Gợi ý một số cách tạo hứng thú cho lời vào bài trong dạy học phân môn tập đọc ở Tiểu học

Nội dung text: Gợi ý một số cách tạo hứng thú cho lời vào bài trong dạy học phân môn tập đọc ở Tiểu học

1. Created by Simpo PDF Creator Pro (unregistered version) Tư liệu tham khảo Số 25 năm 2011 ___ GỢI Ý MỘT SỐ CÁCH TẠO HỨNG THÚ CHO LỜI VÀO BÀI TRONG DẠY HỌC PHÂN MÔN TẬP ĐỌC Ở TIỂU HỌC HOÀNG THỤY BÍCH THỦY*, BÙI THỊ KIM TRÚC TÓM TẮT Hứng thú có vai trò quan trọng trong học tập. Lời giới thiệu vào bài Tập đọc hứng thú kích thích nhu cầu học, giúp học sinh học tập tích cực, chủ động khám phá kiến thức mới. Một số cách giới thiệu bài hứng thú như là đặt vấn đề, tạo tình huống giao tiếp, kích thích thị giác, kích thích thính giác Để dạy học có hiệu quả trong phân môn Tập đọc, giáo viên cần chú ý sáng tạo ra nhiều cách vào bài mới, tạo thú vị cho bài học đồng thời tạo hứng thú và duy trì hứng thú học tập lâu dài cho học sinh. ABSTRACT Some measures to withdraw pupils’ interest in introduction to Reading at primary schools Interest has an important role in learning. Introduction to Reading stimulates learning pupils’ needs; helps them learn, and explore new knowledge actively. Some interesting ways of introduction are setting pupils problems, creating communicative situations, stimulating audio-visual perceptions To teach effectively Reading, teachers should pay attention to creating new ways of introduction, make Reading more interesting, as well as inspire pupils with learning and maintain their interests for long. 1. Vai trò của việc tạo hứng thú bài hấp dẫn khơi dậy sự tò mò, kích thích trong học tập sự ham muốn học tập tạo cho học sinh Hứng thú có vai trò rất quan trọng hứng khởi, hăng say khám phá bài học trong học tập và công việc, không có việc mới. gì người ta không làm được dưới ảnh 2. Một số cách tạo hứng thú cho lời hưởng của hứng thú. M.Gorki từng nói: vào bài trong dạy học phân môn Tập “Thiên tài nảy nở từ tình yêu đối với đọc ở tiểu học công việc”. Trong dạy học, nhà giáo dục Hứng thú là thái độ đặc thù của cá Willama Ward cho rằng: “Chỉ nói thôi là nhân với đối tượng, vừa có ý nghĩa với thầy giáo xoàng. Giảng giải là thầy giáo cuộc sống vừa có khả năng đem lại khoái tốt. Minh hoạ và biểu diễn là thầy giáo cảm cho cá nhân trong quá trình hoạt giỏi. Gây hứng thú học tập là thầy giáo vĩ động. Cách vào bài tạo hứng thú trong đại”. Do vậy, trong dạy học Tập đọc ở bài Tập đọc là cách tác động vào học sinh tiểu học, việc tạo hứng thú cho lời giới thông qua những yếu tố “kích thích” nhu thiệu bài rất quan trọng. Lời giới thiệu bài cầu học tập từ bài Tập đọc để giúp các em có thái độ học tập tích cực trong suốt * ThS, Khoa Giáo dục Tiểu học Trường Đại học bài học. Sài Gòn ThS, Khoa Giáo dục Tiểu học Trường Đại học Hứng thú có ba yếu tố đặc trưng: Sài Gòn nhận thức, xúc cảm và hành vi. Để hình 134
2. Created by Simpo PDF Creator Pro (unregistered version) Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TP HCM Hoàng Thụy Bích Thủy và tgk ___ thành và phát triển hứng thú phải tác đọc; từ đó, nảy sinh ở học sinh điều chưa động toàn diện đế n ba yếu tố nêu trên. biết cần khám phá, tìm tòi qua bài Tập Theo A.G. Cô-va-li-ốp, hứng thú có thể đọc ấy, thôi thúc học sinh động não, phán được hình thành một cách tự phát vì đoán và có nhu cầu học tập để giải quyết không có ý thức, do sự hấp dẫn về tình điều mình đoán là đúng hay sai đồng thời cảm, sau đó mới dẫn đến nhận thức ý phát hiện điều thú vị của bài học. Lời vào nghĩa của đố i tượng đó; quá trình hình bài theo cách này đòi hỏi giáo viên phải thành hứng thú có thể theo hướng ngược khéo léo nhặt ra được trong bài Tập đọc lại từ chỗ có ý thức về ý nghĩa của đối những chi tiết đắt giá, nổi bật, gần gũi với tượng dẫn đến chỗ bị đối tượng hấp dẫn”. học sinh để các em có thể so sánh đối Ngoài ra, đặc đ iểm của đối tượng, đặc chiếu với kinh nghiệm hiện có của mình. điểm của chủ thể, tác động của môi - Kích thích thị giác trường cũng ảnh hưởng đến quá trình Giáo viên sử dụng các phương tiện hình thành hứng thú. trực quan như: tranh ảnh, phim tài liệu, Sau khi tiến hành phân tích đặc vật thật, để học sinh phát hiện điều mới điểm tâm lý học sinh tiểu học, đặc điểm lạ (điều chưa biết) liên quan đến nội dung phân môn Tập đọ c, môi trường học bài học mới. tập , chúng tôi đề nghị một số cách tạo - Kích thích thính giác hứng thú cho lời vào bài trong dạy học Ngoài những phương tiện trực quan phân môn Tập đọc ở tiểu học như sau: kích thích thị giác, giáo viên cũng có thể - Đặt vấn đề sử dụng phương tiện dạy học kích thích “Vấn đề” ở đây là được hiểu là điều thính giác như nhạc cảm, bài hát, âm cần xem xét, giải quyết (theo Từ điển thanh, tiếng Việt, Hoàng Phê chủ biên) và “tình - Đặt học sinh vào tình huống giao huống có vấn đề” được thiết lập khi nó tiếp tồn tại một “vấn đề” gợi nhu cầu nhận Đối với một số bài đọc có nội dung thức, khơi gợi niềm tin bản thân. Để “đặt liên quan đến cách ứng xử với mọi người vấn đề” trong lời giới thiệu bài Tập đọc, xung quanh, giáo viên có thể chuyển nội giáo viên cần chọn lựa “điểm nổi bật, dung đó thành một tình huống giao tiếp mấu chốt” trong nội dung bài dạy để tạo của chính các em. “tình huống có vấn đề” nhằm giúp học - Kể chuyện ngắn sinh nảy sinh “nghi vấn khởi đầu”, kích Kể chuyện ngắn là cách giáo viên thích nhu cầu mong muốn hiểu biết, tìm dẫn dắt từ một câu chuyện có liên quan tòi nội dung bài Tập đọc. đến bài đọc để làm nổi bật ý trọng tâm - So sánh, đối chiếu của bài học mới. Lời giới thiệu bài bằng việc so sánh - Sử dụng ảo thuật, câu đố đối chiếu giúp học sinh so sánh những Giáo viên sử dụng một trong các mảng kiến thức học sinh đã biết với kiến cách giới thiệu nêu trên theo các bước: thức còn ẩn trong chủ đề của bài Tập 135
3. Created by Simpo PDF Creator Pro (unregistered version) Tư liệu tham khảo Số 25 năm 2011 ___ - Bước 1: Lựa chọn cách giới thiệu nặng, đẻ đau. Chắc chắn người mẹ nào bài phù hợp cũng sẽ dành cho đứa con thương yêu của - Bước 2: Chuẩn bị tình huống, mình một tình cảm thiêng liêng, cao quý phương tiện hỗ trợ cách giới thiệu bài nhất. Vậy tình mẫu tử trong thế giới loài - Bước 3: Soạn và hoàn chỉnh lời giới vật thể hiện như thế nào? Chúng ta cùng thiệu bài tìm hiểu câu chuyện “Người đi săn và - Bước 4: Thực hiện giới thiệu bài con vượn”. 3. Một số ví dụ 3.2. So sánh, đối chiếu 3.1. Đặt vấn đề Ví dụ Ví dụ 1. Tuần 22: TV4, tập 2, trang 38 Tuần 27: TV4, tập 2, trang 90 Bài Chợ Tết (theo Đoàn Văn Cừ) Bài Con sẻ (theo Tuốc - ghê - nhép) “Vào những ngày giáp Tết, cảnh “Đây là một con chim sẻ rất nhỏ bé. chợ Tết ở nơi em sống diễn ra như thế Thế nhưng nhà văn Tuốc - ghê - nhép đã nào? Có điều gì làm em nhớ nhất? Tác kính cẩn nghiêng mình thán phục trước giả Đoàn Văn Cừ đã vẽ một bức tranh nó, vì sao vậy? Chúng ta hãy cùng nhau chợ Tết ở quê ông thật đẹp và nhiều điều đọc bài “Con sẻ” để trả lời câu hỏi này lạ, bất ngờ. Các em khám phá xem đó là nhé.” những điều gì qua bài thơ này nhé!” Ví dụ 2. 3.3. Kích thích thị giác Tuần 32: TV3, tập 2, trang 113 Ví dụ Bài Người đi săn và con vượn Tuần 30: TV5, tập 2, trang 122 (Theo Lép Tôn-xtôi) Bài Tà áo dài Việt Nam (Theo Trần “Trong cuộc sống, tình mẫu tử rất Ngọc Thêm) đáng quý. Để sinh ra con, người mẹ đã Cho học sinh xem đoạn phim tài chịu đựng một khoảng thời gian mang liệu về áo dài Việt Nam qua các thời kì. 136
4. Created by Simpo PDF Creator Pro (unregistered version) Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TP HCM Hoàng Thụy Bích Thủy và tgk ___ Các em có nhận xét gì về áo dài xưa và nay? GV giới thiệu áo dài là hình ảnh biểu trưng cho phụ nữ Việt Nam từ bao đời nay. Là công dân Việt Nam, chúng ta cần biết điều gì về chiếc áo truyền thống của mình? Kiến thức ấy được tóm tắt trong bài tập đọc “Tà áo dài Việt Nam”. Tuần 25: TV3, tập 2, trang 60 Bài Hội đua voi ở Tây Nguyên (Theo Lê Tấn) Đưa một số hình ảnh sau: 137
5. Created by Simpo PDF Creator Pro (unregistered version) Tư liệu tham khảo Số 25 năm 2011 ___ Tuần 4: TV5, tập 1, trang 41 Bài Bài ca về Trái Đất (Định Hải) “Các em nhắm mắt lại và cùng trải lòng mình để lắng nghe bài hát sau .(GV mở bài hát Trái đất này là của chúng mình, nhạc Trương Quang Lục)” “Bài hát gợi cho em cảm xúc gì? Gợi cho em nghĩ đến điều gì?” “Bài hát được phổ nhạc từ bài thơ Bài ca về Trái Đất của nhà thơ Định Hải. Các em thử đoán nhà thơ Định Hải muốn “Giáo viên yêu cầu HS nêu những nhắn nhủ điều gì với các em qua bài thơ điều quan sát được trong ảnh và giới này nhé!” thiệu: Những bức ảnh này ghi lại một 3.5. Đặt học sinh vào tình huống giao ngày hội nổi tiếng của Việt Nam nói tiếp chung, của đồng bào Tây Nguyên nói Ví dụ riêng. Chúng ta cùng đ ọc bài “Hội đua Tuần 19: TV2, tập 2, trang 7 voi ở Tây Nguyên” để xem chi tiết của Bài Lá thư nhầm đị a chỉ (Hảo ngày hội ấy thế nào mà lại thu nhất nhiều Minh) người xem đến thế?” “Có một bác đưa thư tìm đến nhà 3.4. Kích thích thính giác em. Bác ấy gặp em và gửi một lá thư. Ví dụ Nhìn sơ qua phần người nhận, em phát Tuần 24: TV3, tập 2, trang 54 hiện ra không ai trong nhà mình có tên đó Bài Tiếng đàn (theo Lưu Quang cả. Lúc đó, em sẽ làm gì? (Học sinh trả Vũ) lời)” Yên lặng và lắng nghe một âm “Thế còn bạn Mai trong bài đọc thanh êm dịu (GV mở giai điệu với đàn “Lá thư nhầm địa chỉ” đã ứng xử thế violon) nào?” “Âm thanh ấy là âm thanh của loại 3.6. Kể chuyện ngắn nhạc cụ nào? Em có thể tưởng tượng Ví dụ được hình ảnh của người chơi đàn hiện Tuần 30: TV2, tập 2, trang 105 lên như thế nào?” Bài Cháu nhớ Bác Hồ (theo Thanh Người chơi đà n là một nghệ sĩ. Hải) Người nghệ sĩ violon tài ba như Tạ Bôn, “Trong một Hội nghị ở Pháp, Bác Bùi Công Duy, Phượng Như cho ta được thết đãi một buổi tiệc khá long những âm thanh trầm bổng kì diệu đến lạ trọng. Trước khi ra về, Người chọn lấy thường. Còn người nghệ sĩ nhỏ tuổi trong một quả táo ngon trên bàn, bỏ vào túi. bài “Tiếng đàn” sau có gì đặc biệt và M ọi người đều kinh ngạc chú ý tới việc những giai điệu của em ngân vang cho ta ấy. Khi Bác bước ra khỏi phòng, rất đông cảm nhận điều gì thú vị? 138
6. Created by Simpo PDF Creator Pro (unregistered version) Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TP HCM Hoàng Thụy Bích Thủy và tgk ___ bà con Việt kiều và cả người Pháp đang Ví dụ đúng đón Bác. Bác chào mọi người và Tuần 5: TV3, tập 1, trang 42 không quên đến một bà mẹ đang bế cháu Bài Mùa thu của em (Quang Huy) nhỏ, giơ tay bế cháu và tặng cháu bé quả Học sinh giải câu đố: táo. Cử chỉ của Bác đã làm những người Mùa gì đón ánh trăng rằm có mặt ở đó từ chỗ tò mò, ngạc nhiên đến Rước đèn phá cỗ chị Hằng cùng vui mừng và cảm phục về tấm lòng của vui? Bác. (Mùa thu) Câu chuyện kể về ai? Tình cảm của “Mùa thu gợi chúng ta nhớ đến ánh Bác đối với thiếu nhi như thế nào? (Học trăng rằm, rước đèn, phá cỗ. Thế nhưng sinh trả lời) với nhà thơ Quang Huy mùa thu lại gợi Và tình cảm của thiếu nhi đối với lên những điều mới mẻ và thú vị khác. Bác như thế nào? Thể hiện ra sao? Các Các em tìm hiểu xem đó là những điều em hãy tự tìm lời giải đáp qua bài thơ gì?” “Cháu nhớ Bác Hồ” của nhà thơ Thanh 4. Kết luận Hải.” Hứng thú không tự nhiên nảy sinh 3.7. Sử dụng ảo thuật, câu đố và khi đã nảy sinh nếu không duy trì, Ví dụ nuôi dưỡng cũng có thể bị mất đi. Trong Tuần 23: TV3, tập 2, trang 40 phân môn Tập đọc, giáo viên cần giúp Bài Nhà ảo thuật (theo Blai - tơn. các em duy trì và nuôi dưỡng hứng thú Lương Hùng dịch) học tập qua việc cho các em thấy được vẻ Diễn một trò ảo thuật nhỏ như ảo đẹp, sự thú vị và khả năng kì diệu của thuật dây biến ra chiếc khăn, cắt dây chính đối tượng học tập – tiếng Việt. không đứt Điều này đòi hỏi người dạy luôn sáng “Ảo thuật là một môn nghệ thuật tạo, tìm ra những cách vào bài mới, hay thú vị thu hút mọi người. Đặc biệt là và tạo hứng thú cho học sinh. Việc tạo những khán giả nhỏ tuổi như chị em Xô- hứng thú chẳng những không được đi xa phi trong bài Nhà ảo thuật. Nhưng vì sao nội dung trọng tâm của bài Tập đọc mà hai chị em có thể được xem một màn còn phải có tác dụng hỗ trợ, làm nổi bật trình diễn rất độc đáo của nhà ảo thuật nội dung ấy. Trung Quốc nổi tiếng ngay tại nhà mình? Lớp mình cùng tìm hiểu xem.” TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Nguyễn Thị Bích Hạnh, Trần Thị Thu Mai (2009), Tâm lý học tiểu học và tâm lý học sư phạm tiểu học, Nxb Giáo dục. 2. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2010), Sách giáo khoa Tiếng Việt lớp 2, 3, 4, 5, Nxb Giáo dục. 139