Module bồi dưỡng thường xuyên Trung học Cơ sở - Module THCS 26: Nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng trong trường Trung học Cơ sở - Nguyễn Lăng Bình

Nội dung text: Module bồi dưỡng thường xuyên Trung học Cơ sở - Module THCS 26: Nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng trong trường Trung học Cơ sở - Nguyễn Lăng Bình

1. NGUYỄN LĂNG BÌNH MODULE THCS 26 Nghiªn cøu khoa häc s− ph¹m øng dông trong tr−êng trung häc C¥ së NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SƯ PHẠM ỨNG DỤNG TRONG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ | 49
2. A. GIỚI THIỆU TỔNG QUAN 1. Ý nghĩ a của nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng đối với giáo viên trung học cơ sở Trong d y và h c t i cá c tr ng ph thông nó i chung, trung hc c s nó i riêng, m i giáo viên u ph i i m t v i nh ng khó khn v ch t l ng d y và h c, kt qu h c t p c a hc sinh, i u ki n d y và h c có th thay i th c tr ng, gi i quy t cá c khó khn c a cá c v n ó thì giáo viên là nhân t quan tr ng, là ng i quy t nh ch t l ng d y và h c. Vy là m th nà o gi i quy t cá c khó khn ó? M t trong nh ng gi i phá p có hi u qu c nhi u n c trên th gi i áp d ng ó là nghiên cu khoa h c s ph m ng d ng. Nghiên cu khoa hc s phm ng dng hin nay là xu th chung ca nghiên cu khoa hc giáo dc th k XXI, nó không ch là hot ng dành cho nhng nhà nghiên cu mà ã tr thành hot ng thng xuyên ca mi giáo viên và cá n b qu n lí giáo dc. Nghiên cu khoa hc s phm ng dng cò n c g i là nghiên c u tá c ng, nh m tì m ki m cá c gi i phá p/ tá c ng thay i nh ng h n ch , yu ké m c a hi n tr ng giá o d c (trong ph m vi h p, môn h c, lp h c, tr ng h c ). Nghiên cu khoa hc s phm ng dng có ý ngha quan trng, kt qu c a nghiên cu khoa hc s phm ng dng không nh ng là m thay i hi n tr ng, thú c y nâng cao ch t l ng giá o d c mà cò n nâng cao nng lc chuyên môn cho m i giáo viên/cán b qun lí. Vi quy trình nghiên cu khoa hc n gin mang tính ng dng cao, gn vi thc tin, mang li hiu qu tc thì có th s dng phù hp vi mi i tng giáo viên/ cán b qun lí giáo dc các cp và các iu kin thc t khác nhau. Nh ng kinh nghi m c rú t ra t nh ng nghiên c u là nh ng bà i h c tt cho giáo viên/cán b qun lí các a phng khác hc tp, áp dng. Trong thi gian qua, cùng vi vic i mi phng pháp dy hc, nhiu giáo viên ca chúng ta ã có nhng sáng kin kinh nghim c ng dng 50 | MODULE THCS 26
3. trong nhà trng, góp phn nâng cao cht lng giáo dc. Các sáng kin kinh nghim ch yu c da trên nhng kinh nghim ca mi cá nhân, kt qu c a sáng kin kinh nghim th ng mang tính ch quan, nh tí nh, thiu cn c khoa h c và cha th c hi n theo m t quy trình nghiên cu mang tính khách quan khoa h c. Do ó nhiu giáo viên/cán b qun lí có sáng to trong công tá c dy — h c/giáo dc nhng rt ngi vit sáng kin kinh nghim vì không bit bt u t âu và din gii nh th nà o thuyt phc ngi nghe/ngi c. Quy trì nh nghiên cu khoa hc s phm ng dng s giúp cho giáo viên/cán b qun lí tháo g c nhng khó khn này. Hc sinh trung hc c s ang giai o n phá t tri n có nhi u thay i v tâm, sinh lí, vì vy giáo viên gi ng d y cp h c nà y g p không ít khó khn. Các tình hung ny sinh hng ngà y t ra nhiu vn phi gii quyt nh: hc sinh không thí ch h c, kt qu h c t p cá c môn h c cò n th p, nhi u hc sinh y u ké m, hc sinh cá bit, Trong r t nhi u cá c vn cn gi i quy t, giáo viên/cán b qun lí l a ch n vn nghiên cu, tì m gi i phá p thay th /tá c ng nh m c i thi n th c tr ng. i v i nghiên cu khoa hc s phm ng dng, k t thú c m t nghiên c u nà y là kh i u c a nghiên c u ti p theo, iu nà y giú p cho giáo viên/cán b qun lí không ng ng nâng cao nng l c chuyên môn, cá c v n khó khn, bt cp t ng b c c c i thi n gó p ph n nâng cao ch t l ng giá o d c trong môn h c/lp h c/tr ng h c nó i riêng, giá o d c c n c nó i chung. 2. Giới thiệu về module 3. Yêu cầu học tập Thi gian: 15 tit Hc viên t giá c, tích cc, t hc, t bi d ng Áp dng quy trình nghiên cu khoa hc s phm ng dng vào thc hành nghiên cu khoa hc s phm ng dng, gii quyt mt vn trong dy và hc ca môn hc/lp hc trng. NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SƯ PHẠM ỨNG DỤNG TRONG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ | 51
4. B. MỤC TIÊU I. MỤC TIÊU CHUNG Module nghiên cu khoa hc s phm ng dng giúp giáo viên/cán b qun lí giáo dc trng trung hc c s bi t c ách ti n hà nh, th c hi n nghiên cu khoa hc s phm ng dng theo m t quy trì nh khoa hc, hiu qu góp phn gi i quy t cá c khó khn/h n ch trong d y và h c/giá o d c hc sinh nh m nâng cao k t qu h c t p, ch t l ng giá o d c trung hc c s b ng cá c gi i phá p/tá c ng thay th nh thay i phng pháp dy hc/giáo dc/i u ki n d y và h c, nâng cao ch t l ng g iá o d c trong cá c môn h c, lp h c, tr ng h c nó i riêng, giá o d c c n c nó i chung ng th i nâng cao nng l c chuyên môn, trá ch nhi m ngh nghi p c a m i giáo viên. II. MỤC TIÊU CỤ THỂ H c xong module nà y, giáo viên trung hc c s có kh nng: 1. Về kiến thức — Hi u khái nim nghiên cu khoa hc s phm ng dng, vai trò ca nghiên cu khoa hc s phm ng dng i vi giáo viên trung hc c s. — Trình bày c quy trình, phng pháp nghiên cu khoa hc s phm ng dng trong trng trung hc c s. — Trì nh bà y c cách thc thc hin mt tài nghiên cu khoa hc s phm ng dng trong trng trung hc c s. 2. Về kĩ năng — Xá c nh tà i nghiên c u; — La ch n thi t k ; — o l ng — thu th p d li u; — Phân tí ch d li u; — Bá o cá o k t qu nghiên c u. 3. Về thái độ — Tích cc áp dng, thc hin các tài nghiên cu khoa hc s phm ng dng. — Có ý thc hc tp chia s kinh nghim v nghiên cu khoa hc s phm ng dng. 52 | MODULE THCS 26
5. C. NỘI DUNG PHẦN I. THÔNG TIN NGUỒN I. GI ỚI THI ỆU V Ề NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SƯ PHẠM ỨNG DỤ NG 1. Tì m hi ểu v ề nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng 1.1. Khái niệm — Nghiên cu khoa hc s phm ng dng là mt loi hình nghiên cu trong giáo dc nhm thc hin mt tác ng hoc m t can thip s phm và ánh giá nh hng ca nó. Tác ng hoc can thip ó có th là vic s dng phng pháp dy hc, chng trình, sách giáo khoa, phng pháp qun lí, chính sách mi ca giáo viên, cán b qun lí giáo dc. Ngi nghiên cu (giáo viên, cán b qun lí) ánh giá nh hng ca tác ng mt cách có h thng bng phng pháp nghiên cu phù hp. — Trong nghiên cu khoa hc s phm ng dng có hai yu t quan trng là tác ng và nghiên cu. Nghiên cu khoa hc s phm ng dng là gì? • Thc hin nhng • So sánh kt qu ca gii pháp thay th hin trng vi kt qu nhm ci thin hin sau khi thc hin gii trng trong PPDH, pháp thay th bng chng trình hoc vic tuân theo quy trình Tác ng + Nghiên cu qun lí. nghiên cu thích hp. • Vn dng t duy • Vn dng t duy sáng to. phê phán. Trong thc t dy và hc có rt nhiu vn hn ch, yu kém liên quan ti kt qu hc tp ca hc sinh, cht lng dy và hc/giáo dc trong NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SƯ PHẠM ỨNG DỤNG TRONG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ | 53
6. môn h c/lp h c/tr ng h c. gi i quy t cá c h n ch , y u ké m ó, giáo viên/cá n b qu n lí c n suy ngh tì m ki m gi i phá p tá c ng ho c thay th cá c gi i phá p c nh m c i thi n hi n tr ng (vn d ng t duy sá ng t o). Sau khi th c hi n cá c gi i phá p tá c ng/thay th cn ph i so sá nh kt qu c a hi n tr ng và kt qu c a tá c ng/thay th bng vi c th c hi n quy t rì nh nghiên c u thí ch h p (vn d ng t duy phê phá n). Nh vy, ng i nghiên c u ã th c hi n hai y u t tá c ng và nghiên c u. Ví d : Trong l p có ti 50% hc sinh có kt qu h c t p môn Toá n d i trung bì nh, gi i quy t v n nà y, giáo viên — ng i nghiên c u c n tì m hi u nguyên nhân vì sao có nhi u hc sinh y u ké m. Trong th c t có nhi u nguyên nhân nh: hc sinh l i h c bà i, không h ng thú h c t p, phng ti n h c t p cha y , phng phá p d y và h c cha phù hp Trong nhi u nguyên nhân ó giáo viên ch n m t nguyên nhân tá c ng ( tì m bi n phá p thay th cho bi n phá p hi n t i). Ch ng h n, hc sinh không h ng thú h c Toá n có th do phng phá p d y h c không phù hp. Giáo viên th ng s d ng phng phá p d y h c ch yu là lí thuy t, c i thi n th c tr ng nà y giáo viên ph i s d ng t duy sá ng t o l a ch n cá c phng phá p phù hp thay th , gi i phá p thay th có th là phng phá p h p tá c nhó m, dy h c nêu và gi i quy t v n , thc hà nh áp d ng Sau khi th c hi n quy trì nh nghiên c u tá c ng/th nghi m, ng i nghiên c u so sá nh k t qu c a hi n tr ng v i k t qu c a tá c ng/gi i phá p thay th (ch ng minh k t qu nghiên c u) bng vi c th c hi n quy t rì nh nghiên c u thí ch h p (vn d ng t duy phê phá n). 1.2. Lợi ích của nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng đ ối v ới giá o viên trung học cơ sở — Nghiên cu khoa hc s phm ng dng khi c th c hi n theo úng quy trì nh khoa h c s mang l i nhi u l i ích: + Phát trin t duy ca giáo viên trung hc c s mt cách h thng theo hng gii quyt vn mang tính ngh nghip, phù hp vi i tng hc sinh và bi cnh thc t a phng. 54 | MODULE THCS 26
7. + Tng cng nng lc gii quyt vn và a ra các quyt nh v chuyên môn, s phm mt cách chính xác. + Khuyn khích giáo viên nhìn li quá trình và t ánh giá quá trình d y và h c/ giá o d c hc sinh ca mình. + Tác ng trc tip n vic dy và hc, giáo dc và công tác qun lí giáo dc (lp hc, trng THPT) ti c s. — Tng cng kh nng phát trin chuyên môn, ngh nghip ca giáo viên trung hc c s. — Nghiên cu khoa hc s phm ng dng là công vic thng xuyên, liên tc ca giáo viên. iu ó kích thích giáo viên luôn tìm tòi, sáng to, ci tin nâng cao cht lng, hiu qu giá o d c. — Giáo viên tin hành nghiên cu khoa hc s phm ng dng s tip nhn chng trình phng pháp dy hc mi mt cách sáng to có t duy phê phán theo h ng tích cc. 1.3. S ự gi ống và khá c nhau gi ữa nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng và sáng kiến kinh nghiệm Sáng kin kinh nghim và nghiên cu khoa hc s phm ng dng u chung m t m c ích nh m c i thi n, thay i th c tr ng b ng cá c bin phá p thay th phù hp mang l i hi u qu , tí ch c c hn. Mc dù cù ng xu t phá t t th c ti n nhng sáng kin kinh nghim c lí gi i b ng nh ng lí l mang tí nh ch quan cá nhân trong khi ó nghiên cu khoa hc s phm ng dng c lí gi i d a trên cá c cn c mang tí nh khoa h c. ng th i, sáng kin kinh nghim không c th c hi n theo m t quy trì nh quy nh mà ph thu c và o kinh nghi m c a m i cá nhân. Nghiên cu khoa hc s phm ng dng c th c hi n theo m t quy trình n gin mang tính khoa hc. Kt qu ca sáng kin kinh nghim mang tính nh tính ch quan, kt qu ca nghiên cu khoa hc s phm ng dng mang tính nh tính/nh lng khách quan. NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SƯ PHẠM ỨNG DỤNG TRONG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ | 55
8. Bng so sánh nghiên cu khoa hc s phm ng dng và sáng kin kinh nghim Nghiên cu khoa hc s phm Ni dung Sáng kin kinh nghim ng dng Ci tin/to ra cái mi Ci tin/to ra cái mi nhm nhm thay i hin trng thay i hin trng mang li cht Mc ích mang li cht lng, hiu lng, hiu qu cao. qu cao. Xut phát t thc tin, Xut phát t thc tin, c lí Cn c c lí gii bng lí l mang gii da trên các cn c mang tính ch quan cá nhân. tính khoa hc. Tu thuc vào kinh nghim Quy trình n gin mang tính ca mi cá nhân. khoa hc, tính ph bin quc t, Quy trình áp dng cho giáo viên/cán b qun lí giáo dc. Mang tính nh tính Mang tính nh tính/nh lng Kt qu ch quan. khách quan. 1.4. Chu trình nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng trong trường trung học cơ sở Nghiên cu khoa hc s phm ng dng là mt chu trình liên tc tin trin. Chu trình này bt u bng vic giáo viên quan sát thy có các vn trong lp hc hoc trng hc. Nhng vn ó khin h ngh n các gii pháp thay th nhm ci thin hin trng. Khi la chn các gii pháp thay th, giáo viên thng tham kho nhiu ngun thông tin ng thi tìm kim, sáng to xây dng gii pháp mi thay th. Sau ó, th nghim nhng gii pháp thay th này trong lp hc hoc trng hc. Sau khi th nghim, giáo viên tin hành kim chng xem nhng gii pháp thay th ó có hiu qu hay không. ây chính là bc cui cùng ca chu trình suy ngh — th nghim — kim chng. Vic hoàn thin mt chu trình 56 | MODULE THCS 26
9. nghiên cu khoa hc s phm ng dng giú p giáo viên phá t hi n c nh ng v n nh: — Kt qu t c t t n m c nà o? — Nu có thay i ch nà y hay ch khá c thì i u gì s x y ra? — Li u có cá ch d y nà o thú v ho c hi u qu hn không? Nh v y, nghiên cu khoa hc s phm ng dng tip din không ngng và dng nh không có kt thúc. iu này làm cho nó tr nên thú v. Giáo viên tham gia nghiên cu khoa hc s phm ng dng có th liên tc làm cho bài ging ca mình cun hút và hiu qu hn. Kt thúc mt nghiên cu khoa hc s phm ng dng này là khi u mt nghiên cu khoa hc s phm ng dng mi. Chu trình suy ngh, th nghim, kim chng là nhng iu giáo viên cn ghi nh khi nói v nghiên cu khoa hc s phm ng dng Chu trình nghiên cu khoa hc s phm ng dng Th Chu trình nghiên cu tác ng nghim Suy ngh bao gm: suy ngh, th nghim và kim chng . + Suy ngh: Quan sát thy có vn Kim và ngh ti gii pháp thay th. chng + Th nghim: Th nghim gii pháp thay th trong môn hc/lp hc/ trng hc. + Kim chng : Tìm xem gii pháp thay th có hiu qu hay không. 1.5. Khung nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng Quy trình nghiên cu khoa hc s phm ng dng c xây dng di dng mt khung gm by bc nh sau: NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SƯ PHẠM ỨNG DỤNG TRONG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ | 57
10. Khung nghiên cu khoa hc s phm ng dng Bc Hot ng Giáo viên — ngi nghiên cu tìm ra nhng hn ch ca hin trng trong viêc dy — hc, qun lí giáo dc và các hot ng 1. Hin trng khác trong nhà trng. Xác nh các nguyên nhân gây ra hn ch ó, la chn mt nguyên nhân mà mình mun thay i. GV — ngi nghiên cu suy ngh v các gii pháp thay th cho 2. Gii pháp gii pháp hin ti và liên h vi các ví d ã c thc hin thay th thành công có th áp dng vào tình hung hin ti. 3. Vn GV — ngi nghiên cu xác nh các vn cn nghiên cu nghiên cu (di dng câu hi) và nêu các gi thuyt. GV — ngi nghiên cu la chn thit k phù hp thu thp d liu áng tin cy và có giá tr. Thit k bao gm vic xác nh 4. Thit k nhóm i chng và nhóm thc nghim, quy mô nhóm và thi gian thu thp d liu. GV — ngi nghiên cu xây dng công c o lng và thu thp 5. o lng d liu theo thit k nghiên cu. GV — ngi nghiên cu phân tích các d liu thu c và gii 6. Phân tích thích tr li các câu hi nghiên cu. Giai on này có th s dng các công c thng kê. GV — ngi nghiên cu a ra câu tr li cho câu hi nghiên cu, 7. Kt qu a ra các kt lun và khuyn ngh. Da và o khung nghiên cu khoa hc s phm ng dng nà y giáo viên/ cán b qun lí giáo dc lp k hoch nghiên cu. Áp dng theo khung nghiên cu khoa hc s phm ng dng, trong sut quá trình trin khai tài, ngi nghiên cu s không b qua nhng khía cnh quan trng ca nghiên cu. 58 | MODULE THCS 26
11. 2. Phương phá p nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng Trong nghiên cu khoa hc s phm ng dng có nghiên cu nh tính và nghiên cu nh lng; c hai cách tip cn này u có im m nh và i m y u nhng u nh n m nh vi c nhì n l i quá trì nh c a giáo viên v vi c d y và h c, nng l c phân tí ch ánh giá mt cá ch h th ng, nng l c truy n t k t qu nghiên c u n nh ng ng i ra quy t nh ho c nh ng nhà giá o d c quan tâm n cá c k t qu nghiên cu khoa hc ng dng. Nghiên cu khoa hc s phm ng dng nh n m nh n nghiên c u nh l ng do nghiên c u nh l ng có nhi u l i ích: — Trong nhiu tình hung, kt qu nghiên cu nh lng di dng các s liu (ví d: im s ca hc sinh) có th c gii ngha mt cách rõ ràng. iu này giúp ngi c hiu rõ hn v ni dung và kt qu nghiên cu. — Nghiên cu nh lng em n cho giáo viên c hi c ào to mt cách h thng v k nng gii quyt vn , phân tích và ánh giá. ó là nhng nn tng quan trng khi tin hành nghiên cu nh lng. — Thng kê c s dng theo các tiêu chun quc t. i vi ngi nghiên cu, thng kê ging nh mt ngôn ng th hai và kt qu nghiên cu khoa hc s phm ng dng ca h c công b tr nên d hiu. — Nghiên c u nh l ng không nh ng giú p cho k t qu nghiên c u c ch ng minh m t cá ch rõ rà ng, d hi u mà cò n giú p giáo viên/cán b qun lí giáo dc d th c hi n, kt qu tc thì do “cân ong, o m” c. II. CÁ CH TI ẾN HÀ NH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SƯ PHẠM ỨNG DỤNG Nghiên cu khoa hc s phm ng dng g m: (1) Xác nh tài nghiên cu; (2) La chn thit k nghiên cu; (3) o lng — Thu thp d liu; (4) Phân tích d liu; (5) Báo cáo kt qu nghiên cu. 1. Xác định đề tài nghiên cứu Tin hành mt nghiên cu khoa hc s phm ng dng giáo viên/cán b qun lí phi thc hin nm công on, công on u tiên là xác nh NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SƯ PHẠM ỨNG DỤNG TRONG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ | 59
12. tà i nghiên c u, ây là công o n có ý ngh a quan tr ng nhm m b o cho k t qu nghiên c u th c s mang tí nh ng d ng, gn v i cá c v n cp bá ch n y sinh trong th c t d y — h c/giáo dc. xác nh tài nghiên cu khoa hc s phm ng dng giáo viên/cán b qun lí phi tri qua cá c b c: Tìm hiu thc trng; a ra các gii pháp thay th, Xác nh vn nghiên cu; Xây dng gi thuyt nghiên cu. 1.1.Tìm hiểu thực trạng Giáo viên/cán b qun lí suy ng m v tì nh hì nh th c t i là b c u tiên c a nghiên cu khoa hc s phm ng dng, c b t u b ng vi c nhì n l i cá c v n dy — h c/ giá o d c, kt qu h c t p c a hc sinh, hc sinh cá bi t trong môn h c/lp h c/tr ng h c c a mì nh. Ví d : — Vì sao hc sinh không thí ch h c môn h c nà y? — Vì sao trong môn h c c a mì nh có nhi u hc sinh y u ké m? — Vì sao nhi u hc sinh không hi u bà i? — Vì sao nhi u hc sinh không h c bà i/là m bà i t p v nhà ? — Có cách nào tt hn nâng cao k t qu h c t p c a hc sinh trong môn h c c a mì nh? — Phng pháp này có giú p cho hc sinh ghi nh bà i ngay t i l p không? — Có cá ch nà o gi m t l hc sinh yu ké m trong môn h c c a mình? Các câu hi nh v y liên quan n cá c phng pháp dy hc, hi u qu d y h c, thá i , hà nh vi c a hc sinh. T nh ng suy ng m v th c tr ng, cá c câu h i chí nh là cá c v n cn nghiên c u. Trong r t nhi u v n giáo viên/cán b qun lí l a ch n m t v n tì m nguyên nhân d n n/gây ra th c tr ng/vn ó. Ví d : Vn hc sinh không thí ch h c môn L ch s có th do nhi u nguyên nhân, trong ó có các nguyên nhân: hc sinh không hng thú hc tp do phng pháp dy hc không phù hp; thiu dùng trc quan; môi trng hc tp không an toàn, thiu thân thin t các nguyên nhân 60 | MODULE THCS 26
13. nà y giáo viên/cán b qun lí ch n m t nguyên nhân tì m bi n phá p/ tá c ng/thay th . Cá c nguyên nhân khá c có th dù ng cho cá c nghiên cu ti p theo (kt thú c nghiên c u nà y s là kh i u c a nghiên c u ti p theo). Ví d : Lí do phng phá p d y h c không phù hp c ch n cho nghiên cu khoa s phm ng dng nà y. Lí do thi u dù ng tr c quan s c l a ch n cho nghiên cu khoa hc s phm ng dng ti p theo 1.2. Đưa ra các giải pháp thay thế T vn nghiên c u, sau khi ch n nguyên nhân c a v n , giáo viên/ cán b qun lí c n suy ngh tìm gii pháp/tá c ng nh m thay i th c tr ng, ây là b c th hai c a nghiên cu khoa hc s phm ng dng. Trong quá trình tìm kim và xây dng các gii pháp thay th, cn s d ng t duy sá ng t o, có th tì m gi i phá p thay th t nhi u ngu n khá c nhau. Ví d : — Tì m gi i phá p ã c tri n khai thà nh công ni khá c. — i u ch nh gi i phá p t cá c mô hì nh khá c. — Tì m gi i phá p m i do chí nh giáo viên/cán b qun lí ngh ra. Trong quá trì nh tì m ki m, xây d ng cá c gi i phá p thay th giáo viên/cán b qun lí cn tì m c nhi u bà i nghiên c u giá o d c, các công trình khoa hc nghiên cu có liên quan n vn nghiên cu c a mì nh c ng ti trên tp chí, sách báo, trên mng Internet trong vò ng 5 nm g n ây. Vi c nghiên cu ghi chép li các thông tin t cá c tà i li u tham kh o có ý ngh a quan trng trong vi c xá c nh gi i phá p thay th . Ngi nghiên cu có thêm hi u bi t kinh nghi m c a ng i khá c v vn nghiên cu tng t , t ó có th h c tp, áp d ng, i u ch nh gi i phá p ã c nghiên c u là m gi i phá p thay th cho nghiên c u c a mì nh. Trên c s ó ng i nghiên c u có lun c vng ch c cho gii pháp thay th trong nghiên cu ca mình. Quá trình tìm kim nghiên cu các công trình nghiên cu liên quan c gi là quá trình tìm hiu lch s nghiên cu vn . Trong quá trình này ngi nghiên cu cn c và tóm tt các thông tin hu ích nh: NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SƯ PHẠM ỨNG DỤNG TRONG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ | 61
14. — Ni dung bà n lu n v cá c v n tng t . — Cá ch th c hi n gi i phá p cho v n . — Bi c nh th c hi n gi i phá p. — Cá ch ánh giá hi u qu c a gi i phá p. — Cá c s li u và d li u có liên quan. — H n ch c a gi i phá p. Vi nh ng thông tin thu c, ngi nghiên cu xây dng và mô t gii pháp thay th cho nghiên c u c a mì nh. Lúc này có th bc u xác nh tên tài nghiên cu. Ví d : Nâng cao h ng thú và kt qu h c t p môn L ch s c a hc sinh l p 6 (Tr ng trung hc c s Nguy n Vi t Xuân, thà nh ph Vinh) thông qua vi c s d ng k thu t s t duy . 1.3. Xác định vấn đề nghiên cứu T cá c h n ch yu ké m c a thc t dy — hc/giáo dc, ng i nghiên cu a ra gii pháp thay th cho hin ti s giúp giáo viên/cán b qun lí hình thành các vn nghiên cu, ây là b c th ba c a nghiên cu khoa hc s phm ng dng. Mt tài nghiên cu khoa hc s phm ng dng thng có t mt n ba vn nghiên cu c vit di dng câu hi. Ví d: Xác nh vn nghiên cu. Nâng cao hng thú và kt qu hc tp môn L ch s ca hc tài sinh l p 6 (Tr ng trung hc c s Nguy n Vi t Xuân, thành ph Vinh) thông qua vi c s d ng k thu t s t duy. 1. Vic t chc dy hc s d ng s t duy trong môn L ch s lp 6 trung hc c s có làm tng hng thú hc tp ca hc Vn sinh không? nghiên cu 2. Vic t chc dy hc s dng s t duy trong môn Lch s lp 6 trung hc c s có làm tng kt qu hc tp ca hc sinh không? 62 | MODULE THCS 26
15. Trong nghiên cu khoa hc s phm ng dng v n nghiên c u ph i là vn có th nghiên c u c, mu n v y, vn nghiên cu cn: — Không a ra ánh giá v giá tr. Ví d : — Phng pháp dy hc s d ng s t duy có ph i là phng pháp t t nh t trong dy hc môn L ch s lp 6 không? “Tt nh t”: nh n nh v giá tr mang tí nh cá nhân ch quan (không nghiên c u c). — S d ng dù ng tr c quan trong d y h c môn L ch s lp 6 li u có ích không? “Có ích không’’ không có nh n nh v giá tr (có th nghiên c u c, ki m ch ng b ng d li u: so sá nh i m trung bì nh cá c bà i ki m tra c a hai nhó m, m t nhó m giáo viên có s d ng dù ng tr c quan, m t nhó m giáo viên không s d ng dù ng tr c quan. Kt lu n a ra d a trên k t qu h c t p c a hc sinh ch không d a và o ý ki n ch quan c a ng i nghiên c u). — Có nên b t bu c s d ng phng phá p h p tá c nhó m trong d y h c môn L ch s hay không? “Nên” th hi n s ch quan, mang tí nh cá nhân vì vy không nghiên cu c. — H c theo nhó m có giú p hc sinh h c t t hn không? Có th nghiên c u c vì có th ki m ch ng c b ng cá c d li u liên quan. Khi xá c nh v n nghiên c u, ng i nghiên c u c n trá nh s d ng cá c t ng hà m ch vi c ánh giá nh: “ph i”, “tt nh t”, “nên”, “bt bu c”, “duy nh t”, “tuy t i” Xác nh vn nghiên cu, cn chú ý n kh nng kim chng bng d liu. Ngi nghiên cu cn suy ngh xem cn thu thp loi d liu nào và tính kh thi ca vic thu thp loi d liu ó. NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SƯ PHẠM ỨNG DỤNG TRONG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ | 63
16. Ví d minh ho 1. Vic t chc dy hc s d ng s t duy trong môn L ch s lp 6 trung hc c s có làm tng hng thú hc tp ca Vn hc sinh không? nghiên cu 2. Vic t chc dy hc s d ng s t duy trong môn L ch s lp 6 trung hc c s có làm tng kt qu hc tp ca hc sinh không? D liu s c 1. Bng iu tra hng thú ca hc sinh. thu thp 2. Kt qu các bài kim tra trên lp ca hc sinh. 1.4. Xây dựng giả thuyết nghiên cứu ng th i v i xây dng vn nghiên cu, ng i nghiên c u c n lp ra gi thuyt nghiên cu tng ng. Gi thuyt nghiên cu là mt câu tr li gi nh cho vn nghiên cu và s c chng minh bng d liu. Ví d : 1. Vic t chc dy hc s d ng s t duy trong môn L ch s lp 6 trung hc c s có làm tng hng thú hc tp ca Vn hc sinh không? nghiên cu 2. Vic t chc dy hc s d ng s t duy trong môn Lch s lp 6 trung hc c s có làm tng kt qu hc tp ca hc sinh không? 1. Có , nó s là m thay i h ng thú h c t p c a hc sinh. Gi thuy t 2. Có , nó s là m tng k t qu h c t p c a hc sinh. Có hai d ng gi thuy t nghiên c u chí nh: Gi thuyt không D oán hot ng thc nghim s không mang li hiu qu. có ngha (Ho) Gi thuyt D oán hot ng thc nghim s mang li hiu qu có có ngha (Ha) hoc không có nh hng. 64 | MODULE THCS 26
17. Quan h ca hai dng gi thuyt S các dng gi thuyt nghiên c u Vn nghiên cu Gi thuyt không có Gi thuyt có ngha ngha (Ho) (Ha: H1, H2, H3, ) Không có s khác bit gia các nhóm Không nh hng Có nh hng Có s khác bit Mt nhóm có kt qu giữa các nhóm tt hn nhóm kia Gi thuyt có ngha (Ha): có th có hoc không có nh hng. Gi thuyt có nh hng s d oán kt qu, còn gi thuyt không nh hng ch oán s thay i. Ví d: Có nh hng Có, nó s làm tng kt qu hc tp ca hc sinh. Không có nh hng Có, nó s làm thay i hng thú hc tp ca hc sinh. 2. Lựa chọn thiết kế nghiên cứu ch ng minh cho gi thuy t nghiên c u, giáo viên/CBQL c n l a ch n thi t k nghiên c u phù hp v i v n nghiên c u và iu kin thc t, c im ca cp hc, môn hc, quy mô lp hc, thi gian thu thp s liu ây là b c th t c a nghiên cu khoa hc s phm ng dng. Trong nghiên cu khoa hc s phm ng dng, có bn dng thit k ph bin c s dng: — Thit k kim tra trc tác ng và sau tác ng i vi nhóm duy nht. — Thit k kim tra trc tác ng và sau tác ng vi các nhóm tng ng. NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SƯ PHẠM ỨNG DỤNG TRONG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ | 65
18. — Thit k kim tra trc tác ng và sau tác ng vi các nhóm ngu nhiên. — Thit k kim tra sau tác ng i vi các nhóm ngu nhiên. 2.1. Thiết kế kiểm tra trước tác động và sau tác động với nhóm duy nhất Thi t k c th c hi n trên m t l p hc sinh ( nhó m duy nh t), không có nhó m i ch ng. Kim tra trc tác ng Gii pháp hoc tác ng Kim tra sau tác ng O1 X tác ng O2 Thi t k nà y c th c hi n nh sau: * Chn m t l p hc sinh ti n hà nh nghiên c u. * T ch c ki m tra tr c tá c ng trên c lp (tr c khi áp d ng cá c gi i phá p thay th /ho t ng th c nghi m). * Ti n hà nh th c nghi m trên c lp (s d ng cá c gi i phá p thay th ). * Kt thú c quá trì nh thc nghi m t ch c ki m tra sau tá c ng trên cù ng mt l p hc sinh ó. Kt qu c o b ng vi c so sá nh chênh l ch gi a k t qu bà i ki m tra sau tá c ng và tr c tá c ng. Khi có chênh l ch bi u th qua (O2 — O1 > 0), ng i nghiên c u s kt lu n tá c ng có mang l i có kt qu . N u O2 — O1 < 0 có ngh a là tá c ng ã không mang l i k t qu . Thi t k nà y r t ph bi n và d th c hi n. Nó thông d ng nhng trong th c t n ch a nhi u nguy c i v i giá tr c a d li u nghiên c u. Kt qu ki m tra sau tá c ng cao hn k t qu trc tá c ng cha ch c ã là do tá c ng mang l i mà có th do nh h ng c a cá c y u t khá c, có th là : — Nguy c tim n: Nhng yu t bên ngoài gii pháp tác ng ã c thc hin có nh hng làm tng giá tr trung bình ca bài kim tra sau tác ng. — S trng thành: S phát trin hoc trng thành bình thng ca các i tng tham gia nghiên cu làm tng giá tr trung bình ca bài kim tra sau tác ng. — Vic s dng công c o: Các bài kim tra trc và sau tác ng không c chm im ging nhau do ngi chm có tâm trng khác nhau. 66 | MODULE THCS 26
19. — S vng mt: Mt s hc sinh, c bit là nhng hc sinh y u, ké m có im s thp trong bài kim tra trc tác ng không tip tc tham gia nghiên cu. Bài kim tra sau tác ng c thc hin mà không có s tham gia ca các hc sinh y u ké m này. Do nhng nguy c i vi giá tr ca d liu, khi s d ng thi t k nà y, ng i nghiên c u cn cn trng trc nhng nguy c nh hng n giá tr ca d liu và nên kt hp vi nhng phng pháp khác nh quan sát, lp h s cá nhân. 2.2. Thiết kế kiểm tra trước tác động và sau tác động đối với các nhóm tương đương Thit k này c thc hin nh sau: * Ng i nghiên c u ch n 2 nhóm ho c 2 lp h c có hc sinh tng ng v trì nh — Mt nhóm/lp hc sinh l à lp thc nghim (N1) c áp dng các can thip/tác ng thc nghim. — Mt nhóm/lp khác (N2) là nhóm/lp i chng không c áp dng các can thip/tác ng thc nghim (gi nguyên hi n tr ng, vn th c hi n cá c phng phá p/bi n phá p c ) Kim tra Kim tra Nhóm/lp Tác ng trc tác ng sau tác ng Nhóm/lp X O1 O3 thc nghim (N1) Có tá c ng Nhóm/lp _ O2 O4 i chng (N2) Không tá c ng N1 và N2 là hai nhóm/lp hc sinh. Ví d: N1 gm 40 hc sinh lp 6A và N2 gm 41 hc sinh lp 6B. Hai nhóm/lp s c kim tra m bo nng lc hc tp v môn hc là tng ng nhau. NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SƯ PHẠM ỨNG DỤNG TRONG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ | 67
20. Ví d: Có th la chn hai nhóm/lp hc sinh có im s môn L ch s trong hc kì trc tng ng nhau. ki m ch ng s tng ng v trì nh c a hai l p, ngi nghiên cu có th thc hin phép kim chng i vi kt qu kim tra trc tác ng ca c nhóm thc nghim và nhóm i chng. * Kim tra trc tác ng c hai nhó m/lp (N1 và N2). * Ti n hà nh th c hi n tá c ng (theo cá ch m i) trên nhó m/lp N1. Nhó m/lp N2 v n ti n hà nh bì nh th ng (theo cá ch c ). * Ki m tra sau tá c ng nhó m/lp N1 và nhó m/lp N2. Kt qu c o lng thông qua vic so sánh im s gia hai bài kim tra sau tác ng. Khi có chênh lch (biu th bng |O3 — O4| > 0), ngi nghiên cu có th kt lun hot ng thc nghim c áp dng ã có kt qu. Nu |O3 — O4| 0 rt có th là do nh hng ca s tác ng (X) mang l i. Nh v y nghiên c u có kt qu , câu h i nghiên c u ã c tr li. 2.3. Thiết kế kiểm tra trước tác động và sau tác động đối với các nhóm ngẫu nhiên Thi t k nà y c th c hi n nh sau: * Ngi nghiên cu chn hai nhóm: N1 là nhóm thc nghim và N2 là nhóm i chng theo cách ngu nhiên nhng trên c s có s tng ng. Ví d: Ngi nghiên cu có th chn mi lp hc mt s hc sinh to thành hai nhóm N1 và N2 trên c s có s tng ng. 68 | MODULE THCS 26
21. Kim tra Kim tra Nhóm Tác ng trc tác ng sau tác ng N1 O1 X O3 Tá c ng N2 O2 ——— O4 Không tá c ng * Tin hành bài kim tra trc tác ng c hai nhó m N1 và N2. * Tá c ng (s d ng gi i phá p thay th ) và o nhó m th c nghi m (N1), nhó m i ch ng (N2) vn ti n hà nh bì nh th ng (theo phng phá p c ) không có tá c ng. * Ki m tra sau tá c ng nhó m thc nghi m (N1) và nhó m i ch ng (N2). Kt qu c o thông qua vic so sánh im s gia hai bài kim tra sau tác ng. Khi có chênh lch v im s (biu th bng |O3 — O4| > 0), ngi nghiên cu có th kt lun hot ng thc nghim c áp dng ã có kt qu và ng c l i. Thit k này loi b c các nguyên nhân, nh hng có th gây ra chênh lch trong giá tr trung bình ca bài kim tra sau tác ng. Thit k này khác bit ôi chút vi thit k 2 nhng s khác bit nh ó cng quan trng trong vic gii thích úng kt qu. Vic la chn nhóm ngu nhiên không phi lúc nào cng có th thc hin vì iu ó nh hng ti hot ng bình thng ca lp hc. Các hc sinh có th phi chuyn sang lp hc khác theo t cách thành viên nhóm. iu này to ra tình hung khó khn cho ng i nghiên c u. Nu nhóm i chng và nhóm thc nghim c th c hi n trên cùng mt lp, có kh nng xy ra hin tng “nhiu” bi thái , hành vi hoc cách hc tp ca hc sinh có th thay i khi các em nhìn thy nhóm khác thc hin theo cách khác. NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SƯ PHẠM ỨNG DỤNG TRONG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ | 69
22. ây là mt thit k tt, giúp loi b gn nh tt c nhng nguy c i vi giá tr ca d liu. Vic gii thích có c s vng chc hn. Thit k này có th gây ra mt s phin phc nhng nhng li ích mà nó mang li cng rt ln. 2.4. Thiết kế kiểm tra sau tác động với các nhóm ngẫu nhiên Trong thit k này, c hai nhóm (N1 và N2) u c chn la ngu nhiên. Nhóm Tác ng Kim tra sau T N1 X O3 Tá c ng N2 ——— O4 Không tá c ng Thi t k c th c hi n nh sau: * Ch n hai nhó m ng u nhiên (N1: là nhó m th c nghi m và N2: là nhó m i ch ng). * Không ki m tra tr c tá c ng. * Tá c ng (s d ng gi i phá p thay th ) và o nhó m th c nghi m (N1), nhó m i ch ng (N2) vn ti n hà nh bì nh th ng (theo phng phá p c ) không có tá c ng. * C hai nhóm thc hin bài kim tra sau tác ng. Kt qu c o thông qua vic so sánh chênh lch kt qu các bài kim tra sau tác ng. Nu có chênh lch v kt qu (biu th bng |O3 — O4| > 0), ngi nghiên cu có th kt lun hot ng thc nghim ã mang li kt qu ho c ng c l i n u |O3 — O4| < 0. Thit k này b qua bài kim tra trc tác ng vì ây là hot ng không cn thit. iu này s gim ti công vic cho giáo viên (ng i nghiên c u). i vi nghiên cu tác ng (NCKHSPD) thì thit k này là thit k n gin và hiu qu nht. Các nhóm c la chn tng ng hoc ã c phân chia ngu nhiên. iu này m bo s công bng gia các nhóm do vic các nhóm có cùng xut phát im. 70 | MODULE THCS 26
23. V mt lôgíc, coi nh im trung bình bài kim tra trc tác ng vi nhóm i chng và nhóm thc nghim là nh nhau. Do ó, có th o kt qu ca tác ng bng vic kim chng giá tr trung bình bài kim tra sau tác ng ca hai nhóm này. Nu nh s dng bin pháp X tác ng vi nhóm N1, bin pháp Y tác ng vi nhóm N2 thì thit k này còn giúp ta so sánh hiu qu ca hai phng pháp dy hc khác nhau. Ví d: kt qu h c t p thông qua xem bng hì nh trí ch o n chi n th ng i n Biên Ph (tác ng X) so vi kt qu h c t p thông qua thuy t trì nh v chi n th ng i n Biên Ph (tác ng Y). ây là thit k n gin và hiu qu i vi nghiên cu tác ng quy mô lp hc. So sánh bn dng thit k nghiên cu Thit k Nhn xét Thit k kim tra trc và sau tác ng Thit k n gin nhng có 1 vi nhóm duy nht. nhiu nguy c i vi giá tr ca d liu. Thit k kim tra trc và sau tác ng Tt hn thit k 1. 2 vi các nhóm tng ng. Thit k kim tra trc và sau tác ng Thit k tt nhng khó th c hi n 3 vi nhóm c phân chia ngu nhiên. do nh h ng t i ho t ng bì nh th ng c a l p h c. Thit k ch kim tra sau tác ng vi Thit k n gin và hiu qu. 4 các nhóm c phân chia ngu nhiên. 2.5. Thiết kế cơ sở AB hoặc thiết kế đa cơ sở AB Ngoài bn dng thit k trên, còn có dng thit k c gi là thit k c s AB hoc thit k a c s AB. NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SƯ PHẠM ỨNG DỤNG TRONG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ | 71
24. Hc sinh cá bi t th ng có trong lp hc/trng hc. Hc sinh cá bi t là nh ng hc sinh có hành vi, thái thiu tích cc hoc kt qu hc tp cha tt nh: thng xuyên không hoàn thành bài tp v nhà; hay i hc mun; hi u ng, không tp trung chú ý trong gi hc; hay gây g , ánh nhau Trong thi t k nà y, ngi nghiên c u chn nhng hc sinh cùng loi “cá bit” tác ng. i vi nhng trng hp này, có th s dng thit k c s AB/thit k a c s AB. A là giai on c s (hin trng cha có tác ng/can thip). B là giai on tác ng/can thip. Thit k ch có mt giai on c s A, mt giai on tác ng B c gi là thit k AB. Có th ngng tác ng sau giai on B1, có ngha là bt u t A2 và tip tc giai on B2 ti p sau giai on A2. Do vy, thit k này c m rng tr thành thit k ABAB (A1B1A2B2). Vi thit k phc tp hn này, có th khng nh chc chn hn v nh hng ca giai on B (giai o n tá c ng). Ví d : Trong l p có hai/bn hc sinh th ng xuyên không là m bà i t p toá n, giáo viên — ng i nghiên c u có th tá c ng b ng bi n phá p ph i hp v i gia ình qua th thông bá o hng ngà y và theo dõ i s ti n b c a hc sinh. Trong nghiên c u nà y có th tá c ng v i các giai on c s khác nhau (có các giai on A khác nhau v i các hc sinh khác nhau). Ví d : Giai o n A (giai o n hi n tr ng cha tá c ng) c a hc sinh tên D ng là 4 ngà y, i v i hc sinh tên Nam là 10 ngà y. Thi t k nà y có 2 giai o n c s khá c nhau nên c g i là thi t k a c s AB . Cá c giai on khác nhau này có tác dng làm tng giá tr, giúp ngi nghiên cu kim soát c nguy c tim n do các yu t bên ngoài có th nh hng n kt qu nghiên cu nh: do hai hc sinh hc cùng lp nên có th nhng tác ng làm thay i hành vi ca hc sinh này cng nh 72 | MODULE THCS 26
25. h ng n hà nh vi c a hc sinh khá c. Trong tr ng h p nghiên c u trên nhi u hc sinh chú ng ta s có nhi u giai o n c s A (ví d : 4 c s A trên 4 hc sinh). Thit k này c kim chng nhiu ln vi các hc sinh khác nhau nên có th khng nh chc chn hn v hiu qu ca tác ng. Có th s dng thit k này v i 2 hc sinh tr lên (ví d: 2 hoc 4 hc sinh). Ví d minh ho: Hai hc sinh tên D ng và Nam th ng xuyên không là m bà i t p toá n. Hi n tr ng GV á p d ng bi n phá p khi n trá ch, ki m i m phê bì nh tr c lp, cho i m ké m. GV s d ng bi n phá p ph i h p v i gia ình qua th thông bá o Gi i phá p hng ngà y v kt qu h c t p môn Toá n và theo dõ i s ti n b thay th c a hc sinh — ng viên khen ng i k p th i. S d ng th thông bá o k t qu h c t p môn Toá n hng ngà y c a Vn hc sinh v i gia ình có là m tng t l hoà n thà nh bà i t p và nghiên c u chí nh xá c trong gi i bà i t p toá n không? a c s AB. Quan sá t, ki m tra vi c hoà n thà nh bà i t p toá n c a Thi t k 2 hc sinh tr c và sau khi tá c ng. T l hoà n thà nh — s l ng cá c bà i t p hoà n thà nh. chí nh xá c o l ng — s l ng cá c bà i t p c gi i chí nh xá c. Lp bi u , so sá nh ng th giai o n c s (A) vi ng Phân tí ch th giai o n có tá c ng (B). C 2 hc sinh u có ti n b rõ rt v t l hoà n thà nh bà i t p và chí nh xá c trong bà i gi i. Nh v y b ng vi c thay i bi n phá p Kt qu tác ng, thông qua vic kt hp vi gia ình và ng viên khen thng kp thi ã làm thay i hành vi và nâng cao kt qu hc tp môn Toán ca 2 hc sinh. NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SƯ PHẠM ỨNG DỤNG TRONG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ | 73
26. Ví d minh ho: Mô hình thit k c s AB tá c ng trên 1 hc sinh giai on A (4 ngà y) Thiết kế cơ sở AB Bắt đầu có tác động Jeff Tỷ lệ hoàn thành Độ chính xác Ngày Giai đoạn cơ sở (A ) Giai đoạn có tác động (B)
    Thiết kế AB: Kết quả nghiên cứu trong giai đoạn cơ sở và giai đoạn có tác động 18 Mô hình thit k a c s AB tá c ng trên 2 hc sinh, 2 giai o n A khá c nhau (1 hc sinh là 4 ngà y và 1 hc sinh là 10 ngà y) Jeff Tỷ lệ hoàn thành GĐ bắt đầu nghiên cứu Độ chính xác GĐ cơ sở David Tỷ lệ hoàn thành GĐ bắt đầu nghiên cứu GĐ cơ sở Độ chính xác 20 74 | MODULE THCS 26
27. Tóm li: Ngi nghiên cu s la chn thit k phù hp vi v n nghiên c u và iu kin thc t ca môi trng nghiên cu (môn h c, lp h c, tr ng h c, i t ng hc sinh). Bt k thi t k nào c la chn, cn lu ý n nhng hn ch ca thit k ó và nh hng ca nó ti k t qu nghiên cu. 3. Đo lường – Thu thập dữ liệu o lng là b c th nm ca nghiên cu khoa hc s phm ng dng. Ngi nghiên cu thc hin vic thu thp các d liu áng tin cy và có giá tr tr li cho các câu hi nghiên cu. 3.1. Thu thập dữ liệu Trong nghiên cu khoa hc s phm ng dng c n o nh ng gì ? Cn c và o vn nghiên cu, giáo viên — ng i nghiên c u cn l a ch n thu th p lo i d li u nà o tr li cho cá c v n nghiên c u (câu h i nghiên c u). Khi thc hin các nghiên cu khoa hc s phm ng dng trong trng trung hc c s, giáo viên thng quan tâm n vic nâng cao cht lng h c t p c a hc sinh v: — Kin thc c a môn hc. — Hành vi/k nng trong mt s lnh vc. — Thái i vi môn hc. Ví d : Thá i h c t p i v i môn Toá n, Ng vn, Vt lí, Hoá hc, L ch s , Sinh h c Trong m t s môn h c thì thá i chí nh là ni dung c a môn h c ó nh môn Giá o d c công dân. Trong nghiên cu khoa hc s phm ng dng có ba dng d liu cn thu thp. Ng i nghiên c u c n cn c vào vn nghiên cu s dng d ng d liu cn thu thp phù hp. Kin thc Bit, hiu, áp dng Hành vi/k nng S tham gia, thói quen, s thun thc trong thao tác. Thái Hng thú, tích cc tham gia, quan tâm, ý kin NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SƯ PHẠM ỨNG DỤNG TRONG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ | 75
28. Các phng pháp c s dng thu thp các dng d liu. o lng Phng pháp S dng các bài kim tra thông thng hoc các bài kim 1. Kin thc tra thit k c bit. 2. Hành vi/k nng Thit k thang xp hng hoc bng kim quan sát. 3. Thái Thit k thang thái . * o kin thc Trong nghiên cu khoa hc s phm ng dng có th s dng các bài kim tra o ki n th c: — Cá c bà i thi c . — Cá c bà i ki m tra thông th ng trong l p. Bng cách này giáo viên không phi mt công xây dng và chm im bài kim tra mi. Các kt qu nghiên cu s có tính thuyt phc cao hn vì ó là các hot ng bình thng trong lp hc. iu này làm tng giá tr ca d liu thu c. Mt s trng hp c bi t, cn có các bài kim tra c thit k riêng. Th nht, khi ni dung nghiên cu nm ngoài chng trình ging dy bình thng (không có trong sách giáo khoa hoc trong phân phi chng trình). Th hai, nghiên cu s dng mt phng pháp mi, chng hn gii toán sáng to. Khi ó, cn iu chnh bài kim tra c cho phù hp hoc thit k bài kim tra mi. Vi các câu hi, nên s d ng câu h i nhiu la chn. Vì (1) bài kim tra s dng câu h i nhiu la chn bao quát c ni dung rng hn và y hn, (2) chm im khách quan hn, giúp tng tin cy ca d liu, và (3) chm im nhanh hn có kt qu cho vic nhìn li quá trình hc tp và vit báo cáo. Câu hi nhiu la chn c bit hu ích trong các nghiên cu tác ng vi mc ích nâng cao mc lnh hi kin thc ca hc sinh. Tuy vy, không nên s dng câu hi nhiu la chn trong mt s lnh vc ca môn Ng vn nh vit bài lun hoc vit sáng to. 76 | MODULE THCS 26
29. * o k nng hoc hành vi a) o k nng Các nghiên cu khoa hc s phm ng dng v k nng, c n cn c vào vn nghiên cu có th o các k nng ca hc sinh nh: • S dng cá c d ng c h c t p (trong m t s môn h c c thù ). • S dng công c trong xng thc hành k thut. • Trì nh bà y. • Th c hà nh thí nghi m. • Gi i toá n. • Thuyt trình. • Th hin kh nng lãnh o. • Là m vi c theo nhó m b) o hành vi Cá c tà i nghiên cu khoa hc s phm ng dng thay i hành vi, cn cn c vào vn nghiên cu có th o các hành vi ca hc sinh nh: • i hc úng gi. • S dng ngôn ng. • n mc phù hp. • Gi tay trc khi phát biu. • Np bài tp úng hn. • Giao ti p. • Tham gia tích cc vào hot ng nhóm o các hành vi hoc k nng, ngi nghiên cu có th s dng thang xp hng hoc bng kim quan sát. Thang xp hng có cu trúc tng t nh thang o thái , nhng mô t chi tit hn v các hành vi c quan sát. NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SƯ PHẠM ỨNG DỤNG TRONG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ | 77
30. o hành vi/k nng Thu thp d liu v hành vi/k nng ca hc sinh Thang xp hng Bng kim soát Tng t thang o thái Lit kê theo trình t các hành nhng tp trung vi/k nng thu thp d liu v vào hành vi có th hành vi/k nng o hành vi/k quan sát c. nng chn bng kim soát. Bng kim quan sát dng n gin nht ch có hai loi phn hi: có/không, quan sát c/không quan sát c, có mt/vng mt, hoc quan trng/ không quan trng. Tp hp mt b các câu hi di dng này c gi là mt bng kim. Vì bng kim gm nhiu k nng nh trong phm vi k nng cn o, cn có s lng câu hi phù hp. Ví d : o hành vi/k nng Công c o Ví d 1 Thang xp Tn sut i hc úng gi ca hc sinh trong mt hng tháng va qua th nào?
    Rt thng xuyên
    Thng xuyên
    Thnh thong
    Him khi
    Không bao gi 2 Bng kim Hc sinh ó xung phong lên bng gii bài tp toán quan sát trong lp
    Có
    Không 78 | MODULE THCS 26
31. Quan sát công khai và không công khai Quan sát có th công khai Trong quan sát công khai, i tng quan sát hoàn toàn ý thc vic các em ang c ánh giá. Ví d: giáo viên yêu cu mt nhó m hc sinh th c hà nh là m thí nghi m. Cá c hc sinh trong nhó m này bit giáo viên ang ánh giá k nng th c hà nh c a nhó m mình. Quan sát công khai có th khin ngi quan sát thy c hành vi ca hc sinh trng thái tt nht. Trong trng hp này, nhó m hc sinh ó có th c ht sc th c hi n cá c thao tá c th c hà nh thí nghi m, mc dù n u bình thng nhó m hc sinh ó có th không làm nh vy. Do ó, d liu thu c có th không phi hành vi tiêu biu ca cá c hc sinh này. Quan sá t không công khai Quan sát không công khai c thc hin khi i tng không bit mình ang c ánh giá. Các hành vi quan sát c c trng cho các hành vi thông thng ca hc sinh. Ví d: Tt c cá c nhó m cù ng th c hà nh thí nghi m, ng i quan sá t có th tp trung quan sá t m t ho c nhi u nhó m ho c ví d : quan sá t hành vi hc sinh t giác nht rác trên sân trng trong gi ra chi. o hành vi/k nng Quan sát Công khai Không công khai Hc sinh bit mình c Hc sinh không bit mình quan sát c quan sát → Có th nh hng n → Quan sát trong iu hành vi ca hc sinh, gim kin t nhiên em li các giá tr ca d liu; nhng d liu tin cy hn, phn hành vi/k nng quan sát ánh các hành vi/k nng c có th không phi hành tiêu biu ca hc sinh. vi tiêu biu ca hc sinh. NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SƯ PHẠM ỨNG DỤNG TRONG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ | 79
32. Quan sá t có s tham gia Trung gian gia quan sát công khai và không công khai là quan sát có s tham gia. Quan sá t có s tham gia thng s dng trong các nghiên cu nh tính hoc nghiên cu v phong tc. Quan sát có s tham gia òi hi giáo viên — ngi nghiên cu hoà mình cù ng tham gia v i i tng ang c quan sát trong mt thi gian nht nh. Khi thc hin quan sát có s tham gia, giáo viên — ngi nghiên cu có th t c s hiu bit sâu sc hn so vi vic s dng bng kim quan sát. * o thái Trong nghiên cu khoa hc s phm ng dng, ngi nghiên cu cng rt quan tâm n vic o thái ca hc sinh i vi vic hc tp vì thái tích cc có nh hng n hành vi và kt qu hc tp ca hc sinh. o thái , có th s dng thang o gm t 8 — 12 câu di dng thang Likert. Trong thang này, mi câu hi gm mt mnh ánh giá và mt thang o gm nhiu mc phn hi. Trong thc t, thng s dng thang o gm 5 mc . im ca thang c tính bng tng im ca các mc c la chn hoc ánh du. Các dng phn hi ca thang o thái có th s dng là: ng ý, tn sut, tính tc thì, tính cp nht, tính thit thc Các dng phn hi: ng ý Hi v mc ng ý Tn sut Hi v tn sut thc hin nhim v Tính tc thì Hi v thi im bt u thc hin nhim v Tính cp nht Hi v thi im thc hin nhim v gn nht Tính thit thc Hi v cách s dng ngun lc (ví d: s dng thi gian rnh ri, s dng tin thng ) 80 | MODULE THCS 26
33. Ví d minh ho: Thang o hng thú c Dng phn hi Ni dung ng ý Tôi thích c sách hn là làm mt s vic khác. Hoàn toàn ng ý ng ý Bình thng Không ng ý Hoàn toàn không ng ý Tn sut Tôi c truyn: Hng ngày 3 ln/tun 1 ln/tun Không bao gi Tính tc thì Khi nào bn bt u c cun sách mi? Ngay hôm mi mua v i n khi tôi có thi gian Tính cp nht Thi im bn c truyn gn ây nht là khi nào? Tun va ri Cách ây hai tháng Tính thit thc Nu c cho 200.000 ng, bn s dành bao nhiêu tin mua sách? 150.000 Ví d minh ho: Thang o thái i vi môn Toán Rt không Không Bình Rt ng ý ng ý ng ý thng ng ý 1 Tôi chc chn mình có kh nng hc Toán. 2 Cô giáo rt quan tâm n tin b hc Toán ca tôi. 3 Kin thc v Toán hc s giúp tôi kim sng. NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SƯ PHẠM ỨNG DỤNG TRONG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ | 81
34. Rt không Không Bình Rt ng ý ng ý ng ý thng ng ý 4 Tôi không tin mình có th gii Toán nâng cao. 5 Toán hc không quan trng trong công vic ca tôi. 6 ây là nm mnh u tiên trong ví d v thang o thái i vi môn Toán. Có th thy ba mnh u là các mnh khng nh. Nu hc sinh tr li ng ý vi các mnh này s c im cao hn. Mnh s 4 và s 5 là các mnh ph nh. N u hc sinh tr li ng ý vi các mnh này s c im thp hn. Mt s lu ý khi xây d ng thang o: — Mi mnh o thái ch nên din t mt ý tng hoc mt khái nim. — Khi có các khái nim phc tp, nên tách chúng thành các mnh khác nhau. — Vic có thêm nhiu mnh giúp tng dài thang o thái và tng tin cy ca d liu thu c. — Không nên kt hp các mnh khng nh vi ph nh trong cùng mt thang o. — Cn s dng ngôn ng n gin khi xây dng thang o. — Mt thang o tt phi rõ ràng, ngi c có th hiu rõ câu hi mà không cn yêu cu gii thích. Hng dn xây dng thang o • Mi câu hi ch nêu mt ý kin. • Ch s dng các câu hi có ngôn t mang tính tích cc. • S dng ngôn ng n gin. 82 | MODULE THCS 26
35. — Khi thit k thang o thá i cho i tng nh tui hoc thiu kinh nghim, có th s dng thang gm 4 mc hoc thm chí ch 2 mc phn hi. iu này khin cho khong im thu hp li nên cn b sung các mnh . Vi i tng này, cn nêu rõ tên các mc phn hi. — Khi thi t k thang o cho i tng ln tui và có kinh nghim hn, có th ch cn t tên cho mc cao nht, thp nht và mc trung bình, hoc ch cn t tên cho mc cao nht và thp nht. Hng dn xây dng thang o • Nu có nhiu câu hi o thì cn phân chúng thành mt s hng mc; mi hng mc cn có tên rõ ràng. • Nêu y tt c các mc phn hi, c bit trong thang o s dng vi i tng nh tui và ít kinh nghim. • S dng hoc iu chnh li các thang sn có cho phù hp; ch xây dng thang o mi trong trng hp tht cn thit. • Tôn tr ng quy n s h u. Th nghim thang o mi Khi ã thà nh th o, vi c xây d ng thang o m i không cò n là vn khó khn ph c t p. “Trm hay không bng tay quen”, iu này rt úng i vi vic xây dng thang o. Sau khi xây d ng và i u ch nh thang o, m b o công c o hoà n toà n phù hp v i i t ng nghiên c u và m b o giá tr ca d liu thu thp c, giáo viên — ngi nghiên cu c n th nghim thang o mi tr c khi s d ng chí nh th c v i i t ng nghiên c u. Hot ng th nghim có th c thc hin vi 10 — 20 hc sinh có c im tng t vi i tng tham gia nghiên cu. Nu không th ly hc sinh trong trng vì lí do hc sinh toàn trng u tham gia nghiên cu, thì có th chn hc sinh tng ng trng lân cn. Mc ích ca hot ng th nghim này là m bo hình thc và ngôn ng s dng trong câu hi phù hp vi i tng hc sinh. Quá trình th NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SƯ PHẠM ỨNG DỤNG TRONG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ | 83
36. nghi m c n quan sát các hc sinh khi cá c em tr li câu hi, có th yêu cu hc sinh khoanh tròn các ni dung các em không hiu, và có th phng vn hi ý kin các em v mc hi u cá c câu h i trong thang o. Th nghim thang o mi • Khi iu chnh li hoc xây dng mt thang o mi, cn th nghim các thang ó. • S lng mu th không cn nhiu, khong 10 n 20 HS là . • Mu th phi tng ng vi nhóm thc nghim. • Mc ích chính ca vic th nghim là ánh giá liu các câu hi có d hiu và có ý ngha vi nhóm thc nghim không. 3.2. Độ tin cậy và độ giá trị Trong nghiên cu khoa hc s phm ng dng các d liu thu thp c thông qua vic kim tra kin thc, o k nng và o thái có th không áng tin v tin cy và giá tr. Nh ng d liu không áng tin cy thì không th c s dng vào bt kì mc ích nào trong thc t. a. tin cy tin cy là tính nht quán, có s thng nht ca các d liu gia các ln o khác nhau và tính n nh ca d liu thu thp c. Ví d: khi bn cân trng lng ca mình trong 3 ngày liên tip và có các d liu v cân nng gm: Ngày 1: 58kg, l n 2: 65kg và ln 3: 62kg. Trong m t th i gian ng n tr ng l ng c th c a b n không th thay i nhanh nh vy, nên bn s nghi ng tính chính xác ca chic cân ã s dng. Vic nghi ng là có c s do s không áng tin cy ca chic cân, kt qu không có kh nng lp li, không n nh và nht quán gia các ln o khác nhau. 84 | MODULE THCS 26
37. tin c y và giá tr Tình hung: o trng lng ca bn Ngày Trng lng (kg) 1 58 Có iu gì ó bt n, trng lng không th thay i 2 65 quá nhanh nh vy. 3 62 Thang o trng lng không a ra các s liu áng tin cy, có kh nng lp li, n nh, hoc nht quán gia các ln o khác nhau. Không th s dng các d liu này vào bt kì mc ích nào trong thc tin. b. giá tr giá tr là tính xác thc ca d liu thu c, các d liu có giá tr là phn ánh s trung thc v nhn thc/thái /hành vi c o. Ví d: B n có s o là 1,55m, khi ki m tra chiu cao bng thc, bn có các kt qu o là: 1,60m, 1,63m và 1,65m. Trong thc t các s o này tng i thng nht nhng không úng v i chi u cao c a b n, bn bt u nghi ng kt qu o do chiu cao ca b n không th tng quá nhanh nh v y. Các kt qu o ã không phn ánh chính xác chiu cao ca bn. i u nà y ch ng t th c o có vn , khi ki m tra b n phá t hi n thc o b gãy mt u. Trong trng hp này, các s o áng tin cy nhng không có giá tr. Các s o tng i thng nht nhng không phn ánh úng thc t. c. Mi quan h gia tin cy và giá tr Các mi liên h quan trng gia tin cy và giá tr là: 1. tin cy và giá tr là cht lng ca d liu, không phi là công c thu thp d liu. 2. tin cy và giá tr có liên h cht ch vi nhau. Ví d: Mi liên h gia tin cy và giá tr. Mc tiêu t ra là bn n trúng vào hng tâm. Do ó, x th nào t c mc tiêu này s cho các kt qu áng tin cy và có giá tr (bia s 4). NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SƯ PHẠM ỨNG DỤNG TRONG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ | 85
38. tin cy và giá tr Tin cy Giá tr Không tin cy Tin cy Không có giá tr Không tin cy Không có giá tr Có giá tr Bia 1 Bia 2 Bia 3 Bia 4 Bia 1 : Hu ht các viên n u tp trung vào mt im xa hng tâm, có th khng nh rng các kt qu áng tin cy nhng không có giá tr. D liu tin cy là d liu có kh nng lp li và nht quán gia các ln o . Trong trng hp này, x th ã lp li vic bn n vào cùng mt im nhng d liu thiu giá tr vì các im bn nm xa hng tâm. Bia 2: Mt s im bn gn hng tâm (có giá tr), nhng các im bn li tn ra khp bia bn. X th không th lp li các ln bn vào trúng hng tâm. Do ó , d li u không áng tin cy. Bia 3: Mt s im b n nm trong bia bn, nhng có mt s im nm ngoài bia. Nhng im nm trong bia lch v na phía trên. Trong trng hp này, d liu va không áng tin cy va không có giá tr. Bia 4 : Cá c i m b n t p trung hng tâm mc tiêu ã t c, m b o c tin cy và giá tr ca d liu. 3.4. Kiểm chứng độ tin cậy của dữ liệu Ngi nghiên cu có th s dng mt s cách kim chng tin cy ca d liu: — Kim tra nhiu ln. — S dng các dng tng ng. — Chia ôi d liu. 86 | MODULE THCS 26
39. Ki m ch ng tin c y c a d li u Các phng pháp kim chng tin cy ca d liu: 1. Kim tra nhiu ln 2. Các dng tng ng 3. Chia ôi d liu → Chia ôi d liu là phng pháp thit thc hn áp dng trong bi cnh nhà trng. a. Kim tra nhiu ln Trong cá ch nà y, mt nhóm i tng hc sinh s làm mt bài kim tra hai ln ti hai thi im khác nhau. Nu d liu áng tin cy, im ca hai bài kim tra phi tng ng nhau hoc có tng quan cao. b. S dng các dng tng ng Trong cá ch nà y, cn to ra hai dng khác nhau ca mt bài kim tra. Mt nhóm i tng hc sinh thc hin c hai bài kim tra cùng mt thi im. Tính tng quan gia im s ca hai bài kim tra kim tra tính nht quán ca hai dng kim tra. c. Chia ôi d liu Phng pháp này chia d liu thành hai phn và kim tra tính nht quán gia các im s ca ca hai phn ó bng công thc Spearman — Brown: Kim chng tin cy ca d liu Chia ôi d liu: • Chia các im s ca bài kim tra thành hai phn. • Kim tra tính nht quán gia hai phn ó. • Áp dng công thc tính tin cy Spearman—Brown: rSB = 2 * r hh /(1 + r hh ) Trong ó: rSB: tin cy Spearman—Brown rhh: H s tng quan chn l NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SƯ PHẠM ỨNG DỤNG TRONG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ | 87
40. H s tng quan (r hh ) là giá tr tin cy c tính bng phng pháp chia ôi d liu. S dng công thc Spearman — Brown [r SB = 2 * r hh /(1+ r hh )] tính tin cy ca toàn b d liu. Giá tr r SB là kt qu cui cùng cn tìm vì nó cho bit tin cy ca d liu thu thp c (công thc trong phn mm Excel ã có sn chc nng tính giá tr r SB mt cách d dàng). Trong nghiên cu tác ng, cn t c tin cy có giá tr t 0,7 tr lên. d. Cách tính tin cy Spearman — Brown Ví d: Tính tin cy Spearman — Brown. Theo bng d i ây, chúng ta ã có im ca 15 hc sinh (t A n O) s dng thang o thái gm 10 câu hi (Q1 n Q10). Mi câu hi u có phm vi im t 1 n 6 (1: Hoàn toàn không ng ý; 6: Hoàn toàn ng ý). Bng d liu d i ây là kt qu khá ph bin ca các d liu thu thp c trong nhiu nghiên cu khoa hc s phm ng dng. tin cy Spearman — Brown Ví d v thang o vi 15 HS (A—O) tr li 10 câu hi (Q1—Q10) Kt qu tr li các câu hi c biu th bng các s t 1 n 6 (Ví d: Hoàn toàn không ng ý = 1 Hoàn toàn ng ý = 6) 88 | MODULE THCS 26
41. tin cy Spearman — Brown Tng các ct l (Q1 + Q3 + Q5 + Q7 +Q9) Hệ sốtươngquanchẵnlẻ Độtin cậy Spearman-Brown rhh = 0.92 = CORREL (M2:M16, N2:N16) R = 2 * r / (1 + r ) = 0.96 SB hh hh Tng im ca các câu hi l và câu hi chn c tính riêng. Các kt qu c hin th ln lt ct M và N. Sau ó, chúng ta tính tin cy bng phng pháp chia ôi d liu (rhh) gia các im s ca hai ct M và N bng cách s dng công thc tính h s tng quan trong phn mm Excel: Công thc tính h s tng quan chn l: rhh = CORREL(array1, array2) Áp công th c vào ví d trên ta có: rhh = correl(M2:M16, N2:N16) = 0,92 Vi giá tr r hh là 0,92, có th d dàng tính c tin cy Spearman — Brown (r SB ) bng công thc: Công thc tính tin cy Spearman — Brown: rSB = 2 * rhh/(1 + rhh) Áp công thc này vào ví d trên ta có: rSB = 2 * 0,92/(1 +0,92) = 0,96 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SƯ PHẠM ỨNG DỤNG TRONG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ | 89
42. Trong trng hp này, tin cy có giá tr rt cao vì rSB là 0,96 cao hn giá tr 0,7. Chúng ta kt lun các d liu thu c là áng tin cy. B ng t ng h p cá ch kim chng tin cy ca d liu theo phng pháp chia ôi d liu Các bc kim chng tin cy ca d liu theo phng pháp chia ôi d liu 1. Tính tng im các câu hi s chn và s l. Ví d theo bng B3.3. M (l) = (B + D + F + H + J) N (chn) = (C + E + G + I + K) 2. Tính h s tng quan chn — l (r hh ) s dng công thc trong phn mm Excel: rhh = correl(array1, array2) 3. Tính tin cy Spearman — Brown bng công thc: rSB = 2 * r hh /(1 + r hh ) 4. So sánh kt qu vi bng di: rSB ≥ = 0,7 D liu áng tin cy rSB < 0,7 D liu không áng tin cy 5. Kt lun d liu có áng tin cy hay không. Ghi chú : Xem hng dn chi tit cách s dng các công thc tính toán trên phn mm Excel trong Ph lc 1. 3.5. Kiểm chứng độ giá trị của dữ liệu Vic kim chng tin cy có th thc hin khá d dàng, nhng kim tra giá tr t m và phc tp hn. Ba phng pháp có tính ng dng cao trong vic kim chng giá tr ca d liu trong nghiên cu tác ng gm: — giá tr ni dung. — giá tr ng quy. — giá tr d báo. 90 | MODULE THCS 26
43. a. giá tr ni dung Kim tra giá tr ni dung cn xem xét liu các câu hi có phn ánh vn , khái nim hoc hành vi cn o trong lnh vc nghiên cu hay không. giá tr ni dung có tính mô t nhiu hn là thng kê. Các nhn xét ca giáo viên có kinh nghim thng c s dng kim chng giá tr v ni dung ca d liu. Kim chng giá tr ca d liu Các phng pháp thit lp nhm ánh giá giá tr trong các nghiên cu khoa hc s phm ng dng gm: giá tr ni dung • Xem xét liu các câu hi có phn ánh các vn , khái nim hoc hành vi cn o trong nghiên cu hay không. • Có tính cht mô t nhiu hn là thng kê. • Có th ly nhn xét ca giáo viên có kinh nghim kim chng. b. giá tr ng quy V mt logic, im s ca các bài kim tra trong nghiên cu khoa hc s phm ng dng phi có tng quan cao vi im s các bài kim tra trên lp trong cùng môn hc. tng quan ây có ngha là nhng em hc sinh t kt qu tt trong các bài kim tra môn hc thông thng (ví d: môn Toán) thì cng làm tt các bài kim tra môn Toán trong nghiên cu tác ng. Do ó, xem xét tng quan gia im s các bài kim tra s dng trong nghiên cu khoa hc s phm ng dng và im các bài kim tra thông thng là mt cách kim chng giá tr ca d liu. c. giá tr d báo Tng t nh giá tr ng quy vi nh hng tng lai. Các s liu kim tra ca nghiên cu phi tng quan vi mt bài kim tra ca môn hc trong tng lai. i vi giá tr ng quy và giá tr d báo, tng quan càng ln biu th giá tr càng cao. tng quan cao th hin các kin thc và k nng ca hc sinh o c trong nghiên cu tng ng vi kin thc và k nng trong các môn hc. NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SƯ PHẠM ỨNG DỤNG TRONG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ | 91
44. giá tr ng quy • V mt mt logic, im s t c trong nghiên cu phi có tng quan cao vi các im s hin ti ca cùng môn hc. • Tính h s tng quan ca hai tp hp im s là mt cách kim chng. giá tr d báo • Tng t nh giá tr ng quy nhng có nh hng tng lai. • Các im s t c trong nghiên cu phi tng quan vi im s bài kim tra sp ti ca môn hc. Ví d: V giá tr d báo Tên tài Áp dng phng pháp dy hc theo nhó m trong dy môn Toán lp 6 Thit k Ch kim tra sau tác ng vi nhóm ngu nhiên Nhóm i chng: 40 hc sinh Nhóm thc nghim: 41 hc sinh o lng Bài kim tra hc kì I môn Toán kim chng giá tr d báo, giáo viên có th tính tng quan gia kt qu bài kim tra h c kì I môn Toán vi kt qu bài kim tra hc kì II môn Toán. Nu giá tr tng quan r ≥ = 0,7, chúng ta có th kt lun phép o s dng trong nghiên cu là có giá tr. Do giá tr d báo ph thuc vào kt qu bài kim tra s thc hin trong tng lai nên ngi nghiên cu cn ch i. 4. Phân tích dữ liệu Phân tích d liu là bc th sáu ca quá trình nghiên cu. Phân tích các d liu thu c a ra kt qu chính xác tr li cho câu hi nghiên cu. 92 | MODULE THCS 26
45. Phng phá p th ng kê c s d ng trong nghiên cu khoa hc s phm ng dng nh th nà o? — Thng kê c coi là “ngôn ng th hai” biu t mt cách khách quan các kt qu nghiên cu. Thng kê cò n là phng tin giúp giáo viên — ngi nghiên cu truyn t mt cách y các kt qu nghiên cu ti ng nghip, cán b qun lí nhà trng hoc các nhà nghiên cu khác. — Thng kê giúp ngi nghiên cu rút ra các kt lun có giá tr mang tí nh khá ch quan làm cu ni gia ngi nghiên cu vi ngi s dng nghiên cu. — Trong nghiên cu khoa hc s phm ng dng, thng kê c s dng phân tích các d liu thu thp c nhm a ra các kt qu nghiên cu úng n. Thng kê có ba chc nng phân tích quan trng là mô t, so sánh và liên h d liu. — Trong nghiên cu khoa hc s phm ng dng, phân tích là bc th sáu trc khi thc hin bc cui cùng là tng hp/báo cáo kt qu. Bên cnh vic s dng thng kê, ng i nghiên c u cn bit mi liên h gia các k thut thng kê vi thit k nghiên cu. Ba chc nng ca thng kê: 4.1. Mô tả dữ liệu Mô t d liu là bc u tiên trong vic x lí các d liu thu thp c. Sau khi mt nhóm hc sinh làm mt bài kim tra hoc tr li mt thang o, ng i nghiên c u s thu c nhiu im s khác nhau. Tt c các im s này là d liu thô cn c chuyn thành thông tin có giá tr v kt qu nghiên c u. Khi mô t hot ng hoc phn hi ca hc sinh c n tr li hai câu hi quan trng liên quan ti tp trung và phân tán ca d liu là: 1. Các im s (hoc kt qu phn hi) có tp trung tt n mc nào? 2. Các im s có phân tán nh th nào? NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SƯ PHẠM ỨNG DỤNG TRONG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ | 93
46. S d ng th ng kê trong nghiên c u tác ng Mô t d liu Mô t Tham s thng kê Mode 1. hng tâm Trung v (Median) Giá tr trung bình 2. phân tán lch chun (SD) Hai cách chính mô t d liu là tp trung và phân tán. tp trung mô t “trung tâm” ca d liu nm âu. Các tham s thng kê ca tp trung là Mt, Trung v và Giá tr trung bình. — Mt (Mode, vit tt là Mo) là giá tr có tn sut xut hin nhiu nht trong mt dãy im s. — Trung v (Median) là im nm v trí gia trong dãy im s xp theo th t. — Giá tr trung bình (Mean) là im trung bình cng ca các im s. Các tham s thng kê th hin mc phân tán ca d liu là lch chun. Ví d: Minh ho lch chun 2 hc sinh có i m trung bì nh môn Toá n c a h c kì I là 8,0 i m, chúng ta có th ngh rng biên dao ng i m s c a 2 hc sinh ó là nh nhau. Nhng khi xác nh biên dao ng i m s ca 2 hc sinh trong h c kì ó, chúng ta có kt qu nh sau: i m s (0 — 10) Thp nht Cao nht Trung bình H c sinh A 6 10 8 Hc sinh B 7,5 8,5 8 D liu v im s trung bình ca 2 hc sinh trên ã khin chúng ta hiu cha úng vì nó không a ra mt bc tranh toàn din. Cn có thêm mt phép o khác là tính lch chun có thông tin y hn v im 94 | MODULE THCS 26
47. s ca 2 hc sinh. Trong trng hp này, lch chun ca dao ng i m s ca hc sinh A cao hn so vi hc sinh B. i m s c a hc sinh A có biên dao ng ln hn so vi i m s c a hc sinh B. ây chính là mt trong nhng tác dng thc tin ca vic tính lch chun. Ví d: Tính Mode, trung v, giá tr trung bình và lch chun bài kim tra Toá n ca hai nhóm hc sinh (nhóm thc nghim và nhóm i chng) c a vào bng Excel di ây: Giá tr trung bình và lch chun Mô t d liu Nhóm thực nghiệm Nhóm đối chứng Ví d: im kim tra Toán ca hai nhóm hc sinh: • Nhóm thc nghim • Nhóm i chng Trung vị Giá trị trung bình Độ lệch chuẩn 9 Cá ch tí nh theo công thc trong phn mm Excel: Công thc tính trong phn mm Excel Mt =Mode(number1, number 2, ) Trung v =Median(number1, number2, ) Giá tr trung bình =Average(number1, number 2, ) lch chun =Stdev(number1, number 2, ) Ghi chú: Xem hng dn chi tit cách s dng các công thc tính toán trên phn mm Excel trong Ph lc 1. NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SƯ PHẠM ỨNG DỤNG TRONG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ | 95
48. Áp dng công thc vào ví d bng trên ta tính c kt qu nh sau: Mode, trung v, giá tr trung bình và lch chun ca nhóm thc nghim Áp vào công thc trong phn mm Excel Giá tr N1 Mt =Mode(B2:B16) 75 Trung v =Median(B2:B16) 75 Giá tr trung bình =Average(B2:B16) 76,3 lch chun =Stdev(B2:B16) 4,2 Mode, trung v, giá tr trung bình và lch chun ca nhóm i chng Áp vào công thc trong phn mm Excel Giá tr N2 Mt =Mode(C2:C16) 75 Trung v =Median(C2:C16) 75 Giá tr trung bình =Average(C2:C16) 75,5 lch chun =Stdev(C2:C16) 3,62 Thông qua mô t d liu, chúng ta có thông tin c bn v d liu thu thp c. Ng i nghiên c u cn có nhng thông tin này trc khi thc hin so sánh và liên h d li u. 4.2. So sánh dữ liệu So sánh d liu nhm kim chng xem kt qu gia các nhóm th c nghi m và nhó m i ch ng có khá c nhau không. Nu s khác bit là có ý ngha (kt qu nhó m th c nghi m cao hn nhó m i ch ng), ng i nghiên c u cn bit mc nh hng ca k t qu ó n m c nà o. Trong trng hp nghiên cu s dng mt nhóm duy nht (thi t k 1, không có nhó m i ch ng), s khác bit c th hi n giá tr trung bình ca bài kim tra trc và sau tác ng. Trong các trng hp này, nu có s khác bit, cn xác nh xem s khác bit ó có xy ra ngu nhiên hay không (có b nh hng ca các yu t khác không). Nu s khác bit không xy ra ngu nhiên có ngha là s tin b thc s ca hc sinh là do tác ng ca nghiên cu mang li. 96 | MODULE THCS 26
49. So sánh d liu, bao gm hai câu hi chính: — Kt qu ca các nhóm có khác nhau không? S khác nhau y có ý ngha hay không? — Mc nh hng ca tác ng này ln ti mc nào? tr li hai câu h i trên, ng i nghiên c u th c hi n các phép o so sánh d liu. Bao gm: — Phép kim chng t—test (s dng vi d liu liên tc). — Phép kim chng Khi bình phng (s dng vi d liu ri rc). — chênh lch giá tr trung bình chun (o mc nh hng). C hai phép kim chng t—test và Khi bình phng u c s dng xác nh xem tác ng mang li tin b v im s (kt qu ) có ý ngha hay ch xy ra ngu nhiên. chênh lch giá tr trung bình chun (SMD) là phép o mc nh hng, cho bit ln nh hng ca tác ng. So sánh d liu 1. Các nhóm có kt qu khác nhau không? → Phép kim chng t—test (d liu liên tc). → Phép kim chng Khi bình thng (d liu ri rc). 2. nh hng ln ti mc nào? → chênh lch giá tr trung bình chun. — D liu liên tc là d liu có giá tr nm trong mt khong. Ví d: im mt bài kim tra ca hc sinh có th có giá tr nm trong khong thp nht (0 im) và cao nht (100 im). — D liu ri rc có giá tr thuc các hng mc riêng bit. Ví d: Cá c câu tr li c a hc sinh n m trong ba h ng m c khá c nhau: Tôi thích môn Toán ng ý Bình thng Không ng ý S hc sinh 10 15 5 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SƯ PHẠM ỨNG DỤNG TRONG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ | 97
50. Trong trng hp này, hc sinh có th la chn câu tr li là mt trong ba hng mc khác nhau. Mt trng hp ph bin khác ca d liu ri rc là phân loi hc sinh da vào im kim tra trong tng min riêng bit. Ví d: Kt qu kim tra môn Toán Min 1 Min 2 Min 3 Khá , gi i Trung b ình Yu, ké m (70 — 100 im) (50 — 69 im) (<50 im) S hc sinh 10 15 5 * Phép kim chng t—test c lp (s dng vi d liu liên tc), kim chng s chênh lch v giá tr trung bình ca hai nhóm khác nhau (nhóm thc nghim và nhóm i chng) có xy ra ngu nhiên hay không. Nu chênh lch xy ra hoàn toàn ngu nhiên có ngha là không thc hin tác ng thì chênh lch vn có th xy ra, chênh lch nà y không có ý ngha (th c nghi m không mang l i k t qu ). Chênh lch không có ý ngha cho bit tác ng không em li thay i kt qu gia nhóm thc nghim và nhóm i chng. So sánh d liu Công c thng kê Mc ích Phép kim chng t—test So sánh các giá tr trung bình ca hai a c lp nhóm khác nhau b Phép kim chng t—test So sánh các giá tr trung bình ca cùng ph thuc (theo cp) mt nhóm c Mc nh hng (ES) ánh giá ln nh hng ca tác ng c thc hin trong nghiên cu Ví d: Áp dng phép kim chng t—test so sánh s chênh lch giá tr trung bình ca hai bài kim tra trc và sau tác ng có ý ngha hay không. 98 | MODULE THCS 26
51. Phép kim chng này cng có th áp dng vi giá tr trung bình ca hai bài kim tra trc tác ng nhm xác nh s tng ng gia các nhóm. — Phép kim chng t—test ph thuc hoc theo cp c s dng kim chng s chênh lch v giá tr trung bình ca im s các bài kim tra ca cùng mt nhóm có xy ra ngu nhiên hay không. Khi mt nhóm làm bài kim tra hai ln (kim tra trc và sau tác ng), vic so sánh giá tr trung bình ca bài kim tra trc và sau tác ng cho bit liu có s thay i có ý ngha (tng lên hoc gim i) sau khi thc hin tác ng hay không. — Mc nh hng th hin ln nh hng ca tác ng. Sau khi phép kim chng t—test cho thy chênh lch có ý ngha trong giá tr trung bình, thì mc nh hng s cho bit ln ca chênh lch này. Ví d: Mt nhó m hc sinh có kt qu h c t p môn Toá n c x p lo i yu 5). Ch s > 5 biu th cho mc nh h ng do tá c ng mang l i. Nó th hin ln ca nh hng. Bên cnh kt qu ca phép kim chng t—test nghiên cu khoa hc s phm ng dng chú trng, quan tâm n mc nh hng. Vì : phép kim chng t—test khng nh chênh lch có ý ngha; mc nh hng cho bit ln ca chênh lch ó. Phép kim chng t—test c lp giúp chúng ta xác nh xem chênh lch gia giá tr trung bình ca hai nhóm không liên quan có kh nng xy ra ngu nhiên hay không. Trong phép kim chng t—test, chúng ta thng tính giá tr p, trong ó: p là xác sut xy ra ngu nhiên , thông thng h s p c quy nh p ≤ 0,005. a. Cách thc hin Phép kim chng t—test c lp T—test c lp giúp chúng ta xác nh kh nng chênh lch gia giá tr trung bình ca hai nhóm riêng r (nhóm thc nghim và nhóm i NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SƯ PHẠM ỨNG DỤNG TRONG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ | 99
52. chng) có kh nng x y ra ngu nhiên hay không. Trong phép kim chng t—test, chúng ta thng tính giá tr p, trong ó: p là xác sut xy ra ngu nhiên, thông thng h s p c quy nh p ≤ 0,05. Giá tr p c gii thích nh sau: Khi kt qu Chênh lch gia giá tr trung bình ca hai nhóm p ≤ 0,05 ⇒ Có ý ngha (chênh lch không có kh nng xy ra ngu nhiên) p > 0,05 ⇒ Không có ý ngha (chênh lch có kh nng xy ra ngu nhiên) V mt k thut, giá tr p (xác sut xy ra ngu nhiên) nói n t l phn trm. Ví d, giá tr p bng 0,04 có ngha là kh nng chênh lch gia hai giá tr trung bình ch là 4%. Da trên giá tr quy c là 5%, chúng ta coi chênh lch ó không có kh nng xy ra ngu nhiên. Khi ó, chênh lch là có ý ngha. Ví d minh ho cho phé p ki m ch ng t—test c l p Mt nghiên c u tá c ng c a môn Ng vn c th c hi n trên hai nhó m (nhó m th c nghi m và nhó m i ch ng) vi ba bà i ki m tra: kim tra ngôn ng ; kim tra tr c tá c ng; kim tra sau tá c ng. kh ng nh s chênh l ch cá c giá tr trung bì nh c a cá c bà i ki m tra gi a nhó m th c nghi m và nhó m i ch ng là có ý ngh a hay không, ng i nghiên cu s d ng phé p ki m ch ng t—test c l p b ng cá ch: — Tí nh giá tr trung bì nh c a t ng nhó m bng công th c trong ph n m m Excel: = Average (number 1, number 2 ) — Tí nh chênh l ch giá tr trung bì nh c a hai nhó m (ly i m trung bì nh c a nhó m th c nghi m, tr i i m trung bì nh c a nhó m i ch ng (a—b)) 100 | MODULE THCS 26
53. Ví d: 3 tp hp im kim tra hai nhóm Nhóm thực nghiệm Nhóm đối chứng Kiểm tra Kiểm tra Kiểm tra Kiểm tra Kiểm tra Kiểm tra ngôn ngữ trước tác động sau tác động ngôn ngữ trước tác động sau tác động Giá trị trung bình Độ lệch chuẩn Giá trị p của phép kiểm chứng t-test độc lập Phép kim chng t—test cho bit ý ngha ca s chênh lch các giá tr trung bình các bài kim tra gia nhóm thc nghim vi nhóm i tng. Trong trng hp này, giá tr trung bình (vi im ti a là 100) ca ba bài kim tra (kim tra ngôn ng, bài kim tra trc và bài kim tra sau tác ng) ca nhóm thc nghim và nhóm i chng ã c tính toán. Chênh lch v giá tr trung bình ca hai nhóm c th hin nh sau: Kim tra Kim tra trc Kim tra Kim tra ngôn ng tác ng sau tác ng Nhóm thc nghim (a) 76,3 24,9 27,6 Nhóm i chng (b) 75,5 24,8 25,2 Giá tr chênh lch 0,8 0,1 2,4 (c = a — b) Nhìn vào chênh lch giá tr trung bình (c), có v nh ã có s tin b trong c ba kt qu kim tra. Tuy nhiên, chúng ta cha th a ra kt lun khi cha thc hin phép kim chng t—test c l p. Công thc tính giá tr p ca phép kim chng t—test trong phn mm Excel: p =ttest(array1,array2,tail,type) NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SƯ PHẠM ỨNG DỤNG TRONG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ | 101
54. (array là ct im s mà chúng ta nh so sánh) Trong ó: tail (uôi), type (dng) là các tham s uôi Dng 1: uôi n (gi thuyt có nh T—test c lp: hng): nhp s 1 vào công thc. — Bin u ( lch chun bng nhau) 2: uôi ôi (gi thuyt không nhp s 2 vào công thc. có nh hng): nhp s 2 vào — Bin không u: nhp s 3 vào công thc. công thc. (lu ý 90% các trng hp là bin không u, nhp s 3 vào công thc). Áp dng công thc vào ví d, ta có: Phép ki m ch ng t —test c l p 102 | MODULE THCS 26
55. Kim tra Kim tra Kim tra ngôn ng trc tác ng sau tác ng Nhóm thc nghim (a) 76,3 24,9 27,6 Nhóm i chng (b) 75,5 24,8 25,2 Giá tr chênh lch (c = a — b) 0,8 0,1 2,4 Giá tr p 0,56 0,95 0,05 Có ý ngha (p ≤ 0,05) Không có ý ngha Không có ý ngha Có ý ngha — Giá tr p trong phép kim chng t—test c l p cho thy chênh lch giá tr trung bình gia các bài kim tra ngôn ng và bài kim tra trc tác ng ca hai nhóm ln lt là 0,56 và 0,95. iu này có ngha là chênh lch này có kh nng xy ra ngu nhiên cao. Do vy, chúng ta coi chênh lch này không có ý ngha. — Giá tr p ca phép kim chng t—test c l p cho bit chênh lch gia giá tr trung bình ca các bài kim tra sau tác ng ca hai nhóm là 0,05, có ngha là chênh lch không có kh nng xy ra ngu nhiên. Chúng ta coi chênh lch này là có ý ngh a. Kt lun ca nghiên cu này là không có chênh lch có ý ngha gia kt qu bài kim tra ngôn ng và bài kim tra trc tác ng ca hai nhóm. Chênh lch gia kt qu hai bài kim tra sau tác ng ca hai nhóm là có ý ngha, nghiêng v nhóm thc nghim. iu này cho thy tác ng ã mang li kt qu, bà i ki m tra sau tá c ng c a nhó m th c nghi m cao hn nhó m i ch ng. B ng t ng h p cá ch th c hi n phé p ki m ch ng t—test c l p NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SƯ PHẠM ỨNG DỤNG TRONG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ | 103
56. Các bc kim chng ý ngha chênh lch giá tr trung bình ca hai nhóm (thc nghim và i chng) (S dng phép kim chng t—test c lp) 1. Tính giá tr trung bình ca tng nhóm bng công thc trong phn mm Excel: =Average (number1, number2, ) 2. Tính chênh lch giá tr trung bình ca hai nhóm (ly im trung bình ca nhóm thc nghim tr i im trung bình ca nhóm i chng: (a —b)) 3. Kim tra xem chênh lch giá tr trung bình ca hai nhóm có kh nng x y ra ngu nhiên hay không. S dng công thc tính giá tr p (p là xác sut xy ra ngu nhiên) trong phép kim chng T—test phn mm Excel: p=ttest(array 1,array 2,tail,type) uôi (tail) Dng (type) 1: uôi n (gi thuyt có T—test c lp: nh hng): nhp s 1 vào — Bin u ( lch chun bng nhau) nhp s công thc. 2 vào công thc. 2: uôi ôi (gi thuyt — Bin không u: nhp s 3 vào công thc (lu không có nh hng): ý 90% các trng hp là bin không u, nhp nhp s 2 vào công thc. s 3 vào công thc). 4. i chiu kt qu giá tr p vi bng kim tra ý ngha ca chênh lch giá tr trung bình sau rút ra kt lun: Khi kt qu Chênh lch gia giá tr trung bình ca hai nhóm p ≤0,05 ⇒ Có ý ngha (chênh lch không có kh nng xy ra ngu nhiên). p >0,05 ⇒ Không có ý ngha (chênh lch có kh nng xy ra ngu nhiên). 5. Kt lun chênh lch giá tr trung bình ca 2 nhóm là có ý ngha hay không. 104 | MODULE THCS 26
57. b. Cá ch th c hi n phép kim chng t—test ph thuc Phé p ki m ch ng t—test ph thuc (theo cp) c s dng kim chng ý ngha ca s khác bit giá tr trung bình ca cùng mt nhóm. Vi ví d trên, c nhóm thc nghim và nhóm i chng cùng làm bài kim tra hai ln (kim tra trc và sau tác ng). Chênh lch giá tr trung bình ca bài kim tra trc tác ng và sau tác ng trên cù ng m t nhó m c tính nh sau: — Tí nh giá tr trung bì nh c a t ng bà i ki m tra b ng công th c trong ph n mm Excel: = Average (number1, number 2 ). — Tí nh chênh l ch giá tr c a hai bà i ki m tra (ly i m trung bì nh c a bà i ki m tra sau tá c ng tr i i m trung bì nh c a bà i ki m tra tr c tá c ng (a—b)). — Ki m tra chênh l ch giá tr trung bì nh c a 2 bà i ki m tra có ý ngh a hay không. S d ng công th c tí nh: p=ttest(array1,array2,tail,type). Kim tra Kim tra Giá tr Có ý Kim tra trc tác sau tác chênh lch Giá tr p ngha ng (a) ng (b) (c=b—a) (p ≤ 0,05) Nhóm thc 24,9 27,6 2,7 0,01 Có ý ngha nghim Nhóm Không có 24,8 25,2 0,4 0,4 i chng ý ngha Phép kim chng t—test ph thuc kim tra chênh lch v giá tr trung bình ca hai bài kim tra trong cùng mt nhóm có ý ngha hay không. Theo ví d trên giá tr p bng 0,01 ca phép kim chng t—test ph thuc cho thy chênh lch là có ý ngha và kt qu không có kh nng xy ra ngu nhiên. Vi nhóm i chng, kt qu phép kim chng cho thy chênh lch giá tr trung bình 0,4 im là không có ý ngha. iu này khng nh thêm s tin b tích cc ca nhóm thc nghim là do tác ng mang li. NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SƯ PHẠM ỨNG DỤNG TRONG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ | 105
58. B ng t ng h p cá ch th c hi n phé p ki m ch ng t—test ph thu c Các bc kim chng ý ngha chênh lch giá tr trung bình ca 2 bài kim tra trong cùng mt nhóm (S dng phép kim chng t—test ph thuc) 1. Tính giá tr trung bình ca tng bài kim tra bng công thc trong phn mm Excel: =Average (number1, number2, ) 2. Tính chênh lch giá tr trung bình ca hai bài kim tra (ly im trung bình ca bài kim tra sau tác ng tr i im trung bình bài kim tra trc tác ng: (b — a)) 3. Kim tra xem chênh lch giá tr trung bình ca hai bài kim tra có ý ngha không. S dng công thc tính giá tr p (p là xác sut ngu nhiên) trong phép kim chng T—test phn mm Excel: p=ttest(array 1, array 2, tail, type) uôi Dng 1: uôi n (gi thuyt có nh hng): nhp T—test ph thuc: s 1 vào công thc. nhp s 1 vào công thc 2: uôi ôi (gi thuyt không có nh hng): nhp s 2 vào công thc. 4. i chiu giá tr p vi bng kim tra ý ngha ca chênh lch giá tr trung bình sau rút ra kt lun: Khi kt qu Chênh lch gia giá tr trung bình ca hai bài kim tra p ≤0,05 ⇒ Có ý ngha (chênh lch không có kh nng xy ra ngu nhiên) p >0,05 ⇒ Không có ý ngha (chênh lch có kh nng xy ra ngu nhiên) 5. Kt lun chênh lch giá tr trung bình ca 2 bài kim tra là có ý ngha hay không. Ghi chú: Xem hng dn chi tit cách s dng các công thc tính toán trên phn mm Excel trong Ph lc 1. 106 | MODULE THCS 26
59. c. Cá ch ki m tra mc nh hng (ES) Mc nh hng (ES) cho bit ln nh hng ca tác ng. chênh lch giá tr trung bình chun (SMD) chính là công c o mc nh hng. Công thc tính mc nh hng s dng chênh lch giá tr trung bình chun ca Cohen (1998) c trình bày trong bng di ây: — Tí nh lch chu n theo công th c trong ph n m m Excel: = Stdev(number1, number2 ) — Tí nh lch giá tr trung bì nh chu n theo công th c d i ây Trong nghiên cu tác ng (NCKHSPD) chúng ta mun bit chênh lch im trung bình do tác ng mang li có ý ngha hay không. ó chính là ln ca chênh lch giá tr TB. Giátrị TB Nhóm thực nghiệm – Giá trị TB nhóm đối chứng SMD = Độ lệch chuẩn Nhóm đối chứng Có th gii thích mc nh hng bng cách s dng các tiêu chí ca Cohen, trong ó phân ra các mc nh hng t không áng k n rt ln. Giá tr mc nh hng nh hng > 1,00 Rt ln 0,80 — 1,00 Ln 0,50 — 0,79 Trung bình 0,20 — 0,49 Nh < 0,20 Rt nh Áp dng vào ví d trên ta tính mc nh hng ca tác ng nghiên cu nh sau: NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SƯ PHẠM ỨNG DỤNG TRONG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ | 107
60. Nhóm thực nghiệm Nhóm đối chứng Kiểm tra Kiểm tra Kiểm tra Kiểm tra Kiểm tra Kiểm tra ngôn ngữ trước tác động sau tác động ngôn ngữ trước tác động sau tác động Giá trị trung bình Độ lệch chuẩn SMD 27,6 – 25,2 = 0,63 SMD KT sau tác động = 3,83 Kt lun: Mc nh hng trung bình Giá tr SMD = 0,63, ngha là tác ng mang li nh hng mc trung bình. Tác ng ca nghiên c u c xác nh thông qua mc nh hng là mt c s tt ngi qun lí nhà tr ng/cá c c p a ra quyt nh l a ch n ph bi n cho cá c giáo viên khá c h c t p, áp d ng. Ví d, nhà trng có th la chn á p d ng thc hin các nghiên cu có nh hng ln hn thay vì các nghiên cu có nh hng nh. B ng t ng h p cá ch th c hi n kim tra m c nh h ng Các bc kim tra mc nh hng 1. Tính lch chun theo công thc trong phn mm Excel: = Stdev(number1, number 2, ) 2. Tính chênh lch giá tr trung bình chun (SMD) theo công thc: Trung bình thc nghim — Trung bình i chng SMD = lch chun i chng 3. So sánh giá tr ca mc nh hng vi bng tiêu chí Cohen: Giá tr mc nh hng nh hng 108 | MODULE THCS 26
61. Các bc kim tra mc nh hng 0,80 n 1,00 Ln 0,50 n 0,79 Trung bình 0,20 n 0,49 Nh Di 0,20 Không áng k 4. Kt lun mc nh hng d. Cá ch th c hi n phép kim chng Khi bình phng Phép kim chng Khi bình phng c s d ng i vi các d liu ri rc thay vì phép kim chng t—test. Phép ki m ch ng Khi bình ph ng ánh giá m i liên h gi a thành phn nhóm (nhóm thc nghim vi i chng) và hng mc kt qu ( và trt) Trt Nhóm d án 108 42 Nhóm i chng 17 38 Có ngha là: — HS nhóm thc nghim có kh nng cao hn không? — HS nhóm i chng có kh nng cao hn không? Ví d: Trong m t nghiên c u có hai hng mc phân bit (“” và “Trt”) v kt qu kim tra ca nhóm thc nghim và nhóm i chng. Da vào im s quy nh và trt, s hc sinh trong mi hng mc c lit kê vào bng tng ng. Trong nhóm thc nghim, s hc sinh (108) nhiu hn s hc sinh trt (42). Trong nhóm i chng, s hc sinh (17) ít hn s hc sinh trt (38). i vi d liu này, hai câu hi t ra là: • HS nhóm thc nghim có kh nng cao hn không? • HS nhóm i chng có kh nng trt cao hn không? NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SƯ PHẠM ỨNG DỤNG TRONG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ | 109
62. Nhp vào các d liu và n nút “Calculate) (Tính) Giá trị Khi bình phương Mức độ tự do Giá trị p Các kt qu s hin ra tính giá tr p, có th s dng phn mm Khi bình phng sn có trên mng internet. Ta ch cn a d liu vào mi hng mc, phn mm s t ng tính cho ta kt qu. Chúng ta ch quan tâm n giá tr p. Phép kim chng t—test cho bit giá tr p khi so sánh hai giá tr trung bình, thì phép kim chng Khi bình phng ch tính c mt giá tr p cho toàn b bng d liu. Theo ví d trên, giá tr p = 9 × 10 —8, nh hn 0,001, có th kt lun rng có tng quan có ý ngha gia thành phn nhóm và kt qu. Gii thích Giải thích Đỗ Trượt Tổng Khi bình phương Nhóm thực 108 42 150 Mức độ nghiệm tự do Nhóm đối chứng 17 38 155 Giá t rị p Tổng 125 80 205 P = 9 × 10 —8= 0,00000009 < 0,001 → Liên h có ý ngha gia thành phn nhóm và kt qu. → Các d liu không xy ra ngu nhiên. Kt lun: — HS nhóm thc nghim có kh nng cao hn. — HS nhóm thc nghim có kh nng cao hn. 110 | MODULE THCS 26
63. Tt c các d liu trong bng này không xy ra ngu nhiên. iu này có ngha là hc sinh trong nhóm thc nghim có kh nng nhiu hn và hc sinh trong nhóm i chng có kh nng trt nhiu hn. Có th s dng phép kim chng Khi bình phng i vi bng d liu t 2 ct và 2 hàng tr lên Min 1 Min 2 — 3 Min 4 Tng Lp Sao 7 17 4 28 Lp khác 35 46 38 122 Nhóm i chng 4 13 38 55 Tng 46 79 80 205 Có th s dng phép kim chng Khi bình phng cho các bng d liu có s ct và hàng khác nhau. Nói cách khác, thành viên nhóm có th thuc nhiu hn hai hng mc (ví d: lp A; lp B, và l p i chng). Tng t nh vy, có th có nhiu hn hai hng mc kt qu (Ví d: Cao, Trung bình, Thp). i vi các d liu v thái , các hng mc phn hi có th tuân theo thit k ca thang o thái (Ví d: Hoàn toàn ng ý, ng ý, Bình thng, Không ng ý, Hoàn toàn không ng ý). Phép kim chng Khi bình phng òi hi tt c d liu trong các ô phi có giá tr ln hn 5 m bo tin cy ca phép tính. Trong ví d này, chúng ta có th kt hp mt s ct lin k mt bng có kích thc hàng ct là 3 × 3 tr thành 2 × 2. Chng hn, có th kt hp Lp “Sao” và Lp “Khác” thành Nhóm thc nghim, kt hp Min 1 và Min 2 — 3 thành mc “”. NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SƯ PHẠM ỨNG DỤNG TRONG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ | 111
64. Bng gc c gp mt bng 2 × 2, vì mt s ô có giá tr < 5 số ô có giá trị < 5 Miền 1 Miền 2-3 Miền 4 Tổng Đỗ Trượt Tổng Lớp Sao Nhóm thực nghiệm Lớp khác Nhóm đối chứng Nhóm đối chứng Tổng Tổng LớpLp Sao Sao + + Lp Lớp khác khác → Nhóm Nhóm thc nghim thực nghiệm Min 1 + Min 2 — 3 → B ng t ng h p cá ch th c hi n phé p ki m ch ng Khi bì nh phng Các bc thc hin phép kim chng Khi bình phng (i vi các d liu ri rc) 1. Truy cp vào công c tính Khi bình phng Vào a ch: trên Internet s dng công c tính Khi bình phng 2. Nhp d liu vào bng theo ví d trên: 3. Kích chut vào ô “Calculate” kt qu hin ra. 112 | MODULE THCS 26
65. 4. Ly giá tr p (p—value) (trong bng trên là 9*e—8 — tng ng 0.00000009) so sánh vi bng tham chiu “Kim tra s tng quan gia các thành phn nhóm và kt qu” sau: Khi kt qu Tng quan gia thành phn nhóm và kt qu p ≤ 0,001 ⇒ Tng quan có ý ngh a (các d liu không có kh nng xy ra ngu nhiên). p > 0,001 ⇒ Tng quan không có ý ngha (các d liu có kh nng xy ra ngu nhiên). 5. Kt lun tng quan gia thành phn nhóm và kt qu có ý ngha hay không. 4.3. Cá ch xem xé t mối liên hệ dữ liệu Khi mt nhóm làm hai bài kim tra hoc làm mt bài kim tra hai ln, chúng ta có th t ra các câu hi: • Mc tng quan gia hai tp hp im s nh th nào? • Kt qu kim tra sau tác ng có ph thuc vào kt qu kim tra trc tác ng không? xem xét mi liên h gia hai d liu trên cùng mt nhóm, ta s dng h s tng quan Pearson (r). Khi nhóm duy nht thc hin hai bài kim tra hoc làm mt bài kim tra hai ln, chúng ta cn bit tng quan gia im s ca hai bài kim tra. H s tng quan Pearson (r) c s dng o mc tng quan ó. Ví d: Tìm tng quan gia chiu cao và cân nng ca mt nhóm ngi tham gia nghiên cu. Mc dù chúng ta u bit không phi lúc nào mt ngi cao hn cng nng hn, nhng có th tính h s tng quan (r) o mc ca mi quan h tuyn tính gia hai bin (chiu cao và cân nng). NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SƯ PHẠM ỨNG DỤNG TRONG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ | 113
66. Khi mt nhóm duy nht: • Làm hai bài kim tra, hoc • Làm mt bài kim tra hai ln Câu hi t ra là: 1. Mc tng quan ca hai tp hp im nh th nào? Hoc 2. Kt qu kim tra có ph thuc vào kt qu kim tra trc tác ng không? Khi mt nhóm duy nht c o bng hai bài kim tra hoc làm mt bài kim tra hai ln, chúng ta cn t mt trong các câu hi sau: • Mc tng quan ca hai tp hp im nh th nào? • Kt qu bài kim tra sau tác ng có ph thuc vào kt qu bài kim tra trc tác ng không? H s tng qu an Ví d: 1. Kt qu bài kim tra ngôn ng có nh hng n bài kim tra trc và sau tác ng không? 2. Bài kim tra trc tác ng có nh hng n bài kim tra sau tác ng không? 114 | MODULE THCS 26
67. Vn d ng và o ví d v tà i nghiên c u c a môn Ng vn trên, chúng ta cn bit trong mi nhóm: • Kt qu kim tra ngôn ng có nh hng ti kt qu kim tra trc và sau tác ng không? • Kt qu kim tra trc tác ng có nh hng n kt qu kim tra sau tác ng không? tính s tng quan gia hai hàng d liu, chúng ta s tính h s tng quan (r) theo công thc trong phn mm Excel: r =correl(array 1,array 2) Áp dng công thc trên vào ví d kt qu các h s tng quan (r) nh sau: Nhóm thc nghim Nhóm i chng Giá tr r Tng quan Giá tr r Tng quan Kim tra ngôn ng — 0,39 Trung bình 0,31 Trung bình Kim tra trc tác ng Kim tra ngôn ng — 0,36 Trung bình 0,25 Nh Kim tra sau tác ng Kim tra trc — Kim Gn nh Gn nh 0,92 0,93 tra sau tác ng hoàn toàn hoàn toàn gii thích giá tr r, chúng ta s tra bng Hopkin. Bng này mô t s tng quan t rt nh n gn nh hoàn toàn. NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SƯ PHẠM ỨNG DỤNG TRONG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ | 115
68. H s tng quan gii thích giá tr r, chúng ta s dng bng Hopkins: Giá tr r Tng quan < 0,1 Rt nh 0,1 — 0,3 Nh 0,3 — 0,5 Trung bình 0,5 — 0,7 Ln 0,7 — 0,9 Rt ln 0,9 — 1 Gn nh hoàn toàn W.G. Hopkins (2002): Quan im mi v thng kê Trong trng hp này: — Vi nhóm thc nghim, bài kim tra ngôn ng có tng quan trung bình n kt qu kim tra trc tác ng (r = 0,39) và kim tra sau tác ng (r = 0,36). — i vi nhóm i chng, bài kim tra ngôn ng có tng quan trung bình n bài kim tra trc tác ng (r = 0,31) và có tng quan nh n bài kim tra sau tác ng (r = 0,25). — Vi c hai nhóm, giá tr tng quan (r) gia kt qu kim tra trc và sau tác ng ln lt là 0,92 và 0,93. Giá tr này cho thy, i vi c hai nhóm, kt qu kim tra trc tác ng có tng quan gn nh hoàn toàn vi kt qu kim tra sau tác ng. iu này có ngha là trong c hai nhóm, nhng hc sinh làm tt bài kim tra trc tác ng cng s t kt qu cao trong bài kim tra sau tác ng. Bng tng hp cách xem xét mi liên h gia hai d liu trong cùng mt nhóm. 116 | MODULE THCS 26
69. Các bc xem xét mi liên h gia hai d liu cùng mt nhóm 1. Tính h s tng quan Pearson (r) bng công thc trong phn mm Excel: r =correl(array 1,array 2) 2. Gii ngha giá tr h s tng quan (r) theo bng tham chiu Hopkins: Giá tr r Mc tng quan < 0,1 Không áng k 0,1 — 0,3 Nh 0,3 — 0,5 Trung bình 0,5 — 0,7 Ln 0,7 — 0,9 Rt ln 0,9 — 1 Gn hoàn ho 3. Kt lun mc tng quan. Lu ý: 1. Trong thc t, ta ch quan tâm ti tng quan t mc trung bì nh và ln hn. 2. H s tng quan ch cho ta thy hai hàng d liu có s tng quan. Nhng nó không cho chúng ta bit c d liu nào là nguyên nhân và d liu nào là kt qu. Trong ví d trên, mc dù chúng ta bit im Ngôn ng và Vn hc có s tng quan mc trung bình nhng không th bit c liu nng lc ngôn ng có nh hng n vn hc hoc ngc li. Mi quan h gi a thit k nghiên cu và thng kê Thit k nghiên cu và thng kê có mi quan h mt thit vi nhau. Nói cách khác, các k thut thng kê s dng trong nghiên cu c th hin trong thit k nghiên cu. Bng tóm tt di ây th hin rõ mi liên h gia các k thut thng kê va tìm hiu trên vi các thit k nghiên cu. NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SƯ PHẠM ỨNG DỤNG TRONG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ | 117
70. Thit k nghiên cu và thng kê Kim tra Kim tra sau Tác ng trc tác ng tác ng Phép kim chng Nhóm thí t—test theo cp, O1 x O3 nghim: N1 mc nh hng, h s tng quan Nhóm i O2 O4 chng: N2 Phép kim chng Phép kim t—test c lp chng t—test c lp, mc nh hng Không th s dng h s tng quan (r) ây, vì sao? — i vi nhóm thc nghim (N1), O1 và O3 là các bài kim tra trc và sau tác ng ca cùng mt nhóm. Trong thi t k này, chúng ta s dng phép kim chng t—test theo cp xem xét giá tr chênh lch O3 — O1 có ý ngha hay không. ng th i tính mc nh hng bit nh hng ca tác ng X n m c nà o. Tìm h s tng quan bit tng quan gia bài kim tra trc và sau tác ng. — i vi nhóm i chng (N2) có th thc hin tng t nh vy vi hai tp hp im (O2 và O4). Trong hàng di, chúng ta s dng phép kim chng t—test c lp xem xét s tng ng gia hai nhóm trc khi có tác ng bng cách kim tra giá tr chênh lchO1 — O2. Chúng ta cng có th tính mc nh hng, nhng không tính c h s tng quan (r). Thc hin tng t vi các bài kim tra sau tác ng (O3 và O4). 118 | MODULE THCS 26