Bài giảng Biểu mô và liên kết - Trần Thị Cúc

126 trang ngocly 3730

Download

Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Bài giảng Biểu mô và liên kết - Trần Thị Cúc", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

bai_giang_bieu_mo_va_lien_ket_tran_thi_cuc.pdf

Nội dung text: Bài giảng Biểu mô và liên kết - Trần Thị Cúc

Giải Phẫu Học Cơ Thể Ngƣời Bản quyền của nhóm Ym! michaeljacson_1989 GVHD: Cô Trần Thị Cúc SVTH: Phạm Xuân Bằng Nguyễn Thanh Thảo Phan Thị Thu Huệ
PHẦN I
Định nghĩa Biểu mô làmộ t loại mô trong đó các tế bào sắp xếp sát nhau và giữa các tế bào córấ t ít chất gian bào. Cấu tạo Tùy theo loại mà biểu mô có một hay nhiều lớp tế bào họp thành . Những tế bào biểu mô được gắn kết với nhau bởi chất mucopolysacrit có chứa trong chất gian bào. Giữa biểu mô vàmô liên kết có một màng đáy dày 500-700A0, phía trên màng đáy thông với khoảng gian bào. Trong biểu mô không có mạch máu nên chất dinh dưỡng khuếch tán từ phía dưới vào nuôi dưỡng biểu mô .
Màng đáy Epithelium showing basement membrane (biểu mô trên màng đáy)
PHÂN LOẠI BIỂU MÔ Biểu mô BM phủ BM tuyến Căn cứ số lượng tế Căn cứ vào cách Căn cứ vào thành bào tạo nên chất tiết xuất các chất tiết phần tế bào tạo nên chất tiết BM lát đơn BM vuông đơn BM trụ đơn Tuyến toàn vẹn BM trụ giả tầng Tuyến đơn bào Tuyến Tuyến nội tiết Tuyến toàn hủy BM lát tầng Tuyến đa bào ngoại tiết BM vuông tầng Tuyến bán hủy BM trụ tầng BM chuyển dạng Tuyến kiểu tản mác Tuyến ống Tuyến kiểu túi Tuyến túi Tuyến kiểu lƣới Tuyến ống-túi
BIỂU MÔ PHỦ: Phủ mặt ngoài cơ thể hoặc lót khoang thiên nhiên của cơ thể. Chức năng : bảo vệ và trao đổi chất . Căn cứ vào số lượng (đơn hay tầng) và hình dạng (lát, vuông hay trụ) ta có những loại biểu mô phủ sau:  BM lát đơn  BM lát tầng  BM vuông đơn  BM vuông tầng  BM trụ đơn  BM trụ tầng  BM trụ giả tầng  BM chuyển dạng
A - simple columnar epithelium: biểu mô trụ đơn B - simple columnar epithelium with cilia: biểu mô trụ đơn có lông mao C - stratified squamous epithelium: Biểu mô lát tầng D - simple squamous epithelium: Biểu mô lát đơn E - transitional epithelium: Biểu mô chuyển F - pseudostratified epithelium: Biểu mô trụ giả tầng G - cuboidal epithelium: biểu mô vuông H - choanocytes I - stratified columnar epithelium with cilia: Biểu mô lát tầng có lông mao
trụ vuông lát Epithelial Cell Shapes hình dạng của các loại tế bào biểu mô
BIỂU MÔ LÁT ĐƠN Chỉ có một lớp tế bào dẹp mỏng, nhìn nghiêng chỉ thấy có nhân. BM lát đơn bao giờ cũng hơi ướt, nhẵn bóng. vd: biểu mô màng phổi, màng tim. Simple Squamous Epithelium (biểu mô lát đơn)
BIỂU MÔ LÁT ĐƠN Mô liên kết Biểu mô lát đơn Biểu mô lát đơn bao bọc các tiểu cầu
BIỂU MÔ LÁT TẦNG: Gồm nhiều hàng tế bào dẹp chồng lên nhau. Những tế bào sát màng đáy có hình khối vuông hay trụ, có khả năng sinh sản (tế bào mầm ) càng lên cao tế bào càng dẹt dần. Nhân của những tế bào lớn. Có hai loại: + BM lát tầng sừng hóa: tế bào ngoài cùng không còn nhân và hóa sừng.Vd: da + BM lát tầng sừng hóa (kiểu Malpiqhi) tế bào bề mặt vẫn còn nhân và không hóa sừng. Vd: niêm mạc miệng.
Lớp sừng Lớp hạt Lớp gai Mô liên kết BIỂU MÔ LÁT TẦNG Ở DA
Stratified Squamous Stratified squamous epithelium Epithelium, Nonkeratinized (biểu mô lát tầng) (biểu mô lát tầng ở thực quản)
(Tầng bong da) (Biểu mô (Da vai) thực quản) (hạ bì) STRATIFIED SQUAMOUS EPITHELIUM (biểu mô lát tầng) A. Non-keratinized (chưa sừng hóa) B. Keratinized (sừng hóa) A. Human, 10% formalin, H. & E., 162 x. B. Human, glutaraldehyde-osmium fixation, toluldine blue stain, 612 x.
tầng sừng hóa Stratified squamus keratinized epithelium is located predominantly along the exposed surfaces of the body (biểu mô lát tầng sừng hóa đƣợc tìm thấy phần lớn ở những phần của cơ thề hở ra ngoài)
Stratified squamous epithelium has layers of scale-like cells. Biểu mô lát tầng có những lớp tế bào dạng. vảy The basal layers of cells are stained dense purple. Những tế bào đáy bắtu mà tím. STRATIFIED SQUAMOUS EPITHELIUM ESOPHAGUS BIỂU MÔ LÁT TẦNG Ở THỰC QUẢN
BIỂU MÔ VUÔNG ĐƠN: Gồm một hàng tế bào hình khối vuông . Vd: BM buồng trứng, BM tuyến giáp, BM ống dẫn niệu
Biểu mô vuông đơn trông giống như “những inch khối” và luôn có rất nhiều tế bào chất nằm trên nhân ở dưới. Hình bên cho thấy biểu mô vuông đơn ở tuyến giáp
simple cuboidal epithelium surrounding the renal tubules of the renal medulla. basement membrane on which these cells rest Biểu mô vuông đơn bao bọc ống niệu quản của tủy thận. Màng đáy làm giá tựa cho những tế bào biểu mô
(Tủy xƣơng) Biểu mô vuông đơn ở tiểu quản thận
BIỂU MÔ VUÔNG TẦNG Thường gặp ở ống bài ống xuất của một số tuyến nước bọt, tuyến mồ hôi. Gồm 2 hàng tế bào hình khối vuông, giới hạn một lòng ống hẹp ở giữa. Tuyến mồ hôi STRATIFIED CUBOIDAL: Sweat gland ducts BIỂU MÔ VUÔNG TẦNG: những ống tuyến mồ hôi
BIỂU MÔ TRỤĐƠN Gồm một hàng tế bào hình trụ .Cực đỉnh có thể có các biến đổi như chứa 1 giọt chất nhầy do tế bào chế tiết,có vi nhung mao,lông giả hay lông chuyển. Vd:  BM ruột _ với các tế bào trụ khác nhau (tế bào mâm khía, tế bào đài, tế bào ưa crome, ưa bạc )  BM ống cổ tửcung _ một loại tế bào trụ BIỂU MÔ TRỤ ĐƠN Ở RUỘT GIÀ
Lông bao tế bào có t ế bào hấp chân thụ nhân Màng đáy SIMPLE COLUMNAR EPITHELIUM BIỂU MÔ TRỤ ĐƠN
chân TẾ BÀO GOBLET
The intestinal villi are covered with BIỂU MÔ TRỤ ĐƠN simple columnar epithelial cells: Vi nhung mao ruột đƣợc bao bọc với biểu mô trụ đơn
Tb thượng bì bề mặt (Bmô trụ đơn) Tb nhầy TB thành(nằm giữa Tb nhầy & Tb sinh men Tb sinh men Nang bạch huyết đơn độc Cơ niêm mạc Dưới niêm mạc Các tuyến môn vị Các tuyến dạ dày (đáy vị) Biểu mô trụ đơn ở niêm mạc dạ dày
biểu mô trụ đơn ở tá tràng Biểu mô trụ đơn ở ruột chay Biểu mô trụ đơn ở tá tràng
BIỂU MÔ TRỤ TẦNG Gồm nhiều hàng tế bào mà hàng tế bào trên cùng là hình trụ. Trong cơ thể ít loại BM này . vd: BM của ống bài xuất lớn của tuyến nước bọt STRATIFIED COLUMNAR EPITHELIUM SALIVARY GLAND DUCTS BIỂU MÔ TRỤ TẦNG Ở TUYẾN NƢỚC BỌT
Đƣờng giới hạn Tế bào trụ Tế bào cơ sở Bào tƣơng STRATIFIED COLUMNAR EPITHELIUM biểu mô trụ tầng Mucous gland duct tongue tuyến tiết chất nhầy của lƣỡi
Stratified Columnar Epithelium biểu mô trụ tầng
BIỂU MÔ TRỤ GIẢ TẦNG Cực đáy của tất cả tế bào đều nằm sát màng đáy còn nhân cực ngọn không phải tất cả Màng đều lên đến mặt biểu mô . đáy vd: biểu mô của đường hô hấp.
Lông mi tế bào có chân Nước nhầy tế bào trụ giả tầng Màng đáy
Lông mao cứng Biểu mô trụ giả tầng với ông mao cứng
Biểu mô khứu giác.  Biểu mô ở khí quản
BIỂU MÔ CHUYỂN DẠNG Gồm nhiều hàng tế bào. Lớp tế bào sát màng đáy có hình khối vuông hay Biểu mô trụ. chuyển dạng Lớp giữa có nhiều hàng tế bào đa diện. Tầng tế bào trên cùng vồng lên với dạng nửa hình lát ,nửa hình trụ(thay đổi tùy theo sự co dãn của cơ quan) vd: BM chuyển dạng của niệu quản .
Biểu mô chuyển bao gồm những tế bào dẹt và các tế bào hình khối vì thế mới có tên là “chuyển dạng”. Có thể tìm thấy biểu mô chuyển ở bàng quang và khoang hình ốc ờ phần mở rộng trước của niệu quản khi chúng chuyển vào thận (được BIỂU MÔ CHUYỂN DẠNG KHOANG LỚN HÌNH ỐC gọi là khoang hình ốc)
BIỂU MÔ CHYỂN DẠNG Ở BÀNG QUANG
BIỂU MÔ TUYẾN Được tạo nên bởi các tế bào biểu mô có khả năng chế tiết, sắp thành các cấu trúc , tuyến nội tiết hay tuyến ngoại tiết. Những chất tiết có thể :là protein (tuyến tụy), lipid (tuyến thượng thận vỏ, tuyến bã, protein+hydrat (tuyến nước bọt) hay cả bãchấ t trên (tuyến sữa).
1/Căn cứ vào cách xuất các chất tiết cóhai loại: tuyến ngoại tiết, tuyến nội tiết TUYẾN NGOẠI TIẾT: Chất chế tiết của chúng được bào xuất ra ngoài hay vào khoang thiên nhiên của cơ thể thông với ngoài, qua hệ thống ống trung gian. Vậy gồm có hai phần: phần chế tiết và phần bài xuất. Sự hình thành các loại tuyến từ biểu mô phủ :h1
Các tế bào biểu mô phủ phát triển tiến vào lớp đệm Màng đáy h1 Tạo tuyến ngoại tiết Tạo tuyến nội tiết Tạo tuyến nội tiết (kiểu lƣới) (kiểu túi) Ống bài xuất tiêu đi Ống bài xuất Mao mạch máu Phần chế tiết
Theo hình thái của phần chế tiết ta có ba loại sau: + Tuyến ống: tuyến ống đơn thẳng (tuyến Lieberkuhu ở ruột) , tuyến ống đơn cong( tuyến mồ hôi) chia nhánh thẳng(tuyến đáy vị) chia nhánh công (tuyến môn vị). + Tuyến túi:phần chế tiết phình ra như cái túi còn gọi là tuyến nang. Có thể nhiều nang đổ chung vào một ống bài xuất (tuyến bã) hoặc vào nhánh của ống bài xuất. +Tuyến ống- túi: phần chế tiết có chổ phình rộng ra thành túi, có chỗ hẹp lại thành ống.
TUYẾN NỘI TIẾT Chất tiết ngấm trực tiếp vào máu ,thường tiếp xúc với một lưới mao mạch dồi dào. Có 3 loại: + Tuyến kiểu tản mác: tế bào tuyến đứng riêng lẻ hay từng đám tảng mác trong mô liên kết và tiếp xúc với lưới mao mạch (vd: tuyến kẻ của tinh hoàn). + Tuyến kiểu túi: các tế bào tuyến tạo thành những túi, thành túi lợp bởi một hàng tế bào chế tiết. Xen giữa các túi có mạch máu và bạch huyết .Vd: tuyến giáp trạng + Tuyến kiểu lƣới: là loại phổ biến. Các tế bào tuyến đa diện họp với nhau thành lưới xen kẻ với lưới mao mạch .
2/Căn cứ vào thành phần tế bào tạo nên chất tiết (hoặc sản phẩm chế tiết) Có3 loại: + Tuyến toàn vẹn: tế bào tiết nguyên vẹn sau hoạt động chế tiết (vd; tuyến tụy ). +Tuyến toàn hủy: toàn bộ cấu trúc của tế bào tuyến trở thành chất tiết và dược bài xuất ra khỏi tuyến (vd: tuyến bã ). +Tuyến bán hủy: phần ngọn của tế bào chế tiết được bài xuất cùng với sản phẩm chế tiết (vd: tuyến sữa ) .
Ảnh vi thể phần chế tiết của tuyến vú (kiểu tuyến bán hủy)thể hiện qua việc mất đi một phần bào tương ở phần trên của tế bào biểu mô nang tuyến
3.Căn cƣ́ số lƣợng tế bào tạo nên chất tiết Có2 loại: + Tuyến đơn bào: tuyến chỉ cómộ t tế bào chế tiết (tế bào đài tiết nhày) . + Tuyến đa bào: tuyến gồm nhiều tế bào (tuyến đại đa số các tuyến trong cơ thể ).
PH ẦN II • Khái niệm • Phân loại
KHÁI NIỆM Chức năng : mô liên kết có chức năng liên kết các tế bào vàcơ quan lại với nhau, nâng đỡ vàduy trì hình dáng cơ thể. Cấu tạo : bởi 3 thành phần + Chất giang bào: gồm hai phần: phần lỏng là dịch mô, phần đặc hơn (có tính chất keo ) là chất căn bản . + Phần tử sợi. +Các tếbao liên kết nằm rải rác trong chất căn bản.
PHÂN LOẠI MÔ LIÊN KẾT Mô liên kết chính thức Mô liên kết nâng đỡ Mô liên kết đặc biệt • Mô liên kết đặc • Mô sụn • Mô mỡ • Mô liên kết thƣa • Mô xƣơng • Mô máu • Mô chun • Mô nhày
MÔ LIÊN KẾT CHÍNH THỨC Cấu tạo tế bào biểu mô Màng đáy Đại thực bào Nguyên bào sợi Sợi chun Mao mạch Dưỡng bào Sợi colagen
MÔ LIÊN KẾT C H ÍNH T H Ứ C 1. T Ế BÀO LIÊN KẾT Tế bào trung mô Tế bào võng Tế bào sợi Tương bào Tế bào nội mô Dưỡng bào Tế bào mỡ Đại thực bào Tế bào sắc tố 2. PH ẦN TỬ SỢI 3. CH ẤT CĂN BẢN
Epithelium: biểu mô Fibroblast: nguyên bào sợi Basement membrane: màng đáy, màng cơ bản. Reticular fibers: sợi lưới Elastic fiber: sợi chun Macrophage: đại thực bào Mast cell: dưỡng bào Collagen fiber: sợi tạo keo Fat cell: tế bào mỡ Plasma cell: tương bào Ground substance: chất căn bản.
1. TẾ BÀO LIÊN KẾT  Tế bào trung mô: mô liên kết phát triển từ trung mô. Tế bào trung mô có khả năng biệt hóa thành (Tb trung mô) mô liên kết khác nhau theo nhu cầu của cơ thể Tb trung mô
 Tế bào sợi : +Tế bào sợi hoạt động (nguyên bào sợi) (fibrolast), tế bào sợi khi còn non, có dạng hình sao. +Tế bào sợi không hoạt đông (fibrocyte) tế bào sợi khi già có dạng hình thoi. Chức năng : góp phần tạo ra chất căn bản vàPTS có vai trò tế bào sợi hoạt trong hàn gắn vết thương. động
 Đại thực bào (mô đại thực bào bào) (Macrophage) Hình dáng và kích thước không nhất định. Hình cầu khi đứng yên. Dài và có chân giả khi chuyển động. năng: thực bào, có nhiều ở các tổ chức viêm nhiễm
Tƣơng bào (plasma cell): Hình cầu hay hình trứng, nhân lệch về một phía, những chất nhiễm sắc lớn PLASMA CELLS xếp theo hình nan hoa bánh tương bào xe. Chức năng: tạo kháng thể, có ở các mạch máu nhỏ và những chỗ viêm nhiễm.
 Dƣỡng bào (mast cell): hình cầu, bầu dục hay không dưỡng bào nhất định. Bào tương có nhiều chất chứa heparine chống đông máu và histamine làm dãn mạch, gây hiện tượng huyêt tương thấm ra ngoài mao mạch.
 Tế bào nội mô: tạo thành lớp nôi mô của mạch máu, dể trơ thành thực bào cótá c dụng đông máu  Tế bào mỡ:do tế bào sợi hay đại thực bào tạo thành. Chung quanh khối mỡ cómôt màng bào tủy mỏng, nhân sát màng tế bào. Cót /d các nhiệt và chống rét  Tế bào sắc tố: chỉthấ y ở một số vùng dưới da của đầu vú ởmộ t lớp nhân cầu, tế bào cónhá nh bào tương rộng tỏa mọi phía, chạy giữa các biểu mô .  Tế bào võng: Trung bình kém biệt hóa, giống nguyên bào sợi, hình sao, nhánh bào tương dài tiếp xúc với nhau. Có khả năng biến thành tế bào liên kết khác nhau. Có nhiều ở cơ quan tạo huyết Chức năng: tạo sợi vòng và tham gia vào sự miển dịch
 Những bạch cầu: là nhửng huyết cầu lọt từ mạch máu ra. Thường có ở lớp đệm của tầng niêm mạc ruột EOSINOPHILS BẠCH CẦU ƢA KIỀM Bạch cầu trung tính eosinophil (E) bạch cầu ưa kiềm neutrophil (N) bạch cầu trung tính BASOPHIL Bạch cầu không ưa kiềm
2. PHẦN TƢ̉ SỢI  Sợi tạo keo (collagen fiber): Có nhiều nhất trong mô liên kết. Là những sợi lớ, không chia nhánh, không nối với nhau thành mạng lưới mà họp thành bó. Biến thành keo dưới tác dụng của nhiệt. SỢI TẠO KEO student.britannica.com
Sợi lưới (sợi võng hay reticular fiber) sợi nhỏ mảnh. Tính kết hợp lỏng lẻo làm cho câu trúc lưới của một số cơ quan có tính năng dễ thay đổi (động mạch, tử cung ruột).
Sợi lưới
mô liên kết thưa  Sợi chun (elastic fiber) có tính chất chun giãn cao, có thể nối với nhau thành lưới sợi chun hoặc tập họp thành bó hoặc thành lá, thành mạch máu sợi trắng s ợi chun v àng
3 CHẤT CĂN BẢN Là chất thuần nhất, không có cấu trúc, chủ yếu là chất tạo keo. Thành phần hóa học : protein, mucopolisaccarit, nước và muối . Chất căn bản đặc hay lỏng tùy theo trạng thái sinh lí của cơ thể . Chất căn bản là môi tường trong của cơ thể, các tế bào trực tiếp trao đổi chất với nó là nhân tố đảm bảo tính thống nhất của cơ thể.
PHÂN LOẠI MÔ LIÊN KẾT CHÍNH THỨC 1. MÔ LIÊN KẾT THƢA Có thành phần cấu tạo như mô liên kết chính thức. Tế bào chiếm đa số lànguyên bào sợi và đại thực bào. Các phân tử sợi có tỉ lệtrung bình. Mô liên kết thưa dểco dãn, giàu mạch máu,chống đỡ kém. Mô liên kết thưa thường ở dưới lớp biểu mô đểnâng đỡ các tế bào biểu mô.
Neutrophil: bạch cầu trung tính Macrophage: đại thực bào Eosinophil: tb ưa eozin Fibroblast: nguyên bào sợi Elastic fibers: sợi chun Mast cell: tb mast Collagen fiber: sợi tạo keo Fat cell: tb mỡ
MÔ LIÊN KẾT THƯA
Sợi chun Sợi tạo keo Nhân nguyên bào sợi Areolar connective tissue (MÔ LIÊN KẾT THƯA)
(Khí quản) (Nguyên bào sợi) (Mô liên kết thưa) Mô liên kết thƣa ở khí quản
(sợi tạo keo) (TB mast) (sợi chun) Mô liên kết thƣa
D ƣ ỡng b ào Sợi tạo keo Sợi chun Mô liên kết thƣa w3.ouhsc.edu.
(Da) (Mô liên kết thưa) Mô liên kết thƣa dƣới da
MÔ LIÊN KẾT THƢA Sợi chun Nhân của nguyên bào sợi White Fibrous Connective Tissue (mô sợi: màu trắng) faculty.clintoncc.suny.edu
2.MÔ LIÊN KẾT ĐẶC  Mô lên kết đặc không đều +Nhiều bó sợi collagen sắp xếp không theo trật tự nhất định +Có tính năng chống lại các tác động theo mọi hướng (da) +Có ở bì của da  Mô liên kết đặc đồng đều +Nhiều bó sợi collagen sắp xếp theo trật tự nhất định, cùng hướng với nguyên bào sợi . +Thích hợp với việc chống lại lực căng kéo (vd như gân)
Mô liên kết đặc không Mô liên kết đặc đồng đều đều
Mô liên kết dày đặc không đều được tìm thấy ở giữa nang lông màu xanh chỉ những sợi colagen và màu đỏ nâu chỉ những sợi chun
MÔ LIÊN KẾT ĐẶC
CẤU TẠO MÔ SỤN Mô sụn có các đặc điểm sau : Cấu tạo gồm: Tế bào sụn, phần tử sợi, chất căn bản nhiểm̃ sụn Trong mô sụn không có mạch máu và thần kinh Có tính rắn, vững chắc, chun giãn đủ để đáp ứng với yêu cầu chống đỡ. Cóvai trò trong sự phát triển của xương. Khi trưởng thành chỉ tồn tại ở mặt khớp xương và một vái nơi trong cơ thể Tùy theo thành phân sợi trong chất nền của sụn, có 3 loại sụn + Sụn trong + Sụn xở + Sụn chun
PHÂN LOẠI MÔ SỤN 1.SỤN TRONG :  Tế bào sụn: -Tế bào sụn là tế bào trung mô hay tế bào sợi bị vùi trong chất căn bản và mắt nhánh liên lạc giữa chúng với nhau -Tế bào sụn hình cầu hay hình trứng , sống riêng lẽ hay tập đoàn -Dưới kính hiển vi diện tử tế bào sụn có nhân hình cầu lớn, bộ golgi phát triển, lưới nợi bào và ty thể phong phú, còn có các hạt mỡ à các hạt glucogen. Nếu kém hoạt động thì những bào quan trên giảm đáng kể
 Phần tử sợi -Ở đây là sợi tao keo (collagen) rất nhỏ, chỉ thấy dưới kính hiển vi điện tử, năm chung quanh tế bào sụn  Chất căn bản -Chất căn bản ưa thuốc nhuộm baze -Trong chất căn bản có những hốc nhỏ là ổ sụn có chứa 1,2,3, tế bào sụn  Màng sụn: có 2 lớp -Lớp ngoài là màng xơ, nhiều mạch máu với chức năng dinh dưỡng sụn . -Lớp trong: là lớp sinh sụn, Có nhiều tế bào sợi và tế obà tiền thân (nguyên bào sụn) có khảnăng sinh sản và biến thành tế bào sụn. Nhờ lớp này mà sụn phát triển được
sụn trong, khí quản màng sụn NGUY ÊN B ÀO SỤN ổ sụn ổ các t ế bào s ụn cùng dòng
Chất nền tế bào sụn Nguyên bào sụn Màng sụn Sụn trong
2.SỤN CHUN Có độ chun giãn lớn, chứa nhiều sợi chun ít sợi collagen Sụn chun có ở vành tai Sụn chun ngoài sụn cánh mũi, nắp thanh quản
tế bào sụn Sợi chun Màng sụn Sụn đàn hồi
Tế bào sụn Chất cơ bản Sụn đàn hồi ở vành tai www.technion.ac.il
Tế bào sụn Sợi đàn hồi Sụn đàn hồi ở vành tai Missinglink.ucsf.edu
Tế bào sụn Sợi đàn hồi Sụn đàn hồi www.bweems.com
3.SỤN XƠ Chất căn bản chứa nhiều bó sợi collagen. Rất khó phát hiện chất căn bản của sụn xơ trừ những sát vùng quanh tế bào Có ở một số ít vùng của cơ thể đỉa liên kết cột sống, sụn khớp, chỗ nối gây với xương Sụn xơ
Sợi colagen Sụn sợi
Bó sợi keo Sụn sợi www.bweems.com
CẤU TẠO CỦA MÔ XƢƠNG - Là hình thái thích nghi đặc biệt của mô liên kết. - Chất căn bản của mô xương bị canxi hóa trở thành cứng rắn, phù hợp với chức năng chống đỡ và bảo vệ cơ thể (ngoài ra còn có vai trò trong sự chuyển hóa).
Xương chắc và xương xốp Những kẽ hở chứa những tế bào xương Mô tiền cốt của xương đặc Các phiến xương mỏng Những dải xương xốp ống, khe haver Màng xương ống volkmann
ống bao gồm các khe lõm Ống xƣơng chắc Phiến xƣơng Xƣơng xốp Khe ng have Ống xƣơng ố Màng xƣơng Khe ống volkman Xƣơng chắc và xƣơng xốp
Sơ đồ cấu tạo mô xương
TIỀN TẠO CỐT BÀO Giống như những mô liên kết khác, mô xương phát sinh từ trong phôi bì. Sau khi ra đời vẫn còn tế bào kém biệt hóa. Những tế bào này có khả năng phân chia và biệt hóa cấu trúc và chức năng. Đó lànhữ ng tiền tạo cốt bào Cónhân hình bầu dục hoặc dài Thấy trên mặt xương, màng xương Giúp xương phát triển bình thường, hàn gắn xương gãy, bị tổn thương (Tiền tạo cốt bào tăng nhanh về số lượng và biệt hóa tế bào thành cốt bào)
TẠO CỐT BÀO (OSTEOBLAST) Hình đa diện, những nhánh bào tủy nối với nhau Chúng xếp thành hàng trên bèxương đang hình thành (giống như biểu mô lát đơn). Tạo ra nền protein và gián tiếp làm lắng đọng các muối khoáng trên nền protein đó Đắp thêm xương
CỐT BÀO (OSTEOCYTE) Là những tế bào chính chủ yếu trong xương hoàn thành Có dạng tế bào hình sao, có nhiều nhánh thân tế bào nằm trong ổ xương (mỗi ổ xương chỉ có một tế bào) còn các nhánh nằm trong vi quản xương và nối các nhánh tê bào xương bên cạnh. Cónhân hình trứng. Trong bào tương của tế bào xương đã già có nhiều lysosom chứa nhiều enzyme có tác dụng tiêu hủy protein của chất căn bản xương. Cóvai tròtich cực trong việc giải phóng chất canxi của nền xương đã đưa vào máu (hoocmon tuyến cận giáp điều hòa nồng độ canxi trong máu). Dinh dưỡng bằng cách trao đổi chất với môi trường
ẢNH KHV ĐIỆN TỬXUYÊN CỦA CỐT BÀO
HỦY CỐT BÀO Là tế obà khổng lồ. Có nhiều nhân Hủy cốt bào nằm trên bè xương đang bị phá hủy. Nó khử muối khoáng do accd hữu cơ tiết vàtiêu hủy nền protein của chất căn bản xung do enzim chứa trong hủy cốt bào Ảnh vi thể 3 hủy cốt bào đang tiêu hút mô xƣơng
HỦY CỐT BÀO (OSTEOCLAST)
3.CHẤT CĂN BẢN Gồm 2 phần: + Chất nền hữu cơ (95% collagen) + Muối vô cơ Dưới kính hiển vi quang học, mịn, nhuộm màu acid . Tạo thành những láxương gắn với nhau. Trong láxương có những ổ xương (chứa thân tế bào xương). Những ổ xương thong với nhau bởi tiêu quản xương (chứa nhánh tế bào xương).
4.TỦY XƢƠNG Nằm trong ống tủy (thân xương dài) hốc tủy (đầu xương dài, xương xốp). Người trưởng thành có2 loại tủy: + Tủy đỏ (tủy tạo máu) màu đỏ tạo ra các tế bào máu + Tủy vàng (tủy mỡ) cấu tạo bởi tế bào mở ở trạng thái mô tủy ngừng tham gia tạo máu.Nhưng khi cơ thể cần máu, tủy vàng sẽ biến thành tủy đỏ.
TB máu đỏ Lympho bào tủy Bạch cầu đơn nhân TB máu trắng bạch cầu ưa kiềm Bạch cầu không ưa kiềm Bạch cầu trung tính Tiểu huyết cầu
Tủy đỏ
tủy vàng
Tủy xương
5.MÀNG XƢƠNG  Màng xương ngoài. Màng liên kết bọc ngoài xương, có hai lớp : -Lớp ngoài: cấu tạo bởi sợi collagen, ít sợi chun, ít tế bào sợi -Lớp trong: có nhửng sợi collagen hình cung đi chéo từ màng xương vào trong gọi là những sợi Sharpey, tế bào sợi, tiền tạo cốt bào, tạo cốt bào. Lớp trong gọi là lớp sinh xương, vì tạo ra xương cốt mạc (xương do màng xương tạo nên)  Màng xương trong -Lót bên trong các xương -Có 1 lớp tế bào liên kết dẹp gồm tiền tạo cốt bào -Không có sợi collagen -Có tiềm năng sinh xương
thớ xương Bạch cầu hạt tế bào nhân khổng lồ Đảo hồng cầu Tủy xương
Thành của thân xƣơng dài
Intramembranous bone Màng xƣơng ngoài
PHÂN LOẠI XƢƠNG Căn cứ vào nguồn gốc sinh xương, có: Xương cốt mạc: do màng xương tạo ra .Đặc điểm là các sợi Sharvey Xương Havers do tủy tạo ra (căn cứ vào cách sắp xếp các láxương ) có 2 loại + Xương đặc - Đơn vị cấu tạo là hệ thống Haves. Đó là khối hình trụ gồm những lá xương đồng tâm quay chung quanh một ống nhỏ - Trên lá xương hay xen vào giữa các lá xương có những ổ xương và những vi quán xương - Các ống Havers thong với nhau bởi ống nối xiên + Xương xốp - Có những hốc tủy lớn thong với nhau bởi nhửng vách ngăn không hoàn toàn - Trong hốc tủy chứa tủy tạo huyết - Mỗi vách xương tạo bởi các lá xương
Xƣơng xốp
Rãnh nhỏ Ống xƣơng Các tấm xƣơng Kênh trung tâm Mô xƣơng chắc www.uic.edu
Các tấm xƣơng Ống xƣơng Kênh trung tâm Rãnh nhỏ Mô xƣơng chắc www.uic.edu
Rãnh nhỏ Ống xƣơng Các tấm xƣơng Mô xƣơng chắc wwwnlm.nih.gov
MÔ MỠ Most of the volume of the cell is occupied by a large lipid lipid droplet. The cytoplasm appears as a thin layer enveloping the lipid and the nhân peripheral nucleus is crescent shaped Phần lớn thể tích tế bào bị lấp đầy bởi giọt lipid lớn. tế bào chất chỉ còn xuất hiện như 1 lớp bao mỏng lipid và nhân nằm sát màng có hình lưỡi liềm
(Giọt mỡ) (nhân) (Màng tb) Schematic representation of the adipose connective tissue (GiẢN ĐỒ MÔ MỠ) kentsimmons.uwinnipeg.ca
(Tuyến phó giáp) (Tế bào mỡ) Mô liên kết mỡ w3.ouhsc.edu
(Tế bào mỡ) (nhân dẹp ỏ mép tế bào) Mô mỡ
Tế bào mỡ Nhân tế bào Mô mỡ www.sacs.ucsf.edu
Tế bào mỡ Mô mỡ io.uwinnipeg.ca
Adipose Tissue (MÔ MỠ) Nucleus: nhân Plasma membrane: màng tb Lipid droplet: giọt mỡ faculty.clintoncc.suny.edu
Mô mỡ, trắng