (ke ca noi te va ngoai te) deu thuoc nhom % \ ^ s r \ y "tai san bang tien". Luu y rang, 6 day tien (hay von bant: tien) \ \ ^ khong phai chi la tien mat. Nhieu ngucri nham lan khai niem t \ CASH trong tieng Anh va cho no dong nghTa voi khai nie n tien mat trong tieng Viet. Theo ngon ngu tieng Viet Nam, "tier mat" khong bao gom tien giri ngan hang. Khi cac doanh nghiep thanh toan bang sec hoac chuyen khoan thi dirge got la "thanh toan khong dung tien mat”. Trong linh virc tat chinh - ke toan, tat san % % ' b&ng tien “Cash" cua mot cong ty hay doanh nghiep bao gom: 1. Tien mat (Cash on hand) 2. Tien guri ngan hang (Bank accounts) 3. Tien duoi dang sec cac loai (Cheques) > 4. Tien trong thanh toan (Floating money, advanced payment) 5. Tien trong the tin dung va cac loai tai khoan the ATM b. Vang hoc, da quy va kirn khi quy f Day la nhom tai san dac biet, chu yeu dung vao muc dich du tru. Tuy vay, trong mot so nganh nhu ngan hang, tai chinh, bao hiem, tri gia kim cucmg, da quy, vang bac, kirn khi quy, v.v. . co the rat Ion. c. Cac tai san tuang duefng v&i tien (cash equivalents) Nhom nay gom cac tai san tai chinh co kha nang chuyen 40
  39. doi cao, tire la de ban, tic chuyen doi thanh tien khi can thiCt. i uy nl'ien, khong phai tat ca cac loai chirng khoan deu tlu£c nhom lay. Chi co cac chung khoan ngan han de ban moi dhrgc f coi la ai san liru dong thuoc nhom nay. Ngoai ra, cac giay to tin rant mai ngan han. dtrac bao dam hoac co do an toan cao thi ciing nuoc nhom nay. Vi du: hoi phieu ngan hang (banker f acceptance), ky phieu thuang mai (commercial bill), bo chung tir hoan chinh (clean set of documents ), v.v r r 'Yen thirc te ranh giai giua cln'mg khoan ngan han va t chung khoan dai han khong hoan toan ro rang, viec xep loai phu thuoc ’ao quyet dinh dau tu cua ban quan ly doanh nghiep. Gia 1 / su cdrg ty Blues Co. dang scr huu 1000 co phieu cua cong ty / y f may tinh IBM. Ban quan ly Blues quyet dinh giu 600 co philu IBM mot cach dai han, tire la dau tu chung khoan dai han; 400 / ^ co phiiu con lai se ban khi gia len cao (thi gia) hoac khi can thiet b3 sung nguon tien cho cong ty. Trong truong hap nay, tuy * cung It mot loai chung khoan nhung chi co tri gia cua 400 co * f phieu noi tren la tai san luu dong (chung khoan ngcin han) cua cong ty Blues. c. Chi phi tra trir&c (Prepaid expenses) y m \ Chi phi tra truoc bao gom cac khoan tien ma cong ty da / f tra trujc cho nguai ban, nha cung cap hoac cho cac doi tuang t * khac. Mot so khoan tra truoc co the co 1 muc do rui ro cao vi phu ^ e t r thuoc ’ao mot so yeu to kho du doan truoc. (. Cac khoan phai thu (Accounts receivable) Cac khoan phai tnu la mot loai tai san rat quan trong cua doanh nghiep, dac biet la cac cong ty kinh doanh thuang mai, mua bin hang hoa. Hoat dong mua ban chiu giua cac ben, phat 41
  40. sinh cac khoan tin dung thu<mg mai. Thirc ra, cac khoar n'hai thu gom nhieu khoan muc khac nhau tuy theo tinh chat cua quan -v he mua ban, quan he hop dong. Phu thuoc vao mire do rii ro, cac khoan phai thu co the chia thanh cac loai sau: - Do tin cay cao (Loai A) - Do tin cay trung binh (Loai B) - Do tin cay thap (Loai C) * - Khong the thu hoi dirge (Loai D) Khi phan tich tin dung hoac danh gia kha nang thanh toan eua mot cong ty, loai A dugc tinh 100% tri gia ghi tren tai khoan, loai B chi dugc tinh 90% - 95%, loai C dugc tinh '0% - 80% tri gia va khong tinh den loai D. Loai D coi nhu khoig co hy vong thu hoi (bad debt), sau mot thai gian xac dinh khong doi dugc thi co the xoa khoi tai khoan phai thu (write-off)2 / *» Trong thue te hoat dong kinh doanh, de quan ly cac khoan ng thuang mai, cac khoan phai thu, nguai ta phai xay dung he J thong chinh sach va cong cu cua cong ty; cac cong cu do durgc ap dung trong linh virc quan ly tin dung va co the do mot pidmg, ban hoSc mot bo phan chuyen mon hoa quan ly. / Tien dat coc Trong nhieu truong hgp, cac ben lien quan den hgp dong r \ * \ \ y. phai dat coc mot so tien nhat dinh. Phan lan cac dieu khoan ve tien dat coc quy dinh theo 2 cach: r ^ t - So tien dat coc tinh theo ty le phan tram tri gia hoac 2 Trong ke toan, ngirdi ta dun” tai khoan "Dir phong ng khc cdoi" (Allowance for uncollectible accounts) de theo doi va hach toAn doi \y[ cac khoan phai thu. 42
  41. dong hcac tri gia tai san dirge mua ban. - So tien dat coc dugc an dinh bang so tien cu the (chang han 5 0.300.000 dong), hoac mot tri gia toi thieu cho hgp dong. T'ong cac truong hgp ben dat coc thue hien troi chay hgp dong tli ho co toan quyen lay lai tien dat coc. Neu co su vi pham hoac huy bo hgp dong, hoac khong tiep tuc tham gia (vi du dau diau) thi ho co the bi mat tien dat coc. Nhu vay, tien dat ft * coc la not khoan muc tai san khong chac chan, do tin cay co the dao dorg lan, tu 90% den 30% hay 40%. / Co tinh chat la mot tai san bao dam nhu vay nen mac du tienA da: coc thuoc ve ' tai san luu dong nhung no khong dugc cac f ngan hang tinh den khi xac dinh kha nang thanh toan bang tien cua cloaih nghiep. g Hang hod vat tir (Inventory) Kang hoa vat tu dugc theo doi trong mot tai khoan goi la hang- on kho. "Hang ton kho" trong khai niem nay khong co f nghia Sa hang hoa bi u dong, khong ban dugc, ma thue chat bao \ ham tcan bo cac hang hoa vat lieu, nguyen lieu dang ton tai a cac lkho, quay hang hoac trong xuong. Tren thirc te, hang hoa * 1 •» \ ton lkho co the bao gom hang tram chung loai khac nhau. Tuy nhien,co the gop lai thanh nhung nhom sau: • Nguyen lieu, vat lieu chinh. • Vat lieu phu, vat lieu bo trg. * • Nhien lieu va cac loai dau mo. • Thanh pham. 1 i • San pham do dang va ban thanh pham. 43
  42. • Cong cu nho, cac dung cu lao dong thuoc ta: san luu dong (da de cap a phan 3). • Phu tung thay the. • San pham hong va cac loai khac h. Cac chi phi chir phan ho r * e Trong thirc te, mot khoi lugng nguyen vat lieu va mot so khoan chi phi da phat sinh nhung co the chua dugc phan bo vao gia thanh san pham tu-j dich vu. Nhung khoan nay se dugc dua vao gia thanh trong khoang thai gian thich hgp (xem phan quan ly chi phi). 2.3. Quan ly hang hoa vat tu- ton kho Trong viec quan ly tai chinh doanh nghiep, quan ly hang ^ f \ f ^ * ton kho la mot van de rat dang chu y. Hien nay con mot so y f \ ' ___ 1 kien khac nhau ve quan ly hang ton kho. Trong khuon kho eua e r \ r muc nay chung ta se nghien ciru mot so van de co ban nhat. * a. Xac dinh nhu cau nguyen lieu, vat lieu die tr ie Neu muc do du tru nguyen lieu, vat lieu, phu timg (ggi chung la vat tu) khong phu hgp voi yeu <?au san xuat kinh doanh * thi co the xay ra hai truong hgp: • Muc du trur qua Ion, du thua gay u dong, lang phi von va hieu qua thap. • Muc du tru qua nho, thieu vat tu, gay ra tinh trang cang J / 4 f thang hoac tham chi phai tarn ngirng san xuat do thieu nguyen vat lieu. \ r Ro rang, ca hai thai cuc noi tren deu khong tot, do do ngucri ta muon xac dinh muc du tru thich hgp nhat voi cong ty 44
  43. troii'.: tunu dieu kien cu the. Lam the n;io de tinh toan dune mire ^ - V ' . d / • Tong san luong thanh pham: 850 tan • Nguyen lieu chinh (P.E) da sir dung: 930 tan *» 4 t / • San pham hong (khong tai che duac): 4,5 tan • Dan gia nguyen lieu binh quan: 28.000 d/kg r 9 • Nhip do san xuat va cung img nguyen lieu tuang doi deu dan tromzo nam. / * t Nam 1997 Ban Giam doc cua cong ty du kien ke hoach r voi mot si) thong tin nhu sau: 45
  44. •> i t • Tong san lugng thue hien (thanh pham): 11 (.)'’;> so vai nam 1996. • Thay the 5% nguyen lieu chinh bang phu lieu rat re tien vcri gia khong dang ke. r • Dan gia nguyen lieu binh quan du kien tang 4% so vai nam 1996. % Tu cac du lieu tren day co the irac tinh nhu cau va muc cung ung vat lieu chinh (P.E) nam 1997 nhu sau - Ty le san pham hong du kien nam 1997: % (4,5 / 850) x 0,5 = 0,00265 (hay 0,265%). Khoi luong nhua P.E can thiet nam 1997 la: 930x 1100/850 x (1- 0,05) x (1 - 0,00265) = 1140,3 tan \ 1 f * Lucmg tien can thietde mua nhua P.E la: 1140,3 x 28 x 1,04 = 33.205,5 trieu dong Moi thang phai mua it nhat la 95,03 tan (=1140,3/12) va luong tien can thiet de mua luong nguyen lieu do la: 2.767,2 trieu d6ng (= 95,03 x 28 x 1,04) Luu y rang luong vat tu xac dinh theo cach tren day chua tinh den luong du phong. Muc do du phong phu thuoc vao * ^ nguon hang, kha nang bien dong gia ca, thai gian cho cung img, * * - khoang cach van chuyen, v.v Trong cac truong hap co du lieu * tuang tu, co the ap dung cong thue sau: 3 Noi chung, de chinh xac horn phai tinh den chi phi cua vat lieu phu <iung de thay the, tuy nhien viec tinh toan tuang doi dan gian khi biet gia cua cac vat lieu phu va cac du kien khac. 46
  45. M, - M, (Q, 0,i x (I - h) ( ! k2) (2.1) Vi I-'., M; x P| - Mi \ Po x L, (2.2) Troiq do: - M0 : Khoi lugng ngujen iicu sir dung trong nam truoc. - M i: Khoi lugng nguyen lieu sir dung trong nam nay. - Qi: San lugng nam nay. - Qo: San lugng nam truoc. f r f t - ki. k?: He so tiet kiem nguvcn lieu va he so thay the ngmcn lieu - Po, P;: Don gia nguyen lieu nam i;ucjc va nam nay. r - kr: He so tang gia, giam gia nguyen lieu - I'i: So tien dung de mua nguyen lieu nam nay. Phuong phap dieu chinh kha don gian, thuong dugc ap du nf rong rai trong thue te. Nhieu khi nha quan ly chi can uoc ' ^ / * tin.h not so thong so co ban va bam may tinh cam tay vai phep tin.h le uac lugng so vat tu can cung img. Cac nha quan ly co ve ua tlich phuong phap nay vi no nhanh gon, de ap dung, va khi % kh'dtg can muc do chinh xac that cao. * t f Tuy nhien, de tinh toan chi tiet va lap cac bieu tien do \ rtf cumi img vat tu thi can xem xet anh hucmg cua mot so yeu to kh.ac Phirong phap dinh muc: Day la mot phuong phap cung duw sir dung rong rai, trong do dua tren cac dinh mire hay tieu » ■» r r \ r ch uai chi phi de xac dinh so von luu done can thiet. 47
  46. 2.4. Phan tich vdng quay cua von lu u dong * * * * > Toe do iuan chuyen cua son luu d ! r.g '*:» nv>: chi t;cu i.V. quan trong de danh gia hieu qua tai chinh cua von. phan anh toe do quay vdng cua VLD trong mot nam ha> mot then ky nao do. Tronc dieu kien cac neuon luc va niruon von co han, viec tanu f / so vong quay cua VLD trong nam la mot huang giat quyet ca * 9 ban nhat cua cac doanh nghiep, nhat la cac cong ty thuang mai De danh gia hieu qua hoat dong cua VLD co the ap dung mot so * * 0 chi tieu chu yeu nhu: so vong luan chuyen mot nam va thai gian cua mot vong luan chuyen trung binh. 48
  47. Chuong3 CAC BAO CAO TAI CHINH CHU YEU r Cac bao cao tai chir.h la cong cu quan trong bac nhat giup nha quan ly co the nam dugc mot each khai quat tinh hinh tai chi'nh cua doanh nghiep, tir do co co so ra quyet djnh quan ly mot each phu hop va co hieu qua. Bao cao tai chi'nh khong nhung phuc voi cho ngucn su dung ben trong doanh nghiep, ben trong cong ty ma con la nguon thong tin him ich doi voi cac nha kinh doanh, cac co dong, nha dau tu va cong chung co quan tarn den doanh nghiep. Co nhieu bao cao tai chi'nh khac nhau, bao % f gom nhung bao cao tai chi'nh phuc vu cho ke toan tai chinh va cac bao cao tai chinh phuc vu theo yeu cau cua ke toan quan tri. Trong chucmg nay, chung ta chi tap trung vao 3 bao cao chu yeu nhat la Bang Can doi ke toan, Bao cao Ket qua kinh doanh va » % Bao cao Luu chuyen tien te. ' ___ / Thuet minh bao cao Tai chinh cung la mot bo phan rat * quan trong cua cac bao cao tai chinh cua doanh nghiep. Phan Phu luc o cuoi sach se cung cap cho ngudi doc ban minh hoa / ♦ \ Thuyet minh bao cao Tai chi'nh cua Cong ty Co phan Dugc Hau / ’ • * / Giang de giup ban doc hieu ro hem ve bao cao tai chinh cua doanh nghiep. 3.1 Bang can doi ke toan (Balance Sheet) r p Muc dich cua Bang can doi ke toan (Balance Sheet) la 49
  48. phan anh tone quat tinh hinh nguon von va tai .can cua doanh nghiep tai mot thai diem, xac dinh. 'Iat ca cac .doanh nglr.yp deu can lap Bang can doi ke toan vao cuoi nam la: chinh. r.hicii doanh nghiep con lap bang nay vao cuoi moi quy va moi thang. Trong he thong ke toan cua Viet Nam. nam tai chinh I rung vai nam lich ncn ngay ket thue nam tai chinh cunu la ntiav 31/12 *— ' j „ r hang nam. O mot so nuac cong nghiep phat trien, luat phap cho phep cac cong ty co the lira chon nam tai chinh phu hap vai dac ■* •* r diem rieng cua minh, vi du nam tai chinh co the ket thue vao 31/1 hoac 31/3, v.v Truac nam 1996, trong he thong ke toan cu cua Viet Nam, •> f bao cao nay duac goi la Bang tong ket tai son va ten goi nay ^ A hien nay van duac nhieu nguai su dung do thoi quen. Su khac nhau giua Bang can doi ke toan (mai) va Bang tong ket tai san (cu) khong chi cr ten goi, ma quan trong han la nhung doi mai \ , r " f r t f ve mat ket cau cua bang. Su cai tien ve ket cau, cach sap xep f r cac chi tieu va su dan gian hoa da lam cho Bang can doi ke toan / f trong he thong ke toan cua Viet Nam tucmg thich vai Bang can ft \ ^ t f doi ke toan cua cac nuac cong nghiep va gan vai he thang ke / f toan quoc te, nha do thuan tien hern trong giao djch thuang mai \ f f > r va dau tu, nhat la trong tien trinh nen kinh te Viet Nam hoi nhap \ ft vai nen kinh te the giai. N / ^ / ft Ve ca ban, bang can doi ke toan trong lie thong ke toan mai gom hai phan: phan Tai san va plidn Nguon von (Xem bang duai day). Theo quy dinh, phan Tai san phan anh khai quat tat ca cac Luu y r3ng Bang con co mot so chi tieu co ten la “Cac chi tieu ngoai bang can doi ke toan” 50
  49. dant' tai san cua doanh nghiep tai thm diem lap bang theo mot trinh tir nhat dinh. Cac loai tai san dugc hOt ke theo muc giam dan cua do linh dong (con goi la thanh khoan - liquidity). Loai tai san co do linh dong cao nhat la Tien, do do tien luon duac t r \ * ^ A xcp thu nhat trong bang. Tien hao gom tien mat, tien g ic i ngan han\>a tien Jang chuyen. Muc thu hai la Cac khoan dau tir tai chinh ngan han, bao gom: dau tu chung khoan ngan han va dau tu ngan han khac. Trong Bang can doi ke toan cua cong ty kinh doanh tong hop so * S' 9, tong gia tri cac khoan dau tu tai chi'nh ngan han la 805.670.000 d6ng (bang 400.000.000 + 450.750.000 - 45.080.000 ddng). \ t y Khoan Du phong giam gia dau tu ngan han (45.080.000 dong) phan anh tri gia dugc du tinh se giam gia cua cac khoan dau tu tai 9 t / / chinh ngan han, do do mang dau (-), trong cac bang, cac con so co dau (-) thuong dugc dat trong dau ngoac don, vi du (45.080). ft \ Tiep den la Cac khoan phai thu, Hang tong kho va cac Tai f ___ t san luu dong khac, cuoi cung la Tai san co dinh. \ \ r \ Phan thu hai cua bang la Nguon von, bao gom cac khoan t r r ng va von cua chu so huu. Mot so khoan muc quan trong nhat la: • No1 phai tra: dugc chia thanh ng ngan han va ng dai t \ / han. No ngan han gom cac khoan vay ngan han, cac mon ng dai / f han nhung den han tra trong ky, cac khoan ng ngudi cung cap, ngudi ban ve hang hoa, dich vu chua tra tien, cac khoan ng ngudi mua, ng thue doi voi nha nude va cac khoan ng ngan han khac. No dai han (trong bang la 2.105.800.000 dong) phan anh t \ so tien vay dai han ngan hang hoac vay cac cong ty, cac to chuc hay ca nhan khac, ke ca cac so ng ve mua hang hoa co thdi han 51
  50. tir 1 nam tra Ion. • Von cua chu s r chii sa huu la 5.747.547.000 dong trong do. nguon von quv chien 100% va cong ty khong su dung nguon kinh phi do ngan sach nha nude cap. Cac loai quy cua doanh nghiep duac chia thanh: -Q uy phat trien kinh doanh -Q uy du tru (du phong tai chinh) -Q uy khen thudng va phuc lai Dae tinh von co eua bang la Tong tai san = Tong nguon X * 1 ' f von. Noi each khac: Tong tai san = Tong so cong ng + Von ciia chu sd hiru. Trong bang tren, con so nay la 11.729.638.000 ddng. Doi vdi cac doanh nghiep quy mo vira va nho, cac yeu to trong bang can doi ke toan tuang doi dan gian, de danh gia. / m f Nhung vdi cac cong ty ldn thi viec xem xet bang can doi ke toan * * 9 1 khong dan gian vi co nhieu muc khac nhau. Tren thue te, de co * > try the phan tich chi'nh xac va day du bang can doi ke toan can co y f s r % • r hieu biet thue su ve ke toan va kinh nghiem phan tich tai chinh. Tuy nhien, co the phan tich khai quat mot so chi tieu co ban tuang doi de dang. Sau day, chung ta hay quan sat noi dung ciia mot bao cao tai chinh dan gian hoa. 52
  51. Minh hoa M-3.1: Being can doi ke loan cua Cong ty kinh doanh tong hop so 9 CONG TY KINH DOANH I OM, HOP SO 9 B/-NG CAN DOI Kl- TOAN Dim vi: 1.000 dong j Ntav 31 thang 12 nam 2006 TAI 5AN A. Ta san liru dong va dau tir ngan han I. Tiet 672.600 1. Tiei mat tai quy 97.000 2. Tici mri nean hang 432.400 3.Tiei dang chuyen 143.200 \ t II. Cic khoan dau tir tai chinh ngan han 805.670 1. Dai tu CK ngan han 400.000 2. Dai tir ngan han khac 450.750 3. Duphong giam gia dau tu ngan han -45.080 III. Cic khoan phai thu 765.930 1. Phu thu cua khach hang 290.700 2. Tn truac cho ngucri ban 159.000 3. I*h;i thu noi bo khac 300.340 4. ("ai khoan phai thu khac 120.890 5. Duphong cac khoan phai thu kho doi -105.000 IV tiing ton kho 2.329.580 1. I iaig mua dang di tren duong 205.120 2. Ngiyen lieu, vat lieu ton kho 780.900 3. Coig cu, dung cu trong kho 450.200 4. Oh phi SXKD da dang 123.560 5. Th;nh pham ton kho 590.500 6. I hug hoa ton kho 450.300 7. Haig giri di ban 129.800 8. Duphong giam gia hang ton kho -400.800 53
  52. I V. Tai san lieu dong khac | 263. / "V | 1. Tam img 1 3.190 2. Chi phi tra trircrc l_ ___?0.S00 3. Chi phi chcr ket chuyen 57.490 4. Tai san thieu chcr xu lv , , „ V - , 1.298 5. Cac khoan the chap, ky circrc. ky quy ngan han 100.500 VI. Chi sir nghiep 0 Tong tai san luru dong 4.836.958 B. Tai san co dinh va dau tir dai han I. Tai san co dinh 5.592.430 f 1. Tai san co djnh hiru hinh 4.289.500 Nguyen gia 5.270.200 Gia trj hao mon luy ke -980.700 2. TSCD thue tai chinh 929.930 Nguyen gia 1.230.500 Gia tri hao mon luy ke -300.570 3. TSCD vo hinh 373.000 Nguyen gia 430.000 Gia trj hao mon luy ke -57.000 II. Cac khoan dau tu tai chinh dai han 1.300.300 1. Dau tu CK dai han 500.300 / 2. Gop von lien doanh 850.000 3. Cac khoan dau tu dai han khac 0 4. Du phong giam gia dau tu tai chinh dai han -50.000 III. Chi phi xay dirng ca ban da dang 0 n n a n-« * • •» Ji - » * ■ Tong Tai san co dinh 6.892.730 TONG TAI SAN 11.729.688 NGUON VON A. N<y phai tra 5.982.141 L Ncr ngan han 2.913.370 r 1. Vay ngan han 2.750.000 54
  53. 2. No dai han den han tra 12.390 | 3. Ph;:i tra ntiirm ban 56.400 I 4. Nu'.rai mua tra tien trirac I 45.780 5. Thue va cac khoan phai nop Nha niroc ! 29.800 6. Cac khoan phai tra khac 19.000 II. N(j dai han 2.105.800 ' 1. Vay dai han \ 1.230.400 2. No dai han j 875.400 III. AV/ khac 962.971 1. Chi phi phai tra 772.971 2. Tai san thira cho xir ly 0 3. Nhan ky quy, ky curgc dai han 190.000 * r B. Nguon von chu so- huu 5.747.547 \ r /. fcgtion von - quy 5.747.547 1. Nguon von kinh doanh 4.540.000 2. Chenh lech danh gia lai tai san 0 3. Chenh lech ty gia 120.000 4. Quy phat trien kinh doanh i 90.000 J 1 - - - ■ ] 5. Quy dir trir 75.000 6. Lai chua phan phoi 140.000 7. Quy_khen thiromg, phuc Igi 56.500 8. Nguon von dau tur xay dirng co ban 726.047 //. Nguon kinh phi 0 TONG CONG NGUON VON 11.729.688 j 3.2. Bao cao Ket qua hoat dong kinh doanh (Bao cao thu nhap) Bao cao Ket qua hoat dong kinh doanh (Income statement) phan anh tinh hinh thu nhap cua doanh nghiep trong t 9 mot thai ky nhat dinh. Thai ky do goi la thai ky ke toan / f (accounting period). Tinh hinh kinh doanh tot hay xau, muc do 55
  54. thu nhap cao hay thap cua cong ty trong thai ky do d.re'c phan anh qua cac chi tieu cu the. Bang nay phan anh mot phan ket qua tai chinh, muc do thanh cong hay that bai cua cong ty trong thdi ky. Trong he thong ke toan moi cua Viet Nam, bao cao nay gom 2 phan: • Phan I: Bao cao Lai, Lo X • Phan II: NghTa vu tai chinh Tren bao cao thu nhap, co mot so chi tieu co ban nhu: - Doanh thu ve ban hang - Cac khoan chi phi kinh doanh ■» ' - Tong thu nhap truoc thue - Thu nhap rong sau thufi Minh hoa M-3.2: Bao cao Ket qua hoat dong kinh doanh KET QUA HOAT DONG KINH DOANH Mau so B02-DN Quy Nam 2005 Phan I: Lai, Lo D/v tinh: trieu ddng Chi tieu Ma Quy Quy LK tir f so trirtfc nay dau nam Tong doanh thu 1 15.902 Trong do: Doanh thu hang 2 9.541 XK Cac khoan giam tru (04 + 05 3 451 + 06 + 07) * Chiet khau 4 134 56
  55. | * Ciam gia ; 5 I (i S i I [ * Cjia tri hang ban bj tra lai : Trong he thong ke toan, Bao cao luu chuyen tien te la mot bao bieu het sire quan trong, rat dugc chu y. Tuy nhien, do moi 57
  56. chuyen sang ho thong ke toan nidi nen vice ap dung hao cao nav d nude ta con eo mot so han che nhat dinh ( rong qua trinh hoat dong cua cac doanh nghiep, ban quan ly can quan lam den cac sd lieu vc luong lien nhieu lion la cac so lieu tren bang can doi ke toan. Bao cao ve luong tien (cash flows) va viec theo doi luong tien (con goi la dong tien hay luu kirn) giup cong ty tranh dugc su mat can doi ve tien mat va tien ghi so so vdi cac nhom * / tai san khac, giup nha quan ly kiem soat tot kha nang thanh toan cua cong ty. Muc dich ca ban cua bao cao luong tien la cung cap thong s r \ r / tin ve sd tien thu dugc va so lieu chi tra trong mot thdi ky ke toan. Ngoai ra, bao cao luong tien con cho biet khai quat ve tinh % hinh dau tu va hoat dong tai chinh cua cong ty trong ky. Dua tren bao cao luong tien, nha quan ly, cac nha dau tu va ngudi •» r 9 9 9 cho vay co the nhan biet dugc mot so yeu to nhu: - Kha nang cua doanh nghiep trong viec tao ra luong tien 9 ducrng trong cac ky sap tdi. Kha nang chi tra cac khoan ng va % •* * thanh toan Igi tire co phan (cong ty co phan). \ % - Nhu cau cua cong ty ve tai trg tir ben ngoai. - Su khac nhau giua thu nhap rong va luong tien tir hoat dong kinh doanh. - Tinh hinh dau tu bang tien va khong bang tien, cac giao dich trong ky. Trong he thong ke toan theo FASB, ngudi ta chia luong * 9 9 tien thanh cac nhom yeu to sau: - Luong tien tir hoat dong kinh doanh (Operating activities) - Luong tien tir hoat dong dau tu (Investing activities) - Luong tien tir hoat dong tai chinh (Financing activities) 58
  57. Man so B 03-DN Dan v ; (Ban hanh theo OD IN 1-TC/CDKT ngay 01/1 I/i 995 cua Bo Tai chinh) BAO CAO LU U CHUYEN I ILN TE (Theo phuang phdp true tiep) Quy nam Chi tieu Ma Nam Nam i so nay t ruffe I. Luru chuyen tien tu hoat dong SXKD 1. Tien thu ban hang 01 2. Tien thu tir cac khoan ng phai thu 02 3. Tien thu tir cac khoan khac 03 4. Tien da tra cho nguai ban 04 5. Tien da tra cho cong nhan vien 05 6. Tien da nop thue va cac khoan khac 06 cho Nha nuac 7. Tien da tra cho cac khoan ng phai tra 07 khac 8. Tien da tra cho cac khoan khac 08 Liru chuyen tien thuan tu hoat dong SXKD 20 11. Luu chuyen tien tir hoat dong dau tu 1. Tien thu hoi cac khoan dau tu vao dan 21 vi khac 2. Tien thu lai tu cac khoan dau tu vao 22 dan vj khac 3. Tien thu do ban TSCD 23 4. Tien dau tu vao cac dan vi khac 24 5. Tien mua tai san co dinh 25 Luu chuyen tien thuan tu hoat dong dau tu 30 III. Liru chuyen tien tu hoat dong tai chinh 59
  58. i. Tien thu do di vav j 31 j i I 2. Tien thu do cac chu sa hiru gop \ on ' 32 \ » 3. Tien thu tir lai tien giri j -j 4. Tien da tra ng vay 34 5. Tien da hoan von cho cac chu sa hiru 35 i x 6. Tien lai da tra cho cac nha dau tir vao p i " 1r DN Liru chuyen thuan tir hoat dong tai chinh 40 — i Luu chuyen tien thuan trong ky 50 \ * ^ Tien ton dau ky 60 Tien ton cuoi ky 70 Lap ngay thang nam f Nguai lap bieu Ke toan trirang Giam ddi Dan vi Mau so B 03-DN (Ban hanh theo QD 1141-TC/CDKT ngay 01/11/1995 cua Bo Tai chinh) BAO CAO LU*U CHUYEN TIEN TE (Theo phucmg phdp gian tiep) Q uy nam Chi tieu Ma Ky Ky t so nay truoc I. Liru chuyen tien tir hoat dong SXKD Loi turc triroc thue 01 • > Dieu chinh cho cac khoan Khau hao tai san co dinh 02 Cac khoan du phong 03 Lai, lo do ban tai san co dinh 04 60
  59. Liu 16 do danh gia lai tai san va UN chiyen doi ngoai te L;i do dau tir vao cac don vi khac : ()() Ttu lai tien giri J 07 Lai tu; kinh doanh trirac nhun<z thav doi ' 10 von liri dong Ting, giam cac khoan phai thu 11 Ting giam hang ton kho 12 Ting, giam cac khoan phai tra 13 Tim thu tu cac khoan khac 14 Tim chi cho cac khoan khac 15 Liru ciuyen tien thuan tir hoat (long 20 SXKD II. Liri chuyen tien tir hoat dong dau tir Tien tlu hoi cac khoan dau tu vao dan vi 21 khac Tien thi tu lai cac khoan dau tu vao dan vi n khac Tien thi do ban TSCD Tien d;u tu vao cac don vi khac 24 Tien mia tai san co dinh 25 Liru ciuyen tien thuan tir hoat dong dau 30 tu III. Lru chuyen tien tir hoat dong tai chinh Tien thi do di vay 31 Tien thi do cac chu sa huu gop von 32 61
  60. Tien thu lai tir tien eiri 33 Ti6n da tra no vay 34 Tien da hoan von cho chu so lu'ru 35 Tien lai da tra cho cac nha dau tu vao DN 36 Luu chuyen tien thuan tir hoat dong tai 40 chinh Luu chuyen tien thuan trong kv 50 Tien ton dau ky 60 l ien ton cuoi ky 70 Lap ngay thang nam Ngudi lap biiu K£ toan trucmg Giam doc 62
  61. Chuang4 QUAN LY VON BANG TIEN 4.1. Hang ton kho va tien r \ \ 1 1 Chung ta hay xcm xet van de quan ly ton kho de co the ap dung vao viec quan ly tien. Gia su, mot cong ty thuong mai dang ban mot loai bang video co ten la "Music 1". Gia sir rang cong ty ban dugc 100 cuon bang loai nay mot nam. Cong ty dat hang moi lan Q cuon bang, tuc la can dat hang 100/Q lan trong mot nam. t / % \ Co the thay ngay rang: muc ton kho trung binh la Q/2 vi gia thiet chi khi het hang cong ty moi mua ngay lai hang do. % / Viec gid hang ton kho phat sinh mot so chi phi nhu sau: / f ‘9 * \ - Chi phi co hoi cua so von dung de mua so hang ton kho. * / - Chi phi bao quan nhu van chuyen vao kho, xep dd, phi luii kho (thue kho), v.v Hai loai chi phi nay dugc goi chung la chi phi ton kho. / / Ngoai ra, phai tinh den chi phi dat hang, la chi phi giay td thu tuc, nhan cong cho moi lan dat hang. r Muc giam bien cua chi phi dat hang = [Doanh so ban trong nam x Chi phi dat hang moi lan] / Q2. Vi chi phi ton kho ty le thuan vdi quy mo moi lan dat r hang (Q) con chi phi dat hang ty le nghich vdi Q nen sd lugng dat hang toi uu Q* phai thoa man: 63
  62. Mire giam bien ciia chi phi dat hang - Chi phi ton kho bien Hay: S x C Chi phi ton kho (4.1) = ' 2 2SC * — (4.2) Q Chi phi ton kho Trong do: Q*: Quy mo (so lugng) dat hang toi uu S: So lugng (doanh so) trong nam C: Chi phi moi lan dat hang (Chi phi dat hang) Co the minh hoa bang do thi sau day: Trong do thi tren, quy mo dat hang la 20 cuon bang moi lan, tire la phai dat hang 5 lan trong mot nam (100:20 = 5). Thai gian trung binh giua cac lan mua hang la 10 tuan (360/5:7 = 10 tuan) Co the ap dung nhung luan giai tren day vao vicc tinh toan ^ t lugng tien toi uu ma cong ty nen gift. 64
  63. 4.2. Mo hinh Miller - Orr - Mot mo hinh ve so lugng tien can duy tri trong cong ty do Miller va Orr da nghien ciru xem cac cong ty nen quan ly tai san Dang tien nhu the nao neu khong the dir doan dugc luong tien vao va luong rieng ra hang ngay. Mo hinh ve dao dong cua tien .luge neu ra nhu trong do thi sau day: H inh 4.1. Mo hlnh M iller - Orr Upper limit ■n r J Purchase of Securities A Return point vl_A Sale of Securities Lower limit T im e f / t f t \ Thirc te, nhu tren hinh cho thay, su bien doi so lugng tien la nut dudng ngoan ngheo khong the du doan dugc. Muc giao don; cua tien dugc khong che gifra dudng gidi han tren va diirdig gidi han dudi. Miller va Orr dua ra eons thirc sau: 3 Tv (4.3) = 3. S„ = 3 x l|x y 4r 65
  64. • 0 Jay: + S.,: Khoang cach giua 2 dudng gidi han <; Spread) + T: Chi pin' giao dich nidi lan ban chi'mg khoar de thu tien v - Phuang sai cua luong tien hang ngay •- den2 r - Lai suat ngav Diem trd lai: (Return point ~ Rp) Rp ~ Gidi han dirdi • Sp 3 * Chung ta thu ap dung vao vi du sau: Gia sir cong ty cd cac du lieu sau: 1. Mire du toi thieu eua tien S10000 2. Phuang sai luong tien hang ngay = S6.250,000 (img dung vdi do lech chuan S2500 mot ngay) 3. Lai suat = 0,25% /ngay 4. Chi phi giao dich moi lan ban chung khoan ~ $20. Cd the tinh duac ket qua sau^ - Khoang cach giua cac dudng gidi han: (Spread) '3/4 x 20 x 6250000 \ ‘/j S* = H 000025 ) ’ 21634 = $21600 - Gidi han tren (upper limit) Up = L + 21600 =■• 10000 + 216000 = S31600 - Diem trd lai: (Return point) Rp = L S Sp/3 - 10000 + 21600/3 = 17200 r X ' 4.3. Tang Iirong tien bang cach di vay Viec di vay de tang them von bang tien trong nhung ithdi diem nao do la mot viec kha pho bien. Kin vay tien, dieu ca b;in 66
  65. / ' ' nhat la tinh den chi phi lai vay *;'! tinh qua eua dong von. Phan nay lien he vai phan hu suat va <11;i crs i ien tai eua tien. X 4.4. Quan ly tien trong cac cong t\ lo n Doi vai nhung cong ty hay nhung tap doan khong 16, cac chi phi giao dich mua va ban chung khoan la nho khong dang ke neu so vdi chi phi co hoi cua viec giir tien. Gia sir lai suat la r 8% mot nam, tire la 0,022%/ngay (■ 0.08/365). Vai lai suat nay, % / • tien lai ciia so tien mot trieu do ia mot ngay se la: 0,00022 x 1.000.000 ~ $220. Nhu the, ngay ca kin plii giao dich mua ban chung khoan la 50 do la mot lan thi cGng ty van nen mua tin phieu kho bac va ban lai sau 1 ngay vi van cd loi han viec giu tien ton dong 1 trieu do la. MJ.t vi du thirc te khac: Cong ty Exxon (My) cd doanh so binh quan hang ngay ia 248 trieu do la. * y r ' So tien lai cua mot ngay tin phiei; kho bac in a cong ty mua bang sd tien nay se la: (Lai suat 10% mot nam) 248 trieu x 0.10 / 365 = 68.000 do la Day qua that la mot khoan thu nlujp tiein tang dang ke. 4.5. Quan ly viec thu tien ' y / \ Trong viec quan ly tien cua cong ty, can liru y rang sd tien dugc phan anh tren cac tai khoan ma cung ty dang theo doi khong phai bao gid cung bang so dir cd tren ta: khoan tai ngan hang - Tai sao vay? Chung ta se de cap nguyen nhan cua no qua vice xem xet khai niem "Tien noi" sau day. 4.5.1. Tien nut Cac nha kinli doanh ldn rat chu y den anh hudng cua tien noi (float) trong boat dong thanh toan. Tien noi la sd chenh lech 9 y f giua sd du tien tai khoan tai ngan hang va so du tren tai khoan 67
  66. tai cong ty. Tien noi phan anh sir chenh lech tarn thai (trong mot so thai gian ngan) giua hai he thong theo doi tai chinh no; tren. Tuy nhien, do cac nghiep vu thanh toan lan nhau nen tu- lain t * n f \ y r xuat hien tien noi, nen tri so cua tien noi co the tra ncn kha Ion. Mot each tong quat, tien noi tinh nhu sau: F =: So du tai khoan tien gui tai NH - So du tai khoan tien tai cong ty. Nguyen nhan cua tien noi co the tom tat nhu sau: ■V . . . . . . Do do lech ve thai gian giua nghiep vu phat hanh sec va nghiep vu tat toan sec tao ra 'khoang trong" tren so sach. Tren r thue te, khi phat sinn ra mot sec va gui va ngan hang thi cong ty phat hanh sec da giam di mot so tien tuang img vai trj gia ta sec. Tai khoan tai cong ty phan anh so giam do. Nlnrng, id sec phai mat mot khoang thai gian luu chuyen, xir ly va tat toan, 1 chang han 7 ngay. Trong kJ^oang thai gian do, tren tai khoan tai ngan hang chua phan anh sir thay doi gi ve tien. Tien noi do viec thu lien tu mot nsiuoi khac yay ra duac goi la tien noi thu ng (collection float); neu do viec phat hanh sec de chi tra thi goi la tien noi chi ra (disbursment float). Vi du: Gia su cong ty GMI dugc mot khach hang tra bang sec 100.000 do la. Truoc do, so du tren tai khoan tai ngan hang la % i 100.000 do la va tinh trang tien noi cua cong ty la trung tinh (bang khong). Khi nhan dugc sec, cong ty gui vao NH va ghi so tang them 100.000 do la vao ngay horn do 8/11. Tuy nhien, phai tai ngay 15/11 ngan hang moi hoan tat viec thanh toan ta sec, tuc la khi do tai khoan cua GMI tai ngan hang mai duac jjhi cd 100.000 do la. Nhu vay, trong thai gian tir 8/1 i ten 14/11 co
  67. lien itoi la: So dtr tai khoan So du tai khoan nen !’iri tai ngan hang lien tai cony ty ■ o o • o J - 100.000 - 200.000 - -100.000 do la Trong cung mot khoang thai gian, mot cong ty co the dong thai duac leri nha tien noi chi ra va vira bi thiet thoi do co V*- * • « • . ' 7 . ' ' 1 » \ ' f tien noi thu no. So tien noi rong la tong cua tien noi chi ra (dau ' > r ___ r \ * du<mg) va tien noi thu na (dau am). Trong tieng Anh, tien noi rong goi la Net float. 1 * Vaimot kv thuat quan ly chat che, co the khai thac triet de tien noi vao muc tieu dau tu ngan han va cai thien he so kha nang thanh toan tren tai khoan tai ngan hang. Chang han, neu Cong ty Exxon co so tien noi 300 trieu do la trong 7 ngay thi so lai co duac voi lai suat nam 10% la: 300 trieu x 0.10 / 365 x 7 = 575.342 do la So tien nay co qua nho khong? Can nha rang vai nhung cong ty da quoc gia khong lo thi khong qua kho khan de khai r * y thac so tien noi hang trieu do la trong vai ngay. Tuy nhien, viec * v * i t r theo duoi tien noi co the lam xau moi quan he lam an va uy tin tren ihirang truong. 4.5.2. Thu tien qua hop thu (Lock box) Kieu thu tien qua hop thu duac goi la lock box system. He t ^ 1 f thong hop thu lock box la mot cong cu dac biet day nhanh toe do thu tien. Cac cong ty lan a My ap dung phuang phap lock box rat hieu qua vi nuac My co dien tich lan vai 50 bang. Hieu qua cua he thong hop thu chi phat huy khi cac diem thanh toan a xa nhau. Cach thue to chuc va hoat dong cua lock box duac minh 69
  68. hoa a sor do ckrai day. M ot many 1 ir cc va thanh toan vi cung ty ii.ru chon nhung dia diem gan khu virc co nhieu khach hang dc via I. cm c lock box. Neu knong co lock box, khach hang f * se giri sec hoa dan den thnng tru sa hoac chi nhanh cua cong • . ' • ay ’-.mrng ciiaro nan nnicu so ■ ai he thong lock box. ' I ,; <> :ong ty jilifu tiv phi djrh "!.! cho ngan hang ve vice v :v i 'ck b o x nlurnn vai so ti'e lan. cac cong ty van co loi ■ phuang phap hop thu lot.k box de day nhanh qua
  69. Hinh H-4.2. Mo hinh so' hocI ciia he thong lock box 71
  70. C h u a n g 5 QUAN LY TIN DUNG THUONG MAI • • 5.1. Cac hinh thirc ban hang Cac phuong thue ban hang gan her. voi cac phuang tauc thanh toan, cong cu thanh loan va do do luon luon di kem voi hoat dong tai chinh. Cac hoat dong tin dung thuang mai chiu \ anh huang cua cac hinh thue ban hang, do do chung ta can xuat phat tir viec xcm xet cac hinh thue ban hang. Cac phuang thue thanh toan trong ban hang (tenns of sale) la mot yeu to quan trong trong chinh sach thanh toan eua cong ty, co anh huang lan den hieu qua sir dung von. 0 day, can * t f xem xet nhung diem ca ban nhat lien quan den qua trinh thanh toan gan voi moi hinh thue ban hang ma cong ty co the ap dung. r \ Khong phai tat ca cac giao dich ban hang deu lien quan den tin dung thuong mai. Neu cong ty san xuat hang hoa theo i _ •» yeu cau cua khach hang hoac trang trai cac chi phi van chuyen 1 % thi co the ap dung phuong thue tra tien truoc (cash before delivery - CBD). Neu' cong ty cung ung hang hoa do nhieu • A khach hang khong deu dan va khac nhau thi co the thanh toan khi giao hang (Cash on delivery - COD). Duong nhien, phia nguoi mua thircmg muon tri hoan thanh toan de co the ehiem \ t t ' dung mot phan von cua nha cung cap, do do ho muon ap dung 72
  71. phiMru thue tra chain, tire lit ban han;: di kem vdi tin dung llurcng mai. Trong cac trudng hgp phat sirih ng thuang mai vdi so tien du 1 jn thi ncn ky ket mot hgp dong chinh thirc. Ncn quy dinh diou khoan ve thanh toan theo tien do cong viec. Vi du, mot ' •* \ ■* hop dong mua ban tong tri gia la 500.000.000 dong co the dugc thanh toan 30% tong tri gia hgp dong (tire la 150.000.000 dong) sau chi giao 16 hang dot 1, 30% thanh toan khi giao lo thu 2 (tire la 150.000.000 dong) va 40% con lai (tire la 200.000.000 dong) thar,a toan khi hoan tai vice giao hang va thanh ly hgp dong. 9 ■* > f Ti er thue te, nhung thoa thuan cu the ciia cac hgp dong la het sire ia dang va linh hoat, tuy thuoc cac dieu kien cu the va thoa thuaa dugc dam phan giua cac ben lien quan. Cac ben deu muon gian: thieu cac rui ro cho phia minh va tan dung nguon tai chinh * f i toi ca den mire co the. Vi vay, viec thoa thuan va sir dung cac 1 9 f conc cu quan ly doi hoi nhung ky nang va su hieu biet sau sac ve moi giao dich va quan he ung xir giua cac ben. Trong cac giao dich kinh te lien quan den tin dung, chung \ r r ta tludng gap nhieu tinh tiet dang chu y va nhung dan xep khac nhat. Trong thue te, moi nganh, moi linh vuc thuong su dung nhihg phuang thirc thanh toan rieng, hinh thanh cac thong le. ■> 9 Co he de thay mot logic dan gian nhu sau: Cac thu hang hoa quy de hu hong thi thuong phai thanh toan sdm han. Khach hanp cang thieu tin cay thi cang can thanh toan sdm han de 9 traini riii ro. Vi vay,khi an dinh phuang thircthanh toan va thdi ham thanh toan can xem xet ky mire do rui rova cac thong tin kbia * sa.n <uat co the yeu cau ngudi mua hang thanh toan trong vong 30 igay nhimg se chiet khau 5% neu thanh toan trong vong 10 73
  72. ngay. Trong tieng Anh, cach chiet khau nhu vay dugc goi la "5/10, net 30". N£u ap dung "2/SO, net 60" co nghia la khach hang dugc chiet khau 2% khi thanh toan trong vong 30 ngay vu r khong dugc giam gia neu thanh toan trong vong 60 ngay. f Trong thirc te, muc giam gia (discount rate) phai du Ion, i r de kich thich khach hang thanh toan nhanh cho so hang hoa dich vu da mua. Co the vi ly do tai chi'nh, ngudi mua hang van bo X qua quyen Igi dugc giam gia de thanh toan chain bon. Tire la ho / f t f chap nhan tra gia cao hem, nhu la di vay mot so von ngan han. * Vice on dinh cac phuang thue thanh toan nhu noi tren day f lien quan den ca 2 khia canh: gia ca cua hang hoa dich vu va lai suat ap dung. Chang han, neu chung ta giam muc chiet khau tir f t 5% xuong 4% tire ia tang gia 1%, nhung trong quy tac "1/10, x / net 30" thi dieu nay nghTa la giam lai suat tu 5% trong 20 ngay f xuong con 4% trong 20 ngay. Viec thanh toan cham ciia khach hang trong giai han 30 ngay tire la ho chiu mot chi phi ca hoi * \ (lai suat ngam dinh). * Ngudi ta co the ap dung thanh toan rieng cho timg lo hang neu nhu viec mua ban dien ra djnh ky hoac viec thanh toan tien 1 ___ X X la tien Igi cho timg dgt van chuyen. Tuy nhien, can luu y rang, viec ap dung cac phuang thirc thanh toan nen mem deo, linh •* r * hoat de khong bi mat khach hang, giir dugc quan he lam an tot vai khach hang. 5.2. Cac cong cu tin dung thirong mai * Ky han va phuang thirc thanh toan xac dinh khoi lugng tin t \ dung nhung khong phan anh toan bo tinh chat ciia hgp dong. Khi cong ty ban hang thuong xuyen, nhieu lan cho mot khach hang tin cay thi co the chi can thanh toan theo phuang thirc tai * X khoan md (open account). Co the chi can su thoa thuan dan gian va chi can ghi so vai chu ky bien nhan cua ben mua. 74
  73. Doi vai nhung dan hang co gia tri dang ke va khong kem r / ' r theo chiet khau thi nen yeu cau nguoi mua ky mot giay no f ft (Promissory Note). Giay nay con duac goi la hoi phieu nhan no hay khe irac. Trong dieu kien thi t.ruang tai chinh tuang doi linh hoat thi viec ky mot hoi phieu nhan no co nhieu uu diem: ft - Nguoi sa hiru hoi phieu nay co the ban lai. ■* * f - Co the dung lam vat the chap khi vay muon. - La bang chung co tinh phap ly ve khoan no. t ^ t it Viec ap dung hoi phieu trong thanh toan dugc pho bien khar rong rai, nhat r la trong thuang mai quoc 9 te. f Tuy theo dieu • K kien cu the va tinh chat ciia quan he, co the ap dungnhung loai hoi phieu nhu: - Hoi phieu tra tien ngay - Hoi phieu tra cham / f r r Cac hoi phieu nay thuang dugc goi chung la hoi phieu f f ■» thuang mai (commercial draft). Cac hoi phieu con co the dugc t sir dung a hinh thirc co chap nhan cua ngan hang (bank 1 ft acceptance) de tang tinh chac chan. Thir tin dung - Letter of credit (L/C) t t \ Trong thuang mai, dac biet la buon ban quoc te, can ap dung thanh toan qua thu tin dung (Letter of credit L/C). Day la t \ mot phuong thirc thanh toan rat uu viet, thuan Igi va cong bang cho ca hai ben. Qua trinh hoat dong cua mot thu tin dung dugc * \ minh hoa bang sa do sau day:
  74. 1 Ngirai mua Ngirai ban BUYER SELLER IMPOTER EXPOTER i - i i 6 i k 2 9 4 7/ r r i 3 N^an hang mua ► Ngan han a ISSUING BANK thong bao ^ ' 8 ADVISING BA JK1 Hgp dong C % Co nhieu loai thu tin dung khac nhau dugc ap ding; vai f 1 nhung loai giao dich nhat dinh de tang tinh hieu qua va nutc do thich hgp. Chang han: - Thu tin dung khong the huy ngang - Thu tin dung co the huy ngang - Thu tin dung du phong - Thu tin dung giap lung Mot L/C co the dugc mot ngan hang xac nhan nhan tang do tin cay cua no. Tuy nhien, viec xac nhan (confirmatioi) <ciing lam tang chi phi doi vai L/C. Tuy theo muc do rui ro 'a kim ngach L/C, phi xac nhan co the tu 0.05 den 1% tri gia cuaL//C. 5.3. Phan tich tin dung Viec phan biet doi xu qua gia giua cac khach hang a dieu x * 7 nhieu quoc gia. Tuy nhien, vai cac loai khach lanig co y tin dung khac nhau thi hang co the ap dungnlhung uc ban hang khac nhau. Chung ta cung co the a) (dimg f / f khau theo khoi lugng, hoac chien lu re cho kihach
  75. bans, r.ao chan nhan cac hop donu mua hanu dai han. Vcri mot v ■ » i v ' V_- * khach han;: thieu tin cav. can liru v tir ve bang cach han che so hang hoa ma ho co the mua chiu. Co nhieu cach khac nhau de thu thap thong tin va danh gia do tm cay cua khach hang. Chang han, co the ke toi may diem sau- - Danh gia qua viec thanh toan trong qua khir ma khach hang do da the hien. - Tham khao cac thong tin danh gia ve cong ty do. - Danh gia qua thong tin tren thi truong chung khoan (doi voi cong ty co phan). X y \ Trong nhung nguon thong tin de danh gia, can chu y thong tin ve tai khoan ngan hang va tinh hinh kinh doanh cua * 5 cong ty do cac ngan hang cung cap. Cung co the su dung thong / f 9 tin do mot so ban hang Ion cung cap. Doi voi nhung cong ty co 9 * * * r * phat hanh trai phieu-thi co the dua vao diem xep hang trai phieu de danh gia uy tin tai chinh cua cong ty. Chang han, a My nguoi I r * ta co the sir dung bang xep hang trai phieu (bond ratings) do cac ft cong, ty Moody's hoac Standard and Poor's cung cap. Bang xep r > f hang, trai phieu ciia Moody's gom cac bac tir Aaa den C. Nhung A , ' ' f y \ thong tin ve xep hang chung khoan chu yeu de danh gia dau tu, * X nhung cung la nguon tham khao dang quan tam ve phucmg dien thanh toan. 5.4. Chinh sach thu nc 5.4.1. Chinh sach va bien phdp thu nff \ Trong cong ty Ion, nen co mot ngudi chiu trach nhiem ve quan lv tin dung, tire la theo doi va giam sat viec thanh toan cac ^ f khoan no. Viec quan ly tin dung khong chi can phoi hop voi quan ly tien quy va tai chinh, ma ca voi cong tac ban hang va marketing.o 77
  76. Ngudi quan ly tin dung phai co bang kc chi tiet thee doi tinh hinh ng cua khach hang. Can nam virng thai han va tinh chat cac mon ng, dong thai hieu ro timg khach hang ve mat thanh toan ng. Mot ky thuat quan ly quan ly ng la viec lap bang phan tuoi cac khoan phai thu (Aging Schedule of receivables). Bang nay cho biet cac mon no cua timg khach hang, phan theo ky ban va y r s \ tong so ng can thu hoi. Bang B-5.1. Bang phan tuoi cac khoan phai thu Dan vi: 1000 dong Ten khach So ng Ng qua Ng qua 2 Qua han r ♦ / hang chua den mot thang thang tren 2 rpI ong a so a han thang i % 1. Cong ty 15.000 - 15.000 kirn khi X 2. XN xay 70.000 40.000 10.000 - 120.000 dung X 3. Cong ty 20.000 45.000 10.000 75.000 thuang mai Y 4. Cong ty 150.000 100.000 150.000 - 40.000 A 5. Cong ty 250.000 - 90.000 110.000 450.000 B tk f Tong so 505.000 140.000 295.000 120.000 1.060.000 Dua tren ca sa theo d5i ng, co the phan tich mire do tra ng va khong tra no dung han cua khach hang. Truang hap khach hang co dau hieu khong thanh toan ng dung han, can thue hien r * \ mot so viec nhu sau vai mire do gay gat tang dan: 78
  77. - Nhac nho vice thanh toan bang dien thoai. tlur hoac fax tuy theo moi quan he giua 2 ben. - Gui mot ban thong bao ve tai khoan hoac ve mon ng. - Tim hieu va danh uia tnonu tin them ve con no. - Nhac nho co tinh chat de doa ve viec xet xir theo luat f phap neu khach hang khong tra ng. - Tim bien phap ep khach hang thanh toan cho minh truac khi thanh toan cho nguai khac. - Xem xet kha nang ban phat mai hoac nhan thanh toan bang hang hoa, vat tu. - Cuoi cung la bien phap khieu kien len toa an kinh te. 5.4.2. Bao thanh toan va mua han thiro’ng mai Trong lTnh vuc tai chinh, mot so hang chuyen mon hoa % trong viec kinh doanh ng (mua ban ng). So di ton tai loai kinh f doanh nay la do mot so nguyen nhan nhu sau: t \ - Cac to chuc nay co du kha nang thu thap thong tin ve tin nhiem va tinh hinh kinh doanh cua nhieu cong ty, do do de danh gia kha nang tai chinh ciia con ng. - Thue hien kinh doanh bao thanh toan tren pham vi 1cm, / cac cong ty nay dat dugc tinh kinh te nha quy mo (economies of scale). ^ ^ / \ - Dap img dugc nhu cau ve von ciia nhieu khach hang - do la cac chu ng. - Cac hang mua ban ng co kha nang dao tao va sir dung doi ngu chuyen gia gioi, co kinh nghiem trong linh vuc nay. Cac hang nay thuang dugc goi la Factor va nghiep vu ciia ho goi la Factoring. Mot trong nhung nghiep vu do goi la bao thanh toan. Cach thirc hoat dong cua vice bao thanh toan nhu sau: 1. Hatng factoring (the factor) va phi'a chu ng thoa thuan 79
  78. * "N \ bang hop dong ve viec bao thanh toan. Time uuit la viec m u:; ban ng co chiet khau. Chi phi cho viec bao thanh toan la k!ha> lan, thuang chiem tir 1% den 2% tri gia hoa dan. 2. Chu ng thong bao cho phia con ng biet ve viec haing factor da mua khoan ng va co quyen thu hoi ng. j. Phia chu ng giri mot ban hoa dan cho moi chuyen hamg ■» de hang factor thanh toan. Nguai mua hang (con no) se thanih / toan true tiep cho factor. 4. Hang factor thanh toan lai cho ngudi ban theo muc tihn ng trung binh thdi ky ma hai ben da thoa thuan. Cac djch vu factoring hien nay cho ra ddi mot so phuamg, thirc thanh toan khac nhau nhu: - Bao thanh toan mot phan - Bao thanh toan toan bo t •* r ' Trong nhieu trudng hgp, hang factor co the cung cap tiien (tra trudc) tdi 70% hoac 80% gia tri khoan phai thu vdi muc Hai / / suat cao han lai suat ca sd tir 2% - 3% /nam. ^ ' 9 9 9 Trong trudng hgp can mot sir dam bao chac chan, phu a ban hang co the mua bao hiem tin dung. Duong nhien, nhu iniot 9 t *» ^ quy tac bao hiem, ben dugc bao hiem khong dugc lam dung b;ao hiem hoac vo trach nhiem trong quan ly gidi han tin dung. Khi co bao hiem tin dung, khong chi nhung mon ing khong ddi dugc ma ca nhung khoan ng qua han deu co the ducge 9 dam bao va cac ngan hang de chap thuan tai trg cho nnuing loan tin dung co bao hiem. O My, Hiep hoi bao hiem tin cluing Edc ngoai (Foreign Credit Insurance Association - FCIA) la to 'ire rat co uy tin trong viec bao hiem cho cac khoan tin dum& / 1 xuat nhap khau. 80
  79. C h i i a n g G QUAN LY NGUON VON CUA DOANH NGHilP > / 1 Von la dieu kien khong the tlncu dugc <3c thanh iap mot doanh nghiep va tien hanh cac hoat dong san xuat kinh doanh. — 9 • - % Trong moi loai hinh doanh nghiep, von phan anh trj gia nguon tai chi'nh dugc dau tu vao san xuat kinh doanh. Tuy nhien, doi vdi viec quan ly von va quan ly tai chinh, chung ta ue cap chu r r i / yeu den hoat ddng luan chuyen cua von. sir anh hudng qua lai cua cac hinh thai khac nhau cua tai san va hieu qua cua su quay ' ___ f / vdng von. Tuc la, von chu veu dugc xem xet dudi trang thai dong (chu khong phai trang thai tfnh), va muc tieu hieu qua cua f f von cd y nghTa quan trong nhat. A Jk X r 6.1. Tong quan venguon von cua doanh nghiep f \ \ Trong moi doanh nghiep, von deu bao gom hai bo phan: r / r von co dinh va von luu dong; moi bo phan nay dugc chia nho • ' 9 * 9 thanh nhieu yeu to hoac khoan muc khac nhau tuy theo tinh chat cua chung. Tuy nhien, ca cau von trong cac doanh nghiep * * * 9 khong gidng nhau, ca cau vonphu thuoc vao mot loat cac nhan to nhu sau: • Nganh kinh doanh hay lTnh virc hoat dong cua doanh nghiep. 81
  80. • Quy mo va ca cau to clu'rc cua doanh nghiep. • Trinh do khoa hoc ky thuat va trinh do quan ly. 9 1 f ' • Chien luge phat trien va chien luge dau tu cua lioanh nghiep. \ ' f • Nguon von va quan he sa hiru von va tai san trong cong ty- r f r \ p t / Mot so yeu to ca ban ve quan ly von co djnh va von luru X \ t dong se dugc de cap trong nhung phan tiep sau. 6.2. Cac nguon von cua doanh nghiep va phuong thue khai thac * y Tuy theo loai hinh doanh nghiep va cac dac diem c\i the, moi doanh nghiep co the co cac phuang thue tao von va huy t x r dong von khac nhau. Trong dieu kien kinh te thj trudng, cac phuang thue huy dong von cho doanh nghiep dugc da d;ing ' ' ' f 1 hoa, giai phong cac nguon tai chinh trong nen kinh te, thue clay r ___ % n su thu hut von vao cac doanh nghiep. Tuy nhien, can luu y rang, trong hoan canh cu the cua Viet Nam, do thi trudng tai chinh * f chua phat trien hoan chinh nen viec khai thac von co nhirng net dac trung rat dang chu y. Su phat trien nhanh chdng cua nen t \ 1 kinh te va thi trudng tai chinh se sdm tao dieu kien de cac doanh f nghiep md rong kha nang thu hut von vao kinh doanh. y f f Sau day la cac nguon von va cac phuong thue tao von (con goi la phuang thue tai trg) ma cac doanh nghiep cd the khai thac. 6.2.1. Ngudti von tu co cua doanh nghiep Day la mot thuat ngu de gay lan Ion mac du ngudi ta da quen sir dung thuat ngu nay. Khi doanh nghiep dugc thanh lap 82
  81. bao g;d chu doanh nghiep cung phai dau tu mot so von nhat dinli. Khi noi den nguon von tu co cua doanh nghiep bao gia ciin.g phai xem xet hinh thue sd hiru cua doanh nghiep do, do la vi hinh thirc sd huu se quyet dinh tinh chat va hinh thue tao von tir co cua chu sd huu cua doanh nghiep nhung se dugc de cap ruing a muc sau. Doi vdi doanh nghiep Nha nude, nguon von tu co ban dau chinh la von dau tu cua ngan sach Nha nude. Chu sd huu cua f ___ cac doanh nghiep quoc doanh la Nha nude. Trudc day, Tong cue quan ly tat -san Nha nude tai doanh nghiep thuoc Bd Tai chinh cd trach nhiem quan ly tai chinh ddi vdi cac doanh nghiep Nha nude. Hien nay, ca che quan ly tai chinh cung nhu quan ly nguon von cua doanh nghiep Nha nude dang cd nhung thay ddi dc phu hgp vdi tinh hinh thue te. O nude ta, trong kc toan tai t r chinh co thuat ngu "von tu cd va coi nhu tu cd" hoac "von ngan r \ * y y \ r sach cap va cd nguon goc ngan sach" de bieu thi nguon von t \ r i x dugc ngan sach Nha nude cap ban dau, cap bd sung va nguon t r von khac hinh thanh tren ca sd von cua Nha nude. Doi vdi doanh nghiep tu nhan hoac cong ty trach nhiem r * \ \. / hfru han, chu doanh nghiep phai cd mot sd von ban dau can .thiet do xin dang ky thanh lap doanh nghiep. Quy mo cua so von tu cd ban dau cua chu doanh nghiep la mot yeu to quan trgng, tuy ' r nhien do khong phai la nhan to quyet djnh lau dai. Trong qua trinh hoat dong san xuat kinh doanh, neu doanh nghiep hoat dong co hieu qua thi doanh nghiep se cd nhung dieu kien thuan Igi de md rong nguon von. Nguon von tich luy tu Igi nhuan de lai la bo phan Igi nhuan dugc sir dung tai dau tu, md rong san xuat kinh doanh cua doanh nghiep. Sd Igi nhuan de lai tai dau tu se lam tang them nguon von ciia chu sd hiru, dugc phan anh tren 83