Module bồi dưỡng thường xuyên Trung học Cơ sở - Module THCS 17: Tìm kiếm, khai thác, xử lí thông tin phục vụ bài giảng - Trịnh Thanh Hải

Nội dung text: Module bồi dưỡng thường xuyên Trung học Cơ sở - Module THCS 17: Tìm kiếm, khai thác, xử lí thông tin phục vụ bài giảng - Trịnh Thanh Hải

1. TRỊNH THANH HẢI MODULE THcs 17 T×m kiÕm, khai th¸c, xö lÝ th«ng tin phôc vô bµi gi¶ng | 9
2. A. GIỚI THIỆU TỔNG QUAN Mt trong nhng yu t có tính tiên quyt, c bit quan trng nh hng n cht lng dy hc và góp phn i mi PPDH là bài ging ca ngi GV. Mt trong nhng “rào cn” thng gp i vi hu ht GV khi thit k bài ging là thiu thông tin. Lí do ch yu là do GV cha nm c và cha bit cách tìm kim, khai thác và x lí thông tin t các ngun khác nhau a vào bài ging. Mt khác, nu các thông tin ca bài ging c chuyn ti n HS qua rt nhiu kênh thông tin, chng hn: vn bn, hình nh, hình nh ng, video, âm nhc thì kh nng lnh hi kin thc ca HS s tng lên gp bi. Ni dung ca module THCS 17 s cung cp nhng kin thc cn thit, phát trin nhng k nng c bn ngi hc thc hin tt vic tìm kim, khai thác, x lí thông tin phc v bài ging trong dy hc trng THCS. B. MỤC TIÊU 1. KIẾN THỨC — Hiu rõ các khái nim c bn nh: thông tin, tìm kim, x lí thông tin. — Nm c phng pháp, k thut tìm kim, khai thác và x lí thông tin phc v bài ging THCS bng các phn mm tin hc thông thng. 2. KĨ NĂNG Thc hin thành tho vic tìm kim, khai thác và x lí thông tin bng các chng trình, phn mm tin hc ph thông a vào bài ging. 3. THÁI ĐỘ Có ý thc tìm kim, khai thác và x lí thông tin trong quá trình thit k và th hin bài ging nâng cao cht lng dy hc. 10 | MODULE THCS 17
3. C. NỘI DUNG Nội dung 1 TÌM HIỂU MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN Hoạt động 1. Tìm hiểu khái niệm thông tin NHIỆM VỤ Bn hãy c k thông tin c bn cho Hot ng 1 : 1. Nm c khái nim thông tin và bit c nhng dng c bn ca thông tin. 2. Xác nh rõ vai trò quan trng ca thông tin trong cuc sng nói chung, trong bài ging nói riêng. THÔNG TIN CƠ BẢN 1. Thông tin là gì? Theo SGK Tin hc, quyn 1 dành cho THCS, nhng hiu bit có th có c v mt thc th nào ó c gi là thông tin v thc th ó. Theo t in Bách khoa m WIKIPEDIA, thông tin (information) là s phn ánh s vt, s vic, hin tng ca th gii khách quan và các hot ng ca con ngi trong i sng xã hi. Ta có th hình dung thông tin chính là tt c nhng gì mang li hiu bit cho con ngi. Thông tin làm tng hiu bit ca con ngi, là ngun gc ca nhn thc và là c s ca quyt nh. Các ví d v thông tin: — Các con s thng kê t l HS khá, gii và t l HS trúng tuyn vào các trng i hc trong 5 nm hc liên tc ca Trng THCS A cho bit hiu qu ca cuc vn ng “i mi PPDH, góp phn nâng cao cht lng ào to” ca nhà trng. — Hình nh chp cnh thiên tai trên th gii cho thy tác ng ca s bin i khí hu n con ngi, TÌM KIẾM, KHAI THÁC, XỬ LÍ THÔNG TIN PHỤC VỤ BÀI GIẢNG | 11
4. Lu ý: Mun a thông tin vào máy tính, con ngi phi tìm cách biu din thông tin sao cho máy tính có th nhn bit và x lí c. Trong tin hc, d liu là thông tin ã c a vào máy tính . 2. Các dạng thông tin trong cuộc sống Hình 1. Thông tin dng âm thanh Hình 2. Thông tin dng vn bn Th gii quanh ta rt a dng nên có nhiu dng thông tin khác nhau; mi dng thông tin li có mt cách th hin khác nhau (Hình 1, Hình 2, Hình 3). Có th phân loi thông tin thành loi s (s nguyên, s thc ), loi phi s (vn bn, hình nh, âm thanh ). Thông tin c lu tr trên nhiu dng vt liu khác nhau (Hình 4, Hình 5) nh c khc trên á, c ghi li trên giy, trên bìa, trên bng t, a t Thông tin có th c phát sinh, lu tr, truyn, tìm kim, sao chép, x lí, nhân bn. Thông tin cng có th bin dng, sai lch hoc b phá hy. Trong các bài ging ta thng gp thông tin loi phi s nh vn bn, s , biu , bn , hình nh, on trích video, Lu ý: SGK cha ng rt nhiu thông tin nh vn bn, biu , hình nh nhng không th mô t c nhng thông tin hin nay rt ph bin nh âm thanh, script, video, hình nh ng, 12 | MODULE THCS 17
5. Hình 3. Thông tin dng nh Hình 4. Thông tin c khc trên bia á Ngoài thông tin c bn cha ng trong SGK, vic tìm kim và a thêm vào bài ging nhng thông tin khác s giúp cho GV truyn ti bài ging n HS mt cách trc quan, sinh ng và kích thích tt c các giác quan ca HS tham gia quá trình khám phá, làm ch và tích ly kin thc. Hình 5. Thông tin lu tr trong máy tính in t ĐÁNH GIÁ HOẠT ĐỘNG 1 1) Theo bn, ngoài nhng thông tin mà SGK cung cp, bn mong mun bài ging ca bn có thêm nhng thông tin dng nào? 2) Theo bn, ti sao li có câu: “Trm nghe không bng mt thy ”? Bn ã th hin c vn này trong bài ging mc nào? Hoạt động 2. Tìm hiểu hoạt động tìm kiếm, xử lí thông tin NHIỆM VỤ Bn hãy c k Thông tin c bn cho Hot ng 2 : 1) Bit c khái nim, ý ngha ca vic tìm kim, x lí thông tin. TÌM KIẾM, KHAI THÁC, XỬ LÍ THÔNG TIN PHỤC VỤ BÀI GIẢNG | 13
6. 2) Liên h vi công vic ging dy ca mình thy rõ nh cu tìm kim, x lí và khai thác thông tin. THÔNG TIN CƠ BẢN 1. Tìm kiếm thông tin có c nhng thông tin cn thit, hng ngày, chúng ta thng tin hành vic tìm kim thông tin. Hình thc tìm kim thông tin thng gp cng rt a dng, chng hn: — Tìm kim mt cun sách th vin nhà trng (Hình 6). — Tìm kim thông tin c lu tr trên các a CD—ROM, DVD (Hình 7). Hình 6. Tìm kim ti th vin nhà trng Hình 7. Tra cu thông tin t a CD-ROM Hình 8. Tra t in tìm ngha t Hình 9. Tra cu thông tin trên mng 14 | MODULE THCS 17
7. — Tra t in Anh — Vit khi hc ngoi ng, tra mt thut ng trong t in Ting Vit (Hình 8). — Tìm kim tài liu liên quan n bài hc trên mng ni b, trên Internet (Hình 9). Lu ý: Trong ni dung này, chúng tôi tp trung vào vic khai thác thông tin trên CD—Rom và trên mng Internet. 2. Xử lí thông tin Khi tip nhn c thông tin, con ngi thng phi x lí to ra nhng thông tin mi có ích hn, phù hp vi mc ích s dng. Mc ích ca thu thp và x lí thông tin là tri thc. Quá trình x lí thông tin: Bt u vi nhng thông tin ban u ( input ), chúng ta s thc hin quá trình x lí nhn c thông tin cn thit mong i ( output ). Cùng mt thông tin ban u nhng do nhu cu khai thác khác nhau có th dn n cách x lí khác nhau ta thu c nhng thông tin sau x lí khác nhau. Trong quá trình này, thông tin có th c lu tr s dng nhiu ln, cho nhng mc ích khác nhau, ví d: Thông tin ban u: Kt qu im tng kt nm hc 2010 — 2011 ca toàn b HS trng THCS A. Vic x lí thông tin s cho kt qu: xp loi hc tp ca tng HS, thng kê s HS mi loi theo lp, theo khi, toàn trng Các kt qu thông tin sau khi x lí cng có th c biu din dng bng, dng biu Bng 1: S liu thng kê thc trng hc lc ca hc sinh theo tng khi Loi Tng s HS Loi Gii Loi Khá Loi Yu Trung bình Khi 9 328 36 66 203 23 Khi 8 351 43 81 198 29 Khi 7 402 64 127 168 43 Khi 6 419 81 214 93 31 TÌM KIẾM, KHAI THÁC, XỬ LÍ THÔNG TIN PHỤC VỤ BÀI GIẢNG | 15
8. Bng 2: S liu thng kê thc trng hc lc ca tng hc sinh theo tng khi Tng Loi Gii Loi Khá Loi TB Loi yu Khi s HS SL % SL % SL % SL % Khi 9 328 36 10,98 66 20,12 203 61,89 23 7,01 Khi 8 351 43 12,25 81 23,08 198 56,41 29 8,26 Khi 7 402 64 15,92 127 31,59 168 41,79 43 10,70 Khi 6 419 81 19,33 214 51,07 93 22,20 31 7,40 Biu 1: S lng HS Gii, Khá, Trung bình và Yu gia các khi trong trng 250 200 Khi 9 150 Khi 8 Kh i 7 100 Kh i 6 50 0 Loi Gii Loi Khá Loi Trung bình Loi Yu Biu 2: S lng xp loi HS theo tng khi 250 214 203 198 200 168 Loi Gii 150 127 Loi Khá 81 93 100 81 Loi Trung bình 66 64 43 Loi Khá 50 36 43 31 23 29 0 Khi 9 Khi 8 Khi 7 Khi 6 16 | MODULE THCS 17
9. Hình thc khai thác thông tin sau khi ã x lí cng rt a dng, chng hn: Hình 10. S dng hình nh minh ho Hình 11. B sung thông tin cho bài son — In ra HS c thêm, làm thông tin cho các hot ng trao i, làm vic nhóm, — Làm rõ khái nim ca bài hc, minh ho ý ngha ng dng thit thc ca vn trong hc tp và trong cuc sng — a vào “giáo án in t”, “bài ging in t” hoc gi th in t, a lên din àn trên mng Internet cùng trao i vi HS, ĐÁNH GIÁ HOẠT ĐỘNG 2 1. Bn hãy cho bit trong quá trình son giáo án, bn ã tìm kim, khai thác thông tin t nhng ngun nào? 2. Ti sao thông tin cn x lí trc khi a vào bài ging? 3. Bn hãy cho bit vai trò ca vic tìm kim, x lí thông tin trong vic son bài và lên lp ca bn. Hoạt động 3. Tìm hiểu phương pháp tìm kiếm, khai thác thông tin Trong Hot ng 2 này, chúng tôi không cp n nhng phng pháp tìm kim, khai thác thông tin truyn thng nh: tra t in, tra phích tìm tài liu trong th vin, mà tp trung trình bày vic tìm kim, khai thác thông tin trên CD—ROM và mng Internet. NHIỆM VỤ Bn hãy c k Thông tin c bn cho Hot ng 2 : TÌM KIẾM, KHAI THÁC, XỬ LÍ THÔNG TIN PHỤC VỤ BÀI GIẢNG | 17
10. 1) Nm c các bc tin hành tìm kim, khai thác thông tin trên mng Internet, CD—ROM. 2) Thc hin thành tho các thao tác tìm kim, khai thác thông tin trên Internet và CD—ROM a vào bài ging. THÔNG TIN CƠ BẢN 1. Tổ chức thông tin trên Internet Thông tin trên Internet thng c t chc di dng siêu vn bn. Siêu vn bn là vn bn tích hp nhiu phng tin khác nhau nh: vn bn, hình nh, âm thanh, video và các liên kt ti các siêu vn bn khác. Trên Internet, mi siêu vn bn c gán mt a ch truy cp to thành mt trang web. H thng World Wide Web (WWW) c cu thành t các trang web và c xây dng trên giao thc truyn tin c bit, gi là giao thc truyn tin siêu vn bn HTTP (HyperText Transfer Protocol). Website gm mt hoc nhiu trang web trong h thng WWW c t chc di mt a ch truy cp. Trang ch (Homepage) ca mt website là trang web c m ra u tiên khi truy cp website ó. Do vy, a ch truy cp ca mt website chính là a ch trang ch ca nó. Ví d website mng giáo dc ca B Giáo dc và ào to có a ch www.edu.net.vn. 2. Truy cập trang web truy cp trang web, ta phi s dng mt chng trình c bit c gi là trình duyt web. Có nhiu trình duyt web khác nhau, chng hn nh Internet Explorer, Netscape Navigator, Mozilla Firefox Thao tác truy cp n mt trang web: Bc 1 : Gi chng trình duyt web (chng hn nhp úp chut vào biu tng ca trình duyt Internet Explorer hay Mozilla Firefox . Bc 2: Nhp a ch ca trang web vào v trí trên thanh a ch (Address). Ví d truy cp n trang web ca Báo in t Giáo dc & Thi i, bn nhp a ch: www.gdtd.vn, ri nhn phím Enter (H.12). 18 | MODULE THCS 17
11. Hình 12. Giao din báo Giáo dc và thi i Gi ý mt s a ch nên nh: ây, bn d dàng tìm c giáo án, t liu có sn cng nh các công c và hng dn cách khai thác, x lí thông tin phc v bài ging ca bn. T nhng trang web này, bn d dàng m ra mt th gii các phn mm giáo dc ni ting trên th gii. — Trang web ca B Giáo dc và ào to Vit Nam. — Trang web này cha ng rt nhiu tài nguyên b ích i vi không ch GV mà c HS và các bc ph huynh. — ây là trang web cung cp ngun t liu và các gii pháp ng dng CNTT trong dy hc ca Công ty c phn Tin hc Bch Kim. — ây là phiên bn in t ca tun báo CNTT và nhng tr giúp c lc, nhng hng dn t m cho ngi GV trong vic ng dng CNTT vào dy hc 3. Tìm kiếm thông tin trên Internet • Phng pháp tìm kim thông tin truy cp c các trang web cha ni dung liên quan n vn mà mình quan tâm, ta có th tin hành theo hai phng án sau: — Tìm kim theo các danh mc a ch hay liên kt c các nhà cung cp dch v t trên các trang web (Hình 13). TÌM KIẾM, KHAI THÁC, XỬ LÍ THÔNG TIN PHỤC VỤ BÀI GIẢNG | 19
12. Hình 13 — Tìm kim nh các máy tìm kim (Search Engine). Phng pháp ph bin nht là s dng máy tìm kim vì nó cho phép tìm kim thông tin trên Internet theo yêu cu ca ngi dùng. Hin nay có nhiu website cung cp máy tìm kim, ví d: Google: Yahoo: Alta Vista: MSN: • Thao tác s dng máy tìm kim Bc 1: s dng máy tìm kim, trc ht ta phi khi ng trình duyt web, sau ó gõ a ch ca website tng ng vào ô a ch ca trình duyt. Ví d tìm kim thông tin bng máy tìm kim trên website Google, ta gõ dòng a ch: ri nhn phím Enter. Nu truy cp thành công, giao din (Hình 14) s hin ra vi các thành phn chính nh sau: 20 | MODULE THCS 17
13. La ch n d ng thông tin cn tìm Ni nh p t khoá Hình 14. Giao din ca Google Bc 2: Xác nh và nhp t khoá liên quan n vn cn tìm kim vào ô Search. Chú ý: Ta cn la chn i tng tìm kim là: trang web, hình nh, video hay tin tc bng cách nhp chut vào la chn tng ng. Ví d khi nhp ni dung cn tìm kim là: Phng pháp ng dng CNTT trong dy hc, kt qu tìm kim bao gm danh sách các trang web có ni dung liên quan n t khoá s hin ra (Hình 15). Bc 3: Kích hot vào danh sách kt qu tìm kim chuyn n nhng trang web có thông tin liên quan n t khoá tìm kim. Nu bn nhn vào nút Xem trang u tiên tìm c thì Google s tìm và t ng m trang web u tiên trong kt qu tìm kim. Ta cng có th tùy chn ngun tìm kim bng cách chn: – Web: Tìm trên tt c các website. — Nhng trang vit bng ting Vit: Ch tìm nhng trang web hin th ni dung bng ting Vit. TÌM KIẾM, KHAI THÁC, XỬ LÍ THÔNG TIN PHỤC VỤ BÀI GIẢNG | 21
14. — Nhng trang t Vit Nam : Ch tìm nhng trang web t Vit Nam. Hình 15. Kt qu tìm kim • Phng pháp xác nh t khoá tìm kim tìm kim thông tin, trc tiên cn phi xác nh t khoá (Key Words) ca thông tin mun tìm kim. Nu t khoá không rõ ràng s cho ra kt qu tìm kim rt nhiu, rt khó phân bit và khó chn c thông tin nh mong mun; còn nu t khoá quá dài, kt qu tìm kim có th không có. Ví d: Mun tìm thông tin v cách s dng CNTT trong dy hc: — Nu nhp t khoá CNTT thì kt qu s có rt nhiu, bao gm c thông tin v thit b CNTT, mng CNTT, chính sách v CNTT — Nu nhp t khoá: Cách s dng CNTT trong dy hc mt gi lí thuyt môn Giáo dc công dân THCS thì s có rt ít hoc không có kt qu thông tin v t khoá này. — Trong trng hp này dùng t khoá: S dng CNTT trong dy hc có th s cho kt qu tt hn. Nu t khoá tìm kim c t trong du ngoc kép, ví d: Phng pháp ng dng CNTT trong dy hc thì Google s tìm kim ni dung trùng hoàn toàn vi t khoá. 22 | MODULE THCS 17
15. Ta cng có th s dng các phép toán nh: +, or, and biu din ni dung cn tìm kim. Dùng phép +: Nu mun tìm các trang web có mt tt c các ch có trong t khoá mà không cn theo th t thì ta ni các ch này vi nhau bi du +. Ví d: Tìm thông tin v Dân ca quan h Bc Ninh có th dùng nhp t khoá là : +Dân ca+ quan h+Bc Ninh. Ta có th s dng kí t du sao * thay th cho mt dãy bt kì các kí t trong t khoá. Ví d ta nhp t khoá tìm kim là Hoa ào* thì máy s tìm các trang web có ni dung nh sau: Hoa ào — v thuc quý vietbao.vn/Suc—khoe/ Hoa —dao—vi—thuoc—quy/55214197/526/ Hoa ào là loi hoa c bit mi dp xuân v. Hoa dao la loai hoa dac biet moi dip xuan ve. Lên x hoa ào lamdong.gov.vn/vi—VN/a/dulich—dalat/Pages/len—xu—hoa—dao.aspx Trong bui hi ng u tiên cha ai mun và chc chn cng là cng cha ai có th, phát biu mt cm tng chung v "x hoa ào" vì u s mang ting là VietNamNet — Ngm hoa ào n sm Sa Pa | Ngam hoa dao no vietnamnet.vn/vn/xa—hoi/du /ngam—hoa—dao—no—som—o—sa—pa.html 24 Tháng Mi Mt 2011 — T hn tun nay, mt s cây ào vùng núi Ô Quý H, T Phìn, Sa P (huyn Sa Pa, Lào Cai) ã n hoa rc r trong nng u ông. ây là VTV — Làm p t hoa ào vtv.vn/Article/Get/Lam—dep—tu—hoa—dao—8e37a0d3d7.html 26 Tháng 2 2011 — Hoa ào không ch làm p cho t tri mà còn là mt v thuc quý, nht là vi nhan sc ca ph n. Trong dân gian vn lu truyn v nhng Mùa hoa ào — Nguyn Kha | Mua hoa dao — Nguyen Kha | Nghe nhc nghenhac.info/Nhac—Viet—Nam/ /Mua—hoa—dao—Nguyen—Kha.html TÌM KIẾM, KHAI THÁC, XỬ LÍ THÔNG TIN PHỤC VỤ BÀI GIẢNG | 23
16. Mùa hoa ào, Nghe nhc Mùa hoa ào, ti nhc Mùa hoa ào, down nhc Mùa hoa ào, nhc Mùa hoa ào, li bài hát Mùa hoa ào, Mua hoa dao, Nghe nhac Chú ý : Có th s dng chc nng tìm kim nâng cao ca Google s a ra nhng kt qu chính xác hn (Hình16). Sau khi ã in nhng thông tin cn thit cho s tìm kim, ta nhp chut vào nút Advanced Search bt u quá trình tìm kim. Hình 16. Giao diện chức năng tìm kiếm nâng cao của Google — tìm kim theo mt cm t, cn in ni dung tìm kim vào mc “All these words” hoc tìm tng t c th bng cách in ni dung ca tng t vào các mc ca phn “One or more of these words”. — kt qu không cha nhng t khoá không cn thit, cn in nhng t khoá không mong mun tìm c vào mc “Any of these unwanted words” (tng t nh cách s dng du “—” ã hng dn trên). — kt qu tìm kim c tt và chính xác hn, bn xác nhn thêm các thông tin cn thit mc “Cn thêm công c” (“Need more tools?”) bên di. 24 | MODULE THCS 17
17. — Ti phn này, ta có th la chn s kt qu s hin trên 1 trang Google hin th kt qu tìm kim ti mc result per page. — Ta cng la chn nhn c kt qu tìm kim bng ting Vit trc ri mi n kt qu ting Anh sau bng cách thit lp nhn c kt qu bng ngôn ng mong mun ti mc “Ngôn ng” (Language). Sau khi la chn nhng kt qu tìm c vit bng ngôn ng, ta ã chn s c u tiên xp u trong danh sách kt qu. — Nu ta mun tìm kim nhng kt qu di dng các file vn bn hoc các file ngun, bn có th s dng tính nng “Loi tp” (File type). Chng hn mun tìm 1 file giáo án in t v môn Sinh hc có th d dàng download v máy tham kho và s dng thì bn s chn Microsoft Point (.ppt) ti mc này. Ta có th tip tc khai thác các tính nng khác bng cách click vào du + mc “Cp nht ln cui” (Date), sau khi click vào du + ti ây, mt s các s la chn mi s xut hin bn có th la chn sao cho kt qu tìm kim là ti u. Tuy nhiên trong s các mc la chn mi này, bn ch cn quan tâm n 3 ni dung: — “Quyn s dng” (Usage right): iu này là cn thit khi bn tìm kim nhng ni dung có liên quan n ng dng CNTT trong dy hc chng hn nh phn mm Vi th gii, video thí nghim — “Vùng” (Region): là quc gia cha nhng kt qu tìm kim ca bn. Chng hn ta tìm nhng thí nghim o tng ng vi SGK THCS ti Vit Nam thì ta s chn Region là Vit Nam. — Mc la chn “Tìm kim an toàn” (Safe Search): Giúp ta ngn chn nhng trang web la o, cha nhng on mã c hay nhng trang web vi ni dung khiêu dâm, bo lc s b lc ra khi kt qu tìm kim. Lu ý: Phng pháp tìm kim thông tin vi yahoo, MSN hoàn toàn tng t nh vic s dng Google. Ví d, nu mun tìm hiu nhng thông tin liên quan n vic thit k bài ging in t thì Yahoo cung cp 43000 trang web có liên quan n ni dung này (Hình17). TÌM KIẾM, KHAI THÁC, XỬ LÍ THÔNG TIN PHỤC VỤ BÀI GIẢNG | 25
18. Hình 17. Kt qu tìm kim thông tin bng Yahoo 4. Tìm kiếm, khai thác thông tin trên các đĩa CD Hin nay có rt nhiu a CD—ROM cha các thông tin phc v dy hc nh CD— ROM “Tin hc nhà trng”, CD—ROM t liu lch s, sinh hc, a lí Ta có th copy, cài t d liu lên cng ca máy tính in t hoc có th khai thác trc tip t các a CD—ROM. Hu ht các CD—ROM này u c thit k di dng web. Mi a CD—ROM là mt h thng siêu vn bn, ch cn kích hot vào danh sách liên kt hoc nhp ni dung tìm kim. Vic khai thác thông tin t các CD—ROM này tng t nh thao tác trên Internet. Ví d tìm các bài vit liên quan n ni dung thit k và s dng “Giáo án in t” c lu trên CD—ROM tuyn tp 7 nm tp chí Tin hc và Nhà trng, ta nhp t khoá “Giáo án in t”. Kt qu tìm kim Hình 18. Tra cu trên CD—ROM cho thy trên CD—ROM có 3 bài vit liên quan n ni dung mà các bn ang quan tâm (Hình 18). 26 | MODULE THCS 17
19. ĐÁNH GIÁ HOẠT ĐỘNG 2 1. Hãy truy cp Internet và thc hin vic tìm kim thông tin liên quan n chin dch in Biên ph vi hai cách nhp t khoá: — in Biên Ph — “in Biên Ph” Sau ó nhn xét v kt qu tìm kim. 2. Bn hãy s dng các chc nng tìm kim trên Google vi t khoá “Vnh H Long” vi các tùy chn là: Tìm trang web (web), Tìm hình nh (Images), Tìm on video và nhn xét v kt qu tìm c. Nội dung 2 TÌM HIỂU VIỆC XỬ LÍ THÔNG TIN PHỤC VỤ BÀI GIẢNG Hoạt động 1. Tìm hiểu các kĩ thuật xử lí thông tin trên Internet NHIỆM VỤ Bn hãy c k Thông tin c bn cho Hot ng 1 nm c các k thut chính x lí, khai thác thông tin t các trang web thành nhng thông tin phc v vic thit k bài ging. THÔNG TIN CƠ BẢN 1. Sao chép một đoạn văn bản từ các trang web Bc 1: La chn on vn bn cn sao chép trên trang web (Hình 19). Bc 2: Chn lnh Edit/Copy (hoc nhp chut phi, chn Copy hay nhn t hp phím Ctrl+C ). Khi ó on vn bn ã la chn c lu vào b nh tm (Clipboard) ca máy tính. Bc 3: M mt h son tho vn bn nào ó ang s dng thit k bài ging (chng hn m Microsoff Word, Microsoff Power Point hay chng trình Notepad ca Windows ). TÌM KIẾM, KHAI THÁC, XỬ LÍ THÔNG TIN PHỤC VỤ BÀI GIẢNG | 27
20. Hình 19. Sao chép mt on vn bn trên trang web www.gdtd.vn Bc 4: Chn lnh Edit/Paste (hay nhp chut phi, chn Paste hoc nhn t hp phím Ctrl+V ). Bc 5: nh dng li ni dung vn bn theo ý mun (bao hàm c nh dng kí t, nh dng on và chèn các i tng nh hình nh, video ). 2. Sao chép nội dung của cả một trang web Trong trng hp GV mun ni dung bài ging c minh ho bi mt trang web nào ó nhng phòng hc li không kt ni Internet, ta có th lu tr trang web ó sn sàng trên máy tính (Hình 20, Hình 21) và t kt ni (link) t bài ging n file lu tr trang web trên máy tính (Hình 22). Hình 20. Sao chép ni dung c mt trang web v máy tính 28 | MODULE THCS 17
21. Hình 21. t tên và la chn v trí lu tr trang web Hình 22 TÌM KIẾM, KHAI THÁC, XỬ LÍ THÔNG TIN PHỤC VỤ BÀI GIẢNG | 29
22. — Bc 1: M trang web có ni dung ta cn khai thác. — Bc 2: Chn lnh File/ Save (hoc nhn t hp phím Ctrl+S ) (Hình 20) — Bc 3: Chn v trí (th mc, a) s lu tr trang web và t li tên cho tp tin (nu cn). Ta có th chn nh dng lu tr file ( mc Save as Type ) và bng mã ch ting Vit ( mc Ecoding ). Kt thúc nhp chut vào nút Save lu tr vào máy tính (Hình 21). — Bc 4: Thit k liên kt t bài ging n tp tin + To i tng cha kt ni. + Chn lnh Insert/Hyperlink (Hình 22) Ta chn ích kt ni là tp tin ( ví d: ban do tu duy.htm ) ri nhp OK xác nh kt ni (Hình 23). Hình 23 + Thc hin kt ni. Ch cn nhp chut vào i tng cha liên kt, ngay lp tc ta nhn c kt qu là toàn b trang web. Chú ý: Không th thc hin c các kt ni t trang web này n các trang web khác nu máy tính không ang trong tình trng kt ni Internet. 30 | MODULE THCS 17
23. 3. Sao chép một hình ảnh Hình 24 Bc 1: Chn hình nh cn sao chép. Lu ý: Có th chn chc nng tìm kim nh (Images) có c tt c các hình nh liên quan n ch tìm kim. Bc 2: Ch chut vào nh, nhp chut phi, s hin ra mt bng chn các lnh (Hình 24). Nu chn lnh chép nh ( Copy ) thì hình nh s c lu vào b nh tm (Clipboard). Bc 3: a nh vào bài ging: M giáo án (c thit k bi mt h son tho nào ó), chn v trí cn chèn nh ri chn lnh Edit/Paste . Chú ý: Nu chn lnh: Lu nh (Save as) thì nh s c lu di dng mt tp tin trên máy tính (Thông thng lu nh vi nh dng *.Jpeg, *.bmp ). a nh vào bài ging, ta dùng lnh Insert/Picture (Hình 25). TÌM KIẾM, KHAI THÁC, XỬ LÍ THÔNG TIN PHỤC VỤ BÀI GIẢNG | 31
24. Hình 25. Chèn nh vào slide (dùng PowerPoint thit k bài ging) 4. Download file từ Internet Hình 26 32 | MODULE THCS 17
25. Trên các trang web thng gp các thông tin dng file: ví d nh các tp vn bn dng *.pdf, *.doc, các video scrip, các file âm thanh (Hình 26). s dng các thông tin này khi không kt ni Internet, ta phi download v máy tính cá nhân. Thao tác nh sau: Bc 1: Lu tr v máy tính bng cách nhp chut vào lnh Download , sau ó chn v trí lu tr, t li tên tp ri nhn nút Save. Lu ý: Có th các thông tin ti v dng nén (*.ZIP), gii nén các file này, ta phi có chng trình gii nén tp tin (Hình 27). Thông thng các máy tính u cài t chng trình gii nén WinRar. Ta kích hot chng trình Winrar, chn tên tp nén ri chn lnh Extract to gii nén (Hình 27). Nu máy tính ã cài t phn mm Winrar thì khi Download tp nén v máy, Windows s t ng kích hot chng trình Winrar và gi ý vic thc hin thao tác gii nén. Hình 27. Gii nén các file c download t Internet • Trong quá trình thit k giáo án, có th m các tp tin này tham kho ni dung hoc copy ni dung a vào bài ging hoc thit lp liên kt t bài ging n các tp tin này. • Trong quá trình ging bài, ta có th kích hot liên kt m tp tin. TÌM KIẾM, KHAI THÁC, XỬ LÍ THÔNG TIN PHỤC VỤ BÀI GIẢNG | 33
26. ĐÁNH GIÁ HOẠT ĐỘNG 1 1. Bn hãy tìm và a v máy tính in t ca mình các hình nh minh ho v p ca ng Phong Nha — K Bàng. 2. Bn hãy tìm và download mt on video v phong cnh mùa xuân trên nhng cánh ng hoa Hà Ni. Hoạt động 2. Tìm hiểu một vài phần mềm xử lí thông tin Vì vic x lí thông tin dng vn bn, chng hn nh vic nh dng kí t, nh dng on vn bn và nh dng trang GV ã thc hin thng xuyên trong quá trình son giáo án trên máy tính (chng hn son giáo án vi h son tho Winword chng hn), trong ni dung này, chúng tôi ch trình bày vic x lí hai dng thông tin thng c GV a vào bài ging là hình nh, video, âm thanh vi nhng công c n gin, ph cp. Vic x lí hình nh, âm thanh, video vi nhng phn mm chuyên nghip, hc viên có th t tìm hiu sau khi ã làm ch nhng phn mm n gin. NHIỆM VỤ Bn hãy c k thông tin c bn cho Hot ng 2 : 1. Nm c các chc nng c bn ca mt vài phn mm x lí nh, âm thanh, video. 2. Thc hin c nhng thao tác x lí nh, âm thanh, video bng các phn mm thông dng. THÔNG TIN CƠ BẢN 1. Xử lí ảnh bằng chương trình Paint của Windows PaintBrush là mt chng trình c tích hp trong h iu hành Windows vi chc nng chính là biên tp nh tnh. Phn mm này rt thích hp x lí các hình nh vi thao tác n gin trc quan. Gi chng trình: Start/Programs/Accessories/Paint. Trc tiên m hình nh cn sa cha bi lnh File/Open, sau ó chn tên file nh. Giao din làm vic s có dng nh sau (Hình 28): 34 | MODULE THCS 17
27. Hình 28. Giao din làm vic ca Paint trên mt file x lí nh, trc tiên bn cn bit mt s chc nng biên tp nh ca Paint c th hin trên thanh công c (Hình 29). Select Free form Select Eraser/ Color Eraser Fill With Color Pick Color Magnifier Pencil Brush AirBrush Text Curve Line Polygon Rectangle Rounded Rectangle Ellipse Hình 29 TÌM KIẾM, KHAI THÁC, XỬ LÍ THÔNG TIN PHỤC VỤ BÀI GIẢNG | 35
28. Bng các chc nng ca các công c Tên công c Chc nng Free form Select Chn vùng t do Select Chn vùng hình ch nht Eraser/Color Eraser Ty, có các kích c ty khác nhau Fill With Color in mt vùng kín theo màu mt tin Pick Color Tách màu im v Magnifier Phóng to/Thu nh hình v Pencil Bút chì, có các c nét khác nhau Brush Bút v, có các kích c khác nhau AirBrush Bình xt sn, sn màu (màu mt tin) theo ý mun Text Gõ vn bn, có th chn font, c ch, màu Line V ng thng, có các c ng khác nhau Curve V ng cong tùy ý Rectangle V hình ch nht, có th rng hoc c Polygon V hình a giác, có th rng hoc c Ellipse V hình elip, có th rng hoc c Rounded Rectangle V hình ch nht tròn góc, có th rng hoc c • Mt s thao tác c bn: — ct dán mt vùng trong bc nh, chn Free form Select hoc Select , sau khi ánh du vùng chn c bao bi ng nét t thì thc hin các thao tác sao chép ( copy) , ct ( cut ), dán ( paste ) hay xoá ( delete ). Sau khi ã chn mt công c v và màu v, cn c công dng ca các công c v v hình cn thit. Vi mi hình có th chn li màu khác nhau. Lu ý: Khi chn mt công c, nu có nhiu dng ca công c ó thì dng tng ng s t ng xut hin ngay bên di hp công c la chn. 36 | MODULE THCS 17
29. • Các lnh thuc menu Images: — Flip and Rotate: Xoay o ngc theo chiu ngang, chiu ng và quay hình theo các góc quay vùng chn. — Stretch/Skew: Kéo dãn hay kéo xiên vùng v ã chn. — Invert Color: o màu vùng chn. — Attribute: Các thuc tính chung ca vùng v. — Clear Image: Xoá vùng v. • Lu tr nh sau khi x lí lu tr nh sau khi x lí, ta chn File/Save . Khi ca s Save as xut hin, ta la chn th mc lu tr nh ( Mc Save in ), tên tp ( File name ), nh dng nh ( Save as Type ) ri nhp nút Save lu tr nh (Hình 30). Để sử sử dụng ảnh đưa vào bài giảng, ta chỉ việc sử dụng lệnh Insert/ Hình 30. nh (Picture) và la chn tên tp nh (From File) • Chp hình nh trên máy tính Trong nhiu trng hp mun có nh ca mt cnh trong mt thí nghim o hay mt video script ta có th thao tác nh sau: Bc 1: Kích hot chng trình (thí nghim, video ). Bn s thy hình nh ca chúng trên màn hình. TÌM KIẾM, KHAI THÁC, XỬ LÍ THÔNG TIN PHỤC VỤ BÀI GIẢNG | 37
30. Bc 2: Bm phím Print Screen (Sys Rq) trên bàn phím. Khi ó toàn b hình nh ca màn hình s c lu trong b nh tm (clipboard). Bc 3: Gi chng trình Paint ra làm vic. Bc 4: Chn lnh Edit/Paste . Khi hình nh màn hình s c a t b nh ra màn hình làm vic ca Paint. Bc 5: S dng các công c ca Paint la chn, nh dng, xoay ri lu tr vào máy tính s dng sau này. 2. Một số phần mềm xử lí ảnh miễn phí trên Internet Hin nay có nhiu phn mm min phí trên Internet nhng hiu qu ca nó hoàn toàn áp ng c vic x lí nh phc v vic thit k các bài ging. 2.1. Phần mềm Adobe Photoshop CS5 Extended Trong lnh vc ho x lí nh, Photoshop luôn dn u v s lng tính nng chuyên nghip và s t trc ti nay. Phiên bn CS5 là mt bc t phá v ci tin giao din và tính nng thân thin hn vi các i tng ngi s dng không chuyên hoc mi bc chân vào lnh vc ho x lí nh (Hình 31). Hình 31 38 | MODULE THCS 17
31. Ta có th xoá b các chi tit d dàng vi tính nng mi Content—Aware Fill, hiu chnh t th ca nhân vt trong nh n gin vi Puppet Warp, kt ni trc tuyn vi cng ng s dng Photoshop thông qua CS Live, x lí mt bc nh k thut s thành mt bc tranh ngh thut nhanh chóng vi Mixer Brush và hàng lot các công c thit k 3D chuyên nghip, 2.2. Phần mềm Gimp 2.6.11 GIMP (GNU Image Manipulation Program) là phn mm c cng ng ngi s dng và nhiu tp chí danh ting trên th gii ánh giá là phn mm chnh sa nh min phí tt nht. Gimp cung cp các tính nng và tác v phù hp vi tt c các i tng t nghip d n chuyên nghip, chnh sa hoc chuyn i mt lúc hàng lot nh, tng thích mnh m vi các plug—in ca các phn mm ho khác, to nh ng và nhiu hiu ng ch bng vài thao tác n gin là nhng im mnh ca Gimp (Hình 32). Hình 32 TÌM KIẾM, KHAI THÁC, XỬ LÍ THÔNG TIN PHỤC VỤ BÀI GIẢNG | 39
32. 2.3. Phần mềm Paint.NET 3.5.8 c coi là s kt hp gia Microsoft Paint và Adobe Photoshop, Paint.NET mang n mt giao din s dng trc quan cho nhng ngi s dng nghip d vi 4 nhóm công c nm 4 góc ca chng trình. S dng giao din Aero ca h iu hành Windows 7 nên Paint.Net phiên bn 3.5.8 trông rt p và sáng sa, tính nng x lí nh da trên các layer, h thng History thông minh cho phép quay li các thao tác trc ó, m tp tin nh dng psd và nhiu tính nng khác thú v mà các bn nên th nghim (Hình 33). Hình 33 40 | MODULE THCS 17
33. 2.4. Phần mềm Photoscape 3.5 Hình 34 c ví là có th bin mt ngi chnh sa nh nghip d tr nên chuyên nghip, Photoscape là phn mm chnh sa nh min phí c s dng ph bin nht hin nay. Cách bài trí tính nng khá thm m, kh nng chnh sa nh cng nh i tên tp tin hàng lot thông minh, to nh ghép dng frame hoc dng thng, to trang in vi nhiu tùy chn, chp nh màn hình, chia ct mt nh ra nhiu phn nhanh chóng là các th mnh ca Photoscape (Hình 34). 2.5. Phần mềm Picasa 3.8 Picasa là mt phn mm qun lí, chnh sa và chia s nh trc tuyn min phí c phát trin bi Google. Tích hp các tính nng chính ngay trong thc n chut phi cùng giao din rt trang nhã và hài hoà, Picasa c ánh giá là có giao din thân thin nht trong các phn mm chnh sa nh hàng u. Có th d dàng in nh, to CD nh hoc chia s nh mng (Hình 35). TÌM KIẾM, KHAI THÁC, XỬ LÍ THÔNG TIN PHỤC VỤ BÀI GIẢNG | 41
34. Hình 35 [Ngun tham kho: www.thongtincongnghe.com; www.xahoithongtin.com.vn]. 2.6. Xử lí video script với chương trình MovieMaker • Tng quan v chng trình MovieMaker Windows Movie Maker (WMM) là mt tin ích sn có nm trong h iu hành Windows (Hình 36), cung cp khá y công c ct, ghép, chnh sa các file video. Sau khi chnh sa có th ghi li vào các thit b lu tr vi nhiu tùy chn vi cht lng cao nht có th. Tùy tng loi mà dung lng file lu tr có th ln (cho cht lng cao) hoc nh (cho vic ti xung nhanh chóng t Internet). WMM d s dng và có sn; nu bit khai thác bn cng có th s dng nó nh mt chng trình biên tp video chuyên nghip không kém gì các trình biên son video cng knh nh Video Studio, Advanced Video Manager WMM có giao din n gin, d hiu vi 4 khu vc chính: — Video task: ni t các nút iu khin. — Collection: ni t các video, audio, picture. 42 | MODULE THCS 17
35. — Màn hình: khu vc màn hình hin th hình nh, xem trc video ang làm. — Khu vc chnh sa và biên tp video. 36. Giao din làm vic ca Movie Maker Hình Ngoài ra còn các nút lnh: — Show StoryBoard: chnh thi gian hoc s clip khi biên tp. — Show Timeline: hình nh hin lên dng thumbnail. — Set volume level: chnh audio trong video. Mun âm thanh trong video gc bin mt thì kéo thanh audio sát khe Audio/Music. — Narrate timeline: to video t webcam hoc microphone. — Zoom in, zoom out: kéo dài, rút ngn thi gian. • Mt s i tng chính ca WMM — Collection dùng cha các on âm thanh (audio clip), on phim (video clip) hoc nhng hình nh (picture) mà ta dùng tính nng Import nhp vào hoc ly vào (capture) t các thit b nh máy nh, camera s Collection rt thun tin cho vic theo dõi các video clip nh; mi clip nh trong collection có th chia thành các phn nh hn. TÌM KIẾM, KHAI THÁC, XỬ LÍ THÔNG TIN PHỤC VỤ BÀI GIẢNG | 43
36. — Project bao gm y thông tin v mt phiên làm vic vi WMM, thông tin v các file audio, video, các hình nh mà ta va ly vào. Có th ghi li phiên làm vic vào file i vi WMM thì phn m rng ca file s là .msw. — Movie là kt qu ca cui cùng ca phiên làm vic. Movie hay nói cách khác là file video kt qu. Movie có th lu ra cng máy tính hay các thit b lu tr khác. — Storyboard/Timeline là ni quan trng nht cha kt qu công vic là ni lu li kch bn dành cho movie ca bn. Khi xut ra file movie, WMM s da vào Storyboard/Timeline xây dng. Các dng file hình nh, audio và video mà WMM nhn dng c: — Audio: .aif, .aifc, .aiff .asf, .au, .mp2, .mp3, .mpa, .snd, .wav, .wma. — Video: .asf, .avi, .m1v, .mp2, .mp2v, .mpe, .mpeg, .mpg, .mpv2, .wm, .wmv. — Hình nh: .bmp, .dib, .emf, .gif, .jfif, .jpe, .jpeg, .jpg, .png, .tif, .tiff, .wmf. • Mt s thao tác c bn vi WMM ° M mt video t các file video ra làm vic — T menu File chn Import into Collection hoc bm phím tt Ctrl + I. Hp thoi chn file xut hin, chn file audio, video hoc file hình nh cn x lí. Cng có th cùng mt lúc ly nhiu file vào bng cách gi Ctrl hoc Shift khi click chut vào tên file. Trong hp thoi chn file, hãy chú ý n tu chn “Create clips for video files”, nu ánh du vào ô ó thì video clip s t ng b chia thành các mnh nh; mi mnh là mt video clip. — Sau khi c chn, video c a vào Collection chnh sa. ° Xem project và các clip — Trong mt phiên làm vic vi WMM, có th xem các clip bng cách nhp chut vào các clip trong Collection và bm phím cách (Space bar) hoc chn lnh Play/Play Clip. — Cng có th xem nhiu clip liên tip bng cách kéo nhiu clip vào phn Storyboard và chn lnh Play/Play Storyboard hoc bm t hp phím Ctrl + W. 44 | MODULE THCS 17
37. ° Xem thuc tính ca các clip — Chn 1 clip cn xem ti Collection. — Nhp chut phi và chn Properties hoc lnh Clip/Properties. ° Chnh sa các thuc tính ca project Chn lnh File/Properties , mt hp thoi xut hin, in các thông tin vào hp thoi nh title (tiêu ), author (tác gi), copyright (bn quyn), rating (bình chn), description (mô t) v project. ° Thay i cách th hin project Trong phiên làm vic có th thay i gia hai ch nhìn (Timelime và Storyboard). Storyboard cho phép xem c danh sách các clip ã kéo xung, Timeline li cho hình dung c v khong thi gian, dài ca clip s c phát. — thay i ch nhìn v Storyboard, chn lnh View/Storyboard khi ang ch Timeline. chn ch nhìn Timeline, chn lnh View/Timeline khi ang ch Storyboard. Cng có th dùng phím tt Ctrl +T chuyn luân phiên hai ch nhìn này. ° Thêm mt clip vào Storyboard/Timeline: — Ti Collection, nhp chut vào các clip mun thêm, nhp chut phi và chn Add to Storyboard hoc Add to Timeline tùy theo ch nhìn hin ti là gì. — thêm clip mt cách nhanh chóng, có th dùng ng tác kéo th thông thng các clip vào Storyboard hoc Timeline. ° Xoá clip khi Storyboard/Timeline — xoá clip khi project, nhp chut vào clip trong Storyboard hay Timeline, s dng lnh Edit/Delete . — Có th xoá tt c các clip trong project bng cách thc hin lnh xoá Edit/Clear Storyboard hoc bm t hp phím Ctrl + Del. ° Sao chép clip trong Storyboard/Timeline — Chn clip mun sao chép trong Storyboard/Timeline, chn lnh Edit/Copy sau ó di chuyn chut n v trí ích và chn lnh Edit/Paste. TÌM KIẾM, KHAI THÁC, XỬ LÍ THÔNG TIN PHỤC VỤ BÀI GIẢNG | 45
38. — Cng có th sao chép cùng lúc nhiu clip bng cách gi phím Ctrl hoc phím Shift chn nhiu clip. ° Di chuyn clip trong Storyboard/Timeline Chn clip mun di chuyn s dng lnh Edit/Cut sau ó di chuyn chut n v trí ích và s dng lnh Edit/Paste. ° Lng clip trong Storyboard/Timeline — Trong khi làm video thng thy có nhng cnh lng nhau, cnh trc m dn và cnh sau rõ dn. Hai cnh này an xen vào nhau trông khá p mt. Tính nng lng trong WMM cho phép thc hin iu này. — lng cnh, phi chuyn ch xem sang Timeline, nhp chut vào cnh sau ó s dng lnh Clip/Nudge Left . — b lng cnh, chn clip cn b và s dng lnh Clip/Nudge Right cho ti khi hai cnh tách ri khi nhau. ° Chia ct các audio clip hay video clip — Nhp chut vào clip cn chia trong Collection, ti ca s Windows Media nhp play. Bm pause dng clip và tin hành ct, nhát ct s nm úng im dng này, s dng lnh Clip/Split hoc bm phím tt Ctrl + L. — Sau thao tác này, clip va chn s c chia làm 2 phn và to thành 2 clip nh hn. Có th chia tip các clip nh hn cho ti khi mi clip ch còn 1 frame (1 hình nh). ° Ghép các audio clip hay video clip — Vic ghép các audio clip hay video clip không có nhiu ý ngha, nó ch giúp cho s lng clip trong Collection ít i s d nhìn tng th hn. — ghép các clip dùng chut chn các clip mun ghép, s dng lnh Clip/Combine hoc bm t hp phím Ctrl + M. Sau thao tác này, các clip va c chn s c ghép vào thành 1 clip. ° Các hiu ng cho hình nh — Chn phn Video Effects lit kê nhng hiu ng. — Mun chn hiu ng, nào ch cn nhp chut vào hiu ng ó ri chn Add to Storyboard hoc Add to Timeline. — Có th dùng ng tác kéo th kéo hiu ng vào clip ã chn. 46 | MODULE THCS 17
39. — Sau khi chn xong hiu ng có th bm Ctrl + W hoc s dng lnh Play/Play Timeline ( Play/Play Storyboard ) xem kt qu. ° Các hiu ng chuyn cnh — Chn phn Video Transitions chn các hiu ng chuyn cnh. — Mun chn kiu chuyn cnh nào, ch cn nhp chut phi vào hiu ng ri chn chc nng Add to Storyboard hay Add to Timeline . — Có th dùng chut kéo th các hiu ng này vào các clip trong Storyboard/Timeline to hiu ng cho clip ó. — Sau khi chn xong hiu ng, có th bm Ctrl + W hoc s dng lnh Play/Play Timeline ( Play/Play Storyboard ) xem kt qu. — Khác vi hiu ng hình nh ch cn 1 clip là , to hiu ng chuyn cnh, phi có ti thiu 2 clip thc hin vic chuyn. ° Thêm các dòng ch, tiêu vào trc movie, clip Ti thanh Tasks, chn Make titles or credits, xut hin bng chn: + Title at the beginning: Dùng thêm các tiêu vào trc Movie + Title before the selected clip: Dùng thêm tiêu vào sau các clip ã chn trong Storyboard hay Timeline. + Title on the selected clip: Dùng thêm tiêu vào trong các clip ã chn trong Storyboard/Timeline. + Title after selected clip: Dùng thêm tiêu vào sau các clip ã chn trong Storyboard/Timeline. + Credits at the end: Dùng thêm tiêu , thông tin tác gi vào cui movie. Bn cn nhp thông tin cho các tiêu và chn Done , add title to movie. Sau khi thêm tiêu có th xem li bng cách bm Ctrl+W hoc s dng lnh Play/Play Timeline ( Play/Play Storyboard ) xem kt qu. ° Kt xut ra file video lu video, s dng lnh: File/Save Movie File, xut hin hp thoi. Ti ây có các s la chn sau: — Chn My Computer lu kt qu vào máy tính. — Chn Recordable CD lu kt qu ra CD. TÌM KIẾM, KHAI THÁC, XỬ LÍ THÔNG TIN PHỤC VỤ BÀI GIẢNG | 47
40. — Chn E—Mail lu kt qu vào hòm th. — The Web lu kt qu lên máy ch Web. — DV Camera lu kt qu ra các thit b k thut s. Sau khi chn u ra cho kt qu ca mình, phi chn tip nhng thông s dành cho file movie. Mc dù WMM t mc nh kt qu là Best quality for playback on my computer, vn có th click chut vào Show more choice có thêm tùy chn cho file movie. Có khá nhiu tùy chn nhng ch nhm vào 2 mc ích chính là kích thc hay cht lng; mun cht lng tt bt buc file movie phi có kích thc ln và ngc li mun kích thc nh thì cht lng ca file movie s kém hn. 3. Một số phần mềm xử lí video miễn phí trên Internet Có th nói nhu cu chuyn i và s dng các nh dng file nhc và video cha khi nào nhiu và thông dng nh bây gi, nht là khi giá ca các thit b nghe nhìn di ng ã gim i rt nhiu và in thoi nghe nhc, xem phim cng ph bin không kém. Các sn phm phc v multimedia min phí ca hãng DVD Video Soft s cung cp cho ngi dùng các gii pháp a phng tin min phí. 3.1. Free Video to MP3 Converter vs 3.1.1 Phn mm này cho phép chuyn i các nh dng video gm: *.avi, *mpg, *.mpg, *.mp4, *.m4v, *.mpeg, *.dvr—ms, *.wmv, *.asf, *.mov, *.qt, *.3gp, *.3g2 và *.flv có trên máy tính sang chun nh dng nhc MP3 rt nhanh và cho phép tách ly phn âm thanh ca các video clip. c bit phi k n tính nng ct on nhc bt kì t tp tin video. Các tp tin c nh dng dng tiêu chun mp3 cho phép GV s dng chúng mt cách linh hot mà không cn cài t thêm các phn mm vào máy tính. Thao tác x lí, chuyn i t dng video sang dng MP3: — Bc 1: T giao din chính ca chng trình, bm nút Browse trong khung Input video file và chuyn n th mc lu file video cn trích xut âm thanh, kích chn tên file và bm Open . Mc nh khung Output MP3 file là ni lu file MP3 sau khi trích xut, nó s trùng tên và trùng vi th mc lu file video gc, ch thêm phn NEW sau tên file gc và khác nh dng. Nhng nu mun, bn có th bm nút Browse t tên và chn th mc lu file MP3 ni khác. 48 | MODULE THCS 17
41. — Bc 2: Chuyn qua khung Presets, chng trình ã cung cp mc nh cho ngi dùng chun cht lng âm thanh phù hp có th chi c trên mi thit b nghe nhc; tuy nhiên có th chn các tiêu chun khác nu mun gm: High Quality, Standard Quality và Economy Quality. — Bc 3: Bm nút Convert chng trình chuyn i. Nu ch cn trích xut mt on âm thanh trong file video thì trc khi bm nút Convert, bm nút Trim Video Trong hp thoi Select video you want to leave , kích gi chut trái và kéo thanh trt Play t trái sang phi n u on âm thanh cn ct và bm nút có hình chic kéo bên trái, sau ó kéo thanh trt Play n on kt thúc và bm nút hình chic kéo bên phi. on âm thanh c chn trong file video s c ánh du bng màu sm. Sau khi chn xong, bm nút Apply & Close áp dng. Cui cùng bm nút Convert là xong (Hình 37). Hình 37 TÌM KIẾM, KHAI THÁC, XỬ LÍ THÔNG TIN PHỤC VỤ BÀI GIẢNG | 49
42. 3.2. Phần mềm Free Video to Flash Converter 4.1.1.3 Phn mm Free Video to Flash Converter chuyên dùng chuyn i các file video có các nh dng gm: *.avi, *.mpeg, *.mpg, *.mp4, *.m4v, *.wmv, *.asf, *.mov, *.qt, *.3gp, *.3g2, *.dvr—ms và *.flv sang chun video dng Flash (*.flv và *.swf). Thao tác x lí video nh sau: Bc 1: T giao din chính, bm nút Browse trong khung Select video file chn các file video cn chuyn i sang nh dng Flash, có th kt hp kích chut trái và phím Ctrl chn nhiu file video khác nhau v nh dng chuyn i u c. Mun b file nào khi danh sách chuyn i thì kích chn tên file ó trong danh sách và bm nút có hình ch X xoá i. Khung Output folder là th mc mc nh lu file Flash sau khi chuyn i xong có th bm nút Browse chn th mc khác lu file (Hình 38). Hình 38 Bc 2: Chuyn qua khung Format chn nh dng xut ra là .SWF hoc .FLV tùy vào mc ích s dng. Chn tip các tham s nén cho file xut ra khung Presets (nhng tt nht bn nên mc nh nu không nm rõ). Sau ó bm nút Convert chng trình chuyn i. 50 | MODULE THCS 17
43. 3.3. Phần mềm Free 3GP Video Converter 3.1.1.3 Phn mm Free 3GP Video Converter giúp chuyn i các file video có nh dng 3GP c quay bi các máy in thoi di ng có chc nng chp hình sang chun các nh dng video ph bin xem trên máy tính nh AVI hoc MP4 hoc chuyn i ngc li t các nh dng video thông dng sang 3GP xem trên in thoi i ng. c bit phi k n tính nng trích xut âm thanh t các file video 3GP. Cách s dng hoàn toàn tng t nh Free Video to Flash Converter trên (Hình 40). Hình 40 3.4. Free Video to JPG Converter 1.4.1.3 Phn mm Free Video to JPG Converter s giúp bn có c nhng bc hình p nht t các b phim t liu. Chng trình cung cp nhiu cách có c nhng tp tin nh dng .JPG cht lng cao. Chng trình có tc làm vic nhanh và có th làm vic vi các file vdieo dng: avi/mpg/mpeg/mpe/mp4/m4v, wmv/asf, mov/qt, 3gp2/3gpp/3gp/3g2, dvr—ms và flv. chn file video cn chp hình, bn bm nút Browse (nút ba chm) trong khung Input file t giao din chính chn file video cn chp hình, chn th mc lu các file hình nh sau khi chp xong trong khung Output folder. Tip theo chn kiu chp hình trong khung Save bao gm: TÌM KIẾM, KHAI THÁC, XỬ LÍ THÔNG TIN PHỤC VỤ BÀI GIẢNG | 51
44. — Chp t ng sau khong khung hình ( Every frame s) tc là c sau mt s khung hình ã chn thì chng trình s t ng chp li mt hình t file video ang phát. — Chp t ng sau khong giây ( Every seconds ). Tc sau khong thi gian n nh (giây) chng trình s t ng chp hình và lu li. — Every Frame tc là chp tt c các khung hình. Sau ó bm nút Save chng trình làm vic t ng. Trong trng hp bn mun có nhng khung hình t mt on video nào ó trong file video ó, kích gi chut trái và kéo thanh trt Play t trái sang phi ri bm nút Trim Left ánh du u on video, kéo tip v bên phi và bm nút Trim Right chn on cui ca file video cn chp hình. Chn xong bm nút Save chng trình x lí t ng. Ngoài ra, thanh công c phía di khung Preview còn cung cp các nút chc nng chn khung hình cho chính xác nh: Begin — tr v u file video, Play — phát, Stop — dng, Previous frame — lùi v khung hình trc, Next frame — ti khung hình sau, End — ti cui phim, Go to Start Selection — n u vùng chn, Go to End Selection — xung cui vùng chn, Clear selection — xoá vùng chn và See shortcuts xem phím tt. Khi mun bt ngay hình file video ang trình chiu thì bm nút Make Snapshot lu li (Hình 41). Hình 41 52 | MODULE THCS 17
45. 3.5. Free YouTube Download 2.2.1.3 Hình 42 [Ngun tham kho: www.thongtincongnghe.com; www.xahoithongtin.com.vn]. Free YouTube Download là cách thc n gin và d dàng nht giúp ti c nhng video clip mi nht, nhng bài hát mi nht t website chia s video trc tuyn ni ting YouTube và Google Video. Chng trình s giúp bn va ti va chuyn i các file video ó v các nh dng video thông dng nh: AVI, MP4, 3GP và FLV có th xem trên máy tính hoc in thoi di ng. Thao tác rt n gin: ch cn bm nút Add URLS và copy a ch trên thanh Address ca trình duyt ang chiu file video mà bn mun ti v ri Paste vào khung Add URL và bm nút OK. Thao tác nhiu ln nh vy nu mun chn nhiu file cn ti v cùng lúc. Mun b bt bt kì a ch nào trong danh sách, kích chn a ch ó và bm nút hình ch X xoá. Tip theo, cn chn nh dng video mun chuyn i sang trong khung Format, chn tip th mc lu các file video sau khi ti v và chuyn i xong bên khung Output folder. Cui cùng bm nút Download và ch cho chng trình va ti va thc hin vic chuyn i là kt thúc. TÌM KIẾM, KHAI THÁC, XỬ LÍ THÔNG TIN PHỤC VỤ BÀI GIẢNG | 53
46. ĐÁNH GIÁ HOẠT ĐỘNG 3.2 1. Thy/cô hãy tìm kim và ly v t Internet hình nh v bãi bin Nha Trang th mng, sau ó hãy biên tp theo ý mun. 2. Thy/cô hãy download mt video thí nghim hoá hc t trên Internet v máy tính sau ó s dng mt trong các phn mm trên biên tp li theo ý mun. 3. Hãy vào trang web Google.com.vn và nhp ni dung v nhng khó khn, thc mc khi s dng các phn mm x lí thông tin trên tìm c các thông tin tr giúp (Hình 43). Hình 43 ĐÁNH GIÁ CHUNG Trên c s nhng kin thc mà tài liu cung cp và kin thc, nng lc sn có ca bn thân, thy/cô hãy ln lt hoàn thành các nhim v sau: I. Nhim v 1: Xây dng ngân hàng các thông tin liên quan n ni dung môn hc ca thy/cô, c th: 54 | MODULE THCS 17
47. ° Tìm trên các a CD—ROM và trên mng Internet các thông tin liên quan n ni dung môn hc ca thy/cô. ° S dng mt phn mm công c nào ó x lí, biên tp, chuyn các thông tin ban u v dng phù hp vi mc ích, hình thc khai khác ca thy/cô. ° To mt th mc riêng (trong ó có th chia thành các th mc con theo tng chuyên ) và lu tr các tp tin có th s dng c nhiu ln và chia s cho các ng nghip có nhu cu. II. Nhim v 2: Xây dng mt tit dy c th vi s h tr ca CNTT, c th thy/cô hãy ln lt trin khai các ni dung sau: 1. Hãy chn mt bài dy c th trong môn hc ca thy/cô. Chú ý chn nhng bài hc phù hp vi vic s dng các thông tin dng tranh nh, video, mô hình o 2. Cn c vào mc ích, yêu cu, ni dung ca tit hc, thy/cô hãy xác nh và la chn mt s hot ng c th trong tit dy s c trin khai vi s h tr ca CNTT. 3. Hãy tìm kim nhng thông tin liên quan n ni dung bài ging và các hot ng mà thy/cô d kin trên mng Internet (hoc có th ly ra t ngân hàng các thông tin mà thy/cô ã có sau khi hoàn thành nhim v th nht). 4. S dng các phn mm công c x lí, biên tp các thông tin ó theo ý s phm ca thy/cô sau ó tích hp các thông tin ó vào phng án lên lp ca thy/cô có c mt bài ging hoàn chnh. 5. (Nu c) Hãy t chc lên lp và ánh giá hiu qu gi dy, x lí các thông tin phn hi tip tc hoàn thin bài ging (trong ó có vic hoàn thin vic x lí, khai thác thông tin ). D. KẾT LUẬN Module THCS 17 ã giúp các thy/cô: — Nm c mt cách h thng khái nim thông tin, các dng thông tin trong cuc sng và vai trò quan trng ca thông tin trong vic i mi PPDH, nâng cao cht lng ào to. — Bit c các k thut tìm kim thông tin trên mng Internet nhm nhanh chóng tìm c các ngun thông tin quý giá làm phong phú cho bài ging ca thy/cô. TÌM KIẾM, KHAI THÁC, XỬ LÍ THÔNG TIN PHỤC VỤ BÀI GIẢNG | 55
48. — Tr li c câu hi: Ti sao phi x lí thông tin trc khi a vào bài ging và làm ch c mt s phn mm x lí thông tin dng nh, video thông thng và thành tho vic x lí các thông tin ly c t Internet? — Cui cùng, module ã trang b cho các thy/cô mt h thng các khái nim c bn và nâng cao nng lc tìm kim, x lí, khai thác thông tin phc v bài ging ca thy/cô. Chúng tôi tin tng chc chn các thy/cô s làm ch c kin thc, thành thc các k nng mà module mang n cho thy/cô có nhng bài son, gi ging áp ng c nhu cu i mi PPDH nâng cao cht lng ào to trong nhà trng ph thông hin nay. E. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Trnh Thanh Hi, Vn hình thành k nng s dng máy vi tính và phn mm dy hc cho sinh viên HSP, Tp chí Nghiên cu giáo dc, s chuyên quý I, 2000. 2. Trnh Thanh Hi, ng dng công ngh thông tin và truyn thông trong dy hc môn toán, NXB Hà Ni, 2005. 3. Trnh Thanh Hi, S dng phn mm h tr dy hc toán, NXB i hc Quc gia Hà Ni, 2010. 4. Nguyn Bá Kim, Hi tho quc t v s dng k thut thông tin trong giáo dc, Tp chí Thông tin Khoa hc Giáo dc, s 9/1987, 1987. 5. Nguyn Bá Kim — ào Thái Lai, Môi trng tin hc và giáo dc toán hc, Báo cáo khoa hc ti Hi ngh Quc gia k nim 20 CNGD, tháng 4/1998. 6. ào Thái Lai, Mt s trin vng t ra vi nhà trng hin i trong bi cnh cuc cách mng công ngh thông tin, Tp chí Phát trin giáo dc s 2, 1998. 7. ào Thái Lai, ng dng CNTT và nhng vn cn xem xét i mi trong h thng PPDH môn toán, Tp chí Giáo dc, s 9, 2002. 8. Ngô Anh Tun, Các kiu thit k dy hc trong môi trng tng tác a phng tin, Tp chí Giáo dc, s 10, 2004. 9. Haji Razali bin Ahmad (2004). Constructive Teaching and Learning by Information Technology, Malaysia. 10. Priscilla Norton, Debra Sprague (2001), Technology for Teaching, Allyn and Bacon, Pearson Education Company, Needham Geights, MA. 56 | MODULE THCS 17