Tư duy kinh tế - Yếu tố đột phá để phát triển kinh tế bền vững

Nội dung text: Tư duy kinh tế - Yếu tố đột phá để phát triển kinh tế bền vững

1. Science & Technology Development, Vol 15, No.Q1 2012 TƯ DUY KINH T -YU T Đ T PHÁ Đ PHÁT TRI N KINH T B N V NG Nguy n Chí H i Tr ưng Đ i h c Kinh t - Lu t, ĐHQG - HCM TĨM T T: Đi m i t ư duy kinh t cĩ vai trị h t s c quan tr ng và là y u t “ đ t phá” cho quá trình đi m i, c i cách n n kinh t . Bài vi t này t p trung làm rõ nh ng thành t u ch y u c a cơng cu c đ i m i t ư duy kinh t Vi t Nam trong 25 n ăm qua, ch ra nh ng búc xúc và yêu c u m i c a đ i mi t ư duy kinh t , đ ng th i phân tích nh ng n i dung c ơ b n c a cơng cu c đ i m i t ư duy kinh t nưc ta hi n nay. T khĩa : T ư duy, T ư duy kinh t , Đ i m i t ư duy kinh t . 1. Đt v n đ Dưi gĩc đ ph ươ ng pháp lu n, bao trùm lên Đi h i Đ i bi u tồn qu c l n th XI c a các khâu đt phá trên, đĩ là c n đ y m nh h ơn Đng đã thơng qua Chi n l ưc phát tri n kinh na đ i m i t ư duy, tr ưc h t là t ư duy kinh t . t - xã h i c a Vi t Nam đ n n ăm 2020, đưa 2. C ơ s lý lu n v đ i m i t ư duy kinh t Vi t Nam c ơ b n tr thành n ưc cơng nghi p Theo T đin tri t h c, Nhà xu t b n Mát - theo h ưng hi n đ i. xc ơ - va, thì tư duy là “ sn ph m cao nh t c a Đ đ t đưc m c tiêu trên, tr ưc h t Vi t cái v t ch t đưc t ch c m t cách đ c bi t là Nam ph i v ưt qua đưc “cái b y” c a n ưc b não ”, “ tiêu bi u cho t ư duy là nh ng quá thu nh p trung bình - Điu mà khá nhi u qu c trình nh ư tr u t ưng hĩa, phân tích và t ng gia đang phát tri n đã v p ph i. Trong ch ng hp” [10; 634]. T ư duy là s n ph m c a quá đưng m ưi n ăm t i, m c tiêu “ phát tri n trình ho t đ ng s n xu t c a con ng ưi trong xã nhanh trong s b n v ng” ph i đưc coi là m c hi, k t qu c a quá trình “t ư duy”, bao gi tiêu chi n l ưc c a Vi t Nam và khâu đt phá cũng là nh ng khái ni m, phán đốn, lý lu n. mà Đi h i Đ ng l n th XI ch ra là: (i) Hồn Nh ư v y, vi c xây d ng nh ng khái ni m khoa thi n th ch kinh t th tr ưng đ nh h ưng Xã hc g n li n v i quá trình t ư duy và c ũng g n hi Ch ngh ĩa; (ii) Phát tri n nhanh ngu n li n v i s trình bày nh ng quy lu t t ươ ng ng. nhân l c, nh t là ngu n nhân l c ch t l ưng Trong khoa h c kinh t , t ư duy lý lun cĩ cao; (iii) Xây d ng h th ng k t c u h t ng mt v trí h t s c quan tr ng, b i vì “t ư duy đng b , v i m t s cơng trình hi n đ i, t p kinh t chính là s nh n th c c a đ u ĩc con trung vào h th ng giao thơng và h t ng đơ th ng ưi đ i v i th c ti n kinh t Đĩ là xu t ln. phát đim đ đi t i nh ng l a ch n, nh ng quy t sách” [4;20]. Trang 48
2. TẠP CHÍ PHÁT TRIỂN KH&CN, TẬP 15, SỐ Q1 2012 Gi a t ư duy kinh t v i chính sách kinh t và th c, t ch c th c ti n và mơi tr ưng xã h i đi s ng kinh t - xã h i cĩ quan h bi n ch ng phù h p, đ t ư t ưng m i cĩ kh n ăng th c thi vi nhau. T ư duy kinh t ph n ánh nh ng nh n và phát tri n. th c c a con ng ưi (các nhà t ư t ưng, nhà lãnh - Đi m i t ư duy kinh t bao gi c ũng g n đo, chuyên gia kinh t ) v th c ti n phát li n v i nh ng con ng ưi, t ch c xã h i c tri n kinh t - xã h i, t o c ơ s hình thành các th , đây là nh ng nhân v t cĩ n ăng l c trí tu chính sách, quy t sách kinh t c a chính ph , và trách nhi m cao trong xã h i. tác đng đ n s phát tri n c a n n kinh t . 3. Đi m i t ư duy kinh t - Yêu c u b c thi t Ng ưc l i, các chính sách kinh t luơn ph n ca n n kinh t Vi t Nam hi n nay ánh trình đ nh n th c v th c ti n kinh t , kh Sau 25 n ăm (1986- 2011) đi mi và h i năng n m b t các quy lu t, th hi n qua các nh p kinh t qu c t , n n kinh t Vi t nam đã nh n th c trong t ư duy kinh t c a các nhà ho t đt đưc nh ng thành t u to l n; trong đĩ ph i đng chính sách. k đ n nh ng thành t u c a quá trình đi m i Theo quy lu t, t ư duy nĩi chung và t ư duy tư duy, mà tr ưc h t là t ư duy kinh t . T ư duy kinh t nĩi riêng luơn v n đ ng và phát tri n. kinh t m i, khơng ch là ti n đ cho cơng cu c Đi m i t ư duy kinh t khơng ch là nhu c u đi m i, mà cịn là nhân t c ơ b n d n đ n phát tri n t thân, mà cịn là quá trình mang nh ng thành t u kinh t . Cĩ th đim qua tính ch đ ng, thơng qua nh n th c và ý chí nh ng n i dung ch y u trong cơng cu c đ i ca con ng ưi. N i hàm c a khái ni m “ đ i mi t ư duy kinh t th i gian qua. mi t ư duy kinh t ” bao g m: Th nh t, thành cơng l n nh t c a cơng - Thay đi nh n th c c ũ b ng nh n th c m i cu c đ i m i t ư duy kinh t Vi t Nam là cho phù h p v i điu ki n, hồn c nh c a n n chúng ta đã chuy n đ i nh n th c và hành đng kinh t . t n n kinh t v n hành theo c ơ ch k ho ch - Thay đi nh n th c, quan đim v n khơng hĩa t p trung, sang n n kinh t th tr ưng đ nh phù h p v i quy lu t phát tri n, đã ki m hãm hưng xã h i ch ngh ĩa s phát tri n c a n n kinh t . Th a nh n n n kinh t th tr ưng, m t lo t - K th a, phát tri n nh ng t ư duy kinh t vn đ lý lu n khác đã đưc nh n th c sâu s c vn cịn cĩ giá tr , cĩ vai trị đi v i s phát hơn và đưc v n d ng vào n n kinh t nh m tri n, nh ưng ch ưa đưc quan tâm đúng m c, khai thác cĩ hi u qu các ngu n l c thơng qua ho c ch ưa đưc v n d ng vào th c ti n. quy lu t c nh tranh, quy lu t giá tr và các “ địn - Phát hi n nh ng ý t ưng, quan đim cĩ tính by” khác c a n n kinh t th tr ưng. “đĩn đu”, cĩ tính khám phá quy lu t, nh m Th hai , t ư duy v mơ hình cơng nghi p hĩa đư a n n kinh t cĩ b ưc phát tri n m i. ki u m i c ũng là m t đĩng gĩp to l n trong - Đi m i t ư duy kinh t bao gi c ũng g n cơng cu c đ i m i và h i nh p th i gian qua. li n v i nh ng đ i m i v ph ươ ng pháp nh n Trang 49
3. Science & Technology Development, Vol 15, No.Q1 2012 Đi h i l n th VI c a Đ ng đã đt c t m c Đng, t ư duy v m t n n kinh t m đã th hi n đu tiên cho s thay đ i mơ hình cơng nghi p ngày càng rõ r t, th hi n: hĩa Vi t Nam, ti p đ n Đ i h i l n th VII - Coi h i nh p kinh t qu c t là quy lu t và và l n th VIII đã hồn thi n vi c hình thành là điu ki n khơng th thi u c a quá trình phát mơ hình cơng nghi p hĩa ki u m i, đĩ là tri n kinh t . chuy n t mơ hình “ưu tiên phát tri n cơng - Coi đa ph ươ ng hĩa, đa d ng hĩa quan h nghi p n ng”, h ưng n i, thay th nh p kh u kinh t qu c t , v i ph ươ ng châm “Vi t Nam sang mơ hình cơng nghi p hĩa v i chi n l ưc mong mu n là b n c a t t c các n ưc” trên “h ưng v xu t kh u”, m c a và h i nh p nguyên t c bình đng, cùng cĩ l i, tơn tr ng qu c t , d a trên c ơ s ti p nh n nh ng thành ch quy n c a nhau, tr thành ph ươ ng châm tu khoa h c cơng ngh hi n đ i và qu n lý chi n l ưc trong quan h kinh t đ i ngo i c a tiên ti n. Khái ni m cơng nghi p hĩa, hi n đ i Vi t Nam. hĩa ngày nay là s n ph m c a t ư duy kinh t - Chi n l ưc kinh t bi n c a Vi t Nam đã mi v cơng nghi p hĩa. đưc xây d ng, th hi n nh n th c m i v t m Mơ hình cơng nghi p hĩa ki u m i đưc quan tr ng và vai trị c a kinh t bi n trong h i hình thành và th c thi Vi t Nam chính là điu nh p kinh t qu c t . ki n tiên quy t t o nên nh ng thành cơng trong Th n ăm, t ư duy kinh t m i trong điu ti t quá trình cơng nghi p hĩa, hi n đ i hĩa n ưc kinh t v ĩ mơ c a Nhà n ưc c ũng ngày càng ta 25 n ăm qua. hồn thi n. T m t n n kinh t phi th tr ưng, Th ba , g n li n v i nh ng t ư duy m i v th qu n lý theo m nh l nh, trong 25 n ăm qua các ch kinh t th tr ưng và mơ hình cơng nghi p cơng c kinh t v ĩ mơ c a nhà n ưc, nh ư chính hĩa ki u m i, cơng cu c đ i m i t ư duy th i sách tài khĩa, chính sách ti n t , chính sách thu gian qua cịn ghi nh n nh ng thay đ i c ăn b n nh p, chính sánh kinh t đ i ngo i (t giá h i nh n th c v quan h s h u nĩi chung, ch đ đối, xu t nh p kh u ) đã đưc chính ph cơng h u nĩi riêng trong n n kinh t th tr ưng điu hành khá “bài b n”. T ư duy c a m t n n đnh h ưng xã h i ch ngh ĩa kinh t th tr ưng h i nh p sâu r ng v i th Th t ư, quan đim v m c a và h i nh p gi i, ngày càng đưc th thách v i nh ng bi n kinh t qu c t c ũng là m t d u n trong đ i đng c a tình hình kinh t th gi i và trong mi t ư duy kinh t n ưc ta th i gian qua. nưc, đã th hi n s thay đ i quan tr ng trong Do hồn c nh l ch s và mơ hình cơng nh n th c, t ư duy kinh t c a Chính ph và các nghi p hĩa h ưng n i, thay th nh p kh u, đ n cơ quan ch c n ăng. tr ưc n ăm 1986 n n kinh t Vi t Nam trong Th sáu , chính sách phát tri n nơng nghi p, th “ đĩng c a” và b cơ l p v i kinh t th nơng thơn và nơng dân g n v i quá trình cơng tr ưng th gi i. T sau Đ i h i l n th VI c a nghi p hĩa, hi n đ i hĩa c ũng đưc nh n th c Trang 50
4. TẠP CHÍ PHÁT TRIỂN KH&CN, TẬP 15, SỐ Q1 2012 và điu ch nh, trên c s đ i m i t ư duy v l ĩnh cơng b ng xã h i trong t ng b ưc đi và trong vc này. su t quá trình phát tri n”. - V trí, vai trị c a nơng nghi p khơng ch Nh ng thành cơng c a cơng cu c đ i m i đưc th a nh n trong th c t , mà cịn đưc coi kinh t Vi t Nam đã đư a đt n ưc khơng ch là v n đ c ăn b n, s ng cịn đ n đ nh và phát ra kh i kh ng ho ng kinh t - xã h i, đ t đưc tri n kinh t đt n ưc. tc đ t ăng tr ưng khá cao trong m t th i gian - Cơng nghi p hĩa, hi n đ i hĩa nơng dài (giai đon 1991 – 2011, t ăng tr ưng GDP nghi p, nơng thơn đưc coi là nhi m v tr ng đt 7,35%/n ăm), h i nh p ngày càng sâu r ng tâm, hàng đu c a quá trình cơng nghi p hĩa, vào n n kinh t th gi i, đưa Vi t Nam t m t hi n đ i hĩa đ t n ưc. nưc nghèo, thu nh p th p tr thành n ưc đang - Phát tri n nơng nghi p, nơng thơn theo phát tri n, cĩ thu nh p thu c lo i trung bình ngh ĩa r ng, khơng ch phát tri n các ngành th p (GDP bình quân đu ng ưi đ t 1.365 nơng nghi p, mà cịn phát tri n các ngành phi USD, n ăm 2011). Bên c nh đĩ, n n kinh t nơng nghi p trong nơng thơn. Vi t Nam c ũng đang đ ng tr ưc nh ng yêu c u phát tri n m i, đĩ là: - H gia đình là h t nhân đơn v s n xu t và là ch th c a kinh t nơng thơn, phát tri n kinh - Nh ng thay đ i và bi n đ ng c a n n kinh t hàng hĩa trong nơng nghi p, nơng thơn trong t th gi i ngày càng cĩ nh h ưng tr c ti p và qua trình CNH, H ĐH. sâu r ng đ n n n kinh t Vi t Nam. Cu c kh ng ho ng tài chính tồn c u n ăm 2008 và - Th a nh n vi c phát tri n kinh t trang tr i nh ng đ ng thái m i c a n n kinh t , tài chính trong phát tri n nơng nghi p và kinh t nơng qu c t nh ng n ăm g n đây đã ch ng minh thơn. điu đĩ. Khi n n kinh t đã h i nh p sâu vào Th b y, t ư t ưng “ dân là g c” khơng ch là đi s ng kinh t qu c t , đ t n t i và kh ng mc tiêu, đng l c c a quá trình phát tri n, mà đnh v th c a n n kinh t m i n ưc, v n đ là cịn là ph ươ ng châm c a cơng cu c đ i m i t ư ph i xác đ nh đưc giá tr s n ph m c a qu c duy kinh t . gia trong chu i giá tr kinh t qu c t , đ ng Ti Đ i h i Đ ng l n th VI, bài h c “l y th i nâng cao đưc n i lc nh m c nh tranh dân làm g c” đã tr thành bài h c quan tr ng th ng l i trên th tr ưng trong n ưc và qu c t . đưc Đ ng C ng s n Vi t Nam t ng k t. Đây - Nn kinh t Vi t Nam hi n đang đ ng tr ưc cũng là quan đim truy n th ng c a dân t c và nh ng thách th c l n: t c đ t ăng tr ưng c a ca t ư t ưng H Chí Minh. T ư t ưng “ dân là nn kinh t ch ưa g n v i ch t l ưng t ăng gc” c ũng đưc th hi n trong C ươ ng l ĩnh, tr ưng (h s ICOR giai đon 2001 – 2010: mc tiêu phát tri n đ t n ưc mà Đng Cng s n 5,52; n ăm 2010: 6,2; n ăm 2011: 5,9 ), n n kinh Vi t Nam đã xác đnh là: “Dân giàu, n ưc t phát tri n thi u b n v ng (phân hĩa giàu mnh, xã h i dân ch , cơng b ng, v ăn minh”; “ nghèo t ăng lên, giá tr đ o đ c và các chu n Tăng tr ưng kinh t ph i g n v i ti n b và Trang 51
5. Science & Technology Development, Vol 15, No.Q1 2012 mc v ăn hĩa trong xã h i cĩ nh ng b t n, tài sang mơ hình “phát tri n h p lý gi a chi u nguyên s d ng cịn lãng phí, tình tr ng ơ rng và chi u sâu, v a m r ng quy mơ v a nhi m mơi tr ưng gia t ăng), nh ng b t n kinh chú tr ng nâng cao ch t l ưng hi u qu ”. Cĩ t v ĩ mơ ch ưa đưc kh c ph c, t c đ t ăng th đ ngh n i hàm c a mơ hình t ăng tr ưng tr ưng cĩ bi u hi n suy gi m. kinh t c a Vi t Nam th i gian t i là: - Đang t n t i nh ng “nút th t” trong quá - La ch n t ăng tr ưng b n v ng, chú tr ng trình phát tri n c a n n kinh t : (i) C i cách c ơ ch t l ưng h ơn là s l ưng t ăng tr ưng; ch , b máy hành chính cịn ch m ch p và ch ưa - Chuy n đ i c ơ c u n n kinh t t ch ch tươ ng x ng v i yêu c u phát tri n c a n n kinh yu là thâm d ng v n, tài nguyên và lao đng t; (ii) C u trúc n n kinh t l c h u, thi u c ch gi n đơn, sang n n kinh t s d ng v n cĩ hiu tranh và n ng v khai thác tài nguyên và thâm qu , t ăng d n y u t TFP trong t ăng tr ưng; dng v n; (iii) H th ng c ơ s h t ng y u - Dưi gĩc đ “h ưng v xu t kh u” c n kém, thi u đ ng b , thi u t m nhìn trong quy chuy n n n kinh t t ch y u xu t kh u s n ho ch phát tri n; (iv) T ư duy kinh t cĩ nh ng ph m thơ và s ơ ch , sang giai đon l a ch n bi u hi n trì tr , l c h u, ch ưa theo k p y u c u xu t kh u cĩ hi u qu các s n ph m d a vào phát tri n. khai thác tri th c, k n ăng và các ngu n l c Th c t trên cho th y, đ i m i t ư duy kinh t qu c gia khác; nâng d n t tr ng các s n ph m đang tr thành v n đ m u ch t và cĩ ý ngh ĩa ch bi n, cĩ hàm l ưng k thu t, ch t xám và bc thi t hi n nay. yu t v ăn hĩa; 4. Nh ng n i dung c ơ b n c a đ i m i t ư - Dưi gĩc đ “thay th nh p kh u”, c n m duy kinh t Vi t Nam hi n nay rng thay th nh p kh u các s n ph m tiêu Th nh t, đi m i t ư duy v mơ hình kinh t dùng, ch bi n, l a ch n m t s s n ph m cơng là yêu c u b c thi t c a Vi t Nam hi n nay. nghi p thay th nh p kh u, đ c bi t trong l ĩnh Đây là v n đ đã đưc các lãnh đo Đ ng và vc cơng ngh cao, thu c v th m nh c a đ t Chính ph , các nhà kinh t trong và ngồi n ưc nưc; c n nâng cao n ăng l c c nh tranh c a các bàn lu n sơi n i trong su t th i gian qua. sn ph m đưc ch t o trong n ưc. Quan đim đ i m i mơ hình kinh t đã Th hai , c n ti p t c đ i m i t ư duy v quan đưc th hi n trong V ăn ki n Đi h i l n th h s h u. Đây là m t v n đ h t s c quan XI c a Đ ng, đĩ là “chuy n đ i mơ hình t ăng tr ng nh ưng c ũng r t khĩ kh ăn trong quan tr ưng, coi ch t l ưng, n ăng su t, hi u qu , s c đim, nh n th c, b i vì liên quan đn các cnh tranh là ưu tiên hàng đu, chú tr ng phát nguyên lý v CNXH mà các nhà kinh đin đã tri n theo chi u sâu, phát tri n kinh t tri th c”. d báo. Đ i m i t ư duy v quan h s h u Th c ch t, đây là s chuy n đ i t mơ hình trong n n kinh t th tr ưng đ nh h ưng XHCN tăng tr ưng ch y u theo chi u r ng, chú tr ng đang đt ra các v n đ sau: v s l ưng, thâm d ng v n và tài nguyên, Trang 52
6. TẠP CHÍ PHÁT TRIỂN KH&CN, TẬP 15, SỐ Q1 2012 - Cn minh đ nh đ y đ h ơn các c ơ s pháp - Kh c ph c t ư duy m nh l nh, duy ý chí lý gi a khu v c cơng và khu v c t ư, s h u nhà trong điu hành chính sách, chính sách kinh t nưc và s h u t ư nhân, đc bi t trong l ĩnh v c cn bám sát th c t và d a trên quy lu t c a đt đai và d ch v (y t , giáo d c, ). nn kinh t th tr ưng. - Quan đim v vai trị ch đ o c a khu v c - Các chính sách kinh t c n đ m b o tính kinh t nhà n ưc c n ph i nh n th c h p quy nh t quán trên c ơ s d báo khoa h c và cĩ t m lu t, điu mà các n ưc đi tr ưc đã th c hi n nhìn dài h n, đin hình nh ư vi c điu hành t tt, đĩ là th hi n tính “tiên phong”, “bà đ”, giá, lãi su t ngân hàng. S linh ho t trong hơn là tr c ti p tham gia vào vi c kinh doanh. chính sách điu ti t kinh t v ĩ mơ là r t c n Cn tái c u trúc l i các t p đồn kinh t nhà thi t nh m thích ng v i điu ki n th c t , nưc, theo h ưng tinh gi m s l ưng và nâng song khơng th thi u tính nh t quán và t m cao hi u qu ho t đ ng. nhìn dài h n. - Khu v c kinh t t ư nhân ngày càng cĩ vai - S k t h p các chính sách kinh t v ĩ mơ, trị to l n đ i v i phát tri n kinh t , là đng l c đc bi t là chính sách tài khĩa và chính sách cho quá trình cơng nghi p hĩa, hi n đ i hĩa. ti n t trong điu hành kinh t v ĩ mơ c a Chính Th c t nhi u qu c gia trên th gi i cho th y, ph c ũng là m t v n đ c n hồn thi n và nâng khu v c kinh t t ư nhân luơn cĩ nh ng đĩng cao tính hi u qu . gĩp to l n cho s l n m nh c a n n kinh t , - Tư duy nhi m k ỳ, c ăn b nh ch y theo thành khu v c kinh t t ư nhân khơng ch là đng l c, tích c ũng là m t n i dung c n kh c ph c. mà cịn là n n t ng cho s phát tri n. - Yu t đ c quy n, quan h l i ích nhĩm là Th ba , t ư duy v c u trúc n n kinh t và mt v n đ d phát sinh trong n n kinh t th chuy n d ch c ơ c u kinh t c ũng là m t l ĩnh tr ưng, do v y c n c nh giác và cĩ các bi n vc c n ph i đ i m i. C n xem xét l i t ư duy pháp phịng ng a kh c ph c nh ng c ăn b nh v chuy n d ch c ơ c u kinh t các t nh, thành này trong điu hành n n kinh t . ph , đánh giá t ăng tr ưng kinh t trên ph m vi Th n ăm, đi m i t ư duy kinh t bao gi tng đ a ph ươ ng v i các ch tiêu hàng n ăm. cũng g n li n v i đ i m i t ư duy trong xây Các đa ph ươ ng c n t p trung t o mơi tr ưng dng th ch chính tr - xã h i. Yêu c u phát thu n l i cho các doanh nghi p kinh doanh cĩ tri n c a đ t n ưc hi n nay đ t ra yêu c u c p hi u qu , c ơ c u kinh t c n đưc xem xét theo thi t là cơng cu c c i cách th ch ph i đưc quy mơ vùng, liên vùng trên c ơ s khai thác l i đy m nh h ơn n a, t o điu ki n cho c i cách th so sánh đ khai thác các ngu n l c cĩ hi u kinh t cĩ b ưc phát tri n m i. Đ i m i t ư duy qu . trong c i cách th ch chính tr , g n v i đ i Th t ư, đi m i t ư duy trong điu hành chính mi t ư duy kinh t c n ti p t c làm rõ v m t lý sách kinh t v ĩ mơ c ũng là m t v n đ c p thi t lu n các v n đ sau: hi n nay, c th nh ư: Trang 53
7. Science & Technology Development, Vol 15, No.Q1 2012 - Ti p t c c th hĩa, l trình hĩa th ch - Trong l ĩnh v c khoa h c và cơng ngh , t ư kinh t th tr ưng XHCN Vi t Nam. duy qu n lý khoa h c cơng ngh đang cĩ bi u - Nâng cao vai trị lãnh đo c a Đ ng trên c ơ hi n trì tr kéo dài n ưc ta hi n nay. Ch cĩ s th c thi dân ch , m r ng quy n c a ng ưi đi m i t ư duy trong t ch c, qu n lý khoa h c dân đưc tham gia ch đng và tích c c vào cơng ngh , thì khoa h c cơng ngh m i th c th c thi các m c tiêu “Dân giàu, n ưc m nh, xã s tr thành “n n t ng”, “ đ ng l c” cho quá hi dân ch , cơng b ng, v ăn minh”. trình phát tri n kinh t . - Nâng cao hi u qu c a b máy nhà n ưc Th b y, đi m i t ư duy trong cơng nghi p pháp quy n, phát huy vai trị c a các t ch c xã hĩa, hi n đ i hĩa nơng nghi p, nơng thơn c ũng hi, đồn th , qu n chúng nhân dân trong vi c là m t n i dung c n ti p t c th c hi n Đ i th c thi pháp lu t. mi t ư duy trong cơng nghi p hĩa, hi n đ i hĩa Th sáu , đi m i t ư duy trong phát tri n l ĩnh nơng nghi p, nơng thơn, c n t p trung vào các vc v ăn hĩa, giáo d c, khoa h c cơng ngh vn đ nh ư: đang là m t n i dung c p thi t hi n nay. Đây - Cn làm rõ h ơn n a c v m t lý lu n và cũng là m t v n đ đang đ t ra gay g t trong pháp lý v n đ s h u ru ng đ t và qu n lý quá trình phát tri n kinh t . Đ i m i t ư duy ru ng đ t trong n n kinh t th tr ưng đ nh trong l ĩnh v c v ăn hĩa xã h i c n t p trung vào hưng XHCN. Đây chính là đim c t lõi c a các n i dung: phát tri n b n v ng trong nơng nghi p, nơng - Cn cĩ cu c cách m ng trong nh n th c v thơn hi n nay. “c i cách giáo d c”. Th c t quá trình th c - Ci cách th ch trong nơng nghi p, nơng hi n c i cách giáo d c n ưc ta nhi u n ăm thơn, g n phát tri n nơng nghi p, nơng thơn v i qua, s d ĩ ch ưa đt đưc hi u qu nh ư k ỳ v ng, vn đ nơng dân c n đưc nhìn nh n nh ư là là do t ư duy v c i cách và điu hành, qu n lý vn đ c p bách và cĩ tính dài h n. N u khơng giáo d c. Ch cĩ thay đ i t ư duy, nh n th c v sm gi i quy t v n đ nơng dân m t cách ch ci cách giáo d c, thì s nghi p giáo d c m i đng, tích c c h ơn thì quá trình cơng nghi p phát tri n t ươ ng x ng v i yêu c u phát tri n hĩa, hi n đ i hĩa nơng nghi p, nơng thơn và ngu n nhân l c cho quá trình cơng nghi p hĩa, yêu c u phát tri n b n v ng trong nh ng n ăm hi n đ i hĩa. ti s phát sinh nh ng khĩ kh ăn, ph c t p m i. - Yu t v ăn hĩa, đ c bi t là nh ng giá tr Th tám , trong quan h kinh t đ i ngo i, văn hĩa truy n th ng dân t c ph i đưc coi là tính ph c t p c a quá trình tồn c u hĩa và nn mĩng c a s nghi p phát tri n giáo d c – quan h qu c t m i, đ ng th i do đ c đim v đào t o. Chúng tơi cho r ng, ch n h ưng v ăn đa chính tr , đ a kinh t c a n ưc ta, c ũng đ t hĩa, đo đ c h c đưng và hành vi xã h i đã ra nh ng v n đ m i, đĩ là: đn lúc ph i coi là khâu đt phá trong c i cách - X lý đúng đ n m i quan h gi a m r ng giáo d c – đào t o hi n nay. quan h kinh t đ i ngo i v i b o v v ng ch c Trang 54
8. TẠP CHÍ PHÁT TRIỂN KH&CN, TẬP 15, SỐ Q1 2012 ch quy n đ t n ưc, b o v l i ích kinh t và tri n mà cịn là y u t đ t phá trong suy ngh ĩ và cng c nâng cao v th c a Vi t Nam trên hành đng c a quá trình c i cách và h i nh p tr ưng qu c t . ca n n kinh t n ưc ta giai đon hi n nay. - M r ng quan h h p tác tồn di n v i các 5. K t lu n nưc láng gi ng, đ c bi t là trên l ĩnh v c kinh Đ n n kinh t Vi t Nam phát tri n nhanh và t, đ ng th i cĩ nh ng bi n pháp thích h p v bn v ng trong th i gian t i, c n ph i cĩ nh ng vn đ ch quy n, l i ích qu c gia c đ t li n, đt phá theo tinh th n c a Đ i h i Đ ng l n th bi n đ o và vùng tr i. XI. Trong nghiên c u này, chúng tơi cho r ng, Th chín , khâu đt phá trong vi c ti p t c khâu đt phá c ơ b n và c ũng là điu ki n tiên đi m i t ư duy kinh t , đĩ là c n đ i m i quy t cho các đ t phá khác, ph i là đi m i t ư ph ươ ng pháp nh n th c d a trên n n t ng t ư duy kinh t . duy c a ch ngh ĩa duy v t bi n ch ng Mác xít. Đi m i t ư duy kinh t , ch c ch n s đ ng Bn ch t khoa h c và cách m ng c a ch ch m đn m t s nh n th c cĩ tính truy n ngh ĩa Mác – Lênin, đĩ là phép duy v t bi n th ng, th m chí cĩ nh ng v n đ nh y c m, ch ng. Ph ươ ng pháp lu n khoa h c c a ch song ch cĩ đ y m nh đ i m i t ư duy kinh t , ngh ĩa Mác là m i lý lu n ph i d a trên c ơ s mi cĩ th t o ra s chuy n bi n c ơ b n v mơ nm b t đưc nh ng bi n đ i c a đ i s ng xã hình kinh t , nâng cao ch t l ưng t ăng tr ưng hi, đ ng th i ph c v yêu c u phát tri n và phát tri n b n v ng. khơng ng ng c a xã h i. Do v y, đ i m i t ư duy nĩi chung và đi m i t ư duy kinh t nĩi riêng khơng ch là quy lu t c a quá trình phát ECONOMIC THOUGHT - BREAKTHROUGH FACTOR FOR SUSTAINABLE ECONOMIC DEVELOPMENT Nguyen Chi Hai University of Economics and Law, VNU - HCM ABSTRACT : Renovating economic thinking is of paramount importance and is the breakthrough factor in the economy reform process. This article focuses on clarifying the main achievements of the economic reform process in Vietnam in the last 25 years, pointing out the new demands of this process, as well as analyzing the basic content of the whole process in our country today. Key words: Thought, economic thought, renovating economic thought. Trang 55
9. Science & Technology Development, Vol 15, No.Q1 2012 TÀI LI U THAM KH O [6]. Ngơ Đình Xây: Ph. Ăngghen bàn v [1]. Đng C ng s n Vi t Nam: V ăn ki n Đ i nh ng điu ki n hình thành t ư duy lý hi Đ i bi u tồn qu c l n th XI. NXB lu n. T p chí Tri t h c, 01/2002. CTQG, Hà N i - 2011. [7]. Mưi đim đ i m i v t ư duy kinh t th [2]. Đ Đ c Đ nh: T ư duy nĩng v i v hin tr ưng (www.vnba.org.vn.index.php ?) đi (www.vietnamnet.vn ; 06/10/2010) [8]. Mơ hình t ăng tr ưng c a Vi t Nam: [3]. TS V ũ Minh Phong: Đ i m i t ư duy Thay đi theo h ưng nào? (www.vietnamnet.vn ; 21/07/2005). (www.vneconomy.vn ; 10/5/2010). [4]. Đng Phong: T ư duy kinh t Vi t Nam [9]. Mơ hình t ăng tr ưng c a Vi t Nam: Đ – Ch ng đưng gian nan và ngo n m c tránh m i t nh là m t n n kinh t 1975 – 1989. NXB Tri Th c, HN 2008. (www.vneconomy.vn ; 11/5/2010. [5]. TS Nguy n Đ c Thành: Đi m i t ư duy [10]. T đin tri t h c. NXB Ti n b Mát- hay đi m i c ơ ch xc ơ-va và NXB S th t - 1986 (B n (www.tuanvietnam.net ; 30/01/2011). ti ng Vi t). Trang 56