Giáo trình Âm nhạc và phương pháp dạy học âm nhạc cho học sinh Tiểu học

Nội dung text: Giáo trình Âm nhạc và phương pháp dạy học âm nhạc cho học sinh Tiểu học

1. ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI ÂM NHẠC VÀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC ÂM NHẠC CHO HỌC SINH TIỂU HỌC Ebook.moet.gov.vn, 2008
2. 250 BẢN THẢO 5 Tiểu mô đun 5 PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC ÂM NHẠC CHO HỌC SINH TIỂU HỌC 2 đvht = 30 tiết, Lý thuyết: 14 Thực hành: 16
3. 251 I. Mục tiêu 1.Kiến thức - Xác định vai trò giáo dục của âm nhạc, nêu được những đặc điểm về khả năng cảm thụ và hoạt động âm nhạc của học sinh tiểu học. - Phân tích, đánh giá được những phương pháp dạy học âm nhạc, hiểu biết về nội dung chương trình và cấu trúc của sách giáo khoa bộ môn ở trường tiểu học. 2. Kĩ năng - Soạn kế hoạch bài học (giáo án). - Sử dụng phương pháp dạy học âm nhạc để tổ chức các giờ học và các hoạt động âm nhạc ngoài giờ học ở trường tiểu học. 3.Thái độ - Sinh viên có lòng yêu nghề và có trách nhiệm với công việc dạy học âm nhạc cho học sinh tiểu học. - Thể hiện sự năng động, sáng tạo trong việc sưu tầm, lựa chọn, tiếp nhận những thông tin mới. II. Giới thiệu tiểu mô đun 1. Nội dung tiểu mô đun STT Tên chủ đề Số tiết Trang số 1 Một số vấn đề chung 3 253 2 Phương pháp dạy học hát 8 264 3 Phương pháp dạy phát triển khả năng âm nhạc 6 283 4 Phương pháp dạy tập đọc nhạc 6 295 5 Thực hành soạn giáo án và tập dạy tiết âm nhạc tiểu học 7 304 III. Tài liệu và thiết bị để thực hiện tiểu mô đun 1.Thiết bị, đồ dụng trực quan cần phải có: - Phòng học rộng rãi gắn bảng kẻ nhạc, bảng phụ. - Máy nghe nhạc, máy xem băng hình, nhạc cụ đàn phím điện tử và nhạc cụ gõ thông dụng sẵn có như: phách, mõ, song loan, sênh tiền, trống lắc - Tranh ảnh minh họa, băng hình/ băng tiếng. 2. Tài liệu học tập và tham khảo a/ Tài liệu học tập - Sách giáo khoa, sách giáo viên môn âm nhạc và những tập bài hát dành cho học sinh các lớp ở tiểu học. - Tài liệu “Phương pháp dạy học âm nhạc cho học sinh tiểu học”. b/ Tài liệu tham khảo
4. 252 - Các tập bài hát thiếu nhi, dân ca Việt Nam, các tập bài hát thiếu nhi nước ngoài. - Các tài liệu về giáo dục âm nhạc trong nhà trường. MINH HỌA (Hình vẽ minh họa hoặc ảnh chụp) Nội dung hình ảnh: Hình ảnh lớp học, giáo viên đang dạy học sinh tiểu học hát.
5. 253 Chủ đề 1 MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG (3 tiết) Hoạt động 1: Xác định vai trò giáo dục của âm nhạc đối với học sinh tiểu học (1 tiết) ³ Thông tin cho hoạt động 1. Việc dạy và học âm nhạc ở trường tiểu học nhằm góp phần thực hiện được mục tiêu giáo dục của nhà trường là đào tạo con người toàn diện về Đức -Trí -Thể - Mĩ. Giáo dục đạo đức Giáo dục thẩm mĩ VAI TRÒ GIÁO DỤC CỦA ÂM NHẠC Phát triển trí tuệ Phát triển thể chất Có sự khác nhau giữa học sinh học âm nhạc ở trường tiểu học và học sinh học âm nhạc ở các trường đào tạo chuyên về âm nhạc, trong nhạc viện hay ở các trường văn hóa nghệ thuật (VHNT). Học âm nhạc Học sinh tiểu học Không làm nghề âm nhạc, không họat động âm nhạc chuyên nghiệp Học sinh nhạc viện, trường văn hóa nghệ Học âm nhạc Làm nghề âm nhạc, hoạt động âm thuật. nhạc chuyên nghiệp
6. 254 Như vậy mục đích của môn âm nhạc ở tiểu học là: Ở trường tiểu học, thông qua môn học âm nhạc mà trẻ em được hoạt động, được nhận thức, được cảm thụ âm nhạc và trang bị cho các em có một số kiến thức về văn hoá âm nhạc phổ thông, góp phần cùng các môn học khác giáo dục nhân cách cho học sinh. " Nhiệm vụ Nhiệm vụ 1: Thảo luận nhóm. Nội dung thảo luận: 1. Bạn hãy trình bày những nhận định của mình về vai trò của âm nhạc đối với học sinh tiểu học được thể hiện ở bốn mặt: Giáo dục đạo đức, giáo dục thẩm mĩ, phát triển trí tuệ và phát triển thể chất như thế nào? 2. Bạn hãy nêu ý kiến của mình về sự lựa chọn những bài hát có nội dung như thế nào sẽ phù hợp cho việc giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học? Thảo luận và thống nhất ý kiến chung trong nhóm. Cử đại diện của nhóm để trình bày kết quả trước tập thể lớp. Nhiệm vụ 2: Đại diện các nhóm trình bày trước tập thể lớp Sinh viên đại diện của các nhóm trình bày về những ý kiến đã được thông nhất trong nhóm của mình sau khi thảo luận theo nội dung được gợi ý ở trên. Các sinh viên khác phát biểu đưa ra nhận xét về phần trình bày của đại diện các nhóm và có thể bổ sung thêm về nội dung mà bạn mình vừa trình bày trước lớp. / Đánh giá hoạt động 1. BÀI TẬP 1 Bạn hãy liệt kê những mặt về tình cảm đạo đức được hình thành ở học sinh tiểu học khi có sự tác động của âm nhạc. BÀI TẬP 2 Bạn hãy chọn và đánh dấu chéo vào các câu nói về vai trò của âm nhạc đối với sự phát triển trí tuệ học sinh tiểu học. A.Trong khi tập hát, tập đọc nhạc, học sinh có được những khả năng: a/ Nhận biết đường nét giai điệu và âm hình tiết tấu âm nhạc. b/ Trí nhớ âm nhạc của các em được rèn luyện thông qua việc học thuộc các bài hát, bài tập đọc nhạc c/ Biết so sánh cao độ các nốt nhạc. d/ Biết so sánh sự giống và khác nhau về tiết tấu và cao độ giữa các câu nhạc. B. Trong khi tham gia các hoạt động âm nhạc học sinh được: a/ Tăng cường thêm khả năng quan sát nhạy bén. b/ Tăng cường khả năng cảm nhận những rung động tinh tế.
7. 255 c/ Giúp phát triển giọng hát. d/ Hiểu được những trạng thái tình cảm khác nhau được thể hiện qua âm nhạc : vui, buồn, hân hoan, tự hào, tha thiết C. Âm nhạc cũng giúp cho học sinh có khả năng nhận thức ở các mặt: a/ Nhiều hiện tượng của đời sống, sự vật. b/ Quan hệ giữa con người và thiên nhiên. c/ Có hiểu biết về những trạng thái tình cảm trong con người. d/ Làm phong phú thêm sự hiểu biết của học sinh về xã hội, thiên nhiên. BÀI TẬP 3 Trong những câu sau đây, bạn hãy đánh dấu chéo vào những câu nói về vai trò của âm nhạc đối với sự phát triển thể chất học sinh tiểu học a/ Âm nhạc có ảnh hưởng tới quá trình phát triển của tâm lí con người. b/Âm nhạc có tác động tới quá trình phát triển của cơ thể con người. c/ Hoạt động hát gắn liền với sự phát triển sinh lý, thể chất của học sinh, thúc đẩy sự phát triển của các cơ quan phát thanh, cơ quan hô hấp, làm cho giọng hát của các em dần ổn định , chính xác mở rộng tầm cữ giọng. BÀI TẬP 4. Bạn hãy đánh dấu cho sự lựa chọn của mình vào cột đúng hay sai. TT Nội dung Đúng Sai Giáo dục âm nhạc trong nhà trường nhằm phát triển ở học I sinh khả năng lĩnh hội, hiểu và cảm thụ cái đẹp, phân biệt được cái hay cái dở trong âm nhạc. II Giáo dục thẩm mĩ thông qua bộ môn âm nhạc cần đảm bảo sự phát triển thẩm mĩ toàn vẹn của nhân cách học sinh gắn với các yêu cầu : a/ Làm giàu nhân cách bằng trình độ thẩm mĩ nghệ thuật ở việc hiểu và cảm thụ tác phẩm âm nhạc. b/ Giáo dục tình cảm thẩm mĩ c/ Hình thành đạo đức thẩm mĩ e/ Hình thành ý thức thẩm mĩ đúng đắn. Hoạt động 2: Tìm hiểu về đặc điểm khả năng âm nhạc của học sinh tiểu học (1tiết) ³ Thông tin cho hoạt động 2 Kết thúc giai đoạn ở trường mầm non, các em bước vào giai đoạn học ở trường tiểu học. So với lứa tuổi mầm non, các em học sinh tiểu học có những sự biến đổi khá khác biệt. Một số đặc điểm cần lưu ý
8. 256 Về tâm sinh lí: - Tai các em khá tinh, tay chân mềm mại thuận lợi cho làm các động tác múa - Sự hứng thú, năng lực tiếp thu và hoạt động âm nhạc của các em trong cùng một lớp không hoàn toàn giống nhau. - Ca hát là một nhu cầu không thể thiếu được đối với các em. - Điểm nổi bật là các em dễ bị ảnh hưởng bởi sự tác động của người khác. Về giọng hát: - Bộ phận phát thanh phát triển còn chậm cho đến 10 tuổi, dung lượng không khí chứa trong phổi của các em nam và nữ tương đương nhau. - Tầm cữ giọng hát các em nam và nữ gần giống nhau. Về phẩm chất giọng hát các em có thể tạm chia các loại : - Giọng vang , sáng , khỏe, đôi khi hơi chói. - Giọng vang , êm , nhẹ , có nhạc cảm ,âm sắc dễ chịu. - Giọng tối, mờ , nhỏ, hay rung. - Giọng rè , khàn, kém chuẩn xác. Tầm cữ giọng hát: - Giọng lớp 1,2: Từ nốt La(quãng tám nhỏ) tới nốt Si giáng ở quãng tám 1. - Giọng hát lớp 3,4,5 : Từ nốt Son (quãng tám nhỏ) tới nốt Si giáng ở quãng tám 1. " Nhiệm vụ Nhiệm vụ 1: Thảo luận nhóm Câu hỏi thảo luận: Câu hỏi 1: Việc nắm vững các đặc điểm về khả năng âm nhạc và giọng hát của học sinh tiểu học đối với bạn có quan trọng không? Tại sao? Câu hỏi 2: Dựa vào những tiêu chí nào để bạn có thể đánh giá một học sinh có giọng hát tốt hay không? Các sinh viên trong nhóm thảo luận và cử đại diện nhóm báo cáo kết quả thảo luận trước tập thể lớp. Nhiệm vụ 2: Đại diện các nhóm trình bày trước lớp Sinh viên đại diện của các nhóm trình bày về những ý kiến đã được thông nhất trong nhóm sau khi thảo luận. Các sinh viên khác nhận xét và góp ý bổ sung cho các phần trình bày ở trên. Nhiệm vụ 3:
9. 257 Bạn hãy thử lựa chọn một bài hát để có thể sử dụng dạy hát cho học sinh tiểu học, hát cho tập thể lớp nghe và phân tích, giải thích những cơ sở mà bạn căn cứ vào đó để lựa chọn bài hát. / Đánh giá hoạt động 2. BÀI TẬP 1. Sự biến đổi giọng hát của học sinh nói chung có thể chia ra làm 4 giai đoạn được liệt kê ra dưới đây. Bạn hãy đánh dấu vào câu mà bạn chọn lựa là giai đoạn của học sinh tiểu học. 1. Giai đoạn các em ở trường mầm non ( trước 6 tuổi ) 2. Giai đoạn trước lúc vỡ giọng ( khoảng 6 đến 11 tuổi ) 3. Giai đoạn vỡ giọng ( khoảng 11 đến 15 tuổi ) 4. Giai đoạn sau vỡ giọng ( khoảng 15 đến 18 tuổi ) BÀI TẬP 2. Bạn hãy lựa chọn và đánh dấu vào những câu mà bạn cho là đúng. Sự hứng thú, năng lực tiếp thu, thái độ học tập và hoạt động âm nhạc của các em trong cùng một lớp không hoàn toàn giống nhau. Do vậy giáo viên phải: 1. Xác định đúng đắn bằng biện pháp nào để mỗi em học sinh có thể tiến đến trình độ chuơng trình qui định. 2. Chỉ quan tâm đến việc giáo dục các em ít có khả năng âm nhạc mà không cần quan tâm đến các em khác còn lại trong lớp. 3. Chỉ quan tâm đến việc giáo dục các em có khả năng âm nhạc mà không cần quan tâm đến các em khác còn lại trong lớp. 4. Khi dạy cho lớp, để khỏi phá vỡ tổ chức học tập ở mức độ chung không thể dựa vào những khác biệt cá nhân mặc dù những khác biệt cá nhân này vẫn cần quan tâm giải quyết nếu như chúng ta thực sự muốn tiến hành giáo dục âm nhạc trên cơ sở những phẩm chất và tính chất có thực của các em. BÀI TẬP 3. Trong 4 loại giọng của học sinh sau đây: - Giọng vang , sáng , khỏe, đôi khi hơi chói. - Giọng vang , êm , nhẹ , có nhạc cảm , âm sắc dễ chịu. - Giọng tối, mờ , nhỏ, hay rung. - Giọng rè , khàn, kém chuẩn xác. Bạn hãy xác định và điền vào chỗ trống ở các câu dưới đây. a/ Loại giọng nào có thể bồi dưỡng , luyện tập để trở thành đơn ca, lĩnh xưỡng? . b/ Loại giọng nào phù hợp với yêu cầu hát tập thể?
10. 258 c/ Loại giọng nào phù hợp với hát tập thể nhưng vẫn có thể có những khó khăn?
11. 259 Hoạt động 3 : Tìm hiểu về cấu trúc chương trình và cách trình bày sách giáo khoa âm nhạc tiểu học (1 tiết) ³ Thông tin cho hoạt động 3. Môn học âm nhạc ở trường tiểu học hiện nay nằm trong chương trình đã được Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành kèm theo quyết định số 43/2001/QĐ-BGD&ĐT ngày 9/1/2001. Phân bố thời gian như sau : - Tiểu học ( từ lớp 1 đến lớp 5 ) bao gồm có 35 tuần trong một năm học. - Mỗi tuần học 1 tiết âm nhạc và thời gian 1 tiết là 35 phút. I. CẤU TRÚC CỦA CHƯƠNG TRÌNH Ở tiểu học, từ lớp 1 đến lớp 3 theo chương trình đã được ban hành thì âm nhạc nằm trong môn Nghệ thuật (bao gồm các phần : Âm nhạc, Mĩ thuật và Thủ công). Chương trình các lớp 1,2,3 qui định dạy các nội dung sau đây: - Học hát: Học sinh học các bài hát qui định và một số bài có thể bổ sung thay thế. ( Đây là nội dung quan trọng của chương trình) - Phát triển khả năng âm nhạc Học sinh được nghe những bài hát chọn lọc, những trích đoạn nhạc không lời. Nghe và phân biệt những âm thanh cao thấp, dài ngắn. Tập sử dụng một và nhạc cụ gõ với các tiết tấu đơn giản, nghe và nhận biết được màu sắc âm thanh, hình dáng một vài nhạc cụ dân tộc. Ngoài ra học sinh còn được nghe những câu chuyện kể về âm nhạc, những bài viết về âm nhạc và đời sống Ở lớp 4 và lớp 5, âm nhạc được tách ra thành một môn học độc lập với tên gọi “Âm nhạc 4”, “Âm nhạc 5”. Chương trình các lớp 4,5 qui định dạy các nội dung sau đây: - Học hát: Vẫn học hát các bài theo qui định và một số bài có thể thay thế, đồng thời tiếp tục rèn luyện kĩ năng ca hát thông thường. - Tập đọc nhạc: Nhận biết các ký hiệu ghi chép nhạc thông dụng và luyện đọc xướng âm các bài nhạc ngắn gọn, dễ thể hiện trong phạm vi cao độ từ Đô 1 đến Đô 2 của giọng Đô trưởng ở các loại nhịp thông dụng như : 2/4, 3/4.4/4. Các bài tập đọc nhạc thường có 5 nốt ( Đồ –Rê – Mi - Son –La) hoặc có 7 nốt ( Đồ – Rê – Mi – Pha – Son –La – Si ) - Phát triển khả năng âm nhạc bao gồm: + Nghe nhạc: Nghe các bài hát chọn lọc, những bài dân ca và một số trích đoạn nhạc không lời. + Một số nội dung khác như: Giới thiệu tác giả, tác phẩm, các loại nhạc cụ, các hình thức biểu diễn âm nhạc, một số sinh hoạt âm nhạc truyền thống và những bài viết về âm nhạc với đời sống. II.CẤU TRÚC SÁCH GIÁO KHOA Các lớp 1,2, 3 không có sách giáo khoa, chỉ có sách giáo viên với tên gọi “Nghệ thuật 1”, ”Nghệ thuật 2”, “Nghệ thuật 3” gồm 3 môn in chung là Âm nhạc, Mĩ thuật và Thủ công. Học sinh có một tập bài hát gồm các bài trong chương trình để học hát. Đến lớp 4, 5 mới có sách giáo khoa dành riêng cho học sinh có tên gọi là “Ââm nhạc 4”, “Âm nhạc 5” và kèm theo là sách hướng dẫn cho giáo viên(sách giáo viên).
12. 260 Mỗi tiết học là một nội dung hoặc 2 -3 nội dung kết hợp giữa học hát, tập đọc nhạc, nghe nhạc và âm nhạc thường thức. Ví dụ: - Tiết dạy hát - Tiết ôn hát kết hợp nghe giới thiệu về nhạc cụ gõ dân tộc. - Tiết ôn hát kết hợp nghe nhạc - Tiết ôn tập các nốt nhạc kết hợp tập biểu diễn các bài hát và nghe nhạc " Nhiệm vụ Nhiệm vụ 1: Làm việc cá nhân Bạn hãy đọc phần thông tin cho hoạt động, chuẩn bị các quyển sách giáo khoa và sách giáo viên của môn âm nhạc ở tiểu học, tự đọc, tự tìm hiểu về cách trình bày, bố cục và nội dung từng bài có trong sách. Nhiệm vụ 2: Làm việc theo nhóm nhỏ từ 4 – 6 người. Sinh viên trong lớp được chia thành những nhóm nhỏ, và tự phân công nhau như sau: 1. Một số nhóm nghiên cứu - thảo luận về sách giáo khoa dành cho học sinh. ( Mỗi nhóm nghiên cứu một cuốn sách giáo khoa ở một khối lớp). Yêu cầu: Thảo luận và ghi chép ra giấy những tiêu đề của các bài học được trình bày trong sách giáo khoa theo thứ tự của chương trình. Chuẩn bị những nhận xét khái quát về sự sắp xếp của các bài học: Có theo hướng bổ sung và tăng dần về kiến thức mới? Các bài có từ hai đến ba nội dung thì theo bạn khi dạy nên bố trí thời gian cho từng phần như thế nào là hợp lí? 2. Một số nhóm khác nghiên cứu - thảo luận về sách hướng dẫn dành cho giáo viên. Yêu cầu: Thảo luận và ghi ra giấy tiêu đề của các hoạt động đã được viết trong sách hướng dẫn dành cho giáo viên theo từng bài. Chuẩn bị những ý kiến nhận xét khái quát về cách hướng dẫn tổ chức các hoạt động: Theo bạn có thể bổ sung hay có cách nào làm khác mà vẫn đạt được mục tiêu của bài đề ra không? Có thể cho một vài ví dụ ví dụ cụ thể. Nhiệm vụ 3: Thảo luận cả lớp Đại diện các nhóm báo cáo kết quả làm việc của nhóm mình. Các sinh viên khác nghe và có thể phát biểu bổ sung cũng như đặt câu hỏi chất vấn về phần vừa trình bày của các nhóm. / Đánh giá hoạt động 3. BÀI TẬP 1 Bạn hãy nêu tên khoảng 10 bài hát trong chương trình học âm nhạc của học sinh tiểu học mà bạn biết và hãy hát một bài trong số đó. BÀI TẬP 2 Bạn hãy lựa chọn bằng cách đánh dấu chéo vào những ô trống của những nội dung chính phải dạy trong chương trình môn âm nhạc ở tiểu học trong danh mục được nêu sau đây : 1. Tập hát 2. Hát hợp xướng
13. 261 3. Tập thở 4. Tập đọc nhạc 5. Nghe nhạc 6 . Học đàn 7. Nhạc cụ gõ 8. Âm nhạc thường thức BÀI TẬP 3 Bạn hãy nêu ra danh mục 5 bài hát (có cả bài hát thiếu nhi và bài dân ca) của địa phương mình mà theo ý bạn có thể chọn một trong số các bài hát đó để sử dụng cùng với các bài hát đã có trong sách giáo khoa. 8 Thông tin phản hồi cho các hoạt động ™ Thông tin phản hồi cho hoạt động 1 PHẦN THẢO LUẬN Nói về sự lựa chọn những bài hát có nội dung như thế nào sẽ phù hợp cho việc giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học các bạn cần nêu được những bài hát lựa chọn cơ bản là như sau: - Các tác phẩm âm nhạc ca ngợi thiên nhiên, đất nước, con người - Những bài ca truyền thống. - Những bài hát dân ca nước ngoài, những tác phẩm âm nhạc của các nhạc sĩ nổi tiếng thế giới - Các bài dân ca các vùng miền của các dân tộc Việt Nam. - Các bài hát tập thể. BÀI TẬP 1. Ở bài tập này, bạn phải nêu ra được những mặt về tình cảm đạo đức được hình thành ở học sinh tiểu học khi có sự tác động của âm nhạc bao gồm: a/ Tình yêu quê hương, Tổ quốc, lòng biết ơn cha mẹ, những người thân trong gia đình. b/ Tự hào về ý chí quật cường của dân tộc ta trong các cuộc chiến tranh chống ngoại xâm. c/ Mở mang kiến thức, khơi dậy trong các em tình hữu nghị, đoàn kết giữa các dân tộc trên thế giới, thái độ sống khiêm tốn, hoà nhập trong cộng đồng. d/ Tô đậm trong các em ý thức về bản sắc dân tộc, lòng tự hào về văn hoá dân tộc, yêu thích và mong muốn tìm hiểu về âm nhạc Việt Nam. e/ Tiết học âm nhạc còn có ảnh hưởng tới thái độ ứng xử của học sinh. Những hoạt động âm nhạc còn giúp các em khắc phục tình trạng nhút nhát, thiếu tự tin mạnh dạn hơn trong hoạt động, hoà nhập với cộng đồng. BÀI TẬP 2. Trong bài tập này, bạn chọn và đánh dấu theo đáp án sau đây là đúng. Phần A: Chọn các câu a, b, d. Phần B: Chọn các câu a,b,d. Phần C: Chọn các câu a, b, c, d. BÀI TẬP 3. Đáp án đúng là lựa chọn câu b, c BÀI TẬP 4.
14. 262 Đáp án đúng là chọn như sau: TT Nội dung Đúng Sai Giáo dục âm nhạc trong nhà trường nhằm phát triển ở X I học sinh khả năng lĩnh hội, hiểu và cảm thụ cái đẹp, phân biệt được cái hay và không hay trong âm nhạc. II Giáo dục thẩm mĩ thông qua bộ môn âm nhạc cần đảm bảo sự phát triển thẩm mĩ toàn vẹn của nhân cách học sinh gắn với các yêu cầu : a/ Làm giàu nhân cách bằng trình độ thẩm mĩ nghệ thuật X ở việc hiểu và cảm thụ tác phẩm âm nhạc. b/ Giáo dục tình cảm thẩm mĩ. X c/ Hình thành đạo đức thẩm mĩ. d/ Hình thành ý thức thẩm mĩ đúng đắn. X ™ Thông tin phản hồi cho hoạt động 2 BÀI TẬP 1 Đáp án đúng: Chọn câu 2 BÀI TẬP 2 Đáp án đúng: Chọn câu 1 và câu 4 BÀI TẬP 3 Đáp án đúng là: a/ Giọng vang , sáng , khỏe, đôi khi hơi chói. b/ - Giọng vang , êm , nhẹ , có nhạc cảm , âm sắc dễ chịu. - Giọng tối, mờ , nhỏ, hay rung. c/ Giọng rè , khàn, kém chuẩn xác. ™ Thông tin phản hồi cho hoạt động 3 BÀI TẬP 1. Bạn phải nêu ra được tên 10 bài hát có trong chương trình dạy hát cho học sinh tiểu học và hát được ít nhất một bài trong số các bài đã nêu. Bạn hãy cố gắng hát đúng giai điệu, lời ca và thể hiện tình cảm của bài hát đó. Nếu bạn vừa hát và tự đệm đàn cho mình thì rất tốt. BÀI TẬP 2.
15. 263 Bạn chọn ở các số 1 ,4 ,5 , 8 là đúng. BÀI TẬP 3. Bạn cố gắng đưa ra được một danh mục tên năm bài hát của địa phương mình. Điều lưu ý là phải có cả bài hát thiếu nhi và bài hát dân ca. Những bài hát mà bạn nêu ra phải được lựa chọn dựa vào một số tiêu chí sau đây: - Tầm cữ giọng của bài hát phù hợp với học sinh tiểu học. - Nội dung bài hát đề cập đến những vấn đề có gần gũi và dễ hiểu đối với học sinh hay không. - Bài hát phải phù hợp với hình thức hát tập thể.
16. 264 Chủ đề 2 PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC HÁT ( 8 tiết) Hoạt động 1: Xác định mục đích, yêu cầu dạy hát cho học sinh tiểu học ( 1 tiết) ³ Thông tin cho hoạt động 1 Ca hát là hoạt động âm nhạc chủ yếu trong chương trình giáo dục âm nhạc cho học sinh ở trường tiểu học. MỤC ĐÍCH DẠY HÁT - Học sinh thể hiện một cách tích cực những xúc động và tình cảm của mình, đồng thời cũng cảm thụ âm nhạc được dễ dàng hơn. - Khả năng âm nhạc của các em được phát triển: về tai nghe âm nhạc, cảm giác tiết tấu, giai điệu, trí nhớ âm nhạc, khả năng khái quát và hiểu được tác phẩm. - Hát tập thể trong lớp đem lại sự vui thích đặc biệt, sự giao lưu gắn bó các em với nhau trong từng cảm xúc, những hoạt động chung. YÊU C ẦU DẠY HÁT - Dạy cho các em trình bày tự nhiên, diễn cảm các bài hát trên cơ sở rung cảm thực sự với nội dung tác phẩm bằng những kĩ năng ca hát nhất định. - Thông qua việc học hát rèn luyện cho các em những kĩ năng ca hát thông thường như: Tư thế hát, cách lấy hơi và giữ hơi thở trong khi hát, hát rõ lời, cách hát đồng đều trong tập thể lớp - Dạy hát là một quá trình giáo dục âm nhạc bao gồm : Luyện giọng, học bài hát, luyện tai nghe và ghi nhớ âm điệu, lại có thể kết hợp cả tập biểu diễn, kết hợp hát và vận động phụ họa hoặc làm động tác diễn. " Nhiệm vụ Nhiệm vụ 1: Làm việc cá nhân Bạn hãy đọc tài liệu, tìm hiểu những thông tin cần thiết để chuẩn bị cho thảo luận nhóm. Nhiệm vụ 2: Thảo luận theo nhóm
17. 265 Câu hỏi thảo luận: 1. Mục đích của việc dạy hát cho học sinh có thể đạt được tuyệt đối trên mọi đối tượng học sinh hay không? Giải thích tại sao? 2. Để đạt được mục đích và yêu cầu của việc dạy hát, người giáo viên phải chú ý đến những nhiệm vụ gì ? Các nhóm thảo luận và cử đại diện nhóm trình bày trước lớp. Nhiệm vu 3: Đại diện các nhóm thuyết trình trước cả lớp. Các đại diện của từng nhóm lên thuyết trình về kết quả trao đổi và đã được thống nhất trong nhóm của mình. Nhiệm vu 4: Hát tập thể cả lớp Cả lớp hát tập thể 1 – 2 bài và một vài cá nhân phát biểu trước lớp về cảm xúc của mình khi hát tập thể. / Đánh giá hoạt động 1. BÀI TẬP 1. Bạn hãy điền vào chỗ trống trong sơ đồ sau đây: MỤC ĐÍCH DẠY HÁT YÊU CẦU Học sinh thể hiện cảm xúc của mình ? Học sinh phát triển khả năng âm nhạc: tai nghe, cảm giác tiết tấu, trí nhớ ? âm nhạc, hiểu tác phẩm Hát tập thể trong lớp đem lại sự vui thích đặc biệt, ? sự giao lưu gắn bó các em với nhau BÀI TẬP 2. Bạn hãy chọn trong các kĩ năng sau đây, kĩ năng nào cần phải dạy cho học sinh hát và điền vào bảng trống ở bên dưới. 1.Tư thế hát 2. Tư thế vận động, 3. Tổ chức âm thanh 4. Hơi thở 5. Hát kết hợp gõ đệm 6. Hát chính xác 7. Hát đồng đều 8. Hát rõ lời
18. 266 TT CÁC KĨ NĂNG HÁT CẦN PHẢI DẠY CHO HỌC SINH 1 2 3 4 5 6
19. 267 Hoạt động 2: Xác định về phương pháp và các bước dạy hát cho học sinh tiểu học ( 2 tiết) ³ Thông tin cho hoạt động 2 I. CÁC PHƯƠNG PHÁP DẠY HÁT THÔNG DỤNG Có nhiều phương pháp dạy hát khác nhau có thể vận dụng trong khi dạy. Sau đây là một số phương pháp cơ bản để dạy hát cho học sinh tiểu học: 1. Phương pháp dùng lời 2. Phương pháp trình bày tác phẩm âm nhạc 3. Phương pháp trực quan 4. Phương pháp làm mẫu 5. Phương pháp luyện tập. 6. Phương pháp ôn tập II. TIẾN TRÌNH DẠY HÁT Việc dạy hát cho học sinh nên được tiến hành theo một qui trình gồm các bước như sau: 1. Giới thiệu bài hát 2. Hát mẫu 3. Dạy hát từng câu 4. Ôn luyện, củng cố theo tổ, nhóm, cá nhân 5. Hát kết hợp các hoạt động 6. Tập biểu diễn trước lớp " Nhiệm vụ Nhiệm vụ 1: Thảo luận theo nhóm Bạn hãy cùng nhóm của mình thảo luận theo những vấn đề sau đây: 1.Những phương pháp dạy hát sẽ sử dụng như thế nào trong tiến trình dạy hát cho học sinh? 2. Tiến trình dạy hát đã nêu ở trên có phải bắt buộc tiết dạy hát nào cũng phải theo đúng như thế hay không? Có thể thay đổi tiến trình các bước được không và thay đổi như thế nào? 3.Yêu cầu đối với người giáo viên trong sự lựa chọn và kết hợp các phương pháp phải như thế nào? Sau khi thảo luận, các nhóm cử đại diện của nhóm mình để trình bày trước lớp. Nhiệm vụ 2: Đại diện các nhóm trình bày trước lớp về những ý kiến thảo luận đã được thống nhất thông qua trong nhóm. trước lớp Trong phần trình bày của nhóm mình, các nhóm chuẩn bị và minh họa cho phần trình bày dựa trên một bài hát cụ thể, có thể vừa trình bày vừa minh họa với sự hỗ trợ của các bạn khác trong nhóm.
20. 268 Nhiệm vụ 3: Đại diện các nhóm trả lời những câu hỏi chất vấn của người nghe về vấn đề vừa trình bày. Sinh viên khác nhận xét và đặt ra các câu hỏi về những nội dung mà đại diện các nhóm vừa trình bày. Người trình bày ( hoặc có thể kết hợp với người khác trong nhóm) hãy giải đáp về những ý kiến đã góp ý cũng như thắc mắc được nêu ra. / Đánh giá hoạt động 2 BÀI TẬP 1. Bạn hãy xác định và ghi tên các phương pháp sử dụng trong tiết dạy hát vào những ô trống trong bảng ở mục A sau khi đọc những thông tin ở mục B. TT A/ TÊN PHƯƠNG PHÁP B/ NHỮNG THÔNG TIN VỀ SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP TRONG TIẾT DẠY HÁT 1 Giới thiệu tên bài hát, tên tác giả, nói ngắn gọn về nội dung bài hát. 2 Sử dụng tranh ảnh kết hợp minh họa thêm cho phần giới thiệu bài hát. 3 Giáo viên trình bày bài hát một cách trọn vẹn, có cảm xúc thể hiện đúng tính chất bài hát. 4 Sử dụng phương tiện để cho học sinh nghe bài hát qua băng Cassette hoặc băng hình. 5 Giáo viên hát mẫu từng câu ngắn (hoặc đàn giai điệu) sau đó học sinh hát theo. 6 Tập lại nhiều lần những chỗ khó để sửa sai, rèn luyện các kĩ năng ca hát. 7 Vận dụng những cách hát ôn khác nhau như : Hát đuổi, hát đối đáp, hát nối tiếp, hát nhạc điệu của bài hát bằng các âm tượng thanh như tiếng đàn, tiếng kèn, tiếng trống BÀI TẬP 2 Bạn hãy đánh dấu vào những câu mà bạn lựa chọn và cho đó là phương án tốt hơn. Câu 1 a/ Khi dạy bài hát mới cho học sinh, giáo viên không sử dụng nhạc cụ mà chỉ dạy bằng giọng hát của chính mình làm mẫu cho học sinh hát theo. b/ Khi dạy bài hát mới cho học sinh, ngoài việc hát mẫu giáo viên còn sử dụng nhạc cụ bằng cách đàn từng câu cho học sinh hát theo. Câu 2
21. 269 a/ Trình bày bài hát trong giờ học hát là việc chỉ dành riêng cho giáo viên. b/ Trình bày bài hát trong giờ học hát là việc chỉ dành riêng cho học sinh. c/ Trình bày bài hát trong giờ học hát là việc không chỉ dành riêng cho giáo viên mà còn dành cho cả học sinh nữa. BÀI TẬP 3 Trong các bước dạy hát sau đây: 1. Giới thiệu bài hát 2. Hát mẫu 3. Dạy hát từng câu 4. Ôn luyện, củng cố theo tổ, nhóm, cá nhân 5. Hát kết hợp các hoạt động 6. Tập biểu diễn trước lớp Bạn hãy liệt kê các bước có thể bỏ qua không thực hiện lúc ôn bài hát sau khi ở tiết trước học sinh đã được học bài hát đó. . . . . . .
22. 270 Hoạt động 3 : Sử dụng và khai thác các phương tiện trong dạy hát ( 1 tiết) ³ Thông tin cho hoạt động 3. Phương tiện sử dụng trong dạy hát bao gồm những thiết bị dạy học dành cho giáo viên và những dụng cụ dành cho học sinh. Thiết bị dành cho giáo viên 1. Nhạc cụ: Đàn phím điện tử, Kèn phím Melodion hay có thể là các loại nhạc cụ khác như đàn Guitar, sáo dọc 2. Băng đĩa nhạc (bao gồm băng tiếng và băng hình) các bài hát trong chương trình và các bài sử dụng để nghe nhạc. 3. Máy nghe băng đĩa nhạc và Tivi, đầu máy Video, đầu dĩa để xem băng hình. 4. Tranh ảnh, hình vẽ, bản đồ dùng để minh họa phục vụ cho bài hát. Dụng cụ dành cho học sinh 1. Một số nhạc cụ gõ dành cho học sinh sử dụng như: song loan, mõ, chuông nhạc, trống nhỏ, trống lắc 2. Giáo viên và học sinh cũng có thể tự tạo ra những nhạc cụ gõ bằng các vật liệu dễ kiếm như thanh phách tre, vỏ lon bia, chai nhựa chứa các viên sỏi. .tạo ra âm sắc khác nhau để học sinh gõ đệm khi hát các bài hát " Nhiệm vụ Nhiệm vụ 1: Thảo luận nhóm
23. 271 Nội dung thảo luận: Việc khai thác các phương tiện của giáo viên và học sinh trong khi dạy hát sẽ được sử dụng như thế nào? Cho ví dụ cụ thể về sử dụng một phương tiện nào đó trong hoạt động dạy hát cho học sinh. Nhiệm vụ 2: Thảo luận cả lớp Đại diện các nhóm trình bày trước lớp về ý kiến của nhóm mình vừa thảo luận. Các sinh viên khác có thể đặt câu hỏi chất vấn hay những thắc mắc để cho người trình bày giải đáp. Nhiệm vụ 3: Làm việc cá nhân Bạn hãy tự tìm hiểu về một số nhạc cụ mà giáo viên sẽ phải sử dụng để dạy trong hoạt động âm nhạc. Tập sử dụng một nhạc cụ ở mức độ đơn giản. / Đánh giá hoạt động 3 BÀI TẬP 1 Bạn hãy phân tích hai cách dạy hát cho học sinh tiểu học sau đây: Cách dạy 1: Dạy hát có sử dụng thiết bị và phương tiện hỗ trợ như máy Cassette, băng đĩa nhạc, nhạc cụ và tranh ảnh minh họa . Cách dạy 2: Dạy hát chỉ bằng giọng hát của mình, không sử dụng các thiết bị hỗ trợ như trên. Theo bạn, cách dạy nào tốt hơn? Giải thích tại sao? BÀI TẬP 2. Bạn hãy nêu ra tên các phương tiện mà giáo viên và học sinh có thể sử dụng trong các bước dạy hát được liệt kê sau đây: TT CÁC BƯỚC DẠY HÁT PHƯƠNG TIỆN SỬ DỤNG Giáo viên Học sinh 1 Giới thiệu bài hát 2 Hát mẫu 3 Dạy hát từng câu 4 Ôn luyện, củng cố theo tổ, nhóm, cá nhân 5 Hát kết hợp các hoạt động 6 Tập biểu diễn trước lớp Hoạt động 4: Xác định phương pháp dạy các hoạt động kết hợp với hát (1 tiết) ³ Thông tin cho hoạt động Khi dạy học sinh học hát, các em hát đúng giai điệu và lời ca (là một trong nững yêu cầu quan trọng) tuy nhiên không chỉ có như vậy. Các em không những hát thuộc, hoàn
24. 272 thành bài hát hát mà còn phải có những hoạt động kết hợp với hát. Những hoạt động đó là: - Hát kết hợp với gõ đệm theo các hình thức: Gõ theo nhịp, phách, tiết tấu lời ca hoặc gõ với hai âm sắc của hai nhạc cụ khác nhau. - Vận động theo bài hát. - Tham gia trò chơi âm nhạc. 1.Hoạt động gõ đệm theo bài hát. Học sinh có thể dùng tay vỗ theo nhịp, phách hoặc tiết tấu lời ca. Tuy nhiên hiệu quả âm nhạc sẽ tăng lên rất nhiều nếu sử dụng các nhạc cụ gõ với những âm sắc phong phú gõ đệm theo bài hát, đặc biệt là dùng hai tay sử dụng hai nhạc cụ gõ có âm sắc khác nhau Đây chính là một trong các biện pháp để giáo dục học sinh về cảm giác nhịp điệu, tiết tấu, những yếu tố rất quan trọng của âm nhạc. Tuy nhiên giáo viên phải vận dụng linh họat đối với từng bài trên tinh thần là không phải nhất thiết bài hát nào cũng phải có đầy đủ các hình thức họat động kết hợp như trên. 2.Hát kết hợp vận động theo nhạc Hát kết hợp vận động thân thân thể hoặc kết hợp các động tác múa đơn giản sẽ làm cho việc học tập của học sinh nhẹ nhàng, thoải mái và hứng thú hơn. Trẻ em thường thích hoạt động, nhất là hoạt động có yếu tố âm nhạc và nhảy múa. Nhờ vậy mà sự cảm thụ âm nhạc cũng được sâu sắc, có ý nghĩa hơn. 3. Trò chơi âm nhạc Trò chơi âm nhạc có thể tạm chia thành một số dạng sau đây: - Trò chơi trực tiếp kết hợp với nội dung bài hát, vừa chơi vừa hát. - Trò chơi phát triển những kiến thức và kĩ năng âm nhạc (nghe, nhìn, đọc, hát, trì nhớ, phản xạ ) - Đố vui (tìm hiểu và ôn luyện, củng cố kiến thức âm nhạc) " Nhiệm vụ Nhiệm vụ 1: Thảo luận nhóm Sinh viên tìm hiểu thông tin qua tài liệu và thảo luận từng nhóm theo nội dung các câu hỏi được đặt ra. Câu hỏi 1: Phường pháp dạy học sinh gõ đệm theo bài hát, vận động theo nhạc và tổ chức trò chơi âm nhạc cho học sinh tiểu học được tiến hành như thế nào? Câu hỏi 2: Những bài hát cho học sinh tiểu học thì dạng bài hát như thế nào thuận lợi cho việc gõ đệm theo nhịp, theo phách và gõ theo tiết tấu lời ca? Cho ví dụ trên một bài hát cụ thể. Câu hỏi 3: Về vận động theo bài hát có thể có nhiều động tác khác nhau cho một bài hát được không? Thực hành một ví dụ. Câu hỏi 4: Tổ chức trò chơi âm nhạc nên chú ý đến vấn đề rèn kĩ năng âm nhạc như thế nào? Yêu cầu thảo luận: Mỗi nhóm có thể thảo luận từ một đến hai câu hỏi tự chọn hoặc có sự phân công của giáo viên về nội dung thảo luận cho từng nhóm. Sau khi thống nhất ý kiến các nhóm cử đại diện để trình bày trước lớp. Nhiệm vụ 2: Đại diện các nhóm trình bày trước lớp
25. 273 Khi đại diện các nhóm lên trình bày, sau khi nói xong thì sinh viên thuộc các nhóm khác có thể nêu những ý bổ sung hoặc đặt câu hỏi, thắc mắc và người đại diện nhóm đó (hoặc người khác cùng nhóm với người vừa trình bày ) phải giải đáp mọi câu hỏi. Nhiệm vu 3: Xem trích đoạn băng hình Sinh viên đọc tài liệu hướng dẫn học theo băng hình và xem trích đoạn băng hình về hoạt động gõ đệm theo bài hát. / Đánh giá hoạt động 4 BÀI TẬP 1 Trong bài hát sau đây: Bạn hãy đánh dấu vào những chỗ phải gõ theo nhịp, theo phách, và theo tiết tấu lời ca theo những kí hiệu như sau: - Dấu chéo ( X) đánh vào những chỗ gõ theo nhịp - Dấu cộng ( + ) đánh vào những chỗ gõ theo phách - Dấu chấm ( . ) đánh vào những chỗ gõ theo tiết tấu lời ca BÀI TẬP 2 Bạn hãy lựa chọn và đánh dấu chéo vào trong danh sách được liệt kê sau đây những động tác phù hợp có thể sử dụng để dạy cho học sinh hát kết hợïp vận động ở trong lớp. a/ Nắm tay nhau b/ Đi vòng tròn c/ Đứng lên –ngồi xuống d/ Đá nhẹ chân sang trái - phải e/ Đưa tay lên – xuống f/ Quay đầu ra đằng sau g/ Nhún chân h/ Vẫy nhẹ hai tay MINH HỌA (Hình vẽ hoặc ảnh chụp) Nội dung hình ảnh: Hình ảnh một nhóm học sinh nam và nữ đang đứnghát và trong tay cầm các dụng cụ gõ đệm.
26. 274 Hoạt động 5 : Thực hành dạy một bài hát trong chương trình âm nhạc tiểu học ( 3 tiết) ³ Thông tin cho hoạt động Để có thể tiến hành tập dạy một bài hát nằm trong chương trình môn âm nhạc tiểu học, bạn phải có trong tay những tài liệu bao gồm: - Tập bài hát lớp 1,2,3 (kèm theo băng Cassette hoặc đĩa CD) - Sách giáo khoa môn âm nhạc dành cho học sinh và sách hướng dẫn giảng dạy dành cho giáo viên(sách giáo viên) của các lỡp 4,5 (kèm theo băng Cassette hoặc đĩa CD) Ngoài ra bạn cũng phải chuẩn bị những phương tiện hỗ trợ cho việc dạy hát như: Nhạc cụ, tranh ảnh minh họa phục vụ cho việc giới thiệu bài hát, bảng phụ, thước chỉ bảng, các thanh phách để học sinh dùng gõ đệm theo bài hát Thực hành tập dạy một bài hát với những họat động dạy học chủ yếu như sau: - Dạy bài hát. - Tập hát kết hợp với gõ theo nhịp, phách và tiết tấu lời ca. " Nhiệm vụ Nhiệm vụ 1: Làm việc cá nhân - Bạn hãy tìm trong sách giáo khoa của môn âm nhạc tiểu học và tự chọn một bài hát để chuẩn bị tập dạy. - Đọc kĩ phần hướng dẫn dạy bài hát đã chọn trong sách giáo viên, tiếp đến tự luyện tập hát thuộc và đệm đàn bài hát đó. Nhiệm vụ 2: Làm việc theo nhóm Thành lập nhóm từ 4 – 6 người để tập dạy. Mỗi người trong nhóm lần lượt thực hiện dạy bài hát mà mình đã chuẩn bị. Sau khi mọi người đã dạy xong, cả nhóm nêu ra những nhận xét cho từng người về các mặt: ưu điểm, nhược điểm và những gì cần rút kinh nghiệm qua phần thực hành tập dạy. Cử một đại diện nhóm ghi chép lại những điều nhận xét đó để tổng hợp, trình bày trước tập thể lớp. Nhiệm vụ 3: Làm việc chung cả lớp Lần lượt đại diện các nhóm lên trình bày tóm tắt về tình hình tập dạy của nhóm mình cho cả lớp nghe. Cần phải nêu rõ và nhấn mạnh những ưu điểm, nhược điểm, những hạn chế của các bạn trong nhóm khi thực hành dạy hát cần khắc phục để mọi người có thể tự rút kinh nghiệm cho bản thân. / Đánh giá hoạt động 5
27. 275 Sau khi đã tập dạy trong nhóm và nghe mọi người đóng góp ý kiến, bạn hãy tự đánh giá kết quả làm việc của mình bằng cách cho điểm ( đối với bảng 1 ) và đánh dấu chéo ( đối với bảng 2) theo mẫu sau đây: BẢNG 1. KẾT QUẢ TẬP DẠY TRONG NHÓM NHỎ TT Tiêu chí Xuất Giỏi Khá Trung Không sắc (Từ 8 (Từ 7 bình đạt (Từ 9 đến đến (Từ 5 (dưới 5 đến 10đ) 8,75đ ) 7,75) đến điểm) 6,75 đ) 1 Kiến thức truyền đạt và kĩ năng thực hành âm nhạc chính xác 2 Sự phối hợp linh họat các họat động 3 Sử dụng phương pháp dạy học phù hợp 4 Giải thích các vấn đề một cách rõ ràng, dễ hiểu 5 Sử dụng phương tiện nghe nhìn hiệu quả BẢNG 2. THAM GIA LÀM VIỆC TRONG NHÓM TT Tiêu chí Thường Thỉnh Không xuyên thoảng bao giờ 1 Đóng góp ý kiến 2 Động viên người khác tham gia 3 Thực hiện tốt nhiệm vụ 4 Hỗ trợ thành viên trong nhóm 8 Thông tin phản hồi cho các hoạt động ™ Thông tin phản hồi cho hoạt động 1 A/ VỀ NỘI DUNG THẢO LUẬN * Câu hỏi 1 Bạn phải nêu ra được những ý sau đây:
28. 276 - Mục đích của việc dạy hát cho học sinh không thể đạt được một cách tuyệt đối trên mọi đối tượng học sinh. - Giải thích: Vì khả năng âm nhạc của các em không đồng đều nhau. Trong một lớp bao giờ cũng có những em có năng khiếu hoặc không có năng khiếu về âm nhạc nên những mục đích nêu ra sẽ chỉ đạt được ở mức độ tương đối mà thôi. - Những mục đích có thể đạt được trên hầu hết học sinh: giúp cho học sinh thể hiện cảm xúc, đồng thời khả năng cảm thụ âm nhạc cũng tăng lên, gây cho học sinh sự vui thích, sự giao lưu gắn bó - Những mục đích khó có thể đạt được tuyệt đối trên mọi học sinh như: phát triển khả năng âm nhạc của học sinh về tai nghe, cảm giác tiết tấu, trí nhớ âm nhạc, khả năng khái quát và hiểu tác phẩm * Câu hỏi 2 Bạn cần phải nêu ra những nhiệm vụ mà giáo viên phải làm khi dạy hát cho học sinh để đạt được mục đích và yêu cầu đề ra, đó là: - Hình thành các kĩ năng cần thiết cho học sinh để hát diễn cảm. - Phát triển tai nghe âm nhạc trên cơ sở rèn luyện các kĩ năng hát và học bài hát. - Phát triển giọng hát, hình thành cách hát tự nhiên, củng cố và phát triên âm vực giọng học sinh. - Giúp các em thể hiện khả năng sáng tạo, trình bày một cách chủ động các bài hát qui định trong nhà trường. Cần nhớ rằng dạy hát là một quá trình giáo dục âm nhạc bao gồm : Luyện giọng, học bài hát, luyện tai nghe và ghi nhớ âm điệu, lại có thể kết hợp cả tập biểu diễn, kết hợp hát và vận động phụ họa hoặc làm động tác diễn. B/VỀ PHẦN BÀI TẬP. BÀI TẬP 1. Bạn hãy xem phần làm bài tập của mình có đúng với đáp án sau đây không? - Ô trống thứ hất, tương ứng với mục đích “Học sinh thể hiện cảm xúc của mình” thì yêu cầu là: “Dạy cho các em trình bày tự nhiên, diễn cảm các bài hát trên cơ sở rung cảm thực sự với nội dung tác phẩm bằng những kĩ năng ca hát nhất định”. - Ô trống thứ hai, tương ứng với mục đích “ Thông qua việc học hát rèn luyện cho các em những kĩ năng ca hát thông thường như: Tư thế hát, cách lấy hơi và giữ hơi thở trong khi hát, hát rõ lời, cách hát đồng đều trong tập thể lớp ” là yêu cầu: “ Thông qua việc học hát rèn luyện cho các em những kĩ năng ca hát thông thường như: Tư thế hát, cách lấy hơi và giữ hơi thở trong khi hát, hát rõ lời, cách hát đồng đều trong tập thể lớp ” - Ô trống thứ ba, tương tứng với mục đích “Hát tập thể trong lớp đem lại sự vui thích đặc biệt, sự giao lưu gắn bó các em với nhau trong từng cảm xúc, những hoạt động chung” thì yêu cầu là “ phải cho tất cả các em trong lớp được tham gia vào hoạt động âm nhạc nói chung và hoạt động ca hát nói riêng. BÀI TẬP 2. Bạn chọn những kĩ năng sau đây là đúng: 1.Tư thế hát 6. Hát chính xác 3.Tổ chức âm thanh 7. Hát đồng đều 4. Hơi thở 8. Hát rõ lời ™ Thông tin phản hồi cho hoạt động 2 A/ VỀ NHỮNG CÂU HỎI THẢO LUẬN.
29. 277 * Câu hỏi 1 Bạn cần phải nêu rõ những phương pháp dạy hát sẽ sử dụng trong tiến trình dạy hát cho học sinh về cơ bản sẽ như sau: 1. Giới thiệu bài hát - Sử dụng phương pháp dùng lời: Giới thiệu tên bài hát, tên tác giả, nói ngắn gọn về nội dung bài hát. - Sử dụng phương pháp trực quan: Có thể sử dụng tranh ảnh kết hợp minh họa thêm cho phần giới thiệu. 2. Hát mẫu - Sử dụng phương pháp bày tác phẩm âm nhạc: Giáo viên trình bày bài hát một cách trọn vẹn, có cảm xúc thể hiện đúng tính chất bài hát - Có thể sử dụng phương tiện trực quan dưới dạng cho học sinh nghe bài hát qua băng Cassette hoặc băng hình. 3. Dạy hát từng câu Sử dụng phương pháp thực hành làm mẫu: Giáo viên hát mẫu từng câu ngắn (hoặc đàn giai điệu) sau đó học sinh hát theo, cứ như thế lần lượt và nối tiếp cho đến hết bài 4. Ôn luyện, củng cố theo tổ, nhóm, cá nhân Sử dụng phương pháp luyện tập – ôn tập : - Tập lại nhiều lần những chỗ khó để sửa sai, rèn luyện các kĩ năng ca hát. - Vận dụng những cách hát ôn khác nhau như : Hát đuổi, hát đối đáp, hát nối tiếp, hát nhạc điệu của bài hát bằng các âm tượng thanh như tiếng đàn(tinh - tang), tiếng kèn (tò - te), tiếng trống( tung - tùng) 5.Hát kết hợp các hoạt động Sử dụng phương pháp thực hành – luyện tập: Hát kết hợp với gõ đệm cho bài hát, hát kết hợp vận động thân mình hoặc kết hợp trò chơi. 6. Tập biểu diễn trước lớp Sử dụng phương pháp trình bày tác phẩm: Các nhóm học sinh hoặc cá nhân biểu diễn bài hát trước lớp cho các bạn xem. * Câu hỏi 2 Bạn cần nêu được là trình tự dạy bài hát như vậy nhưng không phải tiết học nào cũng cần thực hiện tất cả. Trong sách giáo khoa một bài hát thường được bố trí dạy trong hai tiết: - Tiết đầu tập trung cho hát đúng chưa yêu cầu hát thuộc hay diễn cảm và tập biểu diễn. - Tiết thứ hai mới luyện cho các em hát đều, hát hay và hát kết hợp vận động thân thể. * Câu hỏi 3 Bạn phải nêu được nội dung như sau: Người giáo viên phải biết lựa chọn và kết hợp các phương pháp linh hoạt, sáng tạo, không quá cứng nhắc .Mọi phương pháp phải được vận dụng để đạt được mục tiêu của bài học đã đề ra. B/ PHẦN BÀI TẬP BÀI TẬP 1. Nếu bạn chọn lựa và điền như sau đây là đúng.
30. 278 TT A/ TÊN PHƯƠNG B/ NHỮNG THÔNG TIN VỀ SỬ DỤNG PHÁP PHƯƠNG PHÁP TRONG TIẾT DẠY HÁT 1 Phương pháp dùng lời Giới thiệu tên bài hát, tên tác giả, nói ngắn gọn về nội dung bài hát. 2 Phương pháp trực quan Sử dụng tranh ảnh kết hợp minh họa thêm cho phần giới thiệu bài hát. 3 Phương pháp trình bày tác Giáo viên trình bày bài hát một cách trọn vẹn, có phẩm âm nhạc cảm xúc thể hiện đúng tính chất bài hát. 4 Phương pháp trực quan Sử dụng phương tiện để cho học sinh nghe bài hát qua băng Cassette hoặc băng hình. 5 Phương pháp làm mẫu Giáo viên hát mẫu từng câu ngắn (hoặc đàn giai điệu) sau đó học sinh hát theo. 6 Phương pháp luyện tập. Tập lại nhiều lần những chỗ khó để sửa sai, rèn luyện các kĩ năng ca hát. 7 Phương pháp ôn tập. Vận dụng những cách hát ôn khác nhau như : Hát đuổi, hát đối đáp, hát nối tiếp, hát nhạc điệu của bài hát bằng các âm tượng thanh như tiếng đàn(tinh tang), tiếng kèn (tò te), tiếng trống (Tung - tùng) BÀI TẬP 2. Đáp án đúng là câu 1 chọn ( b ), câu 2 chọn ( c ). BÀI TẬP 3. Ba bước bạn chọn sau đây là đúng: 1. Giới thiệu bài hát 2. Hát mẫu 3. Dạy hát từng câu ™ Thông tin phản hồi cho hoạt động 3 BÀI TẬP 1. Ở bài tập phân tích về cách dạy hát , bạn phải phân tích được những mặt tích cực và có nhiều ưu điểm của việc dạy hát có sử dụng phương tiện hỗ trợ so với cách dạy chay chỉ có giọng hát của giáo viên và phải khẳng định được đó là cách dạy tốt hơn. BÀI TẬP 2. Bạn liệt kê được những phương tiện mà giáo viên và học sinh sử dụng trong tiết dạy hát như sau là đúng. TT CÁC BƯỚC DẠY HÁT PHƯƠNG TIỆN SỬ DỤNG Giáo viên Học sinh 1 Giới thiệu bài hát Tranh ảnh, bản đồ, cây thứớc chỉ bảng 2 Hát mẫu Nhạc cụ, máy nghe băng điã 3 Dạy hát từng câu Nhạc cụ, bảng phụ, bản
31. 279 nhạc chép phóng to, cây thứớc chỉ bảng 4 Ôn luyện, củng cố theo tổ, nhóm, Nhạc cụ cá nhân 5 Hát kết hợp các hoạt động Nhạc cụ gõ thông dụng 6 Tập biểu diễn trước lớp Nhạc cụ gõ, trang phục - đạo cụ biểu diễn ™ Thông tin phản hồi cho hoạt động 4 A/ VỀ NHỮNG CÂU HỎI THẢO LUẬN Câu hỏi 1 Phường pháp dạy học sinh gõ đệm theo bài hát, vận động theo nhạc và tổ chức trò chơi âm nhạc cho học sinh tiểu học được tiến hành cơ bản như sau: 1. Gõ đệm theo bài hát Giáo viên cần phải giúp học sinh nắm được và biết phân biệt giữa các kiểu gõ đệm theo bài hát : - Gõ đệm theo phách. - Gõ đệm theo nhịp. - Gõ đệm theo tiết tấu lời ca. - Gõ theo hai âm sắc khác nhau. Ngoài ra giáo viên cũng nên rèn luyện thường xuyên cho học sinh các kĩ năng gõ thể hiện phách mạnh, phách nhẹ, các loại nhịp khác nhau ( gõ đệm theo nhịp 2 phách, nhịp 3 phách). Yêu cầu học sinh khi gõ phải nhịp nhàng, đều đặn, không gõ lúc nhanh, lúc chậm. 2. Vận động theo bài hát Để dạy học sinh hát và vận động theo bài hát, thường tiến hành như sau: - Giáo viên hát và làm mẫu các động tác phụ họa. - Hướng dẫn học sinh thực hiện lần lượt từng câu hát theo động tác. - Từng nhóm học sinh hoặc cá nhân lên trước lớp biểu diễn. Trong quá trình học sinh thực hiện, giáo viên nhận xét uốn nắn sửa sai và động viên khích lệ học sinh. Có thể khi dạy học sinh vận động theo bài hát, giáo viên gợi ý để học sinh tự nghĩ ra động tác, không nên đưa ra những động tác không phù hợp với bài hát hoặc những động tác thiếu tính thẩm mĩ. Ngoài ra có thể cho các nhóm tự sáng tạo ra những động tác khác nhau khi biểu diễn bài hát, không nhất thiết tất cả các nhóm chỉ làm một kiểu động tác giống nhau sẽ sinh nhàm chán. 3. Tổ chức trò chơi âm nhạc Khi tổ chức cho học sinh chơi trò chơi âm nhạc, giáo viên phải nắm vững yêu cầu của trò chơi, hiểu được tác dụng giáo dục âm nhạc qua trò chơi. Giáo viên phải hướng dẫn cụ thể về những qui định, luật chơi, yêu cầu chơi trước khi cho học sinh tiến hành thực hiện trò chơi. Giáo viên nên động viên tất cả học sinh đều tham gia trò chơi, có thể chơi theo tập thể lớp hay chơi theo nhóm. Nếu trò chơi cần có đạo cụ giáo viên phải chuẩn bị trước chu đáo.
32. 280 Câu hỏi 2. Bạn giải thích trên những điều cơ bản sau đây: Những bài hát thuận lợi cho việc gõ theo nhịp, theo phách thường là ở các loại nhịp 2 hoặc 3 phách (ví dụ như nhịp 2/4, 3/4). Các bài hát ở nhịp 4 phách hay nhiều hơn sẽ gây khó khăn trong việc gõ nhịp hay gõ theo phách vì đó là nhịp kép, sự phân biệt giữa phách mạnh và phách mạnh vừa rồi còn phách nhẹ nữa là một điều khó đối học sinh tiểu học. Về gõ tiết tấu, những bài hát có tiết tấu thuận, không quá phức tạp, ít có đảo phách – nghịch phách, trường độ thường là nốt trắng, đen, nốt móc đơn và nốt đen có chấm dôi học sinh gõ được dễ dàng. Những tiết tấu khó học sinh gõ sẽ ít chính xác, bị sai nhiều. Bạn lấy ví dụ cụ thể, phù hợp để minh hoạ cho những sự phân tích trên. Câu hỏi 3: Về vận động theo bài hát có thể có nhiều động tác khác nhau cho một bài hát. Sự hướng dẫn của tài liệu chỉ có tính gợi ý, và dành cho những giáo viên chưa có khả năng nghĩ ra các động tác mới. Đối với các giáo viên năng động, có khả năng và ham học hỏi thì có thể nghĩ ra các động tác rất sinh động bổ sung cho phần hướng dẫn của sách giáo viên. Câu hỏi 4: Khi tổ chức trò chơi âm nhạc ngoài yếu tố chơi nên chú ý đến vấn đề rèn kĩ năng âm nhạc như: Luyện tai nghe, mắt nhìn, đọc cao độ – tiết tấu, giọng hát, trí nhớ, phản xạ B/ VỀ PHẦN BÀI TẬP BÀI TẬP 1. Bạn đánh dấu như đáp án sau đây là đúng:
33. 281 BÀI TẬP 2. Đáp án đúng là chọn các câu: a, b, d, e, h, I ™ Thông tin phản hồi cho hoạt động 5 Phần tự đánh giá thông qua hai bảng 1 và 2, bạn phải đánh giá mình một cách chính xác, thực chất và hết sức nghiêm túc theo những tiêu chí đã đề ra. Thông qua kết quả thể hiện trên bảng, bạn sẽ thấy được bản thân mình có những tiêu chí nào chưa đạt hoặc đạt ở mức độ thấp thì phải rút ra những bài học kinh nghiệm cho bản thân. Chủ đề 3 PHƯƠNG PHÁP DẠY PHÁT TRIỂN KHẢ NĂNG ÂM NHẠC ( 6 tiết) Hoạt động 1: Xác định về mục đích, yêu cầu của việc dạy học sinh nghe nhạc (1 tiết) ³ Thông tin cho hoạt động 1
34. 282 I. Mục đích dạy học sinh nghe nhạc 1. Giúp học sinh phát triển năng lực cảm thụ âm nhạc. 2. Mở rộng sự hiểu biết về các tác phẩm âm nhạc của những tác giả tên tuổi. 3. Định hướng thị hiếu thẩm mĩ âm nhạc đúng đắn. II.Yêu cầu 1.Về chọn tác phẩm: - Các tác phẩm hay, đặc sắc của các nhạc sĩ nổi tiếng thế giới và của các nhạc sĩ Việt Nam, phù hợp với lứa tuổi để cho các em nghe. - Chọn ca khúc hay những trích đoạn trong các tác phẩm nhạc không lời, những bản nhạc ngắn hoặc những giai điệu bài hát được soạn cho các nhạc cụ độc tấu hay dàn nhạc thể hiện. 2. Hình thức nghe: Cho học sinh nghe qua băng đĩa hoặc nghe từ chính sự trình bày của giáo viên. " Nhiệm vụ Nhiệm vụ 1: Thảo luận nhóm Thảo luận theo các câu hỏi sau đây: Câu hỏi 1 Năng lực cảm thụ âm nhạc của học sinh sẽ phát triển như thế nào khi được nghe nhạc thường xuyên? Câu hỏi 2 Thị hiếu thẩm mĩ âm nhạc đúng đắn cần định hướng cho học sinh là gì? Yêu cầu thảo luận: Các nhóm tiến hành thảo luận, tổng hợp thống nhất ý kiến và cử đại diện cho nhóm trình bày trước lớp. Nhiệm vụ 2: Đại diện các nhóm trình bày trước lớp Sau khi đại diện mỗi nhóm trình bày xong các sinh viên khác trong lớp có thể đặt câu hỏi và người vừa trình bày phải trả lời, giải thích rõ thêm cho quan điểm đã đưa ra của nhóm mình. Nhiệm vụ 3: Nghe nhạc
35. 283 Bạn hãy nghe một số bài dân ca Việt Nam được chuyển soạn cho nhạc cụ dân tộc và một vài trích đoạn nhạc không lời của nước ngoài. / Đánh giá hoạt động 1 BÀI TẬP 1 Bạn đã được nghe nhạc, hãy viết ra giấy những cảm xúc và một vài suy nghĩ của mình về một tác phẩm cụ thể trong số các tác phẩm đã được nghe. BÀI TẬP 2 Bạn hãy đánh dấu cho sự lựa chọn của mình một phướng án tốt nhất khi cho học sinh nghe nhạc theo chương trình môn học đã qui định. Phướng án 1: Cho học sinh nghe trong giờ học nhạc theo từng nhóm nhỏ trong lớp. Phương án 2: Cho cả lớp được nghe chung trong giờ học nhạc. Phương án 3: Cho toàn trường nghe vào lúc ra chơi giữa giờ.
36. 284 Hoạt động 2: Xác định các bước và việc sử dụng phương tiện để dạy học sinh nghe nhạc ( 1 tiết) ³ Thông tin cho hoạt động 2 I. CÁC BƯỚC DẠY NGHE NHẠC Thông thường được tiến hành theo các bước sau: 1. Giới thiệu tên tác phẩm, tên tác giả, nói sơ qua về nội dung, cách trình diễn tác phẩm. 2. Cho học sinh nghe trọn vẹn tác phẩm một lần. 3. Giáo viên gợi ý cho học sinh tự phát biểu về cảm nhận của mình sau khi được nghe tác phẩm( học sinh nói ngắn gọn). 4. Giáo viên cho học sinh nghe lại một lần nữa. Có thể trước khi cho học sinh nghe lại lần thứ hai giáo viên nhắc lại tên tác phẩm, tên tác giả để học sinh ghi nhớ. Trong khi nghe, nếu tác phẩm âm nhạc thực sự lôi cuốn thì giáo viên có thể cho học sinh chuyển động, nhún nhảy, lắc lư hoặc tự nghĩ ra những động tác múa phụ hoạ theo âm nhạc . II. SỬ DỤNG THIẾT BỊ DẠY HỌC SINH NGHE NHẠC 2.1.Những thiết bị cần có: - Thiết bị phục vụ cho việc dạy học sinh nghe nhạc chủ yếu là máy nghe và băng đĩa có các tác phẩm chọn lọc. - Ngoài ra nếu có tranh ảnh về chân dung của các tác giả , các nhạc sĩ đã sáng tác ra tác phẩm mà học sinh được nghe thì càng tốt. 2.2. Yêu cầu: - Máy nghe nhạc cũng như băng đĩa phải đảm bảo về chất lượng âm thanh phát ra chuẩn xác. Tránh tình trạng máy hư, âm thanh phát ra không nghe rõ, băng nhão sẽ gây ra những phản cảm cho học sinh khi nhạc, làm cho các em không thưởng thức được cái hay cái đẹp mà tác phẩm mang lại. - Về tranh ảnh nếu giáo viên tự vẽ lấy thì phải đảm bảo đẹp, có tính thẩm mcao. " Nhiệm vụ Nhiệm vụ 1: Sinh viên thảo luận theo nhóm. Nội dung thảo luận theo những những vấn đề sau đây: 1. Bạn thấy trình tự các bước dạy nghe nhạc như vậy đã hợp lí chưa? Có thể thay đổi những hình thức và trình tự khác với thông tin đã được cung cấp để dạy học sinh nghe nhạc không? 2. Bạn thấy việc sử dụng thiết bị dạy học sinh nghe nhạc có hiệu quả như thế nào? Yêu cầu thảo luận: Thảo luận và cử đại diện nhóm tóm tắt các ý kiến trình bày trước lớp. Nhiệm vụ 2: Đại diện nhóm trình bày trước lớp Đại diện các nhóm trình bày về các vấn đề: - Những ý tưởng về cách thức tổ chức và hình thức dạy nghe nhạc của mình. - Nói về hiệu quả của việc sử dụng thiết bị khi dạy học sinh nghe nhạc. Nhiệm vụ 3: Tìm hiểu thiết bị dạy nghe nhạc
37. 285 Sinh viên tìm hiểu về các thiết bị dùng để dạy học sinh nghe nhạc và cách sử dụng thiết bị đó. Suy nghĩ để tìm ra biện pháp khắc phục về những sự cố dự kiến có thể xảy ra khi sử dụng thiết bị dạy học sinh nghe nhạc. / Đánh giá hoạt động 2 BÀI TẬP 1. Bạn hãy viết ra giấy sự phân tích và so sánh về hai cách cho học sinh nghe hát sau đây: Cách 1: Cho học sinh nghe bài hát qua băng đĩa. Cách 2: Cho học sinh nghe bài hát qua sự trình bày của giáo viên. BÀI TẬP 2. Bạn hãy ghi tên các phương pháp được sử dụng trong từng bước dạy học sinh nghe nhạc được liệt kê sau đây: TÊN PHƯƠNG PHÁP CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH DẠY NGHE NHẠC VẬN DỤNG 1. Giới thiệu tên tác phẩm, tên tác giả, nói sơ qua về nội dung, cách trình diễn tác phẩm. 2. Cho học sinh nghe trọn vẹn tác phẩm một lần. 3. Giáo viên gợi ý cho học sinh tự phát biểu về cảm nhận của mình sau khi được nghe tác phẩm( học sinh nói ngắn gọn). 4. Giáo viên cho học sinh nghe lại một lần nữa. Trước khi cho nghe, giáo viên có thể nhắc lại tên tác phẩm và tác giả để học sinh thêm nhớ. Cũng có thể trong khi nghe cho học sinh chuyển động, nhún nhảy, lắc lư hoặc tự nghĩ ra những động tác múa phụ hoạ theo âm nhạc . BÀI TẬP 3. Trong số các phương tiện – thiết bị nêu ra sau đây: 1. Máy Cassette (dùng băng) 2. Băng đĩa. 3. Ảnh chân dung các nhạc sĩ. 4. Máy nghe đĩa CD 5. Tranh vẽ 6. Bài hát học sinh được nghe chép phóng to trên giấy. Bạn hãy chọn và điền vào bảng phân loại dưới đây sao cho phù hợp.
38. 286 Phương tiện – thiết bị để nghe Phương tiện – thiết bị để nhìn MINH HỌA Nội dung hình ảnh: Một số thiết bị có thể sử dụng cho học sinh nghe nhạc: Máy casstte, tranh ảnh chân dung các nhạc sĩ Hoạt động 3: Xác định về các bước dạy các nội dung khác ( 1 tiết) Thông tin cho hoạt động 3 Ngoài việc dạy học sinh nghe nhạc, những nội dung khác phải dạy bao gồm: - Những chuyện kể về nhạc sĩ , các câu chuyện âm nhạc gắn với đời sống. - Các bài viết giới thiệu về: + Tác giả và tác phẩm tiêu biểu + Các thể loại âm nhạc, dân ca + Những nhạc cụ và các sinh hoạt văn hóa âm nhạc khác.
39. 287 Sau đây là gợi ý về cách tiến hành các bước dạy những nội dung khác ngòai việc nghe nhạc: Đọc truyện Bước 1: Giới thiệu lại tên truyện, tên tác giả (nếu có). Cung cấp thêm một số tình tiết liên quan đến nội dung câu chuyện. Bước 2: Viết các câu hỏi khai thác nội dung câu chuyện lên bảng cho học sinh chú ý nghe đọc lại câu chuyện để tìm nội dung trả lời. Bước 3: Giáo viên hay một học sinh có giọng đọc tốt, đọc lại câu chuyện cho cả lớp nghe. Bước 4: Cho học sinh trả lời các câu hỏi. Giáo viên có thể kể tóm tắt và nhấn mạnh các ý tưởng giáo dục của câu chuyên. Kể chuyện Bước 1: Giới thiệu tên chuyện, tên tác giả, xuất xứ hay những tình tiết liên quan đến câu chuyện. Bước 2: Tiến hành kể với giọng điệu thong thả, mạch lạc, diễn cảm tạo sự lôi cuốn. Nhấn mạnh những nội dung, tình tiết quan trọng. Bước 3: Đặt những câu hỏi khai thác nội dung câu chuyện trước khi kể lần thứ hai. Bước 4: Cùng học sinh ghi dàn ý câu chuyện lên bảng và cho học sinh kể lại. Bước 5: Cho học sinh trả lời câu hỏi để khai thác câu chuyện hoặc thảo luận những sự đánh giá khác nhau của học sinh về những tình tiết của câu chuyện. Bước 6: Giới thiệu để học sinh tìm đọc những câu chuyện, những sách kể chuyện âm nhạc khác. Đối vơiù những bài viết khác giới thiệu về: + Tác giả và tác phẩm tiêu biểu + Các thể loại âm nhạc, dân ca + Những nhạc cụ và các sinh hoạt văn hóa âm nhạc khác Có thể vận dụng một số trong các bước cơ bản như trên nhưng sao cho thật linh hoạt, hấp dẫn. Ví dụ như bài viết về các nhạc sĩ thì có thể cho học sinh đọc ( nếu có sách giáo khoa ) hoặc giáo viên đọc cho học sinh nghe và đặt các câu hỏi cho học sinh trả lời. Ở phần giới thiệu về các nhạc cụ, giáo viên cho học sinh xem tranh ảnh và cho nghe âm sắc của nhạc cụ, kết hợp dùng lời để giảng giải, phân tích, giới thiệu " Nhiệm vụ
40. 288 Nhiệm vụ 1: Thảo luận nhóm Sinh viên thảo luận nhóm theo các câu hỏi gợi ý sau: 1. Để đọc chuyện cho thật hấp dẫn, thì yêu cầu đối với người đọc chuyện phải có giọng đọc như thế nào? 2. Nếu kể chuyện cho học sinh nghe thì nên kể nguyên xi một câu chuyện hay kể một cách tóm tắt, cách nào thuận lợi và hiệu quả hơn? Nhiệm vụ 2: Thực hành kể chuyện Sinh viên tìm đọc một mẩu chuyện có trong sách giáo khoa âm nhạc tiểu học và kể lại một cách tóm tắt cho các bạn trong nhóm nghe, sau đó để cho các bạn nhận xét góp ý cho cách kể chuyện của mình. Nhiệm vụ 3: Đại diện các nhóm trình bày kết quả làm việc của nhóm mình trước lớp. Nội dung trình bày: Nói vắn tắt về những ý kiến thảo luận đã được thống nhất trong nhóm và sau đó kể cho cả lớp nghe một câu chuyện trong sách giáo khoa âm nhạc tiểu học. / Đánh giá hoạt động 3 BÀI TẬP 1. Bạn viết ra giấy những vấn đề mà người giáo viên cần quan tâm chuẩn bị để đọc truyện hay kể chuyện cho học sinh đạt kết quả tốt. BÀI TẬP 2. Bạn hãy liệt kê những điểm giống và khác nhau về các bước tiến hành giữa hình thức đọc truyện và kể chuyện. BÀI TẬP 3. Bạn hãy đánh dấu phương án lựa chọn tốt nhất trong số các phướng án được đưa ra sau đây: 1.Đọc truyện cho học sinh nghe Phương án A: Chỉ do giáo viên đọc. Phương án B: Chỉ do học sinh đọc. Phương án C: Do cả giáo viên và học sinh đều tham gia đọc . 2.Kể chuyện cho học sinh nghe Phương án A : Chỉ do giáo viên kể. Phương án B: Chỉ do học sinh kể . Phương án C: Do cả giáo viên và học sinh đều tham gia kể . Hoạt động 4 : Thực hành dạy phát triển khả năng âm nhạc (3 tiết) ³Thông tin cho hoạt động Trước khi tiến hành tập dạy (dạy thử ), bạn phải chuẩn bị như sau: 1. Tài liệu: Sách giáo khoa, sách giáo viên của môn âm nhạc tiểu học.
41. 289 2. Phương tiện, thiết bị hỗ trợ cho việc dạy như: Nhạc cụ, tranh ảnh minh họa phục vụ cho việc giới thiệu tác phẩm âm nhạc, máy nghe nhạc (Cassette) và băng đĩa có tác phẩm dự định cho học sinh nghe. Tiến hành tập dạy với các nội dung: dạy nghe một bài hát, kể một câu chuyện có trong chương âm nhạc trình tiểu học. " Nhiệm vụ Nhiệm vụ 1: Làm việc cá nhân Bạn hãy lựa chọn một trong số các nội dung sau đây để chuẩn bị tiến hành tập dạy: - Dạy nghe một bài hát. - Kể một câu chuyện âm nhạc. - Giới thiệu về một vài nhạc cụ. Sau khi đã quyết định chọn cho mình nội dung nào, bạn hãy nghiên cứu thật kĩ sách giáo khoa và những hướng dẫn về dạy phần đó trong sách giáo viên. Nhiệm vụ 2: Làm việc theo nhóm Bạn hãy tham gia trong nhóm từ 6 – 8 người để tập dạy. Mỗi người trong nhóm đăng kí bài tập dạy của mình và lần lượt tiến hành dạy nội dung mà mình đã chuẩn bị. Sau khi mọi người đã hoàn thành phần tập dạy, cả nhóm nêu ra những nhận xét cho từng người về các mặt: ưu điểm, nhược điểm và những gì cần rút kinh nghiệm qua phần thực hành tập dạy. Cử một đại diện nhóm ghi chép lại những điều nhận xét đó để tổng hợp, trình bày trước tập thể lớp. Nhiệm vụ 3: Làm việc chung cả lớp Lần lượt đại diện các nhóm lên trình bày tóm tắt về tình hình tập dạy của nhóm mình cho cả lớp nghe. Trong phần trình bày tóm tắt này phải nêu rõ và nhấn mạnh những ưu điểm, nhược điểm, những hạn chế cần khắc phục của các bạn trong nhóm khi tiến hành tập dạy để mọi người có thể tự rút kinh nghiệm cho bản thân. / Đánh giá hoạt động 4 Bạn hãy tự đánh giá kết quả làm việc bằng cách cho điểm ( đối với bảng 1 ) và đánh dấu chéo ( đối với bảng 2) theo mẫu sau đây: BẢNG 1. KẾT QUẢ TẬP DẠY TRONG NHÓM NHỎ TT Tiêu chí Xuất sắc Giỏi Khá Trung Cần ( Từ 9 (Từ 8 (Từ 7 bình cải đến 10 đến đến (Từ 5 đến tiến đ) 8,75đ ) 7,75) 6,75 đ)
42. 290 1 Kiến thức truyền đạt và kĩ năng thực hành âm nhạc chính xác 2 Sự phối hợp linh họat các họat động 3 Sử dụng phương pháp dạy học phù hợp 4 Giải thích các vấn đề rõ ràng, dễ hiểu 5 Sử dụng phương tiện nghe nhìn hiệu quả BẢNG 2. THAM GIA LÀM VIỆC TRONG NHÓM TT Tiêu chí Thường Thỉng Không bao xuyên thoảng giờ 1 Đóng góp ý kiến 2 Động viên người khác tham gia 3 Thực hiện tốt nhiệm vụ 4 Hỗ trợ thành viên trong nhóm 8 Thông tin phản hồi cho các hoạt động ™ Thông tin phản hồi cho hoạt động 1. BÀI TẬP 1. Bạn phải viết được sự cảm nhận của mình sau khi nghe một tác phẩm âm nhạc. Yêu cầu bạn phải viết trung thực về những cảm xúc của mình, những điều cảm nhận, những cái hay cái đẹp mà tác phẩm đem lại. Nên tránh lối viết văn hoa sáo rỗng, hãy viết ngắn gọn và chân thực. BÀI TẬP 2. Đáp án đúng là chọn phương án số 2. ™ Thông tin phản hồi cho hoạt động 2 BÀI TẬP 1.
43. 291 Bạn phải nêu ra được những điểm thuận lợi, hấp dẫn và cả những ưu nhược điểm của hai hình thức trình bày bài hát khi cho học sinh nghe qua băng và cho nghe qua giọng hát của giáo viên. Tất nhiên mỗi hình thức cũng có những thế mạnh, những ưu điểm riêng. Ở hình thức cho nghe bài hát qua băng thì đó là giọng hát chuẩn và hay với phần phối âm, phối khí hoàn chỉnh. Tuy nhiên nếu người giáo viên có giọng hát tương đối tốt, kết hợp với những khả năng diễn cảm, thể hiện tác phẩm thì cũng có sức hấp dẫn lôi cuốn đối với học trò khi được nghe chính giáo viên hát. Ở hình thức này có sự giao lưu giữa người hát (giáo viên) và khán giả nghe(học sinh). BÀI TẬP 2. Nếu bạn điền như đáp án sau đây là đúng: TÊN PHƯƠNG PHÁP CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH DẠY NGHE NHẠC VẬN DỤNG Dùng lời 1.Giới thiệu tên tác phẩm, tên tác giả, nói sơ qua về nội dung, cách trình diễn tác phẩm. Trực quan 2. Cho học sinh nghe trọn vẹn tác phẩm một lần. Đàm thoại 3. Giáo viên gợi ý cho học sinh tự phát biểu về cảm nhận của mình sau khi được nghe tác phẩm( học sinh nói ngắn gọn). Dùng lời 4. Giáo viên cho học sinh nghe lại một lần nữa. Trước Trực quan khi cho nghe, giáo viên có thể nhắc lại tên tác phẩm và Thực hành tác giả để học sinh ghi nhớ. Cũng có thể trong khi nghe cho học sinh chuyển động, nhún nhảy, lắc lư hoặc tự nghĩ ra những động tác múa phụ hoạ theo âm nhạc BÀI TẬP 3. Nếu bạn sắp xếp và phân loại như sau đây là đúng. Phương tiện – thiết bị để nghe Phương tiện – thiết bị để nhìn Máy Cassette (dùng băng) Ảnh chân dung các nhạc sĩ. Băng đĩa. Tranh vẽ Máy nghe đĩa CD Bài hát học sinh được nghe chép phóng to trên giấy. * Thông tin phản hồi cho hoạt động 3 BÀI TẬP 1. Về những vấn đề giáo viên cần quan tâm chuẩn bị để dạy kể chuyện, đọc chuyện cần nêu ra những vấn đề cơ bản sau đây:
44. 292 - Tập đọc diễn cảm hay kể chuyện bằng ngôn ngữ chọn lọc, rõ ràng, mạch lạc, hấp dẫn - Chuẩn bị tranh ảnh minh họa. - Chuẩn bị và đưa ra câu hỏi hợp lí, dễ trả lời. - Nhấn mạnh ý nghĩa giáo dục của câu chuyện và bài học rút ra cho bản thân thông qua nội dung câu chuyện. BÀI TẬP 2. Bạn phải nêu ra được những điểm giống và khác nhau ở các bước tiến hành giữa hình thức đọc truyện và kể chuyện như sau: a/ Những điểm giống nhau: - Cả hai hình thức đọc truyện và kể chuyện đều có bước “ Giới thiệu lại tên truyện, tên tác giả và cung cấp thêm một số tình tiết liên quan đến nội dung câu chuyện”. - Cả hai hình thức đều có bước “đặt ra những câu hỏi xoay quanh nội dung câu chuyện để học sinh trả lời”. b/ Những điểm khác nhau: Ở hình thức đọc truyện thì do có sách giáo khoa nên học sinh hoặc giáo viên có thể đọc truyện cho cả lớp nghe. Còn ở hình thức kể chuyện thì do không có sách giáo khoa nên giáo viên phải kể chuyện cho học sinh nghe, sau đó học sinh có thể kể tóm tắt lại câu chuyện. BÀI TẬP 3. Phần 1: Đọc truyện cho học sinh nghe Đáp án đúng là chọn phương án ( C) Phần 2: Kể chuyện ch học sinh nghe Đáp án đúng là chọn phương án ( C) ™ Thông tin phản hồi cho hoạt động 5 Bạn hãy xem xét mình đã thực hiện công việc tập dạy như thế nào, tham khảo thêm những ý kiến đóng góp của các thành viên trong nhóm, tự đánh giá mức độ hoàn thành và cho điểm một cách chính xác, trung thực vào bảng 1 và đánh dấu chéo vào bảng 2. MINH HỌA (Hình vẽ hoặc ảnh chụp) Nội dung hình ảnh: Hình ảnh lớp học có giáo viên đứng dạy trên bảng và học sinh ngồi học phía dưới.
45. 293 Chủ đề 4 PHƯƠNG PHÁP DẠY TẬP ĐỌC NHẠC ( 6 tiết) Hoạt động 1: Xác định mục đích, yêu cầu của việc dạy học sinh tập đọc nhạc ( 1 tiết) ³ Thông tin cho hoạt động 1 Ở tiểu học, đối với các lớp 1,2,3 thì chương trình môn học nghệ thuật (trong đó có âm nhạc) không có nội dung dạy tập đọc nhạc. Đến lớp 4 và lớp 5, khi môn âm nhạc được tách riêng thành một môn học độc lập thì học sinh mới được học phần này. Mục đích của tập đọc nhạc(TĐN) Giúp cho học sinh: - Phát triển tai nghe nhạc, làm quen và biết phân biệt được các âm thanh với độ cao - thấp, dài - ngắn, nhanh - chậm - Tập thể hiện những âm thanh đã được “ký hiệu hoá” và tập “giải mã” các ký hiệu đó, tức là tập đọc đúng độ cao và độ dài của chúng. - Việc tập đọc nhạc nhằm hỗ trợ cho việc ca hát đúng và chuẩn xác. Yêu cầu - Các em luyện tập nhớ vị trí nốt trên khuông, đọc đúng cao độ, trường độ, tiết tấu, tiến tới đọc bài nhạc trên khuông nhạc với phần giai điệu và sau đó đọc ghép với lời ca hát lên. - Các bài tập đọc nhạc phần lớn là những khúc nhạc ngắn, không quá phức tạp, thường là những khúc trích đoạn trong các bài hát. Những điểm cần lưu ý: - Việc dạy học sinh tập đọc nhạc bao giờ cũng đi kèm với việc giải thích về các ký hiệu dùng để ghi chép âm nhạc ( lí thuyết ký âm). Tuy nhiên giáo viên chỉ trình bày như là sự mô tả hiện tượng để học sinh nhận biết mà thôi, không nên phát biểu thành qui tắc, định nghĩa .
46. 294 - Giáo viên có thể tìm tòi những cách thức, hình tượng để học sinh liên tưởng, ghi nhớ khắc sâu những kí hiệu đó trong trí nhớ. - Nói chung nội dung của tập đọc nhạc cũng mang một ý nghĩa giáo dục sâu sắc, góp phần nâng cao chất lượng cảm thụ âm nhạc và tri giác âm nhạc cho học sinh. "Nhiệm vụ Nhiệm vụ 1: Sinh viên đọc phần “ Thông tin cho hoạt động 1”. Nhiệm vụ 2: Thảo luận theo nhóm Sinh viên thảo luận theo các câu hỏi gợi ý sau đây. Câu hỏi 1: Mục đích của việc dạy tập đọc cho học sinh tiểu học như vậy có phù hợp không? Câu hỏi 2: Các yêu cầu về tập đọc nhạc như vậy có quá khó không? Có thể thực hiện được đại trà ở tất cả các vùng miền trên cả nước không? Sau khi thảo luận thống nhất ý kiến, các nhóm cử đại diện để trình bày trước tập thể lớp. Nhiệm vụ 3: Đại diện các nhóm thảo luận trình bày trước lớp Sau khi nghe đại diện các nhóm trình bày, các sinh viên khác có thể nêu câu hỏi chất vấn về vấn đề vừa trình bày và nghe đại diện các nhóm phản hồi lại. / Đánh giá hoạt động 1 BÀI TẬP 1. Bạn hãy viết ra giấy những lí lẽ giải thích của mình cho câu hỏi sau đây: Tại sao ở các lớp 1,2,3 học sinh không học tập đọc nhạc? Học sinh các lớp 4, 5 được học tập đọc nhạc thì có thuận lợi gì so với các lớp 1,2,3? BÀI TẬP 2. Bạn hãy lựa chọn và đánh dấu vào những câu nói về nục đích của việc dạy tập đọc nhạc a/ Phát triển tai nghe g/ Giúp ca hát chuẩn xá b/ Phát triển giọng hát h/ Giúp vận động theo nhạc c/ Phân biệt độ cao – thấp i/ Giúp hiểu các kí hiệu âm nhạc d/ Phân biệt độ dài – ngắn k/ Nâng cao chất lượng cảm thụ âm nhạc e/ Giúp tìm hiểu âm nhạc Hoạt động 2: Xác định các bước dạy học sinh tập đọc nhạc ( 1 tiết) ³ Thông tin cho hoạt động 2: Có nhiều phương pháp và cách thức tiến hành dạy cho học sinh tập đọc nhạc. Sau đây là một trong các cách thức cơ bản tiến hành dạy học sinh thực hiện bài tập đọc nhạc theo trình tự như sau:
47. 295 Bước 1: Giáo viên giới thiệu bài. Bước 2: Cho học sinh xác định tên nốt, hình nốt. Bước 3: Ttập tiết tấu của bài TĐN Bước 4: Tập đọc cao độ các nốt có trong bài theo thứ tự từ chủ âm đi lên ( đọc thang âm của bài). Bước 5: Giáo viên đàn giai điệu bài TĐN (từng câu ngắn) và học sinh tập đọc theo sau khi nghe đàn( chú ý khi đọc kết hợp gõ phách). Bước 6: Đọc ghép cao độ với lời ca. Bước 7: Kiểm tra nhóm, cá nhân. Những điểm cần lưu ý: 1/ Chú ý rèn cho học sinh có ý thức và kĩ năng đọc đúng tên nốt, đúng cao độ, trường độ, biết cách thể hiện các âm hình tiết tấu thông qua kí hiệu hình nốt. 2/ Chú ý khuyến khích động viên những cá nhân đọc tốt, chuẩn xác. 3/ Cho học sinh đọc nhạc ghép với lời ca thường tiến hành khi học sinh đã đọc tương đối tốt về giai điệu và tiết tấu. "Nhiệm vụ 1. Nhiệm vụ 1: Sinh viên thảo luận nhóm. Nội dung thảo luận theo các câu hỏi được nêu ra dưới đây: Câu hỏi 1 Để hướng dẫn học sinh nhận biết các ký hiệu ghi chép âm nhạc: Nhịp, số chỉ nhịp, các nốt nhạc, hình nốt, các dấu lặng, dấu quay lại thì giáo viên có thể sử dụng phướng pháp như thế nào? Câu hỏi 2 Hướng dẫn học sinh luyện tập đọc cao độ, giáo viên có thể sử dụng những phương pháp nào? Câu hỏi 3 Hướng dẫn học sinh luyện tập đọc tiết tấu giáo viên có thể sử dụng những phương pháp nào? Yêu cầu: Sau khi đã thảo luận và thống nhất ý kiến trong nhóm, cử đại diện của nhóm trình bày trước lớp. Nhiệm vụ 2: Các đại diện của nhóm thảo luận trình bày trước lớp. Đại diện các nhóm lên trình bày về vấn đề thảo luận đã được thống nhất trong nhóm trước lớp. Sau khi nghe phần trình bày xong, các sinh viên khác có thể đặt câu hỏi chất vấn và người vừa thuyết trình phải trả lời các câu hỏi và giải thích thêm. / Đánh giá hoạt động 2 BÀI TẬP 1 (thực hiện ở nhà ) Bạn hãy viết phần trả lời của các câu hỏi sau ra giấy: Câu hỏi 1: Bạn cho rằng khi dạy học sinh luyện đọc cao độ và trường độ, thì việc nào dễ hơn, việc nào khó hơn? Giải thích tại sao? Câu hỏi 2: Bạn hãy thử liệt kê những sai sót của học sinh có thể có khi tiến hành tập đọc nhạc và nêu biện pháp khắc phục.
48. 296 BÀI TẬP 2 ( thực hiện tại lớp) Bạn hãy lựa chọn và đánh dấu vào cách tốt nhất trong các cách dạy học sinh tập đọc nhạc được đưa ra sau đây. 1. Đọc cao độ a/ Bắt đầu hướng dẫn học sinh đọc cao độ, cho từng cá nhân đọc trước rồi sau đó cả lớp đọc. b/ Bắt đầu hướng dẫn học sinh đọc cao độ, cho từng nhóm đọc trước rồi sau đó cả lớp đọc. c/ Bắt đầu hướng dẫn học sinh đọc cao độ, cho cả lớp đọc trước, rồi sau đó mới cho nhóm hoặc cá nhân đọc. 2. Đọc tiết tấu a/ Bắt đầu hướng dẫn học sinh đọc tiết tấu, cho từng cá nhân đọc trước rồi sau đó cả lớp đọc. b/ Bắt đầu hướng dẫn học sinh đọc tiết tấu, cho từng nhóm đọc trước rồi sau đó cả lớp đọc. c/ Bắt đầu hướng dẫn học sinh đọc tiết tấu, cho cả lớp đọc trước, rồi sau đó mới cho nhóm hoặc cá nhân đọc. BÀI TẬP 3. Bạn hãy đánh dấu vào những câu mà bạn chọn lựa trong số các câu sau đây: A/ Về đọc và gõ phách 1. Khi đọc nhạc, học sinh nên tự theo gõ phách. 2. Khi đọc nhạc, học sinh nên tự gõ theo nhịp. 3. Khi đọc nhạc, học sinh nên gõ phách theo cách gõ của giáo viên, sau tiến tới dần dần tự đọc và gõ phách theo. B/ Về nhịp độ khi đọc 1. Nên đọc đúng nhịp độ ngay từ ban đầu. 2. Nên đọc từ nhịp độ chậm rồi tăng dần đến đúng nhịp độ theo yêu cầu. 3. Nên đọc thật chậm. C/ Về đọc nhạc ghép với lời ca 1. Bắt đầu vào phần ghép lời, đọc xong từng câu ngắn thì ghép lời luôn. 2. Đọc xong cả bài, nắm vững cao độ và tiết tấu toàn bài rồi mới tiến hành ghép lời, có thể ghép lời từng câu một. 3. Ghép lời ca với tiết tấu trước, sau đó tiến hành ghép lời theo giai điệu. Hoạt động 3: Tìm hiểu về sử dụng phương tiện và các hoạt động kết hợp trong dạy tập đọc nhạc ( 1 tiết)
49. 297 ³Thông tin cho hoạt động 3 1.Trang thiết bị, phương tiện phục vụ dạy tập đọc nhạc bao gồm: - Bảng phụ có dòng kẻ nhạc ( Bảng nam châm) hoặc giấy khổ lớn để chép bản nhạc. - Các nốt nhạc rời. - Thước chỉ bảng. - Nhạc cụ thông dụng. 2. Cách sử dụng thiết bị dạy TĐN. - Sử dụng bảng có nam châm để gắn các nốt nhạc và có thể thay đổi cao độ, di chuyển dễ dàng. - Thước chỉ theo từng nốt để học sinh đọc theo. - Nhạc cụ để đàn cao độ mẫu hoặc đàn từng câu nhạc cho học sinh đọc theo. 3.Các hoạt động kết hợp khi dạy tập đọc nhạc. Để tránh nhàm chán, khi dạy tập đọc nhạc nên kết hợp với trò chơi xen kẽ như trò chơi đoán và tìm tên nốt. Trò chơi thi đua đặt tên bài hát cho hay, vận động nhanh chậm theo tiết tấu âm nhạc, theo cao độ lên xuống của các nốt nhạc " Nhiệm vụ Nhiệm vụ 1: Sinh viên tìm hiểu thiết bị phục vụ dạy tập đọc nhạc và cách sử dụng thiết bị đó. Nhiệm vụ 2: Thảo luận cả lớp Câu hỏi: Việc sử dụng các thiết bị phục vụ cho việc dạy tập đọc nhạc có những điểm gì thuận lợi và khó khăn? / Đánh giá hoạt động 3. BÀI TẬP 1 a/ Bạn hãy đánh dấu sự lựa chọn phần trả lời câu hỏi sau đây: Theo bạn việc sử dụng các thiết bị để dạy tập đọc nhạc như vậy đã đủ chưa? Đã đủ Chưa đủ b/ Nêu những thiết bị bổ sung theo ý bạn BÀI TẬP 2. Bạn hãy nêu ra 3 trò chơi có thể vận dụng để giúp học sinh tập đọc cao độ và độ dài của các hình nốt.
50. 298 Hoạt động 4 : Thực hành tập dạy một bài Tập đọc nhạc trong sách giáo khoa âm nhạc tiểu học (3 tiết) ³ Thông tin cho hoạt động Phần chuẩn bị trước khi tiến hành tập dạy (dạy thử ) như sau: 1. Phải có sách giáo khoa, sách giáo viên của môn âm nhạc tiểu học. 2. Nhạc cụ quen dùng 3. Bảng phụ chép bài Tập đọc nhạc " Nhiệm vụ Nhiệm vụ 1: Làm việc cá nhân Bạn hãy lựa chọn một bài “Tập đọc nhạc ” trong sách giáo khoa để chuẩn bị tiến hành tập dạy. Sau đó tiến hành tự tập luyện đọc bài tập đọc nhạc một cách chính xác, thông thạo. Hãy nghiên cứu thật kĩ những hướng dẫn về cách dạy bài Tập đọc nhạc đó trong sách giáo viên. Nhiệm vụ 2: Làm việc theo nhóm Bạn hãy tham gia vào một nhóm từ 6 – 8 người để tập dạy. Các thành viên trong nhóm lần lượt tiến hành dạy bài tập đọc nhạc mà mình đã chuẩn bị. Cả nhóm họp lại rút kinh nghiệm chung sau khi tập dạy xong. Cử một đại diện thay mặt nhóm ghi chép lại những điều nhận xét đó để tổng hợp, trình bày trước tập thể lớp. Nhiệm vụ 3: Làm việc chung cả lớp Đại diện các nhóm lên trình bày tóm tắt về kết quả tập dạy của nhóm mình cho cả lớp nghe. Trong phần trình bày phải nêu rõ những ưu điểm, nhược điểm, những hạn chế cần của các bạn trong nhóm khi tiến hành tập dạy để mọi người có thể tự rút kinh nghiệm cho bản thân / Đánh giá hoạt động 4 Sau khi nghe mọi người đóng góp ý kiến cho phần tập dạy của mình, bạn hãy tự đánh giá kết quả làm việc bằng cách cho điểm ( đối với bảng 1 ) và đánh dấu chéo ( đối với bảng 2) theo mẫu sau đây: BẢNG 1. KẾT QUẢ TẬP DẠY TRONG NHÓM NHỎ
51. 299 TT Tiêu chí Xuất sắc Giỏi Khá Trung Cần cải ( Từ 9 (Từ 8 (Từ 7 bình tiến đến 10 đến đến (Từ 5 đ) 8,75đ ) 7,75) đến 6,75 đ) 1 Sự phối hợp các họat động một cách linh họat 2 Sử dụng phương pháp dạy học phù hợp 3 Giải thích các vấn đề rõ ràng, dễ hiểu 4 Sử dụng phương tiện nghe nhìn hiệu quả BẢNG 2. THAM GIA LÀM VIỆC TRONG NHÓM TT Tiêu chí Thường Thỉng Không bao xuyên thoảng giờ 1 Đóng góp ý kiến 2 Động viên người khác tham gia 3 Thực hiện tốt nhiệm vụ 4 Hỗ trợ thành viên trong nhóm 8Thông tin phản hồi cho các hoạt động ™ Thông tin phản hồi cho hoạt động 1 BÀI TẬP 2.
52. 300 Bạn chọn như sau dây là đáp án đúng: a, c, d, g, I,k ™ Thông tin phản hồi cho hoạt động 2 BÀI TẬP 1 Câu hỏi 1: Thực chất việc đọc cao độ và trường độ đều có những cái khó riêng, không thể nói cái nào dễ hơn cái nào. Câu hỏi 2: Những sai sót mà khi học sinh tập đọc nhạc thường hay mắc là: Đọc sai cao độ, trường độ ngân không đủ, tiết tấu không chính xác, gõ nhịp không đều hay bị cuốn nhịp. BÀI TẬP 2. Mục : Đọc cao độ Đáp án đúng là chọn câu c Mục 2: Đọc tiết tấu. Đáp án đúng là chọn câu c BÀI TẬP 3. Bạn chọn như sau đây là đáp án đúng: Mục A : Chọn câu số 3 Mục B: Chọn câu số 2 Mục C : Chọn câu số 2 ™ Thông tin phản hồi cho hoạt động 3 PHẦN THẢO LUẬN: Bạn phải nêu ra được những mặt thuận lợi khi sử dụng các thiết bị dạy tập đọc nhạc như : học sinh dễ nhìn thấy, có thể thay đổi cao độ nhanh gọn ( dùng bảng nam châm và các nốt nhạc rời) Về khó khăn bạn có thể nêu ra những sự cố có thể xảy ra khi sử dụng thiết bị như: bảng nam châm hết tác dụng không gắn được nốt nhạc . BÀI TẬP 1. Phần a: Nếu bạn thấy chưa đủ thì đánh dấu vào ô “chưa đủ “ Phần b: Bạn phải nêu được những thiết bị bổ sung và thấy rằng nó sử dụng thích hợp cho việc dạy tập đọc nhạc. BÀI TẬP 2. Ba trò chơi bạn nêu ra phải thực sự có tác dụng rèn luyện về đọc cao độ, trường độ các nốt. Phải đảm bảo tính chất của trò chơi nhằm góp phần rèn luyện kĩ năng ghi nhớ nốt nhạc và tập đọc nhạc.
53. 301 MINH HỌA (Hình vẽ hoặc ảnh chụp) Nội dung hình ảnh: Hình ảnh cô giáo đứng cạnh tấm bảng kẻ nhạc có bài tập đọc nhạc, một học sinh đứng đang đọc, bên cạnh là các học sinh khác đang ngồi học.
54. 302 Chủ đề 5 THỰC HÀNH SOẠN GIÁO ÁN VÀ TẬP DẠY TIẾT ÂM NHẠC TIỂU HỌC ( 7 tiết) Hoạt động 1: Thực hành xây dựng giáo án ( 2 tiết) ³ Thông tin cho hoạt động 1 A.VỀ CÁC YÊU CẦU SOẠN GIÁO ÁN Theo tinh thần đổi mới về phương pháp giảng dạy hiện nay thì tên gọi của “Giáo án ” trước đây được đổi lại là “ KẾ HOẠCH BÀI HỌC”. Việc soạn “Kế hoạch bài học ” ( hay giáo án ) là việc rất cần thiết đối với người giáo viên, kể cả giáo viên đã giảng dạy lâu năm và đã có kinh nghiệm lẫn những người mới vào nghề dạy học. Cần phải quán triệt một nguyên tắc: Giáo án phải giúp giáo viên tổ chức một cách lành mạnh, làm cho tiết học đạt kết quả cao chứ không phải vì tính chất hình thức, đối phó với việc kiểm tra chuyên môn của cấp quản lí. Đối với giáo viên mới vào nghề thì phải trình bày chi tiết về nội dung cũng như phương pháp và biện pháp hoạt động của cả giáo viên và học sinh. Đối với giáo viên đã có thâm niên giảng dạy thì có thể lập giáo án tóm tắt. Tuy nhiên dù là giáo viên lâu năm thì việc soạn giáo án cũng là điều cần thiết và bắt buộc. Có như vậy mới tránh được tính tự phát trong công tác tổ chức hoạt động nhận thức của học sinh. Sau đây là một bản mẫu tóm tắt về cách trình bày Kế hoạch bài học (Giáo án) KẾ HOẠCH BÀI HỌC Môn : Tên bài dạy : Lớp : Tên giáo viên : Trường : Ngày dạy I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức 2. Kĩ năng 3. Thái độ II. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN – HỌC SINH 1. Chuẩn bị của giáo viên - Đồ dùng dạy học - Các chuẩn bị khác phục vụ cho việc dạy học 2. Chuẩn bị của học sinh
55. 303 - Sách giáo khoa - Một số dụng cụ gõ III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC CHỦ YẾU 1. Ổn định tổ chức 2. Kiểm tra bài cũ (có thể tiến hành ngay đầu tiết học hoặc xen kẽ giữa tiết học) 3. Dạy bài mới ( trong mục này sẽ chia trang giấy thành 4 cột theo mẫu dưới đây ) - Phần mở đầu(giới thiệu bài học) - Tiến trình dạy: Nên ghi theo dạng cột như dưới đây. Nội dung Thời Hoạt động của Hoạt động của trò gian thầy (Ví dụ tham khảo) Nội dung 1:Dạy hát Hoạt động 1: Dạy hát từng câu Họat động 2: Gợi ý cho học sinh nhận xét về bài hát Nội dung 2:Hát kết hợp gõ đệm Hoạt động 1: Hát kết hợp gõ đệm theo nhịp, phách Hoạt động 2 : Hát kết hợp gõ đệm theo tiết tấu lời ca 4. Kết thúc bài (tóm tắt bài, dặn dò, giao bài tập) Nói chung giáo án chi tiết thì không ai soạn giống ai, bởi vì dạy học cũng là một quá trình sáng tạo mang dấu ấn riêng của từng người dạy. Chính vì vậy, mẫu giáo án trình bày trên đây cũng chỉ là cái khung cơ bản, còn người soạn phải soạn chi tiết hơn. B. HƯỚNG DẪN GHI TỪNG MỤC TRONG GIÁO ÁN 1. Phần mục tiêu gồm có 3 nội dung : Phần kiến thức : Ghi những trọng tâm kiến thức mà học sinh cần nắm được qua bài học. Phần kĩ năng : Nêu những kĩ năng âm nhạc mà học sinh cần phải làm được khi thực hành các nội dung của bài học. Phần thái độ : Ghi những nét phẩm chất đạo đức, hành vi xã hội tốt đẹp do tác dụng của bài học mang lại. 2.Phần chuẩn bị của giáo viên: Cần ghi rõ , cụ thể những đồ dùng dạy học phục vụ cho tiết dạy để chuẩn bị đầy đủ, đỡ mất thời gian, khi cần có thể nhờ người khác giúp chuẩn bị.
56. 304 Ghi rõ những công việc cần chuẩn bị của giáo viên như “học thuộc bài hát” , “nghĩ ra các động tác vận động cho học sinh”, “chép lời ca vào bảng phụ”, “chuẩn bị trò chơi”, “tìm hiểu về tác giả – tác phẩm”, “ luyện tập kể diễn cảm câu chuyện” 3. Chuẩn bị của học sinh: Ghi cụ thể học sinh cần chuẩn bị những gì? 4. Thời gian: Xác định thời gian cụ thể cho từng họat động 5. Hoạt động của thầy, họat động của trò: Ghi những vấn đề giáo viên cần đặt ra và hình dung cách giải quyết của học sinh có thể diễn ra; cách gợi mở giúp cho học sinh giải quyết; Những sai lầm học sinh có thể mắc phải và hướng khắc phục; những yêu cầu, đề nghị của giáo viên; những biện pháp tổ chức đặc biệt; cách chuyển bước từ hoạt động này sang hoạt động khác v.v Cột “ghi chú” ghi những vấn đề cần lưu ý hay giải thích thêm cho rõ hơn trong các họat động. " Nhiệm vụ Nhiệm vụ 1: Làm việc cá nhân Bạn hãy chọn một tiết nào đó trong chương trình âm nhạc tiểu học và soạn giáo án cho tiết dạy đó. Nhiệm vụ 2: Làm việc theo nhóm Lần lượt từng người trong nhóm trình bày giáo án đã sọan của mình và nghe những nhận xét góp ý của các thành viên khác trong nhóm. Nhiệm vụ 3: Làm việc cá nhân Bạn hãy sửa lại giáo án sau khi đã tiếp thu những ý kiến đóng góp của tập thể nhóm. / Đánh giá hoạt động 1. Bạn hãy tự đánh giá giáo án của mình đã soạn căn cứ vào các tiêu chí được liệt kê sau đây: Tiêu chí A B C D 1. Mục tiêu bài Tất cả dựa vào Phần lớn dựa Một số dựa vào Không dựa học chuẩn của Bộ vào chuẩn của chuẩn của Bộ vào chuẩn của GD – ĐT( theo Bộ GD - ĐT( GD - ĐT( theo Bộ GD – ĐT( sách giáo viên) theo sách giáo sách giáo viên) theo sách giáo viên) viên) 2. Chuẩn bị đồ Đầy đủ và rất Gần đủ và hầu Chỉ có một số Không có và dùng dạy học phù hợp với các hết phù hợp với và phù hợp với không phục vụ họat động trong các họat động số ít họat động được gì cho bài học trong bài học trong bài học các họat động
57. 305 trong bài học 3.Chuẩn bị của Rất chi tiết, cụ Chi tiết và Thiếu chi tiết Không có và giáo viên thể phù hợp với tương đối cụ và chưa cụ thể, không phục vụ nội dung và các thể phù hợp với chỉ phù hợp với được gì cho họat động trong đa số nội dung một số nội nội dung và bài học và họat động dung và họat họat động trong bài học động trong bài trong bài học học 4. Hoạt động Tất cả đều phù Hầu hết đều Một số đều phù Không phù trong bài học hợp với nhóm phù hợp với hợp với nhóm hợp với nhóm phù hợp với mục tiêu nhóm mục tiêu mục tiêu mục tiêu mục tiêu 5. Biên sọan Việc trình bày Việc trình bày Việc trình bày Việc trình bày trình tự những trình tự những trình tự những trình tự những họat động rất cụ họat động cụ họat động họat động thể, rõ ràng thể, rõ ràng tương đối cụ không cụ thể, thể, rõ ràng rõ ràng 6. Họat động Mô tả chi tiết Mô tả tương Mô tả ngắn gọn Không mô tả giới thiệu việc sử dụng đối chi tiết việc việc sử dụng chi tiết việc sử kiến thức và sử dụng kiến kiến thức và dụng kiến thức kinh nghiệm có thức và kinh kinh nghiệm có và kinh sẵn của người nghiệm có sẵn sẵn của người nghiệm có sẵn học để hướng của người học học để hướng của người học dẫn để hướng dẫn dẫn để hướng dẫn 7. Họat động Cho phép người Cho phép Sử dụng những Sử dụng bài khai thác học tích cực tự người học tích minh họa để giảng để trình khám phá cực khám giúp học sinh bày khái niệm phácó hướng khám phá dẫn 8.Họat động Cho phép người Cho phép Cho phép Khái quát hóa kết thúc học khái quát người học khái người học khái cho người học hóa qua hệ quát hóa qua quát hóa qua thống câu hỏi một lọat câu việc sử dụng mang tính định hỏi câu hỏi định hướng tốt hướng
58. 306 9.Aùp dụng bài Thu hút người Thu hút người Thảo luận với Không có sự học học tham gia học thảo luận người học ứng dụng bài giải quyết các ứng dụng khái những ứng học tình huống niệm vào thực dụng vào các tế cuộc sống tình huống giáo dục 10.Đánh giá Qúa trình đánh Qúa trình đánh Qúa trình đánh Không có sự kết quả học tập giá phù hợp với giá phù hợp với giá chỉ phù hợp tương thích mục tiêu bài hầu hết mục với một số mục giữa mục tiêu học tiêu bài học tiêu bài học và đánh giá Hoạt động 2: Thực hành tập dạy theo nhóm ( 5 tiết ) ³ Thông tin cho hoạt động 2 Ở các chủ đề trước, bạn đã tiến hành tập dạy nhưng đó chỉ là tập dạy một họat động riêng lẻ nào đó trong số các họat động của học giờ âm nhạc, ví dụ như chỉ dạy họat động “Tập hát” hoặc “Tập đọc nhạc” Tới phần này, bạn phải tập dạy hoàn chỉnh các nội dung trong một tiết học theo chương trình đã được qui định. Như vậy bạn phải tập dạy từ hai đến ba họat động trong một tiết học. Đây là một công việc đòi hỏi bạn phải có sự nỗ lực nhiều hơn và chuẩn bị thật kĩ lưỡng thì việc tập dạy mới đạt được kết quả tốt đẹp. * Các công việc chuẩn bị cho tập dạy như sau: 1. Soạn giáo án 2. Nghiên cứu tài liệu, luyện tập cho thành thạo các kĩ năng thực hành âm nhạc phục vụ cho bài dạy 3. Chuẩn bị giáo cụ trực quan, nhạc cụ, máy nghe, băng nhạc, thanh phách để gõ * Về hình thức tổ chức tập dạy: Nên tập dạy theo nhóm : Chia lớp thành các nhóm nhỏ(mỗi nhóm từ 10 – 12 người) để tiến hành tập dạy và tổ chức rút kinh nghiệm chung cho các thành viên trong nhóm. "Nhiệm vụ Nhiệm vụ 1: Làm việc theo nhóm Các thành viên trong nhóm thống nhất cử 2 – 3 người, mỗi người dạy một tiết theo như giáo án đã soạn sẵn. Sau mỗi tiết dạy cả nhóm nhận xét rút kinh nghiệm rồi mới tiến hành dạy tiếp.
59. 307 Nhiệm vụ 2: Thảo luận chung cả lớp Bạn hãy suy nghĩ theo những vấn đề được gợi ý sau đây và mạnh dạn trao đổi trước lớp: - Khi tiến hành tập dạy, bạn gặp phải những khó khăn gì? - Những khó khăn đó theo bạn nguyên nhân là do đâu? Cách khắc phục nên như thế nào? - Bạn có thể nêu ra những tình huống dạy học và biện pháp xử lí mà theo bạn sẽ đem lại thành công cho tiết dạy. / Đánh giá hoạt động 2 Căn cứ vào quá trình tập dạy của bạn và qua sự đóng góp ý kiến của các thành viên trong nhóm, bạn hãy tự đánh giá kết quả tập dạy của mình thông qua bảng 1 và bảng 2 với các tiêu chí đã được liệt kê. Lưu ý: Phần đánh giá này phải được thực hiện sau mỗi một tiết tập dạy. BẢNG 1. KẾT QUẢ TẬP DẠY TRONG NHÓM NHỎ TT Tiêu chí Xuất Giỏi Khá Trung Cần cải sắc (Từ 8 (Từ 7 bình tiến ( Từ 9 đến đến (Từ 5 đến 10 8,75đ ) 7,75) đến đ) 6,75 đ) 1 Nội dung bài học(chính xác – khoa học, bảo đảm tính hệ thống, rõ trọng tâm, liên hệ với cuộc sống) 2 Sự phối hợp các họat động trong tiết dạy(linh họat trong các khâu lên lớp, thời gian cho các họat động hợp lí, bao quát –xử lí tinh huống linh họat) 2 Sử dụng phương pháp dạy học (phù hợp với đặc trưng bộ môn, kết hợp tốt các phương pháp, có biện pháp tạo hứng thứ và phát huy tính tích cực của học sinh) 3 Giải thích rõ ràng(sử dụng cách nói ngắn gọn, dễ hiểu)
60. 308 4 Sử dụng phương tiện nghe nhìn(phù hợp và tạo được hiệu quả trong các họat động) BẢNG 2. THAM GIA LÀM VIỆC TRONG NHÓM TT Tiêu chí Thường Thỉng Không bao xuyên thoảng giờ 1 Đóng góp ý kiến cho các thành viên trong nhóm 2 Động viên người khác tham gia 3 Thực hiện tốt nhiệm vụ được phân công trong nhóm 4 Hỗ trợ các thành viên khác trong nhóm 8 Thông tin phản hồi cho các hoạt động ™ Thông tin phản hồi cho hoạt động 1 Sau khi đã sọan giáo án và trình bày giáo án của mình trước các thành viên trong nhóm, qua những ý kiến góp ý bạn hãy sửa chữa và căn cứ vào các tiêu chí trong bảng đánh giá bạn hãy đánh dấu vào những ô mà bạn lựa chọn. Các tiêu chí được chia thành các mức độ khác nhau. - Mức độ A: Đạt lọai giỏi - Mức độ B: Đạt loại khá(mức chấp nhận cao) - Mức độ C: Đạt lọai trung bình (mức chấp nhận thấp) - Mức độ D: Không có thông tin (mức không chấp nhận) ™ Thông tin phản hồi cho hoạt động 2 Phần đánh giá bạn cần phải nghiên cứu kĩ các tiêu chí ở bảng 1 và bảng 2, sau đó tự xem mình đạt được những tiêu chí đó ở mức độ như thế nào và cho điểm theo từng tiêu chí. Bạn cần lưu ý là sau khi đã tiến hành tập dạy bài của mình, những ý kiến nhận xét góp ý của các thành viên trong nhóm (những ưu – nhược đểm) cũng là những thông tin cần thiết để bạn tham khảo trong việc tự đánh giá mình một cách chính xác, khách quan.
61. 309 Sau mỗi tiết tập dạy, bạn hãy tự đánh giá và nên theo dõi mức độ tiến bộ của mình trong suốt thời gian tập dạy. ĐÁNH GIÁ SAU KHI HỌC XONG TIỂU MÔ ĐUN I. CÂU HỎI 1. Vai trò giáo dục của âm nhạc đối với học sinh tiểu học được thể hiện như thế nào? 2. Khả năng âm nhạc của học sinh tiểu học có những vấn đề gì cần lưu ý? 3. Bạn hãy so sánh nội dung dạy học âm nhạc ở các lớp 1, 2, 3 với các lớp 4,5 có những điểm gì giống và khác nhau? 4. Mục đích của việc dạy hát cho học sinh tiểu học là gì? 5. Quá trình dạy hát cho học sinh tiểu học cần phải đạt những yêu cầu như thế nào? 6. Bạn hãy giải thích về những phương pháp cơ bản có thể sử dụng để dạy học âm nhạc cho học sinh tiểu học. 7. Bạn hãy liệt kê các bước trong tiến trình dạy hát cho học sinh. 8. Bạn hãy giải thích các họat động kết hợp với hát là như thế nào? 9. Mục đích và yêu cầu của việc cho học sinh nghe nhạc là gì? 10. Bạn hãy liệt kê và giải thích về các bước tiến hành cho học sinh nghe nhạc 11. Bạn hãy liệt kê các bước tiến hành đọc chuyện và kể chuyện cho học sinh tiểu học. So sánh những điểm giống và khác nhau giữa hai hình thức này. 12. Dạy tập đọc nhạc cho học sinh cần phải đạt được những mục đích và yêu cầu như thế nào? 13. Bạn hãy liệt kê các bước tiến hành dạy tập đọc nhạc cho học sinh. 14. Yêu cầu của việc sọan giáo án là gì? 15. Bạn hãy liệt kê các mục được ghi trong giáo án và giải thích cách ghi cho từng mục đó như thế nào? II.BÀI TẬP BÀI TẬP 1 Bạn hãy biểu thị qua sơ đồ hình chữ thập về mối tương quan giữa các vai trò của giáo dục âm nhạc đối với học sinh tiểu học BÀI TẬP 2 Bạn hãy đánh dấu chéo vào ô mà bạn chọn lựa cho tầm cữ giọng của học sinh tiểu học. BÀI TẬP 3
62. 310 Bạn hãy đánh dấu vào các ô mà bạn chọn lựa tài liệu để giáo viên và học sinh sử dụng trong khi dạy và học môn âm nhạc ở tiểu học Hát nhạc 1,2,3 Nghệ thuật 1 Âm nhạc 4 Nghệ thuật 5 Âm nhạc 1,2,3 Nghệ thuật 3 Âm nhạc 5 Nghệ thuật 2 Tập bài hát 1 Tập bài hát 5 Tập bài hát 2 Tập bài hát 3 BÀI TẬP 4. Trong số những câu sau đây những câu nào nói về mục đích của việc dạy hát? (Bạn hãy đánh dấu chéo vào những ô mà bạn chọn) 1.Học sinh học tập một cách tích cực những xúc động và tình cảm của mình, đồng thời cũng cảm thụ âm nhạc được dễ dàng hơn. 2.Học sinh thể hiện một cách tích cực những xúc động và tình cảm của mình, đồng thời cũng cảm thụ âm nhạc được dễ dàng hơn. 3. Khả năng âm nhạc của các em được phát triển: về tai nghe âm nhạc, cảm giác tiết tấu, giai điệu, trí nhớ âm nhạc, khả năng khái quát và hiểu được tác phẩm. 4. Khả năng thẩm mĩ của các em được phát triển: về tai nghe âm nhạc, cảm giác tiết tấu, giai điệu, trí nhớ âm nhạc, khả năng khái quát và hiểu được tác phẩm. 5.Hát cá nhân trong lớp đem lại sự vui thích đặc biệt, sự giao lưu gắn bó các em với nhau trong từng cảm xúc, những hoạt động chung. 6.Hát tập thể trong lớp đem lại sự vui thích đặc biệt, sự giao lưu gắn bó các em với nhau trong từng cảm xúc, những hoạt động chung. BÀI TẬP 5 Bạn hãy trình bày dưới dạng sơ đồ hình nan quạt về những yêu cầu của quá trình dạy hát. BÀI TẬP 6 Bạn hãy viết tên những phương pháp cơ bản có thể sử dụng để dạy học âm nhạc cho học sinh tiểu học vào các ô trống sau đây:
63. 311 BÀI TẬP 7 Bạn hãy biểu thị dưới dạng sơ đồ bậc thang về các bước trong tiến trình dạy hát cho học sinh tiểu học BÀI TẬP 8 Trong số các hoạt động sau đây, hoạt động nào có thể sử dụng kết hợp với hát? (Đánh dấu vào những ô chọn lựa) 1. Gõ đệm theo bài hát 2.Gõ đệm theo tiết tấu 3.Vận động theo bài hát 4. Trò chơi với bài hát 5. Hát và múa 6. Gõ đệm theo nhịp 7. Hát tập thể 8. Hát cá nhân 9. Gõ đệm theo phách BÀI TẬP 9 Bạn hãy biểu thị theo sơ đồ hình tam giác về mục đích của việc cho học sinh nghe nhạc BÀI TẬP 10 Đây là một trình tự sai các bườc dạy học sinh nghe nhạc. Bạn hãy sắp xếp lại theo trình tự đúng 1. Giới thiệu tên tác phẩm, tên tác giả, nói sơ qua về nội dung, cách trình diễn tác phẩm. 2. Giáo viên gợi ý cho học sinh tự phát biểu về cảm nhận của mình sau khi được nghe tác phẩm( học sinh nói ngắn gọn). 3.Giáo viên cho học sinh nghe lại một lần nữa. Có thể trước khi cho học sinh nghe lại lần thứ hai giáo viên nhắc lại tên tác phẩm, tên tác giả để học sinh ghi nhớ. Trong khi nghe, nếu tác phẩm âm nhạc thực sự lôi cuốn thì giáo viên có thể cho học sinh chuyển động, nhún nhảy, lắc lư hoặc tự nghĩ ra những động tác múa phụ hoạ theo âm nhạc . 4. Cho học sinh nghe trọn vẹn tác phẩm một lần. BÀI TẬP 11 Bạn hãy loại bỏ những bước không cần thiết trong khi tiến hành đọc chuyện và kể chuyện cho học sinh tiểu học trong số các bước sau đây.(những bước loại bỏ đánh dấu chéo) Bước 1: Giới thiệu tên chuyện, tên tác giả, xuất xứ hay những tình tiết liên quan đến câu chuyện. Bước 2: Tiến hành kể với giọng điệu thong thả, mạch lạc, diễn cảm tạo sự lôi cuốn. Nhấn mạnh những nội dung, tình tiết quan trọng. Bước 3. Kể lại câu chuyện một lần nữa Bước 4: Đặt những câu hỏi khai thác nội dung câu chuyện trước khi kể lần thứ hai. Bước 5. Tóm tắt những tình tiết liên quan đến câu chuyện
64. 312 Bước 6: Cùng học sinh ghi dàn ý câu chuyện lên bảng và cho học sinh kể lại. Bước 7: Cho học sinh trả lời câu hỏi để khai thác câu chuyện hoặc thảo luận những sự đánh giá khác nhau của học sinh về những tình tiết của câu chuyện. Bước 8: Giới thiệu để học sinh tìm đọc những câu chuyện, những sách kể chuyện âm nhạc khác. BÀI TẬP 12 Bạn hãy trình bày dưới dạng sơ đồ mối tương quan giữa mục đích với các yêu cầu tương ứng của việc dạy tập đọc nhạc cho học sinh. BÀI TẬP 13 Bạn hãy sắp xếp lại các bước dạy TĐN dưới dây theo một trình tự hợp lí. - Giáo viên giới thiệu bài. - Tập tiết tấu của bài TĐN - Cho học sinh xác định tên nốt, hình nốt. - Giáo viên đàn giai điệu bài TĐN (từng câu ngắn) và học sinh tập đọc theo sau khi nghe đàn(chú ý khi đọc kết hợp gõ phách). - Tập đọc cao độ các nốt có trong bài theo thứ tự từ chủ âm đi lên ( đọc thang âm của bài). - Kiểm tra nhóm, cá nhân. - Đọc ghép cao độ với lời ca. Trình tự hợp lí: Bước 1: Bước 2: Bước 3: Bước 4: Bước 5: Bước 6: Bước 7: BÀI TẬP 14 Bạn hãy sắp xếp lại trình tự của các mục trong phần ghi mục tiêu ở giáo án được nêu ra dưới đây sao cho đúng - Thái độ - Kiến thức - Kĩ năng
65. 313 Sắp xếp đúng: 1. . 2. . 3 8 Thông tin phản hồi cho phần đánh giá sau khi học xong tiểu mô đun I. PHẦN CÂU HỎI Các câu hỏi nêu ra nhăm giúp bạn kiểm tra lại những kiến thức đã học xem bạn đã tiếp thu như thế nào và nhớ được những gì. Bạn hãy tự trả lời theo các câu hỏi, có thể viết ra giấy nội dung câu trả lời hoặc trao đổi với các thành viên khác trong nhóm học tập của mình. Nhìn chung nội dung phần trả lời cho các câu hỏi đều nằm ở phần thông tin cơ bản cho các hoạt động ở các chủ đề. Nếu bạn không nhớ và không thể trả lời được các câu hỏi thì hãy xem lại các phần này. II. PHẦN BÀI TẬP Mục đích các bài tập nhằm giúp bạn nhớ và hơn thế nữa phải hiểu, diễn đạt hoặc biểu thị được các kiến thức đó bằng các sơ đồ, hình vẽ hay các sự chọn lựa đúng - sai trong trắc nghiệm khách quan. Bạn hãy cố gắng tự mình thực hiện các bài tập này, nếu cần có thể xem phần giải đáp sau đây. BÀI TẬP 1 Ở bài tập này cơ bản là bạn phải biểu thị được một sơ đồ hình chữ thập với 4 cạnh là bốn vai trò giáo dục của âm nhạc. Điểm đầu của mỗi cạnh có thể biểu thị là hình tròn, ô van hay hình vuông, chữ nhật .đều được. Dưới đây là một ví dụ. Giáo dục đạo đức Phát triển Vai trò Phát triển thể chất Giáo dục của trí tuệ âm nhạc Giáo dục thẩm mĩ
66. 314 BÀI TẬP 2 Bạn đánh dấu chéo như sau đây là đúng: BÀI TẬP 3 Bạn hãy đánh dấu vào các ô mà bạn chọn lựa tài liệu để giáo viên và học sinh sử dụng trong khi dạy và học môn âm nhạc ở tiểu học Hát nhạc 1,2,3 Nghệ thuật 1 Âm nhạc 4 Nghệ thuật 5 X X Âm nhạc 1,2,3 Nghệ thuật 3 Âm nhạc 5 Nghệ thuật 2 X X X Tập bài hát 1 Tập bài hát 5 Tập bài hát 2 Tập bài hát 3 X X X BÀI TẬP 4. Đáp án đúng là như sau: 1.Học sinh học tập một cách tích cực những xúc động và tình cảm của mình, đồng thời cũng cảm thụ âm nhạc được dễ dàng hơn. X 2.Học sinh thể hiện một cách tích cực những xúc động và tình cảm của mình, đồng thời cũng cảm thụ âm nhạc được dễ dàng hơn. X 3. Khả năng âm nhạc của các em được phát triển: về tai nghe âm nhạc, cảm giác tiết tấu, giai điệu, trí nhớ âm nhạc, khả năng khái quát và hiểu được tác phẩm.
67. 315 4. Khả năng thẩm mĩ của các em được phát triển: về tai nghe âm nhạc, cảm giác tiết tấu, giai điệu, trí nhớ âm nhạc, khả năng khái quát và hiểu được tác phẩm. 5.Hát cá nhân trong lớp đem lại sự vui thích đặc biệt, sự giao lưu gắn bó các em với nhau trong từng cảm xúc, những hoạt động chung. X 6.Hát tập thể trong lớp đem lại sự vui thích đặc biệt, sự giao lưu gắn bó các em với nhau trong từng cảm xúc, những hoạt động chung. BÀI TẬP 5 Bạn phải biểu thị được những yêu cầu của việc dạy hát qua một sơ đồ hình nan quạt . Cách trình bày về cơ bản như sau: Rèn luyện Dạy trình bày tự nhiên, Dạy hát là một Kĩ năng ca hát thông thường diễn cảm bài hát quá trình giáo dục âm nhạc Yêu cầu dạy hát BÀI TẬP 6 Điều cơ bản là bạn phải điền đủ được 6 phương pháp cơ bản nhất vào ô trống, không cần xếp theo thứ tự cái nào trước, cái nào sau. Ví dụ như sau đây: Phương pháp dùng lời Phương pháp luyện tập. Phương pháp làm mẫu Phương pháp ôn tập Phương pháp trực quan Phương pháp trình bày tác phẩm âm nhạc
68. 316 BÀI TẬP 7 Bạn hãy tưởng tượng ra rằng việc thực hiện các bước dạy hát tuần tự cũng như đi từng bước lên những bậc cầu thang vậy. Sơ đồ biểu thị như sau: Tập biểu diễn trước lớp Hát kết hợp các hoạt động Ôn luyện, củng cố Dạy hát từng câu Hát mẫu Giới thiệu bài hát BÀI TẬP 8 Bạn đánh dấu vào những ô như sau đây là đúng. X 1. Gõ đệm theo bài hát X 2.Gõ đệm theo tiết tấu X 3.Vận động theo bài hát X 4. Trò chơi với bài hát X 5. Hát và múa X 6. Gõ đệm theo nhịp 7. Hát tập thể 8. Hát cá nhân X 9. Gõ đệm theo phách BÀI TẬP 9 Ba mục đích của việc cho học sinh nghe nhạc nếu biểu thị qua sơ đồ hình tam giác sẽ như sau. Giúp học sinh phát triển năng lực cảm thụ âm nhạc. Mở rộng sự hiểu biết Định hướng thị hiếu thẩm mĩ về các tác phẩm âm nhạc của âm nhạc đúng đắn. những tác giả tên tuổi. BÀI TẬP 10 Trình tự thông thường được tiến hành theo các bước sau: 1. Giới thiệu tên tác phẩm, tên tác giả, nói sơ qua về nội dung, cách trình diễn tác phẩm. 2. Cho học sinh nghe trọn vẹn tác phẩm một lần.
69. 317 3. Giáo viên gợi ý cho học sinh tự phát biểu về cảm nhận của mình sau khi được nghe tác phẩm( học sinh nói ngắn gọn). 4.Giáo viên cho học sinh nghe lại một lần nữa. Có thể trước khi cho học sinh nghe lại lần thứ hai giáo viên nhắc lại tên tác phẩm, tên tác giả để học sinh ghi nhớ. Trong khi nghe, nếu tác phẩm âm nhạc thực sự lôi cuốn thì giáo viên có thể cho học sinh chuyển động, nhún nhảy, lắc lư hoặc tự nghĩ ra những động tác múa phụ hoạ theo âm nhạc. BÀI TẬP 11 Bạn đánh dấu như sau đây là đúng. Bước 1: Giới thiệu tên chuyện, tên tác giả, xuất xứ hay những tình tiết liên quan đến câu chuyện. Bước 2: Tiến hành kể với giọng điệu thong thả, mạch lạc, diễn cảm tạo sự lôi cuốn. Nhấn mạnh những nội dung, tình tiết quan trọng. X Bước 3. Kể lại câu chuyện một lần nữa Bước 4: Đặt những câu hỏi khai thác nội dung câu chuyện trước khi kể lần thứ hai. X Bước 5. Tóm tắt những tình tiết liên quan đến câu chuyện Bước 6: Cùng học sinh ghi dàn ý câu chuyện lên bảng và cho học sinh kể lại. Bước 7: Cho học sinh trả lời câu hỏi để khai thác câu chuyện hoặc thảo luận những sự đánh giá khác nhau của học sinh về những tình tiết của câu chuyện. Bước 8: Giới thiệu để học sinh tìm đọc những câu chuyện, những sách kể chuyện âm nhạc khác. BÀI TẬP 12 Sơ đồ của bạn phải biểu thị được mối tương quan giữa từng mục đích đi kèm với những yêu cầu tương ứng. Bạn có thể thiết kế được một số dạng sơ đồ khác nhau nhưng phải đạt được yêu cầu trên. Dưới đây là một ví dụ. Phát triển tai nghe nhạc, biết phân Luyện tập nhớ vị trí nốt trên biệt được các âm thanh với độ cao khuông, đọc đúng cao độ, trường độ, - thấp, dài - ngắn, nhanh - chậm tiết tấu Tập thể hiện những âm thanh đúng Các bài tập đọc nhạc là những khúc cao độ – trường độ qua việc tập đọc nhạc ngắn không quá phức tạp thường nhạc nhằm hỗ trợ cho việc ca hát là những khúc trích đoạn trong đúng và chuẩn xác. các bài hát. BÀI TẬP 13
70. 318 Trình tự như sau đây là đúng. Bước 1: Giáo viên giới thiệu bài. Bước 2: Cho học sinh xác định tên nốt, hình nốt. Bước 3: Ttập tiết tấu của bài TĐN Bước 4: Tập đọc cao độ các nốt có trong bài theo thứ tự từ chủ âm đi lên ( đọc thang âm của bài). Bước 5: Giáo viên đàn giai điệu bài TĐN (từng câu ngắn) và học sinh tập đọc theo sau khi nghe đàn( chú ý khi đọc kết hợp gõ phách). Bước 6: Đọc ghép cao độ với lời ca. Bước 7: Kiểm tra nhóm, cá nhân. BÀI TẬP 14 Sắp xếp cơ bản như sau: 1. Kiến thức 2. Kĩ năng 3.Thái độ
71. 319 HƯỚNG DẪN HỌC THEO TRÍCH ĐOẠN BĂNG HÌNH 5A Tiểu mô đun 5: PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC ÂM NHẠC CHO HỌC SINH TIỂU HỌC Trích đoạn băng hình môn Phương pháp dạy học âm nhạc cho học sinh tiểu học Thời gian: 7’35” Trích đoạn băng hình này được quay ở một lớp học bình thường trong trường tiểu học. Đây là trích đoạn băng hình thực hành gõ đệm theo bài hát, môn Nghệ thuật lớp 2. Trích đoạn này không có lời bình mà chỉ ghi lại các sự kiện trên lớp. Sau khi đã đọc tài liệu in mà bạn vẫn chưa hình dung được hoạt động gõ đệm theo bài hát ở đối tượng học sinh lớp hai sẽ như thế nào, vậy bạn cần xem băng hình để hỗ trợ cách thực hành gõ đệm của bạn được chính xác hơn. Bây giờ bạn hãy xem trích đoạn băng hình 5A I. CÁC HOẠT ĐỘNG TRONG KHI XEM BĂNG HÌNH Trong khi xem băng hình bạn hãy suy nghĩ về những vấn đề sau: 1.Hãy xem xét điều kiện ở lớp học trong băng hình có những mặt gì thuận lợi (về phương tiện, thiết bị, khả năng tiếp thu của học sinh khi được sự hướng dẫn của giáo viên), liên hệ với bản thân bạn xem liệu với một lớp học không giống như thế bạn sẽ làm như thế nào để đảm bảo giờ dạy của bạn cũng đạt được kết quả tốt như trong băng? 2.Những mục tiêu dạy học của giáo viên trong băng hình. 2.1. Những mục tiêu về phương pháp Sau khi đã được hướng dẫn về cách gõ đệm theo bài hát ở các giờ học trước, trong giờ học này học sinh chỉ thực hành gõ đệm theo bài hát ở hình thức hoạt động tho nhóm một cách thành thạo. Giáo viên khuyến khích học sinh thực hành theo nhóm –lớp. Giáo viên hỗ trợ việc luyện tập của các nhóm, khuyến khích các thành viên trong nhóm hỗ trợ nhau trong việc thực hành – luyện tập gõ đệm theo bài hát. 2.2.Những mục tiêu về kết quả học tập
72. 320 Sau khi được giáo viên động viên khuyến khích, học sinh sẽ thực hành và biết cách gõ đệm theo bài hát ở các hình thức: gõ đệm theo nhịp, theo phách và theo tiết tấu lời ca. Bạn hãy ghi nhớ mục tiêu đó và quan sát cẩn thận trong khi xem băng để thấy mục tiêu đó đã đạt được đến đâu. II. CÁC HOẠT ĐỘNG SAU KHI XEM BĂNG HÌNH Sau khi xem băng hình lần đầu, bạn hãy tham gia thảo luận theo nhómvề các mục 1 và 2 ở mục I. Sau khi thảo luận và phân tích băng hình, bạn hãy xem lại và tham gia vào các nhóm và thực hành gõ đệm theo bài hát ở một bài cụ thể nào đó mà nhóm các bạn chọn lựa. III.CÁC HOẠT ĐỘNG THỰC HIỆN THEO BĂNG HÌNH Bạn xem băng hình theo ba trích đoạn ngắn ở từng hoạt động: Gõ đệm theo nhịp, theo phách và theo tiết tấu lời ca. Trích đoạn 1: Gõ đệm theo nhịp Sau khi xem xong trích đoạn phần này, dừng băng và bạn hãy tham gia vào một nhóm để thực hành gõ đệm nhiều lần bài hát “múa vui” cho đến khi bạn đã gõ được tương đối thành thạo. Trích đoạn 2: Gõ đệm theo phách Cũng tương tự như trên, sau khi xem xong trích đoạn phần này, dừng băng và bạn hãy cùng các thành viên trong nhóm của mình thực hành gõ đệm theo phách một số lần bài hát “múa vui”. Trích đoạn 3: Gõ đệm theo tiết tấu lời ca Sau khi xem xong trích đoạn thứ ba(trích đoạn cuối cùng), dừng băng và bạn cùng nhóm của mình gõ theo tiết tấu lời ca bài “múa vui” một số lần. Bạn hãy lưu ý: Để thực hành gõ đệm được tốt, trong nhóm các bạn phải luôn tích cực chú ý và cùng nhau phối hợp thật nhịp nhàng giữa các thành viên trong nhóm. Có thể bạn hãy giúp đỡ thành viên nào đó trong nhóm gõ chưa đạt yêu cầu hay còn lúng túng chưa thật thành thạo khi hát và kết hợp với gõ đệm. Còn nếu bạn cũng gõ chưa thật tốt thì hãy nhận sự giúp đỡ từ các thành viên khác trong nhóm có khả năng khá hơn bạn. CHÚC CÁC BẠN THÀNH CÔNG