›
›

Giáo trình Những khái niệm cơ sở về mạng máy tính - Nguyễn Hoàng Cương

pdf 59 trang ngocly 1700
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Giáo trình Những khái niệm cơ sở về mạng máy tính - Nguyễn Hoàng Cương", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • pdfgiao_trinh_nhung_khai_niem_co_so_ve_mang_may_tinh_nguyen_hoa.pdf

Nội dung text: Giáo trình Những khái niệm cơ sở về mạng máy tính - Nguyễn Hoàng Cương

  1. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương Nh÷ng kh¸i niÖm c¬ së vÒ m¹ng m¸y tÝnh Trang 1
  2. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương Th¸i Nguyªn n¨m 2004 PhÇn I. Tæng quan vÒ m¹ng m¸y tÝnh I. Mét sè kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ m¹ng m¸y tÝnh 1. Kh¸i niÖm vÒ m¹ng m¸y tÝnh. M¹ng m¸y tÝnh lµ mét tËp hîp c¸c m¸y tÝnh ®­îc nèi víi nhau bëi c¸c ®­êng truyÒn vËt lý theo mét kiÕn tróc nµo ®ã. Nh­ vËy ë ®©y bao gåm 2 kh¸i niÖm cÇn quan t©m ®ã lµ ®­êng truyÒn vËt lý vµ kiÕn tróc cña mét m¹ng m¸y tÝnh. §­êng truyÒn vËt lý Formatted: Bullets and Numbering Dïng ®Ó chuyÓn c¸c tÝn hiÖu ®iÖn tö gi÷a c¸c m¸y tÝnh víi nhau. C¸c tÝn hiÖu ®iÖn tö nµy d­íi d¹ng xung nhÞ ph©n (on -off). HiÖn nay cã 2 lo¹i ®­êng truyÒn lµ ®­êng truyÒn h÷u tuyÕn (cable) vµ ®­êng truyÒn v« tuyÕn (wireless) ®Òu ®­îc sö dông trong viÖc kÕt nèi m¹ng m¸y tÝnh. §­êng c¸p h÷u tuyÕn gåm cã : C¸p ®ång trôc (Coaxial). C¸p ®«i xo¾n (twisted - pair cable), gåm cã hai lo¹i : cã bäc kim vµ kh«ng bäc kim. Sîi c¸p quang (fiber - optic cable). §­êng v« tuyÕn gåm cã : Radio Sãng cùc ng¾n Tia hång ngo¹i KiÕn tróc m¹ng KiÕn tróc m¹ng thÓ hiÖn c¸ch nèi c¸c m¸y tÝnh víi nhau vµ tËp hîp c¸c quy t¾c, quy ­íc mµ tÊt c¶ c¸c thùc thÓ tham gia truyÒn th«ng trªn m¹ng ph¶i tu©n theo ®Ó b¶o ®¶m cho m¹ng ho¹t ®éng tèt. C¸ch nèi c¸c m¸y tÝnh ®­îc gäi lµ h×nh tr¹ng cña m¹ng (topolopy). Trang 2
  3. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương TËp hîp c¸c quy t¾c, quy ­íc ®­îc gäi lµ giao thøc cña m¹ng. C¸ch nèi m¹ng Cã hai kiÓu nèi m¹ng chñ yÕu lµ nèi ®iÓm - ®iÓm (point to point ) vµ nèi qu¶ng b¸ (broadcast hay point ti multipoint). Theo kiÓu ®iÓm ®iÓm c¸c ®­êng truyÒn nèi tõng cÆp nót víi nhau vµ mçi nót ®Òu cã tr¸ch nhiÖm l­u tr÷ t¹m thêi sau ®ã chuyÓn tiÕp d÷ liÖu ®i tíi ®Ých. Do c¸ch thøc lµm viÖc nh­ vËy nªn cßn gäi lµ m¹ng “l­u vµ chuyÓn tiÕp” (Store and forward) . D­íi ®©y lµ mét sè kiÓu nèi ®iÓm - ®iÓm . H×nh sao Chu tr×nh (loop) H×nh c©y KiÓu nèi qu¶ng b¸ : TÊt c¶ c¸c nót ph©n chia chung mét ®­êng truyÒn vËt lý. D÷ liÖu ®­îc göi ®i tõ mét nót nµo ®ã sÏ cã thÓ ®­îc tiÕp nhËn bëi tÊt c¶ c¸c nót cßn l¹i, bëi vËy cÇn ph¶i chØ ra ®Þa chØ ®Ých cña d÷ liÖu ®Ó mçi nót c¨n cø vµo ®ã kiÓm tra xem d÷ liÖu cã ph¶i dµnh cho m×nh hay kh«ng ? Mét sè d¹ng topo cña m¹ng kiÓu qu¶ng b¸ : Ring (Vßng) Trang 3 Bus (xa lé)
  4. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương Giao thøc m¹ng : Khi trao ®æi th«ng tin cho dï lµ ®¬n gi¶n nhÊt còng ®Òu ph¶i tu©n theo nh÷ng quy t¾c nhÊt ®Þnh. VÝ dô khi hai ng­êi nãi chuyÖn víi nhau ph¶i tu©n thñ nguyªn t¾c: khi ng­êi nµy nãi th× ng­êi kia nghe vµ ng­îc l¹i. ViÖc truyÒn th«ng tin trªn m¹ng còng vËy, cÇn ph¶i cã nh÷ng quy t¾c nhÊt ®Þnh (tõ khu«n d¹ng có ph¸p, ng÷ nghÜa ®Õn c¸c thñ tôc göi nhËn d÷ liÖu, kiÓm so¸t chÊt l­îng truyÒn tin ) . T©p hîp tÊt c¶ nh÷ng quy t¾c ®ã ®­îc gäi lµ giao thøc cña m¹ng (Protocol). HiÖn nay cã nhiÒu lo¹i giao thøc kh¸c nhau, tuú theo tõng tr­êng hîp mµ ng­êi thiÕt kÕ m¹ng cã thÓ chän giao thøc nµo cho phï hîp. 2. Ph©n lo¹i m¹ng m¸y tÝnh. Cã nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i m¸y tÝnh kh¸c nhau theo c¸c chØ tiªu kh¸c nhau. NÕu lÊy kho¶ng c¸ch ®Þa lý lµm chØ tiªu ph©n lo¹i th× ta cã thÓ chia m¹ng m¸y tÝnh thµnh 4 lo¹i : m¹ng côc bé, m¹ng ®« thÞ, m¹ng diÖn réng vµ m¹ng toµn cÇu. M¹ng côc bé: (Local Area Networks viÕt t¾t lµ LAN) lo¹i m¹ng nµy cµi ®Æt trong ph¹m vi nhá hÑp ( vÝ dô trong ph¹m vi mét ng«i nhµ) víi kho¶ng c¸ch lín nhÊt gi÷a c¸c nót m¹ng chØ trong vµi chôc Km trë l¹i. M¹ng ®« thÞ (Metropolitan Area Networks - MAN) lµ m¹ng ®­îc cµi ®Æt trong ph¹m vi mét ®« thÞ hoÆc mét trung t©m kinh tÕ x· héi cã b¸n kÝnh kho¶ng 100 km trë l¹i. M¹ng diÖn réng (Wide Area Networks - viÕt t¾t lµ WAN) ®©y lµ lo¹i m¹ng mµ ph¹m vi cña nã cã thÓ lµ mét quèc gia hoÆc v­ît qua biªn giíi quèc gia thËm chÝ c¶ lôc ®Þa. M¹ng toµn cÇu (Global Area Networks - viÕt t¾t lµ GAN) ph¹m vi trªn toµn cÇu. Chó ý r»ng tÝnh chÊt ®Þa lý ®«i khi còng chØ lµ t­¬ng ®èi. HiÖn nay víi sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ truyÒn dÉn vµ qu¶n trÞ m¹ng nh÷ng ranh giíi ®ã cµng mê ®i. 3. C¸c thiÕt bÞ th­êng dïng trong m¹ng Trang 4
  5. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương 3.1 §­êng truyÒn 3.1.1 C¸p truyÒn. C¸p ®ång trôc Gåm mét d©y dÉn trung t©m th­êng b»ng ®ång cøng Mét d©y dÉn t¹o thµnh ®­êng èng bao bäc xung quanh ®­êng dÉn trung t©m, d©y dÉn nµy cã thÓ lµ d©y bÖn hoÆc l¸ kim lo¹i (nã cßn cã tªn lµ líp bäc kim v× cã kh¶ n¨ng chèng nhiÔu) gi÷a hai líp d©y dÉn lµ líp c¸ch ly. Líp bäc kim Líp bäc kim Vá ngoµi Lâi ®ångLâi ®ång C¸p xo¾n ®«i Gåm c¸c cÆp d©y dÉn ®ång xo¾n víi nhau. HiÖn nay cã hai lo¹i c¸p xo¾n ®«i lµ c¸p cã bäc kim STP vµ c¸p kh«ng bäc kim UTP. Sîi c¸p quang (Fiber - Optic cable) Gåm mét d©y dÉn trung t©m lµ mét bã thuû tinh hoÆc plastic cã thÓ truyÒn dÉn tÝn hiÖu quang ®­îc bäc bëi mét líp vá cã t¸c dông ph¶n x¹ tÝn hiÖu trë l¹i ®Ó tr¸nh hao gi¶m tÝn hiÖu 3.1.2 §­êng truyÒn v« tuyÕn Radio th­êng d¶i tÇn tõ 10 - 1 GHz. Viba cã 2 d¹ng truyÒn th«ng b»ng viba: mÆt ®Êt vµ vÖ tinh, c¸c hÖ thèng viba mÆt ®Êt th­êng cã gi¶i tÇn tõ 4-6 GHz vµ 21-23GHz, tèc ®é truyÒn 1-10Mb/s. HÖ thèng hång ngo¹i 3.2 . C¸c bé giao tiÕp m¹ng Card giao tiÕp m¹ng ( Network Interface Card - NIC). Lµ lo¹i thiÕt bÞ phæ th«ng nhÊt ®Ó nèi m¸y tÝnh víi m¹ng. Trong NIC cã mét bé thu ph¸t víi mét sè kiÓu ®Çu nèi . 3.3 . Bé tËp trung - Hub. Hub lµ bé chia hay còng cã thÓ gäi lµ bé tËp trung dïng ®Ó ®Êu m¹ng. Ng­êi ta chia lµm c¸c lo¹i Hub sau: Trang 5
  6. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương 3.4 . Modem (Bé ®iÒu chÕ vµ gi¶i chÕ ) Lµ thiÕt bÞ cã chøc n¨ng chuyÓn ®æi tÝn hiÖu sè thµnh tÝn hiÖu t­¬ng tù vµ ng­îc l¹i, dïng ®Ó kÕt nèi c¸c m¸y tÝnh qua ®­êng ®iÖn tho¹i. Modem cho phÐp trao ®æi th­ ®iÖn tö, truyÒn tÖp, truyÒn fax. Chó ý r»ng modem kh«ng thÓ dïng ®Ó nèi c¸c m¹ng xa víi nhau. Tuy nhiªn nã cã thÓ kÕt hîp víi Router ®Ó kÕt nèi c¸c m¹ng th«ng qua m¹ng ®iÖn tho¹i chuyÓn m¹nh c«ng céng. 3.5 . Router ( Bé chän ®­êng) Router lµ mét thiÕt bÞ th«ng minh, nã cã thÓ thùc hiÖn c¸c gi¶i thuËt chän ®­êng ®i tèi ­u cho c¸c gãi tin theo mét chØ tiªu nµo ®ã. Router cho phÐp nèi c¸c kiÓu m¹ng kh¸c nhau thµnh mét liªn m¹ng. 4. Thµnh phÇn trong m¹ng C¸c thµnh phÇn trong m¹ng bao gåm m¸y chñ (Server) , m¸y tr¹m (WorkStation) , vµ c¸c thiÕt bÞ dïng chung trong m¹ng nh­ m¸y in, æ ®Üa M¸y Server Trong mét m¹ng cã thÓ cã mét hay nhiÒu m¸y Server, c¸c m¸y nµy cã cÊu h×nh m¹nh th­êng sö dông ®Ó qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng cña m¹ng nh­ ph©n chia tµi nguyªn m¹ng, trao ®æi th«ng tin gi÷a c¸c tr¹m M¸y Tr¹m (WorkStation) Lµ c¸c m¸y tÝnh c¸ nh©n ®­îc nèi víi nhau vµ nèi víi m¸y chñ theo mét kiÕn tróc nµo ®ã. Ng­êi sö dông lµm viÖc trªn m¹ng th«ng qua c¸c tr¹m nµy. T¹i ®©y ngoµi c¸c tµi nguyªn riªng cña m×nh ng­êi dïng cßn cã thÓ sö dông c¸c tµi nguyªn chung cña m¹ng. C¸c thiÕt bÞ dïng chung C¸c thiÕt bÞ nµy lµ tµi nguyªn chung cña m¹ng bao gåm m¸y in, m¸y quÐt Scaner, æ ®Üa t¹i bÊt cø m¸y tr¹m nµo trong m¹ng ta còng cã thÓ sö dông ®­îc chóng, viÖc ®iÒu hµnh vµ ph©n chia sö dông sÏ do hÖ ®iÒu hµnh m¹ng ®¶m nhiÖm. 4. §Þa chØ m¹ng Khi thùc hiÖn viÖc truyÒn tin gi÷a hai m¸y tÝnh trong m¹ng ta cÇn ph¶i cã c¬ chÕ ®Ó x¸c ®Þnh ®­îc m¸y nµo lµm viÖc víi m¸y nµo. Do vËy mçi m¸y cÇn Trang 6
  7. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương thiÕt ph¶i cã mét ®Þa chØ vµ ®Þa chØ nµy ph¶i ®¶m b¶o tÝnh duy nhÊt trong m¹ng. Tuú theo tõng lo¹i giao thøc mµ c¸ch thÓ hiÖn ®Þa chØ kh¸c nhau. D­íi ®©y ta xÐt mét lo¹i giao thøc th«ng dông , giao thøc TCP/IP. S¬ ®å ®Þa chØ ho¸ ®Ó ®Þnh danh c¸c tr¹m (host) trong liªn m¹ng ®­îc gäi lµ ®Þa chØ IP cã ®é dµi 32 bit vµ ®­îc chia lµm 4 vïng mçi vïng 1 byte vµ biÓu thÞ d­íi d¹ng thËp ph©n , nhÞ ph©n hoÆc thËp lôc ph©n. C¸ch viÕt phæ biÕn nhÊt lµ ký ph¸p thËp ph©n cã dÊu chÊm ®Ó t¸ch vïng. Do tæ chøc vµ ®é lín cña c¸c m¹ng con, ng­êi ta chia ®Þa chØ IP lµm 5 líp A, B, C, D, E. Bit ®Çu tiªn cña byte ®Çu tiªn ®­îc ®­îc dïng ®Ó ®Þnh danh líp ®Þa chØ : 0 Líp A 1110 Líp D 10 Líp B 11110 Líp E 110 Líp C Líp A Cho phÐp ®Þnh danh 126 m¹ng víi tèi ®a 16 triÖu host trªn mçi m¹ng. Líp nµy dïng cho m¹ng cã sè tr¹m cùc lín. Líp B Cho phÐp ®Þnh danh tíi 16384 m¹ng víi tèi ®a 65534 host trªn mçi m¹ng. Líp C Cho phÐp ®Þnh danh tíi 2 triÖu m¹ng víi tèi ®a 254 host trªn mçi m¹ng. Líp D Dïng ®Ó göi c¸c IP datagram tíi mét nhãm c¸c host trªn mét m¹ng. Líp E dù phßng vµ dïng trong t­¬ng lai. 0 1 7 8 15 16 23 24 31 Líp A 0 Netid Hostid 0 1 7 8 15 16 23 24 31 Líp B 1 0 Netid Hostid 0 1 7 8 15 16 23 24 31 Líp C 1 1 0 Netid Hostid 0 1 7 8 15 16 23 24 31 Líp D 1 1 1 0 Multicast address Trang 7
  8. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương VÝ dô 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 1 1 128.3.2.3 Líp B (Netid = 128.3; hostid = 2.3 ) 6. Kh¸i niÖm vïng (Domain) Trong mét m¹ng lín, cã nhiÒu ng­êi sö dông, ®Ó tiÖn lîi cho viÖc qu¶n lý ng­êi ta chia lµm nhiÒu vïng (Domain), mçi mét vïng cã mét tªn riªng (Domain name) , trong mçi vïng nµy cã mét danh s¸ch c¸c ng­êi dïng (User), c¸ch tæ chøc nµy còng gÇn t­¬ng tù nh­ ta ph©n chia qu¶n lý theo kiÓu mét c¬ quan cã nhiÒu phßng ban, mçi phßng l¹i cã nhiÒu nh©n viªn vËy. ViÖc ®Þnh danh danh vïng, thªm bít c¸c User cña mçi vïng do ng­êi qu¶n trÞ m¹ng thùc hiÖn. Trang 8
  9. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương PHAÀN II. THIEÁT BÒ MAÏNG VAØ GIAO THÖÙC MAÏNG Chöông 1. THIEÁT BÒ SÖÛ DUÏNG TRONG MAÏNG MAÙY TÍNH I. CARD GIAO TIEÁP MAÏNG ( NETWORK INTERFACE CARD) Caùc boä phaän giao tieáp coù theå ñöôïc thieát keá ngay trong baûng maïch chính (mainboard) cuûa maùy tính hoaëc ôû daïng taám giao tieáp maïng goïi laø card giao tieáp maïng NIC (Network Interface Card) hoaëc laø caùc boä thích nghi ñöôøng truyeàn. Moät NIC coù theå ñöôïc caøi vaøo moät khe caém (slot) cuûa maùy tính. Ñaây laø thieát bò phoå duïng nhaát ñeå noái maùy tính vôùi maïng. Trong NIC coù moät boä thu phaùt (transceiver) vôùi moät soá kieåu ñaàu noái. Boä thu phaùt chuyeån ñoåi caùc tín hieäu beân trong maùy tính thaønh tín hieäu maø maïng ñoøi hoûi. Card giao tieáp phaûi coù moät ñaàu noái hôïp vôùi caùp. Neáu duøng caùp ñoàng truïc loaïi nhoû thì card giao tieáp maïng phaûi coù ñaàu noái BNC, neáu laø caùp xoaén ñoâi thì card phaûi coù ñaàu noái RJ-45. II. THIEÁT BÒ TAÄP TRUNG DAÂY (HUB) : Hub laø boä chia hay goïi laø boä taäp trung daây duøng ñeå ñaáu noái maïng. Theo hoaït ñoäng vaø chöc naêng, ngöôøi ta phaân bieät coù caùc loaïi Hub khaùc nhau nhö sau : HUB THUÏ ÑOÄNG : Loaïi hub naøy khoâng chöùa caùc linh kieän ñieän töû vaø cöng khoâng söû lyù caùc tín hieäu döõ lieäu. Caùc hub thuï ñoäng coù chöù naêng duy nhaát laø toå hôïp caùc tín hieäu töø moät ñoaïn caùp maïng, khoaûng caùch giöõa moät maùy tính vaø hub khoâng lôùn hôn moät nöûa khoaûng caùch toái ña cho pheùp giöõa hai maùy tính treân maïng (ví duï khoaûng caùch toái ña cho pheùp giöõa hai maùy tính treân maïng laø 200 m thì khoaûng caùch toái ña giöõa maùy tính vaø hub laø 100 m). Trang 9
  10. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương HUB CHUÛ ÑOÄNG : loaïi hub naøy coù caùc linh kieän ñieän töû coù theå khueách ñaïi vaø xöû lyù tín hieäu ñieän töû tryueàn qua giöõa caùc thieát bò maïng. Quaù trình xöû lyù tín hieäu ñöôïc goïi laø taùi sinh tín hieäu, noù laøm cho maïng hoaït ñoäng toát hôn, ít nhaïy caûm vôùi loãi vaø khoaûng caùch giöõa caùc thieát bò coù theå taêng leân. Tuy nhieân nhöõng öu ñieåm ñoù cuõng coù theå keùo theo giaù thaønh cuûa hub chuû ñoäng cao hôn ñaùng keå so vôùi hub bò ñoäng. HUB THOÂNG MINH : ñaây laø hub chuû ñoäng nhöng coù theâm chöùc naêng quaûn trò hub: nhieàu hub hieäân nay ñaõ hoã trôï caùc giao thöùc quaûn trò maïng cho pheùp hub göûi caùc goùi tin veà traïm ñieàu khieån maïng trung taâm. Noù cuõng cho pheùp maïng trung taâm quaûn lyù hub, chaúng haïn ra leänh cho hub huyû boû moät lieân keát ñang gaây roái cho maïng. HUB CHUYEÅN MAÏCH : ñaây laø loaïi hub môùi nhaát bao goàm caùc maïch cho pheùp choïn ñöôøng raát nhanh cho caùc tín hieäu giöõa caùc coång treân hub. Thay vì chuyeån tieáp moät goùi tin tôùi taát caû caùc coång cuûa hub, moät hub chuyeån maïch chæ chuyeån tieáp caùc goùi tin tôùi coång noái vôùi traïm ñích cuûa goùi tin. Nhieàu hub chuyeån maïch coù khaû naêng chuyeån maïch caùc goùi tin theo con ñöôøng nhanh nhaát. Do tính öu vieät nhieàu maïng cuûa hub chuyeån maïch neân noù ñang daàn daàn thay theá caàu noùi vaø boä ñònh tuyeán treân nhieàu maïng. III. BOÄ LAËP (REPEATER) Boä laëp (repeater) laø moät thieât bò noái hai ñaàu ñoaïn caùp vôùi nhau khi caàn môû roäng maïng. Noù ñöôïc duøng khi ñoä daøi toång coäng cuûa caùp vöôït quaù ñoä daøi cöïc ñaïi cho pheùp. Boä laëp chæ duøng vôùi caùc maïng Ethrnet noái vôùi caùp ñoàn truïc, coøn ôû maïng duøng caùp UTP thì chính hub cuõng laø moät boä laëp. Trang 10
  11. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương pc pc pc pc Boä laëp pc pc pc IV. CAÀU NOÁI (BRIDGE) Caàu noái (Bridge) laø moät thieát bò laøm vieäc ôû lôùp lieân keát döõ lieäu ( Data link layer) cuûa moâ hình OSI. Noù laø moät thieát bò duøng ñeå noái hai maïng sao cho chuùng hoaït ñoäng nhö moät maïng. Caàu noái coù theå chuyeån ñi caùc tín hieäu coù ñích ôû phaàn maïng phía beân kia. Caàu noái laøm ñöôïc ñieàu ñoù vì moãi thieát bò maïng ñeàu coù moät ñòa chæ duy nhaát vaø ñòa chæ ñích ñöôc ñaët trong tieâu ñeà cuûa moãi goùi tin ñöôïc truyeàn. Giaû söû coù hai maïng LAN A vaø LAN B Ta coù moâ hình sau : Pc A Pc B Pc (x) LAN A bridge LAN B Pc 1 Pc 2Trang 11 Pc (n)
  12. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương Hoaït ñoäng cuûa caàu noái: + Nhaän moïi goùi thoâng tin treân LAN A vaø LAN B. + Kieåm tra caùc ñòa chæ ñích ghi trong goùi (caùc goùi tin trong LAN A maø coù ñích cuõng ôû treân LAN A thì caùc goùi tin ñoù coù theå ñöôïc göûi ñeán ñích maø khoâng caàn ñeán caàu noái. Caùc goùi tin trong LAN B coù cuøng ñòa chæ treân LAN B cuõng vaäy. Caùc caàu noái theá heä cuõ ñoøi hoûi phaûi caáu hình tröïc tieáp caùc baûng ñòa chæ. Coøn caùc caàu noái theá heä môùi ( goïi laø learning bridge) coù theå caäp nhaät töï ñoäng caùc baûng ñòa chæ cuûa noù khi caùc thieát bò ñöôïc theâm vaøo hoaëc bôùt ñi treân maïng Caàu noái coù theå duøng ñeå noái hai maïng khaùc nhau, chaúng haïn nhö noái maïng Ethernet vaø maïng Token Ring. Nhöng chuùng hay ñöôïc duøng hôn trong vieäc chia moät maïng lôùn thaønh hai maïng nhoû ñeå naâng cao hieäu naêng söû duïng Tính naêng cuûa moät soá loaïi caàu noái : + Loïc vaø chuyeån tieáp chæ ra khaû naêng nhaän vaø kieåm tra döõ lieäu ñeå chuyeån khung tôùi maïng khaùc hay trong cuøng moät maïng. + Hoã trôï nhieàu coång cho pheùp noái nhieàu hôn hai maïng vôùi nhau. + Hoã trôï giao tieáp LAN vaø WAN + Khoâng neùn döõ lieäu khi truyeàn. + Phieân dòch khung, chuyeån ñoåi hai khuoân daïng döõ lieäu khaùc nhau giöõa hai maïng. Trang 12
  13. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương + Boùc goùi khung: theâm vaøo phaàn tieâu ñeà cho moãi goùi khi ñi qua moãi lôùp. + Phöông thöùc ñònh tuyeán : caàu noái loaïi naøy coù khaû naêng töï ñoäâng thay ñoåi baûng ñònh tuyeán coù theå löïa choïn ñöôøng ñi tôùi ñích cuûa döõ lieäu ñöôïc toât nhaát. V. BOÄ ÑÒNH TUYEÁN (ROUTER) : Boä ñònh tuyeán laø moät thieát bò thoâng minh hôn haún caàu noái vì noù coøn coù theå thöïc hieän caùc giaûi thuaät caùc ñöôøng ñi toái öu ( theo chæ tieâu naøo ñoù). Noùi caùch khaùc, boä ñònh tuyeán töông töï nhö moät caàu noái “ sieâu thoâng minh” cho caùc maïng thöïc söï lôùn. Caàu noái chöùa ñòa chæ cuûa taát caû caùc maùy tính göûi hai beân caàu vaø coù theå göûi caùc thoâng ñieäp theo ñuùng ñòa chæ. Nhöng caùc boä ñònh tuyeán coøn bieát nhieàu hôn phaïm vi trong maïng, moät boä ñònh tuyeán khoâng nhöõng chæ bieát caùc ñòa chæ cuûa taát caû caùc maùy tính maø coøn bieát caùc caàu noái vaø caùc boä ñònh tuyeán khaùc ôû treân maïng vaø coù theå quyeát ñònh loä trình coù hieäu quaû nhaát cho moãi thoâng ñieäp. Caùc boä ñònh tuyeán cuõng ñöôïc duøng ñeå noái caùc maïng caùch xa nhau veà maët ñòa lyù qua caùc boä ñieàu cheá modem maø khoâng theå thöïc hieän ñieàu naøy baèng caàu noái. Veà maët kyõ thuaät phaân bieät giöõa caàu noái vaø boä ñònh tuyeán: caáu noái hoaït ñoäng ôû lôùp ñieàu khieån truy caäp moâi tröôøng MAC (Media Access Control) hay lôùp lieân keát döõ lieäu. Trong khi ñoù boä ñònh tuyeán hoaït ñoäng ôù lôùp maïng. Trang 13
  14. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương Nhö vaäy, caàu noái coù chöùc naêng töông öùng vôùi hai lôùp thaáp ( lôùp vaät lyù, lôùp lieân keát döõ lieäu) cuûa moâ hình OSI, trong khi caùc boä ñònh tuyeán hoaït ñoäng ôû lôùp maïng cuûa moâ hình OSI. Boä ñònh tuyeán cho pheùp noái caùc kieåu maïng khaùc nhau thaønh lieân maïng. Chöùc naêng cuûa boä ñònh tuyeán ñoøi hoûi phaûi hieåu moät giao thöùc naøo ñoù tröôùc khi thöïc hieän vieäc choïn ñöôønh cho giao thöùc ñoù. caùc boä ñinh tuyeán do vaäy seõ phuï thuoäc vaøo giao thöùc cuûa caùc maïng ñöôïc noái keát. VI. MODEM (GIAÛI ÑIEÀU CHEÁ): Modem ( giaûi ñieàu cheá ) laø thieát bò coù chöùc naêng chuyeån ñoåi tín hieäu soá thaønh tín hieäu töông töï maø ngöôïc laïi. Noù ñöôïc duøng ñeå keát noái thoâng caùc maùy tính thoâng qua ñöôøng ñieän thoaïi, ñaây laø moät loaïi thieát bò khaù phoå duïng. Modem khoâng theå duøng ñeå noái caùc maïng xa vôùi nhau vaø trao ñoåi döõ lieäu tröïc tieáp. Hay noùi caùch khaùc, modem khoâng phaûi laø thieát bò lieân maïng nhö boä ñònh tuyeán. Tuy nhieân modem coù theå döôïc duøng keát hôïp vôùi moät boä ñònh tuyeán ñeå keát noái caùc maïng qua ñieän thoaïi. Coù hai loaïi modem : modem trong vaø modem ngoaøi. Modem trong ñöôïc gaén trong bo maïch chính ( mainboard), coøn modem ngoaøi laø moät thieát bò ñoäc laäp, noù ñöôïc noái vôùi maùy tính thoâng qua coång RS-232. VII. MAÙY PHUÏC VUÏ _ SERVER Trong mét m¹ng cã thÓ cã mét hay nhiÒu m¸y Server, c¸c m¸y nµy cã cÊu h×nh m¹nh th­êng sö dông ®Ó qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng cña m¹ng nh­ ph©n chia tµi nguyªn m¹ng, trao ®æi th«ng tin gi÷a c¸c tr¹m Trang 14
  15. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương VIII. PHÖÔNG PHAÙP BAÁM DAÂY NOÁI MAÏNG (Ñoïc theâm) Caùp maïng goàm coù moät lôùp nhöïa traéng bao boïc ôû beân ngoaøi, beân trong goàm coù 8 sôïi: caùp nhoû xoaén ñoâi vôùi nhau thaønh 4 caëp. . Caëp thöù nhaát: Xanh laù + traéng xanh laù. . Caëp thöù hai: Xanh döông + traéng xanh döông. . Caëp thöù ba: Cam + traéng cam. . Caëp thöù tö: Naâu + traéng naâu Ñeå deã thuaän tieän trong vieäc baám caùp, ngöôøi ta chia chuùng thaønh hai chuaån sau : . Chuaån A theo thöù töï sau : Traéng cam, cam, traéng xanh laù, xanh döông, traéng xanh döông,xanh laù, traéng naâu, naâu . Chuaån B theo thöù töï sau : Traéng xanh laù, xanh laù, traéng cam, xanh döông, traéng xanh döông, cam, traéng naâu, naâu Neáu noái giöõa Hub vôùi Hub hoaëc giöõa maùy tính vôùi maùy tính. Moät ñaàu cuûa ñaàu caùp ta söû duïng chuaån A ñeå noái,ñaàu coøn laïi ta duøng chuaån B. Neáu noái giöõa maùy vôùi Hub, ta söû duïng chuaån B cho moãi ñaàu caùp. Trang 15
  16. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương chuaån A chuaån B Hình chuaån bò baám caùp : Hình caùp ñaõ ñöôïc baám : Trang 16
  17. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương Chöông 2. IP- GIAO THÖÙC MAÏNG Moãi maùy tính khi keát noái vaøo Internet ñeàu coù moät ñòa chæ duy nhaát, ñoù chính laø ñòa chæ IP. Ñòa chæ naøy dung ñeå phaân bieät maùy tính ñoù vôùi caùc maùy tính khaùc treân maïng Internet. Vaäy ñòa chæ IP laø gì : ñòa chæ IP laø moät soá nguyeân 32 bit ñöôïc chia thaønh 4 byte ngaên caùch bôûi daáu chaám, moãi byte coù giaù trò töø 0->255. Moãi ñòa chæ IP goàm hai phaàn laø ñòa chæ maïng (Network) vaø ñòa chæ maùy (Host). Ví duï 1: 45.10.0.1 ( ñòa chæ maïng laø 45,ñòa chæ maùy laø 10.0.1) Ví duï 2: 168.10.45.12 (ñòa chæ maïng laø 168.10, ñòa chæ maùy laø 45.12) I. CAÙC LÔÙP ÑÒA CHÆ IP: Toaøn boä ñòa chæ IP ñöôïc chi thaønh saùu lôùp khaùc nhau : A,B,C,D,E vaø loopback. Moãi lôùp seõ coù caùch xaùc ñònh ñòa chæ Network vaø ñòa ñòa chæ Host khaùc nhau. Lôùp A: coù bit ñaàu tieân baèng 0, 7 bit coøn laïi N daønh cho ñòa chæ network neân coù toái ña laø 2^7-2=126 treân lôùp A. 24 bit coøn laïi daønh cho ñòa chæ Host neân moãi maïng thuoäc lôùp A coù toái ña laø 2^24-2=17.777.214 maùy. Nguyeân nhaân phaûi tröø ñi 2 vì coù hai ñòa chæ ñöôïc daønh rieâng laø ñòa chæ maïng (x.x.x.0) vaø ñòa chæ broadcast (x.x.x.255). Lôùp A chæ daønh rieâng cho caùc ñòa chæ cuûa caùc toå chöùc lôùn treân theá giôùi. Vuøng ñòa chæ IP cuûa lôùp A laø 1.0.0.1 ñeán 126.0.0.0 Lôùp B: coù hai bit ñaàu tieân laø 10, 14 bit tieáp theo daønh cho ñòa chæ network, 16 bit coøn laïi daønh cho ñòa chæ host. Toång soá maïng treân lôùp B baèng 2^14-2=16382, moãi maïng chöùa toái ña laø 2^16-2=65.643 maùy. Lôùp daønh cho caùc toå chöùc haïng trung treân theá giôùi. Vuøng ñòa chæ duøng chæ lôùp B laø 128.1.0.0 ñeán 191.254.0.0 Lôùp C: coù ba bit ñaàu tieân laø 110, 22 bit tieáp theo daønh cho ñòa chæ lôùp maïng, 8 bit coøn laïi daønh rieâng cho ñòa chæ host. Soá maïng toái ña treân lôùp Trang 17
  18. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương C laø 4194302, soá host ( maùy) toái ña treân moãi maïng laø254. Lôùp C ñöôïc söû duïng trong caùc toå chöùc nhoû , trong ñoù coù caû maùy tính cuûa chuùng ta. Vuøng ñòa chæ cuûa lôùp C töø 192.0.1.0 ñeán 223.255.254.0 Lôùp D: coù 4 bit ñaàu tieân luoân laø 1110, lôùp D ñöôïc daønh cho phaùt caùc thoâng tin (multicast/broadcast), coù ñòa chæ töø 224.0.0.0 ñeán 239.255.255.255 Lôùp E: coù 4 bit ñaàu tieân luoân laø 1111, lôùp E ñöôïc daønh rieâng cho vieäc nhieân cöùu, lôùp naøy coù ñòa chæ töø 240.0.0.0 ñeán 254.255.255.255 Loopback : ñòa chæ 127.x.x.x ñöôïc duøng rieâng ñeå kieåm tra voøng laëp quy hoài (loopback) vaø truyeàn thoâng lieân quy trình treân maùy tính cuïc boä, ñaây khoâng phaûi laø ñòa chæ maïng hôïp leä.  Chuùng ta coù theå döïa vaøo caùc bit hoaëc caùc byte ñaàu tieân ñeå xaùc ñònh lôùp cuûa IP moät caùch nhanh choùng. Ví duï IP laø : 128.7.15.1 Ta coù baûng sau: Heä nhò phaân 10000000 00000111 00001111 00000001 Heä thaäp phaân 128 7 15 1 Ta thaáy hai bit cuûa byte ñaàu tieân laø 10 => IP thuoäc lôùp B Hoaëc ta coù theå nhaän ñöôïc qua byte ñaàu tieân cuûa ñòa chæ IP Ta coù baûng sau : Byte ñaàu tieân cuûa ñòa Lôùp chæ IP A 1-126 B 128-191 C 192-223 D 224-239 Trang 18
  19. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương E 240-254 Loopback 127 II. SUBNET (MAÏNG CON) Ñeå caáp phaùt ñòa chæ IP cho caùc maïng khaùc nhau moät caùch hieäu quaû vaø deã quaûn lyù, nhaø quaûn trò thöôøng phaân chia maïng cuûa hoï thaønh nhieàu maïng nhoû hôn goïi laø Subnet. Subnet seõ vay möôïn moät soá bit cuûa host ñeå laøm Subnet mask (maët naï maïng). Chuù yù: + Subnet mask coù taát caû caùc bit network vaø subnet baèng 1, caùc bit host ñeàu baèng 0. + Taát caû caùc maùy treân cuøng moät maïng phaûi coù cuøng subnet. + Ñeå phaân bieät ñöôïc caùc subnet (maïng con) khaùc nhau, boä ñònh tuyeán duøng pheùp logic AND. Ví duï: ñòa chæ maïng lôùp C coù subnet 192.10.0.0 coù theå nhö sau : a) Duøng 8 bit ñeå laøm subnet. Subnet mask = 255.255.255.0 Network Network Subnet Host 11111111 11111111 11111111 00000000 255 255 255 0 Nhö vaäy, soá bit daønh cho subnet laø 8 bit neân coù taát caû laø 2^8-2=254 subnet (maïng con). Ñòa chæ cuûa caùc subnet laàn löôït laø :192.10.0.1, 192.10.0.2, 19210.0.3, . . ., 192.10.0.254. 8 bit 0 daønh cho daønh cho host neân moãi subnet coù 2^8-2=254 host. Ñòa chæ cuûa caùc host laàn löôït laø : 192.10.xxx.1, 192.10.xxx.2, 192.10.xxx.3, . . . , 192.10.xxx.254 b) Chæ duøng 7 bit ñeå laøm subnet Subnet mask = 255.255.254.0 Trang 19
  20. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương Networ Networ Subnet Host k k 11111111 11111111 11111110 00000000 255 255 254 0 Nhö vaäy, soá bit daønh cho subnet laø7, neân coù taát caû laø 2^7-2 = 125 subnet (maïng con). Nhöng buø laïi, moãi subnet coù tôùi 510 host do 9 bit sau ñöôïc daønh cho host. 2^9-2 = 510 host. III. IP ÑOÄNG vaø IP TÓNH Khi maùy tính keát noái vaøo maïng internet thöôøng xuyeân, chaúng haïn nhö 1 web server hoaëc FPT server luoân phaûi coù moät ñòa IP coá ñònh neân goïi laø ñòa chæ IP tónh. Ñoái vôùi caùc maùy tính thænh thoaûng keát noái vaøo internet. Chaúng haïn nhö maùy A quay soá keát noái ñeán ISP (Internet Service Provider : dòch vuï cung caáp internet). Moãi laàn maùy A söû duïng internet, DHCP server cuûa ISP seõ cung caáp cho maùy A moät ñòa chæ IP chaúng haïn 203.162.30.209, vaø neáu laàn sau maùy tính A keát noái vaøo Internet thì DHCP server cuûa nhaø cung caáp dòch vuï internet seõ cung caáp cho maùy tính A moät ñòa chæ IP môùi, chaúng haïn: 230.162.30.168. Nhö vaäy, ñòa chæ IP cuûa maùy tính A laø ñòa chæ IP ñoäng. IV. CAÁU TAÏO ÑÒA CHÆ IP BAÈNG TEÂN Ñeå taïo söï deã daøng cho ngöôøi söû duïng, ngöôøi ta ñaõ ñaët ra ñòa chæ IP baèng teân. Ñòa chæ baèng teân naøy ñöôïc taïo ra sao cho deã nhôù, roõ raøng vaø giuùp ngöôøi söû duïng coù khaùi nieäm sôû höõu vaø vò trí cuûa ñòa chæ ñoù. Thoâng thöôøng ñòa chæ baèng teân ñöôïc caáu taïo nhö sau : aaa.bbb.ccc aaa coù theå teân cuûa moät maùy tính hay teân cuûa moät ngaønh, moät nhoùm. bbb laø teân cuûa moät toå chöùc, moät tröôøng hoïc, moät hoäi ñoaøn . . . vaø ccc töông tröng cho hoäi, vuøng, quoác gia. . . Toùm laïi, ñòa chæ IP baèng teân cho ta bieát ñöôïc phaàn naøo veà nôi choán, khu vuøng cuûa maùy tính. . . Thí duï ñòa chæ sau: dhcongnghiep.thainguyen.edu Trang 20
  21. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương Töø phaûi sang traùi : edu laø heä thoáng giaùo duïc, dhthainguyen laø teân tröôøng vung, dhcongnghiep laø moät tröôøng thaønh vieân cuûa Ñaïi hoïc Thaùi Nguyeân. Phaàn cuoái cuûa ñòa chæ coù theå ngöôøi ta cho bieát phaàn naøo caùc ñòa chæ ôû ñaâu hoaëc thuoäc veà chính quyeàn, toå chöùc naøo . . . EDU : heä thoáng caùc tröôøng ñaïi hoïc COM : haõng xöôûng, thöông maïi. GOV : cô quan chính quyeàn. MIL : quaân ñoäi. NET : nhöõng trung taâm lôùn cung caáp dòch vuï Internet. Trang 21
  22. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương Chöông 3. PROTOCOL-GIAO THÖÙC I. PROTOCOL ( GIAO THÖÙC ) LAØ GÌ : Vieäc trao ñoåi thoâng tin duø laø ñôn giaûn nhaát cuõng phaûi tuaân theo nhöõng nguyeân taéc nhaát ñònh. Ñôn giaûn nhö hai ngöôøi noùi chuyeän vôùi nhau, muoán cho cuoäc noùi chuyeän coù keát quaû thì ít nhaát caû hai ngöôøi phaûi ngaàm tuaân thuû quy öôùc : Khi moät ngöôøi noùi thì ngöôøi kia phaûi bieát laéng nghe vaø ngöôïc laïi. Vieäc truyeàn thoâng treân maïng cuõng vaäy. Caàn coù caùc quy taéc, quy öôùc truyeàn thoâng veà nhieàu maët : khuoân daïng cuù phaùp cuûa döõ lieäu, caùc thuû tuïc göûi, nhaän döõ lieäu, kieåm soaùt hieäu quaû chaát löôïng truyeàn thoâng tin. Taäp hôïp nhöõng quy taéc, quy öôùc truyeàn thoâng ñoù ñöôïc goïi laø giao thöùc cuûa maïng (protocol). Moät taäp hôïp tieâu chuaån ñeå trao ñoåi thoâng tin giöõa hai heä thoáng maùy tính hoaëc hai thieát bò maùy tính vôùi nhau ñöôïc goïi laø giao thöùc. Caùc giao thöùc coøn ñöôïc goïi laø caùc nghi thöùc hoaëc ñònh öôùc cuûa maùy tính. II. HOAÏT ÑOÄNG CUÛA GIAO THÖÙC : Toaøn boä hoaït ñoäng truyeàn döõ lieäu treân maïng phaûi ñöôïc chia thaønh nhieàu böôùc rieâng bieät coù heä thoáng. Ôû moãi böôùc, moät soá hoaït ñoäng seõ dieãn ra vaø khoâng theå dieãn ra ôû baát kyø böôùc naøo khaùc. Moãi böôùc coù nhöng nguyeân taéc vaø giao thöùc rieâng. Caùc böôùc phaûi ñöôïc thöïc hieän theo moät trình töï nhaát quaùn gioáng nhau treân moãi maùy tính maïng. Ôû maùy tính göûi, nhöõng böôùc naøy phaûi ñöôïc thöï hieän tu treân xuoáng. Ôû maùy tính nhaän, chuùng phaûi ñöôïc thöïc hieän töø döôùi leân. 1. MAÙY TÍNH GÖÛI: - Chia döõ lieäu thaønh thaønh caùc phaàn nhoû hôn (goïi laø goùi) maø giao thöùc coù theå xöû lyù ñöôïc. Trang 22
  23. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương - Theâm thoâng tin ñòa chæ vaøo goùi ñeå maùy tính ñích treân maïng bieát ñöôïc döõ lieäu ñoù thuoäc sôû höõu cuûa noù. - Chuaån bò döõ lieäu vaø cho truyeàn thaät söï qua card maïng roài leân caùp maïng. 2. MAÙY TÍNH NHAÄN : - Laáy goùi döõ lieäu ra khoûi caùp. - Ñöa goùi döõ lieäu vaøo maùy tính thoâng qua card maïng. - Töôùc boû khoûi goùi döõ lieäu thoâng tin truyeàn do maùy tính göûi theâm vaøo. - Sao cheùp döõ lieäu töø goùi vaøo boä nhôù ñeäm ñeå taùi laép gheùp. - Chuyeån döõ lieäu ñaõ taùi laép gheùp vaøo chöông trình öùng duïng döôùi daïng söû duïng ñöôïc. Caû maùy tính göûi vaø maùy tính nhaän caàn thöïc hieän töøng böôùc theo cuøng moät caùch ñeå döõ lieäu luùc nhaän luùc göûi seõ khoâng thay ñoåi so vôùi luùc göûi. Chaúng haïn, hai giao thöùc coù theå chia thaønh nhieàu goùi vaø boå sung theâm caùc thoâng tin thöù töï, thoâng tin thôøi löôïng vaø thoâng tin kieåm loãi, tuy nhieân moãi giao thöùc laïi thöïc hieän vieäc naøy theo caùch khaùc nhau. Do ñoù, maùy tính duøng giao thöùc naøy seõ khoâng theå giao tieáp thaønh coâng vôùi maùy tính duøng giao thöùc khaùc. III. MOÄT SOÁ GIAO THÖÙC THOÂNG DUÏNG IPX (Internetworking Packet eXchange : trao ñoåi goùi döõ lieäu maïng): Laø nghi thöùc cuûa maïng Netware, IPX gioáng IP laø khoâng caàn quan taâm ñeán caáu hình maïng cuûa heä thoáng cuõng nhö vieäc phaân tuyeán döõ lieäu giöõa hai ñaëc ñieåm truyeàn vaø nhaän nhö theá naøo. Tuy nhieân khaùc vôùi IP, IPX coù theå töï caáu hình. Noù coù theå taïo caùc ñòa chæ maïng töø söï keát hôïp giöõa ñòa chæ maïng ñöôïc taïo ra bôûi nhaø quaûn trò maïng vôùi ñòa chæ card maïng ôû lôùp MAC. Tính naêng naøy laøm cho vieäc thieät laäp maïng trôû neân ñôn giaûn; vì khi maïng ñöôïc keát noái veà maët vaät lyù, IPX coù Trang 23
  24. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương theå töï ñoäng caáu hình vaø phaân tuyeán döõ lieäu raát nhanh, nhaø quaûn trò maïng khoâng caàn taïo ra moät ñòa chæ maïng rieâng bieät cho moãi maùy tính. Moät öu ñieåm khaùc nöõa laø goùi döõ lieäu cuûa IPX raát gioáng goùi döõ lieäu cuûa IP neân chuùng ta coù theå chuyeån ñoåi caùc goùi döõ lieäu cuûa IPX sang IP ñeå phaân tuyeán treân internet. Ñaây laø caùch höõu hieäu nhaát ñeå keát noái ngöôøi duøng vôùi internet maø khoâng phaûi caáu hình TCP/IP laïi cho töøng maùy. Tuy nhieân ñieàu baát lôïi laø tính töông thích vôùi internet khoâng hoaøn haûo vaø phaûi maát moät khoaûng thôøi gian ñeå chuyeån ñoåi töø IPX sang IP cho caùc goùi döõ lieäu. Nhöng noùi chung, IPX coù theå coi laø giaûi phaùp thay theá cho IP neáu heä thống maïng khoâng yeâu caàu keát noái internet. NETBIOS-NETBEUI IBM ñöa ra nghi thöùc NetBios ñeå söû duïng cho caùc maïng nhoû, coù caáu hình chæ moät Segment. Töông töï nhö Bios cuûa maùy tính caù nhaân chuyeân xöû lyù caùc giao tieáp giöõa heä ñieàu haønh vôùi phaàn cöùng maùy tính. NetBios vaø NetBeui ( NetBios Extended User Interface) laø caùc nghi thöùc hoã trôï cho caùc thao taùc Input/Output (I/O) treân maïng. NetBios (vaø NetBeui) ñöôïc thieát keá vôùi yù ñoà söû duïng cho caùc maïng LAN nhoû neân khoâng theå hoaït ñoäng treân moâi tröôøng WAN. Neáu muoán söû duïng trong WAN, chuùng ta phaûi ñoùng goùi caùc Packet NetBios theâm moät laàn nöõa trong Packet cuûa IPX hoaëc IP thoâng qua quaù trình goïi laø NBT (NetBios treân TCP/IP). NetBios vaø NetBeui coù öu ñieåm hôn IP vaø IPX laø khoâng söû duïng caùch ñaùnh ñòa chæ baèng soá maø bieåu dieãn ñòa chæ theo teân. Ví duï: moät maùy tính teân Kim vaø moät maùy tính teân Moäc. Maùy Kim göûi ñòa chæ cho maùy Moäc thì ñòa chæ nguoàn laø Kim, coøn ñòa chæ ñích laø Moäc. Vaø cuõng khoâng caàn bieán ñoåi teân cuûa maùy tính töø daïng kyù töï sang daïng soá trong quaù trình truyeàn döõ lieäu. Yeáu ñieåm cuûa phöông phaùp theo ñòa chæ theo teân laø moãi maùy tính maïng phaûi coù caùch naøo ñoù ñeå nhaéc nhôû caùc maùy tính khaùc trong maïng Trang 24
  25. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương nhaän bieát ñöôïc söï hieän dieän cuûa noù ( ví duï : tieáng ñoäng vaät keâu trong moät khu vöïc naøo ñoù baùo hieäu raèng ñang coù söï hieän dieän cuûa noù ). Netbios cuõng chieám moät ít dung löôïng ñöôøng truyeàn khi chuùng thöïc hieän nhaéc nhôû laãn nhau veà söï hieän dieän cuûa caùc maùy tính maïng khaùc. Chính ñaëc tính naøy laø moät trong nhöõng lyù do laøm cho NetBios vaø NetBeui chæ thích hôïp cho maïng nhoû. TCP/IP (Transfer Control Protocol / Internet Protocol : Giao thöùc ñieàu khieån truyeàn/ giao thöùc maïng): Neáu coù moät giaûi phaùp naøo ñöôïc goïi laø toång quan cho theá giôùi maïng thì ñoù chính laø TCP/IP. TCP/IP goàm taäp hôïp moät boä nghi thöùc ñöôïc xaây döïng vaø coâng nhaän bôûi caùc toå chöùc Quoác Teá. TCP/IP laø moät nghi thöùc hoaït ñoäng maø khoâng quan taâm ñeán söï phaân tuyeán giöõa caùc goùi döõ lieäu treân maïng giöõa maùy tính göûi vaø maùy tính nhaän, ñoù laø lyù do taïi sao TCP/IP ñöôïc söû duïng nhieàu treân Internet. TCP/IP coù theå hoaït ñoäng treân nhieàu maïng coù neàn (phaàn cöùng) heä thoáng khaùc nhau vaø cung caáp moät caùch thöùc caáu hình ñòa chæ maïng khaù hieäu quaû. IP coùù hai khuyeát ñieåm laø: tính phöùc taïp vaø soá löôïng ñòa chæ maïng döï tröõ ngaøy ñang caïn daàn. Tuy nhieân, IP version 6 ( IP v.6) ñaõ giaûi quyeát ñöôïc vaán ñeà naøy vaø ñang ñöôïc chaáp nhaän. Maëc duø phöc taïp nhöng TCP/TP toû ra raát hieäu quaû cho pheùp keát noái nhieàu kieåu maùy tính khaùc nhau chaïy treân caùc heä ñieàu haønh khaùc nhau thaønh moät heä thoáng maïng duy nhaát deã kieåm soaùt veà caáu hình. TCP/IP HOAÏT ÑOÄNG NHÖ THEÁ NAØO ? Internet laø maïng chuyeån maïch boù, nghóa laø khi chuùng göûi thoâng tin qua internet töø maùy tính cuûa mình ñeán maùy tính khaùc thì döõ lieäu ñöôïc chia thaønh boù nhoû. Chuoãi caùc boä phaän chuyeån maïch ñöôïc goïi laø boä haønh trình göûi töøng boù qua internet moät caùch rieâng leû. Sau khi taát caû caùc boù ñöôïc göûi tôùi maùy tính nhaän, chuùng phaûi ñöôïc keát hôïp trôû laïi veà daïng ban ñaàu. Hai nghi thöùc thöïc hieän vieäc phaân Trang 25
  26. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương chia döõ lieäu thaønh caùc boù, chuyeån taûi caùc boù qua internet vaø keát hôïp caùc boù nôi nhaän ñoù laø TCP/IP. Vì nhieàu lyù do keå caû giôùi haïn phaàn cöùng, döõ lieäu ñöôïc göûi thoâng qua internet phaûi ñöôïc chia thaønh caùc boù nhoû khoâng quaù 1500 kyù töï. Moãi boù ñeàu chöùa tieâu ñeà cuûa thoâng tin, chaúng haïn thöù töï cuûa caùc boù seõ ñöôïc toå hôïp vôùi caùc boù coù lieân quan. Khi TCP taïo ra töøng boù, noù seõ tính toaùn vaø coäng soá kieåm tra vaøo tieâu ñeà laø soá maø TCP söû duïng ôû ñaàu nhaän seõ xaùc ñònh caùc loãi sai coù theånaûy sinh trong quaù trình truyeàn daãn boù döõ lieäu. Soá naøy döïa treân soá löôïng döõ lieäu chính xaùc trong ñoù. Moãi boù ñöôïc ñöa vaøo moät IP rieâng leû chöùa thoâng tin veà nôi göûi döõ lieäu. Taát caû caùc goùi döõ lieäu cho tröôùc ñeàu coù cuøng thoâng tin ñòa chæ ñeå coù theå göûi ñeán cuøng vò trí nôi chuùng coù theå ñöôïc toång hôïp toång hôïp laïi. Caùc goùi IP coù tieâu ñeà vôùi thoâng tin ñòa chæ göûi, ñòa chæ nhaän, thôøi gian duy trì boù thoâng tin tröôùc khi loaïi boû. Khi caùc boù ñöôïc göûi qua internet, caùc boä haønh trình seõ kieåm tra caùc bao IP vaø tìm ñòa chæ cuûa chuùng. Caùc boä naøy xaùc ñònh hieäu quaû nhaát ñeå göûi töøng boù ñeán boä haønh trình gaàn ñích nhaát. Sau khi qua caùc boä haønh trình, caùc boù ñeán cuøng ñòa chæ. Do phaûi löu thoâng treân internet thay ñoåi lieân tuïc, caùc boù coù theå göûi theo nhieàu ñöôøng khaùc nhau vaø coù theå ñích khoâng theo thöù töï. Sau khi caùc boù ñeán ñích,TCP tính toaùn soá kieåm tra töøng boù, so saùnh soá naøy vôùi soá kia ñaõ göûi trong boù. Neáu hai soá khoâng töông hôïp, TCP bieát döõ lieäu trong ñoù bò toån thaát trong quaù trình truyeàn taûi lieàn loaïi boû goùi naøy vaø yeâu caàu göûi goùi khaùc. Khi caùc boù nguyeân veïn ñeàu ñeán cuøng ñòa chæ, TCP seõ toång hôïp chuùng laïi thaønh daïng döõ lieäu nhö khi göûi. HOAÏT ÑOÄNG CUÛA BOÄ HAØNH TRÌNH: boä haønh trình coù caùc coång nhaän caùc boù IP vaø coång Out ñeå göûi caùc boù. Khi moät boù ñeán coång Input boä haønh trình xem xeùt tieâu ñeà cuûa boù naøy vaø xaùc ñònh ñích ñeán treân baûng Trang 26
  27. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương haønh trình, cô sôû döõ lieäu baùo cho boä haønh trình veà caùch thöùc göûi caùc boù ñeán caùc ñích khaùc nhau. Döïa treân thoâng tin theo baûng haønh trình, boù ñöôïc göûi ñeán coång Output thích hôïp, coång naøy göûi boù thoâng tin ñeán boä haønh trình gaén vôùi ñích cuûa boù ñoù. Neáu boù ñeán caùc coång Input nhanh hôn toác ñoä xöû lyù cuûa boä haønh trình, boù naøy ñöôïc giöõ laïi trong thöù töï Input. Boä haønh trình seõ xöû lyù caùc boù töø daõy naøy theo thöù töï nhaän caùc boù. Neáu soá löôïng caùc boù nhaän ñöôïc vöôït quaù chieàu daøi daõy thöù töï, caùc boù coù theå bị thaát lạc, khi ñieàu naøy xaûy ra, nghi thöùc TCP treân maùy tính göûi seõ nhaän thoâng tin vaø göûi laïi caùc boù ñoù. CSMA/CD – Carier Sense Multiple Access with Collision Detection: (toå chöùc xaâm nhaäp nhieàu moái baèng caûm nhaän soùng maïng coù doø xung ñoät). Khi söû duïng giao thöùc naøy caùc traïm coù quyeàn chuyeån döõ lieäu treân maïng vôùi soá löôïng nhieàu hay ít moät caùch ngaãu nhieân hoaëc baát kyø khi coù nhu caàu truyeàn döõ lieäu ôû moãi traïm. Moãi traïm seõ kieåm tra tuyeán vaø khi naøo tuyeán khoâng baän môùi baét ñaàu chuyeån caùc goùi döõ lieäu. Vôùi phöông phaùp CSMA/CD,thænh thoaûng seõ coù hôn moät traïm ñoàng thôøi truyeàn döõ lieäu vaø taïo ra söï xung ñoät laøm döõ lieäu thu ñöôïc ôû caùc traïm bò sai leäch. Ñeå traùnh söï tranh chaáp naøy, moãi traïm phaûi ñeàu phaûi phaùt hieän ñöôïc söï xung ñoät döõ lieäu. Traïm phaùt phaûi kieåm tra Bus trong khi göûi döõ lieäu ñeå xaùc ñònh raèng tín hieäu treân Bus thaät söï ñuùng. Nhö vaäy, seõ phaùt hieän ñöôïc baát kyø xung ñoät naøo coù theå xaûy ra. Khi phaùt hieän coù söï xung ñoät, laäp töùc traïm seõ göûi ñi moät maãu laøm nhieãu ñaõ ñöôïc ñònh tröôùc ñeå baùo cho caùc traïm bieát laø coù söï xung ñoät xaûy ra vaø chuùng seõ boû qua caùc goùi döõ lieäu naøy. Sau ñoù, traïm phaùt seõ trì hoaõn moät khoaûng thôøi gian ngaãu nhieân tröôùc khi phaùt laïi döõ lieäu. Öu ñieåm cuûa CSMA/CD laø ñôn giaûn, meàm deûo, hieäu quaû truyeàn thoâng tin cao khi löu löôïng thoâng tin cuûa maïng thaáp. Vieäc theâm vaøo hay dòch chuyeån caùc traïm treân tuyeán khoâng aûnh höôûng ñeán caùc thuû Trang 27
  28. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương tuïc cuûa giao thöùc. Ñieåm baát lôïi cuûa CSMA/CD laø hieäu suaát cuûa tuyeán giaûm xuoáng nhanh khi phaûi taûi quaù nhieàu thoâng tin. Trang 28
  29. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương Chöông 4. MAÏNG ETHERNET Ethernet laø moät trong nhieàu daïng maïng thoâng duïng vaø phoå bieán nhaát hieän nay. Trong maïng Ethernet, caùc maùy ñöôïc noái chung moät caùp theo moâ hình sau : Pc 1 Pc 2 Pc (x) Daây caùp chung Taàm hoaït ñoäng cuûa maïng Ethernet khoâng lôùn. Moãi maùy coù theå keát noái vaøo daây chung ôû taàm 400 m (coù theå leân tôùi 2000m hoaëc 4000m). Neáu muoán keát noái xa hôn thì phaûi coù caùc traïm chuyeån tieáp (hup, repeater, switch, router, . . .). Toác ñoä truyeàn cuûa Ethernet cuõng khaù cao. Hieän nay thöôøng duøng laø Mbps ( Fastethernet) vaø cuõng coù 1000Mbps (Gigaethernet). Maïng Ethernet duøng cheá ñoä CSMA/CD (carrier sense media access/ collsion detection: phöông thöùc ña truy caäp caûm nhaän soùng mang tín hieäu xung ñoät ) ñeå xem maïng coù raûnh maø truyeàn thoâng tin ñi khoâng. Vì Ethernet duøng caùp chung, neân moãi maùy tröôùc khi göûi tín hieäu phaûi xem thöû coi caùp chung coù roãi hay khoâng. Moãi maùy laéng nghe tín hieäu cuûa daây caùp chung ñeå xem xeùt xem luùc naøo daây chung ñang roãi vaø luùc naøo daây chung ñang baän. Neáu maïng ñang baän, maùy ñoù seõ phaûi chôø ( thöôøng laø vaøo khoaûng 10m/s) sau ñoù laéng nghe laïi. Giaû söû, cuøng moät luùc maïng ñang roãi maø coù hai maùy göûi tín hieäu cuøng moät luùc, seõ xaûy ra hieân töôïng bò chuyeån sai leäch hoaëc tín hieäu naøy ñeø choàng leân tín hieäu khaùc goïi laø collsion ( söï va chaïm ). Phaùt hieän ra ñieàu ñoù, hai maùy phaûi chôø moät thôøi gian ngaãu nhieân. Neáu voâ tình thôøi gian chôø ngaãu nhieân cuûa caùc maùy cheânh leäch khoâng nhieàu thì söï va chaïm ñoù laïi xaûy ra, khi ñoù thôøi gian chôø cuûa hai maùy seõ gaáp ñoâi Trang 29
  30. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương thôøi gian chôø ban ñaàu. Laàn thöù ba gaáp 4, laàn thöù tö gaáp 8 . . .Söï laëp laïi nhö vaäy daãn tôùi vieäc moät maùy seõ göûi tín hieäu ñi tröôùc vaø maùy coøn laïi seõ truyeàn tín hieäu ñi sau. Ñoù laø yù töôûng cuûa Carrier Sense Media Access – Collsion Detection (phöông thöùc ña truy caäp caûm nhaän soùng mang tín hieäu xung ñoät). Cuõng chính vì lyù do duøng chung caùp neân moïi thoâng tin göûi ñi töø moät maùy seõ ñöôïc truyeàn khaép nôi trong maïng. Vieäc nhaän hay boû laø do NIC (Network Interface Card : Card maïng giao tieáp) ñaûm nhaän. Giaû söû maùy A göûi thoâng ñieäp cho maùy B trong cuøng maïng. Maùy C, neáu ôû trong cuøng maïng ñoù cuõng seõ nhaän ñöôïc tín hieäu do maùy A göûi. Vaäy laøm sao hai maùy coù theå giöû thoâng ñieäp cho nhau ñöôïc ? Vaán ñeà naøy ñöôïc giaûi quyeát ôû taàng lieân keát döõ lieäu ( Data Link Layer ) cuûa moâ hình OSI. Taàng lieân keát döõ lieäu coù moät sublayer ( lôùp phuï) goïi laø Media Access Control (MAC) sublayer ( lôùp ñieàu khieån ña truy caäp). Lôùp naøy coù nhieäm vuï nhaän vaø göûi tín hieäu vaøo caùp chung döïa treân ñòa chæ card maïng. Ñòa chæ card maïng hay coøn goïi laø MAC address goàm moät chuoãi bao haøm 12 kyù töï (goàm soá vaø chöõ). Cöù hai kyù töï thì ñöôïc ngaên caùch nhau bôûi moät daáu chaám ( ví du:ï FF.00.FF.E0.01.56) vaø ñöôïc phaân ra laøm hai phaàn. Phaàn ñaàu tieân goàm ba nhoùm ñaàu ñöôïc quy ñònh bôûi IEEE (Institute Electrical and Electronic Engineers : vieän caùc kyõ thuaät ñieän vaø ñieän töû) cho nhaø saûn xuaát. Moãi nhaø saûn xuaát coù ba nhoùm phaân bieät. Ba nhoùm cuoái do nhaø saûn xuaát quyeát ñònh. Ví duï:ñòa chæ MAC : FF.00.FF.E0.01.56 thì phaàn xaùc ñònh cho nhaø saûn xuaát laø FF.00.FF coøn phaàn xaùc ñònh card laø E0.01.56. Vôùi caùch chia ñòa chæ MAC nhö vaäy seõ khoâng coù moät card maïng naøo coù ñòa chæ MAC truøng nhau vôùi moät card maïng naøo treân theá giôùi. Do ñoù , khi moät maùy trong Ethernet maïng göûi thoâng tin ñeán maùy khaùc, maùy ñoù duøng ñòa chæ MAC cuûa maùy kia. Maùy nhaän so saùnh MAC ñöôïc göûi ñi vôùi ñòa chæ cuûa card mình. Neáu laø Trang 30
  31. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương thoâng tin göûi cho mình thì hai ñòa chæ ñoù gioáng nhau vaø maùy nhaän nhaän thoâng tin ñoù. Neáu khoâng phaûi, maùy nhaän seõ boû qua. Moät maùy A muoán bieát ñòa chæ MAC cuûa maùy khaùc (maùy B chaúng haïn), maùy A göûi thoâng ñieäp ARP ( Address Resolution Protocol: giao thöùc tra cöùu ñòa chæ, neáu tra cöùu töø IP ra MAC ) vaø neáu tra cöùu töø MAC ra IP thì göûi thoâng dieäp RARP : Reverse Address Resolution Protocol) ñi khaép subnet, neáu maùy A bieát ñöôïc bieát maùy B trong cuøng subnet. Maùy B seõ traû lôøi maùy A vôùi ñòa chæ MAC cuûa mình vaø cuõng löu laïi ñòa chæ MAC cuûa maùy A ñeå duøng cho sau naøy. Trang 31
  32. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương Chöông 5. NGHI THÖÙC TÌM ÑÒA CHÆ MAC ADDRESS RESOLUTION PROTOCOL – ARP Ñòa chæ IP ñaõ taïo ra söï deã daøng cho ngöôøi söû duïng vaø coøn deã hôn nöõa khi chuùng ta hieåu bieát söï lieân quan giöõa ñòa chæ IP baèng soá vaø IP baèng teân. Vôùi ñòa chæ IP thì moät maùy tính A muoán lieân laïc vôùi moät maùy tính B thì maùy tính A seõ göûi moät tuùi tín hieäu ñeán maùy tính B caên cöù vaøo ñòa chæ IP cuûa maùy B. Nhöng thaät ra, maùy A muoán lieân laïc vôùi maùy B thì phaûi bieát ñòa chæ MAC cuûa maùy cuûa baûng truyeàn tin (Communication Adapter) cuûa maùy B. Ñòa chæ MAC cuûa baûng truyeàn tin khaùc haún voùi ñòa chæ IP. Nhö vaäy laøm sao maø maùy A lieân laïc ñöôïc vôùi maùy B trong khi maùy A chæ bieát ñòa chæ IP cuûa maùy B ?. Ta coù moâ hình tìm ñòa chæ nhö sau: Maùy A (201.5.10.1) Traïm X Maùy D (201.5.10.4) Maùy B (201.5.10.2) Maùy C (201.5.10.3) Ví duï nhö hình veõ treân, maùy A muoán lieân laïc vôùi maùy C thí maùy A phaûi bieát ñòa chæ IP cuûa maùy C laø 201.5.10.3 nhöng maùy laïi khoâng bieát bieát ñòa chæ MAC cuûa maùy C. Vì vaäy, maùy A phaûi duøng nghi thöùc tìm ñòa chæ (ARP) ñeå tìm ñòa chæ MAC cuûa maùy C. Theo nhö hình minh hoaï treân ta thaáy, taát caû caùc maùy A,B,C vaø D cuøng maéc vaøo chung moät maét löôùi laø X vaø ñòa chæ maét löôùi laø 201.5.10.0. Khi maùy A muoán lieân laïc vôùi maùy C laàn ñaàu tieân thì naùy A seõ duøng moät khung tín hieäu theo nghi thöùc tìm ñòa chæ (ARP). Trong khung tín hieäu naøy Trang 32
  33. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương seõ chöùa ñòa chæ MAC, ñòa chæ IP cuûa maùy göûi, ñoàng thôøi cuõng göûi luoân ñòa chæ MAC vaø ñòa chæ IP cuûa maùy caàn tìm ( vuøng ñòa chæ MAC cuûa maùy caàn tìm noù ñeå troáng vì noù chöa bieát ñòa chæ MAC cuûa maùy caàn tìm). Sau khi ñöa caùc thoâng tin vaøo trong khung tín hieäu, maùy A göûi khung tín hieäu naøy tôùi ñòa chæ maét löôùi X. Khi khung tín hieäu tôùi maét löôùi X, maét löôùi X phaùt ra khung döõ lieäu naøy ra treân maïng. Taát caû caùc maùy treân maïng X (maét luôùi X) so saùnh ñòa chæ IP ñoù vôùi chính IP cuûa mình. Nhö ví duï treân, taát caû caùc maùy B,C vaø D ñeàu so saùnh nhöng trong ñoù chæ coù maùy C laø coù ñòa chæ cuûa mình truøng hôïp vôùi ñòa chæ caàn tìm trong khung tín hieäu maø thoâi. Tuy raèng khoâng truøng hôïp vôùi ñòa chæ cuûa mình nhöng hai maùy naøy seõ caát ñòa chæ IP vaø ñòa chæ MAC vaøo moät boä nhôù ñeå söû duïng sau naøy. Khi maùy C phaùt giaùc ra söï truøng hôïp giöõa ñòa chæ IP caàn tìm vaø ñòa chæ IP chính noù thì maùy C seõ bieát laø maùy A ñang caàn ñòa chæ MAC cuûa maùy C ñeå lieân laïc. Khi bieát ñöôïc nhö vaät thì maùy C seõ boû ñòa chæ MAC cuûa noù vaøo khung tín hieäu vaø göûi tröïc tieáp veà cho maùy A ( maùy C göûi tröïc tieáp ñòa chæ MAC cuûa noù veà cho maùy A vì trong khung döõ lieäu maø maùy C nhaän ñöôïc ñaõ coù ñòa chæ cuûa MAC cuûa maùy A. Maùy ghi nhôù ñòa chæ naøy vaøo boä nhôù). Sau khi maùy A nhaän ñöôïc khung tín hieäu göûi veà töø maùy C , trong ñoù mang theo ñòa chæ MAC cuûa maùy C thì maùy A seõ duøng ñòa chæ MAC cuûa maùy naøy ñeå baét ñaàu göûi nhöõng khung tín hieäu mang döõ lieäu ñeán maùy C. Maùy A cuõng caát ñòa chæ MAC cuûa maùy C vaøo boä nhôù ñeå vieäc truyeàn göûi seõ nhanh choùng hôn. Khi hai maùy ñaõ bieát ñöôïc ñòa chæ MAC cuûa nhau thì vieäc söû duïng Giao Thöùc Tìm Ñòa Chæ ñöôïc hoaøn thaønh. Sô ñoà maùy C göûi MAC laïi cho maùy A : Maùy A (201.5.10.1) Traïm X Maùy D (201.5.10.4) Maùy B (201.5.10.2) Trang 33 Maùy C (201.5.10.3) Khung tín MAC hieäu
  34. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương Chöông 6. TUYEÁN THUEÂ BAO KYÕ THUAÄT SOÁ BAÁT ÑOÁI XÖÙNG (ñoïc theâm) (ADSL :Asynmetric Digital Subscriber Line) Moät trong caùc lôïi ích cuûa ADLS laø khoâng caàn heä thoáng daây ñaëc bieät, thoâng tin ñöôïc phaân phoái qua caùc tuyeán ñieän thoaïi hieän höõu. Dòch vuï ADSL yeâu caàu caùc modem ADSL ôû hai ñaàu noái keát - trong nhaø chuùng ta vaø toång ñaøi ñieän thoaïi. Caùc modem ADSL hoaøn toaøn khaùc vôùi modem truyeàn thoáng. Modem truyeàn thoáng nhaän tín hieäu kyõ thuaät soá chuyeån ñoåi thaønh tín hieäu töông öùng vaø chuyeån tín hieäu ñoù ñeán tuyeán ñieän thoaïi, modem seõ nhaän caùc tín hieäu naøy vaø chuyeån chuùng trôû laïi daïng kyõ thuaät soá. Coøn modem ADSL thì khaùc, modem ADSL göûi vaø nhaän toaøn boä döõ lieäu ôû daïng kyõ thuaät soá – khoâng chuyeån ñoåi thaønh tín hieäu analog vaø ngöôïc laïi. Söï chuyeån phaùt tín hieäu analog truyeàn thoâng qua caùc daây ñieän thoaïi baèng ñoàng chæ söû duïng moät phaàn nhoû cuûa baêng thoâng coù theå chuyeån phaùt qua caùc daây ñoù. ADSL cho pheùp ngöôøi noùi chuyeän baèng ñieän thoaïi vaø söû duïng ñoàng thôøi internet toác ñoä cao – taát caû chæ caàn moät tuyeán ñieän thoaïi. ADSL chia tuyeán ñieän thoaïi thaønh 3 keânh : moät keânh duøng ñeå nhaän döõ lieäu, moät keânh göûi döõ lieäu vaø keânh coøn laïi duøng ñeå noùi chuyeän qua ñieän thoaïi. Ñieàu naøy coù nghóa laø moät tuyeán ñieän thoaïi ñöôïc duøng ñeå duyeät internet ñoàng thôøi ñeå noùi chuyeän qua ñieän thoaïi. Tuyeán ñieän thoaïi thöïc söï khoâng taùch thaønh 3 keânh rieâng leû, thay vaøo ñoù caùc kyõ thuaät ñieàu bieán coù theå ñöôïc duøng ñeå taùch 3 kieåu tính hieäu: noùi, göûi vaø nhaän. Caùc keânh göûi vaø nhaän ñöôïc chia thaønh nhieàu toác ñoä khaùc nhau. Daïng ADSL phoå bieán coù khaû naêng nhaän döõ lieäu vôùi toác ñoä laø Trang 34
  35. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương 1.5MB/s vaø göûi vôùi toác ñoä laø 640Kb/s. Do ñöôøng göûi vaø ñöôøng nhaän khoâng töông xöùng vôùi nhau neân goïi laø ñöôøng truyeàn baát ñoái xöùng. Ñeå vaän haønh chuaån xaùc, modem ADSL cuûa chuùng ta phaûi trong phaïm vi khoaûng caùch nhaát ñònh ñoái vôùi modem cuûa coâng ty ñieän thoaïi. Khoaûng caùch chính xaùc thay ñoåi tuyø theo dòch vuï ADSL vaø toác ñoä truyeàn taûi döõ lieäu. A. ÖU ÑIEÅM CUÛA ADSL : . Toác ñoä truy nhaäp cao, toác ñoä taûi xuoáng töø 1,5-8Mb/s, nhanh hôn modem quay soá (56Kb/s) laø 140 laàn, nhanh hôn truy nhaäp vaøo dòch vuï ISDN laø 60 laàn. Toác ñoä taûi leân töø 64-640Kb/s. . Toái öu cho vieäc truy nhaäp internet , toác ñoä taûi xuoáng cao hôn nhieàu laàn so vôùi toác ñoä taûi leân. . Vöøa truy caäp internet vöøa söû dung ñieän thoaïi. Tín hieäu truyeàn ñoäc laäp ñoái vôùi tín hieäu ñieän thoaïi/fax. . Keát noái lieân tuïc, khoâng tín hieäu baän, khoâng tín hieäu chôø. . Khoâng phaûi quay soá truy caäp. B. KHUYEÁT ÑIEÅM CUÛA ADSL: . Toác ñoä taûi xuoáng, leân phuï thuoäc vaøo khoaûng caùch töø nhaø thueâ bao ñeán ñeán nôi ñaët toång ñaøi ADSL. Khoaûng caùch caøng xa thì toác ñoä taûi döõ lieäu leân xuoáng giaûm vaø ngöôïc laïi. Trang 35
  36. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương Chöông 6. SÖÏ HOAÏT ÑOÄNG CUÛA ISDN ISDN (Intergrated Services Digital Network: dòch vuï maïng kyõ thuaät soá tích hôïp) laø phöông phaùp thieát laäp caùc noái keát internet toác ñoä cao söû duïng caùc daây ñieän thoaïi hieän höõu, khoâng caàn coù daây ñieän thoaïi môùi. Ñeå coù theå söû duïng ISDN, coâng ty ñieän thoaïi phaûi laép boä chuyeån maïch soá ISDN. Trong ISDN, moïi thoâng tin ñöôïc göûi giöõa maùy tính cuûa baïn vaø internet ôû daïng döõ lieäu soá. ISDN chöa ñöôïc laép ñaët roäng raõi, do ñoù coù theå nhieàu vuøng chöa ñöôïc laép ISDN. Ñeå söû duïng ISDN, maùy tính phaûi coù modem ISDN. Modem naøy khoâng phaûi laø modem thoâng thöôøng, coù theå goïi ñoù laø thieát bò ñaàu cuoái. Modem thoâng thöôøng chuyeån thoâng tin trong maùy tính cuûa baïn töø tín hieäu kyõ thuaät soá thaønh tín hieäu töông töï ñeå chuyeån qua caùc tuyeán ñieän thoaïi. ISDN laø coâng ngheä kyõ thuaät soá, do ñoù khoâng caàn chuyeån ñoåi tín hieäu kyõ thuaät soá sang tín hieäu töông töï. Thay vaøo ñoù, modem ISDN göûi thoâng tin töø maùy tính cuûa baïn qua caùc tuyeán ñieän thoaïi ISDN vaø nhaän daïng thoâng tin töø kyõ thuaät soá töø caùc tuyeán ñieän thoaïi. Khaùc vôùi caùc tuyeán ñieän thoaïi thoâng thöôøng, caùc tuyeán ISDN khoâng nhaän ñieän naêng töø coâng ty ñieän thoaïi. Thay vaøo ñoù, chuùng söû duïng ñieän naêng töø nguoàn beân ngoaøi. Noùi chung, caùc modem ISDN caàn coù nguoàn ñieän rieâng. Do ñoù, neáu coù söï coá veà ñieän thì caùc tuyeán ISDN seõ khoâng hoaït ñoäng. Phoå bieán nhaát laø Basic Rate Interface (BRI). Vôùi BRI, tuyeán ñieän thoaïi cuûa baïn ñöôïc chia thaønh 3 keânh logic. Caùc keânh naøy laø phöông tieän ñeå göûi vaø nhaän döõ lieäu thoâng qua tuyeán ñieän thoaïi cuûa baïn. BRI coù 2 keânh B, moãi keânh coù toác ñoä laø 64kb/s vaø moät keânh D vôùi toác ñoä laø16kb/s. Do ñoù coøn ñöôïc goïi laø 2B+D. Caùc keânh B ñöôïc söû duïng ñeå göûi döõ lieäu cuûa baïn vaø coù theå söû duïng ñoàng thôøi. Do ñoù, chuùng ta coù theå noùi chuyeän qua ñieän thoaïi thoâng qua moät keânh B vaø khaùm phaù internet thoâng qua keânh B thöù hai. Keânh D ñöôïc Trang 36
  37. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương duøng ñeå göûi thoâng tin tín hieäu veà haønh trình cuûa döõ lieäu ñang ñöôïc göûi qua caùc keânh. Moät soá coâng ty ñieän thoaïi chöa coù ñuû khaû naêng söû duïng keânh D ñeå göûi tín hieäu. Trong caùc tröôøng hôïp keânh D khoâng ñöôïc duøng ñeå göûi tín hieäu thoâng tin, thoâng tin ñoù ñöôïc phaân phoái qua caùc keânh B. khi ñoù, chæ coù theå göûi vaø nhaän tín hieäu vôùi toác ñoä laø 56kb/s do phaûi söû duïng 8kb ñeå göûi thoâng tin tín hieäu. Trang 37
  38. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương Chöông 7. MOÂ HÌNH OSI (OPEN SYSTEM INTERCONECTION : heä thoáng noái keát môû) I. MOÂ HÌNH OSI: Thöïc ra trong quaù khöù, vieäc truyeàn thoâng giöõa caùc maùy tính töø caùc nhaø cung caáp khaùc nhau raát khoù khaên, bôûi leõ chuùng söû duïng caùc giao thöùc vaø ñònh daïng döõ lieäu khaùc nhau. Do ñoù toå chöùc tieâu chuaån hoaù quoác teá ( International Standard Organizations :OSI) ñaõ phaùt trieån moät kieán truùc truyeàn thoâng ñöôïc bieát ñeán nhö laø moâ hình keát noái laãn nhau qua heä thoáng môû-Open System Interconnection (OSI) – moät moâ hình ñònh nghóa caùc tieâu chuaån lieân keát caùc maùy tính töø caùc nhaø cung caáp khaùc nhau. Moâ hình OSI ñöôïc chia laøm 7 lôùp (7 taàng) : 7. Taàng öùng duïng (Application) 6. Taàng bieåu dieãn (Presentation) 5. Taàng hoäi (Session) 4. Taàng vaän chuyeån (Transport) 3. Taàng maïng (Network) 2. Taàng lieân keát döõ lieäu (Data Link) 1. Taàng vaät lyù (Physical) Caùc lôùp ñöôïc ñònh nghóa theo moät caùch thöùc maø nhöõng söï thay ñoåi trong moät lôùp naøy seõ khoâng caàn thieát phaûi daãn ñeán söï thay ñoåi trong caùc lôùp khaùc. Caùc lôùp cao hôn nhö ( 5,6 vaø 7) coù tính naêng maïnh hôn caùc lôùp thaáp hôn. Lôùp öùng duïng coù theå xöû lyù cuøng caùc giao thöùc vaø ñònh daïng döõ lieäu ñöôïc söû duïng bôûi caùc lôùp khaùc vaø nhieàu thöù khaùc. Do vaäy coù söï khaùc bieät lôùn giöõa lôùp vaät lyù vaø lôùp öùng duïng. Vì sao coù suï khaùc bieät giöõa caùc lôùp nhö vaäy ? Ñoù laø do moãi lôùp coù nhieäm vuï rieâng cuûa noù. Trang 38
  39. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương II. CHÖÙC NAÊNG VAØ NHIEÄM VUÏ CUÛA MOÃI TAÀNG : 1. TAÀNG VAÄT LYÙ : laø taàng thaáp nhaát cuûa moâ hình OSI. Taàng naøy chi phoái caùch thöùc göûi, nhaän döõ lieäu thoâ, chöa thaønh caáu truùc coù daïng luoàng bit ( bit-tream) thoâng qua phöông tieän vaät lyù. Taàng vaät lyù moâ taû caùc giao dieän ñieän, quang daønh cho phöông tieän maïng vaät lyù. Taàng vaät lyù truyeàn taûi tín hieäu cho taát caû caùc taàng naèm treân. Hoaït ñoäng maõ hoaù döõ lieäu thay ñoåi maãu hình tín hieäu soá ñôn giaûn ( 0 vaø 1) do maùy tính söû duïng cho phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm cuûa phöông tieän truyeàn vaät lyù. 2. TAÀNG LIEÂN KEÁT DÖÕ LIEÄU: Taàng lieân keát döõ lieäu cung caáp chuyeån khung döõ lieäu khoâng loãi töø maùy tính naøy ñeán maùy tính khaùc thoâng qua taàng vaät lyù. Caùc taàng naèm treân taàng Data-link coù theå ñaûm traùch vieäc truyeàn döõ lieäu khoâng loãi qua maïng. Thieât laäp vaø keát thuùc moät lieân keát logic giöõa hai maùy tính ñöôïc nhaän dieän theo ñòa chæ card maïng (NIC) khoâng truøng laëp cuûa chuùng Truyeàn vaø nhaän khung döõ lieäu theo thöù töï Cung caáp vaø chôø ñôïi tín hieäu baùo nhaän khung, phaùt hieän vaø phuïc hoài caùc loãi xaûy ra ôû taàng vaät lyù. Kieåm tra loãi ôû khung döõ lieäu ñeå xaùc nhaän tính toaøn veïn cuûa khung döõ lieäu nhaäc ñöôïc Kieåm tra ñòa chæ ñích cuûa moãi khung döõ lieäu nhaän ñöôïc vaø quyeát ñònh coù neân chuyeån khung ñeán taàng treân hay khoâng. 3. TAÀNG MAÏNG : lôùp maïng nhaèm ñaûm baûo trao ñoåi thoâng tin giöõa caùc maïng con trong moät maïng lôùn, lôùp naøy coøn ñöôïc goïi laø lôùp thoâng tin giöõa caùc maïng con vôùi nhau. Trong lôùp maïng caùc goùi döõ lieäu coù theå truyeàn ñi theo töøng ñöôøng khaùc nhau ñeå tôùi ñích. Do vaäy, ôû lôùp naøy phaûi chæ ra con ñöôøng naøo döõ lieäu coù theå ñi vaø con ñöôøng naøo bò caámvaøo thôøi ñieåm ñoù. Thöôøng trong lôùp maïng ñöôïc söû duïng trong tröôøng hôïp maïng coù nbieàu Trang 39
  40. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương maïng con hoaëc caùc maïng lôùn vaø phaân boå treân moät khoâng gian roäng lôùn vôùi nhieàu nuùt thoâng tin khaùc nhau. Taàng maïng chòu traùch nhieäm thieát laäp, duy trì chaám döùt keát noái vôùi moät hoaëc nhieàu heä thoáng trung gian trong maïng con giao tieáp. Ôû taàng maïng vaø hai taàng beân döôùi, caùc giao thöùc ngang haøng naèm giöõa moãi maùy tính vaø maùy tính ngay beân caïnh noù thöôøng khoâng phaûi laø maùy tính ñích cuoái cuøng. Maùy tính ñòch vaø maùy tính nguoàn coù theå bò chia caùch bôûi nhieàu heä thoáng trung gian. 4. TAÀNG VAÄN CHUYEÅN : Taàng naøy ñaûm baûo thoâng tin truyeàn ñi khoâng bò loãi vaø ñuùng thöù töï, khoâng bò maát maùt hoaëc sao cheùp. Taàng naøy chia thoâng ñieäp daøi thaønh nhieàu goùi nhoû vaø goäp caùc goùi laïi thaønh moät boä. Taïi ñaàu nhaän, taàng naøy môû goùi thoâng ñieäp laép gheùp laïi thaønh thoâng ñieäp goác vaø göûi tín hieäu baùo nhaän. 5. TAÀNG HOÄI (Coøn goïi laø phieân laøm vieäc): Cho pheùp thieát laäp caùc chöông trình öùng duïng coù chöùc naêng baûo maät. Taàng naøy cho pheùp chöông trình öùng duïng treân hai maùy tính ñöôïc thieát laäp, söû duïng vaø chaám döùt moät keát noái goïi laø phieân laøm vieäc. Taàng naøy cho pheùp thi haønh thuû tuïc nhaän bieát teân vaø thöï hieän caùc chöc naêng caà thieát.( baûo maät). 6. TAÀNG BIEÅU DIEÃN (BOÄ DÒCH MAÏNG) : Taàng Presentation hoaït ñoäng nhö moät boä phieân dòch döõ lieäu cho maïng. Taàng Presentation treân mayù tính truyeàn seõ phieân dòch döõ lieäu töø daïng thöùc do taàng application (öùng duïng ) göûi ñi sang moät daïng thöùc chung. Taïi maùy tính nhaän, taàng Presentation phieân dòch daïng thöùc chung sang daïng thöùc maø taàng application nhaän bieát. Taàng Presentation cung caáp caùc chöùc naêng sau: + Phieân dòch maõ kyù töï, chaúng haïn töø maõ ASCII sang maõ EBCDIC. + Bieán ñoåi döõ lieäu, chaúng haïn traät töï bit. + Neùn döõ lieäu, nhaèm giaûm soá löôïng bit phaûi truyeàn. Trang 40
  41. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương + Maõ hoaù döõ lieäu, töùc laø bieåu dieãn döõ lieäu döôùi daïng thöùc khoâng ñoïc ñöôïc cho ñeán khi döõ lieäu ñöôïc maõ hoaù, nhaèm muïc ñích baûo maät döõ lieäu. ( EBCDIC : Extended Binary Coded Decimal Enterchange Code-söï trao ñoåi maõ soá thaäp phaân sang heä nhò phaân môû roäng: ñaây laø moät nguyeân taéc maõ hoùa kyù töï maùy theo tieâu chuaån, thöôøng duøng deå bieåu dieãn 256 kyù töï tieâu chuaån. Caùc maùy tính lôùn cuûa caùc haõng IBM duøng nguyeân taéc maõ hoaù EBCDIC, coøn caùc maùy tính caù nhaân thì duøng maõ hoaù ASCII. Caùc maïng truyeàn thoâng noái maùy tính caù nhaân vôùi maùy tính lôùn IBM phaûi coù moät thieát bò dieãn dòch ñeå laøm trung gian giöõa hai heä thoáng). 7. TAÀNG ÖÙNG DUÏNG : Taàng öùng duïng coù chöùc naêng nhö moät cöûa soå daønh cho ngöôøi duøng vaø caùc chöông trình öùng duïng truy caäp dòch vuï maïng. Taàng öùng duïng coù caùc chöùc naêng sau: + Chia seû taøi nguyeân vaø taùi ñònh höôùng thieát bò. + Truy caäp taäp tin ôû xa. + Hoã trôï truyeàn thoâng lieân quy trình. + Truy caäp giao dòeân in töø xa. + Hoã trôï cuoäc goïi thuû tuïc töø xa. + Quaûn lyù maïng. + Dòch vuï thö muïc. + Göûi thoâng ñieäp ñieän töû, bao goàm thoâng ñieäp e-mail. + Moâ phoûng caùc terminal aûo. III. SÖÏ DI CHUYEÅN LUOÀNG DÖÕ LIEÄU CUÛA MOÂ HÌNH OSI: Moâ hình OSI bieåu dieãn kieán truùc luoàng döõ lieäu chuaån. Vôùi nhöõng giao thöùc ñöôïc ñònh roõ theo caùch thöùc, qua ñoù taàng N taïi maùy tính ñích seõ nhaän ñuùng ñoái töôïng ñöôïc göûi bôûi taàng N taïi maùy tính nguoàn. Quy trình göûi (Sending process) chuyeån döõ lieäu ñeán taàng Application, taïi ñaây döõ lieäu ñöôïc noái theâm moät ñoaïn ñaàu öùng duïng roài chuyeån xuoáng Trang 41
  42. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương taàng Presentation. Taàng Presentstion coù theå bieán ñoåi döõ lieäu theo nhieàu caùch khaùc nhau neáu caàn, chaúng haïn bieân dòch döõ lieäu vaø theâm vaøo ñoaïn daàu. Sau ñoù göûi keát quaû ñeán taàng Session. Taàng Presentation khoâng nhaän bieát ñöôïc phaàn naøo cuûa döõ lieäu nhaän ñöôïc töø taàng Application laø application header (taàng ñaàu öùng duïng), vaø phaàn naøo laø döõ lieäu thaät söï cuûa ngöôøi duøng, bôûi vì thoâng tin ñoù khoâng lieân quan ñeán vai troø cuûa taàng Presentation. Quy trình laëp laïi töø taàng naøy sang taàng kia cho ñeán khi khung döõ lieäu xuoáng ñeáng taàng Data-link. Taïi ñaây, ngoaøi moät ñoaïn ñaàu coøn coù theâm moät ñoaïn cuoái döõ lieäu (data trailer) ñöôïc theâm vaøo ñeå hoã trôï hoaït ñoäng ñoàng boä hoaù khung döõ lieäu. Sau ñoù, khung döõ lieäu ñöôïc chuyeån xuoáng taàng vaät lyù-nôi noù thöïc söï ñöôïc chuyeån ñeán maùy tính nhaän. Treân maùy tính nhaän, caùc ñoaïn ñaàu vaø ñoaïn cuoái laàn löôït bò töôùc boû khi khung döõ lieäu ñeán töøng taàng moät vaø cuoái cuøng ñeán ñöôïc quy trình tieáp nhaän. Trang 42
  43. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương Chöông 8. SÖÏ VAÄN HAØNH CUÛA HEÄ THOÁNG TEÂN MIEÀN (DNS : DOMAIN NAME SYSTEM ) Cô sôû cuûa söï vaän haønh cuûa internet laøheä thoáng teân mieàn (DNS), trong ñoù maùy tính coù theå tieáp xuùc vôùi nhau vaø thöïc hieän nhieàu chöùc naêng nhö trao ñoåi thö tín, hieän thò caùc trang web . . .khi baïn keát noái internet vaø muoán tieáp xuùc vôùi moät ñòa chæ – chaúng haïn nhö website, baïn phaûi goõ ñòa chæ website ñoù thì IP söû duïng thoâng tin ñòa chæ internet vaø heä thoáng teân nieàm (DNS) ñeå phaân phoái thö tín vaø thoâng tin töø maùy tính naøy ñeán maùy tính khaùc. Heä thoáng teân mieàn (DNS) ñoùng vai troø laø dòch caùc ñòa chæ cuûa caùc trang web töø chöõ thaønh caùc soá ñeâû maùy tính treân internet coù theå hieåu ñöôïc. Ñeå thöïc hieän ñieàu naøy moät caùch hieäu quûa, internet ñöôïc toå chöùc thaønh caùc mieàn chính: .com : chæ veà caùc lónh vöïc thöông maïi ( commercial) .edu : chæ veà caùc lónh vöïc giaùo duïc ( education) .org : chæ veà caùc toå chöùc (organisation) .gov : chæ veà caùc toå chöùc chính phuû (government) .net : caùc toå chöùc cung caáp dich vuï internet .mil : caùc toå chöùc thuoäc veà quaân ñoäi (military) .int :caùc toå chöùc quoác teá (international organization) Nhöng do ñòa chæ internet luoân phaùt trieån khoâng ngöøng, heä thoáng teân mieàn ñöôïc ñöôïc môû roäng vaø boå sung theâm caùc mieàn môùi. Moät soá teân mieàn ñaïi dieän cho quoác gia thöôøng coù hai kyù töï: .au : cuûa nöôùc Uùc .vn : cuûa nöôùc Vieät Nam .ca : cuûa nöôùc Canada .uk : cuûa nöôùc Anh .fr : cuûa nöôùc Phaùp . . . Trang 43
  44. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương Caùc mieàn ñöôïc toå chöùc theo thöù baäc, döôùi teân caùc mieàn chính laø teân caùc mieàn phuï. Ví duï : www.spacelink.longhai.com Trong ñoù mieàn lôùn nhaát laø .com, mieàn phuï laø cô quan longhai, spacelink laø maùy tính chaïy chöông trình spacelink. Heä thoáng teân mieàn (DNS) thöôøng xuyeân theo doõi caùc thay ñoåi ñeå khi ñòa chæ IP thay ñoåi thì ñòa chæ e-mail khoâng thay ñoåi, e-mail vaãn ñöôïc phaân phoái ñuùng theo ñòa chæ. Caùc maùy chuû ñöôïc goïi laø maùy chuû heä thoáng teân mieàn (DNS Server) chòu traùch nhieäm theo doõi caùc thay ñoåi ñoù vaø dieãn dòch ñòa chæ IP vaø ñòa chæ mieàn. Caùc maùy chuû teân mieàn laøm vieäc vôùi heä thoáng teân mieàn ñeå ñaûm baûo thö tín ñeán ñuùng nôi ngöôøi nhaän ñoàng thôøi chòu traùch nhieäm löu thoâng treân internet. Caùc maùy treân internet khoâng theå hieåu caùc ñòa chæ theo kyù töï, do ñoù caùc maùy chuû teân mieàn phaûi dieãn dòch ñòa chæ ñoù ra IP. Caùc maùy chuû teân mieàn luoân luoân coù caùc baûng caäp nhaät toång hôïp giöõa caùc ñòa chæ internet vaø IP. Trang 44
  45. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương Chöông 9. SÖÏ HOAÏT ÑOÄNG CUÛA MAÙY CHUÛ HEÄ THOÁNG TEÂN MIEÀN (DOMAIN NAME SYSTEM SERVER) Khi moät vò trí nguoàn taøi nguyeân ñoäc nhaát caàn ñöôïc tieáp xuùc, ñòa chæ vò trí nguoàn taøi nguyeân ñoäc nhaát ñoù phaûi töông hôïp vôùi ñòa chæ IP. Boä trình web cuûa baïn ñaàu tieân phaûi ñeán maùy chuû teân mieàn ôû dòch vuï cung caáp internet (Internet Supply Provider : ISP) cuûa baïn, dòch vuï tröïc tuyeán nhaän thoâng tin ñoù. Neáu IP ôû treân cuøng moät maïng vôùi maùy tính cuûa baïn, maùy chuû heä thoáng teân mieàn ñoù seõ coù khaû naêng dòch vò trí nguoàn taøi nguyeân ñoäc nhaát theo ñòa chæ IP vaø göûi ñòa chæ IP naøy ñeán maùy tính cuûa baïn. Khi boä trình web cuûa baïn coù ñiaï chæ IP cuûa nôi baïn muoán ñeán, boä trình web söû duïng ñòa chæ IP vaø tieáp xuùc vôùi website ñoù, website naøy seõ göûi thoâng tin maø baïn yeâu caàu. Neáu thoâng tin maø baïn yeâu caàu khoâng coù ôû trong maïng , maùy chuû teân mieàn ñoù coù theå khoâng coù ñòa chæ baïn muoán tìm. Trong tröôøng hôïp ñoù, maùy chuû teân mieàn seõ tieáp xuùc vôùi maùy chuû teân mieàn thöù 2 (ñaây laø nôi chöùa toaøn boä ñòa chæ caùc website) ñeå tìm thoâng tin thích hôïp. Sau khi tìm ñöôïc thoâng tin, maùy chuû teân mieàn cuûa baïn seõ göûi thoâng tin cho maùy tính cuûa baïn. Boä trình duyeät web cuûa baïn sau khi coù ñòa chæ IP cuûa vò trí nguoàn taøi nguyeân ñoäc nhaát, seõ duøng ñòa chæ ñoù ñeå tieáp xuùc vôùi caùc website ñöôïc yeâu caàu. Trang 45
  46. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương Trang 46
  47. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương PHAÀN III. QUAÛN LYÙ – KHAI THAÙC VAØ BAÛO TRÌ HEÄ THOÁNG MAÏNG CHÖÔNG 1. Mét sè c¸c thao t¸c c¬ b¶n khi sö dông m¹ng HiÖn nay cã rÊt nhiÒu hÖ ®iÒu hµnh m¹ng kh¸c nhau nh­ Netwere, Unix, WindowsNT Trong phÇn nµy chóng t«i xin giíi thiÖu mét sè thao t¸c c¬ b¶n nhÊt khi khai th¸c sö dông tµi nguyªn trªn m¹ng WindowsNT 1. Login vµo m¹ng. T¹i mét tr¹m lµm viÖc sau khi bËt m¸y ®Ó cã thÓ truy nhËp tµi nguyªn trªn m¹ng cÇn ph¶i thùc hiÖn viÖc ®¨ng ký nhËp m¹ng hay cßn gäi lµ login vµo m¹ng. §Ó cã thÓ login vµo m¹ng ta cÇn ph¶i biÕt c¸c th«ng tin sau: Domain name : Tªn vïng Formatted: Bullets and Numbering User name : Mçi mét vïng cã nhiÒu ng­êi dïng trªn vïng ®ã, tªn nµy do ng­êi qu¶n trÞ m¹ng ®Æt ra. Password : MËt khÈu cña ng­êi dïng ®ã. VÝ dô : M¹ng WindowsNT vµ m¸y b¹n sö dông hÖ ®iÒu hµnh windows95 th× sau khi khëi ®éng m¸y hiÖn lªn mét b¶ng hái sau: NÕu gâ vµo ®óng User name, Password, Domain name th× m¸y sÏ ®­îc ®¨ng nhËp vµo m¹ng, nÕu sai sÏ b¾t nhËp l¹i. NÕu gâ cancel th× m¸y sÏ tiÕp tôc qu¸ tr×nh khëi ®éng nh­ng kh«ng ®¨ng nhËp ®­îc vµo m¹ng mµ b¹n chØ cã thÓ sö dông tµi nguyªn trªn m¸y cña m×nh nh­ mét PC riªng lÎ mµ th«i. Trang 47
  48. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương 2. Thao t¸c víi c¸c file trªn m¹ng. §Ó truy nhËp tíi file trªn m¹ng b¹n cã thÓ bÊm ®óp chuét mouse trªn biÓu t­îng Network Neighborhood hoÆc nÕu b¹n ®ang ch¹y Exploring, hoÆc trong khi më, ghi mét file trªn m¹ng lóc ®ang ch¹y Word, Excel, Access th× di chuyÓn mouse xuèng danh môc Network Neighborhood, click mouse khi ®ã sÏ xuÊt hiÖn danh s¸ch c¸c m¸y cïng m¹ng cña b¹n. §Ó truy nhËp th«ng tin trªn m¸y nµo Click mouse vµo m¸y ®ã khi ®ã sÏ tr¶i ra danh môc c¸c th­ môc cña m¸y, tõ ®©y b¹n cã thÓ sao chÐp, thùc hiÖn mét ch­¬ng tr×nh, ®æi tªn, hoÆc më mét v¨n b¶n ra ®Ó ®äc hay so¹n l¹i nh­ thùc hiÖn c¸c file trªn m¸y cña b¹n. Tuy nhiªn l­u ý r»ng khi ch¹y trªn m¹ng ®Ó ®¶m b¶o tÝnh b¶o mËt ng­êi qu¶n trÞ sÏ cÊp cho mçi User mét sè quyÒn thao t¸c nhÊt ®Þnh, ®ång thêi t¹i mçi m¸y ng­êi dïng cã thÓ cho phÐp ng­êi kh¸c xem, hay kh«ng xem v× vËy b¹n chØ cã thÓ thao t¸c ®­îc trong ph¹m vi quyÒn cña m×nh vµ c¸c th«ng tin trªn m¸y kh¸c nÕu chñ nh©n cña m¸y ®ã cho phÐp. 2.1. Thùc hiÖn mét file ch­¬ng tr×nh n»m trªn m¹ng. Cã nghÜa lµ tõ mét m¸y tr¹m nµo ®ã ta cã thÓ thùc hiÖn mét file ch­¬ng tr×nh n»m trªn m¸y Server hoÆc mét m¸y kh¸c. Cã nhiÒu c¸ch ®Ó thùc hiÖn viÖc nµy: Tõ menu Start, bÊm vµo Run (H1), sau ®ã chän Browse (H2), Formatted: Bullets and Numbering trªn « Login bÊm chän Network Neighborhood (H3). Khi ®ã sÏ cã mét danh s¸ch c¸c m¸y cïng m¹ng hiÖn lªn, BÊm ®óp chuét vµo m¸y cã chøa file ch­¬ng tr×nh, khi ®ã hiÖn ra danh s¸ch th­ môc, File trªn m¸y ®ã. Chän file cÇn thùc hiÖn råi bÊm OK. Tõ menu Start bÊm chuét vµo Run, chän Browse ®Ó t×m file ch¹y nÕu kh«ng râ ë ®©u hoÆc gâ lu«n tªn file víi ®­êng dÉn ®Çy ®ñ vµo « lÖnh. VÝ dô \\ACERNT\GAME\Ninja.exe sÏ ch¹y ch­¬ng tr×nh NÞna trªn m¸y AcerNT trong th­ môc Game Trang 48
  49. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương H×nh 3 H×nh 4 Start Programs Tõ menu bÊm chän , trªn menu hiÖn ra bÊm chän Windows Explor, Trªn cöa sæ cña windows Explor bÊm ®óp chuét vµo danh môc Network Neighborhood, bÊm ®óp vµo tªn m¸y cã chøa file ch­¬ng tr×nh, ®Ó ch¹y ch­¬ng tr×nh chØ cÇn bÊm ®óp vµ tªn file ®ã. H×nh5 Thùc hiÖn Windows Explorer Trang 49
  50. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương H×nh 6 Còng cã thÓ ch¹y file b»ng c¸ch BÊm ®óp chuét vµo biÓu t­îng Formatted: Bullets and Numbering Network Neighborhood, hiÖn ra danh s¸ch c¸c m¸y trong m¹ng c¸c b­íc tiÕp theo nh­ trªn. 2.1. Sao chÐp file trªn m¹ng. Tõ menu Start bÊm chän Programs, trªn menu däc tr¶i ra chän Formatted: Bullets and Numbering Windows Explor trªn cöa sæ cña Windows Explor bÊm ®óp chuét vµo danh môc Network Neighborhood, bÊm ®óp vµo tªn m¸y cã chøa c¸c file cÇn sao chÐp, chän file vµ th­ môc cÇn sao chÐp (®Ó chän nhiÒu file mét lóc gi÷ phÝm Ctrl bÊm chuét chän file, th­ môc. NÕu lµ c¸c file liªn tiÕp sau khi bÊm chän file trªn dßng ®Çu tiªn gi÷ phÝm Shift bÊm chuét vµo file cuèi cïng c¶ ®o¹n ®ã sÏ ®­îc chän). - BÊm chuét ph¶i ®Ó hiÖn ra menu chän nhanh, bÊm chän Copy( hoÆc bÊm Ctrl + C hoÆc Ctrl + Insert) hoÆc bÊm chuét vµo menu Edit trªn cöa sæ Windows Explor chän Copy . - Chän th­ môc sÏ copy ®Õn bÊm chuét ph¶i ®Ó hiÖn menu chän nhanh, chän Paste (hoÆc bÊm Ctrl +V hay Shift + Insert) hoÆc bÊm chuét vµo menu Edit trªn cöa sæ Windows Explor chän Paste. Trang 50
  51. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương H×nh 7 Chän c¸c file cÇn Copy, BÊm chuét ph¶i, chän Copy. H×nh 8 Chän th­ môc ®Ých chøa file copy bÊm chuét ph¶i chän Paste 2.2. C¸c thao t¸c xo¸ file, chuyÓn file T­¬ng tù nh­ trªn chØ kh¸c lµ sau khi chän c¸c file cÇn xo¸ hay chuyÓn bÊm chuét ph¶i vµ chän Delete nÕu xo¸ , nÕu lµ chuyÓn file th× chän Cut sau ®ã th­ môc cÇn chuyÓn ®Õn vµ bÊm chuét ph¶i chän Paste. 2.3. Share Trªn mçi m¸y ng­êi dïng m¸y ®ã cã thÓ cho phÐp ng­êi dïng trªn m¹ng thao t¸c (®äc, sao chÐp ) ®­îc th­ môc nµo cña m×nh (th­ môc ®­îc Share) vµ Trang 51
  52. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương che ®i nh÷ng g× mµ m×nh kh«ng muèn cho ng­êi kh¸c xem (Not Share). VÝ dô trªn ®Üa cøng C: cña m¸y My_computer cã 4 th­ môc lµ Windows, NC, MsOffice, Game nÕu chØ Share cã 1 th­ môc Game cßn 3 th­ môc kia kh«ng Share th× trªn m¹ng khi bÊm ®óp vµo tªn m¸y My_computer sÏ chØ thÊy cã mét th­ môc lµ Game vµ nh­ vËy chØ “nh×n” ®­îc th­ môc Game cïng c¸c file vµ th­ môc con cña nã . §Ó Share mét th­ môc më Windows Explor, bÊm chuét chän th­ môc, BÊm chuét ph¶i chän Sharing (H9). ë phÇn Sharing nÕu muèn Share, chän Share as. T¹i phÇn Access type NÕu chän Read only: Th­ môc ®­îc Share nh­ng mäi ng­êi chØ ®äc ®­îc chø kh«ng thÓ xo¸, copy, t¹o míi trong ®ã ®­îc. NÕu chän Full th× ®­îc thùc hiÖn toµn bé c¸c thao t¸c ®äc, ghi. Ngoµi ra ë mçi lùa chän trªn cã thÓ kÌm theo Pasword, NÕu cã pasword th× khi truy nhËp tíi th­ môc nµy ng­êi muèn truy nhËp ph¶i gâ vµo ®óng pasword (H10). Hình 9 H×nh 10 Read-Only ChØ ®äc Full ChophÐp c¶ ®äc c¶ ghi. Depends on Password NÕu gâ vµo ®óng Password lµ Read - Only password th× ®­îc phÐp ®äc. NÕu ®¸nh ®óng Password Full Access Trang 52 Password Th× ®­îc c¶ ®äc c¶ ghi.
  53. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương 2.4. Map Drive Chøc n¨ng Map Drive gióp cho ta t¹o ra c¸c æ ®Üa m¹ng , æ ®Üa nµy chØ lµ æ ®Üa l«gic chø kh«ng ph¶i lµ æ ®Üa vËt lý. Nã lµ ¸nh x¹ cña vïng tµi nguyªn ®Üa trªn mét m¸y nµo ®ã. §çi víi ng­êi sö dông th× c¶m gi¸c nh­ ®ã lµ æ ®Üa cña m×nh vËy. C¸c æ ®Üa nµy còng ®­îc ®Æt tªn tõ D ®Õn Z. §Ó Map mét æ ®Üa m¹ng ta lµm nh­ sau: Tõ Menu Start chän Programs / Windows Explore Chän th­ môc cÇn Map BÊm chuét ph¶i / Chän Map Drive Chän tªn æ ®Üa NÕu muèn tù ®éng Map khi ta Logon vµo m¹ng th× ®¸nh dÊu ë hép Reconnect at Logon. Trang 53
  54. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương H×nh 11 Chän th­ môc BÊm chuét ph¶i Chän MapDrive H×nh 12 Chän tªn æ ®Üa. NÕu muèn tù ®éng Map khi Logon ®¸nh dÊu vµo « Reconnect at logon 2.5. Sö dông m¸y In §Ó cã thÓ sö dông m¸y in trªn m¹ng, tr­íc hÕt m¸y in nµy ph¶i ®­îc nèi víi m¹ng th«ng qua mét m¸y tÝnh nµo ®ã. Sau ®ã tÊt c¶ nh÷ng ng­êi trong cïng m¹ng ®ã ®Òu cã thÓ sö dông chung m¸y in nµy. §Ó sö dông ®­îc tr­íc tiªn ta cÇn cµi ®Æt b»ng c¸ch: Tõ Menu Start bÊm chän Setting/ Printer Chän Add printer Khi ®­îc hái chän cµi Local Printer hay Netword Printer chän Netword Printer bÊm Next ë dßng Network path or queue name Gâ vµo ®Þa chØ m¸y in in trªn m¹ng. NÕu kh«ng nhí râ bÊm Browse. Chän ®Õn m¸y chøa m¸y in m¹ng muèn cµi ®Æt - OK Trang 54
  55. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương Trang 55
  56. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương CHƯƠNG 2. CHIA SẺ INTERNET – EMAIL QUA PROXY Nếu văn phòng của bạn có nhiều hơn một máy tính và mọi người đều muốn truy cập Internet và e-mail trong khi chỉ có một modem và một tài khoản Internet? Giải pháp lắp cho mỗi máy một modem, một đường dây điện thoại là quá tốn kém, hoặc ai muốn truy cập Internet, e-mail thì lắp modem vào máy của mình và nối đường dây điện thoại tới đó thì lại bất tiện nếu modem là loại lắp trong hoặc đường dây điện thoại quá ngắn để tới được máy đó. Vấn đề này được giải quyết dễ dàng nếu cơ quan bạn có hệ thống mạng cục bộ. Hãy sử dụng một phần mềm có chức năng chia sẻ đường truyền Internet cho các máy tính nối với nhau qua mạng cục bộ gọi là Proxy Server. Phần mềm Proxy Server được cài đặt lên máy chủ hoặc máy trạm trong mạng. Khi Web browser của các máy trạm trong mạng cần truy cập đến một địa chỉ hoặc yêu cầu một dịch vụ trên Internet, thay vì kết nối trực tiếp với Internet qua modem và đường dây điện thoại, browser gọi tới máy Proxy Server. Proxy Server nhận được yêu cầu này sẽ thực hiện việc kiểm tra các địa chỉ (nếu có), kết nối với Internet và browser của các máy trạm sẽ truy cập vào trang Web hoặc dịch vụ qua Proxy Server (hình 1). Với Proxy Server, tất cả mọi người trong văn phòng đều có thể kết nối đồng thời vào Internet với một tài khoản Internet, một modem trên một đường điện thoại. Phần mềm Proxy Server được cài đặt trên mô hình mạng ngang hàng hay mô hình Client/Server sử dụng giao thức TCP/IP. Trang 56
  57. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương Các bước thực hiện 1. Thiết lập giao thức TCP/IP Việc đầu tiên là phải thiết lập giao giao thức truyền thông giữa các máy tính tính trên mạng cục bộ là TCP/IP. - Nếu các máy tính chưa được thiết lập giao thức TCP/IP: vào Control Panel/ Network/ Add Protocol/ Add Microsoft/ TCP/IP và tuân theo các hướng dẫn của chương trình cài đặt (hình 2). 2. Đặt địa chỉ TCP/IP cho các máy trạm Ít nhất phải đặt một máy có địa chỉ IP tĩnh để cài đặt phần mềm Proxy Server lên đó. Hãy lựa chọn máy có modem và đường dây điện thoại. Việc đặt địa chỉ TCP/IP tĩnh là điều bắt buộc trong các mạng ngang hàng. Nhưng với mạng cục bộ chạy trên nền Windows NT theo mô hình Client/Server bạn cũng nên đặt địa chỉ tĩnh để dễ quản lý và phát hiện lỗi. Vào Control Panel/ Network/ TCP/IP/ Properties/ IP Address. Chọn Specify an IP address, nhập địa chỉ IP và Subnet Mask. Các máy tính trong mạng phải có địa chỉ IP không trùng nhau và phải cùng một Subnet Mask (hình 3). Ví dụ: Máy thứ 1 Máy thứ 2 IP Address 176.10.1.1 176.10.1.2 Subnet Mask 255.255.0.0 255.255.0.0 Trang 57
  58. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương 3. Cài đặt Proxy Server Lựa chọn và cài đặt phần mềm proxy server lên máy có modem và đường điện thoại. Hiện nay có nhiều phần mềm Proxy Server như CMS Proxy Server, Wingate, Winproxy, Netscape Proxy server Bạn có thể tải xuống từ Internet để sử dụng thử một thời gian. CMS Proxy Server: Wingate Proxy Server: 4. Cấu hình proxy server: - Cấu hình dịch vụ và các cổng truy nhập - Cấu hình người sử dụng - Hạn chế các địa chỉ cho phép truy nhập 5. Cấu hình Web browser của các máy trạm Để cho các browser của máy trạm có thể truy nhập vào Internet qua Proxy Server bạn phải cấu hình cho browser truy nhập qua Proxy. Trong Internet Explorer 4.0, vào menu View/ Internet Options/ Connection Đánh dấu vào mục Access the Internet using a proxy server. Nhập địa chỉ IP của máy cài đặt Proxy server vào mục Address. Nhập địa chỉ cổng truy nhập các dịch vụ đã được cấu hình trong Proxy server vào mục Port. Ví dụ: Nếu phần mềm Proxy Server được cài đặt trên máy có địa chỉ IP là 172.16.10.10 và được cấu hình cổng dịch vụ WWW Proxy service là 80, thì trong Browser bạn cài đặt mục Address và Port của Proxy: Address: 172.16.10.10 Port: 80 6. Sử dụng Web browser truy cập Internet qua Proxy Muốn sử dụng các Web browser của máy trạm truy nhập vào dịch vụ Internet thì máy cài đặt Proxy Server phải được kết nối với Internet trước, sau đó chỉ việc dùng Web browser để truy nhập Internet. Thông thường, các phần mềm Proxy Server đều có chức năng tự động quay số vào ISP khi người sử dụng ở các máy trạm mở Web browser hoặc các ứng dụng Internet khác. Trang 58
  59. Vietebooks Nguyễn Hoàng Cương Trang 59