Module Giáo dục thường xuyên 2: Sự hình thành và phát triển các mô hình cơ sở giáo dục thường xuyên ở Việt Nam - Hoàng Thị Kim Thúy

Nội dung text: Module Giáo dục thường xuyên 2: Sự hình thành và phát triển các mô hình cơ sở giáo dục thường xuyên ở Việt Nam - Hoàng Thị Kim Thúy

1. HỒNG THỊ KIM THUÝ MODUL E gdtx 2 Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triĨn c¸c m¤ h×nh c¬ së gi¸o dơc th−êng xuyªn ë viƯt nam | 57
2. A. GIỚI THIỆU TỔNG QUAN C s giáo dc là n v hành chính cui cùng ca mt h thng giáo dc. ĩ, hng ngày, hng gi din ra quá trình giáo dc, ào to nhm nâng cao dân trí, ào to ngun nhân lc, bi dng nhân tài cho t nc. i vi giáo dc chính quy, mơ hình giáo dc là các loi hình trng, hc vin, vin, nh các loi trng mm non, trng tiu hc, trng trung hc c s, trng trung hc ph thơng, trng dân tc ni trú, trng bán trú dân nuơi, trng cao ng, trng i hc, hc vin và các vin nghiên cu cĩ tham gia ào to nghiên cu sinh. i vi giáo dc thng xuyên, mơ hình giáo dc gm các trng lp b túc vn hĩa (BTVH), trung tâm giáo dc thng xuyên các cp, các trung tâm giáo dc thng xuyên — hng nghip — dy ngh, các trung tâm ngoi ng, tin hc và các trung tâm hc tp cng ng. S hình thành và phát trin các mơ hình c s giáo dc thng xuyên c gn lin vi quá trình phát trin kinh t — xã hi ca t nc. c bit gn vi quá trình thc hin các nhim v chính tr ca quan trng ca h thng giáo dc thng xuyên trong tng giai on nht nh. Mi mt c s giáo dc thng xuyên u cĩ nhng chc nng nhim v c thù áp ng nhu cu hc tp thng xuyên cho nhng ngi khơng cĩ hồn cnh n trng ph thơng. Trong iu kin hin nay, ng và Nhà nc ta ch trng tin ti xây dng xã hi hc tp. Vì vy, c s giáo dc ca giáo dc thng xuyên phi c nh hng hồn thin a dng, a chc nng, thun tin cho ngi hc áp ng nhu cu hc tp a dng, thng xuyên, liên tc ca mi ngi dân trong cng ng áp ng nhu cu phát trin ca giáo dc thng xuyên n nm 2020. 58 | MODULE GDTX 2
3. B. MỤC TIÊU 1. MỤC TIÊU CHUNG — Trình bày c quá trình hình thành và phát trin các mơ hình c s giáo dc thng xuyên. — ánh giá c nhng u im và nhng hn ch ca các mơ hình c s giáo dc thng xuyên hin nay. — Phân tích c nhng yêu cu cn hồn thin mơ hình c s giáo dc thng xuyên nhm áp ng yêu cu phát trin ca giáo dc thng xuyên n nm 2020. 2. MỤC TIÊU CỤ THỂ 2.1. VỀ KIẾN THỨC — Nêu c s hình thành các loi hình, cách thc t chc các lp hc xố mù ch trong thi kì u tiên khi Nhà nc Vit Nam mi c c lp — mơ hình u tiên ca c s giáo dc thng xuyên: mc ích, ni dung, i tng, hình thc t chc các hot ng. Nhng u và hn ch ca loi c s giáo dc thng xuyên loi hình này. — Nêu c s hình thành và phát trin loi hình các lp BTVH, các trng BTVH các cp t xã, huyn và tnh; các trng BTVH cơng nơng; trng BTVH trung ng: mc ích, ni dung, i tng, hình thc t chc các hot ng; phân tích c nhng u im và hn ch ca các loi mơ hình c s giáo dc thng xuyên loi hình này. — Nêu c s hình thành và phát trin t trng BTVH sang các trung tâm giáo dc thng xuyên a chc nng cp huyn, tnh: mc ích, ni dung, i tng, hình thc t chc các hot ng, quy ch t chc qun lí Phân tích c nhng u im và hn ch ca loi mơ hình trung tâm giáo dc thng xuyên, trung tâm giáo dc thng xuyên — hng nghip — dy ngh, trung tâm ngoi ng tin hc, các loi trung tâm giáo dc thng xuyên ca các trng i hc, cao ng — Nêu c s hình thành và phát trin các trung tâm hc tp cng ng cp làng, xã: mc ích, ni dung, i tng, hình thc t chc các hot ng, quy ch t chc qun lí các trung tâm hc tp cng ng. — Hiu c vai trị tác dng ca các lp xố mù ch, các trng lp b túc vn hĩa và các trung tâm giáo dc thng xuyên, trung tâm ngoi ng tin hc và trung tâm hc tp cng ng. SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CÁC MƠ HÌNH CƠ SỞ GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN Ở VIỆT NAM | 59
4. — Hiu c nhng hn ch ca các mơ hình c s giáo dc thng xuyên. — Hiu c i ng GV và nhng ngi tham gia xố mù ch, b túc vn hĩa và giáo dc thng xuyên. — Phân tích c nhng c im nhu cu ca ngi hc, c im phát trin kinh t — xã hi ca tng a phng, s cn thit phi hồn thin các mơ hình trung tâm giáo dc thng xuyên và trung tâm hc tp cng ng nhm to iu kin giáo dc thng xuyên ngày càng phát trin. — xut c mơ hình trung tâm giáo dc thng xuyên và trung tâm Hc tp cng ng trong thi gian ti áp ng c nhu cu ào to ngun nhân lc cho cơng nghip hố — hin i hố t nc. — Hiu c yêu cu phát trin giáo dc trong s nghip cơng nghip hố — hin i hố và xây dng xã hi hc tp do ĩ cn phi hồn thin các mơ hình c s giáo dc thng xuyên. 2.2. VỀ KĨ NĂNG — Phân tích c nhng kt qu to ln trong chin dch:” chng nn mù ch” nm 1945 — 1946; quá trình hình thành và phát trin các lp, trng b túc vn hĩa, các trung tâm giáo dc thng xuyên, trung tâm ngoi ng tin hc và trung tâm hc tp cng ng. — Phân tích c quá trình hình thành và phát trin các mơ hình giáo dc thng xuyên, t các lp, trng b túc vn hĩa, các trung tâm giáo dc thng xuyên, trung tâm ngoi ng tin hc n trung tâm hc tp cng ng. — Phân tích c các yêu cu cn c hồn thin c s giáo dc thng xuyên trong nhng thp k u ca th k XXI. 2.3. VỀ THÁI ĐỘ — Trân trng vi nhng thành qu mà cha ơng chúng ta ã giành c trong cơng cuc xố mù ch và giáo dc cho mi ngi. — Trân trng vi nhng thành qu mà các mơ hình c s giáo dc thng xuyên ã t c. — Th hin tinh thn trách nhim trong vic hồn thin mơ hình c s giáo dc thng xuyên. — Th hin tinh thn trách nhim trong dy và hc, cơng tác trong giáo dc thng xuyên. 60 | MODULE GDTX 2
5. C. NỘI DUNG Nội dung 1 SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA CÁC MƠ HÌNH CƠ SỞ GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN Hoạt động: Nghiên cứu sự hình thành các loại mơ hình cơ sở giáo dục thường xuyên qua các thời kì: trường, lớp BTVH; trung tâm giáo dục thường xuyên; trung tâm học tập cộng đồng; trung tâm ngoại ngữ – tin học. 1. CÂU HỎI — Bn bit gì v chin dch Chng nn mù ch do Ch tch H Chí Minh phát ng? Kt thúc chin dch chng nn mù ch, chúng ta ã m c bao nhiêu lp xố mù ch? Kt qu chúng ta ã xố mù ch cho bao nhiêu ngi trong chin dch chng nn mù ch t nm 1945 — 1946? — Vì sao khơng duy trì các trng, lp b túc vn hĩa mà thành lp các trung tâm giáo dc thng xuyên các cp (huyn/th xã, tnh)? Chc nng, nhim v ca trung tâm giáo dc thng xuyên các cp? — Vì sao phi thành lp trung tâm hc tp cng ng? Chc nng nhim v ca trung tâm hc tp cng ng. 2. GỢI Ý HOẠT ĐỘNG — T nghiên cu tài liu, cng cĩ th t chc tho lun t, nhĩm xác nh s hình thành mơ hình c s giáo dc thng xuyên qua các thi kì. — Ghi li nhng ni dung ã nghiên cu c xác nh c s hình thành các c s giáo dc thng xuyên qua các thi kì t khi thành lp nc ti nay. 3. THƠNG TIN CƠ BẢN Cách mng tháng Tám thành cơng. Ngày 2/9/1945 ti Qung trng Ba ình, Ch tch H Chí Minh c bn Tuyên ngơn c lp khai sinh nc Vit Nam Dân ch Cng hồ. Trong bn Tuyên ngơn, Ngi ã lên án và t cáo chính sách ngu dân ca thc dân Pháp vi vic “chúng lp ra nhà tù nhiu hn trng hc”. Cng trong ngày y, i tng Võ Nguyên Giáp — nguyên B trng B Ni v — c din vn v chính sách i ni, SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CÁC MƠ HÌNH CƠ SỞ GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN Ở VIỆT NAM | 61
6. i ngoi ca Chính ph lâm thi, tuyên b “ Nn giáo dc mi ang thi kì t chc, chc chn bc s hc s cng bách. Trong thi hn rt ngn s ban hành lnh bt buc hc ch quc ng chng nn mù ch n trit ”. Ch mt ngày sau, ngày 3/9/1945, trong bui hp u tiên ca Hi ng Chính ph, trong 6 vic cp bách cn làm, Ch tch H Chí Minh xp vic chng nn mù ch là nhim v th hai, ch sau vic chng nn ĩi. Ngi cịn ch ra rng: “Mt dân tc dt là mt dân tc yu. Vì vy tơi ngh m mt chin dch Chng nn mù ch”. thc hin li kêu gi ca Bác, ngày 8/9/1945, Chính ph ban hành ba sc lnh. Trong cùng mt ngày, ba sc lnh v chng nn mù ch ã c kí ban hành. Sc lnh 17 “t ra mt bình dân hc v trong tồn cõi Vit Nam”. Mt bình dân hc v là mt nn giáo dc bình dân cho tt c mi ngi. Mt nn giáo dc khơng cao siêu, khơng kinh vin. Mt nn giáo dc khơng ch dành cho mt s ít ngi nh trc ây mà là cho tt c mi ngi. Cĩ th nĩi ây s là mt nn giáo dc i chúng, nn giáo dc cho tồn dân và c bit là cho tt c nhng ngi nơng dân và th thuyn, nhng ngi lao ng trong c nc. Xác nh mt nn giáo dc bình dân trong bui u ca Nhà nc non tr là cn thit và thc t vi iu kin lúc này, Sc lnh 19 ã khng nh: “Trong tồn cõi nc Vit Nam s thit lp cho nơng dân và th thuyn nhng lp hc bình dân bui ti” nhanh chĩng xĩa mù ch cho 95% ngi khơng bit c bit vit. Thc hin nhim v ĩ, Sc lnh s 20 khng nh: “ Vic hc ch Quc ng nay là bt buc và khơng mt tin cho tt c mi ngi”. Cĩ th nĩi, chin dch Chng nn mù ch chính thc c phát ng t ngày 8/9/1945, ngay sau khi các sc lnh trên c ban hành. Ngày 18/9/1945, Nha Bình dân hc v c thành lp. Va thành lp, Nha bình dân hc v ã t chc ngay khĩa hun luyn cán b bình dân hc v u tiên ti Hà Ni mang tên H Chí Minh. Ngày 04/10/1945, Ch tch H Chí Minh ã gi li kêu gi “Chng nn tht hc” ti tồn th quc dân ng bào: “ Mun gi vng nn c lp, mun làm cho dân mnh nc giàu, mi ngi Vit nam phi hiu bit quyn li ca mình, bn phn ca mình, phi cĩ kin thc mi cĩ th tham gia vào cơng cuc xây dng nc nhà và trc ht, phi bit c, bit vit ch Quc ng. 62 | MODULE GDTX 2
7. Nhng ngi ã bit ch hãy dy cho nhng ngi cha bit ch, hãy gĩp sc vào bình dân hc v Nhng ngi cha bit ch hãy gng sc mà hc cho bit i”. Hng ng li kêu gi ca Ch tch H Chí Minh, phong trào Chng nn mù ch c trin khai và nhanh chĩng lan rng khp c nc, n sâu vào tng thơn làng, ngõ xĩm. Chng nn mù ch ã tr thành mt phong trào qun chúng nhân dân thc s vi nhng hình thc t chc ht sc linh ng, thích nghi vi iu kin sinh hot ca nhân dân lao ng. Ngi hc là tt c, t nhng em bé, n nhng c già, t nhng ngi nơng dân n nhng ngi th ang làm vic trong các cơng xng; khơng phân bit sang hèn, khơng phân bit giàu nghèo, khơng phân bit ng phái, tơn giáo, dân tc. Nu ã là ngi Vit Nam thì phi i hc và c hc xĩa mù ch. Giáo viên dy xĩa mù ch là các thy giáo ã dy hc trc ây, là nhng ngi t mi tng lp nhân dân, t nhng ngi va thốt nn mù ch, ai c thơng vit tho u cĩ th tr thành giáo viên dy xĩa mù ch. Ngi bit ch dy ngi cha bit ch; v khơng bit ch thì chng dy; b khơng bit ch thì con dy; ngi n, ngi làm, con sen, con cha bit ch thì ch nhà dy. Lp hc là nhà cng ng, là tr s ca các c quan chính quyn, doanh tri quân i, nhà ca t nhân, ình, chùa Nhiu ni lá chui, mo nang c em dùng thay cho giy; gch non, sn khơ, than ci thay cho phn vit; mt t, tng nhà, vách á, lng trâu, nong nia thay cho bng en. Ch sau mt nm ngày phát ng phong trào Chng nn mù ch ã t chc c 75.000 lp hc vi trên 95.000 giáo viên; trên 2.500.000 ngi bit c, bit vit ch Quc ng. Mi khi phong trào bc sang mt giai on mi, Ch tch H Chí Minh li ch o cho cán b và giáo viên nhng cơng vic cn phi làm. T sau ngày tồn quc kháng chin, phong trào Chng nn mù ch ã t c nhng kt qu áng khích l, bình dân hc v nhn thêm nhim v mi, va chng mù ch, va y mnh kháng chin vi khu hiu “Mi lp hc bình dân là mt t tuyên truyn kháng chin”. Trong th gi cho cán b và giáo viên bình dân hc v khu III, Ngi ch rõ: “Các lp bình dân hc v chng nhng dy cho ng bào hc ch, làm tính mà li dy thêm v cơng cuc kháng chin cu nc, tng gia sn xut, giúp mùa ơng binh s, giúp ng bào tn c”. SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CÁC MƠ HÌNH CƠ SỞ GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN Ở VIỆT NAM | 63
8. Nm 1948, vi phong trào thi ua yêu nc mà Ch tch H Chí Minh ra, bình dân hc v chuyn sang mt giai on mi. Ngi ch rõ hng i tip theo ca bình dân hc v: “Trong phong trào thi ua ái quc, tơi mong các bn cng hng hái xung phong. Vùng nào cịn sĩt nn mù ch thì các bn c gng thi ua dit cho ht gic dt trong mt thi gian mau chĩng. Vùng nào ã ht nn mù ch, thì các bn thi ua tin lên mt bc na, bng cách dy cho ng bào: Thng thc v sinh, dân bt m au; thng thc khoa hc, bt mê tín nhm; bn phép tính làm n quen ngn np; lch s và a d nc ta (vn tt bng th hoc ca) nâng cao lịng yêu nc; o c ca cơng dân, tr thành ngi cơng dân ng n”. (Trong th gi cho anh ch em bình dân hc v nhân dp phát ng phong trào thi ua ái quc và k nim ngày c lp 2/9/1948) Phong trào Chng nn mù ch (c s quan tâm, ch o kp thi ca Ch tch H Chí Minh, ca ng và Chính ph), ngày càng phát trin. T 2,5 triu ngi thốt nn mù ch nm 1946 ti nm 1948 là 6 triu ngi và n nm 1952 là 10 triu ngi, chin dch xố nn mù ch c bn c hồn thành. i ơi vi vic dit gic dt, vic BTVH cng c s c thơng, vit tho ca nhng ngi ã thốt nn mù ch c t chc và y mnh, trình vn hố ca cán b và nhân dân lao ng cng c nâng lên. Bình dân hc v ly lp hc là c s dy — hc/giáo dc theo tinh thn lp bình dân c gng tìm n ngi hc. a im lp hc khơng ch t các trng cơng, trng t cĩ sn, mà t các ình, chùa, n, miu, im canh và các nhà dân tng i rng rãi ri rác khp các ng ph, xĩm ngõ hc viên âu thì hc y cho thun tin. Bình dân hc v cịn m các lp hc riêng cho các n v b i, t v, cnh v, cơng an, cơng nhân, tng ni, ngi bán hàng, ng dân và cho c phm nhân trình b túc bình dân tr lên, bi dng hc viên ly trng tp trung và ti chc làm c s dy — hc/giáo dc. Cui nm 1947, liên khu V m trng tiu hc bình dân. Nm 1948, Nam B m các trng tiu hc bình dân cp tnh, trung hc bình dân cp khu. u nm 1949, ngành quân gii, hình thành các trng BTVH trong mi xí nghip. Nm 1951, Trng Ph thơng Lao ng Trung ng c thành lp. Cng trong thi gian này, các khu và tnh ã m c 20 trng ph 64 | MODULE GDTX 2
9. thơng lao ng. Cui nm 1954, Hà Ni, các trng BTVH ti chc c t chc theo h thng ca liên hip cơng ồn các c quan trung ng và Hà Ni. Sau ĩ, phong trào b túc vn hĩa ti chc nhanh chĩng lan rng ra các thành ph, th xã, th trn. Nm 1956, Trng B túc Cơng nơng Trung ng c thành lp. Nm 1958, các trng BTVH tp trung cp huyn c thành lp. Các loi trng trên u cĩ quy ch quy nh rõ: mc tiêu, i tng ca trng; chng trình hc; t chc lp và ch hc tp; t chc qun lí, kim tra; ch báo cáo; giáo viên, hc viên; kim tra lên lp và thi ht cp; khen thng, k lut; tài chính và c s vt cht. Nh vy, BTVH ã xây dng c mng li c s giáo dc ca mình. Mng li này c vn hành theo nhng quy nh riêng phù hp vi BTVH. Thc hin Ch th 17/CT ca B Giáo dc, mng li c s dy — hc/giáo dc theo mơ hình “Mi trng cĩ nhiu chc nng” ca giáo dc b túc. Các trng BTVH va hc va làm, các trng BTVH cĩ dy ngh c duy trì cng c, phát trin nhng ni dân c tp trung, cĩ nhu cu hc tp ln nh thành ph, th xã; các trng BTVH tp trung c chuyn dn thành loi trng nhiu chc nng phc v nhiu loi i tng trên mt a bàn. Duy trì trng BTVH tp trung nhng ni cịn iu kin và cĩ nhu cu. T nm hc 1992 — 1993, trên c s phát trin h thng các trng BTVH nhiu chc nng, mt s trung tâm giáo dc thng xuyên ã ra i và ngày càng phát trin mnh: Nm hc 1992 — 1993 mi cĩ 30 trung tâm giáo dc thng xuyên cp qun, huyn, cm xã, nhng nm hc 1993 — 1994 ã cĩ 160 trung tâm giáo dc thng xuyên qun/huyn. V xây dng trung tâm hc tp cng ng. Cĩ th nĩi rng trung tâm hc tp cng ng khơng phi là mơ hình hồn tồn mi. Vit Nam trc ây ã cĩ các thit ch vn hố — giáo dc cng ng nh “Nhà Rơng”, “ình làng” ây là ni hi hp, là a im sinh hot chung ca cng ng, là ni chuyn giao, tip nhn các kinh nghim vn hố, xã hi Trung tâm hc tp cng ng là s k tha, phát huy các yu t tích cc các thit ch truyn thng. Tuy nhiên, ây là bc phát trin mi v cht, c thit k hồn thin hn, phù hp hn vi iu kin, hồn cnh hin nay, vi ý tng ca thi i. SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CÁC MƠ HÌNH CƠ SỞ GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN Ở VIỆT NAM | 65
10. Vi s quan tâm ca ng và Nhà nc, s n lc ca B Giáo dc và ào to, ca Hi Khuyn hc Vit Nam và các a phng. T 2000 n nay, mơ hình trung tâm hc tp cng ng xã, phng, th trn ã phát trin nhanh chĩng và rng khp trong c nc. Nm hc 2000 — 2001 mi ch cĩ 155 trung tâm hc tp cng ng, nhng n nm hc 2009 — 2010 con s này lên ti 9.999 trung tâm hc tp cng ng trên tng s 11.059 xã (chim t l 90,04% s xã phng, th trn trong c nc). Ngồi ra, cịn cĩ các c s ào to khác nh các khoa, phịng ào to ti chc thuc các trng i hc, cao ng; các trng BTVH các qun huyn cha chuyn i; các trng bi dng ti chc ca các ban ngành; mt s c s ào to ca h thng giáo dc chính quy. 4. BÀI TẬP — Anh/ch hãy trình bày khái quát nguyên nhân nào ã dn n vic hình thành các mơ hình c s giáo dc thng xuyên. — Nêu vai trị ca trung tâm hc tp cng ng trong vic xây dng xã hi hc tp c s. Nội dung 2 THỰC TRẠNG CỦA CÁC CƠ SỞ GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN Hoạt động: Phân tích những mặt mạnh, hạn chế của các cơ sở giáo dục thường xuyên 1. CÂU HỎI — Bn bit gì v hình thc t chc các lp trong chin dch: “chng nn mù ch”, các lp, trng BTVH, các trung tâm giáo dc thng xuyên và trung tâm hc tp cng ng. — Nhng hn ch ca trng BTVH là gì? Vì sao phi xây dng trung tâm giáo dc thng xuyên? — Vì sao phi xây dng các trung tâm hc tp cng ng? 2. THƠNG TIN CƠ BẢN * Thành tu: Bình dân hc v ly lp hc là c s dy — hc/giáo dc theo tinh thn lp bình dân c gng tìm n ngi hc. Theo li kêu gi ca Ch tch 66 | MODULE GDTX 2
11. H Chí Minh, nhiu cá nhân, gia ình, t chc ã ng ra m lp bình dân hc v dy ch cho ngi cha bit ch. S hc viên ca mi lp bình dân hc v cng rt linh hot, cĩ lp nhiu ngi, cĩ lp ít ngi, thm chí cĩ lp ch cĩ mt hc viên, khuyn khích các lp dy theo nhĩm nh ( 4 — 5 ngi ). Lp hc bình dân khơng ch là lp hc xố nn mù ch mà cịn là câu lc b chính tr, mt ni tuyên truyn kháng chin. Các lp xĩa nn mù ch là mơ hình c s giáo dc thng xuyên u tiên Vit Nam. Nĩ cĩ nhim v thc hin nhim v xĩa mù ch cho mi ngi. Nhng ngi cn c xĩa mù ch là hu ht nhng ngi lao ng. Hot ng mu sinh ca h là chính, cịn hc xĩa mù ch là th yu. Cho nên các lp hc này phi ht sc thun li mi ngi cĩ th tham gia hc tp c mt cách d dàng nh a im hc phi gn ch và làm vic ca ngi hc. Chin dch xĩa mù ch ã t c kt qu áng k, nhiu ngi dân ã c xĩa mù ch. Nhim v lúc này là phi tng bc nâng cao trình cho nhân dân vì vy các trng BTVH c thành lp áp ng nhu cu hc tp ca mi ngi. T ĩ, hàng lot các trng BTVH ra i. trình b túc bình dân tr lên, bình dân hc v ly trng tp trung và ti chc làm c s dy — hc/giáo dc. Bt u t cui nm 1947, các trng hc BTVH c thành lp (thơng tin ngun phn ni dung 1 ã trình bày). Nm 1951, Trng Ph thơng Lao ng Trung ng c thành lp. Cng trong thi gian này, các khu và tnh ã m c 20 trng ph thơng lao ng. Cui nm 1954, Hà Ni, các trng BTVH ti chc c t chc theo h thng ca liên hip cơng ồn các c quan trung ng và Hà Ni. Sau ĩ, phong trào b túc vn hĩa ti chc nhanh chĩng lan rng ra các thành ph, th xã, th trn. Nm 1956, Trng B túc Cơng nơng Trung ng c thành lp. Nm 1958, các Trng BTVH trung cp huyn c thành lp. H thng các trng hc bình dân c m ra nâng cao trình vn hố cho i ng cơng nhân; nơng dân; cán b ct cán ca ng, chính quyn, ồn th các cp t trung ng n c s; cán b tr và thanh niên cơng nơng cĩ nhiu thành tích trong sn xut và chin u, áp ng yêu cu ào to và bi dng cán b trong giai on mi ca cách mng. Nm 1994, B ã yêu cu: phát trin các trung tâm giáo dc thng xuyên cp tnh, huyn và ti các trng chính quy áp ng yêu cu hc tp ca mi ngi. SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CÁC MƠ HÌNH CƠ SỞ GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN Ở VIỆT NAM | 67
12. Trong ch th nm hc 1995 — 1996, B khng nh và yêu cu: Tip tc cng c và phát trin các trung tâm giáo dc thng xuyên; m rng chc nng ca các trung tâm huyn, các trng b túc vn hĩa nhm áp ng yêu cu hc tp ca cán b và nhân dân, tích cc gĩp phn hồn thành ph cp tiu hc và trung hc c s nhng ni cĩ iu kin; qun lí và ch o hot ng ca các trung tâm giáo dc thng xuyên tnh theo quy ch ã ban hành, xây dng c s vt cht m bo cho vic m rng quy mơ và nâng cao cht lng; phi qun lí cht ch cht lng ào to ca các trung tâm giáo dc thng xuyên tnh, nht là các lp i hc ti chc m ti các a phng, loi tr các hin tng tiêu cc trong thi c và cp chng ch, vn bng; tip tc trin khai và m rng hình thc giáo dc t xa. Ngh quyt Hi ngh ln th hai ca Ban Chp hành Trung ng ng Cng sn Vit Nam khố VIII ã ch rõ: “a dng hố các loi hình giáo dc ào to, to c hi cho mi ngi cĩ th la chn cách hc phù hp vi nhu cu và hồn cnh ca mình M rng các hình thc ào to khơng tp trung, ào to t xa, tng bc hin i hố hình thc giáo dc ”. Tháng 5/1997, B ban hành quy ch mi v t chc và hot ng ca trung tâm giáo dc thng xuyên thay cho quy ch ban hành tháng 11/1992. Thc hin các ch th ca B, n nm hc 1997 — 1998 c nc ã cĩ 235 trung tâm giáo dc thng xuyên cp huyn, 56 trung tâm giáo dc thng xuyên cp tnh, mt s trng i hc ã chuyn khoa i hc ti chc thành trung tâm giáo dc thng xuyên trc thuc trng. Ngồi ra cịn cĩ 212 trng b túc vn hĩa, 200 trung tâm ngoi ng ti chc và 50 trung tâm tin hc ng dng. Vi a bàn phc v quá rng, mt s trung tâm giáo dc thng xuyên huyn ã xây dng các t chc v tinh các xã. Nm 1998, trung tâm nghiên cu xố mù ch và giáo dc thng xuyên ã nghiên cu mơ hình trung tâm hc tp cng ng các nc trong khu vc và kh nng vn dng vào Vit Nam. Trong báo cáo ti Hi ngh tng kt nm hc 1997 — 1998 và bn phng hng nhim v nm hc 1998 — 1999, B Giáo dc và ào to ã khng nh: Cng c và m rng các trung tâm giáo dc thng xuyên tnh, các trng BTVH tnh, phát trin các trung tâm giáo dc thng xuyên 68 | MODULE GDTX 2
13. huyn áp ng nhu cu hc tp vn hố ngh nghip ca cán b, cơng nhân viên, chin s, thanh thiu niên và nhân dân, gĩp phn tích cc vào vic ph cp trung hc c s, nâng cao cht lng giáo dc thng xuyên v các mt, c bit là dy , hc chng trình ni dung các mơn hc ã quy nh. Nm 1998, Lut Giáo dc ã quy nh trung tâm giáo dc thng xuyên là c s giáo dc ca giáo dc khơng chính quy/giáo dc thng xuyên. Trong ch th nm hc 1999 — 2000, B tip tc yêu cu: Cng c và phát trin các trung tâm giáo dc thng xuyên, các trng, lp BTVH nhm a dng hố chng trình và các hình thc hc tp, m bo vic áp ng các nhu cu hc tp ca nhân dân và cng ng; phi hp vi các c quan, n v sn xut, kinh doanh, các ồn th chính tr — xã hi t chc các lp hc BTVH ngay ti ni sn xut, cơng tác vi các hình thc hc tp thích hp; tng cng các bin pháp ch o, qun lí v vic thc hin chng trình hc, y mnh các hot ng chuyên mơn, nghip v nhm m bo cht lng dy và hc, cht lng ào to. Trong ch th nm hc 2000 — 2001, B yêu cu: Cng c và phát trin các trung tâm giáo dc thng xuyên, các trng b túc vn hĩa; cng c và phát trin c s dy — hc ngoi ng thc hành và tin hc ng dng, mi tnh, thành ph trc thuc trung ng tp trung xây dng ít nht mt trung tâm ngoi ng — tin hc, khơng nhiu lp, nhiu trung tâm ngoi ng — tin hc nh, phân tán khơng m bo cht lng; cng c và phát trin các c s giáo dc t xa hin cĩ. Tháng 9/2000, B ã ban hành quy ch mi v t chc và hot ng ca trung tâm giáo dc thng xuyên thay cho quy ch ban hành tháng 5/1997. Theo quy ch này, h thng trung tâm giáo dc thng xuyên bao gm: + Trung tâm giáo dc thng xuyên thuc tnh, thành ph trc thuc trung ng (gi tt là trung tâm giáo dc thng xuyên tnh). + Trung tâm giáo dc thng xuyên thuc qun, huyn, th xã, thành ph thuc tnh (gi tt là trung tâm giáo dc thng xuyên huyn). + Trung tâm giáo dc thng xuyên thuc t chc chính tr — xã hi, t chc kinh t, lc lng v trang nhân dân (gi tt là trung tâm giáo dc thng xuyên thuc các t chc ). SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CÁC MƠ HÌNH CƠ SỞ GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN Ở VIỆT NAM | 69
14. + Trung tâm ngoi ng — tin hc. * Hn ch: n nm 2001, c nc ã cĩ 405 trung tâm giáo dc thng xuyên huyn, 56 trung tâm giáo dc thng xuyên tnh và hàng chc trung tâm hc tp cng ng xã. Ngồi ra, cịn cĩ 139 trng b túc vn hĩa tp trung và ti chc. Vào nhng nm 80 ca th k trc, do iu kin kinh t gp rt nhiu khĩ khn, hàng lot hc viên BTVH b hc, các trng BTVH b gii th, ngành BTVH gp nhiu khĩ khn trong vic duy trì và phát trin ngành. Trc tình hình ĩ, ch th 17 ã chuyn h thng BTVH thành h thng giáo dc thng xuyên. Các trng BTVH n chc nng, chuyn thành trng BTVH a chc nng và chuyn dn sang các trung tâm giáo dc thng xuyên. Các trung tâm giáo dc thng xuyên ã áp ng nhu cu hc tp a dng ca mi ngi t xố mù ch n chuyn giao khoa hc k thut, các chuyên v chính sách pháp lut Tuy nhiên, do các trung tâm giáo dc thng xuyên t ti v trí trung tâm ca huyn, tnh nên nhiu ngi cĩ nhu cu hc cng khơng th cĩ iu kin tham gia hc tp c. Bài hc kinh nghim t các lp xố mù ch, lp hc phi c t ni gn ngi hc nht, vì vy áp ng nhu cu hc tp ca i a s nhng ngi lao ng thì phi cĩ các trung tâm hc tp ti khu dân c hay cng ng làng xã. Vì th mà trung tâm hc tp cng ng ra i và ã nhanh chĩng i vào cuc sng, gĩp phn khơng nh vào vic ào to ngun nhân lc cho cng ng. 3. BÀI TẬP Anh/ch hãy trình bày tĩm tt v trí, vai trị tác dng ca trung tâm hc tp cng ng trong vic xây dng xã hi hc tp c s. Nội dung 3 NHỮNG YÊU CẦU CẦN HỒN THIỆN MƠ HÌNH CƠ SỞ GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN I. THƠNG TIN NGUỒN Trích mt s chng, iu trong các Quy ch. 70 | MODULE GDTX 2
15. 1.1. QUY CHẾ TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA TRUNG TÂM GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN (trích) (Ban hành kèm theo Quyt nh s 01/2007/Q—BGDT ngày 02 tháng 01 nm 2007 ca B trng B Giáo dc và ào to) Chng I. NHNG QUY NH CHUNG iu 1. Phm vi iu chnh và i tng áp dng 1. Quy ch này quy nh t chc và hot ng ca trung tâm giáo dc thng xuyên v iu kin, h s thành lp, c cu t chc ca trung tâm giáo dc thng xuyên; t chc thc hin các hot ng giáo dc; giáo viên; hc viên; tài chính — tài sn và quan h gia trung tâm giáo dc thng xuyên vi các c quan, t chc khác. 2. Quy ch này áp dng cho các trung tâm giáo dc thng xuyên. iu 2. Trung tâm giáo dc thng xuyên 1. Trung tâm giáo dc thng xuyên là c s giáo dc thng xuyên ca h thng giáo dc quc dân. Trung tâm giáo dc thng xuyên bao gm trung tâm giáo dc thng xuyên qun, huyn, th xã, thành ph thuc tnh (sau ây gi chung là trung tâm giáo dc thng xuyên cp huyn), trung tâm giáo dc thng xuyên tnh, thành ph trc thuc Trung ng (sau ây gi chung là trung tâm giáo dc thng xuyên cp tnh). 2. Trung tâm giáo dc thng xuyên cĩ t cách pháp nhân, cĩ con du và tài khon riêng. iu 3. Nhim v ca trung tâm giáo dc thng xuyên 1. T chc thc hin các chng trình giáo dc: a) Chng trình xĩa mù ch và giáo dc tip tc sau khi bit ch; b) Chng trình giáo dc áp ng yêu cu ca ngi hc, cp nht kin thc, k nng, chuyn giao cơng ngh; c) Chng trình ào to, bi dng nâng cao trình chuyên mơn, nghip v bao gm: chng trình bi dng ngoi ng, tin hc ng dng, cơng ngh thơng tin — truyn thơng; chng trình ào to, bi dng nâng cao trình chuyên mơn; chng trình ào to, bi dng nâng cao nghip v; chng trình dy ting dân tc thiu s cho cán b, cơng chc cơng tác ti vùng dân tc, min núi theo k hoch hng nm ca a phng; d) Chng trình giáo dc thng xuyên cp trung hc c s và trung hc ph thơng. SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CÁC MƠ HÌNH CƠ SỞ GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN Ở VIỆT NAM | 71
16. 2. iu tra nhu cu hc tp trên a bàn, xác nh ni dung hc tp, xut vi s giáo dc và ào to, chính quyn a phng vic t chc các chng trình và hình thc hc phù hp vi tng loi i tng. 3. T chc các lp hc theo các chng trình giáo dc thng xuyên cp trung hc c s và trung hc ph thơng quy nh ti im d khon 1 ca iu này dành riêng cho các i tng c hng chính sách xã hi, ngi tàn tt, khuyt tt, theo k hoch hng nm ca a phng. 4. T chc dy và thc hành k thut ngh nghip, các hot ng lao ng sn xut và các hot ng khác phc v hc tp. 5. Nghiên cu, tng kt rút kinh nghim v t chc và hot ng nhm nâng cao cht lng giáo dc gĩp phn phát trin h thng giáo dc thng xuyên. iu 4. T chc liên kt ào to 1. Trng trung cp chuyên nghip, c s giáo dc i hc khi thc hin chng trình giáo dc thng xuyên ly bng tt nghip trung cp chuyên nghip, c phép liên kt vi trung tâm giáo dc thng xuyên vi iu kin: a) Trung tâm giáo dc thng xuyên phi bo m các yêu cu v c s vt cht, thit b và cán b qun lí phi phù hp vi yêu cu ca tng ngành c liên kt ào to; b) Vic liên kt ào to c thc hin trên c s hp ng liên kt ào to; trng trung cp chuyên nghip, c s giáo dc i hc chu trách nhim tồn din v vic liên kt ào to. 2. C s giáo dc i hc khi thc hin chng trình giáo dc thng xuyên ly bng tt nghip cao ng, bng tt nghip i hc, c phép liên kt vi trung tâm giáo dc thng xuyên cp tnh vi iu kin: a) Trung tâm giáo dc thng xuyên cp tnh phi bo m các yêu cu v c s vt cht, thit b và cán b qun lí phi phù hp vi yêu cu ca tng ngành c liên kt ào to; b) Vic liên kt ào to c thc hin trên c s hp ng liên kt ào to; c s giáo dc i hc chu trách nhim tồn din v vic liên kt ào to. 72 | MODULE GDTX 2
17. iu 5. Phân cp qun lí S giáo dc và ào to trc tip qun lí, ch o trung tâm giáo dc thng xuyên. iu 17. Hình thc hc tp Hình thc hc tp ti trung tâm giáo dc thng xuyên bao gm: va làm va hc; hc t xa; t hc cĩ hng dn. iu 18. T chc lp hc 1. Hc viên hc tp ti trung tâm giáo dc thng xuyên theo hình thc va làm va hc c t chc theo lp hc. Mi lp hc cĩ mt giáo viên ch nhim; cĩ lp trng, mt hoc hai lp phĩ. Lp trng và lp phĩ do tp th lp bu ra. 2. Hc viên hc tp ti trung tâm giáo dc thng xuyên theo các hình thc hc t xa, t hc cĩ hng dn c thc hin theo quy nh riêng iu 39. Quan h gia trung tâm giáo dc thng xuyên vi chính quyn a phng trung tâm giáo dc thng xuyên cĩ trách nhim ch ng tham mu cho các cp chính quyn ti a phng thc hin các chng trình giáo dc thng xuyên nhm nâng cao trình vn hĩa, chuyên mơn, nghip v cho i ng cán b, cơng chc nhà nc và ngi lao ng trong mi thành phn kinh t; áp ng nhu cu hc tp thng xuyên ca cng ng; gĩp phn phát trin kinh t — xã hi ti a phng. iu 40. Quan h gia trung tâm giáo dc thng xuyên và trung tâm hc tp cng ng Trung tâm giáo dc thng xuyên t vn, hng dn các trung tâm hc tp cng ng trong vic thc hin ni dung giáo dc, c giáo viên tham gia ging dy nhm thc hin tt các chng trình giáo dc thng xuyên ca các trung tâm hc tp cng ng ti a phng. iu 41. Quan h gia trung tâm giáo dc thng xuyên vi các t chc chính tr — xã hi, t chc xã hi ti a phng 1. Trung tâm giáo dc thng xuyên phi hp vi các t chc chính tr — xã hi, t chc chính tr — xã hi — ngh nghip, t chc ngh nghip và các t chc xã hi khác ti a phng thc hin các ni dung ca các SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CÁC MƠ HÌNH CƠ SỞ GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN Ở VIỆT NAM | 73
18. chng trình phi hp hot ng nhm h tr, to iu kin thun li cho mi ngi, thuc mi la tui, thành phn kinh t c tham gia hc tp. 2. Khuyn khích các t chc và cá nhân ng h vt cht và tinh thn cho trung tâm giáo dc thng xuyên, tham gia xây dng phong trào hc tp thng xuyên, hc tp sut i và xây dng xã hi hc tp. 1.2. QUY CHẾ TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA TRUNG TÂM NGOẠI NGỮ – TIN HỌC (Ban hành kèm theo Quyt nh s 31/2007/Q—BGDT ngày 04 tháng 06 nm 2007 ca B trng B Giáo dc và ào to) NHNG QUY NH CHUNG iu 1. Phm vi iu chnh và i tng áp dng 1. Quy ch này quy nh t chc và hot ng ca trung tâm ngoi ng — tin hc v t chc và qun lí; hot ng giáo dc; giáo viên; hc viên; c s vt cht, tài chính; thanh tra, kim tra, khen thng và x lí vi phm (sau ây gi chung là trung tâm ngoi ng — tin hc). 2. Quy ch này áp dng cho các trung tâm ngoi ng — tin hc bao gm: trung tâm ngoi ng; trung tâm tin hc; trung tâm ngoi ng — tin hc. Các trung tâm ngoi ng — tin hc ca nc ngồi m ti Vit Nam hoc do phía Vit Nam liên kt vi bên nc ngồi thành lp theo các quy nh hin hành ca Nhà nc khơng thuc i tng áp dng ca Quy ch này. iu 2. V trí ca trung tâm ngoi ng — tin hc Trung tâm ngoi ng — tin hc là loi hình trung tâm giáo dc thng xuyên chuyên v ào to, bi dng ngoi ng, tin hc ca h thng giáo dc quc dân. Trung tâm ngoi ng — tin hc cĩ t cách pháp nhân, cĩ con du, cĩ tài khon riêng. iu 3. Chc nng ca trung tâm ngoi ng — tin hc 1. Trung tâm ngoi ng — tin hc cĩ chc nng ào to, bi dng ngoi ng thc hành và tin hc ng dng theo hình thc va làm va hc, hc t xa, t hc cĩ hng dn. 2. Các hình thc hc tp ca trung tâm ngoi ng — tin hc rt a dng, linh hot, mang tính xã hi hố cao, dch v thun li, nhm gĩp phn nâng cao dân trí, nâng cao trình hiu bit, k nng s dng ngoi ng, tin hc 74 | MODULE GDTX 2
19. cho mi tng lp nhân dân, áp ng nhu cu nâng cao cht lng ngun nhân lc cho s nghip cơng nghip hĩa, hin i hĩa t nc. iu 4. Nhim v ca trung tâm ngoi ng — tin hc 1. iu tra nhu cu hc tp ngoi ng, tin hc, cơng ngh thơng tin — truyn thơng trên a bàn, trên c s ĩ xut vi c quan qun lí cp trên k hoch m lp ào to, bi dng, áp ng nhu cu ca ngi hc. 2. T chc thc hin các chng trình giáo dc : a) Chng trình ngoi ng trình A, B, C; b) Chng trình tin hc ng dng trình A, B, C; c) Chng trình giáo dc thng xuyên ứng d ụng cơng ngh thơng tin— truyn thơng; d) Các chng trình bi dng ngoi ng, tin hc khác áp ng nhu cu ca ngi hc; ) T chc các lp bi dng nhm nâng cao trình ngoi ng, tin hc, cơng ngh thơng tin — truyn thơng cho giáo viên ca trung tâm và các c s giáo dc khác trên a bàn khi cĩ nhu cu. 3. Thc hin các cơng vic khác cĩ liên quan n ngoi ng nh biên dch, phiên dch hoc liên quan n tin hc nh lp trình, cài t phn mm. 4. T chc kim tra, cp chng ch cho các hc viên ca trung tâm ã hồn thành chng trình theo quy nh ca B Giáo dc và ào to. 5. Liên kt vi các trung tâm, các c s ngoi ng — tin hc khác t chc ào to, bi dng, kim tra và cp chng ch ngoi ng, tin hc, cơng ngh thơng tin truyn thơng; 6. Nghiên cu, tng kt, rút kinh nghim v t chc và hot ng ca trung tâm, nhm nâng cao cht lng ào to, bi dng ngoi ng, tin hc, cơng ngh thơng tin — truyn thơng. T CHC VÀ QUN LÍ TRUNG TÂM NGOI NG — TIN HC iu 6. Qun lí trung tâm ngoi ng — tin hc 1. S giáo dc và ào to qun lí các trung tâm ngoi ng — tin hc sau: a) Trung tâm ngoi ng — tin hc do s giáo dc và ào to thành lp; SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CÁC MƠ HÌNH CƠ SỞ GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN Ở VIỆT NAM | 75
20. b) Trung tâm ngoi ng — tin hc thuc các trng trung cp chuyên nghip cĩ tr s ĩng ti a phng; c) Trung tâm ngoi ng — tin hc thuc các b, ban, ngành, các t chc xã hi, t chc xã hi — ngh nghip cĩ tr s ĩng ti a phng; 2. Các i hc, trng i hc, hc vin (sau ây gi chung là trng i hc) và các trng cao ng qun lí các trung tâm ngoi ng — tin hc do n v mình thành lp. iu 7. Ni dung qun lí trung tâm ngoi ng — tin hc Các s giáo dc và ào to, các trng i hc và các trng cao ng (sau ây gi chung là c quan qun lí trc tip) thc hin ni dung qun lí i vi các trung tâm ngoi ng — tin hc nh sau: 1. C quan qun lí trc tip chu trách nhim qun lí v t chc và hot ng ca các trung tâm ngoi ng — tin hc thuc phm vi phân cp qun lí quy nh ti iu 6 ca Quy ch này. 2. Các s giáo dc và ào to chu trách nhim kim tra, giám sát hot ng, các iu kin m bo cht lng ào to, bi dng ca các trung tâm, chi nhánh trung tâm ngoi ng — tin hc ca các trng i hc, cao ng m ngồi c s ca trng. iu 19. Chng trình ging dy, hình thc hc tp 1. Chng trình ging dy các trung tâm ngoi ng — tin hc là các chng trình quy nh ti khon 2 iu 4 ca Quy ch này. 2. iu kin, th tc ng kí t chc ào to, bi dng, t chc kim tra, cp chng ch các chng trình giáo dc thng xuyên ti trung tâm phi thc hin theo quy nh ca B Giáo dc và ào to. 3. Các hình thc hc tp bao gm: va làm va hc (tp trung nh kì, hc ngồi gi làm vic), hc t xa, t hc cĩ hng dn hoc kt hp gia các hình thc. 4. Cn c vào các chng trình ging dy và hình thc hc tp, trung tâm xây dng k hoch hc tp tồn khố, thi gian biu c th cho tng lp hc và cơng b cơng khai cho hc viên trc khi khai ging. 76 | MODULE GDTX 2
21. 1.3. QUY CHẾ TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA TRUNG TÂM HỌC TẬP CỘNG ĐỒNG (Ban hành kèm theo Quyt nh s 09/2008/Q—BGDT ngày 24 tháng 03 nm 2008 ca B trng B Giáo dc và ào to) Chng I. NHNG QUY NH CHUNG iu 1. Phm vi iu chnh, i tng áp dng 1. Quy ch này quy nh v t chc và hot ng ca trung tâm hc tp cng ng ti xã, phng, th trn, bao gm: t chc và qun lí; các hot ng giáo dc; giáo viên, hc viên; c s vt cht, thit b và tài chính. 2. Quy ch này áp dng i vi các trung tâm hc tp cng ng c thành lp ti xã, phng, th trn (sau ây gi chung là cp xã). iu 2 . V trí ca trung tâm hc tp cng ng 1. Trung tâm hc tp cng ng là c s giáo dc thng xuyên trong h thng giáo dc quc dân, là trung tâm hc tp t ch ca cng ng cp xã, cĩ s qun lí, h tr ca Nhà nc; ng thi phi phát huy mnh m s tham gia, ĩng gĩp ca nhân dân trong cng ng dân c xây dng và phát trin các trung tâm theo c ch Nhà nc và nhân dân cùng làm. 2. Trung tâm hc tp cng ng cĩ t cách pháp nhân, cĩ con du và tài khon riêng. iu 3 . Chc nng ca trung tâm hc tp cng ng Hot ng ca trung tâm hc tp cng ng nhm to iu kin thun li cho mi ngi mi la tui c hc tp thng xuyên, hc tp sut i; c ph bin kin thc và sáng kin kinh nghim trong sn xut và cuc sng gĩp phn xố ĩi gim nghèo, tng nng sut lao ng, gii quyt vic làm; nâng cao cht lng cuc sng ca tng ngi dân và c cng ng; là ni thc hin vic ph bin ch trng, chính sách, pháp lut n vi mi ngi dân. iu 4. Nhim v ca trung tâm hc tp cng ng 1. T chc thc hin cĩ hiu qu cơng tác xố mù ch và giáo dc tip tc sau khi bit ch, cng c cht lng ph cp giáo dc; tng cng cơng tác tuyên truyn, ph bin kin thc nhm m rng hiu bit, nâng cao nhn thc và ci thin cht lng cuc sng ca nhân dân trong cng ng; phi hp trin khai các chng trình khuyn cơng, khuyn nơng, khuyn ng và các d án, chng trình ti a phng. SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CÁC MƠ HÌNH CƠ SỞ GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN Ở VIỆT NAM | 77
22. 2. T chc các hot ng giao lu vn hố, vn ngh, th dc th thao, c sách báo, t vn khuyn hc, giáo dc cho con em nhân dân a phng, phịng chng t nn xã hi. 3. iu tra nhu cu hc tp ca cng ng, xây dng ni dung và hình thc hc tp phù hp vi iu kin c th ca tng nhĩm i tng. 4. Qun lí tài chính, c s vt cht, trang thit b ca trung tâm theo quy nh ca pháp lut. iu 5. Tên ca trung tâm hc tp cng ng 1. Tên ca trung tâm hc tp cng ng: trung tâm hc tp cng ng + tên xã, phng, th trn (hoc tên riêng). 2. Tên ca trung tâm hc tp cng ng c ghi trong quyt nh thành lp, con du, bin hiu và các giy t giao dch ca trung tâm. iu 6. Phân cp qun lí Trung tâm hc tp cng ng do u ban nhân dân cp xã qun lí trc tip và chu s ch o v chuyên mơn, nghip v ca phịng giáo dc và ào to. Chng II. T CHC VÀ QUN LÍ iu 7 . iu kin và thm quyn thành lp trung tâm hc tp cng ng 1. Trung tâm hc tp cng ng c thành lp khi cĩ các iu kin sau: a) Vic thành lp trung tâm hc tp cng ng phù hp vi quy hoch mng li c s giáo dc ca a phng; áp ng nhu cu hc tp ca cng ng; b) Cĩ a im c th, cĩ c s vt cht, thit b, cán b qun lí, giáo viên, k tốn, th qu theo quy nh ca Quy ch này. 2. Ch tch u ban nhân dân huyn, qun, th xã, thành ph thuc tnh (sau ây gi chung là cp huyn) quyt nh thành lp trung tâm hc tp cng ng theo ngh ca u ban nhân dân cp xã. iu 11 . V t chc biên ch 1. Khơng b trí biên ch theo ch cơng chc, viên chc các trung tâm hc tp cng ng. 2. Cán b qun lí trung tâm hc tp cng ng c b trí theo ch kiêm nhim, gm mt cán b qun lí cp xã kiêm giám c trung tâm, 78 | MODULE GDTX 2
23. mt cán b ca Hi Khuyn hc và mt cán b lãnh o ca trng tiu hc hoc trung hc c s trên a bàn kiêm phĩ giám c. Các cán b này c hng ph cp t kinh phí h tr ca Nhà nc. iu 12. Giám c trung tâm hc tp cng ng 1. Giám c trung tâm hc tp cng ng là ngi qun lí, iu hành mi hot ng ca trung tâm và chu trách nhim trc pháp lut và c quan qun lí cp trên v mi hot ng ca trung tâm. 2. Giám c trung tâm hc tp cng ng do ch tch u ban nhân dân cp huyn quyt nh trên c s ngh ca u ban nhân dân cp xã. 3. Giám c trung tâm hc tp cng ng cĩ nhng nhim v và quyn hn sau ây: a) Lp k hoch và t chc thc hin các nhim v ca trung tâm hc tp cng ng c quy nh ti iu 4 ca Quy ch này; b) Tuyên truyn vn ng mi thành viên trong cng ng tham gia các hot ng ca trung tâm hc tp cng ng; c) Huy ng các ngun lc trong và ngồi cng ng duy trì và phát trin các hot ng ca trung tâm hc tp cng ng; d) Qun lí tài chính, c s vt cht ca trung tâm hc tp cng ng; ) Xây dng ni quy hot ng ca trung tâm hc tp cng ng; e) Kim tra, ánh giá và báo cáo nh kì kt qu hot ng ca trung tâm hc tp cng ng vi u ban nhân dân cp xã và các c quan qun lí cp trên; g) c theo hc các lp chuyên mơn, nghip v và c hng các ch ph cp trách nhim và khen thng theo quy nh hin hành ca Nhà nc. iu 13 . Phĩ giám c trung tâm hc tp cng ng 1. Phĩ giám c trung tâm hc tp cng là ngi cĩ phm cht chính tr, cĩ nng lc qun lí do ch tch u ban nhân dân cp huyn quyt nh theo ngh ca giám c trung tâm hc tp cng ng. 2. Phĩ giám c cĩ nhng nhim v và quyn hn sau ây: a) Giúp vic cho giám c trong vic qun lí và iu hành các hot ng ca trung tâm. Trc tip ph trách mt s lnh vc cơng tác theo s phân cơng ca giám c và gii quyt các cơng vic do giám c giao; SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CÁC MƠ HÌNH CƠ SỞ GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN Ở VIỆT NAM | 79
24. b) Khi gii quyt cơng vic c giám c giao, phĩ giám c thay mt giám c và chu trách nhim trc giám c v kt qu cơng vic c giao; c) Thay mt giám c iu hành hot ng ca trung tâm khi c u quyn. 3. c theo hc các lp chuyên mơn, nghip v và c hng các ch ph cp và khen thng theo quy nh hin hành ca Nhà nc. iu 14 . K tốn, th qu K tốn, th qu ca trung tâm hc tp cng ng do k tốn, th qu ca u ban nhân dân cp xã kiêm nhim, c hng ch ph cp do Hi ng nhân dân xã quy nh trên c s t cân i ngân sách a phng. Chng III. CÁC HOT NG GIÁO DC iu 15. Chng trình giáo dc, k hoch hc tp 1. Trung tâm hc tp cng ng thc hin các chng trình giáo dc quy nh ti khon 1 iu 4 ca Quy ch này. 2. Giám c trung tâm hc tp cng ng xây dng k hoch dy hc và thi gian biu c th phù hp vi tng chng trình giáo dc. iu 16 . Tài liu hc tp Trung tâm hc tp cng ng s dng tài liu do các B, ngành, các c quan chc nng cĩ liên quan biên son, các tài liu a phng do s giáo dc và ào to và các c quan chuyên mơn cĩ thm quyn quy nh hoc tài liu do các nhà chuyên mơn cĩ kinh nghim biên son. iu 17 . T chc lp hc 1. Cn c vào tình hình thc t ca a phng, các lp xĩa mù ch, cng c cht lng ph cp giáo dc c t chc ti trung tâm hc tp cng ng hoc ti các p, thơn, bn cĩ iu kin t chc lp hc. 2. Các lp hc khác tu theo ni dung chng trình giáo dc c t chc ti các a im và thi gian phù hp. iu 18. Cơng nhn kt qu hc tp 1. Hc ht chng trình xố mù ch và giáo dc tip tc sau khi bit ch quy nh ti khon 1 iu 4 ca Quy ch này, nu iu kin theo quy nh ca B trng B Giáo dc và ào to thì c giám c trung tâm giáo dc thng xuyên cp huyn cp chng ch. 2. Hc ht các chng trình khác quy nh ti khon 1 iu 4 Quy ch này thì tùy theo ni dung, thi gian hc, giám c trung tâm hc tp cng ng xác nhn kt qu hc tp (nu ngi hc cĩ nhu cu). 80 | MODULE GDTX 2
25. Chng IV. GIÁO VIÊN, HC VIÊN iu 19 . Giáo viên 1. Giáo viên tham gia ging dy ti trung tâm hc tp cng ng bao gm: a) Giáo viên c phịng giáo dc và ào to bit phái dy chng trình xố mù ch và giáo dc tip tc sau khi bit ch, cng c cht lng ph cp giáo dc; b) Báo cáo viên dy các chuyên ; các cng tác viên, hng dn viên và nhng ngi tình nguyn tham gia hng dn hc tp ti trung tâm hc tp cng ng theo hp ng tho thun vi giám c trung tâm. 2. Giáo viên cĩ nhim v: a) Ging dy theo ni dung, chng trình và vit tài liu phc v ging dy — hc tp theo quy nh; b) Chu s giám sát ca các cp qun lí v cht lng, ni dung và phng pháp dy hc; c) Hng dn, giúp ngi hc; d) Rèn luyn t tng, o c, tác phong, li sng. 3. Giáo viên cĩ quyn: a) c trung tâm hc tp cng ng to iu kin thc hin nhim v c giao; b) Giáo viên dy xố mù ch, cng c cht lng ph cp giáo dc c hng các ch theo quy nh hin hành ca Nhà nc; c) Giáo viên dy các chng trình khác c hng các ch theo quy nh ca trung tâm hc tp cng ng. 4. Khen thng và k lut: a) Giáo viên cĩ thành tích s c khen thng theo quy nh; b) Giáo viên cĩ hành vi vi phm khi thi hành nhim v thì tu theo tính cht, mc vi phm s b x lí k lut, x pht vi phm hành chính hoc truy cu trách nhim hình s; nu gây thit hi thì phi bi thng theo quy nh ca pháp lut. iu 20. Hc viên 1. Hc viên cĩ nhim v: a) Thc hin y các quy nh ca trung tâm hc tp cng ng; b) Gi gìn, bo v tài sn ca trung tâm hc tp cng ng; SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CÁC MƠ HÌNH CƠ SỞ GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN Ở VIỆT NAM | 81
26. c) ĩng hc phí y và úng hn theo quy nh ca trung tâm hc tp cng ng. 2. Hc viên cĩ quyn: a) c chn chng trình hc, hình thc hc phù hp vi kh nng, iu kin ca bn thân và ca trung tâm hc tp cng ng; b) c cung cp y thơng tin v vic hc tp ca bn thân; c) c trc tip hoc thơng qua i din ĩng gĩp ý kin v ni dung hc tp, phng pháp ging dy cng nh các hot ng khác ca trung tâm; d) Hc viên trung tâm hc tp cng ng c cơng nhn kt qu hc tp theo quy nh ti iu 18 ca Quy ch này. 3. Khen thng và k lut: a) Hc viên cĩ thành tích trong hc tp c khen thng theo quy nh hin hành; b) Hc viên vi phm các quy nh trong quá trình hc tp, tu theo tính cht, mc vi phm mà b x lí k lut theo quy nh ca pháp lut. Chng V. C S VT CHT, THIT B VÀ TÀI CHÍNH iu 21 . C s vt cht, thit b 1. Trung tâm hc tp cng ng cĩ c s vt cht và các thit b cn thit áp ng c yêu cu hot ng ca trung tâm trên c s u t, trang b mi hoc tn dng các c s vt cht sn cĩ trên a bàn cp xã. iu 22. Tài chính ca trung tâm hc tp cng ng 1. Ngun tài chính ca trung tâm hc tp cng ng bao gm: a) Ngân sách nhà nc h tr; b) Kinh phí huy ng t các ngun khác, thơng qua hot ng thit thc, cĩ hiu qu trên a bàn: — Kinh phí huy ng t các chng trình khuyn cơng, khuyn nơng, khuyn lâm, khuyn ng, các d án, chng trình ti a phng liên quan n ni dung hot ng ca trung tâm hc tp cng ng; — Tài tr ca các cá nhân và các t chc kinh t — xã hi, các n v sn xut kinh doanh, doanh nghip, các ồn th trong và ngồi nc (nu cĩ); — Hc phí (nu cĩ). 82 | MODULE GDTX 2
27. 2. Ngun tài chính ca trung tâm hc tp cng ng c chi nh sau: a) Chi các hot ng ca trung tâm hc tp cng ng; b) Chi trang b c s vt cht, thit b dy hc và tài liu hc tp; c) Chi ph cp cho cán b qun lí, giáo viên ca trung tâm hc tp cng ng; d) Các khon chi khác theo quy nh ca pháp lut. 3. Vic qun lí thu, chi t các ngun tài chính ca trung tâm hc tp cng ng phi tuân theo các quy nh ca Nhà nc; chp hành y các ch k tốn, thng kê và báo cáo nh kì theo quy nh. 4. Ngân sách nhà nc h tr cho hot ng ca trung tâm hc tp cng ng thc hin theo hng dn ca B Tài chính. Ch ph cp kiêm nhim i vi cán b qun lí trung tâm hc tp cng ng thc hin theo hng dn ca B Ni v. Chng VI. T CHC THC HIN iu 23 . Trách nhim ca s giáo dc và ào to 1. Tham mu cho hi ng nhân dân, u ban nhân dân tnh, thành ph trc thuc Trung ng (sau ây gi chung là cp tnh) ban hành các vn bn ch o và các chính sách c th ca a phng; xut các gii pháp h tr ca Trung ng xây dng và phát trin bn vng các trung tâm hc tp cng ng trên a bàn; phi hp vi các s, ban, ngành, các t chc xã hi trong tnh m các lp hc chuyên , các lp tp hun thuc chng trình, d án cĩ liên quan; t chc biên son tài liu phc v các hot ng ca trung tâm hc tp cng ng; t chc các lp bi dng nâng cao nng lc qun lí trung tâm hc tp cng ng cho i ng cán b ct cán trong tnh. 2. Phi hp vi u ban nhân dân cp huyn và Hi Khuyn hc cp tnh, ch o các hot ng giáo dc ca trung tâm hc tp cng ng phù hp vi tình hình thc t ca a phng. iu 24. Trách nhim ca Hi Khuyn hc cp tnh 1. Phi hp vi s giáo dc và ào to trong vic tham mu cho cp u ng, chính quyn cp tnh v ch trng, gii pháp và c ch chính SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CÁC MƠ HÌNH CƠ SỞ GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN Ở VIỆT NAM | 83
28. sách phù hp vi iu kin ca a phng duy trì hot ng cĩ hiu qu và phát trin bn vng các trung tâm hc tp cng ng trên a bàn tnh. 2. Ch o Hi Khuyn hc các cp phi hp vi các c s giáo dc, các cá nhân, t chc, ồn th xã hi trong vic vn ng ngi hc, h tr tài chính, c s vt cht, trang thit b hc tp cho các trung tâm hc tp cng ng, tham gia ging dy ti các trung tâm hc tp cng ng. iu 25. Trách nhim ca phịng giáo dc và ào to cp huyn 1. Tham mu cho cp u ng, chính quyn cp huyn v ch trng, bin pháp, to iu kin thun li cho các trung tâm hc tp cng ng hot ng cĩ hiu qu, gĩp phn thc hin tt các mc tiêu phát trin kinh t, vn hố, xã hi ca a phng. 2. Ch o v ni dung và các hình thc hot ng ca trung tâm hc tp cng ng. 3. H tr ngun nhân lc cho các trung tâm hc tp cng ng. 4. T chc tp hun v chuyên mơn, nghip v cho i ng cán b qun lí, giáo viên ca các trung tâm hc tp cng ng. 5. Báo cáo nh kì cho u ban nhân dân cp huyn và s giáo dc và ào to v cơng tác qun lí và hot ng ca các trung tâm hc tp cng ng ĩng trên a bàn. iu 26 . Trách nhim ca các c s giáo dc Trung tâm giáo dc thng xuyên cp huyn và các trng tiu hc, trung hc c s cĩ trách nhim t vn; chn, iu ng giáo viên tham gia ging dy và hng dn v chuyên mơn nghip v; biên son tài liu cho trung tâm hc tp cng ng. Giám c trung tâm giáo dc thng xuyên cp huyn cp chng ch theo quy nh ti khon 1 iu 18 ca Quy ch này. iu 27 . Trách nhim ca u ban nhân dân cp xã 1. Tham mu cho hi ng nhân dân cp xã trong vic cân i ngân sách a phng u t xây dng và phát trin trung tâm hc tp cng ng, k c ch ph cp trách nhim cho cán b qun lí, giáo viên trung tâm hc tp cng ng. 84 | MODULE GDTX 2
29. 2. Trc tip qun lí v t chc, nhân s, ni dung và k hoch hot ng ca trung tâm hc tp cng ng. 3. To iu kin trung tâm hc tp cng ng hot ng theo nhim v và quyn hn c giao. 4. Phi hp vi các trng tiu hc, trung hc c s, hi khuyn hc cp xã, các t chc kinh t — xã hi, các ồn th qun chúng trên a bàn và các t chc khuyn cơng, khuyn nơng, khuyn lâm, khuyn ng h tr hot ng ca trung tâm hc tp cng ng. II. CÁC HOẠT ĐỘNG Hoạt động 1. Nghiên cứu chức năng, nhiệm vụ của các mơ hình cơ sở giáo dục thường xuyên đáp ứng nhu cầu học tập hiện nay của học viên giáo dục thường xuyên. 1. CÂU HỎI — Bn cho bit v trí vai trị, chc nng và nhim v ca trung tâm giáo dc thng xuyên cp tnh và huyn. — Bn cho bit v trí, vai trị, chc nng và nhim v ca trung tâm hc tp cng ng trong h thng giáo dc thng xuyên. — Nhng khĩ khn và thun li hot ng ca trung tâm giáo dc thng xuyên và trung tâm hc tp cng ng hin nay là gì? 2. THƠNG TIN CƠ BẢN * Cn c vào nhu cu, iu kin ca hc viên, chc nng nhim v ca trung tâm giáo dc thng xuyên c quy nh nh sau: — Trung tâm giáo dc thng xuyên là c s giáo dc thng xuyên ca h thng giáo dc quc dân. Trung tâm giáo dc thng xuyên bao gm trung tâm giáo dc thng xuyên qun, huyn, th xã, thành ph thuc tnh (sau ây gi chung là trung tâm giáo dc thng xuyên cp huyn), trung tâm giáo dc thng xuyên tnh, thành ph trc thuc Trung ng (sau ây gi chung là trung tâm giáo dc thng xuyên cp tnh). — Trung tâm giáo dc thng xuyên cĩ t cách pháp nhân, cĩ con du và tài khon riêng. SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CÁC MƠ HÌNH CƠ SỞ GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN Ở VIỆT NAM | 85
30. — Nhim v ca trung tâm giáo dc thng xuyên: + T chc thc hin các chng trình giáo dc: • Chng trình xĩa mù ch và giáo dc tip tc sau khi bit ch; • Chng trình giáo dc áp ng yêu cu ca ngi hc, cp nht kin thc, k nng, chuyn giao cơng ngh; • Chng trình ào to, bi dng nâng cao trình chuyên mơn, nghip v bao gm: chng trình bi dng ngoi ng, tin hc ng dng, cơng ngh thơng tin — truyn thơng; chng trình ào to, bi dng nâng cao trình chuyên mơn; chng trình ào to, bi dng nâng cao nghip v; chng trình dy ting dân tc thiu s cho cán b, cơng chc cơng tác ti vùng dân tc, min núi theo k hoch hng nm ca a phng; • Chng trình giáo dc thng xuyên cp trung hc c s và trung hc ph thơng. + iu tra nhu cu hc tp trên a bàn, xác nh ni dung hc tp, xut vi s giáo dc và ào to, chính quyn a phng vic t chc các chng trình và hình thc hc phù hp vi tng loi i tng. + T chc các lp hc theo các chng trình giáo dc thng xuyên cp trung hc c s và trung hc ph thơng quy nh ti im d khon 1 ca iu này dành riêng cho các i tng c hng chính sách xã hi, ngi tàn tt, khuyt tt, theo k hoch hng nm ca a phng. + T chc dy và thc hành k thut ngh nghip, các hot ng lao ng sn xut và các hot ng khác phc v hc tp. + Nghiên cu, tng kt rút kinh nghim v t chc và hot ng nhm nâng cao cht lng giáo dc gĩp phn phát trin h thng giáo dc thng xuyên. * Cn c vào nhu cu, iu kin ca hc viên, chc nng nhim v ca Trung tâm ngoi ng — tin hc c quy nh nh sau: — Trung tâm ngoi ng — tin hc là loi hình trung tâm giáo dc thng xuyên chuyên v ào to, bi dng ngoi ng, tin hc ca h thng giáo dc quc dân. Trung tâm ngoi ng — tin hc cĩ t cách pháp nhân, cĩ con du, cĩ tài khon riêng. — Chc nng ca trung tâm ngoi ng — tin hc: 86 | MODULE GDTX 2
31. + Trung tâm ngoi ng — tin hc cĩ chc nng ào to, bi dng ngoi ng thc hành và tin hc ng dng theo hình thc va làm va hc, hc t xa, t hc cĩ hng dn. + Các hình thc hc tp ca trung tâm ngoi ng — tin hc rt a dng, linh hot, mang tính xã hi hố cao, dch v thun li, nhm gĩp phn nâng cao dân trí, nâng cao trình hiu bit, k nng s dng ngoi ng, tin hc cho mi tng lp nhân dân, áp ng nhu cu nâng cao cht lng ngun nhân lc cho s nghip cơng nghip hĩa, hin i hĩa t nc. — Nhim v ca trung tâm ngoi ng — tin hc: + iu tra nhu cu hc tp ngoi ng, tin hc, cơng ngh thơng tin — truyn thơng trên a bàn, trên c s ĩ xut vi c quan qun lí cp trên k hoch m lp ào to, bi dng, áp ng nhu cu ca ngi hc. + T chc thc hin các chng trình giáo dc: • Chng trình ngoi ng trình A, B, C. • Chng trình tin hc ng dng trình A, B, C. • Chng trình giáo dc thng xuyên ng dng cơng ngh thơng tin — truyn thơng. • Các chng trình bi dng ngoi ng, tin hc khác áp ng nhu cu ca ngi hc. • T chc các lp bi dng nhm nâng cao trình ngoi ng, tin hc, cơng ngh thơng tin — truyn thơng cho giáo viên ca trung tâm và các c s giáo dc khác trên a bàn khi cĩ nhu cu. — Thc hin các cơng vic khác cĩ liên quan n ngoi ng nh biên dch, phiên dch hoc liên quan n tin hc nh lp trình, cài t phn mm. — T chc kim tra, cp chng ch cho các hc viên ca trung tâm ã hồn thành chng trình theo quy nh ca B Giáo dc và ào to. — Liên kt vi các trung tâm, các c s ngoi ng — tin hc khác t chc ào to, bi dng, kim tra và cp chng ch ngoi ng, tin hc, cơng ngh thơng tin truyn thơng; — Nghiên cu, tng kt, rút kinh nghim v t chc và hot ng ca trung tâm, nhm nâng cao cht lng ào to, bi dng ngoi ng, tin hc, cơng ngh thơng tin — truyn thơng. SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CÁC MƠ HÌNH CƠ SỞ GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN Ở VIỆT NAM | 87
32. * Cn c vào nhu cu, iu kin ca hc viên, chc nng nhim v ca Trung tâm hc tp cng ng c quy nh nh sau: — Chc nng ca trung tâm hc tp cng ng: Hot ng ca trung tâm hc tp cng ng nhm to iu kin thun li cho mi ngi mi la tui c hc tp thng xuyên, hc tp sut i; c ph bin kin thc và sáng kin kinh nghim trong sn xut và cuc sng gĩp phn xố ĩi gim nghèo, tng nng sut lao ng, gii quyt vic làm; nâng cao cht lng cuc sng ca tng ngi dân và c cng ng; là ni thc hin vic ph bin ch trng, chính sách, pháp lut n vi mi ngi dân. — Nhim v ca trung tâm hc tp cng ng: + T chc thc hin cĩ hiu qu cơng tác xố mù ch và giáo dc tip tc sau khi bit ch, cng c cht lng ph cp giáo dc; tng cng cơng tác tuyên truyn, ph bin kin thc nhm m rng hiu bit, nâng cao nhn thc và ci thin cht lng cuc sng ca nhân dân trong cng ng; phi hp trin khai các chng trình khuyn cơng, khuyn nơng, khuyn ng và các d án, chng trình ti a phng. + T chc các hot ng giao lu vn hố, vn ngh, th dc th thao, c sách báo, t vn khuyn hc, giáo dc cho con em nhân dân a phng, phịng chng t nn xã hi. + iu tra nhu cu hc tp ca cng ng, xây dng ni dung và hình thc hc tp phù hp vi iu kin c th ca tng nhĩm i tng. + Qun lí tài chính, c s vt cht, trang thit b ca trung tâm theo quy nh ca pháp lut. Hoạt động 2 . Nghiên cứu và phân tích những yêu cầu cần hồn thiện mơ hình trung tâm giáo dục thường xuyên. 1. CÂU HỎI — Nhng i tng nào s tham gia hc tp trung tâm giáo dc thng xuyên tnh/huyn; trung tâm ngoi ng — tin hc; trung tâm hc tp cng ng? 88 | MODULE GDTX 2
33. — Hc viên hc các trung tâm này cĩ nhu cu hc nhng ni dung chng trình gì? — Hc viên mong mun c hc tp trong mơi trng nh th nào? — Anh/ch hãy xut chc nng nhim v cho mơ hình c s giáo dc thng xuyên trong thi gian ti: trung tâm giáo dc thng xuyên, trung tâm ngoi ng — tin hc; trung tâm hc tp cng ng. 2. THƠNG TIN CƠ BẢN * V mơ hình trung tâm giáo dc thng xuyên trong vic liên kt ào to, bi dng ngun nhân lc cho s nghip CNH — HH: — ào to nhân lc là mt trong nhng ni dung cn bn ca mc tiêu giáo dc nc ta. Bc vào thi kì y mnh cơng nghip — hin i hố t nc, vn ào to nhân lc c ng và Nhà nc c bit quan tâm. Vào gia thp niên u tiên th k XXI, khi s nghip cơng nghip hố — hin i hố t nc ã thu c nhiu kt qu quan trng, i hi ng tồn quc ln th X (tháng 9/2006) nhn mnh “i mi tồn din giáo dc và ào to, phát trin ngun nhân lc con ngi”. i hi ng tồn quc ln th XI tip tc nhn mnh ào to nhân lc: “Phát trin ngun nhân lc cht lng cao, c bit i ng cán b lãnh o gii, qun lí gii; i ng cán b khoa hc, cơng ngh, vn hố u àn; i ng doanh nhân là lao ng lành ngh. y mnh ào to ngh theo nhu cu phát trin xã hi; cĩ c ch và chính sách thit lp mi liên kt cht ch gia các doanh nghip vi c s ào to. Xây dng và thc hin các chng trình, án ào to nhân lc cho các ngành, lnh vc mi nhn, ng thi chú ý ào to ngh cho ngi dân, c bit i vi ngi b thu hi t; nâng cao t l lao ng qua ào to”. — hu ht các tnh, thành ph, vn ào to nhân lc thng xuyên c các cp u ng, chính quyn c bit quan tâm. Thc t t nm 2005 n 2010, lao ng qua ào to ã tng lên rõ rt (ví d, Hi Dng tng t 26,6% lên 40%). So vi nhu cu cơng nghip hố — hin i hố và xây dng nơng thơn mi, s lng trên cha áp ng trong quy hoch phát trin nhân lc trong các a phng. SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CÁC MƠ HÌNH CƠ SỞ GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN Ở VIỆT NAM | 89
34. — Tồn b h thng giáo dc u tham gia vào quá trình ào to ngun nhân lc vi nhng nhim v c th khác nhau. Nĩi chung, cĩ th chia thành 3 giai on ào to là giai on chun b các iu kin, giai on ào to trc tip ngh nghip và giai on b sung, ào to li. Giai on chun b bt u t bc hc mm non n ht ph thơng, cĩ th chia thành hai thi on là ht THCS và THPT. Giai on 2 là giai on c ào to ngh mt c s ào to, t c s ào to ngh nghip, n các trng i hc. Giai on 3 khơng cĩ kt thúc khi ngi lao ng vn cịn làm vic. c im ca giai on này là tính t nguyn và ý chí cao ca ngi lao ng. Cn chú ý là c 3 giai on này luơn phi hp, b sung cho nhau trong cùng mt h thng. Trong giáo dc và ào to, ngành hc ph thơng nĩi chung khơng trc tip ào to ngh nghip. Lut Giáo dc 2005 ghi rõ: “ Giáo dc trung hc ph thơng nhm giúp HS cng c và phát trin nhng kt qu ca giáo dc THCS, hồn thin hc vn ph thơng và nhng hiu bit thơng thng v k thut và hng nghip ”. Nh vy, vic ào to trc tip ngh nghip c giao cho các c s ào to ngh nghip và trung tâm giáo dc thng xuyên. Trung tâm giáo dc thng xuyên cĩ chc nng và nhim v tham gia liên kt ào to và bi dng ngh cho HS sau THCS, THPT và ngi lao ng. * Li th ca các trung tâm giáo dc thng xuyên cp huyn/th xã trong vic liên kt ào to nhân lc. — HS cĩ nhiu c hi la chn ngh nghip và tip tc hc lên. Hu ht HS và gia ình u cĩ nguyn vng vào hc ngay các trng i hc, cao ng. Trong thc t iu này hơng th thc hin c. Vn là phi tìm các gii pháp t vn, giúp HS, gia ình chn la phng thc thích hp vi iu kin v hc lc, kinh t và nhu cu xã hi. Trung tâm giáo dc thng xuyên cp huyn cĩ chc nng thc hin chng trình giáo dc ly vn bng ca h thng giáo dc quc dân, li cĩ chc nng liên kt ào to ngh nghip n trình trung cp. HS tt nghip THCS vào hc trung tâm giáo dc thng xuyên, cĩ th va cĩ bng trung cp chuyên nghip, trung hc ngh i làm ngay, va cĩ bng tt nghip THPT. Nh vy, phát trin phng thc giáo dc này s to cho HS nhiu c hi tham gia lao ng vi bng trung cp chuyên nghip, trung hc ngh, cĩ th hc liên thơng lên cao ng, i hc k 90 | MODULE GDTX 2
35. thut; cĩ bng tt nghip THPT cĩ th thi vào các trng cao ng, i hc khác. — V trí a lí thun li: Các trung tâm giáo dc thng xuyên phn ln u phân b trung tâm dân c nơng thơn. HS tt nghip THCS nĩi chung tâm lí khơng mun xa nhà vào hc ti các trng trung cp chuyên nghip, trung cp ngh. Hc ngh gn nhà là mt thun li v a lí ca các trung tâm. Hin nay, rt nhiu huyn u cĩ các d án khu cơng nghip và cm cơng nghip, c bit là các thành ph và các tnh vùng ng bng, trung du Bc B và Nam B. Các trung tâm giáo dc thng xuyên cp huyn cĩ iu kin liên kt vi các nhà máy xí nghip ngay trên a bàn trong quá trình ào to và cung cp tip nhn lao ng sau ào to. ĩ là cha k mng li sn xut nơng nghip, sn xut hàng hĩa và dch v cng cn lao ng k thut phân b khc các a phng. Bên cnh vic liên kt ào to trung cp chuyên nghip, trung cp ngh, trung tâm giáo dc thng xuyên cng cn liên kt ào to, bi dng và nâng cao trình chuyên mơn, nghip v, cp nht kin thc, k nng, chuyn giao cơng ngh cho ngi lao ng. Ngi lao ng ti các huyn, c bit trên lnh vc sn xut nơng nghip rt cn c ào to ti ch và ngi dy là nhng ngh nhân, doanh nhân, k s, c nhân các c quan doanh nghip trên a bàn. S liên kt này s tit kim c nhiu trong chi phí ào to và cĩ tính thc tin cao. — Tính k tha ca vic liên kt ào to nhân lc ti các trung tâm giáo dc thng xuyên cp huyn. Trong thi gian 3 nm, HS sau THCS vào hc ti các trung tâm giáo dc thng xuyên theo hình thc liên kt cĩ th cĩ hai bng là bng tt nghip THPT (h va làm va hc) và bng trung cp chuyên nghip hay trung cp ngh. Vì gn nhà nên HS gim c chi phí i li, dch v n ngh Trung tâm giáo dc thng xuyên và c s giáo dc ngh nghip tn dng c c s vt cht k thut và i ng GV, cơng nhân viên. Chng hn, GV dy vn hĩa ca trung tâm, cĩ th dy vn hĩa cho chng trình trung cp chuyên nghip. Phịng hc ca trung tâm giáo dc thng xuyên ng thi là phịng hc lí thuyt chng trình trung cp chuyên nghip hay trung cp ngh. SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CÁC MƠ HÌNH CƠ SỞ GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN Ở VIỆT NAM | 91
36. — Thc hin c xã hi hố cao trong quá trình ào to, bi dng. Liên kt ào to nhân lc, các trung tâm giáo dc thng xuyên cp huyn s gn bĩ vi a phng, các c s sn xut và nhn c s giúp ca tồn xã hi. Quá trình liên kt ào to nhân lc, các trung tâm giáo dc thng xuyên cp huyn tham gia hng nghip phân lung HS sau THCS và THPT, quan h cht ch vi h thng giáo dc a phng, gn bĩ vi các xã, các xí nghip, nhà máy. Trong mi quan h hai chiu, trung tâm giáo dc thng xuyên nhn c s phi hp ào to và bi dng, ng thi là giúp , to iu kin thun li cho trung tâm phát trin khơng ngng. ĩ chính là li th quan trng giúp trung tâm tip tc thc hin liên kt ào to cĩ cht lng và bn vng. — Trong h thng giáo dc và ào to, trung tâm giáo dc thng xuyên cp huyn cĩ nhiu li th trong vic liên kt ào to nhân lc. Li th ĩ xut phát t c im phát trin dân s, nhân lc, nhu cu lao ng qua ào to, phân b và quy mơ phát trin các ngành kinh t trong c nc. T mng li trung tâm giáo dc thng xuyên cp huyn, nhng thun li trong chc nng nhim v, trong ni dung chng trình, trong v trí a lí và trong thc tin liên kt ào to nhân lc ca các trung tâm giáo dc thng xuyên nhng nm qua cho thy ây s là mt phng thc ào to quan trng nht phát huy tính u vit ca trung tâm giáo dc thng xuyên cp huyn trong vic ào to nhân lc. 3. BÀI TẬP Ngồi mơ hình trung tâm giáo dc thng xuyên cp tnh, huyn, anh/ch cho bit cĩ th cĩ mơ hình trung tâm giáo dc thng xuyên nào khác khơng? Chc nng, nhim v ca nĩ là gì? Vì sao? (ví d trung tâm giáo dc thng xuyên vùng, min, trung tâm giáo dc thng xuyên các cơng ti, xí nghip, nhng c s sn xut kinh doanh ). 92 | MODULE GDTX 2
37. D. KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ TỒN BỘ MODULE Bài kim tra thc hành . Anh/ch hãy vit mt bn tiu lun trình bày nhng yêu cu c bn hồn thin mơ hình trung tâm giáo dc thng xuyên hin nay. * Yêu cu ánh giá: — Nêu c xu hng ca thi i: S phát trin khoa hc — cơng ngh, s hình thành và phát trin nn kinh t tri thc; s hi nhp và tồn cu hĩa; Các vn mang tính tồn cu (mơi trng, bin i khí hu, HIV/AIDS ). — Nêu c khái quát s phát trin kinh t — xã hi ca t nc ta hin nay . — Nêu c nhng nhu cu cp bách v nâng cao trình hc vn ca mi ngi áp ng s phát trin kinh t — xã hi ca t nc. — Nêu c chc nng và nhim v ca trung tâm giáo dc thng xuyên, nhng khĩ khn và thun li trong quá trình thc hin nhim v giáo dc ào to các trung tâm giáo dc thng xuyên hin nay. — xut c phng hng và gii pháp hồn thin mơ hình trung tâm giáo dc thng xuyên hin nay. * V xp loi: — Loi xut sc (A ): Nêu c y 5 ni dung trên. — Loi khá (B): Nêu c các ni dung nh ca loi A, nhng phn các gii pháp hồn thin mơ hình trung tâm giáo dc thng xuyên nĩi cha y . — Loi trung bình (C): m bo nh loi khá, riêng ni dung 5 khơng xut c các gii pháp hồn thin mơ hình trung tâm giáo dc thng xuyên. — Loi khơng t yêu cu (D): Các ni dung trên u trình bày khơng y , khơng chính xác. SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CÁC MƠ HÌNH CƠ SỞ GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN Ở VIỆT NAM | 93
38. E. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. B Khoa hc — Cơng ngh và Mơi trng, Chin lc phát trin giáo dc 2001 — 2010, D tho tm nhìn Vit Nam 2020, NXB Giáo dc, Hà Ni 2002. 2. Lut Giáo dc sa i, NXB Chính tr Quc gia, Hà Ni, 2005. 3. Quy ch t chc và hot ng ca trung tâm giáo dc thng xuyên nm 1992, nm 1997, nm 2000 và quy ch t chc và hot ng ca trung tâm giáo dc thng xuyên nm 2007. 4. Quy ch t chc và hot ng ca trung tâm hc tp cng ng ti xã, phng, th trn s 09/2008/Q—BGDT ngày 24/3/2008. 5. Thái Th Xuân ào, Báo cáo tng kt tài cp B, Xây dng mơ hình trung tâm hc tp cng ng cp xã nơng thơn, Mã s B99—49—79. 6. Thái Th Xuân ào, Báo cáo tng kt tài cp B, nh hng phát trin giáo dc khơng chính quy trong giai on mi, Mã s B2005—80—27. 7. Tơ Bá Trng (Ch biên), Giáo dc thng xuyên — Thc trng và nh hng phát trin Vit Nam, NXB i hc Quc gia, Hà Ni, 2001. 8. Tơ Bá Trng, Báo cáo tng kt tài cp B trng im “H thng giáo dc thng xuyên Vit Nam trong nhng thp k u ca th k XXI”, Mã s B2007—37—64 T. 9. Mt s bài báo vit v mơ hình c s giáo dc thng xuyên ca các tác gi ng Tp chí Giáo dc, Tp chí Khoa hc giáo dc và mt s tp chí khác. 94 | MODULE GDTX 2