›
›

Giáo trình Mạng máy tính - Nguyễn Tấn Khôi

pdf 182 trang ngocly 50
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Giáo trình Mạng máy tính - Nguyễn Tấn Khôi", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • pdfgiao_trinh_mang_may_tinh_nguyen_tan_khoi.pdf

Nội dung text: Giáo trình Mạng máy tính - Nguyễn Tấn Khôi

  1. - i - TRѬӠNG ĈҤI HӐC BÁCH KHOA ĈÀ NҸNG KHOA CÔNG NGHӊ THÔNG TIN ¾¾Â¾¾ GIÁO TRÌNH MÔN HӐC MMҤҤNNGG MMÁÁYY TTÍÍNNHH Ths. NGUYӈN TҨN KHÔI (L˱u hành n͡i b͡) Ĉà Nҹng – 2004
  2. - ii - 0ӨC LӨC Ch˱˯ng 1 0ͦĈ̮U 1 1.1 Giӟi thiӋu 1 1.2 Phân loҥi mҥng 2 1.2.1 Dӵa theo khoҧng cách ÿӏa lý 2 1.2.2 Dӵa theo cҩu trúc mҥng 2 1.2.3 Theo phѭѫng pháp chuyӇn mҥch 3 1.3 KiӃn trúc phân tҫng và chuҭn hoá mҥng 5 1.3.1 Các tә chӭc chuҭn hoá mҥng 5 1.3.2 KiӃn trúc phân tҫng 6 1.4 Mô hình OSI 7 1.4.1 KiӃn trúc cӫa mô hình OSI 7 1.4.2 Sӵ ghép nӕi giӳa các mӭc 8 1.4.3 Chӭc năng cӫa mӛi tҫng 9 1.4.4 Các giao thӭc chuҭn cӫa OSI 11 1.5 +ӋÿLӅu hành mҥng 12 1.6 0ҥng Internet 13 1.6.1 Lӏch sӱ ra ÿӡi và phát triӇn 13 1.6.2 Cҩu trúc cӫa mҥng Internet 14 1.6.3 Các kiӃn trúc khác 15 Ch˱˯ng 2 7̮NG V̴T LÝ 16 2.1 Môi trѭӡng truyӅn tin 16 2.1.1 Phѭѫng tiӋn truyӅn 16 2.1.2 Các thông sӕ cѫ bҧn cӫa môi trѭӡng truyӅn tin 19 2.2 Chuҭn giao diӋn 19 2.2.1 Modem 19 2.2.2 DTE và DCE 21 2.2.3 Chuҭn RS-232C 21 Ch˱˯ng 3 7̮NG LIÊN K͆T DͶ LI͎U 22 3.1 Chӭc năng 22 3.2 Các vҩn ÿӅ cӫa tҫng liên kӃt dӳ liӋu 22 3.2.1 Cung cҩp dӏch vө cho tҫng mҥng 22 3.2.2 Khung tin - Nhұn biӃt gói tin 23 3.2.3 KiӇm tra lӛi 23
  3. - iii - 3.2.4 ĈLӅu khiӇn luӗng dӳ liӋu 23 3.2.5 Quҧn lý liên kӃt 24 3.2.6 Nén dӳ liӋu khi truyӅn 24 3.3 Phát hiӋn và hiӋu chӍnh lӛi 24 3.3.1 Phѭѫng pháp bit chҹn lҿ (Parity) 25 3.3.2 Tính theo ÿa thӭc chuҭn 25 3.3.3 Mã sӱa sai 26 3.4 Thӫ tөc liên kӃt dӳ liӋu cѫ bҧn 27 3.4.1 Giao thӭc ÿѫn công vӟi kênh có lӛi 28 3.5 ĈLӅu khiӇn dòng truyӅn 28 3.5.1 Cѫ chӃ cӱa sә 29 3.5.2 Trao ÿәi bҧn tin vӟi cӱa sә 1 bit 30 3.5.3 Vұn chuyӇn liên tөc 31 3.6 Các giao thӭc cӫa tҫng Liên kӃt dӳ liӋu 33 3.6.1 Giao thӭc BSC 33 3.6.2 Giao thӭc HDLC 34 Ch˱˯ng 4 0̨NG CͬC B͠ 37 4.1 Các cҩu hình cӫa mҥng LAN 37 4.1.1 Mҥng dҥng hình sao (Star Topology) 37 4.1.2 Mҥng hình tuyӃn (Bus Topology) 38 4.1.3 Mҥng dҥng vòng (Ring Topology) 38 4.1.4 Mҥng dҥng kӃt hӧp 39 4.2 Các giao thӭc ÿLӅu khiӇn truy nhұp ÿѭӡng truyӅn 39 4.2.1 Phѭѫng pháp CSMA 40 4.2.2 Phѭѫng pháp CSMA/CD 41 4.2.3 ĈLӅu khiӇn truy nhұp bus vӟi thҿ bài 41 4.2.4 ĈLӅu khiӇn truy nhұp vòng vӟi thҿ bài 43 4.3 Chuҭn hóa mҥng cөc bӝ 44 4.3.1 Chuҭn Ethernet 46 Ch˱˯ng 5 7̮NG M̨NG 47 5.1 Các vҩn ÿӅ cӫa tҫng mҥng 47 5.1.1 Ĉӏnh ÿӏa chӍ cho tҫng mҥng 47 5.1.2 Dӏch vө cung cҩp cho tҫng giao vұn 48 5.1.3 Tә chӭc các kênh truyӅn tin trong tҫng mҥng 49 5.1.4 Tìm ÿѭӡng ÿi trong mҥng 50 5.1.5 Tҳc nghӁn trong mҥng 51
  4. - iv - 5.2 .Ӄt nӕi liên mҥng 51 5.2.1 Các thiӃt bӏ dùng ÿӇ kӃt nӕi liên mҥng 52 5.3 Giao thӭc liên mҥng IP 58 5.3.1 Cҩu trúc khung tin IP 59 5.3.2 Ĉӏa chӍ IP 64 5.4 Phân chia mҥng con 66 5.5 Hoҥt ÿӝng cӫa giao thӭc IP 67 5.6 Các giao thӭc liên quan ÿӃn IP 68 5.6.1 Giao thӭc phân giҧi ÿӏa chӍ ARP 68 5.6.2 Giao thӭc RARP (Reverse Address Resolution Protocol) 71 5.6.3 Giao thӭc ICMP 71 5.7 Phiên bҧn IPv6 76 5.7.1 Khung tin IPng v6 77 5.8 Ĉӏnh tuyӃn trên Internet 77 5.8.1 Bҧng chӑn ÿѭӡng 77 5.8.2 Xây dӵng bҧng chӑn ÿѭӡng cho các Router/Gateway 78 5.9 0ҥng X.25 80 5.9.1 Cѫ sӣ kӻ thuұt 80 5.10 .ӻ thuұt FRAME RELAY 82 5.10.1 Khuôn dҥng gói dӳ liӋu Frame-Relay 82 Ch˱˯ng 6 7̮NG GIAO V̴N 84 6.1 Các vҩn ÿӅ cӫa tҫng giao vұn 84 6.1.1 Cung cҩp dӏch vө cho tҫng phiên 84 6.1.2 Chҩt lѭӧng dӏch vө QoS 86 6.1.3 Các lӟp giao thӭc cӫa tҫng giao vұn 87 6.1.4 Thӫ tөc giao vұn trên X. 25 90 Ch˱˯ng 7 +͔ GIAO THͰC TCP/IP 91 7.1 Mô hình TCP/IP 91 7.2 Giao thӭc TCP 93 7.2.1 Khuôn dҥng gói tin TCP 94 7.2.2 Quá trình nӕi-tách 96 7.2.3 Quá trình trao ÿәi dӳ liӋu 97 7.2.4 Thӭ tӵ thӵc hiӋn ӭng dөng TCP/IP 97 7.3 Giao thӭc UDP 100 7.4 &әng và Socket 101
  5. - v - 7.4.1 Sӕ hiӋu cәng 101 7.4.2 Socket 101 7.5 Mô hình giao tiӃp Client/Server 103 7.5.1 Quá trình trao ÿәi dӳ liӋu dùng Stream Socket 103 7.5.2 Quá trình trao ÿәi dӳ liӋu dùng Datagram Socket 104 7.5.3 Ví dө chѭѫng trình client/server 105 Ch˱˯ng 8 7̮NG PHIÊN 108 8.1 'ӏch vө OSI cho tҫng Phiên 108 8.1.1 Cung cҩp cho ngѭӡi sӱ dөng dӏch vө tҫng phiên (SS-user) 108 8.1.2 ĈLӅu khiӇn trao ÿәi dӳ liӋu 109 8.1.3 ĈLӅu hành phiên làm viӋc 110 8.1.4 Liên kӃt phiên 111 8.2 Giao thӭc chuҭn tҫng phiên 111 8.2.1 Các loҥi SPDU, các tham sӕ và chӭc năng 112 Ch˱˯ng 9 7̮NG TRÌNH DI͌N 114 9.1 Vai trò và chӭc năng 114 9.1.1 Phiên dӏch dӳ liӋu 116 9.2 'ӏch vө OSI cho tҫng trình diӉn 116 9.3 Giao thӭc chuҭn tҫng trình diӉn 117 9.3.1 Các chuҭn khác cho tҫng trình diӉn 118 Ch˱˯ng 10 7̮NG ͰNG DING 119 10.1 An toàn thông tin trên mҥng 119 10.1.1 Các chiӃn lѭӧc an toàn hӋ thӕng 119 10.1.2 An toàn thông tin bҵng mã hóa 120 10.2 CáC phѭѫng pháp mã hóa dӳ liӋu 122 10.2.1 Phѭѫng pháp hoán vӏ 122 10.2.2 Phѭѫng pháp thay thӃ 123 10.2.3 Phѭѫng pháp mã hóa chuҭn DES 124 10.2.4 Phѭѫng pháp mã hoá khoá công khai 128 10.3 &ѫ chӃ bҧo vӋ bҵng firewall 132 10.3.1 Các loҥi firewall và cѫ chӃ hoҥt ÿӝng 134 10.4 +Ӌ thӕng tên miӅn DNS (Domain Name System ) 137 10.4.1 Không gian tên miӅn DNS 138 10.4.2 Máy chӫ quҧn lý tên 140 10.4.3 Chѭѫng trình phân giҧi tên 140
  6. - vi - 10.5 +Ӌ quҧn trӏ mҥng 140 10.5.1 HӋ bӏ quҧn trӏ 141 10.5.2 Cѫ sӣ dӳ liӋu chӭa thông tin quҧn trӏ mҥng 141 10.6 'ӏch vө thѭÿLӋn tӱ 142 10.6.1 Giao thӭc SMTP 143 10.6.2 MIME 147 10.6.3 Giao thӭc POP 151 10.7 'ӏch vө truy cұp tӯ xa - TELNET 154 10.7.2 Dӏch vө truyӅn tұp tin FTP 156 10.7.3 UserNEWS 162 10.7.4 WORLD-WIDE-WEB 163
  7. - 1 - Ch˱˯ng 1 0ӢĈҪU 1.1 Giӟi thiӋu 0ҥng máy tính là tұp hӧp nhiӅu máy tính ÿLӋn tӱ và các thiӃt bӏÿҫu cuӕi ÿѭӧc NӃt nӕi vӟi nhau bҵng các thiӃt bӏ liên lҥc nhҵm trao ÿәi thông tin, cùng chia sҿ pcӭng, phҫn mӅm và dӳ liӋu vӟi nhau 0ҥng máy tính bao gӗm phҫn cӭng, các giao thӭc và các phҫn mӅm mҥng. Khi nghiên cӭu vӅ mҥng máy tính, các vҩn ÿӅ quan trӑng ÿѭӧc xem xét là giao thӭc mҥng, cҩu hình kӃt nӕi cӫa mҥng, và các dӏch vө trên mҥng. 0ҥng máy tính có nhӳng công dөng nhѭ sau : 1. T̵p trung tài nguyên t̩i m͡t s͙ máy và chia s̓ cho nhi͉u máy khác - NhiӅu ngѭӡi có thӇ dùng chung mӝt phҫn mӅm tiӋn ích. - Dӳ liӋu ÿѭӧc quҧn lý tұp trung nên an toàn hѫn, trao ÿәi giӳa nhӳng ngѭӡi sӱ Gөng thuұn lӧi hѫn, nhanh chóng hѫn. - Mҥng máy tính cho phép ngѭӡi lұp trình ӣ mӝt trung tâm máy tính này có thӇ Vӱ dөng các chѭѫng trình tiӋn ích cӫa mӝt trung tâm máy tính khác ÿang rӛi, VӁ làm tăng hiӋu quҧ kinh tӃ cӫa hӋ thӕng. 2. Kh̷c phͭc s͹ trͧ ng̩i v͉ kho̫ng cách ÿ͓a lý. 3. Tăng ch̭t l˱ͫng và hi͏u qu̫ khai thác thông tin. 4. Cho phép th͹c hi͏n nhͷng ͱng dͭng tin h͕c phân tán 5. Ĉ͡ an toàn tin c̵y cͯa h͏ th͙ng tăng lên nhͥ kh̫ năng thay th͇ khi có s͹ c͙ Yͣi máy có s͹ c͙ : An toàn cho dӳ liӋu và phҫn mӅm vì phҫn mӅm mҥng sӁ khoá các tұp tin khi có nhӳng ngѭӡi không ÿӫ quyӅn hҥn truy xuҩt các tұp tin và thѭ mөc ÿó. 6. Phát tri͋n các công ngh͏ trên m̩ng: Ngѭӡi sӱ dөng có thӇ trao ÿәi thông tin Yӟi nhau dӉ dàng và sӱ dөng hӋ mҥng nhѭ là mӝt công cөÿӇ phә biӃn tin Wӭc, thông báo vӅ mӝt chính sách mӟi, vӅ nӝi dung buәi hӑp, vӅ các thông tin kinh tӃ khác nhѭ giá cҧ thӏ trѭӡng, tin rao vһt (muӕn bán hoһc muӕn mua Pӝt cái gì ÿó), hoһc sҳp xӃp thӡi khoá biӇu cӫa mình chen lүn vӟi thӡi khoá biӇu cӫa nhӳng ngѭӡi khác , . . .
  8. - 2 - 1.2 Phân loҥi mҥng 1.2.1 Dӵa theo khoҧng cách ÿӏa lý 0ҥng máy tính có thӇ phân bә trên mӝt khu vӵc nhҩt ÿӏnh hoһc có thӇ trong Pӝt quӕc gia hay toàn cҫu. Dӵa vào phҥm vi phân bӕ, ngѭӡi ta có thӇ phân ra các loҥi mҥng nhѭ sau: a. LAN (Local Area Network - Mҥng cөc bӝ) : LAN thѭӡng ÿѭӧc sӱ dөng trong nӝi bӝ mӝt cѫ quan/tә chӭc , kӃt nӕi các máy tính trong mӝt khu vӵc bán kính khoҧng 100m-10km. KӃt nӕi ÿѭӧc thӵc hiӋn thông qua các môi trѭӡng truyӅn thông tӕc ÿӝ cao, ví dө cáp ÿӗng trөc hay cáp quang. b. MAN (Metropolitan Area Network - Mҥng ÿô thӏ) : KӃt nӕi các máy tính trong phҥm vi mӝt thành phӕ. KӃt nӕi này ÿѭӧc thӵc hiӋn thông qua các môi trѭӡng truyӅn thông tӕc ÿӝ cao (50-100 Mbit/s). c. WAN (Wide Area Network) - Mҥng diӋn rӝng, kӃt nӕi máy tính trong nӝi Eӝ các quӕc gia hay giӳa các quӕc gia trong cùng mӝt châu lөc. Thông thѭӡng kӃt nӕi này ÿѭӧc thӵc hiӋn thông qua mҥng viӉn thông. Các WAN có thӇÿѭӧc kӃt nӕi vӟi nhau thành GAN hay tӵ nó ÿã là GAN. d. GAN (Global Area Network) : Mҥng toàn cҫu, kӃt nӕi máy tính tӯ các châu Oөc khác nhau. Thông thѭӡng kӃt nӕi này ÿѭӧc thӵc hiӋn thông qua mҥng viӉn thông và vӋ tinh. Trong các khái niӋm nói trên, WAN và LAN là hai khái niӋm hay ÿѭӧc sӱ Gөng nhҩt. 1.2.2 Dӵa theo cҩu trúc mҥng 1.2.2.1 Ki͋u ÿL͋m - ÿL͋m (point - to - point) H×nh sao Chu tr×nh H×nh c©y D¹ng ®Çy ®ñ Hình 1-1. Cҩu trúc mҥng kiӇu ÿLӇm-ÿLӇm. Ĉѭӡng truyӅn nӕi tӯng cһp nút mҥng vӟi nhau. Thông tin ÿi tӯ nút nguӗn qua nút trung gian rӗi gӣi tiӃp nӃu ÿѭӡng truyӅn không bӏ bұn. Do ÿó còn có tên là Pҥng lѭu trӳ và chuyӇn tiӃp (store and forward).
  9. - 3 - 1.2.2.2 Ki͋u khuy͇ch tán %ҧn tin ÿѭӧc gӣi ÿi tӯ mӝt nút nào ÿó sӁÿѭӧc tiӃp nhұn bӣi các nút còn lҥi (còn gӑi là broadcasting hay point to multipoint). Trong bҧn tin phҧi có vùng ÿӏa chӍ cho phép mӛi nút kiӇm tra xem có phҧi tin cӫa mình không và xӱ lý nӃu ÿúng bҧn tin ÿѭӧc gӣi ÿӃn. Bus VӋ tinh hoһc radio Back bone (xѭѫng sӕng) Hình 1-2. Sѫÿӗ kӃt nӕi theo kiӇu khuyӃch tán. Trong cҩu trúc dҥng Bus và Vòng cҫn cѫ chӃ "tr͕ng tài" ÿӇ giҧi quyӃt các xung ÿӝt (collision) xҧy ra khi nhiӅu nút muӕn truyӅn tin ÿӗng thӡi. Trong cҩu trúc YӋ tinh hoһc radio, mӛi nút cҫn có ăng-ten thu và phát. 1.2.3 Theo phѭѫng pháp chuyӇn mҥch - Mҥng chuyӇn mҥch kênh (Line switching network), ví dө nhѭ mҥng ÿLӋn thoҥi. - Mҥng chuyӇn mҥch thông báo (Message switching network) - Mҥng chuyӇn mҥch gói (Packet switching network) 1.2.3.1 Chuy͋n m̩ch kênh ChuyӇn mҥch kênh (line switching) ÿѭӧc dùng trong mҥng ÿLӋn thoҥi. Mӝt kênh cӕÿӏnh ÿѭӧc thiӃt lұp giӳa cһp thӵc thӇ cҫn liên lҥc vӟi nhau. Mҥng này có hiӋu suҩt không cao vì có lúc kênh bӓ không. Data S2 S4 Data Data S1 S6 S3 S5 Hình 1-3. Mҥng chuyӇn mҥch kênh.
  10. - 4 - 1.2.3.2 M̩ng chuy͋n m̩ch b̫n tin Mess 1 S2 S4 Mess Mess S1 Mess 2 S6 S3 S5 Hình 1-4. Phѭѫng pháp chuyӇn mҥch thông báo. Các nút cӫa mҥng căn cӭ vào ÿӏa chӍÿích cӫa “bҧn tin” ÿӇ chӑn nút kӃ tiӃp. Nhѭ vұy các nút cҫn lѭu trӳ và ÿӑc tin nhұn ÿѭӧc, quҧn lý viӋc truyӅn tin. Trong trѭӡng hӧp bҧn tin quá dài và nӃu sai phҧi truyӅn lҥi thì hiӋu suҩt không cao. Phѭѫng pháp này giӕng nhѭ cách gӣi thѭ thông thѭӡng. · Ѭu ÿLӇm so vӟi phѭѫng pháp chuyӇn mҥch kênh: - HiӋu suҩt sӱ dөng ÿѭӡng truyӅn cao vì không bӏ chiӃm dөng ÿӝc quyӅn mà ÿѭӧc phân chia giӳa nhiӅu thӵc thӇ. - Mӛi nút mҥng (hay nút chuyӇn mҥch thông bao) có thӇ lѭu trӳ message cho Wӟi khi kênh truyӅn rӛi mӟi gӱi bҧn tin ÿi. Do ÿó giҧm ÿѭӧc tình trҥng tҳc nghӁn (congestion) trên mҥng. - ĈLӅu khiӇn viӋc truyӅn tin bҵng cách sҳp xӃp ÿӝѭu tiên cho các bҧn tin. - Có thӇ tăng hiӋu suҩt sӱ dөng giҧi thông cӫa mҥch bҵng cách gán ÿӏa chӍ quҧng bá (broadcast) ÿӇ gӣi bҧn tin ÿӗng thӡi ÿӃn nhiӅu ÿích. · Nhѭӧc ÿLӇm: - Do không hҥn chӃ kích thѭӟc cӫa bҧn tin nên có thӇ dүn ÿӃn phí tәn lѭu trӳ Wҥm thӡi cao và ҧnh hѭӣng ÿӃn thӡi gian hӗi ÿáp và chҩt lѭӧng truyӅn ÿi. 0ҥng chuyӇn mҥch thông báo thích hӧp vӟi các dӏch vө thông tin kiӇu thѭ ÿLӋn tӱ (Email) hѫn là ÿӕi vӟi các ӭng dөng có tính thӡi gian thӵc vì tӗn tҥi ÿӝ trӉ nhҩt ÿӏnh do lѭu trӳ và xӱ lý thông tin ÿLӅu khiӇn tҥi mӛi nút. 1.2.3.3 M̩ng chuy͋n m̩ch gói Message S2 S4 Message S1 S6 S3 S5 Hình 1-5. Mҥng chuyӇn mҥch gói.
  11. - 5 - %ҧn tin ÿѭӧc chia thành nhiӅu gói tin (packet) ÿӝ dài 512 bytes, phҫn ÿҫu là ÿӏa chӍÿích, mã ÿӇ tұp hӧp các gói. Các gói cӫa các bҧn tin khác nhau có thӇÿѭӧc truyӅn ÿӝc lұp trên cùng mӝt ÿѭӡng truyӅn. Vҩn ÿӅ phӭc tҥp ӣÿây là tҥo lҥi bҧn tin ban ÿҫu, ÿһc biӋt khi ÿѭӧc truyӅn trên các con ÿѭӡng khác nhau. ChuyӇn mҥch gói mӅm dҿo, hiӋu suҩt cao. Xu hѭӟng phát triӇn hiӋn nay là sӱ Gөng hai kӻ thuұt chuyӇn mҥch kênh và chuyӇn mҥch gói trong cùng mӝt mҥng thӕng nhҩt gӑi là mҥng ISDN (Integrated Services Digital Network - Mҥng thông tin sӕÿa dӏch vө). 1.3 KiӃn trúc phân tҫng và chuҭn hoá mҥng Tình trҥng không tѭѫng thích giӳa các mҥng ÿһc biӋt là các mҥng trên thӏ trѭӡng gây trӣ ngҥi cho nhӳng ngѭӡi sӱ dөng khác nhau. Do ÿó cҫn phҧi xây dӵng mô hình chuҭn làm cѫ sӣ cho các nhà nghiên cӭu thiӃt kӃ mҥng ÿӇ tҥo ra các sҧn phҭm mӟi vӅ mҥng, dӉ phә cұp, sҧn xuҩt, sӱ dөng. Các chuҭn có vai trò quan trӑng trong công tác thiӃt kӃ và xây dӵng các hӋ thӕng kӻ thuұt và công nghӋ. Chu̱n hóa m̩ng máy tính là nêu ra các tiêu chu̱n c˯ b̫n th͙ng nh̭t v͉ c̭u trúc m̩ng giúp cho các m̩ng khác nhau có th͋ trao ÿ͝i thông tin ÿ˱ͫc vͣi nhau. ĈӇ mҥng hoҥt ÿӝng ÿҥt khҧ năng tӕi ÿa, các tiêu chuҭn ÿѭӧc chӑn phҧi cho phép mӣ rӝng mҥng ÿӇ có thӇ phөc vө nhӳng ӭng dөng không dӵ kiӃn trѭӟc trong Wѭѫng lai tҥi lúc lҳp ÿһt hӋ thӕng và ÿLӅu ÿó cNJng cho phép mҥng làm viӋc vӟi nhӳng thiӃt bӏÿѭӧc sҧn xuҩt tӯ nhiӅu hãng khác nhau. 1.3.1 Các tә chӭc chuҭn hoá mҥng Hai tә chӭc chính thӵc hiӋn chuҭn hóa mҥng là ISO và CCTTT. 1. ISO (International Standards Organization) - Tә chӭc chuҭn hóa quӕc tӃ. ISO hoҥt ÿӝng dѭӟi sӵ bҧo trӧ cӫa LHQ. Thành viên cӫa ISO là các cѫ quan tiêu chuҭn hóa cӫa các quӕc gia và các Ban chuyên môn. Ban TC97 ÿѭӧc chia ra thành các tiӇu ban và các nhóm công tác. 2. IEEE (Institute of Electrical and Electronic Engineers) - ViӋn nghiên cӭu các Yҩn ÿӅ vӅ kӻ thuұt ÿLӋn và ÿLӋn tӱ cӫa Mӻ. IEEE chӏu trách nhiӋm vӅ tҫng Data Link và Physical. Phân ban các chuҭn này là phân ban 802 (thành lұp tháng Hai năm 1980). 3. CCITT (Commité Consultatif Internatinal pour Télégraphe et Téléphone) - Tә chӭc tѭ vҩn quӕc tӃ vӅÿLӋn báo và ÿLӋn thoҥi hoҥt ÿӝng dѭӟi sӵ bҧo trӧ cӫa LHQ, chuyên nghiên cӭu nhҵm công bӕ các khuyӃn nghӏ thӕng nhҩt vӅ mҥng
  12. - 6 - máy tính. Bao gӗm các khuyӃn nghӏ liên quan ÿӃn viӋc truyӅn dӳ liӋu trên Pҥng, mҥng ISDN. 4. ANSI (American National Standards Institute) :ViӋn nghiên cӭu các chuҭn quӕc gia cӫa Mӻ. 5. ECMA (European Computer Manufactures Association) : HiӋp hӝi máy tính châu âu 6. ATM Forum (Asynchronous Transfers Mode) - Thӵc hiӋn các giҧi pháp cho Pҥng ISDN. 7. IETF (Internet Enggineering Task Force) : Sҧn xuҩt các chuҭn liên quan ÿӃn Internet (SNMP, TCP/IP ) 1.3.2 KiӃn trúc phân tҫng ĈӇ giҧm ÿӝ phӭc tҥp thiӃt kӃ, kiӃn trúc mҥng ÿѭӧc tә chӭc thành mӝt cҩu trúc ÿa tҫng, mӛi tҫng ÿѭӧc xây trên tҫng trѭӟc nó, tҫng dѭӟi sӁ cung cҩp dӏch vө cho Wҫng cao hѫn. Tҫng N trên mӝt máy thӵc hiӋn viӋc giao tiӃp vӟi tҫng N trên mӝt máy khác. Các qui tҳc, luұt lӋÿѭӧc sӱ dөng cho viӋc giao tiӃp này ÿѭӧc gӑi là các giao thӭc cӫa tҫng N. Các thӵc thӇ (entity) nҵm trên các tҫng tѭѫng ӭng trên nhӳng máy khác nhau Jӑi là các tiӃn trình ÿӗng mӭc. Các tiӃn trình ÿӗng mӭc giao tiӃp vӟi nhau bҵng cách sӱ dөng các giao thӭc trong tҫng cӫa nó. Giӳa 2 tҫng kӅ nhau tӗn tҥi mӝt giao diӋn (interface) xác ÿӏnh các hàm nguyên thӫy và các dӏch vө tҫng dѭӟi cung cҩp cho tҫng trên. 7ұp hӧp các tҫng và các giao thӭc ÿѭӧc gӑi là kiӃn trúc mҥng (Network Architecture). &ҩu trúc phân tҫng cӫa mҥng máy tính có ý nghƭa ÿһc biӋt nhѭ sau : - Thuұn tiӋn trong công tác thiӃt kӃ, xây dӵng và cài ÿһt các mҥng máy tính, trong ÿó mӛi hӋ thӕng thành phҫn ÿѭӧc xem nhѭ là mӝt cҩu trúc ÿa tҫng. - Mӛi tҫng ÿѭӧc xây dӵng dӵa trên cѫ sӣ tҫng kӅ liӅn trѭӟc ÿó. Nhѭ vұy tҫng Gѭӟi sӁ cung cҩp dӏch vө cho tҫng trên. - Sӕ lѭӧng, tên gӑi và chӭc năng cӫa mӛi tҫng sӁÿѭӧc ngѭӡi thiӃt kӃ mҥng máy tính cө thӇ quy ÿӏnh. - Tұp hӧp các giao thӭc, các vҩn ÿӅ kӻ thuұt và công nghӋ cho mӛi tҫng có thӇ ÿѭӧc khҧo sát, nghiên cӭu triӇn khai ÿӝc lұp vӟi nhau.
  13. - 7 - · Giao thӭc : Mӛi khi trao ÿәi thông tin nhѭÿLӋn thoҥi, telex, viӃt . . . ngѭӡi ta phҧi tuân theo mӝt sӕ quy luұt. Các quy luұt này ÿѭӧc nhóm lҥi và gӑi là giao thӭc (protocol). Giao thӭc có các chӭc năng chính nhѭ sau : 1. Ĉӏnh nghƭa cҩu trúc khung mӝt cách chính xác cho tӯng byte, các ký tӵ và Eҧn tin. 2. Phát hiӋn và xӱ lý các lӛi, thông thѭӡng là gӱi lҥi bҧn tin gӕc sau khi phát hiӋn lҫn trѭӟc bӏ lӛi 3. Quҧn lý thӭ tӵ các lӋnh ÿӇÿӃm các bҧn tin, nhұn dҥng, tránh mҩt hoһc thu thӯa bҧn tin. 4. Ĉҧm bҧo không nhҫm lүn giӳa bҧn tin và lӋnh 5. ChӍ ra các thuӝc tính ÿѭӡng dây khi lұp các ÿѭӡng nӕi ÿa ÿLӇm hoһc bán song công (cho biӃt ai ÿӕi thoҥi vӟi ai). 6. Giҧi quyӃt vҫn ÿӅ xung ÿӝt thâm nhұp (yêu cҫu ÿӗng thӡi), gӱi khi chѭa có Vӕ liӋu, mҩt liên lҥc, khӣi ÿӝng. 1.4 Mô hình OSI 1.4.1 KiӃn trúc cӫa mô hình OSI 'ӵa trên kiӃn trúc phân tҫng, ISO ÿã ÿѭa ra mô hình 7 tҫng (layer) cho mҥng, Jӑi là mô hình kӃt nӕi hӋ thӕng mӣ hoһc mô hình OSI (Open Systems Interconnection model), vào năm 1984. 6͑ hiʄu +ʄ th͑ng A +ʄ th͑ng B Tên ÿɇn vʈ dͯ liʄu Wɤng Các tɤng cao 7 Application G.thͩc tɤng 7 Ɉng dͥng APDU, Messag ,Packet ;ͭ lý tin 6 Presentation Trình diʂn PPDU, Packet 5 Session Phiên SPDU, Packet Các tɤng 4 Transport Giao vɪn TPDU,Segment, thɢp Packet Truyɾn tin 3 Network 0ɞng Datagram, Packet 2 Data link G. thͩc tɤng 2 Liên kɼt dͯ liʄu Frame, Packet 1 Physical G. thͩc tɤng 1 9ɪt lý Bit, Packet Hình 1-6. Mô hình OSI 7 tҫng. Nhóm các tҫng thҩp (physical, data link, network, transport) liên quan ÿӃn các phѭѫng tiӋn cho phép truyӅn dӳ liӋu qua mҥng. Các tҫng thҩp ÿҧm nhiӋm viӋc truyӅn dӳ liӋu, thӵc hiӋn quá trình ÿóng gói, dүn ÿѭӡng, kiӇm duyӋt và truyӅn tӯng nhóm dӳ liӋu. Các tҫng này không cҫn quan tâm ÿӃn loҥi dӳ liӋu mà nó nhұn ÿѭӧc Wӯ hay gӱi cho tҫng ӭng dөng, mà chӍÿѫn thuҫn là gӱi chúng ÿi.
  14. - 8 - Nhóm các tҫng cao (session, presentation, application) liên quan chӫ yӃu ÿӃn viӋc ÿáp ӭng các yêu cҫu cӫa ngѭӡi sӱ dөng ÿӇ triӇn khai các ӭng dөng cӫa hӑ trên Pҥng thông qua các phѭѫng tiӋn truyӅn thông cung cҩp bӣi các nhóm tҫng thҩp. +Ӌ thӕng kӃt nӕi mӣ OSI là hӋ thӕng cho phép truyӅn thông tin vӟi các hӋ thӕng khác, trong ÿó các mҥng khác nhau, sӱ dөng nhӳng giao thӭc khác nhau, có thӇ thông báo cho nhau thông qua chѭѫng trình ÿӇ chuyӇn tӯ mӝt giao thӭc này sang mӝt giao thӭc khác. Mô hình OSI ÿѭa ra giҧi pháp cho vҩn ÿӅ truyӅn thông giӳa các máy tính không giӕng nhau. Hai hӋ thӕng, dù khác nhau ÿӅu có thӇ truyӅn thông vӟi nhau Pӝt cách hiӋu quҧ nӃu chúng ÿҧm bҧo nhӳng ÿLӅu khiӇn chung sau ÿây : 1. Các hӋ thӕng ÿӅu cài ÿһt cùng mӝt tұp hӧp các chӭc năng truyӅn thông. 2. Các chӭc năng ÿó ÿѭӧc tә chӭc thành cNJng mӝt tұp các tҫng. Các tҫng ÿӗng mӭc phҧi cung cҩp các chӭc năng nhѭ nhau, nhѭng phѭѫng thӭc cung cҩp không nhҩt thiӃt phҧi giӕng nhau. 3. Các tҫng ÿӗng mӭc phҧi sӱ dөng mӝt giao thӭc chung. ĈӇÿҧm bҧo nhӳng ÿLӅu trên cҫn phҧi có các chuҭn xác ÿӏnh các chӭc năng và Gӏch vөÿѭӧc cung cҩp bӣi mӝt tҫng (nhѭng không cҫn chӍ ra chúng phҧi cài ÿһt nhѭ thӃ nào). Các chuҭn cNJng phҧi xác ÿӏnh các giao thӭc giӳa các tҫng ÿӗng mӭc. Mô hình OSI chính là cѫ sӣÿӇ xây dӵng các chuҭn ÿó. 1.4.2 Sӵ ghép nӕi giӳa các mӭc Trong thӵc tӃ dӳ liӋu không truyӅn trӵc tiӃp tӯ tҫng i máy này sang tҫng i máy kia (trӯ tҫng thҩp nhҩt). tҫng thҩp nhҩt có ÿѭӡng truyӅn thông vұt lý tӟi tҫng thҩp nhҩt cӫa máy tѭѫng ӭng tӯ ÿó dӳ liӋu và thông tin ÿLӅu khiӇn lҥi ÿѭӧc chuyӇn ngѭӧc lên tҫng trên. Tҫng trên chӍ xác ÿӏnh ÿXӡng truyӅn thông lôgic (truyӅn thông ҧo). - Các Header cӫa giao thӭc : Thông thѭӡng, thông tin ÿLӅu khiӇn giao thӭc ÿѭӧc gói thành mӝt khӕi và ÿѭӧc ÿһt trѭӟc dӳ liӋu nó ÿi kèm và ÿѭӧc gӑi là Header hay Protocol Header, ÿѭӧc dùng ÿӇ truyӅn thông tin giӳa các tҫng và giӳa các máy tính vӟi nhau. Các header cӫa giao thӭc ÿѭӧc phát triӇn theo các luұt ÿѭӧc cho trong tұp tài liӋu ASN.1 cӫa ISҺ. - Khi máy A gӱi tin ÿi, các ÿѫn vӏ dӳ liӋu ÿi tӯ tҫng trên xuӕng dѭӟi. Qua mӛi Wҫng nó ÿѭӧc bә sung thông tin ÿLӅu khiӇn cӫa tҫng ÿó. - Khi nhұn tin, thông tin ÿi tӯ dѭӟi lên. Qua mӛi tҫng thông tin ÿLӅu khiӇn ÿѭӧc khӱ bӓ dҫn và cuӕi cùng máy B nhұn ÿѭӧc bҧn tin cӫa A.
  15. - 9 - 1.4.3 Chӭc năng cӫa mӛi tҫng 1. T̯ng V̵t lý Cung cҩp phѭѫng tiӋn truyӅn tin, thӫ tөc khӣi ÿӝng, duy trì huӹ bӓ các liên kӃt Yұt lý. Giӳ nhiӋm vө chuyӇn tҧi các bit thông tin trên kênh truyӅn thông. Tҫng Vұt lý làm viӋc vӟi các giao diӋn cѫ, ÿLӋn và giao diӋn thӫ tөc (chӭc năng) trên môi trѭӡng vұt lý, không quan tâm ÿӃn nӝi dung biӇu diӉn cӫa các bit. Thӵc chҩt tҫng này thӵc hiӋn nӕi liӅn các phҫn tӱ cӫa mҥng thành mӝt hӋ thӕng bҵng các phѭѫng pháp vұt lý, ӣ mӭc này sӁ có các thӫ tөc ÿҧm bҧo cho các yêu cҫu vӅ chuyӇn mҥch hoҥt ÿӝng nhҵm tҥo ra các ÿѭӡng truyӅn thӵc cho các chuӛi bit thông tin. 2. T̯ng liên k͇t dͷ li͏u ThiӃt lұp, duy trì, huӹ bӓ các liên kӃt dӳ liӋu kiӇm soát luӗng dӳ liӋu, phát hiӋn và khҳc phөc sai sót truyӅn tin TiӃn hành chuyӇn ÿәi thông tin dѭӟi dҥng chuӛi các bit ӣ mӭc mҥng thành Wӯng ÿRҥn gӑi là khung tin (frame). Sau ÿó ÿҧm bҧo truyӅn liên tiӃp các khung tin Wӟi tҫng vұt lý, ÿӗng thӡi xӱ lý các thông báo tӯ trҥm thu gӱi trҧ lҥi. Bit thông tin trong khung tin ÿӅu mang nhӳng ý nghƭa riêng, bao gӗm các tr˱ͥng ÿ͓a ch͑, tr˱ͥng ki͋m tra, dͷ li͏u và ki͋m tra l͟i dùng cho các mөc ÿích riêng. NhiӋm vө chính cӫa mӭc 2 này là khӣi tҥo, tә chӭc các khung tin và xӱ lý các thông tin liên quan tӟi khung tin. 3. T̯ng m̩ng 7ҫng mҥng ÿѭӧc xây dӵng dӵa trên kiӇu nӕi kӃt ÿL͋m - ÿL͋m do tҫng LKDL cung cҩp, bҧo ÿҧm trao ÿәi thông tin giӳa các mҥng con trong mӝt mҥng lӟn, mӭc này còn ÿѭӧc gӑi là mӭc thông tin giӳa các mҥng con vӟi nhau. Có nhiӋm vө gán ÿӏa chӍ cho các bҧn tin và chuyӇn ÿәi ÿӏa chӍ logic hay các tên thành các ÿӏa chӍ vұt lý. Thӵc hiӋn chӑn ÿѭӡng truyӅn tin, cung cҩp dӏch vөÿӏnh tuyӃn (chӑn ÿѭӡng) cho các gói dӳ liӋu trên mҥng. Tҫng này chӍ ra dӳ liӋu tӯ nguӗn tӟi ÿích sӁÿi theo tuyӃn nào trên cѫ sӣ các ÿLӅu kiӋn cӫa mҥng, ÿӝ ѭu tiên dӏch vө và các nhân tӕ khác. KiӇm soát luӗng dӳ liӋu, khҳc phөc sai sót, cҳt/hӧp dӳ liӋu, giúp loҥi trӯ sӵ tҳc nghӁn cNJng nhѭÿLӅu khiӇn luӗng thông tin. 4. 7̯ng Giao v̵n
  16. - 10 - 7ҫng giao vұn giúp ÿҧm bҧo ÿӝ tin cұy khi chuyӇn giao dӳ liӋu và tính toàn Yҽn dӳ liӋu tӯ nѫi gӱi ÿӃn nѫi nhұn. ĈLӅu này ÿѭӧc thӵc hiӋn dӵa trên cѫ chӃ kiӇm tra lӛi do các tҫng bên dѭӟi cung cҩp. Tҫng giao vұn còn chӏu trách nhiӋm tҥo ra nhiӅu kӃt nӕi cөc bӝ trên cùng mӝt kӃt nӕi mҥng gӑi là ghép kênh (multiplexing), phân chia thӡi gian xӱ lý (time sharing), cҳt hӧp dӳ liӋu. NhiӋm vө cӫa mӭc này là xӱ lý các thông tin ÿӇ chuyӇn tiӃp các chӭc năng tӯ Wҫng phiên ÿӃn tҫng mҥng và ngѭӧc lҥi. Thӵc chҩt mӭc truyӅn này là ÿӇÿҧm bҧo thông tin giӳa các máy chӫ vӟi nhau. Mӭc này nhұn các thông tin tӯ tҫng phiên, phân chia thành các ÿѫn vӏ dӳ liӋu nhӓ hѫn và chuyӇn chúng tӟi mӭc mҥng. 5. 7̯ng phiên ThiӃt lұp, duy trì, ÿӗng bӝ hoá và huӹ bӓ các phiên truyӅn thông. Liên kӃt phiên phҧi ÿѭӧc thiӃt lұp thông qua ÿӕi thoҥi và trao ÿәi các thông sӕÿLӅu khiӇn. Dùng tҫng giao vұn ÿӇ cung cҩp các dӏch vө nâng cao cho phiên làm viӋc nhѭ: kiӇm soát các cuӝc hӝi thoҥi, quҧn lý thҿ bài (token), quҧn lý hoҥt ÿӝng (activity management). Nhұn dҥng tên và thӫ tөc cҫn thiӃt cNJng nhѭ là các công viӋc bҧo mұt, ÿӇ hai ӭng dөng có thӇ giao tiӃp vӟi nhau trên mҥng. Nhӡ tҫng phiên, nhӳng ngѭӡi sӱ Gөng lұp ÿѭӧc các ÿѭӡng nӕi vӟi nhau, khi cuӝc hӝi thoҥi ÿѭӧc thành lұp thì mӭc này có thӇ quҧn lý cuӝc hӝi thoҥi ÿó theo yêu cҫu cӫa ngѭӡi sӱ dөng. Mӝt kӃt nӕi giӳa hai máy cho phép ngѭӡi sӱ dөng ÿѭӧc ÿăng ký vào mӝt hӋ thӕng phân chia thӡi gian tӯ xa hoһc chuyӇn tұp tin giӳa 2 máy. 6. 7̯ng trình di͍n Quҧn lý cách thӭc biӇu diӉn thông tin theo cú pháp dӳ liӋu cӫa ngѭӡi sӱ dөng, loҥi mã sӱ dөng (ASCII, ӐBCDIC, ) và thӵc hiӋn các vҩn ÿӅ nén dӳ liӋu. NhiӋm vө cӫa mӭc này là lӵa chӑn cách tiӃp nhұn dӳ liӋu, biӃn ÿәi các ký tӵ, chӳ sӕ cӫa mã ASCII hay các mã khác và các ký tӵÿLӅu khiӇn thành mӝt kiӇu mã nhӏ phân thӕng nhҩt ÿӇ các loҥi máy khác nhau ÿӅu có thӇ thâm nhұp vào hӋ thӕng Pҥng. 7. 7̯ng ͱng dͭng 7ҫng này là giao diӋn giӳa ngѭӡi sӱ dөng và môi trѭӡng hӋ thӕng mӣ. 7ҫng này có nhiӋm vө phөc vө trӵc tiӃp cho ngѭӡi sӱ dөng, cung cҩp tҩt cҧ các yêu cҫu phӕi ghép cҫn thiӃt cho ngѭӡi sӱ dөng, yêu cҫu phөc vө chung nhѭ chuyӇn các File, sӱ dөng các Terminal cӫa hӋ thӕng, Mӭc sӱ dөng bҧo ÿҧm tӵ ÿӝng hoá quá trình thông tin, giúp cho ngѭӡi sӱ dөng khai thác mҥng tӕt nhҩt.
  17. - 11 - 1.4.4 Các giao thӭc chuҭn cӫa OSI 1.4.4.1 Các hàm nguyên thͯy 0ӛi thӵc thӇ truyӅn thông vӟi các thӵc thӇ ӣ tҫng trên và dѭӟi nó qua mӝt giao di͏n (interface). Giao diӋn này gӗm mӝt hoһc nhiӅu ÿLӇm truy cұp dӏch vө (SAP - Service Access Point). Thӵc thӇ tҫng N-1 cung cҩp dӏch vө cho thӵc thӇ Wҫng N thông qua viӋc gӑi các hàm dӏch vө nguyên thӫy (primitive). Hàm nguyên thuӹ chӍ rõ chӭc năng cҫn thӵc hiӋn và ÿѭӧc dùng ÿӇ chuyӇn dӳ liӋu và thông tin ÿLӅu khiӇn. Bӕn hàm nguyên thuӹ ÿѭӧc sӱ dөng ÿӇ ÿӏnh nghƭa Wѭѫng tác giӳa các tҫng kӅ nhau nhѭ sau : request ͒êu c̯u indication Ch͑ báo response Tr̫ lͥi confirm Xác nh̵n request ÿѭӧc gӣi bӣi ngѭӡi sӱ dөng dӏch vөӣ tҫng N+1 trong hӋ thӕng A ÿӇ Jӑi thӫ tөc cӫa giao thӭc ӣ tҫng N. ӎêu cҫu này ÿѭӧc cҩu tҥo dѭӟi dҥng mӝt hoһc nhiӅu ÿѫn vӏ dӳ liӋu giao thӭc (PDU - Protocol Data Unit) ÿӇ gӣi tӟi B. Khi nhұn ÿѭӧc PDU, mӝt thӫ tөc cӫa giao thӭc ӣ tҫng N cӫa B sӁ thông báo yêu cҫu ÿó lên tҫng N+1 bҵng hàm nguyên thӫy indication. Sau ÿó responseÿѭӧc Jӣi tӯ N + 1 cӫa B xuӕng N gӑi thӫ tөc giao thӭc tҫng N ÿӇ trҧ lӡi tӟi A. Khi nhұn ÿѭӧc trҧ lӡi này mӝt thӫ tөc giao thӭc tҫng N sӁ gӣi hàm confirm lên N+1 ÿӇ hoàn tҩt chu trình yêu cҫu thiӃt lұp liên kӃt cӫa ngѭӡi sӱ dөng ӣ tҫng N+1 Fӫa A. Các chu trình cӫa ngѭӡi sӱ dөng khác nhau ÿѭӧc phân biӋt nhӡ khái niӋm ÿLӇm thâm nhұp dӏch vө (SAP - Service Access Point) ӣ ranh giӟi cӫa 2 tҫng N + 1 và N. 1.4.4.2 Các ph˱˯ng thͱc truy͉n thông 7ҥi mӛi tҫng trong mô hình OSI có 2 phѭѫng thӭc hoҥt ÿӝng chính ÿѭӧc sӱ Gөng : phѭѫng thӭc có liên kӃt (connection oriented) và phѭѫng thӭc không liên kӃt (connectionless). 9ӟi các phѭѫng thӭc truyӅn không liên kӃt thì chӍ có mӝt giai ÿRҥn truyӅn dӳ liӋu. Các gói tin dӳ liӋu (còn ÿѭӧc gӑi là datagram) ÿѭӧc truyӅn ÿӝc lұp vӟi nhau theo mӝt con ÿѭӡng xác ÿӏnh dҫn bҵng ÿӏa chӍÿích ÿѭӧc ÿһt trong mӛi datagram. Có 3 giai ÿRҥn phân biӋt :
  18. - 12 - - Thi͇t l̵p liên k͇t : hai thӵc thӇ cùng tҫng ӣ hai ÿҫu cӫa liên kӃt sӁ thѭѫng Oѭӧng vӟi nhau vӅ tұp các tham sӕ sӱ dөng trong giai ÿRҥn truyӅn dӳ liӋu. - Truy͉n dͷ li͏u : các cѫ chӃ kiӇm soát sai sót, luӗng dӳ liӋu, ghép kênh, cҳt Kӧp dӳ liӋu ÿѭӧc thӵc hiӋn ÿӇ tăng cѭӡng ÿӝ tin cұy và hiӋu suҩt cӫa viӋc truyӅn dӳ liӋu. - .͇t thúc truy͉n : giҧi phóng các tài nguyên hӋ thӕng ÿã ÿѭӧc cҩp phát cho liên NӃt ÿӇ dùng vào mөc ÿích khác. 7ѭѫng ӭng vӟi 3 giai ÿRҥn trao ÿәi trên, có 3 loҥi thӫ tөc cѫ bҧn ÿѭӧc sӱ dөng : CONNECT, DATA, DISCONNECT. Ví dөÿӕi vӟi giao thӭc tҫng N ta có các thӫ tөc : N_CONNECT ThiӃt lұp liên kӃt N_DATA TruyӅn dӳ liӋu N_DISCONNECT Huӹ bӓ liên kӃt Ngoài ra có mӝt sӕ các thӫ tөc phөÿѭӧc sӱ dөng tuǤ theo chӭc năng cӫa mӛi tҫng. Ví dͭ: Thӫ tөc N_RESTART Dùng ÿӇ khӣi ÿӝng lҥi hӋ thӕng ӣ tҫng 3 Thӫ tөc T_EXPEDITED_DATA Dùng cho viӋc truyӅn dӳ liӋu nhanh tҫng 4 Thӫ tөc S_TOKEN_GIVE Dùng ÿӇ chuyӇn ÿLӅu khiӇn ӣ tҫng 5 0ӛi thӫ tөc trên sӁ dùng các hàm nguyên thuӹ (request, indication, response, confirm) ÿӇ tҥo thành các hàm cѫ bҧn cӫa mô hình OSI. 1.5 HӋÿLӅu hành mҥng ViӋc lӵa chӑn hӋÿLӅu hành mҥng (NOS - Network Operating System) làm QӅn tҧng cho mҥng tuǤ thuӝc vào kích cӥ cӫa mҥng hiӋn tҥi và sӵ phát triӇn trong Wѭѫng lai, ngoài ra còn tuǤ thuӝc vào nhӳng ѭu ÿLӇm và nhѭӧc ÿLӇm cӫa tӯng hӋ ÿLӅu hành. 0ӝt sӕ hӋÿLӅu hành mҥng phә biӃn hiӋn nay: · +Ӌ ÿLӅu hành mҥng UNIX: Ĉây là hӋ ÿLӅu hành do các nhà khoa hӑc xây Gӵng và ÿѭӧc dùng rҩt phә biӃn trong giӟi khoa hӑc, giáo dөc. HӋÿLӅu hành Pҥng UNIX là hӋÿLӅu hành ÿa nhiӋm, ÿa ngѭӡi sӱ dөng, phөc vө cho truyӅn thông tӕt. Nhѭӧc ÿLӇm cӫa nó là hiӋn nay có nhiӅu Version khác nhau, không thӕng nhҩt gây khó khăn cho ngѭӡi sӱ dөng và là hӋÿLӅu hành này phӭc tҥp. · +ӋÿLӅu hành mҥng Windows 2000: Ĉây là hӋÿLӅu hành cӫa hãng Microsoft, FNJng là hӋÿLӅu hành ÿa nhiӋm, ÿa ngѭӡi sӱ dөng. Ĉѭӧc xây dӵng dӵa trên công nghӋ cӫa hӋÿLӅu hành Windows NT. Ĉһc ÿLӇm cӫa nó là tѭѫng ÿӕi dӉ Vӱ dөng, hӛ trӧ mҥnh cho các phҫn mӅm WINDOWS. Windows 2000 có thӇ
  19. - 13 - liên kӃt tӕt vӟi máy chӫ Novell Netware, Unix. Tuy nhiên, ÿӇ chҥy có hiӋu quҧ, Windows 2000 Server ÿòi hӓi cҩu hình máy tѭѫng ÿӕi mҥnh. · +ӋÿLӅu hành mҥng NetWare cӫa Novell: Ĉây là hӋÿLӅu hành phә biӃn trên thӃ giӟi trong thӡi gian cuӕi, nó có thӇ dùng cho các mҥng nhӓ (khoҧng tӯ 5- 25 máy tính) và cNJng có thӇ dùng cho các mҥng lӟn gӗm hàng trăm máy tính. Netware là mӝt hӋÿLӅu hành LAN dùng cho các máy tính theo chuҭn Fӫa IBM hay các máy tính Apple Macintosh, chҥy trên hӋ ÿLӅu hành MS- DOS hoһc OS/2. 1.6 Mҥng Internet 1.6.1 Lӏch sӱ ra ÿӡi và phát triӇn Vào nhӳng năm 60, Bӝ Quӕc phòng Mӻ cho triӇn khai khҭn trѭѫng mӝt Pҥng lѭӟi thông tin vӟi yêu cҫu: NӃu nhѭ mӝt trҥm trung chuyӇn nào ÿó trong Pҥng bӏ phá huӹ, toàn bӝ hӋ thӕng thông tin vүn phҧi làm viӋc bình thѭӡng Cѫ quan Nghiên cӭu Dӵ án Cao cҩp (ARPA - Advanced Research Projects Agency) thuӝc Bӝ Quӕc phòng Mӻÿѭӧc giao trách nhiӋm thӵc hiӋn viӋc nghiên cӭu kӻ thuұt liên mҥng (internet) nhҵm ÿáp ӭng yêu cҫu trên. Ĉây là mҥng chuyӇn mҥch gói (packet switching) ÿҫu tiên trên thӃ giӟi, lҩy tên là ARPAnet. Ban ÿҫu, ARPAnet chӍ gӗm mӝt vài mҥng nhӓ ÿѭӧc chӑn lӵa cӫa các trung tâm nghiên cӭu và phát triӇn khoa hӑc. Giao thӭc truyӅn thông lúc bҩy giӡ là kiӇu ÿLӇm - ÿLӇm, rҩt chұm và thѭӡng xuyên gây tҳc nghӁn trên mҥng. ĈӇ giҧi quyӃt vҩn ÿӅ này, vào năm 1974 Vinton G. Cerf và Robert O. Kahn ÿѭa ra ý tѭӣng thiӃt kӃ mӝt bӝ giao thӭc mҥng Pӟi thuұn tiӋn hѫn, ÿó chính là tiӅn thân cӫa giao thӭc TCP/IP. Tháng 09/1983, dѭӟi sӵ tài trӧ cӫa Bӝ Quӕc phòng Mӻ, Berkeley Software Distribution ÿѭa ra bҧn Berkeley UNIX 4.2BSD có kӃt hӧp giao thӭc TCP/IP, biӃn TCP/IP thành phѭѫng tiӋn kӃt nӕi các hӋ thӕng UNIX. Trên cѫ sӣ ÿó, mҥng ARPANӐT nhanh chóng lan rӝng và chuyӇn tӯ mҥng thӵc nghiӋm sang hoҥt ÿӝng chính thӭc: nhiӅu trѭӡng ÿҥi hӑc, viӋn nghiên cӭu ghi tên gia nhұp ÿӇ trao ÿәi thông tin. ĈӃn năm 1984, mҥng ARPANӐT ÿѭӧc chia thành hai nhóm mҥng nhӓ hѫn là MILNET, dành cho quӕc phòng, và nhóm mҥng thӭ hai vүn gӑi là ARPANET, dành cho nghiên cӭu và phát triӇn. Hai nhóm này vүn có mӕi liên hӋ trao ÿәi dӳ liӋu Yӟi nhau qua giao thӭc TCP/IP và ÿѭӧc gӑi chung là Enternet. 0ҥng Internet ÿã và ÿang trӣ thành phѭѫng tiӋn trao ÿәi thông tin toàn cҫu, là phѭѫng thӭc thông tin nhanh vӟi lѭu lѭӧng truyӅn tҧi dӳ liӋu rҩt lӟn. Thông qua Internet mà các nhà nghiên cӭu khoa hӑc kӻ thuұt, các cѫ quan giáo dөc ÿào tҥo, các nhà doanh nghiӋp có thӇ trao ÿәi thông tin vӟi nhau, hoһc truy cұp thông tin
  20. - 14 - Fӫa nhau vӅ các công trình, các lƭnh vӵc nghiên cӭu mӟi nhҩt; vӅ các phѭѫng pháp, hình thӭc giáo dөc và ÿào tҥo, vӅ các thông tin kinh tӃ, thӏ trѭӡng giá cҧ mӝt cách nhanh chóng, thuұn tiӋn và dӉ dàng. 1.6.2 Cҩu trúc cӫa mҥng Internet 0ҥng Internet không phҧi mӝt mҥng ÿѫn mà là bao gӗm nhiӅu mҥng con (sub- network) ÿѭӧc kӃt nӕi vӟi nhau thông qua các cәng (gateway) nhѭ trên hình. Thuұt ngӳ mҥng con ӣÿây mang nghƭa mӝt ÿ˯n v͓ m̩ng hoàn ch͑nh trong hӋ thӕng mҥng Oӟn. Mҥng con hoàn toàn có thӇ là mӝt mҥng WAN vӟi quy mô quӕc gia, và có khҧ Qăng hoҥt ÿӝng ÿӝc lұp vӟi Internet. Do giao thӭc TCP/IP không phө thuӝc lӟp vұt lý, các mҥng con có thӇ sӱ dөng nhӳng công nghӋ ghép nӕi khác nhau (nhѭ Ӑthernet, X.25, ) mà vүn giao tiӃp ÿѭӧc vӟi nhau. Gateway groupOfName groupOfName s M¹ng 1 s2 M¹ng 3 Gateway Gateway groupOfName s2 M¹ng 4 groupOfName s M¹ng 2 groupOfName s2 M¹ng 5 Hình 1-7. Cҩu trúc cӫa mҥng Internet. Các cәng ÿѭӧc dùng ÿӇ nӕi các mҥng con tҥo thành mӝt mҥng lӟn. Có 2 cách kӃt nӕi vӟi Internet nhѭ sau : · Máy con nӕi trong mҥng LAN (hay WAN) và mҥng này nӕi vӟi Internet · Máy con nӕi ÿӃn mӝt trҥm cung cҩp dӏch vө Internet (Internet Service Provider), thông qua ÿó kӃt nӕi vӟi Internet. Trong hình trên, ta có thӇ thҩy các trҥm ISP lҥi kӃt nӕi vӟi Internet thông qua IAP (Internet Access Provider). Mӝt IAP có thӇ làm luôn chӭc năng cӫa ISP nhѭng ngѭӧc lҥi thì không.
  21. - 15 - Trôc chÝnh Internet Nhµ cung cÊp kh¶ n¨ng truy cËp Internet M¸y chñ IAP Nhµ cung cÊp M¸y chñ dÞch vô Internet ISP ISP M¸y chñ ISP Ng•êi dïng truy cËp trùc tiÕp Ng•êi dïng céng t¸c Ng•êi dïng truy cËp tõ xa (qua ®iÖn tho¹i, ®•êng thuª bao riªng ) Hình 1-8. Sѫÿӗ kӃt nӕi cӫa các trung tâm cung cҩp dӏch vө (ISP) 1.6.3 Các kiӃn trúc khác Level ISO ARPANET SNA DECNET 7 Application User End User Application 6 Presentation Telnet, FTP NAU Services 5 Session (none) Data Flow Control (none) Transmision Control 4 Transport Host - Host Network Services SRC to DESI - IMP 3 Network Path Control Transport 2 Datalink IMP - IMP Data Link Control Data Link Control 1 Physical Physical Physical Physical ARPANET: Advanced Research Projects Agency FTP: File Transfer Protocol SNA: System Network Architecture cña IBM IMP: Interface Message Procesor NAU: Network Addressable Unit Nguy͍n Ṱn Khôi, Khoa Công nghӋ Thông tin, Trѭӡng Ĉҥi hӑc Bách Khoa Ĉà Nҹng.
  22. - 16 - Ch˱˯ng 2 7ҪNG VҰT LÝ NhiӋm vө cӫa tҫng vұt lý là chuyӇn các bit tin tӯ máy này ÿӃn máy kia. Tӕc ÿӝ truyӅn tin phө thuӝc vào môi trѭӡng truyӅn tin. Tín hiӋu truyӅn có thӇӣ dҥng tѭѫng Wӵ (analog) hoһc ӣ dҥng sӕ (digital). Hѭӟng phát triӇn hiӋn nay : - TruyӅn tin bҵng cáp quang, bҵng vӋ tinh. - HӋ thӕng nӕi nhanh (Fast - Connect), hӋ thӕng chuyӇn mҥch gói - Mҥng thông tin sӕÿa dӏch vө (Integrated Services Digital Network) 2.1 Môi trѭӡng truyӅn tin 2.1.1 Phѭѫng tiӋn truyӅn 0өc ÿích lҳp ÿһt cáp là ÿҧm bҧo dung lѭӧng (tӕc ÿӝ) cҫn thiӃt cho các nhu cҫu truyӅn thông trong mҥng. HӋ thӕng cáp cҫn phҧi әn ÿӏnh. ĈӇÿҥt ÿѭӧc mөc tiêu này, ngѭӡi quҧn trӏ mҥng phҧi cân ÿӕi bӕn yӃu tӕ sau: - Tӕc ÿӝ truyӅn lӟn nhҩt cӫa hӋ thӕng cáp hiӋn hành, khҧ năng nâng cҩp. - Nhu cҫu vӅ tӕc ÿӝ truyӅn thông trong vòng 5-10 năm tӟi là bao nhiêu. - Chӑn trong sӕ nhӳng loҥi cáp ÿang có trên thӏ trѭӡng. - Chi phí ÿӇ lҳp ÿһt thêm cáp dӵ phòng. ViӋc kӃt nӕi vұt lý mӝt máy tính vào mҥng ÿѭӧc thӵc hiӋn bҵng cách cҳm mӝt card giao tiӃp mҥng NIC (Network Interface Card) vào khe cҳm cӫa máy tính và nӕi Yӟi cáp mҥng. Sau khi kӃt nӕi vұt lý ÿã hoàn tҩt, quҧn lý viӋc truyӅn tin giӳa các trҥm trên mҥng tuǤ thuӝc vào phҫn mӅm mҥng. NIC sӁ chuyӇn gói tín hiӋu vào mҥng LAN, gói tín hiӋu ÿѭӧc truyӅn ÿi nhѭ Pӝt dòng các bit dӳ liӋu thӇ hiӋn bҵng các biӃn thiên tín hiӋu ÿLӋn. Khi nó chҥy trong cáp dùng chung, mӑi trҥm gҳn vӟi cáp ÿӅu nhұn ÿѭӧc tín hiӋu này, NIC ӣ mӛi trҥm sӁ kiӇm tra ÿӏa chӍÿích trong tín hiӋu ÿҫu cӫa gói ÿӇ xác ÿӏnh ÿúng ÿӏa chӍ ÿӃn, khi gói tín hiӋu ÿi tӟi trҥm có ÿӏa chӍ cҫn ÿӃn, ÿích ӣ trҥm ÿó sӁ sao gói tín hiӋu Uӗi lҩy dӳ liӋu ra khӓi khung tin và ÿѭa vào máy tính. Có hai kӻ thuұt truyӅn tín hiӋu ÿã mã hóa lên mҥng : TruyӅn ӣ dҧi tҫn gӕc (baseband) và truyӅn ӣ dҧi tҫn rӝng (broadband). Ĉһc tính cӫa cáp bao gӗm sӵ nhҥy cҧm vӟi nhiӉu cӫa ÿLӋn, ÿӝ mӅm dҿo, khҧ Qăng uӕn nҳn ÿӇ lҳp ÿһt, cӵ ly truyӅn dӳ liӋu, tӕc ÿӝ truyӅn (Mbit/s). HiӋn nay, tӕc ÿӝ truyӅn dӳ liӋu trên các loҥi cáp biӃn ÿӝng tӯ 10Mbit/s ÿӃn 100Mbit/s và hѫn nӳa. Có 3 nhóm cáp chính ÿѭӧc dùng ÿӇ nӕi hҫu hӃt các mҥng :
  23. - 17 - - Cáp ÿӗng trөc (Coaxial) - Cáp xoҳn ÿôi (Twisted-Pair) : gӗm có cáp xoҳn ÿôi trҫn (Unshielded Twisted- Pair) và cáp xoҳn ÿôi có bӑc (Shielded Twisted-Pair). - Cáp sӧi quang (Fiber-Optic) 2.1.1.1 Card m̩ng Card mҥng còn ÿѭӧc gӑi là card giao tiӃp mҥng NIC (Network Interface Card) ÿѭӧc lҳp ÿһt trong mӛi máy tính trong mҥng cөc bӝ, Card này có nhiӋm Yө chuyӇn dӳ liӋu tӯ máy tính vào cáp Pҥng và ngѭӧc lҥi. Quá trình này chính là sӵ chuyӇn ÿәi tӯ tín hiӋu sӕ cӫa máy tính thành các tín hiӋu ÿLӋn hay quang ÿѭӧc truyӅn dүn trên cáp mҥng. Ĉӗng thӡi nó cNJng thӵc hiӋn chӭc năng tә Kӧp dӳ liӋu thành các gói và xác ÿӏnh nguӗn và ÿích cӫa gói. Hình 2-1. Card mҥng (NIC) · Các loҥi ÿҫu nӕi cho card mҥng : 0ӝt vài loҥi card mҥng có nhiӅu ÿҫu nӕi ÿӇ nӕi vӟi cáp mҥng, ÿӇ xác ÿӏnh ÿҫu nào dùng ta có thӇ thay ÿәi các jump hay công tҳc chuyӇn DIP ngay trên card mҥng hoһc sӱ dөng phҫn mӅm. - Mҥng thin Ethernet sӱ dөng các ÿҫu nӕi cáp ÿӗng trөc BNC (British Naval Connector) - Mҥng thicknet dùng giҳc nӕi AUI 15 chân ÿӇ cҳm vào ÿҫu DB15 cӫa card Pҥng. - Mҥng Ethernet twisted-pair (10 Base T) sӱ dөng ÿҫu nӕi RJ45. 2.1.1.2 Cáp ÿ͛ng trͭc Cáp ÿӗng trөc ÿѭӧc chӃ tҥo gӗm mӝt dây ÿӗng ӣ giӳa chҩt cách ÿLӋn, chung quanh chҩt cách ÿLӋn ÿѭӧc quán bҵng dây bӋn kim loҥi dùng làm dây ÿҩt. Giӳa dây ÿӗng dүn ÿLӋn và dây ÿҩt có mӝt lӟp cách ly, ngoài cùng là mӝt vӓ bӑc bҧo vӋ. Cáp ÿӗng trөc có hai loҥi : loҥi nhӓ (Thin) và loҥi to (Thick). Dây cáp ÿӗng trөc loҥi nhӓÿѭӧc thiӃt kӃÿӇ truyӅn tin cho băng tҫn cѫ bҧn (Base Band) hoһc băng Wҫn rӝng (broadband). Dây cáp loҥi to dùng cho ÿѭӡng xa, dây cáp nhӓ dùng cho ÿѭӡng gҫn, tӕc ÿӝ truyӅn tin qua cáp ÿӗng trөc có thӇÿҥt tӟi 35 Mbit/s.
  24. - 18 - 2.1.1.3 Cáp dây xo̷n (Twisted Pair) Cáp xoҳn gӗm hai sӧi dây ÿӗng ÿѭӧc xoҳn cách ÿLӋn vӟi nhau. NhiӅu ÿôi dây cáp xoҳn gӝp vӟi nhau và ÿѭӧc bӑc chung bӣi vӓ cáp hình thành cáp nhiӅu sӧi. Cáp này có ÿһc tính dӉ bӏ ҧnh hѭӣng cӫa nhiӉu ÿLӋn nên chӍ truyӅn dӳ liӋu ӣ cӵ ly khoҧng 100m (khoҧng 328 feet). Cáp xoҳn ÿôi có hai loҥi: cáp xoҳn ÿôi không bӑc (UTP) và cáp xoҳn ÿôi có bӑc (STP). Cáp xoҳn thѭӡng ÿѭӧc dùng trong hӋ thӕng ÿLӋn thoҥi ÿӇ truyӅn tín hiӋu tѭѫng Wӵ (analog) cNJng nhѭ tín hiӋu sӕ (digital). Trong khoҧng cách vài km thì không cҫn Eӝ khuyӃch ÿҥi và có tӕc ÿӝӣ mӭc megabit/giây. 2.1.1.4 Cáp quang (Fiber Optics) Khi các tín hiӋu sӕÿѭӧc ÿLӅu chӃ thành các tín hiӋu xung ánh sánh thì ÿѭӧc truyӅn tҧi qua cáp quang. Cáp sӧi quang bao gӗm mӝt sӧi thuӹ tinh cӵc mҧnh gӑi là lõi (core), ÿѭӧc bao bӑc bӣi mӝt lӟp thuӹ tinh ÿӗng tâm gӑi là lӟp vӓ bӑc hay còn Jӑi là lӟp phӫ (cladding). Ĉôi khi các sӧi ÿѭӧc làm bҵng chҩt dҿo. Chҩt dҿo dӉ lҳp ÿһt hѫn nhѭng không thӇ mang xung ánh sáng ÿi xa nhѭ thuӹ tinh. 0ӛi sӧi thuӹ tinh chӍ truyӅn tín hiӋu theo mӝt hѭӟng nhҩt ÿӏnh, do ÿó cáp có 2 Vӧi nҵm trong vӓ bӑc riêng biӋt : mӝt sӧi truyӅn và mӝt sӧi nhұn. Cáp sӧi quang có thӇ truyӅn tín hiӋu ÿi xa hѫn vӟi tӕc ÿӝ cӵc nhanh (theo lý thuyӃt cáp quang có thӇ truyӅn tín hiӋu vӟi tӕc ÿӝ tӕi ÿa 200.000Mbit/s). Cáp quang có dҧi thông lӟn hѫn cáp ÿӗng, ѭu ÿLӇm mҥnh cӫa cáp quang là khoҧng cách truyӅn dүn lӟn, giá rҿ, dung lѭӧng truyӅn cao. 2.1.1.5 V͏ tinh thông tin 9Ӌ tinh truyӅn thông (communication satellites) nhұn thông tin mһt ÿҩt, khuyӃch ÿҥi tín hiӋu thu ÿѭӧc và phát lҥi xuӕng mһt ÿҩt ӣ tҫn sӕ khác ÿӇ tránh giao thoa (interference) vӟi tín hiӋu thu ÿѭӧc. Các vӋ tinh có vai trò nhѭ nhӳng trҥm lһp tin giӳa các trҥm mһt ÿҩt vӟi nhau. Mӝt vӋ tinh ÿӅu phӫ sóng rҩt rӝng và có thӇ có nhiӅu trҥm mһt ÿҩt, thѭӡng hoҥt ÿӝng ӣ tҫn sӕ 12 - 14Ghz. TruyӅn tin qua vӋ tinh có dãi truyӅn rҩt rӝng, do ÿó nhӳng khoҧng cách xa (hàng trăm km) ÿѭӧc bҧo ÿҧm chҩt lѭӧng tin. Ngoài ra giá cӫa truyӅn vӋ tinh ÿang giҧm nhanh. 8ӹ ban kӻ thuұt ÿLӋn tӱ (IEEE) ÿӅ nghӏ dùng các tên sau ÿây ÿӇ chӍ 3 loҥi dây cáp dùng vӟi mҥng Ethernet chuҭn 802.3 : 1. Dây cáp ÿӗng trөc sӧi to (thick coax) gӑi là 10BASE5, có tӕc ÿӝ 10 Mbps, Wҫn sӕ cѫ sӣ, £ 500m.
  25. - 19 - 2. Dây cáp ÿӗng trөc sӧi nhӓ (thin coax) gӑi là 10BASE2, có tӕc ÿӝ 10 Mbps, Wҫn sӕ cѫ sӣ, £ 200m. 3. Dây cáp ÿôi xoҳn không vӓ bӑc (twisted pair) gӑi là 10BASET, có tӕc ÿӝ 10 Mbps, tҫn sӕ cѫ sӣ, sӱ dөng cáp sӧi xoҳn. 4. Dây cáp quang (Fiber Optic Inter-Repeater Link) gӑi là FOIRL . 2.1.2 Các thông sӕ cѫ bҧn cӫa môi trѭӡng truyӅn tin 2.1.2.1 Ĉ͡ suy gi̫m Tín hiӋu trên ÿѭӡng dây bӏ suy giҧm trong quá trình truyӅn tin. ĈӇ khҳc phөc ta dùng các bӝ khuyӃch ÿҥi (amplifiers). Ĉӝ suy giҧm ÿѭӧc tính bҵng ÿѫn vӏ decibel. NӃu ÿLӋn thӃ ban ÿҫu là V1 và sau ÿó giҧm xuӕng V2 thì sӕ decibel cӫa dӝ suy giҧm ÿѭӧc ÿӏnh nghƭa nhѭ sau: V1 S (decibel) = 20 log10 V2 2.1.2.2 Ĉ͡ nhi͍u ĈLӋn tӯ trѭӡng trong môi trѭӡng truyӅn tin gây nhiӉu cho các tín hiӋu mang thông tin. ĈӇ khҳc phөc ta dùng các bӝ lӑc nhiӉu (filters). ĈӇÿһc trѭng ÿӝ nhiӉu trên ÿѭӡng dây, ta dùng tӍ sӕ tҫn sӕ tín hiӋu/tҥp âm (Signal/Noise - S/N) : S SN(decibel) = 10log (S : Signal; N : Noise) 10 N 2.1.2.3 T͙c ÿ͡ truy͉n æ S ö C = B log 2 ç1+ ÷bit / s è N ø Trong ÿó B là ÿӝ rӝng dҧi tҫn tính bҵng Hz. C là tӕc ÿӝ tính bҵng bit/giây (b/s). NӃu Pҥng ÿLӋn thoҥi có dҧi tҫn 3000Hz, tӍ sӕ S/N = 20dB thì tӕc ÿӝ truyӅn cӵc ÿҥi là : S S S æ S ö = 10log10 = 20 ® = 100 C = B log 2 ç1+ ÷ = 3000 ´ log 2 (1+100) = 19963b / s N N N è N ø Các tín hiӋu trên kênh truyӅn có thӇ là tín hiӋu tѭѫng tӵ hoһc tín hiӋu sӕ và Wѭѫng ӭng sӁ tҥo thành kênh tѭѫng tӵ hoһc kênh sӕ. 2.2 Chuҭn giao diӋn 2.2.1 Modem Modem là bӝÿLӅu chӃ và giҧi ÿLӅu chӃ biӃn ÿәi các tín hiӋu sӕ thành các tín hiӋu tѭѫng tӵ và ngѭӧc lҥi trên mҥng ÿLӋn thoҥi.
  26. - 20 - ĈL͋m A Ĉ̯u cu͙i Ĉ̯u cu͙i DCE ĈL͋m B s͙ li͏u truyÒn M¹ng tin CPU UART MODEM tho¹i c«ng MODEM UART CPU M céng B͡ x͵ lý B͡ÿ͏m tin DTE Hình 2-2. Sѫÿӗ truyӅn tin giӳa hai ÿLӇm A và B. Tín hiӋu sӕ tӯ máy tính ÿӃn modem, ÿѭӧc modem biӃn ÿәi thành tín hiӋu Wѭѫng tӵÿӇ có thӇÿi qua mҥng ÿLӋn thoҥi. Tín hiӋu này ÿӃn modem ӣÿLӇm B ÿѭӧc biӃn ÿәi ngѭӧc lҥi thành tín hiӋu sӕÿѭa vào máy tính ӣ B. Các kӻ thuұt ÿLӅu chӃ cѫ bҧn là ÿLӅu chӃ biên ÿӝ AM, ÿLӅu chӃ tҫn sӕ FM, ÿLӅu chӃ pha PM . - ĈLӅu chӃ biên ÿӝ : Các tín hiӋu 1 và 0 ÿѭӧc phân biӋt bӣi biên ÿӝ, còn tҫn sӕ Fӫa tín hiӋu là giӕng nhau. ĈLӅu chӃ biên ÿӝÿӇ thӵc hiӋn nhѭng dӉ bӏ nhiӉu. - ĈLӅu chӃ tҫn sӕ : Các tín hiӋu 1 và 0 ÿѭӧc phân biӋt bӣi tҫn sӕ, còn biên ÿӝ các tín hiӋu giӕng nhau. .ӻ thuұt ÿLӅu tҫn phӭc tҥp hѫn nhѭng tính chӕng nhiӉu cao. - ĈLӅu chӃ theo pha : Các tín hiӋu 1 và 0 ÿѭӧc phân biӋt bӣi các pha cӫa dao ÿӝng, còn biên ÿӝ và tҫn sӕ cӫa các tín hiӋu giӕng nhau. ĈLӅu pha cNJng phӭc Wҥp nhѭng ít bӏ nhiӉu. ĈӇ tăng tӕc ÿӝ truyӅn tin ngѭӡi ta kӃt hӧp ÿLӅu pha vӟi ÿLӅu biên gӑi là ÿLӅu pha biên. HiӋn nay có rҩt nhiӅu loҥi modem hiӋn ÿҥi tӯ loҥi thҩp: 300, 600, 1200, 2400 bit/s, ÿӃn loҥi 9600 bit/s. Vӟi tӕc ÿӝ truyӅn tѭѫng ÿӕi cao trên ÿѭӡng truyӅn băng Kҽp (băng thoҥi) nên ÿòi hӓi nhӳng phѭѫng pháp ÿLӅu biên phӭc tҥp. Các ph˱˯ng thͱc truy͉n dͷ li͏u giӳa hai ÿLӇm có thӇ là: - Mӝt chiӅu ÿѫn (simplex) - Hai chiӅu luân phiên (half - duplex) - Hai chiӅu ÿҫy ÿӫ (duplex) TruyӅn mӝt chiӅu ÿѫn chӍ cho phép truyӅn mӝt hѭӟng. TruyӅn hai chiӅu luân phiên cho phép truyӅn hai hѭӟng, nhѭng mӛi thӡi ÿLӇm chӍ có mӝt hѭӟng ÿѭӧc truyӅn, sau ÿó phҧi thӵc hiӋn chuyӇn mҥch ÿӇ truyӅn ngѭӧc lҥi. TruyӅn hai chiӅu ÿҫy ÿӫ có thӇ nhұn hoһc phát cùng mӝt lúc. Các modem hiӋn nay ÿӅu có thӇ hoҥt ÿӝng ӣ hai chӃÿӝ bán song công và song công.
  27. - 21 - 2.2.2 DTE và DCE Trѭӟc khi nghiên cӭu các chuҭn cho giao diӋn tҫng Vұt lý, chúng ta có hai khái niӋm mӟi : ÿó là DTE và DCE. - DTE (Data Terminal Equipment - Ĉҫu cuӕi sӕ liӋu) : là khái niӋm ÿѭӧc sӱ Gөng ÿӇ chӍ các máy mà ngѭӡi sӱ dөng bình thѭӡng thao tác trӵc tiӃp lên ÿó. Các máy này có thӇ là máy tính hay trҥm cuӕi. - DCE (Data Communication Equipment - Ĉҫu cuӕi truyӅn) : là khái niӋm chӍ các thiӃt bӏ cuӕi kênh dӳ liӋu có chӭc năng nӕi các DTE vӟi các ÿѭӡng truyӅn Yұt lý và chuyӇn ÿәi dӳ liӋu. DCE có thӇ là các Modem, Tranducer, Multiplexer ISO qui ÿӏnh các chuҭn quy ѭӟc phѭѫng thӭc ghép nӕi giӳa ÿҫu cuӕi sӕ liӋu DTE và ÿҫu cuӕi truyӅn DCE. 2.2.3 Chuҭn RS-232C Ĉҫu nhӳng năm 50, chuҭn RS-232(Recommended Standard 232C, cӫa EIA) ÿѭӧc phát triӇn ÿӇ truyӅn tin giӳa các thiӃt bӏÿҫu cuӕi dӳ liӋu. Chuҭn này hiӋn nay ÿang ÿѭӧc sӱ dөng, nó chính là các cәng COM1, COM2 trên các máy PC. · Ph̯n c˯ h͕c : là mӝt bӝ có 25 chân ÿӝ rӝng tính ӣ giӳa là 47,05mm ± 13 hàng trên ÿánh sӕ 1 ¸ 13 (trái qua phҧi) hàng dѭӟi 14 ¸ 25 (trái qua phҧi). · Ph̯n ÿL͏n : gӗm qui ѭӟc logic 1 + 3V. 7ӕc ÿӝ truyӅn cho phép 20 kbps qua dây cáp 15m (thѭӡng là 9,6 kbps) 7ӯ năm 1987, RS-232-C ÿã ÿѭӧc sӱa ÿәi và ÿһt tên lҥi là EIA-232-D. Ngoài ra còn có mӝt sӕ chuҭn mӣ rӝng khác nhѭ RS-422-A, RS-423-A RS-449, các khuyӃn nghӏ loҥi X cӫa CCITT nhѭ X21. . Mһc dҫu RS-232-C vүn là chuҭn thông Gөng nhҩt cho giao diӋn DTE/DCE nhѭng các chuҭn mӟi nói trên ÿѭӧc áp dөng phә biӃn hiӋn nay. Ĉӕi vӟi các máy tính, thông thѭӡng ngѭӡi ta sӱ dөng hai cәng COM1, COM2 ÿӇ N͇t n͙i tr͹c ti͇p. Cәng COM1 có ÿӏa chӍ vào/ra là 3F8_3FF hex và ngҳt là IRQ4, Fәng COM2 có ÿӏa chӍ vào/ra là 2F8_2FF hex và ngҳt là IRQ3. Các chân cҳm cӫa hai cәng cNJng ÿѭӧc chuҭn hóa ÿӇ tiӋn lӧi hѫn cho viӋc sӱ dөng.
  28. - 22 - Ch˱˯ng 3 7ҪNG LIÊN KӂT DӲ LIӊU 3.1 Chӭc năng 7ҫng liên kӃt dӳ liӋu thӵc hiӋn các công viӋc chính nhѭ sau : - Ĉӏnh danh các thiӃt bӏ trên mҥng, cҩu hình logic cӫa mҥng. - ĈLӅu khiӇn luӗng dӳ liӋu và viӋc truy nhұp ӣ tҫng vұt lý. - Phát hiӋn và chӍnh sӱa các lӛi xuҩt hiӋn trong quá trình truyӅn dӳ liӋu. Chӭc năng chính cӫa tҫng LKDL là tách rӡi các khung thành các bít ÿӇ truyӅn ÿi và kiӃn tҥo các khung (frames) tӯ các dòng bít nhұn ÿѭӧc. 7ҫng LKDL nghiên cӭu các thuұt toán thӵc hiӋn thông tin hiӋu suҩt, tin cұy giӳa hai máy cҥnh nhau ӣ tҫng 2. Ĉѭa ra các thӫ tөc truyӅn tin có lѭu ý ÿӃn lӛi có thӇ xҭy ra do nhiӉu trên ÿѭӡng dây, sӵ trӉ do lan truyӅn. Thông thѭӡng, tҫng LKDL có liên quan ÿӃn nhiӉu cӫa tín hiӋu cӫa phѭѫng tiӋn truyӅn vұt lý, cho dù là truyӅn qua dây ÿӗng, cáp quang hay truyӅn thông qua sóng ngҳn. NhiӉu là mӝt vҩn ÿӅ rҩt thông thѭӡng và có thӇ do rҩt nhiӅu nguӗn khác nhau, trong ÿó có cҧ nhiӉu cӫa các tia vNJ trө, nhiӉu do tҥp âm cӫa khí quyӇn và tӯ các nguӗn khác nhau. 3.2 Các vҩn ÿӅ cӫa tҫng liên kӃt dӳ liӋu 3.2.1 Cung cҩp dӏch vө cho tҫng mҥng 7ҫng 2 chuyӇn dӳ liӋu tӯ mӭc 3 ӣ máy nguӗn tӟi mӭc 3 ӣ máy nhұn. . . . . . . . . Ĉɉ͝ng s͑ liʄu ɠo Ĉɉ͝ng s͑ liʄu thͱc (Virtual Communication) (Actual Communication) Hình 3-1. ÿѭӡng truyӅn dӳ liӋu trong tҫng LKDL. Các dӏch vө tҫng 2 có thӇ là: 1. Dӏch vө không kӃt nӕi, không biên nhұn (Unacknowledged Connectionless Service) 2. Dӏch vө không kӃt nӕi, có biên nhұn (Acknowledged Connectionless Service) 3. Dӏch vө có kӃt nӕi (Connection Oriented Service)
  29. - 23 - 'ӏch vө kӃt nӕi có hѭӟng có 3 giai ÿRҥn: N͇t n͙i, truy͉n s͙ li͏u, tách b͗ liên N͇t (kӃt thúc) : CONNECT, DATA, DISCONNECT. TruyӅn tin giӳa 2 tҫng kӅ nhau dùng các hàm dӏch vө nguyên thӫy (request, indication, response và confirm). 'ӏch vө không kӃt nӕi ÿѭӧc thӇ hiӋn bҵng mӝt bѭӟc duy nhҩt là truyӅn tin, không cҫn thiӃt lұp liên kӃt logic. Các ÿѫn vӏ dӳ liӋu truyӅn ÿӝc lұp vӟi nhau. 3.2.2 Khung tin - Nhұn biӃt gói tin ĈӇ cung cҩp dӏch vө cho tҫng mҥng, tҫng LKDL phҧi dùng dӏch vөÿѭӧc cung Fҩp tӯ tҫng Vұt lý. Tҫng Vұt lý tiӃp nhұn dòng bít và giao cho nѫi nhұn. Dòng bit này có thӇ có lӛi. Tҫng LKDL sӁ kiӇm tra và nӃu cҫn sӁ sӱa lӛi. 7ҫng LKDL tách dòng bit thành các khung tin (frame) và tính thông sӕ kiӇm tra tәng (checksum) cho mӛi khung tin này, nӃu kӃt quҧ tính ÿѭӧc khác vӟi checksum chӭa trong khung tin, nghƭa là có lӛi và khi ÿó lӛi sӁÿѭӧc thông báo cho Qѫi gӱi. Muӕn tách các khung tin, có thӇ chèn các ÿRҥn phân cách (timegaps) vào giӳa các khung tin, giӕng nhѭ khoҧng trӕng (space) giӳa các tӯ trong văn bҧn. Nhѭng ÿLӅu này khó thӵc hiӋn nên ngѭӡi ta thѭӡng dùng các phѭѫng pháp sau : · ĈӃm sӕ ký tӵ : HiӋn nay ít ÿѭӧc dùng, vì tӯÿӃm cNJng bӏ lӛi khi truyӅn. · Dùng ký tӵ bҳt ÿҫu (STX) và kӃt thúc (ETX) vӟi ký tӵÿӋm (DLE). · Dùng các cӡ (flags) ÿánh dҩu bҳt ÿҫu và kӃt thúc vӟi các bit ÿӋm. 3.2.3 KiӇm tra lӛi Các cách ÿӇ kiӇm tra lӛi trong quá trình truyӅn : - Dùng thông sӕ trҧ lӡi có biên nhұn (ACK) hoһc không biên nhұn (NAK) ÿӇ biӃt ÿã nhұn ÿúng bҧn tin hay phҧi phát lҥi. - Dùng bӝÿӏnh thӡi gian, nӃu quá thӡi gian quy ÿӏnh không có trҧ lӡi nghƭa là Eҧn tin chѭa nhұn ÿѭӧc. - Dùng phѭѫng pháp ÿánh sӕ thӭ tӵ các khung tin (frame) ÿѭӧc gӱi ÿi. Quá trình kiӇm tra lӛi ÿӗng thӡi vӟi quҧn lý thӡi gian và sӕ thӭ tӵ cӫa các khung tin nhҵm bҧo ÿҧm mӛi khung tin chӍ nhұn ÿѭӧc mӝt lҫn duy nhҩt. Ĉây là chӭc năng quan trӑng cӫa tҫng LKDL. 3.2.4 ĈLӅu khiӇn luӗng dӳ liӋu Trong quá trình truyӅn dӳ liӋu, nӃu tӕc ÿӝ bên phát nhanh hѫn bên thu thì xҧy ra hiӋn tѭӧng mҩt tin do không nhұn kӏp. Vì vұy cҫn phҧi ÿLӅu khiӇn luӗng truyӅn
  30. - 24 - (flow control ) ÿӇ quá trình thu phát ÿѭӧc phӕi hӧp nhӏp nhàng và ÿӗng bӝ vӟi nhau. Chӭc năng có tҥi mӝt vài cҩp giao thӭc, kӇ cҧ tҫng con LLC. Các giao thӭc phҧi chӭa các quy tҳc xác ÿӏnh rõ khi nào nѫi gӣi có thӇ phát các khung tin kӃ tiӃp. 3.2.5 Quҧn lý liên kӃt 0ӝt chӭc năng khác cӫa tҫng LKDL là quҧn lý các kӃt nӕi nhѭ tách, nӕi, ÿánh Vӕ khung tin, bҳt ÿҫu lҥi khi lӛi, quҧn lý các thiӃt bӏÿҫu cuӕi thӭ cҩp hoһc sѫ cҩp Eҵng khung tin thăm dò (poll). 3.2.6 Nén dӳ liӋu khi truyӅn Nén dӳ liӋu là mӝt vҩn ÿӅ quan trӑng ÿѫn vӏ viӋc truyӅn dӳ liӋu trên mҥng. VӅ Fѫ bҧn, nén dӳ liӋu là ép chúng lҥi ÿӇÿӥ tӕn chӛ khi lѭu trӳ trên ÿƭa và ÿӥ tӕn thӡi gian khi truyӅn trên ÿѭӡng dây. Thӵc tӃ, các dӳ liӋu sӕ chӭa nhiӅu ÿRҥn lһp ÿi lһp Oҥi, nén dӳ liӋu sӁ thay thӃ các thông tin lһp lҥi bҵng mӝt ký hiӋu hoһc mӝt ÿRҥn mã ÿӇ rút ngҳn ÿӝ dài cӫa tұp tin. Các kӻ thuұt nén dӳ liӋu cѫ sӣ bao gӗm : - Null compression : Thay thӃ mӝt dãy các dҩu cách bҵng mӝt mã nén và mӝt giá trӏ sӕ lѭӧng các dҩu cách. - Run-length compression : Mӣ rӝng kӻ thuұt trên bҵng cách nén bҩt kǤ mӝt dãy nào có tӯ 4 ký tӵ lһp. Các ký tӵ này ÿѭӧc thay thӃ bҵng mӝt mã nén, là mӝt trong các ký tӵ này, và mӝt giá trӏ bҵng ÿúng sӕ lҫn lһp. - Keyword encoding : Tҥo ra mӝt bҧng mã cho các tӯ hoһc các cһp ký tӵ thѭӡng xuyên xuҩt hiӋn và thay thӃ. - Ph˱˯ng pháp th͙ng kê Huffman : Kӻ thuұt nén này giҧ thiӃt rҵng sӵ phân bӕ Fӫa các ký tӵ trong dӳ liӋu là không ÿӗng nhҩt. Tӭc là mӝt sӕ ký tӵ xuҩt hiӋn nhiӅu hѫn các ký tӵ khác. Ký tӵ nào càng xuҩt hiӋn nhiӅu thì càng ít tӕn bit ÿӇ mã hóa nó. Mӝt bҧng ÿѭӧc tҥo ra ÿӇ ghi lҥi lѭӧc ÿӗ mã hóa và bҧng này có thӇ chuyӇn cho modem nhұn ÿӇ nó biӃn ÿәi trӣ lҥi các ký tӵÿã mã hóa. - Ngoài ra còn mӝt thuұt toán nén nӳa ÿѭӧc gӑi là nén ngүu nhiên. Thuұt toán này ÿѭӧc sӱ dөng trong mӝt chuҭn nén dӳ liӋu V.24bits 3.3 Phát hiӋn và hiӋu chӍnh lӛi Trong khi truyӅn ÿi mӝt byte trong hӋ thӕng máy tính thì khҧ năng xҧy ra mӝt Oӛi do hӓng hóc ӣ phҫn nào ÿó hoһc do nhiӉu gây nên là khá lӟn. Các kênh vào-ra thѭӡng xҭy ra nhiӅu lӛi, ÿһc biӋt là khi truyӅn sӕ liӋu. Phҫn lӟn các hӋ thӕng ÿӅu có các phѭѫng pháp phát hiӋn và sau ÿó sӱa lӛi. Quá trình sӱa lӛi thѭӡng khó hѫn rҩt nhiӅu so vӟi phát hiӋn lӛi. Có thӇ chia phѭѫng pháp xӱ lý lӛi ra làm hai nhóm:
  31. - 25 - - Phát hiӋn lӛi và thông báo cho bên phát biӃt ÿӇ phát lҥi tin. - Phát hiӋn lӛi và tӵ sӱa. 3.3.1 Phѭѫng pháp bit chҹn lҿ (Parity) Ĉây là phѭѫng pháp thѭӡng dùng nhҩt ÿӇ phát hiӋn lӛi. Bҵng cách thêm 1 bit ÿѭӧc gӑi là bit chҹn lҿ) vào tӯ nhӏ phân phө thuӝc vào tәng sӕ các bit 1 trong mӝt Wӯ là mӝt sӕ chҷn hay lҿ, và nhӡ vào phép toán logic XOR, ta sӁ biӃt ÿѭӧc bit thêm vào ÿó là bit chҹn hay bit lҿ. 0ҥch kiӇm tra sӁ xác ÿӏnh các sӕ bit 1 có ÿúng tính chҷn lҿ hay không. Phѭѫng pháp tѭѫng ÿӕi ÿѫn giҧn và có hai cách nhѭ sau : · KiӇm tra ngang (VRC - Vertical Redundancy Checking) : Thêm mӝt bit chҹn Oҿ vào mӛi byte ÿӇ phát hiӋn lӛi. Cách này làm mҩt ÿi khoҧng 12,5% dung Oѭӧng bҧn tin. ĈӇ khҳc phөc ta có thӇ dùng phép kiӇm tra tәng các byte. · KiӇm tra dӑc (LRC - Longitudinal Redundancy Checking) : lӛi ÿѭӧc phát hiӋn trong các khӕi byte thay cho viӋc tìm lӛi trong tӯng byte. Trong phѭѫng pháp này ngѭӡi ta thêm mӛi khӕi 1 byte ͧ cu͙i, byte này mang các thông tin YӅ tính chҩt ÿһc thù cӫa khӕi (Characteristic Redundancy Checking - CRC). Byte này ÿѫn giҧn có thӇ tính bҵng phép logic XOR cӫa tҩt cҧ các byte trong khӕi hoһc tính theo ÿa thӭc chuҭn ÿӇÿѭӧc FCS. Ví dͭ : 9ʈ trí bit trong Kh͑i ký tͱ truyɾn ÿi LRC ký tͱ A S C I I 0 1 1 1 1 1 1 1 0 0 0 0 0 0 2 0 1 0 0 0 1 3 0 0 0 1 1 0 4 0 0 0 0 0 0 5 0 1 1 0 0 0 6 1 1 1 1 1 1 VRC 0 0 1 1 1 1 KiӇm soát lӛi 2 chiӅu : VRC-LRC. Bên nhұn sӁ kiӇm tra parity theo cҧ hai chiӅu ÿӇ phát hiӋn và ÿӏnh vӏ lӛi cho Wӯng ký tӵ. ( 1 Å 1 = 0 0 Å 0 = 0 1 Å 0 = 0 0 Å 1 = 1 ) 3.3.2 Tính theo ÿa thӭc chuҭn Cách tính check sum nhѭ sau : - Giҧ sӱ ta nhұn ÿѭӧc bҧn tin M(x).
  32. - 26 - - NӃu ÿa thӭc chuҭn G(x) có bұc là r, ta bә sung thêm r bit 0 vào cuӕi bҧn tin và ÿѭӧc m+r bit tѭѫng ӭng ÿa thӭc xrM(x). - Chia xrM(x) theo module 2 cho G(x). KӃt quҧ ta ÿѭӧc sӕ dѭ T(x) là checksum ÿѭӧc phát ÿi. Các ÿa thӭc chuҭn thѭӡng ÿѭӧc dùng ÿӇ tính biӃn kiӇm tra tәng là : CRC-12 = x12 + x11 + x3 + x2 + x + 1 (dùng cho ký tӵ 6 bit) CRC-16 = x16 + x15 + x2 + 1 (dùng cho ký tӵ 8 bit) CRC-CCTTT= x16 + x12 x5 + 1 (dùng cho ký tӵ 8 bit) Ví dͭ Khung tin ban ÿҫu 1101011011, G(x) = x4 + x + 1, vұy r = 4, chuӛi bit thêm : 10011. Ta có xrM(x) = 1101011011 0000. Chia xrM(x) theo module 2 cho G(x), ta ÿѭӧc thông sӕ kiӇm tra tәng T(x) = 1110 11010¶¶1011 0¶00¶¶ Å 10011 010011 10011 0000010110 10011 0010100 10011 001110 ® S͑ dɉ là 1110 Khung tin ÿѭӧc truyӅn ÿi: 1101011011 1110 3.3.3 Mã sӱa sai ĈӇ sӱa sai mӝt bit, ta dùng tұp mã Hamming dӵa trên các "bit chҹn lҿ" ÿѭӧc Uҧi vào các bit sӕ liӋu trong tӯng byte theo nguyên lý cân bҵng chҹn lҿÿӇ chӍ ra các bit lӛi. 1Ӄu trong bҧn tin có k bit và sӕ "bit chҹn lҿ" là r, thì sӕ bit tin và "bit chҹn lҿ" phát ÿi sӁ là n=k+r. r bit kiӇm tra luôn các vӏ trí 1, 2, 4, 8, , 2r-1 và ÿѭӧc tҥo bӣi Fӝng module 2 giá trӏ nhӏ phân cӫa các vӏ trí có bit ‘1’ cӫa tӯ mã. Vì các bit kiӇm tra chiӃm vӏ trí 2i vӟi i = 0, 1, 2, , r-1 nên ÿӝ dài cӵc ÿҥi cӫa các tӯ mã Hamming là n £ 2r - 1 và tӯ dãy sӕ cӵc ÿҥi cӫa các bit tin ÿѭӧc bҧo vӋ là : k £ (2r - 1 - r). Tӯÿây ta xác ÿӏnh ÿѭӧc r. Ví dͭ: Bҧn tin 11 bit (10101011001) ÿѭӧc bҧo vӋ bӣi mã Hamming. 7ӯÿLӅu kiӋn 11 £ 2’ - 1-r, ta cҫn 4 bit kiӇm tra (r =4) ÿӇ tҥo mã Hamming (n=11+4=15) 1 0 1 0 1 0 1 C 1 0 0 C 1 C C 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 Các bít kiӇm tra C ÿѭӧc tính nhѭ sau:
  33. - 27 - VÞ trÝ bit 1 Gi¸ trÞ nhÞ ph©n NÕu b¶n tin nhËn ®-îc lµ: 15 1111 1 1 1 1 1 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 13 1101 5 4 3 2 1 0 11 1011 1 0 1 0 0 0 1 0 1 0 0 1 1 0 0 9 1001 • bit error 0111 9ʈ trí bit 1 Giá trʈ nhʈ phân 7 1101 15 1111 -> TËp m· c¸c bit kiÓm tra Hamming: 0100 13 1101 Tõ m· Hamming: 101010101001100 9 1001 7 0111 4 0100 3 0011 1011 (11) ® VÞ trÝ sai ë bit 11 3.4 Thӫ tөc liên kӃt dӳ liӋu cѫ bҧn ĈӇ truyӅn tin có ÿӝ tin cұy cao ta dùng dӏch vө liên kӃt (Connection Oriented Service). Ví dө máy A gӱi sӕ liӋu cho máy B, khi tҫng 2 ÿã ÿѭӧc nӕi, sӕ liӋu tӯ tҫng 3 máy A chuyӇn xuӕng tҫng 2 nhӡ chѭѫng trình con “FromNetworkLayer”. Tҫng 2 Eә sung phҫn ÿҫu thông tin ÿLӅu khiӇn và tính cӡ kiӇm tra tәng (FCS). Thông tin Khung tin (Frame) = Ĉɤu tin (Header) FCS (Information) Khung tin ÿѭӧc phát sang tҫng 2 máy B nhӡ chѭѫng trình con ToPhysicalLayer. Máy B ÿӧi tin bҵng chѭѫng trình con Procedure CallWait(Event). Khi khung tin tӟi bên nhұn, máy B tính cӡ kiӇm tra tәng, nӃu không ÿúng cӡ sӁ báo event = CKsumErr, nӃu khung tin ÿúng nó báo event=FrameArrival và thu nhұn khung tin Wӯ tҫng Vұt lý nhӡ chѭѫng trình con FromPhysicalLayer. Sau ÿó ÿҫu tin chӭa các thông tin ÿLӅu khiӇn (header) sӁÿѭӧc kiӇm tra và nӃu Wҩt cҧ ÿӅu ÿúng cҧ, phҫn sӕ liӋu ÿѭӧc chuyӇn lên tҫng 3 nhӡ chѭѫng trình con ToNetworkLayer. · Giao thӭc ÿѫn công vӟi kênh không lӛi và không chӡ : Trong giao thӭc này do tin chӍ truyӅn theo mӝt hѭӟng, ÿѭӡng kênh không có lӛi nên sӕ liӋu luôn Vҹn sàng không phҧi chӡ. · Giao thӭc ÿѫn công vӟi kênh không lӛi và phҧi ÿӧi : Bên thu bӝ nhӟ hҥn chӃ và tӕc ÿӝ vұt lý hӳu hҥn, do ÿó bên phát phҧi chӡ.
  34. - 28 - 3.4.1 Giao thӭc ÿѫn công vӟi kênh có lӛi · Bên nh̵n Khi nào ÿѭӡng kênh có lӛi, bên nhұn sӁ chӍ gӱi tín hiӋu biên nhұn nӃu gói tin nhұn ÿѭӧc là ÿúng, nӃu gói tin nhұn ÿѭӧc là sai thì sӁ bӏ bӓÿi. Quá thӡi hҥn qui ÿӏnh, bên phát sӁ gӱi lҥi gói tin. Quá trình này lһp lҥi cho ÿӃn khi nhұn ÿѭӧc gói tin ÿúng. Trong trѭӡng hӧp này, tҫng 3 ӣ máy B không biӃt ÿѭӧc gói tin bӏ mҩt hay nhұn hai lҫn, tҫng 2 phҧi nhұn biӃt ÿѭӧc ÿLӅu này. Có thӇ xҧy ra các trѭӡng hӧp : - Tҫng 3 ӣ máy A gӱi gói tin X xuӕng tҫng 2 cӫa nó và phát ÿi. - Máy B nhұn ÿѭӧc và trҧ lӡi bҵng tín hiӋu biên nhұn ACK. - Tín hiӋu biên nhұn bӏ mҩt trên ÿѭӡng ÿi. - Quá thӡi gian qui ÿӏnh mà máy A không nhұn ÿѭӧc tín hiӋu biên nhұn, nó sӁ phát lҥi gói tin X. Dүn ÿӃn máy B nhұn ÿѭӧc hai gói tin X ĈӇ giҧi quyӃt vҩn ÿӅ này ngѭӡi ta ÿánh dҩu gói tin gӱi ÿi và bên nhұn gӱi tín hiӋu cho biӃt ÿã nhұn gói tin sӕ mҩy. · Bên phát Bên phát sau khi phát gói tin, có 3 khҧ năng xҧy ra: nhұn ÿѭӧc tín hiӋu biên nhұn ÿúng, tín hiӋu biên nhұn bӏ mҩt hoһc quá thӡi gian mà chѭa nhұn ÿѭӧc trҧ lӡi. 1Ӄu tín hiӋu biên nhұn ÿúng, máy A nhұn tiӃp gói tin tӯ tҫng mҥng ÿһt vào vùng ÿӋm (buffer), xoá gói tin trѭӟc, tăng sӕ thӭ tӵ gói tin phát. NӃu tín hiӋu biên nhұn bӏ Pҩt hoһc ÿã quá thӡi gian mà chѭa nhұn ÿѭӧc thì phát lҥi gói tin vӟi sӕ thӭ tӵ gói tin không thay ÿәi. Bên nhұn nӃu nhұn ÿúng gói tin thì tiӃp nhұn và chuyӇn ÿӃn tҫng mҥng và phát tín hiӋu biên nhұn. NӃu gói tin sai hoһc nhұn 2 lҫn thì không ÿѭӧc chuyӇn lên Wҫng mҥng. 3.5 ĈLӅu khiӇn dòng truyӅn ĈӇ tұn dөng ÿѭӡng dây, các tín hiӋu biên nhұn (ACK ) ÿѭӧc ghép cùng vӟi gói tin. Khi gói tin ÿӃn, thay cho viӋc trҧ lӡi ngay tín hiӋu biên nhұn, bên thu nhұn tiӃp gói tin tӯ tҫng mҥng ÿӇ ghép cùng cùng tín hiӋu biên nhұn và gӱi trҧ lӡi. Kӻ thuұt này ÿѭӧc gӑi là Piggybacking (ghép thêm). Ѭu ÿLӇm cӫa phѭѫng pháp này là tұn dөng ÿѭӡng kênh. NӃu quá thӡi gian (vài ms) mà không có gói tin mӟi thì bên thu cNJng phҧi trҧ lӡi tín hiӋu biên nhұn ÿӇ bên phát không phҧi phát lҥi gói tin cNJ.
  35. - 29 - ĈӇ tұn dөng ÿѭӡng kênh, bên phát và bên thu phҧi ÿӗng bӝ ÿӇ bên thu kӏp nhұn các gói tin và bên phát cNJng không lãng phí ÿѭӡng truyӅn, ngѭӡi ta dùng cѫ chӃ cӱa sә trѭӧt (sliding windows). Cӱa sә mӣ to thì sӕ gói tin ÿѭa lên ÿѭӡng kênh nhiӅu hѫn(tӕc ÿӝ nhanh), cӱa sә mӣ bé thì sӕ gói tin ÿѭa lên ÿѭӡng kênh ít lҥi (tӕc ÿӝ chұm lҥi). Tѭѫng tӵ nhѭ cӱa chҳn ÿұp nѭӟc. 3.5.1 Cѫ chӃ cӱa sә Ngѭӡi ta dùng sӕ bit ÿӇÿһc trѭng cho ÿӝ rӝng cӵc ÿҥi cӫa cӱa sә. Trong thӫ Wөc này, mӛi gói tin ÿi sӁÿѭӧc ÿánh sӕ tӯ 0 ÿӃn Max (Max là 2n - 1) thông qua mӝt dãy gӗm các sӕ 0, 1. Chҷng hҥn cӱa sә 3 bit sӁ quҧn lý các gói tin có sӕ tӯ 0 ®7. Ta có thӇ dùng n tuǤ ý. Danh sách các gói tin gӱi ÿi giӳ trong cӱa sә phát. Danh sách các gói tin nhұn ÿѭӧc giӳ trong cӱa sә nhұn. Cӱa sә phát và nhұn không bҳt buӝc phҧi có kých thѭӟc, giӟi hҥn trên và dѭӟi giӕng nhau. 0һc dҫu thӫ tөc này cho phép tҫng liên kӃt dӳ liӋu linh hoҥt hѫn vӅ thӭ tӵ gӣi, nhұn gӟi tin nhѭng nó yêu cҫu phҧi ÿҧm bҧo tҫng mҥng ÿích ӣ bên nhұn có cùng thӭ tӵ vӟi tҫng mҥng nguӗn ӣ bên gӱi. · &͵a s͝ bên phát Trong cӱa sә bên phát ÿһt các gói tin gӱi ÿi nhѭng chѭa nhұn ÿѭӧc tín hiӋu biên nhұn. Khi nhұn ÿѭӧc gói tin mӟi ÿӃn tӯ tҫng mҥng ÿӇ phát ÿi, biên trên cӱa sә Wăng 1, và khi có tín hiӋu biên nhұn, biên dѭӟi cӫa cӱa sә tăng 1. Bên phát luôn giӳ trong bӝ nhӟ các gói tin ÿã phát ÿi nhѭng chѭa nhұn ÿѭӧc tín hiӋu biên nhұn vì có thӇ phát lҥi. Nhѭ vұy nӃu Max bҵng n thì bên phát cҫn n vùng ÿӋm ÿӇ giӳ các gói tin ÿã phát ÿi nhѭng chѭa nhұn ÿѭӧc trҧ lӡi. NӃu cӱa sәÿã tӟi Max thì tҫng liên kӃt Gӳ liӋu bên phát ngӯng nhұn tin tӯ tҫng 3 cho ÿӃn khi có bӝÿӋm tӵ do. · &͵a s͝ bên nh̵n &ӱa sә bên nhұn chӭa các gói tin ÿѭӧc chuyӇn ÿӃn. Khi gói tin có sӕ thӭ tӵ trùng vӟi biên dѭӟi cӫa cӱa sәÿѭӧc nhұn, cӱa sә chuyӇn tin lên tҫng ba, phát tín hiӋu biên nhұn và quay mӝt ÿѫn vӏ. Không nhѭ cӱa bên phát, cӱa sә bên nhұn luôn duy trì cùng mӝt kých thѭӟc. Khi kých thѭӟc cӱa sә = 1, tҫng 2 nhұn gói tin theo thӭ tӵ. Nhѭng nӃu kých thѭӟc cӱa sә lӟn hѫn thì không phҧi nhѭ vұy.
  36. - 30 - Hoҥt ÿӝng cӫa cӱa sә có kich thѭӟc là 3 bit vӟi ÿӝ trѭӧt 1 bit nhѭ sau : &ͭa s͑ phát &ͭa s͕ thu (a) Bɬt ÿɤu (b) G͏i gãi tin ʄɱu tiɼn (c) Nhɪn tin và trɠ l͝i ACK (d) Nhɪn ACK Hình 3-2. ÿLӅu khiӇn dòng truyӇn theo cѫ chӃ cӱa sә. 3.5.2 Trao ÿәi bҧn tin vӟi cӱa sә 1 bit %ҧn tin gӗn có gói tin vӟi phҫn ÿLӅu khiӇn (Header). Phҫn ÿLӅu khiӇn gӗm có Vӕ gói tin, sӕ thӭ tӵ phát seq, sӕ gói tin, sӕ thӭ tӵ nhұn là ack. Trong trѭӡng hӧp bình thѭӡng máy A gӱi trѭӟc nhѭ sau : A gͭi (0,1, A0) B nhɪn (0,1,A0)* B gͭi (0,0,B0) A nhɪn (0,0,B0) A gͭi (1,0,A1) B nhɪn (0,1,A1)* B gͭi (1,1,B1) A nhɪn (1,1,B1) A gͭi (0,1,A2) B nhɪn (0,1,A2)* B gͭi (0,0,B2) A nhɪn (0,0,B2) A gͭi (1,0,A3) B nhɪn (1,0,A3)* B gͭi (0,0,B3) A nhɪn (1,1,B3) A gͭi (0,1,A4) B nhɪn (0,1,A4)* B gͭi (0,0,B4) Hình 3-3. Trao ÿәi bҧn tin vӟi cӱa sә 1 bit bình thѭӡng.
  37. - 31 - Trong trѭӡng hӧp bҩt thѭӡng máy A và B cùng gӱi nhѭ sau : A gͭi (0,1, A0) B gͭi (0,1,B0) B nhɪn (0,1,A0)* B gͭi (0,0,B0) A nhɪn (0,1,B0)* A gͭi (0,0,A1) B nhɪn (0,0,A0)* B gͭi (1,0,B1) A nhɪn (0,0,B0) A gͭi (1,0,A1) B nhɪn (1,0,A1)* B gͭi (1,1,B1) A nhɪn (1,0,B1) A gͭi (1,1,A1) B nhɪn (1,1,A1)* B gͭi (0,1,B2) A nhɪn (1,1,B1) A gͭi (0,1,A2) B nhËn (0,1,A2)* B göi (0,0,B2) Hình 3-4. Trao ÿәi bҧn tin vӟi cӱa sә 1 bit bҩt thѭӡng. Máy A ӣ tҫng 2 nhұn gói tin ӣ tҫng 3, tҥo bҧn tin và gӱi ÿi. Khi bҧn tin này ÿӃn tҫng 2 máy B, nó sӁÿѭӧc kiӇm tra xem có bӏ lһp lҥi không. NӃu ÿúng là bҧn tin ÿang mong ÿӧi thì nó ÿѭӧc chuyӇn lên tҫng 3 và cӱa sә nhұn dӏch ÿi 1 nҩc. Vùng tín hiӋu biên nhұn chӭa sӕ bҧn tin cuӕi cùng ÿã ÿѭӧc nhұn mà không có Oӛi. NӃu sӕ này trùng vӟi sӕ bҧn tin vӯa gӱi. Bên phát sӁ lҩy bҧn tin tiӃp theo tӯ Wҫng mҥng. NӃu sӕ không ÿúng nó phҧi gӱi lҥi bҧn tin cNJ. 3.5.3 Vұn chuyӇn liên tөc Thӵc tӃ cho ta thҩy thӡi gian tӯ lúc phát gói tin ÿӃn lúc nhұn trҧ lӡi biên nhұn ACK là không ÿáng kӇ. Khi ÿó, nӃu ÿѭӡng kênh vӋ tinh có tӕc ÿӝ 50Kbp/s vӟi trӉ lan truyӅn 500 ms, ta dùng thӫ tөc ÿLӅu khiӇn dòng truyӅn gӱi gói tin là 1000 bit qua YӋ tinh. Thӡi gian phát gói tin là 20ms, vұy sau 520ms mӟi nhұn ÿѭӧc tín hiӋu biên nhұn trҧ lӡi. Nhѭ vұy bên phát phҧi chӡÿӃn 96% thӡi gian (500/520), chӍ có 4% ÿӝ Uӝng băng ÿѭӧc dùng ÿӃn. ĈӇ nâng cao hiӋu suҩt ÿѭӡng truyӅn ta không chӡ tín hiӋu biên nhұn mà cӭ phát tiӃp. Ví dө, vӟi thӡi gian phát 20ms cho mӝt gói tin, ta sӁ gӱi liên tөc 26 gói tin. Nhѭ thӃ khi gӱi hӃt 26 gói tin thì mҩt khoҧng thӡi gian là 520 ms, ÿúng lúc tín hiӋu biên nhұn cho gói tin 0 cNJng vӯa ÿӃn. Kӻ thuұt này gӑi là Pipe-Lining (vұn chuyӇn liên tөc). Khi có gói tin ӣÿRҥn giӳa bӏ hӓng thì làm thӃ nào ?, có bӓ nhӳng gói tin ÿúng ÿi tiӃp sau nó không?. Có hai phѭѫng pháp nhѭ sau :
  38. - 32 - - Phát lҥi tҩt cҧ các gói tin kӇ tӯ gói tin hӓng (go back n) - Phát lҥi chӍ riêng gói tin bӏ hӓng, còn gӑi là phát có chӑn lӑc . - Phát lҥi tӯ gói tin hӓng Trong trѭӡng hӧp này, bên thu huӹ bӓ các gói tin tiӃp theo gói tin bӏ hӓng. Bên phát phát lҥi tҩt cҧ các gói tin chѭa ÿѭӧc biên nhұn bҳt ÿҫu tӯ gói tin bӏ hӓng. Phѭѫng pháp này lãng phí ÿXӡng truyӅn vì phҧi phát lҥi nhiӅu gói tin. Quá th͝i gian 0 1 2 3 4 5 6 7 8 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ACK0 ACK1 0 1 E D D D D D D 2 3 4 5 6 7 8 Lçi Nhͯng gói tin bʈ huͷ b͟i ACK2 Wɤng liên kɼt dͯ liÖu ACK3 ACK8 ACK4 Hình 3-5. Cѫ chӃ vұn chuyӇn liên tөc. 3.5.3.1 Phát l̩i có ch͕n läc Quá th͝i gian Quá th͝i gian Quá th͝i gian 0 1 2 3 4 5 6 7 8 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ACK0 ACK1 0 1 E 3 4 5 6 7 8 2 D D D 0 1 D Lçi %ɠn tin 2-8 ÿɉͣc chuyʀn lên Nhͯng gói tin ÿɉͣc lɉu vào vùng Wɤng mɞng ÿʄm b͟i tɤng liên kɼt dͯ liÖu ACK8 Hình 3-6. Cѫ chӃ phát bҧn tin có chӑn lӑc. Trong phѭѫng pháp này, các gói tin nhұn ÿѭӧc có thӇ không theo thӭ tӵ nhѭng VӁÿѭӧc sҳp xӃp lҥi ÿӇ chuyӇn lên tҫng mҥng theo ÿúng thӭ tӵ. Khi có gói tin bӏ lӛi, bên thu tiӃp tөc thu các gói tin ÿúng sau gói tin hӓng ӣ tҫng 2. Bên phát chӍ phát lҥi
  39. - 33 - gói tin hӓng. Phѭѫng pháp này ӭng vӟi cӱa sә bên thu lӟn hѫn 1 và ÿòi hӓi bӝ nhӟ Oӟn ÿӇ giӳ các gói tin sau gói tin hӓng. 3.6 Các giao thӭc cӫa tҫng Liên kӃt dӳ liӋu 7ҫng LKDL cung cҩp các phѭѫng tiӋn ÿӇ truyӅn thông tin qua liên kӃt vұt lý ÿҧm bҧo tin cұy thông qua các cѫ chӃÿӗng bӝ hóa, kiӇm soát lӛi và kiӇm soát luӗng Gӳ liӋu. Các giao thӭc ÿѭӧc xây dӵng cho tҫng LKDL (DLP - Data Link Protocol) ÿѭӧc phân thành hai loҥi : 1. Giao thӭc dӏ bӝ (asynchronous DLP) : Cho phép mӝt ký tӵ dӳ liӋu ÿѭӧc truyӅn ÿi bҩt kǤ lúc nào mà không cҫn quan tâm ÿӃn các tính hiӋu ÿӗng Eӝ trѭӟc ÿó. 2. Giao thӭc ÿӗng bӝ (synchronous DLP) : Chèn các ký tӵÿLӅu khiӇn hoһc các cӡ giӳa các dӳ liӋu cӫa ngѭӡi sӱ dөng ÿӇ báo cho bên nhұn. Có hai nhóm giao thӭc ÿӗng bӝ : a. Ĉӗng bӝ hѭӟng ký tӵ (character -oriented) b. Ĉӗng bӝ hѭӟng bit (bit - oriented) Các hӋ thӕng truyӅn thông ÿòi hӓi hai mӭc ÿӗng bӝ hóa : · 0ӭc vұt lý : ÿӇ giӳÿӗng bӝ giӳa các ÿӗng hӗ ngѭӡi gӱi và ngѭӡi nhұn · 0ӭc LKDL : ÿӇ phân biӋt dӳ liӋu cӫa ngѭӡi sӱ dөng vӟi các 'cӡ'và các vùng thông tin ÿLӅu khiӇn khác Sau ÿây ta xét hai loҥi giao thӭc ÿӗng bӝ là giao thӭc truyӅn tin ÿӗng bӝ nhӏ phân BSC (Binary Synchronous Control) và giao thӭc ÿLӅu khiӇn liên kӃt dӳ liӋu Pӭc cao HDLC (Highlevel Data Link Control). 3.6.1 Giao thӭc BSC Ĉây là giao thӭc h˱ͣng ký t͹ (COP - Character Oriented Protocol) ÿѭӧc xây Gӵng dӵa trên các ký tӵ ÿһc biӋt cӫa mӝt bӝ mã chuҭn nào ÿó (nhѭ ASCII hoһc EBCDIC) hoҥt ÿӝng theo phѭѫng thӭc hai chiӅu luân phiên. 3.6.1.1 T̵p ký t͹ÿL͉u khi͋n ENQ (05): Enquire - Yêu cɤu trɠ l͝i tͫ m͙t trɞm xa ACK (06): Acknowledgement - Thông báo tiɼp nhɪn t͑t thông tin NAK (15): Negative ACK - Thông báo tiɼp nhɪn không t͑t thông tin STX (02): Start of text - Kɼt thúc phɤn Header và bɬt ÿɤu phɤn dͯ liʄu ETX (03): End of text - Kɼt thúc phɤn dͯ liʄu ETB (17): End of transmission block - Kɼt thúc ÿRɞn tin (kh͑i dͯ liʄu)
  40. - 34 - SOH (01): Start of heading - Bɬt ÿɤu phɤn header cͧa bɠn tin EOT (04): End of transmission - Kɼt thúc quá trình truyɾn tin và giɠi phóng liên kɼt DLE (10): Data Link Escape - Ĉʀ thay ÿ͕i ý nghśa cͧa các ký tͱÿLɾu khiʀn truyɾn tin khác SYN (16): Synchronous - Ký tͱÿ͓ng b͙ bɠn tin dùng ÿʀ duy trì ÿ͓ng b͙ giͯa 2 bên 3.6.1.2 Khuôn d̩ng t͝ng quát b̫n tin cͯa giao thͱc BSC TIN SYN SYN SOH Header STX ETX/ETB CRC 6͑ ký tͱ (ÿ͙ r͙ng 5-8 bit) 1ɇi nhɪn Number Seq Control Biên nhɪn ĈӇ thông suӕt bҧn tin, có thӇ dùng thêm các byte ÿӋm : SYN SYN DLE DLE DLE ETX/ETB CRC Khi phát nӃu ký tӵ phát trùng vӟi DLE thì ta chèn thêm DLE. Khi thu, DLE chèn thêm sӁÿѭӧc khӱ bӓ. Ví dө vӅ thӫ tөc BCS A B Yêu cҫu nèi SYN ENQ SYN ACK Tr¶ lêi nèi ChuyÓn sè liÖu DLE STX DLE ETX SYN ACK Tr¶ lêi ®· nhËn Yªu cÇu t¸ch SYN EOT 3.6.2 Giao thӭc HDLC HDLC là giao thӭc hѭӟng bit (Bit Oriented Protocol - BOP) có các phҫn tӱ Fӫa giao thӭc (ÿѫn vӏ dӳ liӋu, thӫ tөc) ÿѭӧc xây dӵng tӯ các cҩu trúc nhӏ phân (xâu bit) và khi nhұn dӳ liӋu sӁÿѭӧc tiӃp nhұn lҫn lѭӧt tӯng bit mӝt. Ĉây là giao thӭc có vӏ trí quan trӑng nhҩt, ÿѭӧc ISO phát triӇn ÿӇ sӱ dөng trong cҧ hai trѭӡng hӧp : ÿLӇm - ÿLӇm và nhiӅu ÿLӇm, cho phép truyӅn thông hai chiӅu ÿӗng thӡi. 3.6.2.1 Khuôn d̩ng t͝ng quát b̫n tin cͯa giao thͱc HDLC < H˱ͣng truy͉n 8 bits 8 bits 128-1024 bytes Flag HEADER INFORMATION FCS Flag 01111110 Address Control 6͑ các bit (16 bit) 01111110
  41. - 35 - Trong ÿó : · Flag (01111110): là cӡ dùng ÿӇ nhұn biӃt ÿLӇm bҳt ÿҫu và kӃt thúc bҧn tin. ĈӇ tránh sӵ xuҩt hiӋn cӫa mã cӡ trong nӝi dung cӫa bҧn tin, ngѭӡi ta cài ÿһt Fѫ chӃ 'Fͱng' có các chӭc năng sau : - Khi truyӅn tin cӭ sau năm bit 1 liên tiӃp thì thêm mӝt bit 0 ÿӇ không nhҫm vӟi Flag : 01101111111110010 011011111011110010 • bit chèn thêm (khi thu thì bit này sͅÿ˱ͫc kh͵ b͗) - Khi nhұn tin, nӃu phát hiӋn có bit 0 sau 5 bit 1 liên tiӃp thì tӵÿӝng loҥi bӓ bít 0 ÿó ÿi. · Address : vùng chӭa ÿӏa chӍ trҥm ÿích cӫa khung tin. · Information : vùng ghi thông tin truyӅn ÿi, có kých thѭӟc không xác ÿӏnh. · FCS (Frame Check Sequence) : vùng ÿӇ ghi mã kiӇm soát lӛi (checksum) cho nӝi dung khung tin, dùng phѭѫng pháp CRC vӟi ÿa thӭc sinh là CRC- CCITT = x16 + x12 + x5 + 1 · Control : vùng ÿӏnh danh cho các loҥi khung tin khác nhau cӫa HDLC, có ba Gҥng nhѭ sau : 'ҥng I : hiӋu lӵc truyӅn tin tӭc - Information 'ҥng S : hiӋu lӵc ÿLӅu hành sӵ nӕi - Supervisor 'ҥng N : chӭc năng phө cӫa ÿLӅu hành nӕi – Unnumbered 3.6.2.2 Ph˱˯ng thͱc trao ÿ͝i thông tin Giao thӭc HDLC có 3 phѭѫng thӭc trao ÿәi thông tin chính, ӭng vӟi mӛi phѭӟng thӭc có các giao thӭc khung tin tѭѫng ӭng là SNRM, SARM hoһc SABM : · Ph˱˯ng thͱc tr̫ lͥi chu̱n SNRM (Set Normal Response Mode): Ĉѭӧc sӱ Gөng trong trѭӡng hӧp cҩu hình không cân bҵng, có mӝt trҥm ÿLӅu khiӇn chung (master), các trҥm còn lҥi (slave) chӍ có thӇ truyӅn tin khi trҥm chӫ cho phép. · Ph˱˯ng thͱc tr̫ lͥi d͓ b͡ SARM (Set Asynchronous Response Mode): CNJng ÿѭӧc sӱ dөng trong trѭӡng hӧp cҩu hình không cân bҵng nhѭ trѭӡng hӧp trên, nhѭng các trҥm slave ÿѭӧc phép truyӅn tin mà không cҫn sӵ cho phép Fӫa trҥm master. Phѭѫng thӭc này ÿѭӧc sӱ dөng trong trѭӡng hӧp ÿLӇm- ÿLӇm vӟi liên kӃt 2 chiӅu, cho phép trҥm slave gӱi các gói tin (frame) không ÿӗng bӝ vӟi trҥm master.
  42. - 36 - · Ph˱˯ng thͱc tr̫ lͥi d͓ b͡ cân b̹ng SABM (Set Asynchronous Balanced Mode) : Sӱ dөng trong trѭӡng hӧp ÿLӇm-ÿLӇm, liên kӃt 2 chiӅu. Trong ÿó các trҥm ÿӅu có vai trò tѭѫng ÿѭѫng. 3.6.2.3 Các giao thͱc d̳n xṷt cͯa HDLC - LAP (Link Access Procedure) : tѭѫng ӭng vӟi phѭѫng thӭc trҧ lӡi dӏ bӝ (ARM). - LAPB (Link Access Protocol-Balanced) : tѭѫng ӭng vӟi phѭѫng thӭc trҧ lӡi dӏ Eӝ cân bҵng (ABM), ÿѭӧc dùng hҫu hӃt trong các mҥng truyӅn dӳ liӋu công Fӝng X25. - LAP-D (Link Access Procedure, D Channel ) : Ĉѭӧc xây dӵng tӯ LAP-B và ÿѭӧc dùng nhѭ giao thӭc liên kӃt dӳ liӋu cho các mҥng ISDN - SDLC, ADCCP 3.6.2.4 So sánh BOP và COP - BOP nhұn lҫn lѭӧt tӯng bit mӝt, do ÿó mӅm dҿo, dӉ dàng tѭѫng thích vӟi các KӋ khác nhau. - BOP có overhead (phө trӝi) ngҳn, sӕ bít bә sung và sӕ tín hiӋu ÿLӅu khiӇn ít do ÿó có tӕc ÿӝ cao. - Thӫ tөc ÿLӅu khiӇn trên bit nhӏ phân ÿҧm bҧo không phө thuӝc mã dùng. Cách giҧi quyӃt này mӅm dҿo và cho phép giҧi quyӃt vô sӕ yêu cҫu khác. - Thӫ tөc HDLC ÿѭӧc coi là chuҭn quӕc tӃ và sӁ thông trӏ trong thӡi gian tӟi, nó thích ӭng vӟi các hӋ thӕng phӭc tҥp. Ĉӕi vӟi các thiӃt bӏ ít phӭc tҥp có thӇ dùng HDLC ÿѫn giҧn hoá ÿӇÿҧm bҧo sӵ tѭѫng thích vӟi HDLC và sӵ phát triӇn mӣ rӝng hӋ thӕng sau này. BÀI TҰP 1. Tìm hiӇu thêm vӅ chuҭn giao tiӃp RC232 và các chuҭn khác ÿѭӧc phát tiӇn tӯ chuҭn này. 2. Tìm hiӇu các chuҭn mӣ rӝng cӫa giao thӭc HDLC. -
  43. - 37 - Ch˱˯ng 4 0ҤNG CӨC BӜ 0ҥng cөc bӝ (LAN) là hӋ truyӅn thông tӕc ÿӝ cao ÿѭӧc thiӃt kӃÿӇ kӃt nӕi các máy tính và các thiӃt bӏ xӱ lý dӳ liӋu khác cùng hoҥt ÿӝng vӟi nhau trong mӝt khu Yӵc ÿӏa lý nhӓ nhѭӣ mӝt tҫng cӫa toà nhà, hoһc trong mӝt toà nhà (100m ÿӃn vài km), có tӕc ÿӝ truyӅn dӳ liӋu cao (có thӇ tӟi 100Mbps), tӹ lӋ sai sӕ dӳ liӋu nhӓ (10-8 ->10-11). Mӝt sӕ mҥng LAN có thӇ kӃt nӕi lҥi vӟi nhau trong mӝt khu làm viӋc. 0ҥng LAN thѭӡng bao gӗm mӝt hoһc mӝt sӕ máy chӫ (file server, host), còn Jӑi là máy phөc vө) và mӝt sӕ máy tính khác gӑi là trҥm làm viӋc (Workstations, Client) hoһc còn gӑi là nút mҥng (Network Node) - mӝt hoһc mӝt sӕ máy tính cùng Qӕi vào mӝt thiӃt bӏ nút. 4.1 Các cҩu hình cӫa mҥng LAN &ҩu hình (topology) cӫa mҥng là cҩu trúc hình hӑc không gian mà thӵc chҩt là cách bӕ trí phҫn tӱ cӫa mҥng cNJng nhѭ cách nӕi giӳa chúng vӟi nhau. Thông thѭӡng mҥng có 3 dҥng cҩu trúc là: Mҥng dҥng hình sao (Star Topology), mҥng Gҥng vòng (Ring Topology) và mҥng dҥng tuyӃn (Linear Bus Topology). Ngoài 3 Gҥng cҩu hình kӇ trên còn có mӝt sӕ dҥng khác biӃn tѭӟng tӯ 3 dҥng này nhѭ mҥng Gҥng cây, mҥng dҥng hình sao - vòng, mҥng hӛn hӧp,v.v 4.1.1 Mҥng dҥng hình sao (Star Topology) 0ҥng dҥng hình sao bao gӗm mӝt trung tâm và các nút thông tin. Các nút thông tin là các trҥm ÿҫu cuӕi, các máy tính và các thiӃt bӏ khác cӫa mҥng. Trung tâm cӫa mҥng ÿLӅu phӕi mӑi hoҥt ÿӝng trong mҥng vӟi các chӭc năng cѫ bҧn là: - Xác ÿӏnh cһp ÿӏa chӍ gӱi và nhұn ÿѭӧc phép chiӃm tuyӃn thông tin và liên lҥc Yӟi nhau. - Cho phép theo dõi và xӱ lý sai trong quá trình trao ÿәi thông tin. - Thông báo các trҥng thái cӫa mҥng Ѭu ÿLӇm : - Hoҥt ÿӝng theo nguyên lý nӕi song song nên nӃu có mӝt thiӃt bӏ nào ÿó ӣ mӝt nút thông tin bӏ hӓng thì mҥng vүn hoҥt ÿӝng bình thѭӡng. - Cҩu trúc mҥng ÿѫn giҧn và các thuұt toán ÿLӅu khiӇn әn ÿӏnh. - Mҥng có thӇ mӣ rӝng hoһc thu hҽp tuǤ theo yêu cҫu cӫa ngѭӡi sӱ dөng. Nhѭӧc ÿLӇm: - Khҧ năng mӣ rӝng mҥng hoàn toàn phө thuӝc vào khҧ năng cӫa trung tâm. Khi trung tâm có sӵ cӕ thì toàn mҥng ngӯng hoҥt ÿӝng.
  44. - 38 - - Mҥng yêu cҫu nӕi ÿӝc lұp riêng rӁ tӯng thiӃt bӏӣ các nút thông tin ÿӃn trung tâm. Khoҧng cách tӯ máy ÿӃn trung tâm rҩt hҥn chӃ (100 m). Nhìn chung, mҥng dҥng hình sao cho phép nӕi các máy tính vào mӝt bӝ tұp trung (HUB) bҵng cáp xoҳn, giҧi pháp này cho phép nӕi trӵc tiӃp máy tính vӟi HUB không cҫn thông qua trөc BUS, tránh ÿѭӧc các yӃu tӕ gây tҳc nghӁn mҥng. Gҫn ÿây, cùng vӟi sӵ phát triӇn switching hub, mô hình này ngày càng trӣ nên phә biӃn và chiӃm ÿa sӕ các mҥng mӟi lҳp. 4.1.2 Mҥng hình tuyӃn (Bus Topology) Theo cách bӕ trí hành lang các ÿѭӡng nhѭ hình vӁ thì máy chӫ (host) cNJng nhѭ tҩt cҧ các máy tính khác (workstation) hoһc các nút (node) ÿӅu ÿѭӧc nӕi vӅ vӟi nhau trên mӝt trөc ÿѭӡng dây cáp chính ÿӇ chuyӇn tҧi tín hiӋu. 7ҩt cҧ các nút ÿӅu sӱ dөng chung ÿѭӡng dây cáp chính này. Phía hai ÿҫu dây cáp ÿѭӧc bӏt bӣi mӝt thiӃt bӏ gӑi là terminator. Các tín hiӋu và gói dӳ liӋu (packet) khi di chuyӇn lên hoһc xuӕng trong dây cáp ÿӅu mang theo ÿLҥ chӍ cӫa nѫi ÿӃn. Loҥi hình mҥng này dùng dây cáp ít nhҩt, dӉ lҳp ÿһt. Tuy vұy cNJng có nhӳng Eҩt lӧi ÿó là sӁ có sӵ ùn tҳc giao thông khi di chuyӇn dӳ liӋu vӟi lѭu lѭӧng lӟn và khi có sӵ hӓng hóc ӣÿRҥn nào ÿó thì rҩt khó phát hiӋn, mӝt sӵ ngӯng trên ÿѭӡng dây ÿӇ sӱa chӳa sӁ ngӯng toàn bӝ hӋ thӕng. 4.1.3 Mҥng dҥng vòng (Ring Topology) 0ҥng ÿѭӧc bӕ trí theo dҥng vòng tròn, ÿѭӡng dây cáp ÿѭӧc thiӃt kӃ làm thành Pӝt vòng khép kín, tín hiӋu chҥy quanh theo mӝt chiӅu nào ÿó. Các nút truyӅn tín hiӋu cho nhau mӛi thӡi ÿLӇm chӍÿѭӧc mӝt nút mà thôi. Dӳ liӋu truyӅn ÿi phҧi có kèm theo ÿӏa chӍ cө thӇ cӫa mӛi trҥm tiӃp nhұn. 0ҥng Token Ring có thӇ chҥy ӣ tӕc ÿӝ 4Mbps hoһc 16Mbps. Phѭѫng pháp truy cұp dùng trong mҥng Token Ring gӑi là Token passing. Token passing là phѭѫng pháp truy nhұp xác ÿӏnh, trong ÿó các xung ÿӝt ÿѭӧc ngăn ngӯa bҵng cách ӣ mӛi thӡi ÿLӇm chӍ mӝt trҥm có thӇÿѭӧc truyӅn tín hiӋu. ĈLӅu này ÿѭӧc thӵc hiӋn Eҵng viӋc truyӅn mӝt bó tín hiӋu ÿһc biӋt gӑi là Token (mã thông báo) xoay vòng tӯ trҥm này qua trҥm khác. Mӝt trҥm chӍ có thӇ gӱi ÿi bó dӳ liӋu khi nó nhұn ÿѭӧc Token, khi ÿó nó sӁ chiӃm ÿѭӧc quyӅn ѭu tiên hoҥt ÿӝng trên mҥng. 0ҥng dҥng vòng có thuұn lӧi là có thӇ nӟi rӝng ra xa, tәng ÿѭӡng dây cҫn thiӃt ít hѫn so vӟi hai kiӇu trên. Nhѭӧc ÿLӇm là ÿѭӡng dây phҧi khép kín, nӃu bӏ ngҳt ӣ mӝt nѫi nào ÿó thì toàn bӝ hӋ thӕng cNJng bӏ ngӯng.
  45. - 39 - 4.1.4 Mҥng dҥng kӃt hӧp 4.1.4.1 K͇t hͫp hình sao và tuy͇n (star/Bus Topology) &ҩu hình mҥng dҥng này có bӝ phұn tách tín hiӋu (spitter) giӳ vai trò thiӃt bӏ trung tâm, hӋ thӕng dây cáp mҥng có thӇ chӑn hoһc Ring Topology hoһc Linear Bus Topology. Ѭu ÿLӇm cӫa cҩu hình này là mҥng có thӇ gӗm nhiӅu nhóm làm viӋc ӣ cách xa nhau, ARCNET là mҥng dҥng kӃt hӧp Star/Bus Topology. Cҩu hình dҥng này ÿѭa Oҥi sӵ uyӇn chuyӇn trong viӋc bӕ trí ÿѭӡng dây tѭѫng thích dӉ dàng ÿӕi vӟi bҩt cӭ toà nhà nào. 4.1.4.2 KӃt hӧp hình Sao và Vòng (Star/Ring Topology) &ҩu hình dҥng kӃt hӧp Star/Ring Topology, có mӝt "thҿ bài" (token) ÿѭӧc chuyӇn vòng quanh mӝt cái HUB trung tâm. Mӛi trҥm làm viӋc ÿѭӧc nӕi vӟi HUB - là cҫu nӕi giӳa các trҥm làm viӋc và ÿӇ tăng khoҧng cách cҫn thiӃt. 0ӝt hub thông thѭӡng có nhiӅu cәng nӕi vӟi ngѭӡi sӱ dөng ÿӇ gҳn máy tính và các thiӃt bӏ ngoҥi vi. Mӛi cәng hӛ trӧ mӝt bӝ kӃt nӕi dùng cһp dây xoҳn 10BASET tӯ mӛi trҥm cӫa mҥng. Khi bó tín hiӋu Ethernet ÿѭӧc truyӅn tӯ mӝt trҥm Wӟi hub, nó ÿѭӧc lһp lҥi trên khҳp các cәng khác cӫa hub. Các hub thông minh có thӇÿӏnh dҥng, kiӇm tra, cho phép hoһc không cho phép bӣi ngѭӡi ÿLӅu hành mҥng Wӯ trung tâm quҧn lý hub. Có ba loҥi hub: · Hub ÿѫn (stand alone hub) · Hub modun (modular hub) : Modular hub rҩt phә biӃn cho các hӋ thӕng Pҥng vì nó có thӇ dӉ dàng mӣ rӝng và luôn có chӭc năng quҧn lý, modular có tӯ 4 ÿӃn 14 khe cҳm, có thӇ lҳp thêm các modun Ethernet 10BASET. · Hub phân tҫng (stackable hub) : thuұn tiӋn cho nhӳng cѫ quan muӕn ÿҫu tѭ Wӕi thiӇu ban ÿҫu nhѭng lҥi có kӃ hoҥch phát triӇn LAN sau này. 4.2 Các giao thӭc ÿLӅu khiӇn truy nhұp ÿѭӡng truyӅn Giao thӭc dùng ÿӇÿánh giá khҧ năng cӫa mӝt mҥng ÿѭӧc phân chia bӣi các trҥm nhѭ thӃ nào. HӋ sӕ này ÿѭӧc quyӃt ÿӏnh chӫ yӃu bӣi hiӋu quҧ sӱ dөng môi trѭӡng truy xuҩt (medium access) cӫa giao thӭc. 0ӑi kênh phѭѫng tiӋn chӍ có thӇ hӛ trӧ mӝt lҫn tín hiӋu. NӃu hai máy tính truyӅn trên kênh cùng mӝt lúc, các tín hiӋu cӫa chúng sӁ gây nhiӉu cho nhau (ví dө nhѭ hai ngѭӡi cùng nói mӝt lúc). Có hai phѭѫng pháp ÿLӅu khiӇn viӋc truy nhұp phѭѫng tiӋn ÿӇ không xҧy ra sӵ cӕ gây nhiӉu : truy nhұp ngүu nhiên và truy nhұp có ÿLӅu khiӇn.
  46. - 40 - · Lo̩i truy nh̵p ng̳u nhiên Trҥm có thӇ truy nhұp phѭѫng tiӋn truyӅn tuǤ theo ý muӕn, bҩt kǤӣ thӡi ÿLӇm ngүu nhiên nào. a. Kӻ thuұt truy cұp ngүu nhiên ÿӕi vӟi dҥng bus - Phѭѫng pháp ÿa truy nhұp sӱ dөng sóng mang (CSMA - Carrier Sense Multiple Access). - Phѭѫng pháp ÿa truy nhұp sӱ dөng sóng mang vӟi phát hiӋn xung ÿӝt (CSMA/CD - with Collision Detection) b. Kӻ thuұt truy cұp ngүu nhiên ÿӕi vӟi dҥng vòng - Phѭѫng pháp chèn thanh ghi (Register insertion) - Phѭѫng pháp vòng có ngăn (Slotted-ring) · Lo̩i truy nh̵p có ÿL͉u khi͋n Phѭѫng pháp ÿLӅu khiӇn tranh chҩp thѭӡng thích hӧp vӟi các mҥng có sӵ trao ÿәi dӳ liӋu không liên tөc và tѭѫng ÿӕi ít máy tính. Ĉây là dҥng thông dөng trong Fҩu trúc mҥng cөc bӝ. - Kӻ thuұt bus vӟi thҿ bài (Token Bus) : dùng cho các mҥng LAN - Kӻ thuұt vòng vӟi thҿ bài (Token Ring) : dùng cho các mҥng LAN - Kӻ thuұt tránh xung ÿӝt : dùng cho các mҥng cөc bӝ tӕc ÿӝ cao. 4.2.1 Phѭѫng pháp CSMA Còn ÿѭӧc gӑi là phѭѫng pháp LBT (Listen Before Talk - Nghe trѭӟc khi nói). 0ӝt trҥm có dӳ liӋu cҫn truyӅn trѭӟc hӃt phҧi 'nghe' xem phѭѫng tiӋn truyӅn rӛi hay Eұn. NӃu rӛi thì bҳt ÿҫu truyӅn tin, còn nӃu bұn thì thӵc hiӋn mӝt trong ba giҧi thuұt sau : · Giҧi thuұt 'non-persistent' : Tram rút lui (không kiên trì) chӡ ÿӧi mӝt thӡi gian ngүu nhiên nào ÿó rӗi lҥi bҳt ÿҫu 'nghe' ÿѭӡng truyӅn. Giҧi thuұt này có hiӇu quҧ tránh xung ÿӝt nhѭng có thӡi gian chӃt. · Giҧi thuұt '1-persistent' : Trҥm tiӃp tөc nghe ÿӃn khi phѭѫng tiӋn truyӅn rӛi thì tiӃn hành truyӅn dӳ liӋu ÿi (vӟi xác xuҩt 1). Giҧi thuұt này giҧm thӡi gian chӃt, xong nӃu có nhiӅu trҥm cùng chӡ và tiӃn hành phát dӳ liӋu cùng mӝt Oҫn thì sӁ xҧy ra xung ÿӝt. · Giҧi thuұt 'p-persistent' : trҥm tiӃp tөc nghe, ÿӃn khi phѭѫng tiӋn truyӅn rӛi thì tiӃn hành phát tin vӟi mӝt xác xuҩt nhҩt ÿӏnh nào ÿó (mӛi trҥm có gҳn Pӝt hӋ sӕѭu tiên). Ngѭӧc lҥi trҥm 'rút lui' trong mӝt thӡi gian cӕÿӏnh rӗi
  47. - 41 - truyӅn vӟi xác suҩt p hoһc tiӃp tөc chӡÿӧi vӟi xác xuҩt 1-p. Giҧi thuұt này phӭc tҥp nhѭng giҧm ÿѭӧc tӕi ÿa xung ÿӝt và thӡi gian chӃt. Phѭѫng pháp CSMA chӍ 'nghe trѭӟc khi nói', không có khҧ năng phát hiӋn xung ÿӝt trong quá trình truyӅn, dүn ÿӃn lãng phí ÿѭӡng truyӅn. 4.2.2 Phѭѫng pháp CSMA/CD Phѭѫng pháp CSMA/CD có nguӗn gӕc tӯ hӋ thӕng radio ÿã phát triӇn ӣ trѭӡng ÿҥi hӑc Hawai vào khoҧng năm 1970, gӑi là ALOHANET, còn ÿѭӧc gӑi là phѭѫng pháp LWT (Listen While Talk - Nghe cҧ trong khi nói). Các va chҥm luôn [ҧy ra tҥi mӝt cҩp nào ÿó trên các mҥng, vӟi sӕ lѭӧng gia tăng theo tӍ lӋ thuұn khi các phiên truyӅn gia tăng. Phѭѫng pháp CSMA/CD ngoài các chӭc năng cӫa CSMA còn bә sung các quy tҳc sau : 1. Khi ÿang truyӅn vүn tiӃp tөc nghe ÿѭӡng dây. 2. NӃu phát hiӋn có xung ÿӝt thì ngͳng truy͉n và ti͇p tͭc gͧi sóng mang thêm mӝt thӡi gian nӳa ÿӇ bҧo ÿҧm các trҥm ÿӅu có thӇ nghe ÿѭӧc sӵ kiӋn xung ÿӝt. 3. Sau khi chӡÿӧi mӝt thӡi gian ngүu nhiên thì trҥm thӱ truyӅn lҥi bҵng cách sӱ dөng các phѭѫng pháp cӫa CSMA. 9ӟi phѭѫng pháp CSMA/CD thӡi gian chiӃm dөng vô ích ÿѭӡng truyӅn giҧm xuӕng bҵng thӡi gian dùng ÿӇ phát hiӋn mӝt ÿөng ÿӝ. CSMA/CD sӱ dөng ba giҧi thuұt 'persistent' ӣ trên. Trong ÿó giҧi thuұt '1-persistent' ÿѭӧc sӱ dөng trong Pҥng Ethernet, Mitrenet và ÿѭӧc chӑn cҧ trong chuҭn IEEE.802. Ngoài ra mӛi chuҭn LAN còn có thêm các cѫ chӃ bә sung. 4.2.3 ĈLӅu khiӇn truy nhұp bus vӟi thҿ bài Các trҥm trên bus tҥo nên mӝt vòng logic, ÿѭӧc xác ÿӏnh vӏ trí theo mӝt dãy thӭ tӵ, trong ÿó trҥm cuӕi sӁ tiӃp liӅn ngay sau trҥm ÿҫu tiên. Mӛi trҥm ÿѭӧc biӃt ÿӏa chӍ cӫa các trҥm kӅ sau và kӅ trѭӟc nó. Thҿ bài dùng cҩp phát quyӅn truy nhұp, ÿѭӧc lѭu chuyӇn trong vòng logic. Khi trҥm nhұn ÿѭӧc thҿ bài thì ÿѭӧc trao quyӅn sӱ dөng phѭѫng tiӋn trong mӝt thӡi gian xác ÿӏnh ÿӇ truyӅn dӳ liӋu. Khi truyӅn xong hoһc hӃt thӡi hҥn, trҥm sӁ chuyӇn thҿ bài ÿӃn trҥm kӃ tiӃp trong vòng logic. Các trҥm không sӱ dөng thҿ bài vүn có Pһt trên bus nhѭng chúng chӍ có thӇ trҧ lӡi cho yêu cҫu xác nhұn (nӃu chúng là ÿích Fӫa gói tin nào ÿó). Thӭ tӵ vұt lý cӫa trҥm trên bus là không quan trӑng, ÿӝc lұp vӟi thӭ tӵ logic.
  48. - 42 - A C tr = Tr-íc tr=C tr=B s = Sau B D tr=D tr=A Hình 4-1. ĈLӅu khiӇn truy nhұp bus vӟi thҿ bài. Các chͱc năng : - Khӣi tҥo vòng logic : khi thiӃt lұp mҥng hoһc khi vòng logic bӏ gãy. - Bә sung trҥm vào vòng logic (xem xét ÿӏnh kǤ) bҵng cách mӡi nút ÿӭng sau nhұp vòng. Loҥi bӓ mӝt trҥm ra khӓi vòng logic bҵng cách nӕi trҥm trѭӟc và sau nó vӟi nhau - Quҧn lý sai sót : trùng ÿӏa chӍ, gãy vòng (các trҥm bӏ treo, rѫi vào trҥng thái chӡ lүn nhau), bӣi nút giӳ Token. - Khi ÿang giӳ thҿ mà có trҥm khác nhұn ÿѭӧc gói tin thì chӭng tӓ nút khác ÿã có thҿ, lúc ÿó nó sӁ bӓ thҿ bҵng cách chuyӇn sang trҥng thái 'nghe'. - Khi nút ÿã hoàn thành công viӋc, nó gӱi thҿÿӃn nút ÿӭng sau, nӃu nút tiӃp sau hoҥt ÿӝng thì nó gӣi thҿ chuyӇn sang trҥng thái bӏÿӝng. NӃu ngѭӧc lҥi, nó gӱi thҿ cho nút kӃ tiӃp lҫn nӳa. NӃu hai lҫn gӱi không ÿѭӧc thì xem nhѭ nút kӃ tiӃp hӓng và gӱi ÿi gói tin "tìm nút kӃ tiӃp" ÿӇ tìm nút tiӃp theo. - NӃu không thành công thì nút bӏ xem là có sӵ cӕ. Nút ngӯng hoҥt ÿӝng và 'nghe' trên bus. · 'ҥng bҧn tin cӫa mҥng Token bus %ɬt ÿɤu Ĉʈa chʆ tin ĈLɾu khiʀn gói ngu͓n Ĉʈa chʆÿích TIN FSC Kɼt thúc tin tin 1 byte 1 byte 2-6 bytes 2 - 6 bytes 4 bytes 1 byte Khung tin cͱc ÿɞi 8191 bytes 7͑c ÿ͙ có thʀ là 1; 5; 10Mbps · So sánh CSMA/CD và Token Bus - Token bus quҧn lý phӭc tҥp hѫn so vӟi CSMA/CD. Trong trѭӡng hӧp tҧi nhҽ thì không hiӋu quҧ bҵng CSMA/CD (do phҧi qua nhiӅu trҥm) - Tuy nhiên Token Bus có hiӋu quҧ trong trѭӡng hӧp tҧi nһng, dӉÿLӅu hoà lѭu thông trên mҥng Token Bus. Không quy ÿӏnh ÿӝ dài tӕi thiӇu cӫa gói tin, không cҫn nghe trѭӟc khi nói.
  49. - 43 - 4.2.4 ĈLӅu khiӇn truy nhұp vòng vӟi thҿ bài Ĉây là giao thӭc thông dөng ÿѭӧc dùng trong các LAN có cҩu trúc vòng (Ring). Phѭѫng pháp này sӱ dөng mӝt khӕi tín hiӋu ÿһc biӋt gӑi là Token di chuyӇn vòng quanh mҥng theo mӝt chiӅu xác ÿӏnh. Mӝt trҥm muӕn truyӅn phҧi ÿӧi cho ÿӃn khi nhұn ÿѭӧc thҿ bài. Khi mӝt trҥm ÿang chiӃm Token thì nó có thӇ phát ÿi mӝt gói dӳ liӋu. Khi ÿã phát hӃt gói dӳ liӋu cho phép hoһc không còn gì ÿӇ phát nӳa thì trҥm ÿó chuyӇn khung thҿ bài ÿӃn cho trҥm kӃ tiӃp trên mҥng. Trong token có chӭa Pӝt ÿӏa chӍÿích và ÿѭӧc luân chuyӇn tӟi các trҥm theo mӝt trұt tӵÿã ÿӏnh trѭӟc. Ĉӕi vӟi cҩu hình mҥng dҥng xoay vòng thì trұt tӵ cӫa sӵ truyӅn token tѭѫng ÿѭѫng Yӟi trұt tӵ vұt lý cӫa các trҥm xung quanh vòng. Các chuҭn mҥng sӱ dөng phѭѫng pháp ÿLӅu khiӇn truy nhұp thҿ bài : - Chuҭn IEEE 802.5, còn gӑi là chuҭn Token Ring. - FDDI là chuҭn sӧi quang 100 Mps sӱ dөng phѭѫng pháp chuyӇn thҿ bài và vòng tròn. Phѭѫng pháp chuyӇn thҿ bài thích hӧp trong các ÿLӅu kiӋn nhѭ sau : - Khi mҥng ÿang tҧi dӳ liӋu quan trӑng vӅ thӡi gian do phѭѫng pháp này cung Fҩp khҧ năng bàn giao. - Khi mҥng ÿѭӧc sӱ dөng nhiӅu, do tránh ÿѭӧc xung ÿӝt. - Khi mӝt vài trҥm có mӭc ѭu tiên cao hѫn so vӟi các trҥm khác. Phѭѫng pháp chuyӇn thҿ bài có thӇ áp dөng các mӭc ѭu tiên cho trҥm ÿӇ ngăn cҩm mӝt trҥm Eҩt kǤ không ÿѭӧc ÿӝc quyӅn vӅ mҥng. - Do thҿ bài luân chuyӇn quanh mҥng nên mӛi trҥm có thӇ truyӅn theo quãng thӡi gian tӕi thiӇu. Phѭѫng pháp chuyӇn thҿ bài ÿòi hӓi cѫ chӃÿLӅu khiӇn phӭc tҥp và chi phí ÿҫu Wѭ phҫn cӭng cao, nhѭng ÿѭӧc thiӃt kӃ vӟi ÿӝ tin cұy cao. Tuy vұy hiӋn nay Ethernet vүn là chuҭn LAN thông dөng, chӭng tӓÿѭӧc ѭu ÿLӇm cӫa phѭѫng pháp tranh chҩp khi sӱ dөng trên các mҥng LAN. Giao thӭc truyӅn token có trұt tӵ hѫn nhѭng cNJng phӭc tҥp hѫn CSMA/CD, có ѭu ÿLӇm là vүn hoҥt ÿӝng tӕt khi lѭu lѭӧng truyӅn thông lӟn. Giao thӭc truyӅn token tuân thӫÿúng sӵ phân chia cӫa môi trѭӡng mҥng, hoҥt ÿӝng dӵa vào sӵ xoay vòng tӟi các trҥm. ViӋc truyӅn token sӁ không thӵc hiӋn ÿѭӧc nӃu viӋc xoay vòng Eӏÿӭt ÿRҥn. Giao thӭc phҧi chӭa các thӫ tөc kiӇm tra token ÿӇ cho phép khôi phөc Oҥi token bӏ mҩt hoһc thay thӃ trҥng thái cӫa token và cung cҩp các phѭѫng tiӋn ÿӇ Vӱa ÿәi logic (thêm vào, bӟt ÿi hoһc ÿӏnh lҥi trұt tӵ cӫa các trҥm). Khung tin cӵc ÿҥi là 16KB ӣ chӃÿӝ truyӅn 16Mbps và 4KB ӣ chӃÿӝ truyӅn 4Mps.
  50. - 44 - 'ҥng bҧn tin vӟi mҥng Token Ring : %ɬt ĈLɾu khiʀn ĈLɾu Ĉʈa chʆ Ĉʈa chʆ .ɼt Trɞng ÿɤu thâm nhɪp khiʀn gói ngu͓n ÿích TIN FSC thúc thái gói tin tin gói tin tin 1 1 byte 2-6 bytes 2 - 6 2 - 6 4 bytes 1 byte 1 byte byte bytes bytes 4.2.4.1 Ph˱˯ng pháp ÿL͉u khi͋n truy nh̵p dò báo Dò báo (polling) là mӝt phѭѫng pháp ÿLӅu khiӇn truy cұp sӱ dөng mӝt thiӃt bӏ trung tâm ÿӇÿLӅu khiӇn toàn bӝ viӋc truy cұp mҥng. Ĉây là phѭѫng pháp ÿѭӧc sӱ Gөng phә dөng nhҩt trên các mҥng máy tính lӟn. ThiӃt bӏ trung tâm có tên là thiӃt bӏ chính sӁ yêu cҫu dӳ liӋu tӯ các thiӃt bӏ khác trên mҥng có tên là thiӃt bӏ thӭ câp (secondaries). Sau khi ÿѭӧc dò báo, thiӃt bӏ thӭ cҩp có thӇ truyӅn mӝt lѭӧng dӳ liӋu ÿѭӧc xác ÿӏnh bӣi các giao thӭc dùng trên Pҥng. Mӝt thiӃt bӏ thӭ cҩp không thӇ truyӅn trӯ phi nó ÿѭӧc thiӃt bӏ chính dò báo. Phѭѫng pháp dò báo có nhiӅu ѭu ÿLӇm cӫa phѭѫng pháp chuyӇn thҿ bài nhѭ : - Dӵÿoán ÿѭӧc các lҫn truy cұp ÿӏnh sҹn. - Gán ÿѭӧc các mӭc ѭu tiên, tránh ÿѭӧc va chҥm. So sánh phѭѫng pháp dò báo và phѭѫng pháp chuyӇn thҿ bài : kӻ thuұt dò báo Wұp trung hóa quyӅn ÿLӅu khiӇn. Nhìn dѭӟi góc ÿӝ quҧn lý thì ÿây là mӝt ѭu ÿLӇm, nhѭng nӃu cѫ chӃÿLӅu khiӇn trung tâm bӏ hӓng, mҥng sӁ ngӯng hoҥt ÿӝng. Phѭѫng pháp chuyӇn thҿ bài sӱ dөng các chӭc năng ÿLӅu khiӇn phân phӕi hѫn do ÿó ít bӏ Kӓng tұp trung tҥi mӝt ÿLӇm. Bên cҥnh ÿó, phѭѫng pháp dò báo ÿôi khi lãng phí các Oѭӧng băng thông lӟn do phҧi dò báo tӯng thiӃt bӏ thӭ cҩp, cho dù các thiӃt bӏ không có gì ÿӇ truyӅn. 4.3 Chuҭn hóa mҥng cөc bӝ Các chuҭn LAN là các tiêu chuҭn công nghӋ cho Lan ÿѭӧc phê chuҭn bӣi các Wә chӭc chҭun hóa quӕc tӃ, nhҵm hѭӟng dүn các nhà sҧn xuҩt thiӃt bӏ mҥng ÿi ÿӃn Vӵ thӕng chung khҧ năng sӱ dөng chung các sҧn phҭm cӫa hӑ, vì lӧi ích cӫa ngѭӡi Vӱ dөng và tҥo ÿLӅu kiӋn thuұn lӧi cho các nghiên cӭu phát triӇn. Các chuҭn này quy ÿӏnh môi trѭӡng truyӅn dүn cNJng nhѭ cách thӭc sӱ dөng chúng trong kӃt nӕi LAN; Các giao thӭc truyӅn thông ӣ các tҫng vұt lý và tҫng liên NӃt dӳ liӋu cӫa mҥng theo mô hình OSI. Các giao thӭc truyӅn thông ӣ các tҫng trên cӫa mô hình OSIhiӋn tҥi ÿѭӧc xác ÿӏnh qua mӝt sӕ giao thӭc phә biӃn nhѭ TCP/IP, IPX/SPX, NetBIOS,. . .
  51. - 45 - 8ӹ ban IEEE phát triӇn tiêu chuҭn IEEE LAN và ÿӅ xuҩt phân chia hai tҫng thҩp nhҩt cӫa mô hình OSI nhѭ dѭӟi ÿây. Theo chuҭn 802 thì tҫng LKDL ÿѭӧc chia thành 2 tҫng con: · 7ҫng con ÿLӅu khiӇn logic LLC (Logical Link Control Sublayer) : giӳ vai trò Wә chӭc dӳ liӋu, tә chӭc thông tin ÿӇ truyӅn và nhұn. Thӫ tөc tҫng LLC không bӏҧnh hѭӣng khi sӱ dөng các ÿѭӡng truyӅn dүn khác nhau, nhӡ vұy mà linh hoҥt hѫn trong khai thác. · 7ҫng con ÿLӅu khiӇn xâm nhұp mҥng MAC (Media Access Control Sublayer). làm nhiӋm vөÿLӅu khiӇn viӋc xâm nhұp mҥng. Network Chøc n¨ng hßa m¹ng 802/2 (dɞng 1) Không kɼt n͑i không biên nhɪn LLC (Logical Link 802/2 (dɞng 2) Có kɼt n͑i Control) 802/2 (dɞng 3) Không kɼt n͑i có biên nhËn DataLink 802/3 CSMA/CD MAC (Media Access 802/4 Token bus Control) 80254 Token ring Physical Physical Hình 4-2. Các tҫng con LLC và MAC. Chuҭn 802.2 ӣ mӭc con LLC tѭѫng ÿѭѫng vӟi chuҭn HDLC cӫa ISO hoһc X.25 cӫa CCITT. Chuҭn 802.3 xác ÿӏnh phѭѫng pháp thâm nhұp mҥng tӭc thӡi có khҧ năng phát hiӋn lӛi chӗng chéo thông tin CSMA/CD. Phѭѫng pháp CSMA/CD ÿѭӧc ÿѭa ra tӯ Qăm 1993 nhҵm mөc ÿích nâng cao hiӋu quҧ mҥng. Theo chuҭn này các mӭc ÿѭӧc ghép nӕi vӟi nhau thông qua các bӝ ghép nӕi. Chuҭn IEEE 802.3 dùng cho mҥng Ethernet (sӱ dөng giao thӭc truy nhұp CSMA/CD) bao gӗm cҧ 2 phiên bҧn băng tҫn cѫ bҧn và băng tҫn mӣ rӝng. Chuҭn IEEE 802.4 liên quan tӟi sӵ sҳp xӃp tuyӃn token, thӵc chҩt là phѭѫng pháp thâm nhұp mҥng theo kiӇu phát tín hiӋu thăm dò token qua các trҥm và ÿѭӡng truyӅn bus. Chuҭn IEEE 802.5 dùng cho mҥng dҥng vòng và trên cѫ sӣ dùng tín hiӋu thăm dò token. Mӛi trҥm khi nhұn ÿѭӧc tín hiӋu thăm dò token thì tiӃp nhұn token và bҳt ÿҫu quá trình truyӅn thông tin dѭӟi dҥng các frame. Các frame có cҩu trúc tѭѫng tӵ nhѭ cӫa chuҭn 802.4. Phѭѫng pháp xâm nhұp mҥng này quy ÿӏnh nhiӅu mӭc ѭu tiên khác nhau cho toàn mҥng và cho mӛi trҥm, viӋc quy ÿӏnh này vӯa cho ngѭӡi thiӃt NӃ vӯa do ngѭӡi sӱ dөng tӵ quy ÿӏnh.
  52. - 46 - Chuҭn IEEE 802.11 dùng cho mҥng không dây (Wireless). 4.3.1 Chuҭn Ethernet Chuҭn Ethernet ÿѭӧc sӱ dөng phә biӃn nhҩt, ÿӃn mӭc ÿôi khi ÿѭӧc hiӇu ÿӗng nghƭa vӟi LAN. Tuy nhiên nó ÿã ÿѭӧc xây dӵng và phát triӇn qua các giai ÿRҥn vӟi các tên gӑi là DIX standard Ethernet và IEE 802.3 standard. Chuҭn Ethernet do các công ty Xerox, Intel và Digital equipment xây dӵng và phát triӇn. Ethernet LAN ÿѭӧc xây dӵng theo chuҭn 7 lӟp trong cҩu trúc mҥng cӫa ISO, mҥng truyӅn sӕ liӋu Ethernet cho phép ÿѭa vào mҥng các loҥi máy tính khác nhau kӇ cҧ máy tính mini. Ethernet có các ÿһc tính kӻ thuұt chӫ yӃu sau ÿây: - Có cҩu trúc dҥng tuyӃn phân ÿRҥn, ÿѭӡng truyӅn dùng cáp ÿӗng trөc, tín hiӋu truyӅn trên mҥng ÿѭӧc mã hoá theo kiӇu ÿӗng bӝ (Manchester), tӕc ÿӝ truyӅn Gӳ liӋu là 10 Mb/s. - ChiӅu dài tӕi ÿa cӫa mӝt ÿRҥn cáp tuyӃn là 500m, các ÿRҥn tuyӃn này có thӇ ÿѭӧc kӃt nӕi lҥi bҵng cách dùng các bӝ chuyӇn tiӃp và khoҧng cách lӟn nhҩt cho phép giӳa 2 nút là 2,8 km. - Sӱ dөng tín hiӋu băng tҫn cѫ bҧn, truy xuҩt tuyӃn (bus access) hoһc tuyӃn token (token bus), giao thӭc là CSMA/CD, dӳ liӋu chuyӇn ÿi trong các gói. Gói tin dùng trong mҥng có ÿӝ dài tӯ 64 ÿӃn 1518 byte. · &ҩu trúc cӫa mҥng Ethernet : Mҥng Ethernet có cҩu trúc dҥng bus nhѭ sau : 9ʆ mɞch Trɞm làm viʄc repeater Hình 4-3. Cҩu trúc cӫa mҥng Ethernet. 6ӕ trҥm cӵc ÿҥi trong mҥng là 1024, sӕ lѭӧng segment cӫa mҥng giӟi hҥn nhӓ Kѫn 5 segment, khoҧng cách tӕi ÿa giӳa hai trҥm là 2,5km. Mҥng sӱ dөng cáp ÿӗng trөc tӕc ÿӝ 10Mps. Cҩu trúc khung tin Ethernet có khuôn dҥng nhѭ sau : Ĉʈa chʆ &͝ Ĉʈa chʆÿích ngu͓n Loɞi tin TIN CRC C͝ 6 bytes 6 bytes 2 bytes 46 ± 1500 bytes 4 bytes
  53. - 47 - Ch˱˯ng 5 7ҪNG MҤNG 7ҫng mҥng ÿҧm bҧo truyӅn tin thông suӕt giӳa hai nút ÿҫu cuӕi trong mҥng. Trên cѫ sӣ cҩu hình cӫa mҥng, tҫng mҥng sӁ kiӇm tra sѫÿӗ kӃt nӕi (topology) cӫa toàn mҥng ÿӇ quyӃt ÿӏnh ÿѭӡng ÿi tӕi ѭu truyӅn gói dӳ liӋu, tránh quá tҧi trên mӝt ÿѭӡng truyӅn trong khi mӝt sӕÿѭӡng truyӅn rӛi. Thӵc hiӋn cҳt/ hӧp dӳ liӋu khi qua Pҥng và liên kӃt mҥng khi có nhiӅu mҥng nӕi vӟi nhau. 5.1 Các vҩn ÿӅ cӫa tҫng mҥng 5.1.1 Ĉӏnh ÿӏa chӍ cho tҫng mҥng 7ҫng mҥng sӱ dөng các kiӇu ÿӏa chӍ bә sung sau : 1. Ĉӏa chӍ mҥng logic (Logical network addresses), ÿӏnh tuyӃn các gói tin theo các mҥng cө thӇ trên liên mҥng. Dùng ÿӇÿӏnh danh mӝt mҥng cө thӇ trên liên mҥng dѭӟi dҥng mӝt nguӗn hay ÿích cӫa mӝt gói tin. 2. Ĉӏa chӍ dӏch vө (Service addresses), ÿӏnh tuyӃn các gói tin theo các tiӃn trình cө thӇÿang chҥy trên thiӃt bӏÿích, dùng ÿӏnh danh mӝt giao thӭc hay tiӃn trình trên máy tính là nguӗn hay ÿích cӫa mӝt gói tin. 3. Ĉӏa chӍ mҥng vұt lý (MAC) ÿӏnh danh mӝt thiӃt bӏ cө thӇ dѭӟi dҥng mӝt nguӗn hay ÿích cӫa mӝt khung. Ĉ͓a ch͑ v̵t lý cͯa máy tr̩m : 0ӛi thiӃt bӏ trên mӝt mҥng có mӝt ÿӏa chӍ vұt lý duy nhҩt ÿӇ giao tiӃp vӟi các thiӃt bӏ khác, còn gӑi là ÿӏa chӍ phҫn cӭng. Trên tҩt cҧ các mҥng hiӋn nay, mӛi ÿӏa chӍ xuҩt hiӋn mӝt lҫn duy nhҩt (nghƭa là mӛi thiӃt bӏ chӍ có mӝt ÿӏa chӍ duy nhҩt). Ĉӕi vӟi phҫn cӭng, ÿӏa chӍ thѭӡng ÿѭӧc mã hoá trong thiӃt bӏ card mҥng (Network Interface Card), có thӇÿѭӧc ÿһt bҵng chuyӇn mҥch hoһc bҵng phҫn mӅm. Trong mô hình OSI thì ÿӏa chӍ này ÿѭӧc ÿһt ӣ lӟp vұt lý. Ĉӝ dài cӫa ÿӏa chӍ vұt lý phө thuӝc vào tӯng mҥng, chҷng hҥn vӟi mҥng Ethernet và mӝt sӕ mҥng khác thì dùng ÿӏa chӍ vұt lý dài 48 bit. ĈӇ trao ÿәi thông tin thì cҫn có ÿӏa chӍ cӫa nѫi gӣi, và ÿӏa chӍ cӫa nѫi nhұn. HiӋn nay IEEE ÿang ÿҧm nhiӋm viӋc ҩn ÿӏnh ÿӏa chӍ vұt lý tәng thӇ (universal physical address) cho các subnetwork. Ĉӕi vӟi mӛi subnetwork, IEEE ҩn ÿӏnh mӝt phҫn ÿӏa chӍ ÿӗng nhҩt ÿӕi vӟi tҩt cҧ các subnetwork gӑi là OUI (Organization Unique Identifier) phҫn này có ÿӝ dài là 24 bit, cho phép IEEE ҩn ÿӏnh phҫn ÿӏa chӍ 24 bit còn lҥi theo yêu cҫu. (Trên thӵc tӃ, hai trong 24 bit ÿӏa chӍ OUI là các bit ÿLӅu khiӇn, do ÿó 22 bit là ÿӇ xác ÿӏnh subnetwork ÿó. Dó ÿó chӍ có khoҧng 222ÿӏa chӍ
  54. - 48 - ÿѭӧc dùng, nӃu vӟi tӕc ÿӝ phát triӇn nhѭ hiӋn nay có thӇ sӁ thiӃu ÿӏa chӍ trong Wѭѫng lai). Sau ÿây là cҩu tҥo cӫa ÿӏa chӍ OUI : 1 bit 1 bit 22 bit 24 bit I/G U/L Ĉʈa chʆ subnetwork Ĉʈa chʆ vɪt lý cͧa khu vͱc 0=Individual 0=Universal Hình 5-1. Cҩu tҥo cӫa ÿӏa chӍ vұt lý ҺUI. 5.1.2 Dӏch vө cung cҩp cho tҫng giao vұn - Các dӏch vө phҧi ÿӝc lұp vӟi công nghӋÿѭӧc dùng trong mҥng. - Tҫng giao vұn phҧi ÿӝc lұp vӟi công nghӋÿѭӧc dùng trong mҥng. - Các ÿӏa chӍ mҥng phҧi thӕng nhҩt ÿӇ tҫng giao vұn có thӇ dùng cҧ mҥng LAN và WAN. Có 2 lo̩i d͓ch vͭ : - Dӏch vө truyӅn tin có liên kӃt (Connection ̾riennted Service) - Dӏch vө truyӅn tin không liên kӃt (Connectionless Service) 6ӵ khác nhau giӳa hai dӏch vө 9ҩn ÿӅ Dӏch vө có liên kӃt Dӏch vө không liên kӃt Khӣi ÿӝng kênh Cҫn thiӃt Không Ĉӏa chӍÿích ChӍ cҫn lúc khӣi ÿӝng Cҫn ӣ mӑi gói tin Thѭ tӵ gói tin Ĉѭӧc ÿҧm bҧo Không ÿҧm bҧo KiӇm soát lӛi ӣ tҫng mҥng ӣ tҫng giao vұn ĈLӅu khiӇn thông lѭӧng ӣ tҫng mҥng ӣ tҫng giao vұn Thҧo thuұn tham sӕ Có Không Nhұn dҥng liên kӃt Có Không Các hàm cѫ bҧn cӫa dӏch vө liên kӃt tҫng mҥng : N-CONNECT. Request (callce, caller, acks wanted, exp wanted, qos, user data) N-CONNECT. Indication (callce, caller, acks wanted, exp wanted, qos, user data) N-CONNECT. Response (response acks wanted, exp wanted, qos, user data) N-CONNECT. Confirmation (response acks wanted, exp wanted, qos, user data) N-DISCONNNECT. Request (originator, reason, user data, responding address) N-DISCONNNECT. Indication (originator, reason, user data, responding address) N-DATA. Request (user data) N-DATA. Indication (user data) N-DATA-ACKNOWLEDGED. Request () N-DATA-ACKNOWLEDGED. Indication () N-EXPEDITED-DATA. Request (user data) N-EXPEDITED-DATA. Indication (user data) N-RESET. Request (originator, reason)
  55. - 49 - N-RESET. Indication (originator, reason) N-RESET. Response() N-RESET. Confim() Các hàm cѫ bҧn cӫa dӏch vө không liên kӃt tҫng mҥng N-UNITDATA. Request (source address, destination address, qos, user_data) N-UNITDATA. Indication (source address, destination address, qos, user_data) N-FACILITY. Request (qos) N-FACILITY. Indication (destination address, qos, reason) N-FACILITY. Indication (destination address, qos, reason) Hàm N_FACILITY.request cho phép NSD dӏch vө mҥng biӃt tӹ lӋ phҫn trăm gói tin ÿang ÿѭӧc giao vұn. Hàm N_REPORT.indication cho phép tҫng mҥng thông báo lҥi cho NSD dӏch Yө mҥng. 5.1.3 Tә chӭc các kênh truyӅn tin trong tҫng mҥng Có hai loҥi kênh truyӅn tin hoҥt ÿӝng trong mҥng : 5.1.3.1 Kênh ̫o (virtual circuit) 7ѭѫng ÿѭѫng kênh ÿLӋn thoҥi trong tҫng vұt lý sӱ dөng trong mҥng có liên NӃt. Kênh ҧo ÿѭӧc thiӃt lұp cho mӛi liên kӃt. Mӝt khi ÿã ÿѭӧc thiӃt lұp thì các gói tin ÿѭӧc chuyӇn ÿi tѭѫng tӵ trong mҥng ÿLӋn thoҥi cho ÿӃn khi liên kӃt bӏ hӫy bӓ. - Mӛi nút mҥng chӭa mӝt kênh ҧo, vӟi cӱa vào cho mӝt kênh ҧo - Khi mӝt liên kӃt ÿѭӧc khӣi ÿӝng, mӝt kênh ҧo chѭa dùng sӁÿѭӧc chӑn - Nút chӑn kênh ҧo chӭa ÿѭӡng dүn ÿӃn trҥm tiӃp theo và có sӕ thҩp nhҩt Khi gói tin khӣi ÿӝng ÿӃn nút ÿích, nút chӑn kênh ҧo có sӕ thҩp nhҩt thay thӃ Vӕ trong gói tin và chuyӇn vào trҥm ÿích. Sӕ kênh ҧo nӕi vӟi trҥm ÿích có thӇ khác Vӕ kênh ҧo mà trҥm nguӗn sӱ dөng. 5.1.3.2 M̩ng Datagram 7ѭѫng ÿѭѫng vӟi ÿLӋn báo sӱ dөng trong mҥng không liên kӃt. Trong mҥng này, không có tuyӃn ÿѭӡng nào ÿѭӧc thiӃt lұp. Các gói tin có thӇ ÿi theo nhiӅu ÿѭӡng khác nhau mà không nhҩt thiӃt theo mӝt trình tӵ xác ÿӏnh. Thông tin vào là ÿӏa chӍÿích, thông tin ra là nút mҥng phҧi tӟi. 0ҥng Datagram phӭc tҥp vӅÿLӅu khiӇn nhѭng nӃu kênh hӓng thì dӉ dàng ÿi theo kênh khác. Do ÿó có thӇ giҧi quyӃt ÿѭӧc vҩn ÿӅ tҳc nghӁn dӳ liӋu. · Các ÿһc trѭng cӫa mҥng Datagram và mҥng kênh ҧo
  56. - 50 - 9ҩn ÿӅ 0ҥng datagram 0ҥng kênh ҧo Khͧi ÿ͡ng kênh Không &ҫn thiӃt Ĉ͓a ch͑ (ÿ/c) hoá Gói tin phҧi có ÿ/c nguӗn và ÿ/c ÿích Gói tin chӍ cҫn sӕ cӫa kênh ҧo Thông tin tìm ÿ˱ͥng Không cҫn bҩt cӭ thông tin nào. Mӛi kênh ҧo cҫn mӝt vùng trong Eҧng Tìm ÿ˱ͥng 0ӛi gói tin tìm ÿѭӡng ÿӝc lұp. Phҧi Ĉѭӧc thiӃt lұp khi khӣi ÿӝng kênh tìm ÿѭӡng mӛi khi có gói tin tӟi nút ҧo mӟi. Liên kӃt sӁ ÿѭӧc duy trì Pҥng. cho cҧ phiên. ĈL͉u khi͋n ChӍ mҩt gói tin ӣ trong nút hӓng Kênh ҧo ÿi qua nút hӓng sӁ bӏ huӹ +͗ng nút Khó khҳc phөc 'Ӊ khҳc phөc hѫn Ĉ͡ phͱc t̩p Trong tҫng giao vұn Trong tҫng mҥng Thích hͫp Các dӏch vө liên kӃt và không liên kӃt Các dӏch vө liên kӃt 5.1.4 Tìm ÿѭӡng ÿi trong mҥng Chӭc năng quan trӑng nhҩt cӫa tҫng mҥng là dүn ÿѭӡng cho các gói tin tӯ trҥm nguӗn tӟi trҥm ÿích. Thuұt toán tìm ÿѭӡng là qui trình ÿӇ quyӃt ÿӏnh chӑn ÿѭӡng ra khӓi nút mҥng nhҵm gӣi gói tin ÿi tiӃp tӟi nút khác. · Yêu cҫu cӫa thuұt toán tìm ÿѭӡng - Chính xác, әn ÿӏnh, ÿѫn giҧn và tӕi ѭu. - Thuұt toán tìm ÿѭӡng phҧi có khҧ năng cұp nhұt lҥi cҩu hình và ÿѭӡng vұn chuyӇn ÿӇ không phҧi khӣi ÿӝng lҥi mҥng khi có mӝt nút hӓng hoһc phҧi ngӯng hoҥt ÿӝng cӫa các máy ӣ trҥm. · Các thuұt toán chia làm hai nhóm chính: - Nhóm không thích nghi (non adaptive) : viӋc chӑn ÿѭӡng không dӵa vào viӋc ÿánh giá tình trҥng giao thông và cҩu hình trong thӡi gian thӵc. - Nhóm thích nghi (adaptive) : viӋc tìm ÿѭӡng phҧi thích nghi vӟi tình trҥng giao thông hiӋn tҥi. 6ѫ ÿӗ mҥng ÿѭӧc biӇu diӉn dѭӟi dҥng ÿӗ thӏ, mӛi nút cӫa ÿӗ thӏ là mӝt nút Pҥng, cung cӫa ÿӗ thӏ biӇu diӉn ÿѭӡng truyӅn nӕi giӳa hai nút. ViӋc chӑn ÿѭӡng giӳa hai nút mҥng là tìm ÿѭӡng ngҳn nhҩt giӳa chúng. 0ӛi cung ÿѭӧc gán mӝt nhãn cho biӃt thӡi gian trung bình phҧi ÿӧi và thӡi gian truyӅn mӝt gói tin chuҭn. Thӡi gian này ÿѭӧc thӱ mӛi giӡ hay mӛi ngày mӝt lҫn. Ĉѭӡng ngҳn nhҩt là ÿѭӡng có ít bѭӟc chuyӇn tiӃp qua nút nhҩt và có sӕÿo ÿӝ dài nhӓ nhҩt, mҩt ít thӡi gian. Có nhiӅu thuұt toán ÿӇ tìm ÿѭӡng ngҳn nhҩt giӳa 2 ÿLӇm, ví dө nhѭ thuұt toán Dijkstra (1959). Ta xây dӵng ÿӗ thӏ cho các nút mҥng và tìm khoҧng cách giӳa các nút mҥng.
  57. - 51 - 5.1.5 Tҳc nghӁn trong mҥng Khi có quá nhiӅu gói tin trong mҥng hay mӝt phҫn cӫa mҥng làm cho hiӋu suҩt Fӫa mҥng giҧm ÿi vì các nút mҥng không còn ÿӫ khҧ năng lѭu trӳ, xӱ lý, gӱi ÿi và chúng bҳt ÿҫu bӏ mҩt các gói tin. HiӋn tѭӧng này ÿѭӧc gӑi là sӵ tҳc nghӁn (congestion) trong mҥng. Hàng ÿӧi sӁ bӏÿҫy (phҧi lѭu tұp tin, tҥo các bҧng chӑn ÿѭӡng ) nӃu khҧ năng [ӱ lý cӫa nút yӃu hoһc khi thông tin vào nhiӅu hѫn khҧ năng cӫa ÿѭӡng ra ĈL͉u khi͋n dòng dͷ li͏u là xӱ lý giao thông giӳa ÿLӇm vӟi ÿLӇm, giӳa trҥm thu và phát. Trong khi ÿó ÿLӅu khiӇn tránh tҳc nghӁn là mӝt vҩn ÿӅ tәng quát hѫn bao Jӗm viӋc tҥo ra hoҥt ÿӝng hӧp lý cӫa các máy tính cӫa các nút mҥng, quá trình lѭu trӳ bên trong nút, ÿLӅu khiӇn tҩt cҧ các yӃu tӕ làm giҧm khҧ năng vұn chuyӇn cӫa toàn mҥng. · Các biӋn pháp ngăn ngӯa - Bӕ trí khҧ năng vұn chuyӇn, lѭu trӳ, xӱ lý cӫa mҥng dѭ so vӟi yêu cҫu. - Huӹ bӓ các gói tin bӏ tҳc nghӁn quá thӡi hҥn. - Hҥn chӃ sӕ gói tin vào mҥng nhӡ cѫ chӃ cӱa sә (flow control). - Chһn ÿѭӡng vào khi cӫa các gói tin khi mҥng quá tҧi. 5.2 KӃt nӕi liên mҥng Nhu cҫu trao ÿәi thông tin và phân chia các tài nguyên dùng chung ÿòi hӓi hoҥt ÿӝng truyӅn thông không chӍӣ phҥm vi cөc bӝ mà ӣ cҧ khuôn khә quӕc gia và quӕc tӃ. Tӯÿó dүn ÿӃn sӵ nӕi kӃt các mҥng viӉn thông tin hӑc ÿѭӧc ÿһt ӣ các vӏ trí ÿӏa lý khác nhau và chӏu sӵ quҧn lý cӫa các tә chӭc hoһc quӕc gia khác nhau. 6ӵ nӕi kӃt mҥng (Networks Interconnection) giӕng nhѭ ghép nӕi mҥng ÿѫn lҿ nhѭng phӭc tҥp hѫn nhiӅu do tính chҩt không thuҫn nhҩt cӫa các mҥng con ÿѭӧc kӃt Qӕi. Chúng có thӇ có kiӃn trúc khác nhau bao gӗm các máy tính nút mҥng. Ĉѭӡng truyӅn khác nhau, chiӃn lѭӧc quҧn lý khác nhau. Ngѭӡi ta thѭӡng xem xét các vҩn ÿӅ sau ÿӇ kӃt nӕi các mҥng con lҥi vӟi nhau : - Xem mӛi nút cӫa mҥng con nhѭ là mӝt hӋ thӕng mӣ : mӛi nút mҥng con có thӇ truyӅn thông trӵc tiӃp vӟi mӝt nút cӫa mҥng con khác bҩt kǤ. Nhѭ thӃ yêu Fҫu phҧi xây dӵng mӝt chuҭn chung cho các mҥng. - Xem mӛi mҥng nhѭ là mӝt hӋ thӕng mӣ : Hai nút thuӝc hai mҥng con không Eҳt tay trӵc tiӃp vӟi nhau mà phҧi thông qua mӝt phҫn tӱ trung gian gӑi là giao di͏n k͇t n͙i (interconnection interface) dat giӳa hai mҥng con ÿó.