›
›

Đề cương ôn tập Kinh tế chính trị

pdf 56 trang ngocly 2150
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Đề cương ôn tập Kinh tế chính trị", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • pdfde_cuong_on_tap_kinh_te_chinh_tri.pdf

Nội dung text: Đề cương ôn tập Kinh tế chính trị

  1. ÑEÀ CÖÔNG OÂN TAÄP KINH TEÁ CHÍNH TRÒ Caâu 1: Ñoái Töôïng Nghieân Cöùu Cuûa Kinh Teá Hoïc Chính Trò Khaùi nieäm: Kinh teá hoïc chính trò laø moân khoa hoïc xaõ hoäi nghieân cöùu caùc cô sôû kinh teá chung cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi gaén vôùi moãi giai ñoaïn phaùt trieån trong xaõ hoäi. Ñoái töôïng nghieân cöùu: . Quan heä xaõ hoäi(quan heä giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi trong tieâu duøng ) ñeå hieåu baûn chaát trong quan heä con ngöôøi, hieåu baûn chaát xaõ hoäi, giai caáp khaùc. . Cô sôû haï taàng, kieán truùc thöôïng taàng; Quy luaät kinh teá, phaïm truø kinh teá. . Quy luaät kinh teá : laø quy luaät phaûn aùnh moái lieân heä taát yeáu, thöøông xuyeân laëp laïi cuûa caùc ñoái töôïng kinh teá. Phaïm truø kinh teá : laø nhöõng daáu hieäu ñaëc tröng bieåu hieän söï hoaït ñoäng cuûa caùc quy luaät kinh teá (mang tính tröøu töôïng, khaùch quan). So saùnh quy luaät kinh teá – quy luaät töï nhieân : + Gioáng nhau : Ñeàu mang tính khaùch quan khoâng phuï thuoäc vaøo con ngöôøi. + Khaùc nhau :Quy luaät kinh teá mang tính hieän thöïc, gaén lieàn vôùi lòch söû. Noù chæ bieåu hieän thoâng qua hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi; Quy luaät töï nhieân mang tính beàn vöõng vaø töï noù phaùt huy taùc duïng. Heä thoáng quy luaät kinh teá : coù 3 daïng + Caùc quy luaät kinh teá chung : toàn taïi trong moïi phöông thöùc saûn xuaát. Ví duï : quy luaät taêng naêng suaát, quy luaät quan heä saûn xuaát + Caùc quy luaät chung, toàn taïi trong moät soá phöông thöùc saûn xuaát( ví duï quy luaät giaù trò). + Caùc quy luaät kinh teá ñaëc thuø : coù rieâng trong töøng phöông thöùc saûn xuaát. Yeâu caàu nghieân cöùu quy luaät kinh teá : + Khaùi nieäm quy luaät. + Noäi dung quy luaät. + Söï vaän duïng quy luaät. + Phaïm truø ñaëc tröng cuûa quy luaät. + Yeâu caàu cuûa quy luaät . + Taùc duïng cuûa quy luaät.
  2. Caâu 2 : Taùi Saûn Xuaát Xaõ Hoäi Laø Gì ? Taùi saûn xuaát xaõ hoäi vaø caùc loaïi hình : . Taùi saûn xuaát : Laø quaù trình saûn xuaát dieãn ra lieân tuïc vaø laëp laïi theo thôøi gian. . Taùi saûn xuaát xaõ hoäi : Laø toång theå cuûa nhöõng taùi saûn xuaát caù bieät trong moái quan heä höõu cô vôùi nhau. . Taùi saûn xuaát giaûn ñôn : Laø quaù trình taùi saûn xuaát ñöôïc laëp aïi thöôøng xuyeân vôùi quy moâ khoâng ñoåi. . Taùi saûn xuaát môû roäng : Laø quaù trình taùi saûn xuaát coù quy moâ taêng leân, coù 2 hình thöùc : + Phaùt trieån theo chieàu roäng + Phaùt trieån theo chieàu saâu. Goïi W : naêng suaát lao ñoäng L0 : hieäu quaû söû duïng voán. S : soá saûn phaåm. V : nhaân coâng lao ñoäng. C : voán ñaàu tö saûn xuaát. Ta coù : W = S S = W . V L0 = S S = L0 . C Gioáng nhau : ñeàu laøm taêng soá löôïng saûn phaåm (S) vaø chieám lónh thò tröôøng. Khaùc nhau : Taùi saûn xuaát theo chieàu roäng taêng S chuû yeáu döïa vaøo taêng V vaø taêng C. Taùi saûn xuaát môû roäng theo chieàu saâu chuû yeáu döïa vaøo taêng W laø L0 töùc laø chuù troïng ñeán taêng naêng suaát lao ñoäng vaø hieäu quaû söû duïng ñoàng voán. Taùi saûn xuaát môû roäng theo chieàu roäng taêng saûn phaåm ñaàu ra(S), vaø gia taêng daân soá. Taùi saûn xuaát môû roäng theo chieàu saâu ngoaøi vieäc taêng daân soá coøn thöïc hieän ña daïng hoùa saûn phaåm. Noäi dung cuûa taùi saûn xuaát xaõ hoäi :goàm coù 4 noäi dung . Taùi saûn xuaát ra cuûa caûi vaät chaát, taùi saûn xuaát ra quan heä saûn xuaát, taùi saûn xuaát söùc lao ñoäng, taùi saûn xuaát moâi tröôøng soáng.
  3. . Taùi saûn xuaát cuûa caûi vaät chaát (quan troïng nhaát) : coù theå buø ñaép cuûa caûi vaät chaát con ngöôøi ñaõ söû duïng, ñaùp öùng nhu caàu cuûa xaõ hoäi. . Chæ tieâu ñaùnh giaù keát quaû taùi saûn xuaát cuûa caûi vaät chaát laø toång hôïp saûn phaåm xaõ hoäi. . . Toång hôïp saûn phaåm xaõ hoäiù laø toaøn boä saûn phaåm do lao ñoäng trong caùc ngaønh saûn xuaát ra trong moät naêm. Taùi saûn xuaát söùc lao ñoäng nhaèm : . Duy trì löïc löôïng lao ñoäng. . Baûo toàn phaùt trieån noøi gioáng. Chuù yù ñeán : Soá löôïng lao ñoäng + chaát löôïng lao ñoäng( trình ñoä hoïc vaán ) Taùi saûn xuaát quan heä saûn xuaát : Taùi taïo laïi caùc quan heä saûn xuaát(giai caáp, con ngöôøi). Quan heä saûn xuaát phaûi phaùt trieån, hoaøn thieän , quan heä saûn xu61t phuï thuoäc vaøo trình ñoä lao ñoäng,vaø quan heä saûn xuaát theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa. Taùi saûn xuaát moâi tröôøng soáng : söï chaïy ñua saûn xuaát, thöû nghieäm khoa hoïc laøm moâi tröôøng oâ nhieãm. Vì vaäy phaûi quan taâm ñeán caûi thieän moâi tröôøng. Caùc khaâu taùi saûn xuaát xaõ hoäi : saûn xuaát, phaân phoái, trao ñoåi, tieâu duøng. . Saûn xuaát : laø khaâu ñaàu tieân, taïo ra saûn phaåm, thoûa maõn nhu caàu cuûa con ngöôøi, xaõ hoäi.Phuï thuoäc vaøo giôùi haïn, quy moâ nguoàn löïc, möùc ñoä khaû thi phuông aùn,taøi naêng,trình ñoä nhaø quaûn lyù. . Phaân phoái, trao ñoåi: laø khaâu trung gian, thuùc ñaåy toác ñoä gaëp gôõ nhaø saûn xuaát vaø tieâu duøng. . Tieâu duøng : laø khaâu cuoái cuøng cuûa taùi saûn xuaát. Laø ñoäng cô thuùc ñaåy saûn xuaát phaùt trieån. Tieâu duøng saûn phaåm, coù 2 loaïi : tieâu duøng caù nhaân vaø tieâu duøng saûn xuaát.
  4. Caâu 3 : Haøng Hoùa Vaø Thuoäc Tính Cuûa Haøng Hoùa? Tính Chaát Hai Maët Cuûa Lao Ñoäng Saûn Xuaát Haøng Hoùa ?Phaân Bieät Lao Ñoäng Xaõ Hoäi – Lao Ñoäng Tö Nhaân , Lao Ñoäng Giaûn Ñôn – Lao Ñoäng Phöùc Taïp ? Haøng hoaù : laø saûn phaåm cuûa lao ñoäng coù khaû naêng thoaû maõn nhu caàu naøo ñoù cuûa con ngöôøi trong tieâu duøng ñeå trao ñoåi.Coù 2 thuoäc tính : Giaù trò söû duïng & Giaù trò trao ñoåi. . Giaù trò söû duïng : laø coâng duïng cuûa saûn phaåm coù khaû naêng thoûa maõn nhu caàu cuûa con ngöôøi trong tieâu duøng. Ñaëc ñieåm : + Boäc loä thoâng qua quaù trình thoûa maõn nhu caàu cuûa con ngöôøi. + Moät haøng hoaù coù theå coù nhieàu coâng duïng + Giaù trò söû duïng laø moät phaïm truø vónh vieãn gaén lieàn vôùi cuoäc soáng. Hình thaùi: + Bieåu hieän ôû caùc tö lieäu saûn xuaát ( nhö nguyeân lieäu, maùy moùc) + Bieåu hieän ôû caùc vaät phaåm phuïc vuï tieâu duøng caù nhaân ( nhö löông thöïc, thöïc phaåm). . Giaù trò trao ñoåi : mang tính tröøu töôïng, laø töông quan veà soá löôïng giöõa haøng hoaù naøy vôùi haøng hoaù khaùc trong trao ñoåi. Noù laø moät phaïm truø tröøu töôïng giöõa nhöõng ngöôøi saûn xuaát, chæ thoâng qua trao ñoåi. Ñaëc ñieåm : Giaù trò haøng hoaù laø lao ñoäng tröøu töôïng ñaõ keát tinh trong haøng hoaù. Giaù trò do lao ñoäng keát tinh, thöôùc ño laø thôøi gian.Giaù trò ñöôïc coi laø cô sôû trao ñoåi.Noù laø moät phaïm truø tröøu töôïng giöõa nhöõng ngöôøi saûn xuaát.Chæ thoâng qua trao ñoåi môùi coù giaù trò. Baûn chaát cuûa trao ñoåi haøng hoaù : ngöôøi ta chæ ñoåi cho nhau nhöõng vaät coù coâng duïng khaùc nhau nhöng giaù trò baèng nhau. Qua trao ñoåi giaù trò ñöôïc bieåu hieän baèng tieàn(giaù caû). Tính chaát hai maët cuûa haøng hoaù : Lao ñoäng saûn xuaát haøng hoaù coù tính 2 maët : lao ñoäng cuï theå vaø lao ñoäng tröøu töôïng. + Lao ñoäng cuï theå : laø lao ñoäng cuûa moät ngheà chuyeân moân nhaát ñònh coù ñoái töôïng, muïc ñích, phöông phaùp, coâng cuï lao ñoäng rieâng ñaït keát quaû rieâng.
  5. + Lao ñoäng tröøu töôïng : laø lao ñoäng xaõ hoäi cuûa ngöôøi saûn xuaát haøng hoaù khoâng keå ñeán hình thöùc cuï theå cuûa noù. Noù taïo ra giaù trò cuûa haøng hoaù. Maâu thuaãn vôùi lao ñoäng cuï theå cuûa noù thoâng qua 2 thuoäc tính. So saùnh lao ñoäng giaûn ñôn – lao ñoäng phöùc taïp : . Lao ñoäng giaûn ñôn : ai cuõng tieán haønh ñöôïc, khoâng ñoøi hoûi chuyeân moân. . Lao ñoäng phöùc taïp : laø lao ñoäng qua ñaøo taïo kyõ thuaät, caàn kyõ naêng chuyeân moân. So saùnh lao ñoäng tö nhaân – lao ñoäng xaõ hoäi : Lao ñoäng tö nhaân : laø lao ñoäng cuûa töøng caù nhaân, saûn phaåm cuûa moãi caù nhaân. Laø lao ñoäng mang tính töï phaùt. Lao ñoäng xaõ hoäi : laø lao ñoäng do caù nhaân hôïp thaønh, caàn phaûi coù ñieàu kieän saûn phaåm cuûa caù nhaân.
  6. Caâu 4: Trình Baøy Noäi Dung Yeâu Caàu Vaø Taùc Duïng Cuûa Quy Luaät Giaù Trò ? Noäi dung yeâu caàu cuûa quy luaät giaù trò : Quy luaät giaù trò laø quy luaät kinh teá cuûa saûn xuaát haøng hoaù. Noù quyeát ñònh caùc phöông phaùp vaø caùc nguyeân taéc ño löôøng phaân phoái, kích thìch lao ñoäng xaõ hoäi trong caùc ñieàu kieän cuûa saûn xuaát haøng hoaù. Ôû ñaâu coù saûn xuaát haøng hoaù thì ôû ñoù coù quy luaät giaù trò hoaït ñoäng. Theo quy luaät giaù trò vieäc saûn xuaát haøng hoaù vaø trao ñoåi haøng hoaù phaûi döïa treân cô sôû hao phí lao ñoäng xaõ hoäi caàn thieát, trao ñoåi phaûi döïa treân cô sôû ngang giaù. Taùc duïng cuûa quy luaät giaù trò : Quy luaät giaù trò toàn taïi vaø hoaït ñoäng ôû caùc phöông thöùc saûn xuaát coù saûn xuaát haøng hoaù vaø coù nhöõng ñaëc ñieåm hoaït ñoäng rieâng bieät tuøy thuoäc vaøo quan heä saûn xuaát thoáng trò. Nhöng nhìn chung, quy luaät giaù trò ñeàu coù nhöõng taùc duïng chuû yeáu : . Ñieàu tieát saûn xuaát vaø löu thoâng haøng hoaù : Treân thöïc teá haøng hoaù bao giôø cuõng vaän ñoäng töø nôi giaù thaáp ñeán nôi giaù cao. Quy luaät giaù trò coù taùc duïng ñieàu tieát söï vaän ñoäng ñoù, phaân phoái caùc nguoàn haøng hoaù moät caùch hôïp lyù hôn giöõa caùc vuøng, giöõa cung vaø caàu ñoái vôùi caùc loaïi haøng hoaù trong xaõ hoäi. . Thuùc ñaåy caûi tieán kyõ thuaät, taêng naêng suaát lao ñoäng :Trong saûn xuaát haøng hoaù ñeå thu nhieàu lôïi nhuaän , ngöôøi saûn xuaát haøng hoaù phaûi thöôøng xuyeân thay ñoåi, caûi tieán chaát löôïng maãu maõ haøng hoaù cho phuø hôïpnhu caàu thò hieáu ngöôøi tieâu duøng, caûi tieán caùc bieän phaùp löu thoâng, baùn haøng ñeå tieát kieäm chi phí löu thoâng vaø tieâu thuï saûn phaåm nhanh hôn. . Phaân hoaù nhöõng ngöôøi saûn xuaát haøng hoaù : Söï taùc ñoäng cuûa quy luaät giaù trò beân caïnh maët tích cöïc cuøng daãn ñeán söï phaân hoaù nhöõng ngöôøi saûn xuaát haøng hoaù thaønh ngöôøi giaøu, ngöôøi ngheøo. Döôùi taùc ñoäng cuûa quy luaät giaù trò vaø caùc quy luaät khaùc taát yeáu daãn ñeán keát quaû : nhöõng ngöôøi coù ñieàu kieän saûn xuaát thuaän lôïi, coù trình ñoä cao, seõ phaùt taøi laøm giaøu. Ngöôïc laïi, nhöõng ngöôøi khoâng coù ñieàu kieän treân hoaëc gaëp ruûi ro tai naïn seõ bò maát heát voán, phaù saûn. Taùc duïng naøy cuûa quy luaät giaù trò moät maët ñaøo thaûi caùc yeáu keùm, kích thích caùc nhaân toá tích cöïc phaùt trieån .
  7. Caâu 5: Söï Chuyeån Hoùa Thaønh Tö Baûn ? Coâng thöùc chung cuûa tö baûn: T- H – T ‘ MÑ tìm coâng thöùc chung, khaùi quaùt söï vaän ñoäng cuûa tö baûn So saùnh CT löu thoâng haøng hoaù giaûn ñôn vaø CT chung cuûa tö baûn: Gioáng: Ñeàu goàm coù:Haøng&tieàn;Mua&baùnÆ Phaûn aùnh söï vaän ñoäng cuûa neàn kinh teá haøng hoaù Khaùc: Trình töï haønh vi mua baùn: H –T –H (CT löu thoâng haøng hoaù giaûn ñôn) baùn tröôùc, mua sau. T-H-T’ (CT löu thoâng cuûa tö baûn) mua tröôùc , baùn sau. . Muïc ñích: H- T- H giaù trò söû duïng. T-H-T’ giaù trò. . Tính chaát: H-T-H coù giôùi haïn, haønh vi keát thuùc. T-H-T’ khoâng giôùi haïn, lieân tuïc. Vaây: Tö baûn laø tieàn coù baûn naêng töï lôùn leân. Tö baûn laø tieàn ñöôïc söû duïng laø phöông tieän ñeå boùc loät lao ñoäng cuûa ngöôøi khaùc. Laø GT coù khaû naêng mang laïi GT thaëng dö. T-H-T’ laø coâng thöùc chung cuûa tö baûn. Maâu thuaån cuûa coâng thöùc chung: Döïa vaøo lyù luaän tieàn teä vaø caên cöù vaøo lyù luaän giaù trò: Giaù trò haøng hoaù do con ngöôøi laøm ra. Nhöng nhìn coâng thöùc T-H-T’ , ta deã laàm töôûng tieàn cuõng taïo ra giaù trò khi löu thoâng. Thöïc chaát tieàn khoâng töï lôùn leân. Tieàn khoâng coù theå töï sinh ra tieàn.Coøn löu thoâng khoâng taïo ra giaù trò thaëng dö, chæ coù söï phaân phoái laïi löôïng giaù trò Æ Coâng thöùc chung maâu thuaån ôû choå: Löu thoâng khoâng taïo ra giaù trò , nhöng giaù trò chæ ñöôïc taïo ra töø löu thoâng.Löu thoâng laø ñieàu kieän, moâi tröôøng taïo ra giaù trò, coøn nguoàn goùc cuûa giaù trò laø töø lao ñoäng cuûa coâng nhaân. Haøng hoaù söùc lao ñoäng: -Ñieàu kieän söùc lao ñoäng trôû thaønh haøng hoaù : Ngöôøi lao ñoäng töï do veà thaân theå , ñöôïc quyeàn baùn söùc lao ñoäng. Ngöôøi lao ñoäng töï do veà thaân theå nhöng khoâng coù tö lieäu saûn xuaát . Söùc lao ñoäng cuõng coù hai thuoäc tính nhö haøng hoaù , vaø coøn theâm nhöõng ñaëc tính rieân.
  8. -Giaù trò haøng hoaù söùc lao ñoäng: laø coâng duïng cuûa noù ñeå thoaû maõn nhu caàu cuûa ngöôøi mua .Noù bao goàm:Giaù trò tö lieäu ñeå nuoâi soáng coâng nhaân vaø gia ñình coâng nhaân. Chöùa ñöïng chi phí ñaøo taïo , trang bò ngheà nghieäp. Nhaän xeùt: Giaù trò haøng hoaù söùc lao ñoäng chòu söï chi phoái cuûa 2 khuynh höôùng: Khuynh höôùng laøm taêng (do nhu caàu) Khuynh höôùng laøm giaûm (do daân soá taêng daãn ñeán giaù trò haøng hoaù giaûm) Khaùc vôùi haøng hoaù thoâng thöôøng : giaù trò haøng hoaù söùc lao ñoäng mang tính thinh thaàn, tính lòch söû. Haøng thoâng thöôøng coù söï tieâu duøng neân coâng duïng giaûm ñeán 0. Chuùng gioáng nhau ôû choå : ñeàu thoaû maõn nhu caàu cuûa ngöôøi tieâu duøng. Ngöôøi coâng nhaân lao ñoäng saûn xuaát, thoânh qua ñoù taïo ra giaù trò thaëng dö. Keát luaän: Tieàn chuyeån hoaù thaønh tö baûn khi söùc lao ñoäng bieåu hieän qua haøng hoaù hay tieàn, vaän ñoäng theo coâng thöùc chung: T-H-T’
  9. Caâu 6: Saûn Xuaát Giaù Trò Thaëng Dö – Quy Luaät Kinh Teá Cô Baûn Cuûa Chuû Nghóa Tö Baûn ? Quaù trình saûn xuaát giaù trò thaëng dö : Cô sôû kinh teá cuûa cheá ñoä TBCN laø cheá ñoä tö höõu veà tö lieäu saûn xuaát neân quaù trình lao ñoäng döôùi chuû nghóa TB coù ñaëc ñieåm : Xem xeùt trong khuoân khoå töøng doanh nghieäp: . Phaûn aùnh moái quan heä quaûn lyù giöõa nhaø TB vôùi lao ñoäng laøm thueâ, ñieàu kieän toå chöùc kinh doanh thuoäc veà nhaø tö baûn, coâng nhaân laø ngöôøi phuïc vuï. . Phaûn aùnh caùc quan heä phaân phoái, phaân chia lao ñoäng, toaøn boä saûn phaåm laøm ra thuoäc veà chi phoái cuûa nhaø tö baûn, coâng nhaân chæ ñöôïc nhaän tieàn löông. Xem xeùt trong toaøn boä neàn saûn xuaát Tö baûn : . Saûn xuaát TBCN laø quaù trình taïo ra giaù trò söû duïng, coâng duïng cho xaõ hoäi tieâu duøng. . Saûn xuaát ra giaù trò vaø giaù trò thaëng dö, muïc ñích vaø ñoäng cô cuûa saûn xuaát tö baûn laø saûn xuaát ngaøy caøng nhieàu tieàn. Ñònh nghóa giaù trò thaëng dö : . Giaù trò thaëng dö laø phaàn giaù trò doâi ra ngoaøi giaù trò söùc lao ñoäng do coâng nhaân taïo ratrong quaù trình saûn xuaát bò nhaø tö baûn chieám duïng. Kí hieäu : m Nhaän xeùt : Qua nhieân cöùu cho thaáy giaù trò thaëng dö laø moät phaïm truø kinh teá, chæ roõ ngheà lao ñoäng cuûa coâng nhaân chia laøm 2 phaàn : + Phaàn thôøi gian caàn thieát taïo ra söùc lao ñoäng cho coâng nhaân. + Phaàn thôøi gian thaëng dö taïo ra söï thaëng dö cho nhaø tö baûn. . Giaù trò thaëng dö laø phaïm truø kinh teá phaûn aùnh quan heä boùc loät giöõa Tö baûn ñoái vôùi lao ñoäng laøm thueâ. . Giaù trò thaëng dö phaûn aùnh baûn chaát cuûa neàn saûn xuaát TBCN. . Giaù trò thaëng dö laø ñieàu kieän ñeå tích luõy tö baûn vaø ñeå taùi saûn xuaát môû roäng, thuùc ñaåy xaõ hoäi phaùt trieån. Baûn chaát cuûa Tö baûn, tö baûn baát bieán vaø tö baûn khaû bieán : Baûn chaát cuûa tö baûn : . Tö baûn laø quan heä saûn xuaát xaõ hoäi töùc tö baûn laø khaùi nieäm duøng ñeå chæ quan heä xaõ hoäi cuûa 2 giai caáp ñoái khaùng : giai caáp tö saûn vaø giai caáp voâ saûn. . Tö baûn laø khaùi nieäm ñeå chæ phöông thöùc saûn xuaát trong lòch söû.
  10. Söï phaân chia tö baûn thaønh tö baûn khaû bieán vaø tö baûn baát bieán: . Caên cöù cuûa vieäc phaân chia : döïa vaøo tính chaát lyù luaän 2 maët cuûa lao ñoäng saûn xuaát haøng hoaù cuûa Maùc chia ra 2 loaïi Tö baûn baát bieán vaø Tö baûn khaû bieán. Tö baûn toàn taïi 2 boä phaän : + boä phaän 1 : Tö lieäu saûn xuaát goàm maùy moùc, nguyeân lieäu, vaät lieäu, naêng löôïng, ñoäng löïc, nhaø xöôûng, kho. Noù coù ñaëc ñieåm laø ñieàu kieän cuûa saûn xuaát. Trong quaù trình tham gia saûn xuaát giaù trò cuûa noù ñöôïc baûo toàn vaø chuyeån dòch vaøo saûn phaåm môùi. Ñoù laø tö baûn baát bieán, kí hieäu laø C. + boä phaän 2 : laø söùc lao ñoäng cuûa coâng nhaân, coù ñaëc ñieåm laø tham gia vaøo saûn xuaát, luoân bieán ñoåi vaø taêng leân veà löôïng neân goïi laø tö baûn khaû bieán, kí hieäu V. . Muïc ñích vaø yù nghóa cuûa söï phaân chia : Giuùp ta hieåu roõvai troø vaø vò trí cuûa töøng boä phaän TB.Tö lieäu saûn xuaát laø ñieàu kieän cuûa saûn xuaát. Giuùp ta phaân tích vaø hieåu roõ keát caáu cuûa giaù trò haøng hoaù. Haøng hoaù goàm 3 boä phaän baèng toång C + V + m Trong ñoù: C laø giaù trò TLSX ñaõ hao phí trong saûn xuaát. V laø giaù trò söùc lao ñoäng cuûa coâng nhaân. m laø giaù trò thaëng dö( thu nhaäp cuûa nhaø tö baûn) Vieäc phaân chia Tb nhö treân giuùp ta hieåu roõ baûn chaát cuûa TB ñoàng thôøi goùp phaàn vaøo giaûi quyeát maâu thuaãn coâng thöùc chung cuûa tö baûn. Thoâng qua nghieân cöùu giuùp ta hieåu roõ baûn chaát vaø nguoàn goác cuûa giaù trò thaëng dö chính laø töø lao ñoäng laøm thueâ cuûa coâng nhaân. Ngaøy lao ñoäng, tyû suaát vaø khoái löôïng cuûa giaù trò thaëng dö : Ngaøy lao ñoäng laø moät khaùi nieäm chæ ñoä daøi thôøi gian laøm vieäc moãi ngaøy cuûa ngöôøi lao ñoäng. Ñaëc ñieåm : + Thôøi gian caàn thieát taïo ra giaù trò söùc lao ñoäng hay tieàn löông cuûa coâng nhaân vaø phaàn thôøi gian thaëng dö taïo ra giaù trò thaëng dö cho nhaø tö baûn. + Ngaøy lao ñoäng coù ñaëc ñieåm lôùn hôn so vôùi thôøi gian caàn thieát ñieàu naøy ñaûm baûoTö baûn coù lôïi vaø thueâ coâng nhaân. Ngaøy lao ñoäng phaûi ngaén hôn 24 giôø. Toùm laïi ngaøy lao ñoäng naèm trong khoaûng lôùn hôn thôøi gian caàn thieát nhöng phaûi ngaén hôn 24 giôø.
  11. + Ngaøy lao ñoäng laø moät phaïm truø phaûn aùnh töông quan thôøi gian laøm vieäc cho mình vaø nhaø tö baûn cuûa coâng nhaân. Thoâng thöôøng ngöôøi thueâ coâng nhaân muoán keùo daøi ngaøy lao ñoäng vì muïc ñích laøm cho tyû suaát giaù trò thaëng dö taêng leân. Tyû suaát giaù trò thaëng dö laø tyû soá tính theo % giöõa giaù trò thaëng dö vaø giaù trò söùc lao ñoäng cuûa coâng nhaân. Coâng thöùc : m’ = m . 100% Trong ñoù : m’ laø tyû suaát giaù trò thaëng dö. m laø giaù trò thaëng dö V laø giaù trò söùc lao ñoäng. Nhaän xeùt : + Tyû soá naøy noùi leân raèng nhaø TB boû ra 1 löôïng tieàn laø bao nhieâu thueâ coâng nhaân thì seõ thu ñöôïc 1 giaù trò thaëng dö baèng baáy nhieâu ( m = V). + Tyû suaát giaù trò thaëng dö laø moät phaïm truø kinh teá phaûn aùnh trình ñoä saûn xuaát giaù trò thaëng dö cuûa nhaø TB. Tyû suaát caøng cao thì trình ñoä saûn xuaát cao, tyû suaát thaáp thì trình ñoä saûn xuaát thaáp. Khoái löôïng giaù trò thaëng dö : laø tích soá giöõa tyû suaát giaù trò thaëng dö vôùi toång giaù trò söùc lao ñoäng ñöôïc duïng. M = m’ . ?V Trong ñoù : M laø khoái löôïng GTTD m’laø tyû suaát GTTD V laø toång giaù trò söùc lao ñoäng. Nhaän xeùt : Khoái löôïng giaù trò thaëng dö laø moät phaïm truø kinh teá phaûn aùnh töông quan thu nhaäp cuûa 2 giai caáp Tö saûn vaø Voâ saûn ( phaûn aùnh quy moâ boùc loät GTTD cuûa giai caáp tö saûn ñoái vôùi giai caáp coâng nhaân laøm thueâ). Hai phöông phaùp saûn xuaát giaù trò thaëng dö : . Saûn xuaát giaù trò thaëng dö tuyeät ñoái : laø GTTD thu ñöôïc nhôø keùo daøi ngaøy lao ñoäng. Trong khi thôøi gian lao ñoäng caàn thieát khoâng thay ñoåi. Nhaän xeùt : nhôø keùo daøi thôøi gian lao ñoäng, maø thôøi gian lao ñoäng thaëng dö taêng leân töông öùng. Tyû suaát GTTD seõ taêng leân. Bieän phaùp cô baûn ñeå thöïc hieän phöông phaùp naøy laø : taêng cöôøng ñoä lao ñoäng vaø keùo daøi thôøi gian lao ñoäng. Nhöng phöông phaùp naøy luoân bò giôùi haïn vì ngaøy lao ñoäng luoân coù giôùi haïn vaø bò coâng nhaân phaûn ñoái.
  12. . Saûn xuaát giaù trò thaëng dö töông ñoái : duøng ñeå chæ GTTD thu ñöôïc nhôø ruùt ngaén thôøi gian lao ñoäng caàn thieát, trong khi ñoä daøi ngaøy lao ñoäng khoâng ñoåi. Nhaän xeùt : Nhôø ruùt ngaén thôøi gian lao ñoäng caàn thieát maø giaù trò thaëng dö taêng leân, bieän phaùp thöïc hieän phöông phaùp naøy laø taêng naêng suaát lao ñoäng. Phöông phaùp naøy khoâng bò giôùi haïn, luoân ñaùp öùng nhu caàu, tham voïng cuûa nhaø TB, thöïc hieän phöông phaùp naøy khoâng bò phaïm luaät keùo daøi thôøi gian lao ñoäng. Phöông phaùp naøy ñöôïc thöïc hieän chuû yeáu ôû caùc nöôùc phaùt trieån, trình ñoä daân trí cao, coù tieàm naêng veà khoa hoïc kyõ thuaät. Giaù trò thaëng dö sieâu ngaïch : . Khaùi nieäm : GTTD sieâu ngaïch laø GTTD thu ñöôïc troäi vöôït hôn so vôùi GTTD bình thöôøng, noù laø soá cheânh leäch giöõa thôøi gian lao ñoäng xaõ hoäi caàn thieát ( hay chi phí saûn xuaát trung bình ) vôùi thôøi gian lao ñoäng caù bieät ( chi phí caù bieät ). msn = CPSXXH – CPCB Toùm laïi : söï hình thaønh GTTD sieâu ngaïch laø do chi phí saûn xuaát caù bieät. GTTD sieâu ngaïch coù baûn chaát laø hình thaùi bieán töôùng cuûa GTTD töông ñoái. Vai troø vaø ñaëc ñieåm cuûa GTTD sieâu ngaïch : GTTD sieâu ngaïch laø ñoäng löïc, laø söùc huùt ñoái vôùi caùc doanh nghieäp. GTTD sieâu ngaïch coù ñaëc ñieåm laø luoân di chuyeån, bieán ñoåi trong xaõ hoäi, di chuyeån theo höôùng töø doanh nghieäp naøy sang doanh nghieäp khaùc ( caùc doanh nhieäp coù chi phí caù bieät < chi phí xaõ hoäi ). Quy luaät kinh teá cô baûn cuûa CNTB : Khaùi nieäm : Quy luaät kinh teá cô baûn laø quy luaät kinh teá phaûn aùnh baûn chaát, ñoäng cô vaø nhöõng phöông tieän ñeå ñaït ñöôïc muïc ñích cuûa neàn kinh teá gaén vôùi moãi cheá ñoä nhaát ñònh. Thöôøng thì cheá ñoä xaõ hoäi bò chi phoái bôûi moät quy luaät kinh teá cô baûn. Noäi dung vaø yeâu caàu cuûa quy luaät : saûn xuaát ngaøy caøng nhieàu GTTD cho xaõ hoäi Tö baûn, baát luaän vieäc saûn xuaát ra caùi gì vaø baèng phöông phaùp naøo. Trong xaõ hoäi tö baûn quaù trình kinh doanh trong thò tröôøng GTTD bieåu hieän thoâng qua lôïi nhuaän. Lôïi nhuaän laø keát quaû cuûa vieäc saûn xuaát kinh doanh ñöôïc tính baèng hieäu soá daân soá vôùi chi phí. Kí hieäu : P = DS – CP = ñaàu ra – ñaàu vaøo.
  13. Muïc tieâu cuûa lôïi nhuaän : muïc tieâu soá moät cuûa doanh nghieäp doanh nhaân laø toái ña hoaù lôïi nhuaän. Söï ra ñôøi cuûa phöông thöùc saûn xuaát Tö baûn chuû nghóa : Tö baûn chuû nghóa laø moät trong 5 phöông thöùc saûn xuaát, ñaây laø phöông thöùc saûn xuaát thöù tö. Xuaát hieän döïa vaøo 2 ñieàu kieän : + Trong xaõ hoäi xuaát hieän moät lôùp ngöôøi maø hoï tích luõy ñöôïc trong tay moät löôïng taøi chính coù ñuû khaû naêng môû nhaø maùy, coâng xöôûng, ñaây laø giai caáp chuû xöôûng. + Trong xaõ hoäi coù ñoâng ñaûo ngöôøi lao ñoäng khoâng coù tö lieäu saûn xuaát ñaây laø giai caáp voâ saûn laøm thueâ. Chuû nghóa tö baûn xuaát hieän ñaây laø giai ñoaïn hôïp taùc giaûn ñôn. Chuû nghóa tö baûn ra ñôøi döïa vaøo quaù trình tích luõy nguyeân thuûy tö baûn, quaù trình naøy ñöôïc thöïc hieän baèng coâng cuï baïo löïc.
  14. Caâu 7: Tích Luõy Tö Baûn ? Quy Luaät Tích Luõy Tö Baûn ? Thöïc chaát vaø ñoäng cô cuûa tích luyõ tö baûn : . Ñieàu kieän ñeå tích luyõ : Thu nhaäp > so vôùi möùc tieâu thuï caàn thieát . Ñoäng cô tích luyõ: Mô roäng qui moâ saûn xuaát , toái ña hoaù lôïi nhuaän. Thöïc chaát laø quaù trình tö baûn hoaù giaù trò thaëng dö, taùi saûn xuaát môû roäng. . Phaïm vi: töøng doanh nghieäp (caù bieät ) , ôû neàn khinh teá(roäng) Ñeå tích luyõ: khoâng ñöôïc tieâu duøng lôïi nhuaän lôïi nhuaän thu ñöôïc, phaûi daønh moät phaàn ñeå laøm voán môû roäng cô sôû saûn xuaát. Nhaân toá aûnh höôûng ñeán tích luyõ tö baûn: Phuï thuoäc vaøo 3 nhoùm: +Khoái löôïng giaù trò thaëng dö thu ñöôïc (M) maø (M) laïi phuï thuoäc: +Tæ suaát giaù trò thaëng dö. +Naêng suaát lao ñoäng. Qui moâ cuûa tö baûn öùng tröôùc. . Tæ leä phaân chia giaù trò thaëng dö. . Söï cheânh leäch giöõa tö baûn söû duïng vaø tö baûn tieâu duøng. . Qui luaät tích luyõ tö baûn: Tích tuï vaø taäp trung tö baûn. a/ Tích tuï: laø quaù trình taêng qui moâ cuûa tö baûn caù bieät baèng caùch gom goùp , tích luyõ giaø trò thaëng dö ñeå thöïc hieän taùi saûn xuaát môû roäng. Noù phuï thuoäc vaøo khoái löôïng giaù trò thaëng dö vaø töøng doanh nghieäp. Noù phaûn aùnh moái quan heä giöõa tö baûn vaø lao ñoäng. Tích tuï luoân phuï thuoäc vaøo lôïi nhuaän. Ñaëc ñieåm: Dieãn ra nhanh trong thôøi kyø caïch tranh töï do. Keát quaû: Tích tuï hình thaønh neân ñaïi coâng ty, môû roäng qui moâ saûn xuaát. b/ Taäp trung tö baûn: laø quaù trình laøm taêng qui moâ cuûa tö baûn caù bieät. Tieán haønh döïa vaøo 2 bieän phaùp: Hôïp löïc veø voán & Cöôõng böùc, thoân thính kinh teá. Taäp trung tö baûn phaûn aùnh moái quan heä giöõa caùc coå ñoâng lôùn trong hoäi ñoàng quaûn trò. . Phaïm vi: toaøn xaõ hoäi, khoâng giôùi haïn. Coù theå dieãn ra treân töøng ngaønh, töøng lónh vöïc .
  15. . Ñaëc ñieåm: Laø bieåu hieän cuûa taäp trung hoaù saûn xuaát laø ñieàu kieän ñeå xaõ hoäi hoaù neàn kinh teá.Keát quaû: laøm taêng voán taäp trung .Nhaän xeùt: Tích tuï vaø taäp trung ñaùp öùng moät phaàn nhu caàu cuûa nhaø saûn xuaát lôùn. Caáu taïo höõu cô tö baûn: goàm coù hai maët: maët vaät chaát vaø giaù trò. Caáu taïo tö baûn veà vaät chaát vaø kyõ thuaät: Goàm TLSX vaø söùc lao ñoäng . Tæ leä giöõa soá löôïng tö lieäu saûn xuaát vaø soá lao ñoäng söû duïng laø caáu taïo kyõ thuaät. Caáu taïo tö baûn veà maët giaù trò : goàm giaù trò söùc lao ñoäng . Tæ leä giöõa 2 boä phaän naøy goïi laø caáu taïo giaù trò tö baûn .Hai maët vaät chaát vaø kyõ thuaät luoân coù quan heä vôùi nhau , dieãn taû moái quan heä ñoù Mac duøng khaùi nieäm : Caáu taïo höõu cô . Caáu taïo höõu cô tö baûn : laø caáu taïo giaù trò do caáu taïo kinh teá quyeát ñònh vaø phaûn aùnh nhöõng bieán ñoåi cuûa kinh teá ñoù. Caáu taïo höõu cô tö baûn = C/V C: giaù trò tö lieäu saûn xuaát V: giaù trò söùc lao ñoäng.
  16. Caâu 8: Lôïi Nhuaän Bình Quaân Vaø Giaù Caû Saûn Xuaát ? Söï Hình Thaønh Giaù Trò Thò Tröôøng ? Caïnh Tranh Ngaønh ?Söï Chuyeån Hoùa Giaù Trò Haøng Hoùa Thaønh Giaù Trò Chi phí saûn xuaát ,lôïi nhuaän vaø tæ suaát lôïi nhuaän : a/ Chi phí saûn xuaát: Kí hieäu (K) Giaù trò haøng hoaù = c + v + m K = c + v Giaù trò haøng hoaù = K = m Muïc ñích: nghieân cöùu ñeå vaïch traàn baûn chaát cuûa tö baûn . Khi xuaát hieän K, giaù trò thaëng dö chuyeån hoaù mang hình thöùc tö baûn môùi laø lôïi nhuaän (P). Töø ñoù GTHH = K + P b/ Lôïi nhuaän : töùc laø giaù trò thaêng dö ñöôïc so saùnh vôùi toaøn boä tö baûn öùng tröôùc. Laø keát quaû cuûa ñaàu tö kinh doanh. -Lôïi nhuaän = P = Doanh soá – Chi phí Doanh soá = G * Q (G :giaù caû Q : saûn löôïng) Ñaët ñieåm: Lôïi nhuaän phuï thuoäc tæ suaát lôïi nhuaän P = P’ * K Tæ suaát lôïi nhuaän laø tæ soá tính theo % giöõa lôïi nhuaän (giaù trò thaêng dö) vôùi tö baûn öùng tröôùc. P’ = m/K * 100% = P / K Caïnh tranh ngaønh vaø söï hình thaønh giaù trò thò tröôøng: Coù hai hình thöùc caïnh tranh: + Trong noäi boä ngaønh + Giöõa caùc ngaønh a/ Caïch tranh noäi boä ngaønh: laø caïch tranh giöõa caùc doanh nghieäp trong cuøng moät ngaønh saûn xuaát cuøng moät loaïi saûn phaåm. Vd: Giöõa caùc xí nghieäp may trong ngaønh may. Muïc ñích: chieám laáy ñieàu kieän thuaän lôïi trong kinh doanh ( coâng ngheä, qui moâ, nhaâ löïc) Ñoäng cô: lôïi nhuaän sieâu ngaïch. Bieän phaùp caïnh tranh: nhieàu caùch. Cô baûn nhaát laø caûi tieán kyõ thuaät, ñoåi môùi quaûn lyù – naâng cao naêng suaát – giaûm giaù saûn phaåm. Keát quaû: Hình thaønh giaù trò thò tröôøng cuûa haøng hoaù. Giaù trò thò tröôøng do ngöôøi cung öùng qui ñònh. b/ Caïch tranh ngaønh: laø caïch tranh giöõa caùc ngaønh saûn xuaát vôùi nhau trong neàn kinh teá. Bieän phaùp töï do di chuyeå tö baûn , voán töø ngaønh naøy sang ngaønh khaùc.
  17. Quaù trình naøy dieãn ra töï phaùt do lôïi nhuaän taùc ñoäng. Quaù trình naûy laøm cho cô caáu kinh teá ñieàu chænh laïi thöôøng xuyeân. Keát quaû daãn ñeán hình thaønh lôïi nhuaän bình quaân. Söï chuyeån hoaù giaù trò haøng hoaù thaønh giaù trò saûn xuaát: Nguyeân nhaân: do caïch tranh giöõa caùc ngaønh daãn ñeán söï chuyeån hoaù cuûa qui luaät giaù trò thaêng dö thaønh qui luaät lôïi nhuaän bình quaân. GTHH chuyeån thaønh giaù caû saûn xuaát. Giaù caø saûn xuaát = chi phí + lôïi nhuaän bình quaân = K + P Lôïi nhuaän bình quaân: laø lôïi nhuaän baèng nhau cho nhöõng nhaø tö baûn ñöôïc ñaàu tö vaøo caùc ngaønh saûn xuaát khaùc nhau. Coâng thöùc: P = P’ * K
  18. Caâu 9: Tö Baûn Cho Vay ,Lôïi Töùc ? Coâng Ty Coå Phaàn ? Thò Tröôøng Chöùng Khoaùn ? Tö baûn cho vay, lôïi töùc (Z), tyû suaát lôïi töùc (Z’) : Tö baûn cho vay : laø tö baûn tieàn teä maø ngöôøi chuû cuûa noù cho nhaø tö baûn khaùc vay ñeå kinh doanh, sau moät thôøi gian thu veà keøm theo moät soá tieàn lôøi ( lôïi töùc ). Lôïi töùc : laø moät phaàn cuûa lôïi nhuaän bình quaân maø ngöôøi vay phaûi traû cho ngöôøi cho vay veà quyeàn sôû höõu tieàn teä. Lôïi töùc laø moät phaàn cuûa giaù trò thaëng dö. Kí hieäu: Z Lôïi töùc phuï thuoäc vaøo tyû suaát lôïi töùc : Z = Z’ . K Tyû suaát lôïi töùc laø tyû soá tính theo phaàn traêm giöõa lôïi töùc vaø soá tieàn cho vay Z’ = Z/K * 100% Trong thò tröôøng Z’ luoân dao ñoäng phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá + Quan heä cung - caàu soá tieàn cho vay + Chæ soá laïm phaùt cuûa neàn kinh teá + Tình hình saûn xuaát vaø löu thoâng haøng hoaù + Laõi suaát naèm trong khoaûng vaän ñoäng 0 < Z’ < P’ Tín duïng tö baûn chuû nghóa : Quan heä tín duïng laø quan heä vay möôïn, kinh doanh tieàn teä. Coù 2 hình thöùc : Tín duïng thöông nghieäp : laø quan heägiöõa caùc nhaø tö baûn vôùi nhau. Tín duïng ngaân haøng : Laø quan heä giöõa ngaân haøng vaø caùc nhaø tö baûn Ngaân haøng laø moät loaïi doanh nghieäp chuyeân kinh doanh tieàn teä vaø laøm moâi giôùi giöõa ngöôøi ñi vay vaø ngöôøi cho vay. Heä thoáng ngaân haøng coù 2 loaïi : moät caáp vaø hai caáp. + Moät caáp :chæ coù ngaân haøng trung öông. + Hai caáp : goàm ngaân haøng trung öông vaø ngaân haøng thöông maïi. Ngaân haøng laø trung taâm tieàn maët, laø thuû quyõ cuûa xaõ hoäi, laø trung taâm thanh toaùn. Hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng : coù 2 nghieäp vuï Nhaän göûi (Z tg) : huy ñoäng voán , thu huùt voán. Ñeå thöïc hieän chöùc naêng naøy phaûi thöïc hieän chính saùch laõi suaát tieàn göûi cho ngöôøi göûi.
  19. Cho vay ( Z cv) : phaân boå voán cho caùc doanh nghieäp, caùc hoä vay ñeå kinh doanh. Taát caû moïi ngöôøi ñeàu ñöôïc vay voán nhöng phaûi thoaû ñieàu kieän : + Coù döï aùn khaû thi + Coù theá chaáp taøi saûn + Nhaän ñöôïc söï baûo laõnh cuûa ngöôøi thöù ba. Ngaân haøng quy ñònh laõi suaát cho vay, ñoàng thôøi cam keát traû laõi ñuùng kyø. Lôïi nhuaän ngaânhaøng : Toång lôïi töùc cho vay tröø ñi toång lôïi töùc tieàn göûi Lôïi nhuaän ngaân haøng = ? Z cv - ? Z tg Coâng ty coå phaàn, thò tröôøng chöùng khoaùn : Coâng ty coå phaàn : Laø 1 hình doanh nghieäp maø voán do nhöõng ngöôøi tham gia ( coå ñoâng) ñoùng goùp. Ñaëc ñieåm : + Laø moät toå chöùc kinh doanh nhieàu chuû theå + Laø moät loaïi hình cuûa coâng ty traùch nhieäm höõu haïn + Quan heä trong coâng ty phuï thuoäc vaøo tyû leä goùp voán. Coå ñoâng : Ngöôøi sôû höõu coå phieáu trong coâng ty. Coù 2 loaïi + Coå ñoâng saùng laäp : ngöôøi laäp coâng ty, phaùt haønh coå phieáu. + Coå ñoâng thöôøng : goùp voán. Quyeàn lôïi : ñöôïc chia laõi, ñöôïc tham gia döï ñaïi hoäi coå ñoâng. Coå phieáu : laø moät loaïi chöùng khoaùn, laø vaên töï ghi nhaän söï goùp voán cuûa coå ñoâng. Coù nhieàu loaïi coå phieáu : coù teân, khoâng teân, loaïi ñöôïc sang nhöôïng, loaïi khoâng ñöôïc sang nhöôïng. Coå phieáu ñöôïc giao dòch teân thò tröôøng chöùng khoaùn. Thò tröôøng chöùng khoaùn :laø nôi mua baùn caùc loaïi chöùng khoaùn. Chia laøm 2 loaïi : thò tröôøng sô caáp vaø thò tröôøng thöù caáp. + Thò tröôøng sô caáp : mua ban coå phieáu thöôøng + Thò tröôøng thöù caáp : laø nôi trao ñoåi maø giaù coå phieáu khoâng nhaát thieát ghi treân ñoù. Thöôøng phuï thuoäc vaøo 2 yeáu toá : Lôïi nhuaän coå phieáu mang laïi Tyû suaát lôïi töùc, tieàn göûi ngaân haøng Gcoå phieáu = Pcoå phieáu / Z’
  20. Caâu 10: Neâu Caùc Hình Thöùc Ñòa Toâ ? Coù 2 hình thöùc ñòa toâ : ñòa toâ cheânh leäch vaø ñòa toâ tuyeät ñoái. Ñòa toâ cheânh leäch : . Ñòa toâ cheânh leäch laø giaù trò thaëng dö sieâu ngaïch thu ñöôïc treân nhöõng maûnh ruoäng coù ñieàu kieän saûn xuaát thuaän lôïi. Ñòa toâ cheânh leäch : laø soá cheânh leäch giöõa giaù caû saûn xuaát chung ñöôïc quy ñònh bôûi chi phí saûn xuaát treân ruoâng ñaát xaáu nhaát vôùi giaù caû caù bieät treân caùc ruoäng ñaát trung bình vaø xaáu. Phaân loaïi ñòa toâ : goàm coù Ñòa toâ cheânh leäch1 vaø Ñòa toâ cheânh leäch 2 Ñòa toâ cheânh leäch 1 : phuï thuoäc vaøo vò trí ñòa lyù thuaän lôïi, vaøo töï nhieân Ñòa toâ cheânh leäch 2 : phuï thuoäc vaøo quaù trình thaâm canh So saùnh ñieàu kieän thuaän lôïi giöõa coâng nghieäp vaø noâng nghieäp : Coâng nghieäp Noâng nghieäp Coâng cuï lao ñoäng hieän ñaïi - Quaûn lyù tieán tieán, nguoàn nhaân löïc lôùn, deã thay ñoåi. - Phuï thuoäc vaøo ñoä phì nhieâu ñaát ñai, vò trí ñòa lyù thuaän lôïi. Ñòa toâ tuyeät ñoái : Ñòa toâ tuyeät ñoái : laø khoaûn lôïi nhuaän sieâu ngaïch ngoaøi lôïi nhuaän bình quaân do caáu taïo höõu cô cuûa tö baûn trong noâng nghieäp thaáp hôn trong coâng nghieäp maø nhaø tö baûn thueâ ruoäng ñaát noäp cho ñòa chuû. Trong thöïc teá ñòa toâ tuyeät ñoái laø toaøn boä soá cheânh leäch giöõa giaù trò vaø giaù caû saûn xuaát. Caâu 11: Taêng Tröôûng Kinh Teá Vaø Hieäu Quaû Kinh Teá ? Taêng tröôûng kinh teá : Taêng tröôûng kinh teá laø moät khaùi nieäm duøng ñeå chæ söï gia taêng cuûa cuûa caûi vaät chaát maø xaõ hoäi taïo ra haøng naêm. Nhòp ñieäu taêng tröôûng kinh teá thöôøng bieåu thò ôû toác ñoä taêng tröôûng toång saûn phaåm xaõ hoäi vaø thu nhaäp quoác daân. Ñeå ñaùnh giaù toác ñoä taêng tröôûng kinh teá ngöôøi ta duøng caùc chæ tieâu sau : + Chæ tieâu cuûa Caùc Maùc : 2 chæ tieâu Toång saûn phaåm xaõ hoäi : laø toång soá cuûa caûi vaät chaát maø xaõ hoäi taïo ra haøng naêm. Theo Mac nghieân cöùu treân 2 maët : hieän vaät vaø giaù trò . Hieän vaät : thöïc theå hieän vaät, caáu truùc, goàm 2 boä phaän : toaøn boä tö lieäu saûn xuaát maø xaõ hoäi taïo ra haøng naêm, toaøn boä tö lieäu tieâu duøng taïo ra haøng naêm.
  21. . Giaù trò : toång saûn phaåm xaõ hoäi goàm 3 boä phaän , kí hieäu : Giaù trò = C + V + m Trong ñoù : C laø giaù trò tö lieäu saûn xuaát vaø hao phí trong saûn xuaát. V laø toång giaù trò söùc lao ñoäng ( toång quyõ tieàn löông ) m laø giaù trò thaëng dö. Thu nhaäp quoác daân : laø toång saûn phaåm xaõ hoäi sau khi ñaõ tröø ñi phaàn buø ñaép tö lieäu saûn xuaát ñaõ hao phí trong saûn xuaát. Ñöôïc xem xeùt bôûi 2 maët : hieän vaät vaø giaù trò . Hieän vaät: goàm toaøn boä caùc tö lieäu tieâu duøng vaø phaàn tö lieäu saûn xuaát ñeå taùi saûn xuaát môû roäng. Giaù trò : thu nhaäp quoác daân = V + m + Theo chæ tieâu cuûa Lieân hieäp quoác : Hieäu soá thu nhaäp cuûa ngaønh tröø chi phí ngaønh ñoù. Chæ tieâu quan troïng nhaát laø GDP : toång giaù trò gia taêng cuûa caùc ngaønh saûn xuaát trong nöôùc tính theo töøng naêm. Chæ tieâu GNP : GNP = GDP – Giaù trò töông öùng bò chuyeån ra nöôùc ngoaøi + phaàn giaù trò töø beân ngoaøi ñöa vaøo trong nöôùc . Coâng thöùc taêng tröôûng : Toác ñoä taêng tröôûng GDP = GDPX - GDPG* 100% Trong ñoù : X chæ naêm xem xeùt ;G chæ naêm goác(naêm xuaát phaùt ) Phaùt trieån kinh teá : Khaùi nieäm : phaùt trieån kinh teá laø moät phaïm truø duøng ñeå chæ söï taêng tröôûng keát hôïp vôùi söï bieán ñoåi vaø phaùt trieån cô caáu inh teá xaõ hoäi theo höôùng tieán boä. Tieâu chuaån ñaùnh giaù moät quoác gia phaùt trieån : + Nöôùc phaùt trieån laø nöôùc coù cô caáu kinh teá hieän ñaïi ( cô caáu ngaønh saûn xuaát goàm quan heä 3 ngaønh coâng nghieäp, noâng nghieäp vaø dòch vuï). + Kyõ thuaät saûn xuaát tieân tieán. + Cô caáu daân cö vaø lao ñoäng tieán boä. + Chæ soá HDI : chæ soá phaùt trieån con ngöôøi(thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi cao, tuoåi thoï bình quaân, trình ñoä daân trí, an ninh cuûa moâi tröôøng soáng ).
  22. Caâu 12 : Nhöõng Ñaëc Ñieåm Kinh Teá Cô Baûn Cuûa Chuû Nghóa Tö Baûn Ñoäc Quyeàn ? Taäp trung saûn xuaát vaø caùc toå chöùc ñoäc quyeàn : Neàn saûn xuaát tö baûn ñöôïc taäp trung cao ñoä theo töøng ngaønh, töøng lónh vöïc, theo quy moâ saûn xuaát vaø keát quaû laø hình thaønh nhöõng toå chöùc ñoäc quyeàn. Toå chöùc ñoäc quyeàn : laø lieân minh kinh teá lôùn, naém trong tay phaàn lôùn cô sôû saûn xuaát, chi phoái nhöõng hoaït ñoäng cuûa xaõ hoäi. Coù 5 hình thöùc ñoäc quyeàn : + Kartell : laø loaïi lieân minh ñoäc quyeàn veà giaù caû, thò tröôøng, caùc thaønh vieân trong toå chöùc naøy vaãn ñoäc laäp trong saûn xuaát löu thoâng. + Xanh-ñi-ca : laø loaïi toå chöùc maø caùc thaønh vieân ñoäc laäp trong saûn xuaát, ban quaûn trò ñaûm nhieäm vieäc löu thoâng. + Tô-rôt :laø toå chöùc ñoäc quyeàn ñieàu haønh taäp trung. Caùc hoaït ñoäng saûn xuaát, tieâu thuï saûn phaåm do ban quaûn trò ñaûm nhieäm ( ñoäc quyeàn ). + Cong-xooc-xi-om : laø toå chöùc ñoäc quyeàn quoác teá . Bieåu thò ôû 2 loaïi hình coâng ty : coâng ty xuyeân quoác gia vaø coâng ty ña quoác gia. + Conggo-merat : laø toå chöùc luõng ñoaïn khoång loà. Quy moâ vöôït ra ngoaøi bieân giôùi quoác gia. Tö baûn taøi chính vaø boïn ñaàu soû taøi chính : Tö baûn taøi chính : laø söï thaâm nhaäp hay dung hôïp giöõa tö baûn ñoäc quyeàn trong coâng nghieäp vaø trong ngaân haøng . Tö baûn taøi chính : giöõ quyeàn thoáng trò xaõ hoäi döïa vaøo quyeàn löïc kinh teá, thoâng qua cheá ñoä tham döï ( coå phaàn ). Xuaát khaåu tö baûn : Laø caùch thöùc maø tö baûn ñoäc quyeàn mang tö baûn töø trong nöôùc ra nöôùc ngoaøi ñeå tieâu thuï, chi phoái nöôùc khaùc. Coù 2 hình thöùc : + Xuaát khaåu tö baûn + Xuaát khaåu tö baûn hoaït ñoäng ( tieàn, ñaàu tö nöôùc ngoaøi ). Caùc xu höôùng ñaàu tö : +Tröôùc chieán tranh : ñaàu tö vaøo caùc moû, ñoàn ñieàn ñeå taïo nguoàn nguyeân lieäu. + Ngaøy nay : taäp trung vaøo coâng nghieäp nheï, coâng nghieäp cheá bieán, hoaït ñoäng dòch vuï.
  23. Caâu 13: Trình Baøy Tính Taát Yeáu Khaùch Quan Cuûa Söï Toàn Taïi Nhieàu Thaønh Phaàn Kinh Te Átrong Thôøi Kyø Quaù Ñoä Leân Cnxh Ôû Nöôùc Ta ? Khaùi nieäm veà thaønh phaàn kinh teá : Thaønh phaàn kinh teá : laø moät phaïm truø kinh teá gaén vôùi phaïm truø chieám höõu laø khu vöïc kinh teá, kieåu quan heä kinh teá döïa treân cô sôû hình thöùc sôû höõu naøy hay hình thöùc sôû höõu khaùc. Tính taát yeáu khaùch quan cuûa söï toàn taïi nhieàu thaønh phaàn kinh teá trong thôøi kyø quaù ñoä leân CNXH : Trong thôøi kyø quaù ñoä leân CNXH cheá ñoä sôû höõu veà tö lieäu saûn xuaát bao goàm nhieàu hình thöùc khaùc nhau. Töông öùng vôùi moãi hình thöùc laø moät thaønh phaàn kinh teá thích öùng vôùi tính chaát vaø trình ñoä phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn xuaát vaø söï chi phoái cuûa caùc quy luaät kinh teá nhaát ñònh. . Ñaëc ñieåm : Laø neàn kinh teá nhieàu thaønh phaàn, ôû moãi nöôùc moãi thôøi kyø khaùc nhau soá löôïng thaønh phaàn kinh teá coù theå nhieàu, ít khoâng gioáng nhau. Cô caáu kinh teá nhieàu thaønh phaàn trong thôøi kyø quaù ñoä leân CNXH laø toång theå caùc thaønh phaàn kinh teá cuøng toàn taïi trong moät neàn kinh teá vöøa ñoäc laäp vöøa phuï thuoäc vöøa hôïp taùc vöøa caïnh tranh. Ôû nöôùc ta cô caáu kinh teá nhieàu thaønh phaàn toàn taïi moät caùch khaùch quan vì : Böôùc vaøo thôøi kyø quaù ñoä leân CNXH do coøn nhieàu hình thöùc sôû höõu khaùc nhau do ñoù löïc löôïng saûn xuaát, phaân coâng lao ñoäng xaõ hoäi, naêng suaát lao ñoäng, trình ñoä phaùt trieån kinh teá khoâng ñeàu giöõa caùc xí nghieäp, giöõa caùc ngaønh, giöõa caùc vuøng, Trong ñieàu kieän ñoù xaõ hoäi cuõ ñeå laïi khoâng ít caùc thaønh phaàn kinh teá, khoâng theå caûi bieán nhanh choùng ñöôïc. Maët khaùc trong thôøi kyø quaù ñoä vaø xaây döïng quan heä saûn xuaát môùi, xuaát hieän theâm moät soá thaønh phaàn kinh teá môùi. Caùc thaønh phaàn kinh teá cuõ vaø môùi toàn taïi khaùch quan. . Lôïi ích cuûa söï toàn taïi neàn kinh teá nhieàu thaønh phaàn : Söï toàn taïi neàn kinh teá nhieàu thaønh phaàn khoâng chæ laø taát yeáu khaùch quan maø coøn ñem laïi nhieàu lôïi ích to lôùn : Thuùc ñaåy taêng naêng suaát lao ñoäng, taêng tröôûng kinh teá, taïo ñieàu kieän naâng cao hieäu quaû kinh teá – xaõ hoäi trong moãi thaønh phaàn kinh teá vaø trong toaøn boä neàn kinh teá quoác daân. Goùp phaàn khoâi phuïc cô sôû kinh teá vaø phaùt trieån kinh teá haøng hoaù
  24. Cho pheùp khai thaùc vaø söû duïng coù hieäu quaû söùc maïnh toång hôïp cuûa caùc thaønh phaàn kinh teá trong nöôùc taïo ñieàu kieän khai thaùc söùc maïnh veà voán, khoa hoïc vaø coâng ngheä môùi treân toaøn theá giôùi. Taïo ñieàu kieän thöïc hieän vaø môû roäng caùc hình thöùc kinh teá quaù ñoä, trong ñoù coù hình thöùc kinh teá tö baûn nhaø nöôùc, nhö nhöõng caàu noái ñeå ñöa neàn kinh teá töø saûn xuaát nhoû leân saûn xuaát XHCN boû qua giai ñoaïn phaùt trieån TBCN.
  25. Caâu 14: Neâu Caùc Thaønh Phaàn Kinh Teá Vaø Phaân Tích Vai Troø Cuûa Moãi Thaønh Phaàn Kinh Teá Trong Neàn Kinh Teá Quaù Ñoä Ôû Nöôùc Ta Hieän Nay ? Thôøi kyø quaù ñoä leân CNXH ôû Vieät Nam toàn taïi caùc thaønh phaàn kinh teá : Thaønh phaàn kinh teá quoác doanh ( kinh teá nhaø nöôùc, bao goàm caùc doanh nghieäp coâng nghieäp, noâng, thöông nghieäp, vaän taûi). Thaønh phaàn kinh teá taäp theå bao goàm caùc hôïp taùc xaõ, caùc toå hôïp saûn xuaát. Thaønh phaàn kinh teá saûn xuaát haøng hoaù nhoû cuûa noâng daân, thôï thuû coâng vaø buoân baùn nhoû, dòch vuï caù theå ôû thaønh thò. Thaønh phaàn kinh teá tö baûn tö nhaân cuûa caùc nhaø tö baûn vöøa vaø nhoû hoaït ñoäng chuû yeáu trong lónh vöïc saûn xuaát. Thaønh phaàn kinh teá tö baûn nhaø nöôùc döôùi nhieàu hình thöùc phong phuù. Vai troø cuûa caùc thaønh phaàn kinh teá : Thaønh phaàn kinh teá quoác doanh giöõ vai troø chuû ñaïo : Thaønh phaàn kinh teá quoác doanh coù ñaëc ñieåm laø döïa treân cheá ñoä coâng höõu veà tö lieäu saûn xuaát – sôû höõu nhaø nöôùc. Thaønh phaàn kinh teá quoác doanh ñöôïc toå chöùc döôùi hình thöùc doanh nghieäp coâng, noâng, thöông nghieäp ngaân haøng nhaø nöôùc Kinh teá quoác doanh laø bieåu hieän cuûa quan heä saûn xuaát môùi, tieán boä hôn tröôùc so vôùi caùc quan heä saûn xuaát tröôùc. Kinh teá quoác doanh naém giöõ nhöõng boä phaän kinh teá chuû yeáu, then choát, coù khaû naêng taùc ñoäng ñeán caùc thaønh phaàn kinh teá khaùc, thuùc ñaåy caùc thaønh phaàn kinh teá khaùc phaùt trieån theo höôùng XHCN. Thaønh phaàn kinh teá naøy ñöôïc Nhaø nöôùc baûo hoä veà moïi maët. Thaønh phaàn kinh teá taäp theå : Thaønh phaàn naøy döïa treân hình thöùc sôû höõu taäp theå tö lieäu saûn xuaát( tröø ruoäng ñaát trong noâng nghieäp thuoäc sôû höõu cuûa toaøn daân). Noù ñöôïc toå chöùc döôùi nhieàu hình thöùc nhö hôïp taùc xaõ, toå saûn xuaát. Thaønh phaàn kinh teá naøy khoâng ngöøng cuûng coá vaø phaùt trieån, boå sung cho kinh teá quoác doanh vaø cuõng kinh teá quoác doanh laøm neàn taûng cuûa neàn kinh teá quoác doanh. Thaønh phaàn kinh teá saûn xuaát haøng hoaù nhoû coøn goïi laø kinh teá caù theå: Thaønh phaàn kinh teá naøy döïa treân hình thöùc sôû höõu caù theå veà tö lieäu saûn xuaát vaø lao ñoäng cuûa baûn thaân hoï, toàn taïi ôû phaïm vi töông ñoái lôùn phaùt trieån ôû caû thaønh thò vaø noâng thoân. Noù coù theå toàn taïi ñoäc laäp hoaëc coù theå
  26. tham gia vaøo caùc loaïi hình hôïp taùc xaõ, hoaëc lieân keát vôùi caùc doanh nghieäp lôùn döôùi nhieàu hình thöùc. Caàn phaân bieät kinh teá caù theå vôùi kinh teá gia ñình. Kinh teá gia ñình döïa treân sôû höõu caù nhaân ñaëc bieät vaø thôøi gian lao ñoäng ngoaøi thôøi gian maø coâng nhaân vieân chöùc vaø xaõ vieân laøm vieäc ôû nhieäm sôû, ôû caùc xí nghòeâp. Kinh teá gia ñình khoâng phaûi laø moät thaønh phaàn kinh teá ñoäc laäp nhöng ñöôïc phaùt trieån maïnh. Thaønh phaàn kinh teá tö baûn tö nhaân : Bao goàm caùc doanh nghieäp döïa treân hình thöùc sôû höõu tö nhaân TBCN veà tö lieäu saûn xuaát vaø söû duïng lao ñoäng laøm thueâ cuûa ngöôøi khaùc. Tö baûn tö nhaân ñöôïc phaùt trieån khoâng haïn cheá veà quy moâ vaø ñòa baøn hoaït ñoäng. Kinh teá tö baûn tö nhaân coøn toàn taïi trong thôøi kyø quaù ñoä laø taát yeáu nhaèm khai thaùc heát tieàm naêng cuûa ñaát nöôùc, thu huùt voán ñaàu tö kyõ thuaät hieän ñaïi cuûa nöôùc ngoaøi. Thaønh phaàn kinh teá tö baûn nhaø nöôùc : Thaønh phaàn naøy bao goàm nhöõng doanh nghieäp tö baûn khoâng coøn ñoäc laäp kinh doanh maø ñaõ lieân keát vôùi Nhaø nöôùc, chòu söï kieåm soaùt tröïc tieáp vaø chi phoái cuøa Nhaø nöôùc vôùi nhöõng hình thöùc vaø möùc ñoä khaùc nhau. Trong ñieàu kieän caùch maïng khoa hoïc coâng ngheä dieãn ra treân phaïm vi theá giôùi vieäc söû duïng hình thöùc kinh teá tö baûn Nhaø nöôùc laø taát yeáu khaùch quan. Kinh teá tö baûn Nhaø nöôùc laø hình thöùc kinh teá quaù ñoä thích hôïp nhaèm taïo nhanh nguoàn voán, tranh thuû tieáp nhaän khoa hoïc – kyõ thuaät – coâng ngheä hieän ñaïi cuûa theá giôùi, taïo nhanh cô sôû vaät chaát kyõ thuaät cuûa CNXH.
  27. Caâu 15: Nguyeân Nhaân Ra Ñôøi , Baûn Chaát , Nhöõng Bieåu Hieän Chuû Yeáu Cuûa Chuû Nghóa Tö Baûn Tö Baûn Ñoäc Quyeàn Nhaø Nöôùc ? Nguyeân nhaân hình thaønh vaø phaùt trieån Chuû nghóa tö baûn ñoäc quyeàn : Nguyeân nhaân hình thaønh vaø phaùt trieån : Chuû nghóa tö baûn (CNTB) coù maàm moáng töø chieán tranh theá giôùi thöù I vaø phaùt trieån trong chieán tranh theá giôùi II ñaõ trôû thaønh hình thöùc thoáng trò ôû caùc nöôùc phöông Taây (nhö Anh , Myõ). CNTB ñoäc quyeàn nhaø nöôùc xuaát phaùt töø caùc nguyeân nhaân : Söï buøng noå Caùch maïng coâng ngheä laøm xuaát hieän nhieàu ngaønh saûn xuaát môùi, vöôït quaù khaû naêng kieåm soaùt cuûa caùc toå chöùc ñoäc quyeàn neân caàn phaûi coù söï kieåm soaùt cuûa nhaø nöôùc, töø ñoù CNTB ñoäc quyeàn nhaø nöôùc xuaát hieän. Do quaù trình xaõ hoäi hoaù dieãn ra nhanh neân xuaát hieän nhu caàu baûo veä lôïi ích cuûa nhaø nöôùc vaø daân toäc . Söï xuaát hieän gia taêng moät caùch gay gaét caùc maâu thuaãn noäi taïi cuûa CNTB, heä thoáng thuoäc ñòa saûn phaåm cuûa chuû nghóa thöïc daân cuõ ñaõ bò tan raõ, suïp ñoå, caùi saân sau cuûa CNTB bò thu heïp. Tröôùc tình hình ñoù vai troø cuûa nhaø nöôùc ñaëc bieät quan troïng ñeå ñieàu chænh, choáng ñôõ, cöùu nguy cho CNTB. Phaûi xoa dòu cuoäc ñaáu tranh cuûa giai caáp coâng nhaân, do söï lôùn maïnh cuûa heä thoáng xaõ hoäi chuû nghóa, luùc baáy giôø phong traøo ñoäc laäp daân toäc ñang leân cao vaø söï suïp ñoå cuûa CN thöïc daân cuõ neân tröôùc tình hình ñoù xuaát hieän nhu caàu baûo veä lôïi ích cuûa giai caáp tö saûn. Baûn chaát kinh teá cuûa CNTB ñoäc quyeàn nhaø nöôùc : Chuû nghóa tö baûn ñoäc quyeàn nhaø nöôùc laø söï keát hôïp giöõa söùc maïnh cuûa tö baûn ñoäc quyeàn vôùi söùc maïnh cuûa nhaø nöôùc thaønh moät boä maùy duy nhaát. Ñoù laø söï can thieäp cuûa nhaø nöôùc tö saûn vaøo quaù trình kinh teá. Nhaø nöôùc khoâng chæ thöïc hieän chöùc naêng chính trò maø ñaõ coù cô sôû kinh teá ñeå can thieäp vaøo quaù trình taùi saûn xuaát xaõ hoäi. Baûn chaát kinh teá cuûa CNTB ñoäc quyeàn Nhaø nöôùc laø söï thoáng nhaát, caáu keát giöõa caùc toå chöùc tö baûn ñoäc quyeàn tö nhaân vôùi Nhaø nöôùc cuûa giai caáp tö saûn laø söï phuï thuoäc cuûa Nhaø nöôùc tö saûn vaøo caùc toå chöùc ñoäc quyeàn vaø boïn ñaàu soû taøi chính. Bieåu hieän cuûa CNTB ñoäc quyeàn Nhaø nöôùc :
  28. CNTB ñoäc quyeàn Nhaø nöôùc coù nhöõng bieåu hieän chuû yeáu nhö : söï keát hôïp veà con ngöôøi giöõa toå chöùc ñoäc quyeàn vaø Nhaø nöôùc; söï hình thaønh vaø phaùt trieån sôû höõu Nhaø nöôùc; cung caáp haøng hoaù vaø dòch vuï cho ñoäc quyeàn tö nhaân theo giaù thaáp; phaân phoái laïi thu nhaäp caùc xí nghieäp Nhaø nöôùc coù lôïi cho tö baûn ñoäc quyeàn döôùi hình thöùc trôï caáp vaø caùc lôïi ích khaùc
  29. Caâu 16 : Taïi Sao Phaûi Thöïc Hieän Coâng Nghieäp Hoùa Hieän Ñaïi Hoùa Vaø Coâng Nghieäp Hoaù Hieän Ñaïi Hoùa Nhaèm Muïc Ñích Gì ? Tính taát yeáu khaùch quan cuûa coâng nghieäp hoaù hieän ñaïi hoaù : Moãi phöông thöùc saûn xuaát xaõ hoäi nhaát ñònh coù moät cô sôû vaät chaát - kyõ thuaät töông öùng. Cô sôû vaät chaát - kyõ thuaät cuûa moät xaõ hoäi laø toaøn boä heä thoáng caùc yeáu toá vaät chaát cuûa löïc löôïng saûn xuaát xaõ hoäi phuø hôïp vôùi trình ñoä kyõ thuaät töông öùng maø löïc löôïng lao ñoäng xaõ hoäi söû duïng, taùc ñoäng vaøo ñeå saûn xuaát ra cuûa caûi vaät chaát ñaùp öùng nhu caàu xaõ hoäi. Söï bieán ñoåi cuûa cô sôû vaät chaát – kyõ thuaät cuûa moät xaõ hoäi laø : Söï bieán ñoåi vaø phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn xuaát; söï phaùt trieån cuûa khoa hoïc kyõ thuaät; tính chaát vaø trình ñoä cuûa caùc quan heä xaõ hoäi, ñaëc bieät laø quan heä saûn xuaát thoáng trò. Khi noùi ñeán cô sôû vaät chaát - kyõ thuaät cuûa moät phöông thöùc saûn xuaát naøo ñoù laø noùi ñeán cô sôû vaät chaát – kyõ thuaät ñoù ñaït ñeán möùc moät trình ñoä nhaát ñònh laøm ñaëc tröng cho phöông thöùc saûn xuaát ñoù. Cô sôû vaät chaát – kyõ thuaät cuûa chuû nghóa tö baûn, ñaëc tröng cuûa noù laø neàn ñaïi coâng nghieäp cô khí hoaù vaø chæ ñeán khi xaây döïng xong cô sôû ñoù, phöông thöùc saûn xuaát tö baûn môùi trôû thaønh phöông thöùc saûn xuaát thoáng trò. Chuû nghóa xaõ hoäi ñoøi hoûi moät cô sôû vaät chaát – kyõ thuaät cao hôn treân caû hai maët : trình ñoä kyõ thuaät vaø cô caáu saûn xuaát, gaén vôùi thaønh töïu cuûa caùch maïng khoa hoïc – kyõ thuaät hieän ñaïi. Do vaäy, cô sôû vaät chaát kyõ thuaät cuûa chuû nghóa xaõ hoäi seõ laø neàn coâng nghieäp lôùn hieän ñaïi, coù cô caáu kinh teá hôïp lyù, coù trình ñoä xaõ hoäi hoaù cao döïa treân trình ñoä khoa hoïc coâng ngheä hieän ñaïi ñöôïc hình thaønh moät caùch coù keá hoaïch vaø thoáng trò trong toaøn boä neàn kinh teá quoác daân. Trong quaù trình quaù ñoä leân chuû nghóa xaõ hoäi, xaây döïng cô sôû vaät chaát – kyõ thuaät cho chuû nghóa xaõ hoäi laø moät taát yeáu khaùch quan vaø ñöôïc thoâng qua coâng nghieäp hoaù hieän ñaïi hoaù. Vì cô sôû vaät chaát – kyõ thuaät laø ñieàu kieän troïng yeáu nhaát, quyeát ñònh nhaát coù lieân quan ñeán söï phaùt trieån veà chaát ñoái vôùi löïc löôïng saûn xuaát, vaø naêng suaát lao ñoäng. Taùc duïng cuûa coâng nghieäp hoaù hieän ñaïi hoaù: Noù taïo ñieàu kieän ñeå bieán ñoåi veà chaát löôïng saûn xuaát, taêng naêng suaát lao ñoäng, taêng söùc cheá ngöï cuûa con ngöôøi ñoái vôùi töï nhieân, taêng tröôûng vaø
  30. phaùt trieån kinh teá. Do ñoù goùp phaàn oån ñònh vaø naâng cao ñôøi soáng nhaân daân. Taïo ñieàu kieän vaät chaát cho vieäc cuûng coá vai troø kinh teá cuûa nhaø nöôùc, naâng cao naêng löïc tích luõy, nhôø ñoù laøm taêng söï phaùt trieån töï do vaø toaøn dieän trong moïi hoaït ñoäng kinh teá cuûa con ngöôøi. Taïo ñieàu kieän vaät chaát cho vieäc taêng cöôøng cuûng coá an ninh vaø quoác phoøng. Taïo ñieàu kieän vaät chaát cho vieäc xaây döïng neàn kinh teá daân toäc töï chuû, ñuû söùc thöïc hieän söï phaân coâng vaø hôïp taùc quoác teá.
  31. Caâu 17: Noäi Dung Chuû Yeáu Cuûa Coâng Nghieäp Hoùa Hieän Ñaïi Hoùa Xaõ Hoäi Chuû Nghóa , Vaän Duïng Vaøo Ñieàu Kieän Nöôùc Ta Hieän Nay ? Noäi dung cuûa coâng nghieäp hoaù hieän ñaïi hoaù coù 2 vaán ñeà chính : . Trang bò kyõ thuaät – coâng ngheä theo höôùng hieän ñaïi vaø xaây döng moät cô caáu kinh teá hôïp lyù. . Trang bò kyõ thuaät vaø coâng ngheä theo höôùng hieän ñaïi trong caùc ngaønh cuûa neàn kinh teá quoác daân : Noäi dung naøy ñöôïc thöïc hieän theo 2 caùch : Tieán haønh caùch maïng khoa hoïc – kyõ thuaät, xaây döïng cô sôû vaät chaát – kyõ thuaät ñeå töï trang bò. Cuoäc caùch maïng kyõ thuaät ñaàu tieân xuaát hieän ôû Anh vôùi noäi dung chuû yeáu laø cô khí hoaù, ñeán giöõa theá kyû XX xuaát hieän cuoäc caùch maïng khoa hoïc – coâng ngheä hieän ñaïi.Trong thaäp nieân gaàn ñaây con ngöôøi ñang chöùng kieán nhöõng thay ñoåi raát to lôùn treân nhieàu lónh vöïc cuûa ñôøi soáng kinh teá, chính trò vaø xaõ hoäi. Veà maët töï ñoäng hoaù : maùy töï ñoäng quaù trình, maùy coâng cuï ñieàu khieån baèng soá Veà naêng löôïng : ngoaøi daïng naêng löôïng truyeàn thoáng ( nhieät ñieän, thuûy ñieän ), ngaøy nay chuyeån sang laáy daïng naêng löôïng nguyeân töû laø chuû yeáu. Veà vaät lieäu môùi Veà coâng ngheä sinh hoïc : coâng ngheä vi sinh, kyõ thuaät cuzin, kyõ thuaät gen vaø nuoâi caáy teá baøo ñöôïc öùng duïng ngaøy caøng nhieàu vaøo coâng nghieäp, noâng nghieäp, y teá, hoaù chaát Veà ñieän töû vaø tin hoïc : laø moät lónh vöïc roäng lôùn vaø haáp daãn nhaát laø lónh vöïc maùy tính. Töø noäi dung caùch maïng khoa hoïc – kyõ thuaät, coù nhieàu yù kieán cho raèng cuoäc caùch maïng naøy coù 2 ñaëc tröng chuû yeáu : + Khoa hoïc ñaõ trôû thaønh löïc löôïng saûn xuaát tröïc tieáp. + Thôøi gian cho moät phaùt minh môùi cuûa khoa hoïc ra ñôøi thay theá cho phaùt minh cuõ coù xu höôùng ruùt ngaén laïi vaø phaïm vi öùng duïng cuûa moät thaønh töïu khoa hoïc vaøo saûn xuaát vaø ñôøi soáng ngaøy caøng môû roäng. ÔÛ nöôùc ta, moät nöôùc boû qua cheá ñoä TBCN ñi leân CNXH, coâng nghieäp hoaù hieän ñaïi hoaù ñöôïc tieán haønh trong ñieàu kieän theá giôùi ñaõ traûi qua 2 cuoäc caùch maïng khoa hoïc – kyõ thuaät dieãn ra trong xu höôùng toaøn caàu hoaù, khu vöïc hoaù. Trong khi ñoù cuoäc caùch maïng khoa hoïc kyõ thuaät cuûa nöôùc ta
  32. phaûi goàm caû cô khí hoaù vaø hieän ñaïi hoaù, coi noù laø then choát, laø ñoäng löïc cho söï taêng tröôûng vaø phaùt trieån beàn vöõng. Vieäc trang bò kyõ thuaät vaø coâng ngheä hieän ñaïi coøn thöïc hieän thoâng qua nhaän chuyeån giao coâng ngheä môùi töø caùc nöôùc tieân tieán. Nhaän chuyeån giao coâng ngheä môùi laø caùch ñi sôùm ñöa nhanh nöôùc ta leân hieän ñaïi gaén vôùi ruùt ngaén con ñöôøng phaùt trieån hieän ñaïi. Vieäc nhaän chuyeån giao coâng ngheä môùi laø söï chuyeån ñoåi quyeàn sôû höõu vaø quyeàn söû duïng haøng hoaù kyõ thuaät coâng ngheä töø caùc nöôùc kyõ thuaät tieân tieán sang caùc nöôùc coù neàn kinh teá keùm hoaëc ñang phaùt trieån. Neáu nhö haøng hoaù thoâng thöôøng thì söï vaän ñoäng cuûa noù ñi töø nôi coù giaù thaáp ñeán nôi coù giaù cao, coøn traùi ngöôïc laïi haøng hoaù kyõ thuaät coâng ngheä thì ñi töø nôi coù trình ñoä cao ñeán nôi coù trình ñoä thaáp. Ñeå thöïc hieän vieäc nhaän chuyeån giao caàn coi troïng caùc ñieàu kieän veà voán vaø ñoäi nguõ laøm coâng taùc nhaän chuyeån giao Xaây döïng cô caáu kinh teá hôïp lyù vaø phaân coâng laïi lao ñoäng xaõ hoäi : Cô caáu kinh teá laø toång theå caùc moái quan heä kinh teá giöõa caùc ngaønh, caùc vuøng, caùc lónh vöïc, caùc ñôn vò vaø caùc thaønh phaàn kinh teá trong neàn kinh teá quoác daân. Ngaøy nay trong kinh teá thò tröôøng, phuø hôïp laø cô caáu kinh teá môû cô caáu inh teá höôùng ngoaïi. Theá giôùi ñang phaùt trieån vaø ña daïng. Vì vaäy xaây döïng vaø chuyeån dòch cô caáu kinh teá phaûi hôïp lyù vaø ña daïng. Chuyeån dòch vaø xaây döïng cô caáu kinh teá phaûi coù ñöôïc tính hôïp lyù: Phaûn aùnh ñöôïc vaø ñuùng caùc quy luaät khaùch quan, nhaát laø quy luaät kinh teá. Phuø hôïp vôùi xu höôùng cuûa tieán boä khoa hoïc kyõ thuaät vaø coâng ngheä hieän ñaïi. cho pheùp khai thaùc toái ña moïi tieàm naêng vaø lôïi theá cuûa ñaát nöôùc. Thöïc hieän söï phaân coâng hôïp taùc quoác teá theo xu höôùng quoác teá hoaù. Noäi dung chính cuûa coâng nghieäp hoaù hieän ñaïi hoaù ñöôïc vaän duïng ôû nöôùc ta : Thöïc hieän coâng nghieäp hoaù hieän ñaïi hoaù ôû noâng nghieäp vaø noâng thoân. Trong ñoù coi troïng vieäc phaùt trieån veà noâng, laâm, ngö nghieäp. Thöïc hieän thuûy lôïi hoaù, ñieän khí hoaù Phaùt trieån coâng nghieäp : Öu tieân caùc ngaønh cheá bieán löông thöïc – thöïc phaåm, saûn xuaát haøng tieâu duøng , haøng xuaát khaåu Phaùt trieån coù choïn loïc moät soá ngaønh coâng ngheä thoâng tin, moät soá ngaønh coâng nghieäp naëng.
  33. Xaây döïng keát caáu haï taàng theo höôùng : khaéc phuïc tình traïng xuoáng caáp cuûa heä thoáng giao thoâng vaän taûi hieän coù, naâng caáp vaø môû roäng theâm moät soá tuyeán giao thoâng troïng yeáu Phaùt trieån nhanh du lòch, caùc dòch vuï haøng khoâng, haøng haûi, böu chính vieãn thoâng, thöông maïi, vaän taûi, taøi chính Phaùt trieån hôïp lyù caùc vuøng kinh teá laõnh thoå theo höôùng trieät ñeå khai thaùc caùc lôïi theá vaø tieàm naêng cuûa töøng vuøng, lieân keát hoã trôï nhau laøm cho taát caû caùc vuøng ñeàu phaùt trieån. Môû roäng vaø naâng cao hieäu quaû kinh teá ñoái ngoaïi.
  34. Caâu 18: Phaân Tích Nhöõng Ñieàu Kieän Ñeå Thöïc Hieän Coâng Nghieäp Hoùa Hieän Ñaïi Hoùa ? Taïo nguoàn voán : Cô caáu tích luõy voán bao goàm trong vaø ngoaøi nöôùc. Nguoàn voán töø noäi boä neàn kinh teá : Nguoàn voán trong nöôùc bao goàm : caùc nguoàn ngaân saùch nhaø nöôùc, tieát kieäm cuûa daân cö Nguoàn voán ngaân saùch nhaø nöôùc laø soá cheânh leäch giöõa soá toång thu so vôùi toång soá chi tieâu thöôøng xuyeân cuûa ngaân saùch nhaø nöôùc. Do ñoù noù phuï thuïoâc vaøo caùc yeáu toá sau : + Taêng hay giaûm toång soá thu naân saùch, maø chuû yeáu thoâng qua heä thoáng thueá. + Vieäc baùn hay cho thueâ moät soá taøi saûn thuoäc sôû höõu toaøn daân. + Taêng hay giaûm caùc khoaûn chi tieâu thöôøng xuyeân cuûa ngaân saùch. Nguoàn voán cuûa daân cö : laâu nay nguoàn voán naøy chöa ñöôïc ñaùnh giaù ñuùng möùc, chöa coù phöông thöùc huy ñoäng hôïp lyù ñeå taäp trung. Noù bao goàm : + Tieát kieäm cuûa daân cö töø thu nhaäp trong nöôùc. + Tieát kieäm cuûa caùc ñôn vò saûn xuaát kinh doanh. + Tieát kieäm cuûa caùc chuyeân gia, nhöõng ngöôøi ñi lao ñoäng, hoïc taäp vaø coâng taùc ôû nöôùc ngoaøi coù thu nhaäp ñem veà. + Tieát kieäm cuûa boä phaän daân cö coù thu nhaäp do thaân nhaân töø nöôùc ngoaøi göûi veà Nguoàn voán töø ngoaøi nöôùc : Ñaây laø nguoàn voán raát ña daïng nhö vieän trôï, vay nôï vaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi Vay nôï nöôùc ngoaøi cuûa chính phuû vaø caùc doanh nghieäp thoâng qua caùc toå chöùc tieàn teä, ngaân haøng theá giôùi. Ñaàu tö tröïc tieáp cuûa caùc toå chöùc vaø coâng ty nöôùc ngoaøi goàm ñaàu tö 100%, ñaàu tö töøng phaàn vaø lieân doanh Nguoàn voán nöôùc ta ngaøy caøng taêng töø khi thöïc hieän chính saùch môû cöûa. Kinh teá thò tröôøng ñoøi hoûi phaûi coù thò tröôøng ñaàu tö , phaûi coù söï thoûa thuaän cuûa caùc beân, laáy ích lôïi kinh teá laøm chuaån, baøn baïc thoaû thuaän treân nguyeân taéc töï nguyeän ñoâi beân cuøng coù lôïi. Ñeå coù ñöôïc nhieàu voán thì chuùng ta phaûi taïo döïng ñöôïc söï oån ñònh treân 3 maët sau ñaây: + OÅn ñònh phaùp lyù ( luaät leä)
  35. + OÅn ñònh chính trò xaõ hoäi. + OÅn ñònh kinh teá. Nhöng vaán ñeà quan troïng vaãn laø vieäc söû duïng voán coù hieäu quaû. Xaây döïng ñoäi nguõ caùn boä vaø coâng nhaân : Söï nghieäp coâng nghieäp hoaù laø söï nghieäp cuûa toaøn daân, trong ñoù ñoäi nguõ caùn boä laø cöïc kyø quan troïng. Yeáu toá con ngöôøi laø heát söùc quan troïng. Vì vaäy Ñaûng vaø nhaø nöôùc ta xaùc ñònh giaùo duïc vaø ñaøo taïo laø quoác saùch. Ñaàu tö vaøo con ngöôøi laø ñaàu tö chieàu saâu, trong söï nghieäp coâng nghieäp hoaù con ngöôøi luoân ñoùng vai troø laø nhaân toá trung taâm haøng ñaàu. Höôùng xaây döïng ñoäi nguõ caùn boä laø : Veà cô caáu phaûi ñoàng boä, bao goàm caùn boä khoa hoïc, caùn boä quaûn lyù, caùn boä kinh doanh vaø coâng nhaân kyõ thuaät laønh ngheà Veà quy moâ vaø toác ñoä : phaûi ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu moãi böôùc tieán trieån cuûa quaù trình coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù vaø phaùt trieån cuûa neàn kinh teá. Veà trình ñoä : phaûi hieän ñaïi, gioûi veà chuyeân moân vaø vöõng veà chính trò. Ñi ñoâi vôùi vieäc xaây döïng ñoäi nguõ caàn chuù troïng tôùi vieäc söû duïng, chaêm lo, boài döôõng cho hoï veà moïi maët. Ñieàu tra cô baûn naém vöõng taøi nguyeân vaø tình hình kinh teá xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc. Nghieân cöùu vaø öùng duïng khoa hoïc kyõ thuaät. Phaûi ñaåy maïnh khoa hoïc öùng duïng phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm, ñieàu kieän con ngöôøi vaø ñaát nöôùc Vieät Nam. Phaûi xoaù boû phöông thöùc quaûn lyù haønh chính bao caáp, môû roäng quyeàn chuû ñoäng cuûa cô sôû nghieân cöùu vaø trieån khai. Môû roäng hôïp taùc quoác teá, gaén khoa hoïc coâng ngheä vôùi saûn xuaát vaø caùc muïc tieâu kinh teá. Môû roäng quan heä kinh teá ñoái ngoaïi : Phaûi coù chính saùch ngoaïi giao höõu hieäu ñeå tranh thuû ñöôïc nhieàu voán vaø khoa hoïc coâng ngheä tieân tieán cuûa theá giôùi. Toùm laïi : Ñeå phaùt huy ñöôïc nhöõng ñieàu kieän tieàn ñeà caàn thieát trong quaù trình coâng nghieäp hoaù hieän ñaïi hoaù ñaát nöôùc, phaûi thöïc hieän ñoåi môùi cô cheá quaûn lyù, tích cöïc chuyeån maïnh sang cô cheá haïch toaùn kinh doanh theo quan heä thò tröôõng.
  36. Caâu 19: Phaân Tích Tính Taát Yeáu Khaùch Quan Cuûa Vieäc Phaùt Trieån Kinh Teá Haøng Hoùa Theo Ñònh Höôùng Xaõ Chuû Nghóa ? Quaù trình töø saûn xuaát nhoû ñi leân saûn xuaát lôùn ôû nöôùc ta laø quaù trình chuyeån hoaù neàn kinh teá mang naëng tính chaát töï caáp, töï tuùc thaønh neàn kinh teá haøng hoaù. Kinh teá haøng hoaù khoâng phaûi laø moät hình thaùi kinh teá xaõ hoäi rieâng bieät trong lòch söû , maø kinh teá haøng hoaù laø phöông thöùc phaùt trieån kinh teá chung cuûa loaøi ngöôøi cuûa nhieàu phöông thöùc saûn xuaát laø moät böôùc tieán cuûa lòch söû. Ngaøy nay nhaân loaïi chöa bieát ñeán phöông thöùc kinh teá naøo tieán boä hôn kinh teá haøng hoaù. Baát cöù moät quoác gia naøo muoán phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi ñeàu phaûi phaùt trieån kinh teá haøng hoaù. Kinh teá haøng hoaù coù nhöõng öu theá sau : Xeùt theo naác thang tieán hoaù cuûa lòch söû phaùt trieån caùc phöông thöùc saûn xuaát kinh teá haøng hoaù laø moät hình thöùc phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn xuaát hôn haún saûn xuaát töï caáp, töï caáp. Ñaëc tröng cô baûn cuûa saûn xuaát haøng hoaù laø saûn xuaát ñeå trao ñoåi thoâng qua mua baùn, saûn xuaát cho ngöôøi khaùc cho xaõ hoäi. Lao ñoäng saûn xuaát haøng hoaù mang tính xaõ hoäi cao : Phaân coâng lao ñoäng xaõ hoäi phaùt trieån thoâng qua moái quan heä bình ñaúng giöõa ngöôøi mua vaø ngöôøi baùn. Öu theá cuûa kinh teá haøng hoaù coøn theå hieän ôû choã ñaåy maïnh söï phaân coâng lao ñoäng xaõ hoäi treân cô sôû phaùt huy theá maïnh cuûa töøng ngöôøi, töøng ñôn vò kinh teá, töøng ñòa phöông, töøng quoác gia trong quan heä phaân coâng lao ñoäng quoác teá. Kinh teá haøng hoaù vaø caùc quy luaät vaän ñoäng cuûa noù laøm cho naêng suaát , chaát löôïng vaø hieäu quaû kinh doanh coù yù nghóa soáng coøn ñoái vôùi moïi ngöôøi saûn xuaát kinh doanh. Kinh teá haøng hoaù thuùc ñaåy quan heä hôïp taùc, lieân keát vaø caïnh tranh giöõa caùc ñôn vò kinh teá trong khuoân khoå phaùp luaät buoäc ngöôøi saûn xuaát phaûi tuaân theo söï löïa choïn cuûa ngöôøi tieâu duøng thay cho söï ñieàu chænh baèng meänh leänh haønh chính. ÔÛ nöôùc ta caàn xaùc ñònh neàn kinh teá theo ñònh höôùng XHCN laø neàn kinh teá haøng hoaù, ñieàu ñoù do chính baûn thaân söï vaän ñoäng cuûa neàn kinh teá nöôùc ta quy ñònh.
  37. + Muoán phaù vôõ tính chaát töï caáp, töï tuùc cuûa neàn kinh teá, taát yeáu phaûi phaùt trieån saûn xuaát haøng hoaù ñeå phaùt huy nhöõng öu theá cuûa neàn kinh teá . + Caùc ñieàu kieän chung cho söï toàn taïi vaø phaùt tieån cuûa neàn kinh teá haøng hoaù ñaõ taùc ñoäng maïnh meõ ñeán neàn kinh teá nöôùc ta ñoù laø phaân coâng lao ñoäng xaõ hoäi ngaøy caøng phaùt trieån, môû roäng trong neàn kinh teá. + Phaùt trieån kinh teá haøng hoaù laø con ñöôøng daân chuû ñôøi soáng kinh teá, phaûi giaûi phoùng tieàm naêng phaùt trieån saûn xuaát, naâng cao hieäu quaû kinh teá.
  38. Caâu 20 : Phaân Tích Nhöõng Ñaëc Ñieåm Cuûa Neàn Kinh Teá Haøng Hoùa Theo Ñònh Höôùng Xaõ Chuû Nghóa ? Xu höôùng vaän ñoäng vaø phaùt trieån kinh teá haøng hoaù ôû nöôùc ta gaén lieàn vôùi caùc ñaëc ñieåm sau : Neàn kinh teá nöôùc ta ñang trong quaù trình chuyeån bieán töø neàn kinh teá haøng hoaù keùm phaùt trieån, mang naëng tính töï caáp töï tuùc sang thaønh neàn kinh teá haøng hoaù phaùt trieån töø thaáp ñeán cao. Do neàn kinh teá nöôùc ta coù cô caáu haï taàng vaät chaát vaø haï taàng xaõ hoäi thaáp keùm. Trình ñoä cô sôû vaät chaát vaø coâng ngheä trong caùc doanh nghieäp laïc haäu, khoâng coù khaû naêng caïnh tranh. Haàu nhö khoâng coù ñoäi nguõ nhaø doanh nghieäp coù taàm côõ. Thu nhaäp cuûa ngöôøi laøm coâng aên löông vaø noâng daân thaáp keùm, söùc mua haøng hoaù cuûa xaõ hoäi vaø daân cö thaáp neân nhu caàu taêng chaäm, dung löôïng thò tröôøng trong nöôùc coøn haïn cheá. Caùc bieåu hieän treân moät maët phaûn aùnh trình ñoä thaáp keùm veà dung löôïng cung caàu haøng hoaù vaø khaû naêng caïnh tranh cuûa haøng hoaù treân thò tröôøng. Maët khaùc noù cuõng taïo ra aùp löïc buoäc chuùng ta phaûi vöôït qua thöïc traïng ñoù vaø ñöa neàn kinh teá phaùt trieån caû veà soá löôïng laãn chaát löôïng. Neàn kinh teá haøng hoùa döïa treân cô sôû neàn kinh teá toàn taïi nhieàu thaønh phaàn : Tieáp caän ñaëc ñieåm naøy cuûa kinh teá haøng hoaù theo caùc khía caïnh sau : Neàn kinh teá nhieàu thaønh phaàn vôùi nhieàu hình thöùc sôû höõu khaùc nhau veà tö lieäu saûn xuaát laø cô sôû kinh teá gaén lieàn vôùi söï toàn taïi vaø phaùt trieån kinh teá haøng hoaù. Thöïc traïng kinh teá haøng hoaù ôû nöôùc ta keùm phaùt trieån laø do nhieàu nhaân toá, nhöng nhaân toá gaây haäu quaû naëng neà nhaát laø söï nhaän thöùc khoâng ñuùng daãn ñeán noân noùng xoaù boû nhanh caùc thaønh phaàn kinh teá. Neàn kinh teá nhieàu thaønh phaàn laø nguoàn löïc toång hôïp veà nhieàu maët, coù khaû aêng ñöa neàn kinh teá vöôït khoûi tình traïng thaáp keùm. Neàn kinh teá haøng hoaù chòu taùc ñoäng cuûa söï thay ñoåi cô caáu ngaønh theo höôùng neàn kinh teá dòch vuï phaùt trieån nhanh choùng. Ñaëc ñieåm naøy gaén lieàn vôùi hai khía caïnh sau :
  39. + Noù ñaûm baûo cho moïi ngöôøi, moïi doanh nghieäp duø ôû thaønh phaàn kinh teá naøo cuõng ñeàu ñöôïc töï do kinh doanh theo phaùp luaät, ñöôïc phaùp luaät baûo hoä quyeàn sôû höõu vaø quyeàn thu nhaäp hôïp phaùp. + Caùc chuû theå kinh teá ñeàu ñöôïc hoaït ñoäng theo cô cheá töï chuû, hôïp taùc, caïnh tranh vôùi nhau vaø ñeàu bình ñaúng tröôùc phaùp luaät. Neàn kinh teá haøng hoaù phaùt trieån theo cô caáu kinh teá “môû” giöõa nöôùc ta vôùi caùc nöôùc treân theá giôùi : Söï ra ñôøi neàn kinh teá haøng hoaù tö baûn chuû nghóa ñaõ laøm cho thò tröôøng daân toäc hoaït ñoäng trong söï gaén boù vôùi thò tröôøng theá giôùi. Neàn kinh teá haøng hoaù vôùi cô caáu “môû” ra ñôøi baét nguoàn töø quy luaät phaân boá vaø phaùt trieån khoâng ñeàu veà taøi nguyeân thieân nhieân, söùc lao ñoäng vaø theá maïnh giöõa caùc nöôùc. Neàn kinh teá haøng hoaù theo cô caáu “môû”, thích öùng vôùi chieán löôïc thò tröôøng “höôùng ngoaïi”. Phaùt trieån kinh teá haøng hoaù theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa vôùi vai troø chuû ñaïo cuûa kinh teá nhaø nöôùc vaø söï quaûn lyù kinh teá vó moâ cuûa nhaø nöôùc : Vai troø ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa cuûa kinh teá nhaø nöôùc : Trong cô caáu kinh teá nhieàu thaønh phaàn, kinh teá nhaø nöôùc vôùi baûn chaát voán coù cuûa noù, laïi naém giöõ caùc ngaønh, lónh vöïc then choát vaø troïng yeáu neân trôû thaønh nhaân toá kinh teá baûo ñaûm cho kinh teá haøng hoaù cuûa caùc thaønh phaàn kinh teá khaùc phaùt trieån theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa. Tính hieän thöïc cuûa vai troø ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa cuûa kinh teá nhaø nöôùc chæ ñöôïc khaúng ñònh khi noù phaùt huy ñöôïc söùc maïnh toång hôïp cuûa caùc thaønh phaàn kinh teá khaùc. Vai troø quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc, nhaân toá ñaûm baûo cho ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa cuûa kinh teá haøng hoaù : Söï phaùt trieån kinh teá haøng hoaù beân caïnh maët tích cöïc, ñem laïi söï phaùt trieån löïc löôïng saûn xuaát, taêng tröôûng kinh teá cao cuûa noù, maët khaùc noù khoâng traùnh khoûi nhöõng khuyeát taät nhaát ñònh veà maët xaõ hoäi nhö : phaù saûn, khuûng hoaûng, taøn phaù moâi tröôøng Nhöõng khuyeát taät naøy caàn phaûi coù söï quaûn lyù kinh teá vó moâ cuûa nhaø nöôùc. Neàn kinh teá haøng hoaù giöõa caùc nöôùc , ngoaøi söï khaùc nhau veà trình ñoä phaùt trieån vaø söï phaân phoái lôïi ích kinh teá giöõa caùc taàng lôùp daân cö do kinh teá ñem laïi nhaèm muïc ñích gì? coù lôïi cho ai? Coøn coù söï khaùc nhau khoâng
  40. keùm phaàn quan troïng laø ôû trình ñoä quaûn lyù theo cô cheá thò tröôøng cuûa nhaø nöôùc. Nöôùc ta do chòu aûnh höôûng laâu ngaøy cuaû cô cheá keá hoaïch hoaù taäp trung quan lieâu , bao caáp Neân vai troø quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc ta laø nhaân toá ñaûm baûo cho ñònh höôùng XHCN cuûa kinh teá haøng hoaù.Moät neàn kinh teá haøng hoaù keùm phaùt trieån, mang naëng tính chaát töï cung töï caáp, chuyeån sang moät neàn kinh teá haøng hoaù phaùt trieån töø thaáp ñeán cao ñoøi hoûi nhaø nöôùc phaûi söû duïng coù hieäu quaû caùc coâng cuï phaùp luaät, taøi chính, tieàn teä, tín duïng Maët khaùc phaûi taïo ra moâi tröôøng vaø ñieàu kieän cho saûn xuaát kinh doanh treân cô sôû khai thaùc tieàm naêng cuûa caùc thaønh phaàn kinh teá, thöïc hieän caùc chính saùch xaõ hoäi ñaûm baûo cho söï thoáng nhaát giöõa kinh teá vaø xaõ hoäi.
  41. Caâu 21: Ñieàu Kieän Vaø Phöông Höôùng Ñeå Phaùt Trieån Kinh Teá Haøng Hoùa Ôû Nöôùc Ta ? Ñieàu kieän ñeå phaùt trieån kinh teá haøng hoaù : Ñeå chuyeån sang neàn kinh teá haøng hoaù, ñaát nöôùc ta caàn phaûi coù caùc ñieàu kieän chuû yeáu sau : Nhaø nöôùc caàn phaûi sôùm taïo söï oån ñònh veà chính trò. kinh teá xaõ hoäi. Coù oån ñònh chính trò môùi coù söï oån ñònh vaø phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi. Xaây döïng haï taàng vaät chaát vaø haï taàng xaõ hoäi ñeå khuyeán khích phaùt trieån saûn xuaát kinh doanh. Xaây döïng heä thoáng phaùp luaät nghieâm minh ñuû söùc duy trì cô caáu kinh teá, thích öùng vôùi neàn kinh teá toàn taïi nhieàu thaønh phaàn kinh teá. Taïo ra ñöôïc nhöõng taâm lyù, taäp quaùn coù tính xaõ hoäi phuø hôïp vaø coù lôïi cho söï phaùt trieån kinh teá haøng hoaù. Ñaøo taïo caùc nhaø quaûn lyù vaø nhaø kinh doanh gioûi thích nghi vôùi cô cheá thò tröôøng. Phöông höôùng vaø bieän phaùp maáu choát ñeå phaùt trieån kinh teá haøng hoaù ôû nöôùc ta : + Thöïc hieän nhaát quaùn chính saùch kinh teá nhieàu thaønh phaàn theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa. + Saép xeáp laïi caùc khu vöïc kinh teá quoác doanh theo höôùng : naém ngaønh, khaâu, maët haøng then choát, chuyeån haún sang haïch toaùn kinh doanh, töï chuû veà moïi maët: ñuû söùc ñöùng vöõng trong caïnh tranh, kinh doanh coù hieäu quaû. + Söû duïng roäng raõi caùc hình thöùc kinh teá Tö naûn nhaø nöôùc, nhaèm lôïi duïng söùc maïnh söùc maïnh hoãn hôïp giöõa tö baûn trong nöôùc, ngoaøi nöôùc vaø cuûa nhaø nöôùc veà maët voán, coâng ngheä vaø taøi naêng quaûn lyù ñeå phaùt trieån kinh teá haøng hoaù ôû nöôùc ta. + Ñaåy maïnh phaân coâng lao ñoäng vaø hôïp taùc lao ñoäng theo höôùng : chuyeân moân hoaù vôùi ña daïng hoaù saûn xuaát kinh doanh. + Ñaåy maïnh söï nghieäp nghieân cöùu khoa hoïc vaø öùng duïng caùc thaønh töïu khoa hoïc vaø coâng ngheä, nhaèm muïc ñích taïo ñieàu kieän ñaåy nhanh kinh teá haøng hoaù ôû nöôùc ta phaùt trieån theo chieàu roäng laãn chieàu saâu. + Xaây döïng vaø phaùt trieån thò tröôøng höôùng ngoaïi treân cô sôû döïa vaøo thò tröôøng trong nöôùc, taïo nhöõng maët haøng muõi nhoïn vaø laø theá maïnh cuûa ta ñeå coù khaû naêng caïnh tranh treân thò tröôøng quoác teá.
  42. + Thöïc hieän chính saùch ñoái ngoaïi coù lôïi cho söï phaùt trieån kinh teá haøng hoaù baèng caùch môû roäng quan heä theo höôùng ña daïng hoaù veà hình thöùc, ña daïng hoaù veà nguoàn. Treân cô sôû nguyeân taéc hai beân cuøng coù lôïi, khoâng can thieäp vaøo noäi boä cuûa nhau, khoâng phaân bieät cheá ñoä chính trò xaõ hoäi. Vieäc xaây döïng vaø phaùt trieån kinh teá haøng hoaù ôû nöôùc ta laø quaù trình vöøa coù tính caáp baùch tröôùc maét, vöøa cô baûn laâu daøi, quaù trình naøy coù nhöõng khoù khaên vaø thuaän lôïi nhaát ñònh. Song chuùng ta caàn phaûi cöông quyeát ñoåi môùi theo höôùng coù lôïi cho söï phaùt trieån kinh teá haøng hoaù.
  43. Caâu 22: Phaân Tích Lôïi Ích Kinh Teá, Heä Thoáng Lôïi Ích Kinh Teá ? Baûn chaát vaø tính ña daïng cuûa heä thoáng lôïi ích kinh teá : Lôïi ích kinh teá laø phaïm truø kinh teá khaùch quan , laø hình thöùc bieåu hieän cuûa quan heä saûn xuaát, noù phaûn aùnh trong yù thöùc con ngöôøi thaønh ñoäng cô thuùc ñaåy hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh nhaèm thoûa maõn moät caùch toát nhaát nhu caàu vaät chaát cuûa chuû theå tham gia vaøo quaù trình saûn xuaát kinh doanh. Trong thôøi kyø quaù ñoä, lôïi ích kinh teá laø moät heä thoáng lôïi ích phöùc taïp ña daïng bao goàm nhieàu phaân heä lôïi ích kinh teá khaùc nhau coù lieân quan vôùi nhau caáu thaønh. Töø goùc ñoä 4 khaâu cuûa quaù trình saûn xuaát, coù heä thoáng lôïi ích giöõa caùc khaâu : saûn xuaát – phaân phoái – löu thoâng – tieâu duøng. Heä thoáng lôïi ích giöõa xaõ hoäi, taäp theå vaø ngöôøi lao ñoäng.Ba lôïi ích naøy coù moái quan heä bieän chöùng vôùi nhau, trong ñoù lôïi ích cuûa ngöôøi lao ñoäng laø ñoäng löïc tröïc tieáp. Vai troø cuûa lôïi ích kinh teá : Lôïi ích kinh teá giöõ vai troø “ñoäng löïc kinh teá” thuùc ñaåy con ngöôøi vaø caùc chuû theå kinh teá vì lôïi ích kinh teá maø quan taâm ñeán eát quaû saûn xuaát. Vai troø cuûa ñoäng löïc lôïi ích kinh teá theå hieän qua boán maéc xích trung gian giöõa baûn chaát cuûa caùc quan heä kinh teá vaø lôïi ích kinh teá : + Caùc quy luaät kinh teá vôùi tö caùch laø baûn chaát cuûa quan heä saûn xuaát. + Nhu caàu kinh teá laïi bò quyeát ñònh bôûi phöông thöùc saûn xuaát maø tröïc tieáp laø quan heä saûn xuaát. + Lôïi ích kinh teá baét nguoàn tröïc tieáp töø nhu caàu kinh teá. + Hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi ñöôïc kích thích bôûi lôïi ích kinh teá. Trong caùc heä thoáng lôïi ích kinh teá, nhaát laø lôïi ích kinh teá giöõa caùc thaønh phaàn kinh teá, coù söï maâu thuaãn chöù khoâng phaûi chæ hoaøn toaøn thoáng nhaát, do vaäy lôïi ích kinh teá chæ trôû thaønh ñoäng löïc kinh teá khi caùc lôïi ích ñöôïc keát hôïp moät caùch haøi hoaø, hay ñöôïc nhaát trí. Nöôùc ta vôùi neàn kinh teá nhieàu thaønh phaàn vaø vôùi cô caáu kinh teá môû cöûa, neân trong chính saùch ñoái noäi vaø ñoái ngoaïi phaûi raát coi troïng vieäc keát hôïp haøi hoaø caùc lôïi ích giöõa caùc thaønh phaàn kinh teá, giöõa lôïi ích daân toäc vaø lôïi ích quoác teá vôùi nhau.
  44. Caâu 23: Nhöõng Öu Ñieåm Vaø Nhöôïc Ñieåm Cuûa Neàn Kinh Teá Thò Tröôøng 1.khaùi nieäm veà kinh teá thò tröôøng Laø moâ hình toå chöùc hoaït ñoäng kinh teá maø ôû ñoù cung caàu vaø giaù caû laø löïc löôïng chuû yeáu ñieàu tieát taát caû quan heä kinh teá. Hay noùi khaùc laø loaïi hình toå chöùc hoaït ñoäng kinh teá maø ôû ñoù taát caû caùc hoaït ñoäng kinh teá ñeàu phaûi ñöôïc giaûi quyeát thoâng qua thò tröôøng (tieâu duøng, löu thoâng) 2.öu ñieåm Khuyeán kích löïc löôïng saûn xuaát phaùt trieån nhanh choùng Qui luaät giaù trò taùc ñoäng Qui luaät caïnh tranh taùc ñoäng Neàn kinh teá thò tröôøng luoân khuyeán khích chuyeân moân hoùa lao ñoäng ( do kinh teá thò tröôøng giuùp khuyeán khích baét buoäc ñoøi hoûi ngöôøi lao ñoäng thöôøng xuyeân quan taâm naâng cao naêng löïc lao ñoäng cuûa chính mình ñoàng thôøi reøn luyeän ngöôøi lao ñoäng coù yù thöùc lao ñoäng caù nhaân) Khuyeán khích söï saùng taïo vaø ñeà cao vai troø caù nhaân trong neàn kinh teá thò tröôøng Cho pheùp thoûa maõn 1 caùch toái öu trong neàn kinh teá thò tröôøng Thoûa maõn nhu caàu coù khaû naêng thanh toaùn Caùc yeáu toá ñaàu vaøo vaø ñaàu ra ñeàu coù giaù caû neân ñöôïc löïa choïn tieâu duøng trong saûn xuaát Caùc nhaân toá saûn xuaát ñöôïc mua baùn san nhöôïng thöøa keá moät caùch töï do neân coù cô hoäi di chuyeån ñeán tay ngöôøi söû duïng moät caùch coù hieäu quaû Taïo ra moâi tröôøng thuaän lôïi ñeå thoûa maõn nhu caàu coâng chuùng 1 caùch raát cô ñoäng 3.nhöôïc ñieåm . Söï phaân hoùa giaøu ngheøo . Qui luaät giaù trò . Qui luaät caïnh tranh . Tình traïng giöõ bí maät do taùc ñoäng cuûa qui luaät caïnh tranh . Khuyeán khích caïnh tranh khoâng laønh maïnh (do chaïy theo lôïi nhuaän neân coù nhieàu kieåu caùch caïnh tranh laøm baêng hoaïi caùc quan heä nhaân vaên toát ñeïp) . Neàn kinh teá thò tröôøng taïo ra 1 söï laõng phí . Khuûng hoaûng kinh teá ñònh kyø
  45. . Khai thaùc taøi nguyeân coù choïn loïc . Tình traïng oâ nhieãm moâi tröôøng do khoâng ñöôïc xöû lyù taïi töøng doanh nghieäp (do chaïy theo lôïi nhuaän neân khu vöïc kinh teá tö nhaân ít quan taâm ñaàu tö vaøo lónh vöïc saûn xuaát haøng hoùa coâng coäng vì lónh vöïc naøy coù nhieàu ruûi ro cao, do ñoù ít nhieàu gaây aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån kinh teá) . Kinh teá thò tröôøng ñi lieàn vôùi thaát nghieäp Phaân tích: Haøng hoùa vaø dòch vuï saûn xuaát chæ ñöôïc xaõ hoäi coâng nhaän khi thoâng quan thò tröôøng. Thò tröôøng laø nôi coâng nhaän giaù trò xaõ hoäi cuûa haøng hoùa, töùc laø nôi thöøa nhaän giaù trò vaø giaù trò söû duïng cuûa haøng hoùa Maët khaùc khi saûn phaåm tieâu thuïñöôïc, nghóa laø coâng duïng cuûa noù ñöôïc xaõ hoäi thöøa nhaän vaø chi phí saûn xuaát ra haøng hoùa cuõng ñöôïc thöøa nhaän, cuøng luùc ñoù giaù trò haøng hoùa ñöôïc thöïc hieän. Ngöôïc laõi, neáu haøng hoùa khoâng baùn ñöôïc coù theå laø do keùm chaát löôïng, qui caùch, maãu maõ khoâng hôïp lyù, cung lôùn hôn caàu hay chi phí saûn xuaát ra noù lôùn hôn möùc trung bình cuûa xaõ hoäi-töø ñoù xaõ hoäi khoâng thöøa nhaän Töø ñoù ñoøi hoûi ngöôøi saûn xuaát phaûi quan taâm ñeán nhu caàu, thò hieáu cuûa ngöôøi tieâu duøng, caûi tieán chaát löôïng hình thöùc saûn phaåm nhaèm daønh öu theá trong caïnh tranh vaø toàn taïi trong kinh teá thò tröôøng Caâu 24: Chaát Vaø Löôïng Cuûa Giaù Trò Haøng Hoùa 1.khaùi nieäm haøng hoùa: Laø vaät phaåm coù theå thoûa maõn nhu caàu naøo ñoù cuûa con ngöôøi ñi vaøo tieâu duøng thoâng qua trao ñoåi buoân baùn 2.chaát vaø löôïng: Haøng hoùa coù 2 thuoäc tính: giaù trò söû duïng vaø giaù trò (giaù trò trao ñoåi) . Giaù trò söû duïng : laø coâng duïng cuûa phaåm vaät coù theå thoûa maõn nhu caàu cuûa con ngöôøi Nhu caàu trong lónh vöïc saûn xuaát Nhu caàu tinh thaàn Saûn phaåm tinh thaàn
  46. Giaù trò söû duïng mang tính xaõ hoäi cao: taïo ra noù ñeå thoûa maõn nhu caàu ngöôøi khaùc vaø chính nhu caàu cuûa xaõ hoäi laø caên cöù ñeå ngöôøi saûn xuaát xaùc ñònh giaù trò söû duïng cuûa saûn phaåm . Giaù trò: laø hao phí lao ñoäng cuûa ngöôøi saûn xuaát keát tinh trong haøng hoùa Giaù trò trao ñoåi laø tæ leä trao ñoåi laãn nhau trong giaù trò söû duïng khaùc nhau Giaù trò trao ñoåi naøy coù khuynh höôùng oån ñònh Ví duï: 2 con cöøu = 1 boä cung teân. Cöøu vaø cung teân khaùc nhau veà giaù trò söû duïng, hình thaùi vaät chaát, soá löôïng saûn phaåm ñem trao ñoåi. Cöøu vaø cung teân coù ñieåm gioáng nhau: laø hao phí lao ñoäng ñeå saûn xuaát 2 con cöøu = hao phí lao ñoäng khi cheá taïo ra boä cung teân. Ñaây chính laø ñieåm chung trong quan heä trao ñoåi maø caùc nhaø kinh teá goïi laø giaù trò cuûa haøng hoùa Nhö vaäy, giaù trò laø cô sôû cuûa giaù trò trao ñoåi coøn giaù trò trao ñoåi laø hình thöùc bieåu hieän cuûa giaù trò Giaù trò haøng hoùa: laø lao ñoäng xaõ hoäi hao phí cuûa ngöôøi saûn xuaát haøng hoùa keát tinh trong saûn phaåm Hao phí lao ñoäng caù bieät laø hao phí lao ñoäng cuûa töøng ngöôøi saûn xuaát hay hao phí lao ñoäng cuûa ñôn vò saûn xuaát cuï theå taïo ra giaù trò caù bieät Hao phí lao ñoäng xaõ hoäi caàn thieát laø hao phí lao ñoäng ôû möùc ñoä trung bình cuûa xaõ hoäi taïo ra giaù trò thò tröôøng Giaù trò cuûa haøng hoùa ñöôïc xeùt veà chaát, noù ñöôïc quyeát ñònh bôûi lao ñoäng. Coøn lao ñoäng thì ñöôïc ño baèng thôøi gian lao ñoäng, thôøi gian lao ñoäng hao phí caøng nhieàu thì giaù trò haøng hoùa caøng lôùn nhöng treân thöïc teá laïi khaùc: phaûi chaêng hao phí caøng nhieàu thì giaù trò caøng lôùn? Ñeå giaûi thích löôïng giaù trò ñöôïc quyeát ñònh bôûi caùi gì? Muoán nhö vaäy phaûi phaân bieät thôøi gian lao ñoäng caù bieät vaø thôøi gian lao ñoäng xaõ hoäi caàn thieát Treân thò tröôøng khoâng theå döïa vaøo giaù trò caù bieät cuûa haøng hoùa ñeå trao ñoåi maø phaûi döïa vaøo giaù trò xaõ hoäi cuûa haøng hoùa. Nhö vaäy khoâng phaûi thôøi gian lao ñoäng caù bieät maø laø thôøi gian lao ñoäng xaõ hoäi caàn thieát quyeát ñònh löôïng giaù trò cuûa haøng hoùa Löôïng giaù trò: Neáu chaát cuûa giaù trò laø lao ñoäng hao phí thì löôïng cuûa giaù trò laø soá löôïng lao ñoäng hoa phí nhöng ôû ñaây phaûi hieåu löôïng giaù trò ñöôïc xaùc ñònh baèng soá löôïng lao ñoäng hao phí ôû möùc ñoä trung bình cuûa xaõ hoäi Trong kinh teá hoïc, ngöôøi ta goïi soá löôïng lao ñoäng hao phí ôû möùc ñoä trung bình cuûa xaõ hoäi laø thôøi gian lao ñoäng xaõ hoäi caàn thieát vôùi noäi dung ñoù laø
  47. thôøi gian caàn thieát trung bình ñeå saûn xuaát ra moät ñôn vò haøng hoùa naøo ñoù trong ñieàu kieän bình thöôøng cuûa xaõ hoäi Trong thöïc teá, khi ñaët quan heä cung caàu thì thôøi gian lao ñoäng caàn thieát ñöôïc xaùc ñònh vôùi hao phí lao ñoäng caù bieät cuûa ñaïi boä phaän haøng hoùa treân thò tröôøng Toùm laïi, löôïng giaù trò cuûa haøng hoùa 1 maët ñöôïc hieåu laø hao phí lao ñoäng ôû möùc ñoä trung bình cuûa xaõ hoäi. Nhöng maët khaùc khi gaén vaøo quan heä cung caàu thì noù ñöôïc xaùc ñònh bôøi hao phí lao ñoäng caù bieät cuûa ngöôøi naøo ñoù, cuûa ñaïi boä phaän haøng hoùa treân thò tröôøng. Noùi caùch khaùc ñoù laø giaù trò xaõ hoäi cuûa haøng hoùa Nhaân toá aûnh höôûng ñeán löôïng giaù trò: Naêng suaát lao ñoäng xaõ hoäi: laø hieäu quaû coù ích cuûa lao ñoäng cuï theå. Ñöôïc ño baèng coâng thöùc: saûn löôïng sp ? 1 ñôn vò t/gian T/gian lao ñoäng ? 1 ñôn vò sphaåm Naêng suaát lao ñoäng ñöôïc ño baèng soá löôïng saûn phaåm taïo ra trogn moät ñôn vò thôøi gian hay löôïng thôøi gian hao phí ñeå laøm ra moät ñôn vò saûn phaåm. Naêng suaát lao ñoäng coù theå taêng tuøy thuoäc vaøo caùc nhaân toá: trình ñoä phaùt trieån kyõ thuaät, trình ñoä hoaøn thieän coâng ngheä saûn xuaát, caùc phöông phaùp toå chöùc saûn xuaát vaø lao ñoäng, trình ñoä tay ngheà cuûa ngöôøi saûn xuaát, cuõng nhö caùc ñieàu kieän töï nhieân khaùc Bôûi vaäy, löôïng giaù trò cuûa haøng hoùa tyû leä nghòch vôùi söùc saûn xuaát cuûa ngöôøi lao ñoäng nghóa laø naêng suaát lao ñoäng caøng cao thì giaù trò cuûa moät ñôn vò haøng hoùa caøng giaûm Caàn phaân bieät naêng suaát lao ñoäng vôùi cöôøng ñoä lao ñoäng (möùc lao ñoäng caêng thaúng cuûa lao ñoäng). Giöõa naêng suaát lao ñoäng vôùi cöôøng ñoä lao ñoäng coù söï gioáng nhau laø khi thay ñoåi naêng suaát lao ñoäng hay cöôøng ñoä lao ñoäng thì khoái löôïng saûn phaåm laøm ra trong moät ñôn vò thôøi gian seõ taêng hay giaûm töông öùng. Nhöng khi taêng cöôøng ñoä lao ñoäng thì löôïng lao ñoäng hao phí trong moät ñôn vò thôøi gian seõ taêng leân. Bôûi vaäy taêng cöôøng ñoä lao ñoäng seõ daãn ñeán giaù trò haøng hoùa khoâng ñoåi
  48. Caâu 25: Chöùc Naêng Cuûa Tieàn Teä Tieàn teä laø thöïc theå xaõ hoäi cuûa haøng hoùa, tieàn teä gaén lieàn vôùi haøng hoùa. Moãi böôùc vaän ñoäng cuûa haøng hoùa laø böôùc vaän ñoäng cuûa tieàn teä. Trong ñieàu kieän neàn kinh teá haøng hoùa phaùt trieån, tieàn teä coù naêm chöùc naêng gaén lieàn vôùi söï vaän ñoäng cuûa haøng hoùa Laøm thöôùc ño giaù trò:Sôû dó tieàn teä laøm ñöôïc chöùc naêng thöôùc ño giaù trò caùc haøng hoùa, moät maët vì baûn thaân tieàn teä cuõng laø haøng hoùa, cuõng coù moät ñaëc tröng chung nhaát, laø saûn phaåm cuûa lao ñoäng. Maët khaùc xaõ hoäi khoâng theå duøng thöôùc ño tröïc tieáp thôøi gian lao ñoäng caàn thieát neân phaûi duøng thöôùc ño giaùn tieáp Giaù trò cuûa caùc haøng hoùa ñöôïc bieåu hieän baèng tieàn goïi laø giaù caû. Ñeå tieàn teä coù theå laøm ñöôïc chöùc naêng thöôùc ño giaù trò, caàn phaûi qui ñònh moät ñôn vò tieàn teä nhaát ñònh laøm tieâu chuaån ño löôøng giaù caû haøng hoùa, nghóa laø ño löôøng baûn thaân tieàn teä goïi laø tieâu chuaån giaù caû. Noù laø moät chöùc naêng thuaàn tuùy kyõ thuaät bieåu hieän quan heä soá löôïng vaøng naøy vôùi soá löôïng vaøng khaùc Hoïc theâm phaàn cuûa em cheùp trong taäp, nhôù phaàn ví duï trong taäp Laøm phöông tieän löu thoâng: ñaây laø chöùc naêng quan troïng nhaát cuûa tieàn teä Khi thöïc hieän chöùc naêng phöông tieän löu thoâng thì tieàn teä laø ngöôøi trung gian trong trao ñoåi haøng hoùa. Vieäc baùn vaø mua taïo thaønh moät chænh theå thoáng nhaát vaø traûi qua hai söï bieán ñoåi h-t vaø t-h xoù nghóa laø baùn vaø mua ñaây laø söï vaän ñoäng löu thoâng haøng hoùa. Trong quaù trình löu thoâng haøng hoùa thì tieàn chuyeån ñoåi töø ngöôøi naøy sang ngöôøi khaùc Phöông tieän tích luõy, caát tröõ:Tích luõy ñöôïc tieán haønh khi ngöôøi ta baùn haøng hoùa laáy tieàn göûi laïi maø khoâng mua haøng nöõa, laøm chöùc naêng tích luõy, tieàn ôû ñaây laø tieàn vaøng.Tieàn phaûi ñuû giaù trò.Tieàn giaáy phaûi ñaûm baûo söùc mua nhaèm phaûi duy trì tieàn löu thoâng, noù töông öùng khoái löôïng haøng caàn löu thoâng do saûn xuaát taïo ra Phöông tieän thanh toaùn:Töø tích luõy ñaõ naûy sinh tröôøng hôïp baùn haøng hoùa maø chöa mua hoaëc chöa baùn ñöôïc haøng thì ngöôøi ta laïi muoán mua vaø phaûi mua chòu sau moät thôøi gian môùi thanh toaùn cho ngöôøi baùn vaø tieàn trôû thaønh phöông tieän thanh toaùn. Chi traû tieàn chòu, Tieàn löông cho coâng nhaân, Vieäc ñoùng thueá cho nhaø nöôùc Coù taùc ñoäng 2 maët:
  49. Tích cöïc: Phaûi coù söï phaùt trieån cuûa ngaân haøng laøm giaûm nhu caàu tieàn maët trong neàn kinh teá, laøm giaûm phí in tieàn. In tieàn cho caùc maët: Haøng hoùa taêng,Raùch,Caát,Thieân tai.Giaûm ñöôïc chi phí löu thoâng tieàn maët vaän chuyeån, phí baûo veä tieàn . Tieâu cöïc:Taïo söï phuï thuoäc laãn nhau coù theå gaây ra khuûng hoaûng daây chuyeàn kinh teá Phöông tieän giao dòch quoác teá: Khi ra khoûi phaïm vi löu thoâng cuûa moät quoác gia tieàn teä thöôøng truùt boû hình thöùc daân toäc cuûa noù deå trôû laïi hình thaùi ban ñaàu laø “vaøng” noù laïi ñöôïc duøng trong thanh toaùn quoác teá. (giaù trò hieän nay cuûa ñoàng ñoâ la myõ trong thanh toaùn quoác teá: maïnh). Trong chöùc naêng naøy tieàn seõ thöc hieän 4 chöùc naêng neâu ôû treân trong phaïm vi toøan boä laõnh vöïc quoác teá Caâu 26: Coâng Thöc Chung Cuûa Tö Baûn Tieàn teä laø saûn vaät cuoái cuøng cuûa löu thoâng haøng hoùa. Nhöng noù cuõng laø hình thöùc xuaát hieän ñaàu tieân cuûa tö baûn. Baûn thaân tieàn khoâng phaûi laø tö baûn. Noù chæ trôû thaønh tö baûn trong nhöõng ñieàu kieän nhaát ñònh. Neáu tieàn vaät ñoäng theo coâng thöùc h-t-h (1) (coâng thöùc löu thoâng haøng hoùa ñôn giaûn). Ôû ñaây tieàn phuïc vuï trao ñoåi haøng hoùa vaø tröïc tieáp thöïc hieän chöùc naêng laøm phöông tieän löu thoâng7 Muïc ñích: Laø giaù trò söû duïng nhaèm ñeå thoûa maõn tieâu duøng Theo nguyeân taéc ngang giaù thöù 8 yeáu toá cuûa coâng thöùc treân laø baèng nhau Sau khi chaám döùt quaù trình löu thoâng thì ñeán quaù trình tieâu duøng Löu thoâng chæ ñöôïc laëp laïi khi naøo maø chuû theå coù quyeàn sôû höõu Khi tieàn vaän ñoäng theo coâng thöùc t-h-t (2) tieàn teä neùm vaøo löu thoâng, thöïc hieän quaù trình mua haøng veà vaø baùn haøng ñi ñeå thu laïi löôïng tieàn lôùn hôn ban ñaàu- luùc naøy noù phaûn aùnh laïi söï vaän ñoäng cuûa tö baûn. Ñaây cuõng laø coâng thöùc chung cuûa tö baûn. Moïi loaïi tö baûn ñeàu coù theå bieåu hieän quaù trình vaän ñoäng cuûa mình theo coâng thöùc naøy. Muoán nhaän bieát ñöôïc nhöõng ñieàu kieän chuyeån hoùa cuûa tieàn thaønh tö baûn, ta phaûi nghieân cöùu coâng thöùc chung cuûa tö baûn trong moái quan heä so saùnh vôùi coâng thöùc löu thoâng haøng hoùa ñôn giaûn So saùnh hai hình thöùc vaän ñoäng cuûa tieàn qua hai coâng thöùc (1) vaø (2). Coâng thöùc (1) h-t-h ñöôïc baét ñaàu baèng haønh vi baùn, keát thuùc baèng haønh vi
  50. mua, ñieåm baét ñaàu vaø ñieåm keát thuùc ñeàu laø haøng hoùa, muïc ñích vaän ñoäng cuûa coâng thöùc naøy laø giaù trò söû duïng vaø tieàn teä ñoùng vai troø laøm moâi giôùi cuûa trao ñoåi haøng hoùa. Coâng thöùc (2) t-h-t baét ñaàu baèng haønh vi mua, keát thuùc baèng haønh vi baøn, ñieåm baét ñaàu vaø ñieåm keát thuùc ñeàu baèng tieàn. Haøng hoùa chæ ñoùng vai troø laøm moâi giôùi trong trao ñoåi. Trong söï vaän ñoäng naøy tieàn chi ra nhöng khoâng maát ñi- maø noù laø tieàn taïm öùng ra ñeå roài thu veà vôùi soá löôïng tieàn lôùn hôn T’ >t ? t’= t + t Soá tieàn lôùn hôn naøy goïi laø giaù trò thaëng dö (m). Muïc ñích cuûa söï vaän ñoäng trong coâng thöùc t-h-t’ laø giaù trò (baûn thaân tieàn) vaø giaù trò thaëng dö. Soá tieàn t öùng ra ban ñaàu goïi laø tö baûn. Nhö vaäy tieàn teä bieán thaønh tö baûn khi ñöôïc duøng ñeå mang laïi giaù trò thaëng dö cho nhaø tö baûn Maâu thuaãn cuûa coâng thöùc chung Coâng thöùc t-h-t’ coù söï maâu thuaãn vôùi lyù luaän giaù trò lao ñoäng cuûa mac. Trong lyù luaän naøy, maùc ñaõ khaúng ñònh chæ coù lao ñoäng môùi taïo ra giaù trò haøng hoùa Thöïc ra, quaù trình löu thoâng chæ laøm thay ñoåi hình thaùi giaù trò, chuyeån haøng thaønh tieàn. Quaù trình naøy khoâng heà taïo ra moät phaàn töû giaù trò naøo. Baûn chaát cuûa löu thoâng vaø trao ñoåi haøng hoùa laø nhaèm thoûa maõn nhu caàu tieâu duøng cuûa con ngöôøi. Song thöïc teá qua coâng thöùc t-h-t’, nhaø tö baûn tung tieàn vaøo löu thoâng roài ruùt khoûi löu thoâng vôùi moät soá tieàn lôùn hôn. Hình nhö löu thoâng cuõng taïo ra giaù trò vaø coù söï gia taêng cuûa tieàn Tieàn naèm trong keùt thì chaúng bao giôø taêng leân caû, chæ khi naøo noù thoaùt ra vaø nhaûy vaøo löu thoâng thì tieàn môùi gia taêng. Trong löu thoâng nhöõng ngöôøi trao ñoåi chæ ñöôïc lôïi veà phöông dieän giaù trò söû duïng. Hoï hoaøn toaøn khoâng coù lôïi gì veà giaù trò Ngay caû trong tröôøng hôïp trao ñoåi khoâng ngang giaù (mua reû baùn ñaét) cuõng khoâng theå laøm taêng giaù trò. Giaû söû xaõ hoäi cho pheùp baùn cao hôn giaù trò, khi anh laø ngöôøi baùn anh seõ lôøi, nhöng laø ngöôøi mua anh seõ loã. Kinh teá haøng hoùa, ngöôøi baùn ñoàng thôøi laø ngöôøi mua vaø toång giaù trò seõ khoâng thay ñoåi. Hoaëc trong tröôøng hôïp baùn thaáp hôn giaù trò cuõng nhö theá. Giaù trò haøng hoùa khoâng lôùn hôn.
  51. Laïi giaû söû coù nhöõng ngöôøi chuyeân mua reû vaø baùn ñaét, ñöôïc laõi cao. Ôû ñaây laõi maø anh ta thu ñöôïc laø do anh ta moùc tuùi cuûa ngöôøi khaùc, giaù trò maø anh ta coù thì ngöôøi khaùc maát. Töø ñoù, ta coù theå keát luaän raèng: löu thoâng khoâng heà taïo ra giaù trò, maëc duø trao ñoåi ngang giaù hay khoâng ngang giaù. Nhö vaäy, maâu thuaãn cuûa coâng thöùc chung tö baûn bieåu hieän ôû choã: giaù trò thaëng dö vöøa ñöôïc taïo ra trong löu thoâng vöøa khoâng ñöôïc taïo ra trong löu thoâng Trong quaù trình löu thoâng, tieàn (t) khoâng lôùn hôn veà maët giaù trò noù chæ ñoùng vai troø vaät ngang giaù, ngay caû khi naèm ngoaøi löu thoâng thì tieàn naèm im khoâng vaän ñoäng. Nhaân toá thöù hai trong coâng thöùc chung cuûa tö baûn laø haøng hoùa (h). Neáu h laø haøng hoùa thoâng thöôøng thì khi tieâu duøng cho caù nhaân hay cho saûn xuaát ñeàu maát ñi hoaëc chuyeån daàn giaù trò cuûa noù sang saûn phaåm môùi. Cho neân nhaân toá h ôû ñaây phaûi mang tính ñaëc bieät. Nhaø tö baûn ñaõ tìm thaáy treân thò tröôøng nhaân toá h (haøng hoùa) ñaëc bieät maøy ñoù laø haøng hoùa söùc lao ñoäng. Nhôø thöù haøng hoùa naøy maâu Caâu 27: Haøng Hoùa Söùc Lao Ñoäng Söùc lao ñoäng: laø khaû naêng lao ñoäng cuûa con ngöôøi hay laø toaøn boä hao phí veà naêng löïc, veà trí tueä, cô baép maø con ngöôøi söû duïng trong lao ñoäng Nhöng khoâng phaûi trong baát kyø ñieàu kieän naøo söùc lao ñoäng cuõng laø haøng hoùa. Noù chæ trôû thaønh haøng hoùa trong nhöõng ñieàu kieän lòch söû nhaát ñònh sau: Con ngöôøi lao ñoäng phaûi laø con ngöôøi töï do, töï do veà thaân theå, coù quyeàn töï do söû duïng söùc lao ñoäng cuûa mình nhö moät haøng hoùa vaø chæ baùn haøng hoùa ñoù trong moät thôøi gian nhaát ñònh Ngöôøi lao ñoäng phaûi laø ngöôøi bò töôùc ñoaït caùc tö lieäu saûn xuaát, hay coù tö lieäu saûn xuaát (voán) nhöng nhöôøng quyeàn söû duïng cho ngöôøi khaùc, vaø chaáp nhaän quan heä lao ñoäng laøm thueâ thì khi ñoù söùc lao ñoäng vaãn trôû thaønh haøng hoùa Cuõng gioáng nhö caùc haøng hoùa khaùc haøng hoùa söùc lao ñoäng cuõng coù hai thuoäc tính laø giaù trò vaø giaù trò söû duïng Giaù trò haøng hoùa söùc lao ñoäng cuõng ñöôïc xaùc ñònh bôûi thôøi gian lao ñoäng xaõ hoäi taát yeáu ñeå saûn xuaát ra baûn thaân noù. Nhöng söùc lao ñoäng chæ toàn taïi nhö moät naêng löïc trong cô theå soáng cuûa con ngöôøi. Do ñoù, vieäc saûn xuaát ra söùc lao ñoäng coù nghóa laø duy trì cuoäc soáng cuûa baûn thaân ngöôøi lao
  52. ñoäng. Muoán duy trì cuoäc soáng cuûa mình, ngöôøi lao ñoäng caàn phaûi ñöôïc thoûa maõn nhöõng nhu caàu veà aên ôû, hoïc haønh Giaù trò cuûa söùc lao ñoäng laø giaù trò cuûa toaøn boä nhöõng tö lieäu sinh hoaït caàn thieát ñeå duy trì cuoäc soáng cuûa baûn thaân ngöôøi lao ñoäng vaø gia ñình anh ta caû veà maët vaät chaát laãn tinh thaàn. Caùc yeáu toá hôïp thaønh cuûa giaù trò haøng hoùa söùc lao ñoäng phuï thuoäc vaøo caùc ñieàu kieän cuï theå cuûa töøng nöôùc: taäp quaùn, trình ñoä vaên minh, nguoàn goác vaø hoaøn caûnh ra ñôøi cuûa giai caáp coâng nhaân. Giaù trò haøng hoùa söùc lao ñoäng ñöôïc bieåu hieän baèng tieàn goïi laø giaù caû haøng hoùa söùc lao ñoäng. Noù chính laøtieàn löông döôùi cntb Giaù trò söû duïng cuûa haøng hoùa söùc lao ñoäng cuõng nhaèm thoûa maõn nhu caàu nhaát ñònh cuûa ngöôøi mua. Nhaø tö baûn mua loaïi haøng hoùa naøy bôûi vì khi söû duïng noù thoâng qua quaù trình lao ñoäng, noù coù theå taïo ra moät löôïng giaù trò môùi lôùn hôn ñeå thay theá cho löôïng giaù trò cuûa baûn thaân noù. Ñaây laø giaù trò söû duïng ñaëc bieät cuûa haøng hoùa söùc lao ñoäng, nhôø noù maø nhaø tö baûn thu ñöôïc giaù trò thaëng dö vaø laø chìa khoùa ñeå giaûi quyeát maâu thuaãn coâng thöùc chung tö baûn laøm cô sôû ñeå tieàn teä chuyeån thaønh tö baûn Haøng hoùa söùc lao ñoäng laø moät phaïm truø kinh teá boäc loä roõ neùt döôùi cntb vaø laø ñieàu kieän chuyeån hoùa tieàn teä thaønh tö baûn. Tuy nhieân noù khoâng phaûi laø caùi quyeát ñònh ñeå coù hay khoâng coù boùc loät. Vì vieäc quyeát ñònh laø ôû choã giaù trò thaëng dö taïo ra ñöôïc phaân phoái nhö theá naøo? Caâu 28: Hai Phöông Phaùp Saûn Xuaát Ra Thaëng Dö Ñeå thu ñöôïc giaù trò thaëng dö, coù nhieàu bieän phaùp vaø hình thöùc. Maùc khaùi quaùt laïi coù hai phöông phaùp chuû yeáu laø phöông phaùp saûn xuaát giaù trò thaëng dö tuyeät ñoái vaø phöông phaùp saûn xuaát giaù trò thaëng dö töông ñoái.Giaù trò thaëng dö tuyeät ñoái laø giaù trò thaëng dö thu ñöôïc do keùo daøi ngaøy lao ñoäng cuûa ngöôøi lao ñoäng laøm thueâ vöôït khoûi thôøi gian lao ñoäng caàn thieát.Neáu nhö ngaøy lao ñoäng keùo daøi, nhöng thôøi gian lao ñoäng caàn thieát giöõ nguyeân seõ laøm cho thôøi gian lao ñoäng thaëng dö taêng leân, nhaø tö baûn thu theâm giaù trò thaëng dö. Ñaây laø phöông phaùp thoâ baïo, ñöôïc aùp duïng chuû yeáu ôû giai ñoaïn ñaàu cuûa cntb khi maø coâng cuï chuû yeáu laø lao ñoäng thuû coâng. Taêng cöôøng ñoä lao ñoäng laø moät hình thöùc che ñaây cuûa phöông phaùp naøy.Ôû thôøi kyø ñaàu, caùc nhaø tö baûn ñeàu muoán keùo daøi thôøi gian lao ñoäng ra voâ haïn ñeå taêng giaù trò thaëng dö. Nhöng ñieàu naøy khoâng theå thöïc hieän ñöôïc
  53. bôûi vì noù bò giôùi haïn veà maët töï nhieân vaø theå chaát, tinh thaàn cuûa ngöôøi coâng nhaân, anh ta caàn phaûi coù thôøi gian ñeå khoâi phuïc söùc lao ñoäng ñaõ bò hao phí.Trong ñieàu kieän khoâng theå keùo daøi ngaøy lao ñoäng, giai caáp tö baûn tìm caùch ruùt ngaén thôøi gian lao ñoäng caàn thieát, ñeå nhaèm taêng thôøi gian lao ñoäng thaëng dö moät caùch töông ñöông. Ñaây laø phöông phaùp saûn xuaát giaù trò thaëng dö töông ñoái. Muoán ruùt ngaén thôøi gian lao ñoäng caàn thieát phaûi tìm caùch haï thaáp giaù trò haøng hoùa söùc lao ñoäng. Giaù trò haøng hoùa söùc lao ñoäng ñöôïc tính baèng toaøn boä nhöõng tö lieäu sinh hoaït caàn thieát ñeå nuoâi soáng coâng nhaân vaø gia ñình anh ta. Vì theá cho neân muoán haï thaáp giaù trò söùc lao ñoäng thì phaûi naâng cao naêng suaát lao ñoäng trong nhöõng ngaønh saûn xuaát ra tö lieäu sinh hoaït caàn thieát cho coâng nhaân. Khi ñoù thôøi gian lao ñoäng caàn thieát ruùt ngaén, nhöng ngöôøi coâng nhaân vaãn ñuû nhöõng tö lieäu sinh hoaït nhö tröôùc ñeå taùi saûn xuaát söùc lao ñoäng. Khi aùp duïng tieán boä kyõ thuaät vaø taêng naêng suaát lao ñoäng, nhaø tö baûn ñeo ñuoåi theo moät muïc tieâu laø haï giaù haøng hoùa cuûa xí nghieäp thaáp hôn giaù thaønh haøng hoùa cuûa caùc ñoái thuû caïnh tranh khaùc vaø do ñoù kieám ñöôïc nhieàu giaù trò thaëng dö hôn haøng hoùa ngoaøi xaõ hoäi, phaàn giaù trò thaëng dö troäi hôn giaù trò thaëng dö caû caùc tö baûn khaùc nhôø haï thaáp giaù trò caù bieät so vôùi giaù trò xaõ hoäi goïi laø giaù trò thaëng dö sieâu ngaïch.Giaù trò thaëng dö sieâu ngaïch laø hình thaùi bieán töôùng cuûa giaù trò thaëng dö töông ñoái vì caû hai loaïi giaù trò thaëng dö naøy ñeàu cuøng döïa treân moät cô sôû chung laø taêng naêng suaát lao ñoäng (moái quan heä giöõa giaù trò thaëng dö töông ñoái vôùi giaù trò thaëng dö sieâu ngaïch).Giaù trò thaëng dö sieâu ngaïch laø giaù trò thu ñöôïc cuûa moät nhaø tö baûn caù bieät, do taêng naêng suaát lao ñoäng caù bieät, coøn giaù trò lao ñoäng töông ñoái laïi döïa treân cô sôû taêng naêng suaát lao ñoäng xaõ hoäi, thuoäc veà caùc nhaø tö baûn (moái quan heä giöõa giaù trò thaëng dö töông ñoái vôùi giaù trò thaëng dö sieâu ngaïch)Giaù trò thaëng dö tuyeät ñoái vaø töông ñoái ñöôïc aùp duïng ñeàu döïa treân moät cô sôû chung laø keùo daøi thôøi gian lao ñoäng thaëng dö. Trong quaù trình phaùt trieån cuûa phöông thöùc saûn xuaát tbcn, hai phöông thöùc naøy ñaõ taïo khaû naêng khaùch quan cho söï phaùt trieån maïnh meõ cuûa naêng suaát lao ñoäng. Song neáu gaït boû muïc ñích, tính chaát tbcn, thì nhöõng phöông phaùp naøy coù taùc duïng kích thích saûn xuaát phaùt trieån, taêng naêng suaát lao ñoäng xaõ hoäi, aùp duïng kyõ thuaät môùi, ñaây laø nhöõng phöông phaùp toå chöùc quaûn lyù, laø ñoøn baåy kinh teá quan troïng kích thích moïi doanh nghieäp saûn xuaát, mang laïi hieäu quaû kinh
  54. teá quan troïng Æ mang laïi hieäu quaû kinh teá cao, thuùc ñaåy tieán boä kinh teá- xaõ hoäi Caâu 29: Moái Quan Heä Giöõa Lôïi Nhuaän Vaø Giaù Trò Thaëng Dö Giaù trò thaëng dö: laø boä phaän giaù trò doâi ra ngoaøi giaù trò söùc lao ñoäng do nhaân coâng taïo ra vaø thuoäc quyeàn sôû höõu cuûa ngöôøi chuû voán. Giaù trò thaëng dö laø nguoàn thu nhaäp cô baûn cuûa caùc nhaø tö baûn, laø cô sôû cuûa toaøn boä caùc quan heä tö baûn chuû nghóa. Vì vaäy cho neân giaù trò thaëng dö laø muïc ñích quyeát ñònh cuûa saûn xuaát tö baûn chuû nghóa Lôïi nhuaän : laø söï cheânh leäch giöõa doanh thu vaø chi phí cô baûn Lôïi nhuaän tö baûn chuû nghóa laø keát quaû cuûa toång tö baûn ñöa vaøo saûn xuaát. Do ñoù, lôïi nhuaän seõ: . Xoùa nhoøa söï khaùc bieät giöõa giaù trò tö baûn baát bieán duøng trong saûn xuaát (kyù hieäu laø c) vaø giaù trò tö baûn khaû bieán (kyù hieäu laø v) . Che giaáu nguoàn goác taïo ra giaù trò thaëng dö . Che giaáu quan heä tö baûn chuû nghóa Moái quan heä giöõa lôïi nhuaän vaø giaù trò thaëng dö Lôïi nhuaän vaø giaù trò thaëng dö xeùt veà maët chaát th noù laø moät nhöng xeùt veà maët löôïng thì noù khoâng thoáng nhaát vôùi nhau Lôïi nhuaän coù theå lôùn hôn hay nhoû hôn hoaëc baèng giaù trò thaëng dö vì lôïi nhuaän tröïc tieáp ñöôïc tính goäp vaøo trong giaù caû Ví duï: Neáu cung = caàu thì giaù caû = giaù trò Neáu doanh thu laø 120, chi phí 100 thì lôïi nhuaän (p) = giaù trò thaëng dö (m) = 20 Neáu cung lôùn hôn caàu thì giaù caû giaûm so vôùi giaù trò, do ñoù theo ví duï treân thì doanh thu chæ laø 110 vaø p=10, p m Lôïi nhuaän che giaáu giaù trò thaëng dö vaø laø söï bieán töôùng cuûa giaù trò thaëng dö. Lôïi nhuaän laø söï bieåu hieän cuûa giaù trò thaëng dö, hay giaù trò thaëng dö mang hình thaùi chuyeån hoùa laø lôïi nhuaän Lôïi nhuaän bình quaân
  55. Laø hieän töôïng lôïi nhuaän bình quaân hoùa khi voán baèng nhau ñaàu tö vaøo caùc ngaønh khaùc nhau trong ñieàu kieän neàn kinh teá coù söï caïnh tranh giöõa caùc ngaønh Coù theå noùi lôïi nhuaän bình quaân laø möùc lôïi nhuaän ngang nhau thu ñöôïc töø nhöõng khoaûn voán baèng nhau khi ñaàu tö vaøo caùc ngaønh khaùc nhau trong ñieàu kieän coù söï caïnh tranh giöõa caùc ngaønh Lôïi nhuaän bình quaân xuaát hieän trôõ thaønh giôùi haïn toái thieåu maø baát cöù nhaø ñaàu tö naøo cuõng ñaàu tö ñöôïc. Neáu thaáy raèng ñaàu tö maø khoâng thu ñöôïc lôïi nhuaän bình quaân thì nhaø ñaàu seõ di chuyeån voán sang ngaønh khaùc. Ngoaøi ra, lôïi nhuaän bình quaân coøn laø cô sôû ñeå xaùc ñònh giaù traàn vaø giaù saøn ñeå kinh doanh tieàn teä Caâu 30: Tæ Suaát Lôïi Nhuaän Bình Quaân Tæ suaát lôïi nhuaän (kyù hieäu p’): noùi leân hieäu quaû trong saûn xuaát kinh doanh, hieäu quaû söû duïng voán, taøi naêng cuûa quaûn trò gia, khaû naêng thu lôïi khi ñaàu tö vaøo caùc ngaønh khaùc nhau vaø vì vaäy noù coøn laø thoâng tin raát quan troïng ñeå daãn daét caùc nhaø ñaàu tö tìm ñeán nôi ñaàu tö coù lôïi nhaát Khi xeùt giaù trò thaëng dö, chuùng ta coù khaùi nieäm tyû suaát giaù trò thaëng dö: M’=m/ v *100% Giaù trò thaëng dö mang hình thaùi chuyeån hoùa laø lôïi nhuaän vaø tyû suaát giaù trò thaëng dö chuyeån hoùa thaønh tyû suaát lôïi nhuaän. Hai khaùi nieäm naøy laø 2 caùch ño löôøng khaùc nhau vaø chòu söï chi phoái cuûa caùc qui luaät khaùc nhau Tyû suaát lôïi nhuaän luoân nhoû hôn tyû suaát giaù trò thaëng dö. Noù khoâng noùi leân söï boùc loät, möùc boùc loät ñoái vôùi coâng nhaân cuûa nhaø tö baûn. Nhöng noù chæ cho caùc nhaø tö baûn thaáy ñöôïc ñaàu tö vaøo ngaønh naøo coù lôïi hôn, coù tyû suaát lôïi nhuaän cao hôn Nhö vaäy tyû suaát lôïi nhuaän cao, thaáp phuï thuoäc vaøo caùc yeáu toá sau: Tyû suaát giaù trò thaëng dö Caáu taïo höõu cô cuûa tö baûn Söï tieát kieäm trong söû duïng tö baûn öùng tröôùc Nhöõng bieán ñoåi cuûa giaù caû, cuûa nguyeân vaät lieäu Tyû suaát lôïi nhuaän coù xu höôùng giaûm xuoáng theo ñaø phaùt trieån cuûa chuû nghóa tö baûn laø moät quy luaät. Noù bieåu hieän quy luaät chung cuûa tích luõy tö baûn chuû nghóa. Laø moät trong nhöõng yeáu toá quyeát ñònh söï phaùt trieån cuûa