›
›

Giáo trình thực hành Hóa vô cơ (Phần 2)

pdf 27 trang ngocly 630
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Giáo trình thực hành Hóa vô cơ (Phần 2)", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • pdfgiao_trinh_thuc_hanh_hoa_vo_co_phan_2.pdf

Nội dung text: Giáo trình thực hành Hóa vô cơ (Phần 2)

  1. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô BAØI 6: CAÙC NGUYEÂN TOÁ KIM LOAÏI PHAÂN NHOÙM I A, II A, III A I. CHUAÅN BÒ LYÙ THUYEÁT. 1. Neâu vò trí cuûa caùc kim loaïi trong baûng heä thoáng tuaàn hoaøn, caáu hình electron, traïng thaùi oxy hoùa, 2. Tính chaát hoùa hoïc cuûa natri, canxi, mangieâ, nhoâm vaø caùc hôïp chaát cuûa chuùng. II. DUÏNG CUÏ VAØ THIEÁT BÒ. - 4 oáng nghieäm trung. - 1 becher 250ml. - 1 pipette thaúng 5ml. - 1 becher 100ml. - 1 quaû boùp cao su. - 1 ñeøn coàn. - 1 keïp oáng nghieäm. - 1 ñuõa thuûy tinh. - 1 giaù ñôõ oáng nghieäm. - 1 bình tia nö ôùc. - 1 oáng nhoû gioït. III. HOÙA CHAÁT. o - H2SO4 ñaäm ñaëc 98,2% (tuû huùt). - C2H5OH 96 . - H2SO4 20%. - Boät Magie. - HNO3 ñaäm ñaëc 65% (tuû huùt). - Kim loaïi Canxi - HNO3 30%. - Boät Nhoâm. - HCl ñaäm ñaëc 36,5% (tuû huùt). - Laù nhoâm. - HCl 1N. - Iod 0,1N. - NH4OH ñaäm ñaëc 25% (tuû huùt). - KMnO4 0,1N. - NaOH 0,4N. - Thuoác thö û phenolphtalein. - HgCl2 0,2N. - Na2O2 raén. - MgCl2 0,5N. - Al2(SO4)3 0,5N. - NH4Cl 0,1N. - CaCl2 baõo hoøa. - BaCl2 0,5N. - Na2SO4 baõo hoøa. IV. THÖÏC HAØNH. Thí nghieäm 1: Tính chaát hoùa hoïc cuûa Canxi Laáy nö ôùc caát khoaûng 1/3 theå tích cuûa oáng nghieäm. Cho moät maãu canxi kim loaïi (baèng haït ñaäu xanh) vaøo oáng nghieäm. Quan saùt hieän tö ôïng. Theâm vaøi gioït dung dòch phenolphtalein vaøo oáng nghieäm laéc ñeàu. Quan saùt hieän tö ôïng ñeán khi phaûn ö ùng keát thuùc. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích caùc hieän tö ôïng xaûy ra. 2. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng. 3. Trình baøy tính chaát hoùa hoïc cuûa canxi. 29
  2. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô Thí nghieäm 2: Tính chaát hoùa hoïc cuûa Natri peroxyt (Na2O2). Laáy hai oáng nghieäm. OÁng 1: Chö ùa 1ml dung dòch KMnO4 0,1N, theâm 1 - 2 gioït H2SO4 20%. OÁng 2: Chö ùa 1 - 2 ml dung dòch Iod 0,1N, theâm 1 - 2 gioït H2SO4 20%. Theâm vaøo moãi oáng moät ít tinh theå Na2O2. Quan saùt sö ï thay ñoåi maøu saéc dung dòch. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích hieän tö ôïng. 2. Vieát caùc phö ông trình phaûn ö ùng. 3. Muïc ñích cuûa thí nghieäm treân. 4. Phaûn ö ùng giö õa Na2O2 vôùi nö ôùc laø phaûn ö ùng gì? Thí nghieäm 3: Muoái Sulfat cuûa Canxi vaø Bari (CaSO4 vaø BaSO4). Theâm vaøo tö øng gioït Na2SO4 baõo hoøa vaøo oáng nghieäm chö ùa saün 1 ml dung dòch CaCl2 baõo hoøa. Quan saùt hieän tö ôïng. Ñeå yeân oáng nghieäm cho keát tuûa laéng xuoáng, gaïn keát tuûa. Cho theâm tö øng gioït dung dòch H2SO4 ñaäm ñaëc. Nhaän xeùt khaû naêng tan cuûa keát tuûa trong nö ôùc vaø trong dung dòch H2SO4 ñaäm ñaëc. Laëp laïi thí nghieäm tö ông tö ï nhö treân, nhö ng vôùi BaCl2 0,5N. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích hieän tö ôïng. 2. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng. 3. Tính chaát hoùa hoïc cuûa muoái canxi, muoái bari. 4. So saùnh khaû naêng taïo tuûa cuûa BaCl2 vaø CaCl2. Thí nghieäm 4: Tính chaát hoùa hoïc cuûa Magie vôùi caùc acid. Laøm trong tuû huùt. Cho laàn lö ôït vaøo ba oáng nghieäm 1 ml dung dòch HCl 1N, 1 ml dung dòch H2SO4 20%, 1 ml dung dòch HNO3 30%. Theâm vaøo moãi oáng moät maãu magie. Quan saùt hieän tö ôïng. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích hieän tö ôïng. 2. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng. Thí nghieäm 5: Tính chaát hoùa hoïc cuûa kim loaïi Magie. Cho vaøo oáng nghieäm khoaûng 2 - 3 ml dung dòch NH4Cl 0,1N theâm vaøo moät maåu magie kim loaïi. Theo doõi hieän tö ôïng. Ñun noùng dung dòch ñeán khi soâi. Quan saùt hieän tö ôïng. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích hieän tö ôïng. 2. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng. 3. Baèng caùch naøo ñeånhaän ra saûn phaåm taïo thaønh sau phaûn ö ùng. 30
  3. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô Thí nghieäm 6: Tính chaát cuûa Magie Hydroxyt (Mg(OH)2 Becher ñö ïng khoaûng 10 ml dung dòch MgCl2 0,5N theâm tö ø tö ø tö øng gioït dung dòch NaOH 0,4N cho ñeán khi taïo keát tuûa. Theâm nö ôùc caát vôùi theå tích tö ông ñö ông. Duøng ñuõa thuûy tinh khuaáy ñeàu. Chia ñeàu dung dòch vaøo boán oáng nghieäm. OÁng 1: Theâm tö øng gioït dung dòch HCl 1N. OÁng 2: Theâm tö øng gioït muoái NH4Cl 0,1N. OÁng 3: Theâm tö øng gioït dung dòch NaOH 0,4N. OÁng 4: Theâm 2 - 3 gioït dung dòch phenolphtalein. Quan saùt hieän tö ôïng. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích hieän tö ôïng. 2. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng. 3. Phö ông phaùp ñieàu cheá vaø tính chaát cuûa Mg(OH)2. Thí nghieäm 7: Tính chaát hoùa hoïc cuûa kim loaïi nhoâm. Laøm trong tuû huùt. Cho vaøo ba oáng nghieäm laàn lö ôït moãi oáng 1 - 2 ml dung dòch HCl 1N, H2SO4 20% vaø HNO3 30%, theâm vaøo moãi oáng moät vaøi haït nhoâm (nghieâng oáng cho nhoâm trö ôït theo thaønh oáng). Sau ñoù ñun noùng dung dòch. Laëp laïi thí nghieäm treân nhö ng thay baèng acid ñaëc. Quan saùt hieän tö ôïng. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích hieän tö ôïng. 2. So saùnh thí nghieäm khoâng ñun noùng vaø ñun noùng. Giaûi thích? 3. Tính chaát hoùa hoïc cuûa ñôn chaát nhoâm. Thí nghieäm 8: Nhoâm moïc loâng tô vaø nhoâm trong khoâng khí Laøm trong tuû huùt. Duøng giaáy nhaùm ñaùnh saïch beà maët hai laù nhoâm, sau ñoù nhuùng vaøo dung o dòch C2H5OH 96 ñeå rö ûa saïch caùc veát nhôøn, duøng giaáy thaám thaám khoâ. Laù nhoâm thöù nhaát: Ñeå yeân ngoaøi khoâng khí, sau moät thôøi gian quan saùt beà maët cuûa laù nhoâm. Laù nhoâm thöù hai: Nhoû leân beà maët moät gioït dung dòch HgCl2 0,2N. Sau vaøi phuùt duøng giaáy thaám thaám khoâ dung dòch Hg2+, ñeå yeân trong khoâng khí. Quan saùt hieän tö ôïng. (Hg vaø hôïp chaát Hg raát ñoäc, thí nghieäm xong rö ûa thaät saïch thanh nhoâm) Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích hieän tö ôïng. 2. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng xaûy ra trong caû hai trö ôøng hôïp. 3. Taïi sao nhoâm beàn trong khoâng khí? 31
  4. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô Thí nghieäm 9: Tính chaát cuûa Nhoâm hydroxyt Al(OH)3. Laøm trong tuû huùt. Cho vaøo 3 oáng nghieäm, moãi oáng ñö ïng 1 – 2 ml dung dòch muoái Al2(SO4)3 0,5N theâm vaøo moãi oáng tö ø tö ø tö øng gioït NH4OH 25% cho ñeán khi coù keát tuûa. Quan saùt maøu saéc vaø traïng thaùi keát tuûa thu ñö ôïc. OÁng 1: Duøng ñeå so saùnh. OÁng 2: Cho theâm tö øng goït dung dòch HCl 1N. OÁng 3: Cho theâm tö øng gioït dung dòch NaOH 0,4N. Tieáp tuïc quan saùt hieän tö ôïng. Caâu hoûi chuaån bò: 1. So saùnh vaø giaûi thích hieän tö ôïng ôû caû 3 oáng nghieäm. 2. Muïc ñích thí nghieäm. Neâu keát luaän veà tính chaát cuûa nhoâm hydroxyt. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng? 32
  5. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô BAØI 7. CAÙC NGUYEÂN TOÁ PHAÂN NHOÙM VIB I. CHUAÅN BÒ LYÙ THUYEÁT. 1. Ñieàu cheá vaø tính chaát hoùa hoïc cuûa Chrom. 2. Phö ông phaùp ñieàu cheá vaø tính chaát hoùa hoïc cuûa caùc hôïp chaát Chrom. II. DUÏNG CUÏ VAØ THIEÁT BÒ. - 5 oáng nghieäm trung. - 1 becher 250ml. - 1 pipette thaúng 5ml. - 1 chaäu nhö ïa ñö ïng nö ôùc. - 1 quaû boùp cao su. - 1 ñuõa thuûy tinh. - 1 keïp oáng nghieäm. - 1 becher 100ml. - 1 giaù ñôõ oáng nghieäm. - 1 bình tia nö ôùc. - 1 oáng nhoû gioït. - 1 tuû nung 1200oC. III. HOÙA CHAÁT. - Cr2(SO4)3 0,1N. - K2CrO4 0,1N. - NaOH 0,4N. - Ba(NO3)2 0,1N. - HCl 1N. - Pb(NO3)2 0,1N. - CrCl3 tinh theå. - AgNO3 0,1N. - H2SO4 20% - K2Cr2O7 0,1N. - Ba(OH)2 0,5N. - NH4OH ñaäm ñaëc 25% (tuû huùt). - K2Cr2O7 tinh theå. - K2CrO4 0,1N - Giaáy pH vaø thang pH. - H2SO4 ñaäm ñaëc 98,2% (tuû huùt) o - Coàn 96 . - NaNO2 0,1N. - Giaáy loïc baêng vaøng - BaCl2 0,1N. - C12H22O11 tinh theå. - CaCl2 0,1N. - CH3COOH 1N. - SrCl2 0,1N. IV. THÖÏC HAØNH Thí nghieäm 1: Ñieàu cheá pheøn Chrom – Kali (Cr2(SO4)3.K2SO4.24H2O). Hoøa tan 5 g K2Cr2O7 vôùi 10 ml nö ôùc caát trong moät becher 250 ml, khuaáy baèng ñuõa thuûy tinh vaø ñun noùng neáu caàn. Cho tö øng gioït ñeán 8 ml H2SO4 ñaäm ñaëc vaøo coác vaø laéc ñeàu. Sau ñoù ñeå nguoäi haún. Ngaâm becher vaøo trong nö ôùc. Tieáp tuïc cho tö ø tö ø 4 ml coàn 960 vaøo becher vaø laéc ñeàu (cho coàn thaät chaäm, khoâng ñeå khoùi traéng bay leân hay phaûn ö ùng noå phaùt tia lö ûa). Ñeå yeân trong 15 phuùt. Sau ñoù laøm laïnh coác baèng nö ôùc ñaù ñeán khi tinh theå pheøn xuaát hieän. Khi tinh theå pheøn xuaát hieän, ñeå yeân khoaûng 8 giôø (sinh vieân tö ï mang theo duïng cuï ñeå chö ùa mang veà buoåi sau laïi 33
  6. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô mang ñeán tieáp tuïc laøm). Ñem loïc vaø laøm khoâ ôû nhieät ñoä phoøng. Caân tính hieäu suaát. Noäp saûn phaåm cho giaùo vieân ñeå giaùo vieân nhaän xeùt roài ñoå vaøo bình thu hoài. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích tieán trình thí nghieäm. 2. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng xaûy ra. 3. Caùc yeáu toá aûnh hö ôûng ñeán hieäu suaát cuûa saûn phaåm. Thí nghieäm 2: Tính chaát cuûa muoái Chrom (III). Laáy moät ít tinh theå muoái CrCl3 hoøa tan trong oáng nghieäm. Chia dung dòch vaøo ba oáng nghieäm. OÁng 1: Duøng ñeå so saùnh. OÁng 2: Nhuùng ñuõa thuûy tinh vaøo dung dòch vaø thö û dung dòch vaøo moät maûnh giaáy pH. Nhaän xeùt sö ï thay ñoåi maøu cuûa maûnh giaáy chæ thò pH. OÁng 3: Ñun dung dòch ñeán khi soâi. Nhaän xeùt sö ï thay ñoåi maøu saéc cuûa dung dòch (so vôùi maøu ôû oáng 2). Ñeå nguoäi dung dòch. Nhaän xeùt sö ï thay ñoåi maøu vaø tieáp tuïc so vôùi oáng 2. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích nguyeân nhaân thay ñoåi maøu cuûa dung dòch. 2. Vieát caùc phö ông trình phaûn ö ùng. 3. Trình baøy tính chaát cuûa muoái Chrom (III). Thí nghieäm 3: Ñieàu cheá muoái cuûa acid Chromic (H2CrO4). Laáy ba oáng nghieäm. Moãi oáng ñö ïng 3ml dung dòch K2CrO4 0,1N, theâm vaøo moãi oáng laàn lö ôït tö øng gioït caùc dung dòch Ba(NO3)2 0,1N; Pb(NO3)2 0,1N; AgNO3 0,1N. Nhaän xeùt maøu keát tuûa. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích sö ï thay ñoåi maøu cuûa keát tuûa. 2. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng. Thí nghieäm 4: Chuyeån dòch caân baèng trong dung dòch Kali Bichromat (K2Cr2O7). Laáy 4 oáng nghieäm. OÁng 1 vaø 2: Cho vaøo moãi oáng 3 - 5 ml dung dòch K2CrO4 0,1N. OÁng 3 vaø 4: Cho vaøo moãi oáng 3 - 5 ml dung dòch K2Cr2O7 0,1N. OÁng 1 vaø 3: Duøng ñeå so saùnh. Tieáp tuïc cho vaøo: OÁng 2: Cho theâm vaøi gioït dung dòch H2SO4 20%, so saùnh maøu saéc cuûa dung dòch vôùi oáng 1 vaø 3. OÁng 4: Cho theâm vaøi gioït dung dòch NaOH 0,4N, so saùnh maøu saéc cuûa dung dòch vôùi oáng 1 vaø 3. Trong moät oáng nghieäm khaùc chö ùa 1 - 2 ml dung dòch K2Cr2O7 0,1N, theâm vaøo vaøi gioït dung dòch Ba(NO3)2 0,1N. Nhaän xeùt hieän tö ôïng. Caâu hoûi chuaån bò: 34
  7. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô 1. Giaûi thích sö ï thay ñoåi maøu quan saùt ñö ôïc trong thí nghieäm. 2. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng. 3. Tính chaát hoùa hoïc cuûa K2Cr2O7. Thí nghieäm 5: Ñieàu cheá vaø tính chaát cuûa Chrom (III) hydroxyt Cr(OH)3. Trong oáng nghieäm chö ùa khoaûng 2 – 3ml dung dòch Cr2(SO4)3 0,1N theâm tö øng gioït NH4OH 25% cho ñeán khi taïo ra keát tuûa. Quan saùt maøu saéc keát tuûa. Chia keát tuûa laøm hai oáng nghieäm. OÁng 1: Cho theâm tö øng gioït dung dòch NaOH 0,4N. Quan saùt hieän tö ôïng. OÁng 2: Cho theâm tö øng gioït dung dòch HCl 1N. Quan saùt hieän tö ôïng. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích caùc hieän tö ôïng quan saùt ñö ôïc. 2. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng. 3. Trình baøy tính chaát hoùa hoïc cuûa Cr(OH)3. Thí nghieäm 6: Tính oxy hoùa cuûa hôïp chaát cuûa Chrom ôû soá oxi hoùa (+6). Cho vaøo oáng nghieäm 3 gioït K2Cr2O7 0,1N, sau ñoù theâm 5 gioït H2SO4 20%. Theâm tö ø tö ø dung dòch NaNO2 0,1N. Quan saùt hieän tö ôïng. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Nhaän xeùt vaø giaûi thích hieän tö ôïng. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng. 2. Trình baøy tính chaát hoùa hoïc cuûa muoái Chrom ôû soá oxi hoùa (+6). Thí nghieäm 7: Caùc muoái Chrom ít tan. Laáy 5 oáng nghieäm, moãi oáng 3 gioït dung dòch K2CrO4 0,1N hoaëc Na2CrO4 0,1N. Sau ñoù theâm vaøo: OÁng 1: 2 gioït dung dòch BaCl2 0,1N. OÁng 2: 2 gioït dung dòch SrCl2 0,1N. OÁng 3: 2 gioït dung dòch CaCl2 0,1N. OÁng 4: 2 gioït dung dòch Pb(NO3)2 0,1N. OÁng 5: 2 gioït dung dòch AgNO3 0,1N. Ghi maøu saéc caùc keát tuûa taïo thaønh. Giaûi thích. Sau ñoù ly taâm taùch boû chaát loûng ra khoûi keát tuûa, theâm vaøo moãi keát tuûa 5 – 8 gioït dung dòch CH3COOH 1N. Quan saùt hieän tö ôïng. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Keát tuûa naøo bò tan? Giaûi thích. 2. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng. 3. Laäp phö ông trình caân baèng giö õa chromat vaø bichromat dö ôùi daïng phaân tö û vaø ion. Thí nghieäm 8: Ñieàu cheá vaø tính chaát cuûa Chrom (III) oxyt. Laøm trong tuû huùt. Laáy 1 g K2Cr2O7 vaø 3 g C12H22O11 cho vaøo coái, troän vaø nghieàn mòn hoãn hôïp. Sau ñoù cho hoãn hôïp treân vaøo cheùn nicken taåm 3 ml coàn ñem ñoát treân beáp ñieän (hoaëc ñeøn coàn) trong tuû huùt. Khi chaùy heát coàn trong cheùn nicken thaønh than (khoaûng 10 phuùt, khoâng ñeå coàn coøn dö chaùy thaønh ngoïn lö ûa trong tuû nung) cho toaøn boä saûn phaåm vaøo loø nung ôû nhieät ñoä khoaûng 6000C trong 1 giôø. 35
  8. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô Laáy saûn phaåm ñeå nguoäi sau ñoù hoøa tan trong nö ôùc, loïc thu saûn phaåm. Saáy khoâ trong tuû saáy o ôû nhieät ñoä 80 C. Caân ñeå tính hieäu suaát saûn phaåm theo lö ôïng K2Cr2O7. Noäp saûn phaåm cho giaùo vieân ñeå giaùo vieân nhaän xeùt roài ñoå vaøo bình thu hoài. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích quaù trình thí nghieäm. 2. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng. 3. Tính chaát cuûa Chrom (III) oxyt. 36
  9. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô BAØI 8. CAÙC NGUYEÂN TOÁ NHOÙM VII B I. CHUAÅN BÒ LYÙ THUYEÁT. 1. Tính chaát hoùa hoïc vaø phö ông phaùp ñieàu cheá cuûa Mangan. 2. Ñieàu cheá vaø tính chaát hoùa hoïc caùc hôïp chaát cuûa Mangan. II. DUÏNG CUÏ VAØ THIEÁT BÒ. - 4 oáng nghieäm trung. - 1 becher 250ml. - 1 pipette 5ml. - 1 cheùn nicken. - 1 quaû boùp cao su. - 1 oáng nghieäm pyrex D24mm. - 1 keïp oáng nghieäm. - 1 burette 25ml. - 1 giaù ñôõ oáng nghieäm. - 1 pheãu thuûy tinh D100mm. - 1 oáng nhoû gioït. - 1 bình tia nö ôùc. - 1 erlen 250ml. - 1 maët kính ñoàng hoà D100mm. - 1 becher 100ml. III. HOÙA CHAÁT. - H2SO4 ñaäm ñaëc 98,2% (tuû huùt). - CH3COOH 1N. - H2O2 ñaäm ñaëc 30% (tuû huùt). - KMnO4 0,01N - MnSO4 0,5N. - KOH 0,4N. - NaOH 4N. - KOH tinh theå. - HCl 1N. - K2SO3 tinh theå. - Nö ôùc Brom 0,05%. - NaOH tinh the.å - H2SO4 20%. - KMnO4 tinh theå. - HNO3 30%. - KClO3 tinh theå. - FeSO4 0,1N. - MnO2 tinh theå. IV. THÖÏC HAØNH. Thí nghieäm 1: Tính chaát cuûa Mangan (II) hydroxyt Mn(OH)2 Laøm thí nghieäm tuaàn tö ï vôùi 3 oáng nghieäm. Xong oáng naøy môùi tieáp tuïc oáng kia. Cho vaøo moãi oáng 2 ml dung dòch MnSO4 0,5N, theâm vaøo moãi oáng vaøi gioït dung dòch NaOH 4N cho ñeán khi keát tuûa. Nhaän xeùt maøu saéc cuûa keát tuûa. OÁng 1: Laáy keát tuûa ñoå leân maët kính ñoàng hoà vaø ñeå yeân trong khoâng khí. theo doõi sö ï thay ñoåi maøu saéc cuûa keát tuûa. OÁng 2: Theâm tö øng gioït dung dòch HCl 1N. Nhaän xeùt hieän tö ôïng. OÁng 3: Theâm tö øng gioït dung dòch nö ôùc brom 0,05%, laéc. Quan saùt vaø nhaän xeùt hieän tö ôïng. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích caùc hieän tö ôïng quan saùt ñö ôïc trong thí nghieäm. 2. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng. 37
  10. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô 3. Tính chaát hoùa hoïc cuûa Mn(OH)2. Thí nghieäm 2: Tính chaát cuûa dung dòch muoái Mangan (II) Laøm trong tuû huùt. Laáy hai oáng nghieäm, moãi oáng chö ùa 1 – 2 ml dung dòch MnSO4 0,5N OÁng 1: Cho theâm moät ít boät KClO3, sau ñoù cho theâm 1 - 2 ml dung dòch HNO3 65%. Ñun soâi dung dòch. Nhaän xeùt sö ï thay ñoåi maøu cuûa dung dòch so vôùi trö ôùc khi phaûn ö ùng. OÁng 2: Cho theâm vaøi gioït dung dòch NaOH 0,4N, sau ñoù cho theâm 1ml dung dòch H2O2 30%. Nhaän xeùt hieän tö ôïng. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích caùc hieän tö ôïng treân. 2. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng. 3. Tính chaát hoùa hoïc cuûa muoái mangan (II). Thí nghieäm 3: Ñieàu cheá KMnO4. Ñieàu cheá KMnO4: Caân thaät nhanh 3g KOH cho vaøo cheùn saét roài troän vôùi 2,5g KClO3 vaø ñun noùng cho hoãn hôïp noùng chaûy hoaøn toaøn. Roài cho tö ø tö ø moät lö ôïng nhoû ñeán heát 1,5 g MnO2. Duøng ñuõa khuaáy 0 ñeàu trong khi theâm MnO2. Sau khi heát MnO2 cho toaøn boä vaøo loø nung 600 C khoaûng 30 phuùt. Duøng ñaàu ñuõa thuûy tinh coù dính nö ôùc chaám thö û vaøo hoãn hôïp raén ñang nung. Ñeán khi naøo hoãn hôïp xuaát hieän maøu xanh luïc thì laáy ra khoûi loø nung. Ñeå nguoäi trong khoâng khí treân taám lö ôùi amiang ñeå caùch nhieät vôùi maët baøn thí nghieäm. Hoøa tan saûn phaåm baèng 50 ml nö ôùc caát. Khi hoøa tan neân cho daàn daàn nö ôùc vaø duøng ñuõa caïo thaät heát saûn phaåm trong cheùn laøm theá naøo ñeå heát 50 ml nö ôùc maø saûn phaåm trong cheùn khoâng coøn nö õa. Cho taát caû hoãn hôïp thu ñö ôïc sau khi hoøa tan vaøo coác 150 ml roài ñem trung hoøa dung dòch naøy baèng caùch theâm tö ø tö ø vaøo coác moät lö ôïng dung dòch HCl 1N cho tôùi khi dung dòch coù maøu tím thaãm haún (duøng ñuõa thuûy tinh khuaáy ñeàu hoãn hôïp trong coác vaø thaám ñaàu ñuõa leân maët kính ñoàng hoà). Khi naøo maøu hoãn hôïp ñang tö ø maøu xanh luïc sang maøu tím thaãm thì coi nhö phaûn ö ùng hoaøn taát). Ñeå yeân dung dòch khoaûng 30 phuùt, loïc chaân khoâng laáy dung dòch qua pheãu loïc thuûy tinh. Rö ûa baõ vôùi moät lö ôïng nö ôùc caát vaø nhaäp chung vôùi nö ôùc rö ûa vaøo phaàn dung dòch. Ño vaø ñoïc chính xaùc theå tích dung dòch thuoác tím thu ñö ôïc. Duøng phöông phaùp ñònh phaân vôùi FeSO4 0,1N ñeå xaùc ñònh noàng ñoä cuûa KMnO4: Cho dung dòch KMnO4 ñieàu cheá ñö ôïc cho vaøo burette 25ml. Ñònh phaân veà vaïch 0ml. Duøng pipette baàu huùt chính xaùc 10 ml FeSO4 0,1N cho vaøo erlen 250 ml, theâm vaøo 50 ml nö ôùc vaø 6 ml H2SO4 ñaäm ñaëc. Nhoû KMnO4 xuoáng tö ø tö ø ñeán khi dung dòch trong erlen chuyeån sang maøu hoàng nhaït beàn trong 30 giaây thì ñoïc theå tích KMnO4 treân burette. Xaùc ñònh noàng ñoä cuûa KMnO4. Noäp saûn phaåm cho giaùo vieân hö ôùng daãn ñeå giaùo vieân cho nhaän xeùt. Sau khi thí nghieäm xong ñoå dung dòch KMnO4 ñieàu cheá ñö ôïc vaøo bình thu hoài. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích tieán trình thí nghieäm. 2. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng. 3. Phö ông phaùp ñieàu cheá KMnO4. 38
  11. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô 4. Caùc yeáu toá aûnh hö ôûng ñeán theå tích vaø noàng ñoä cuûa saûn phaåm. Thí nghieäm 4: Nhieät phaân Kali permanganat (KMnO4). Cho moät ít tinh theå KMnO4 vaøo oáng nghieäm khoâ. Ñun noùng oáng nghieäm vaø thö û khí thoaùt ra baèng que ñoùm vö øa taét coøn than ñoû. Nhaän xeùt hieän tö ôïng. Ñeå nguoäi, cho theâm vaøo oáng nghieäm khoaûng 5 – 6 gioït nö ôùc caát. Quan saùt maøu saéc cuûa dung dòch vaø keát tuûa taïo thaønh. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích caùc hieän tö ôïng treân. 2. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng vaø cho bieát keát tuûa gì? Thí nghieäm 5: Tính chaát cuûa dung dòch KaliperManganat (KMnO4). Cho vaøo 3 oáng nghieäm, moãi oáng ñö ïng 1 – 2 ml dung dòch KMnO4 0,01N OÁng 1: Theâm 2 – 4 gioït dung dòch H2SO4 20%. OÁng 2: Theâm 2 – 4 gioït nö ôùc caát. OÁng 3: Theâm 2 – 4 gioït dung dòch NaOH 0,4N Theâm tieáp vaøo moãi oáng moät ít tinh theå K2SO3 (chuù yù phaûi cho tö ø tö ø vaø laéc ñeán khi xuaát hieän hieän tö ôïng xaûy ra). Nhaän xeùt hieän tö ôïng. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích caùc hieän tö ôïng treân. 2. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng. 3. Theo thí nghieäm treân thì yeáu toá naøo aûnh hö ôûng ñeán tính chaát oxy hoùa cuûa KMnO4. Thí nghieäm 6: Tính chaát cuûa Kali Manganat (K2MnO4). Ñieàu cheá KMnO4: Vì ñaây laø hôïp chaát khoâng beàn neân khi muoán sö û duïng luoân luoân phaûi ñieàu cheá. Cho vaøi tinh theå KMnO4 vaø KOH vaøo cheùn sö ù ñem ñun treân beáp ñieän (hay ñeøn coàn) ñeán khi coù maøu xanh beàn, sau ñoù pha thaønh dung dòch (coù theå laáy saûn phaåm tö ø thí nghieäm 3). Khaûo saùt tính chaát cuûa hôïp chaát K2MnO4: Laáy 3 oáng nghieäm, moãi oáng ñö ïng 1 – 2 ml dung dòch K2MnO4. OÁng 1: Ñeå so saùnh. OÁng 2: Cho theâm tö øng gioït dung dòch CH3COOH 1N cho ñeán khi dung dòch ñoåi maøu vaø taïo ra keát tuûa naâu ñen. OÁng 3: Cho theâm tö øng gioït dung dòch HCl 1N cho ñeán khi dung dòch ñoåi maøu, sau ñoù theâm vaøi haït NaOH raén. Nhaän xeùt hieän tö ôïng. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích caùc hieän tö ôïng treân. 2. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng. 3. Tính chaát hoùa hoïc cuûa K2MnO4. 39
  12. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô BAØI 9. CAÙC NGUYEÂN TOÁ PHAÂN NHOÙM VIII B I. CHUAÅN BÒ LYÙ THUYEÁT. 1. Tính chaát hoùa hoïc vaø phö ông phaùp ñieàu cheá cuûa nhoùm VIIIB. 2. Phö ông phaùp ñieàu cheá hôïp chaát cuûa saét vaø tính chaát hoùa hoïc cuûa chuùng. II. DUÏNG CUÏ VAØ THIEÁT BÒ. - 4 oáng nghieäm trung. - 1 becher 100ml. - 1 pipette thaúng 5ml. - 1 becher 250ml. - 1 quaû boùp cao su. - 1 cheùn nicken. - 1 keïp oáng nghieäm. - 1 ñeøn coàn. - 1 giaù ñôõ oáng nghieäm. - 1 ñuõa thuûy tinh. - 1 oáng nhoû gioït. - 1 pheãu thuûy tinh D100mm. - 1 erlen 250ml. - 1 bình tia nö ôùc. III. HOÙA CHAÁT. - H2SO4 ñaäm ñaëc 98,2% (tuû huùt). - NaOH 0,4N. - HNO3 ñaäm ñaëc 65% (tuû huùt). - CoCl2 baõo hoøa. - HCl ñaäm ñaëc 36,5% (tuû huùt). - CoCl2 0,1N. - HCl 1N. - NiCl2 0,1N. - H2SO4 20%. - FeCl3 0,5N. - NaOH ñaäm ñaëc. - KMnO4 0,1N. - K3[Fe(CN)6] 0,5N. - AgNO3 0,1N. - Muoái Mohr 0,5N. - FeSO4.7H2O tinh theå. - KSCN 0,5N. - (NH4)2SO4 tinh theå. - H2O2 3%. - Boät saét (hoaëc voû baøo saét). IV. THÖÏC HAØNH. Thí nghieäm 1: Tính chaát hoùa hoïc cuûa Saét Tieán haønh trong tuû huùt. Laáy khoaûng 5ml HCl 1N vaøo becher 100ml. Theâm vaøo moät ít daêm baøo saét. Ñun noùng nheï treân beáp ñieän. Ñeå yeân khoaûng 5 phuùt. Gaïn laáy daêm baøo saét coøn dö . Rö ûa laïi baèng nö ôùc caát. Vôùt laáy daêm baøo saét coøn dö ñeå laøm thí nghieäm tieáp theo. Laàn lö ôït cho vaøo boán oáng nghieäm, moãi oáng 1 – 2 ml dung dòch HCl 1N, H2SO4 20%, H2SO4 ñaäm ñaëc, HNO3 ñaäm ñaëc. Theâm vaøo moãi oáng moät ít boät saét hoaëc voû baøo saét ñaõ chuaån bò ôû treân. Theo doõi hieän tö ôïng vaømaøu saéc cuûa dung dòch. Ñun noùng. Tieáp tuïc theo doõi hieän tö ôïng vaø maøu saéc cuûa dung dòch. Gaïn laáy dung dòch, theâm tö ø tö ø tö øng gioït dung dòch NaOH 0,4N. Quan saùt maøu saéc vaø keát tuûa. Caâu hoûi chuaån bò: 40
  13. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô 1. Giaûi thích hieän tö ôïng quan saùt ñö ôïc. 2. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng. 3. Tính chaát hoùa hoïc cuûa Saét. Thí nghieäm 2: Ñieàu cheá vaø tính chaát cuûa Saét (III) hydroxyt. Laáy hai oáng nghieäm cho vaøo moãi oáng 1 – 2 ml dung dòch FeCl3 0,5N, sau ñoù theâm tieáp 2 – 3 gioït dung dòch NaOH 1N. Nhaän xeùt maøu cuûa keát tuûa. OÁng 1: Cho theâm tö øng gioït dung dòch HCl 1N vaøo. Nhaän xeùt maøu cuûa dung dòch sau khi keát tuûa tan. OÁng 2: Cho theâm tö øng gioït dung dòch NaOH baõo hoøa vaøo. Nhaän xeùt vaø vieát phö ông trình phaûn ö ùng. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích hieän tö ôïng quan saùt ñö ôïc. 2. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng. 3. Tính chaát hoùa hoïc cuûa Saét (III) hydroxyt. Thí nghieäm 3: Tính chaát hoùa hoïc cuûa muoái Saét (III). Laáy 3 oáng nghieäm moãi oáng chö ùa 1 -2 ml dung dòch FeCl3 0,5N. OÁng 1: Duøng ñeå so saùnh. OÁng 2: Theâm 5 ml HCl ñaäm ñaëc. OÁng 3: Pha loaõng baèng nö ôùc ñun noùng. Theo doõi sö ï thay ñoåi maøu saéc cuûa dung dòch theo thôøi gian. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích hieän tö ôïng quan saùt ñö ôïc. 2. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng. 3. Tính chaát hoùa hoïc cuûa muoái Saét (III). Thí nghieäm 4: Ñieàu cheá vaø tính chaát cuûa Saét (II) hydroxyt. Laáy oáng nghieäm cho vaøo 1 - 2 ml dung dòch muoái Mohr 0,5N cho theâm tö øng gioït dung dòch NaOH 0,4N. Nhaän xeùt maøu cuûa keát tuûa. Gaïn laáy keát tuûa, ñoå leân maët kính ñoàng hoà vaø ñeå yeân trong khoâng khí. Theo doõi sö ï thay ñoåi maøu saéc cuûa keát tuûa sau 5 - 10 phuùt. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích hieän tö ôïng. 2. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng. 3. Tính chaát hoùa hoïc cuûa Saét (II) hydroxyt. Thí nghieäm 5: Ñieàu cheá muoái Mohr ((NH4)2SO4.FeSO4.6H2O) Ñoå tinh theå Saét (II) sulfat FeSO4.7H2O ra tôø giaáy. Choïn laáy nhö õng tinh theå maøu xanh laù maï. Caân 13,9g Saét (II) sulfat FeSO4.7H2O cho vaøo becher 100ml thö ùnhaát vaø 6g Amoni sulfat (NH4)2SO4 vaøo becher 100ml thö ù hai. Hoøa tan muoái vôùi moät ít nö ôùc (lö ôïng nö ôùc theâm vaøo vö øa ngaäp maët muoái). Ñun noùng caû hai dung dòch ñeán 60 - 700C trong noài ñun caùch thuûy. Theâm 1 ml dung dòch H2SO4 20% vaøo becher chö ùa dung dòch muoái Saét (II) sulfat. Roùt chung vaøo cheùn 41
  14. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô sö ù vaø sau khi ñaõ. Vö øa ñeå nguoäi, vö øa khuaáy lieân tuïc. Ñeå moät thôøi gian. Thænh thoaûng khuaáy dung dòch. Khi tinh theå taùch ra, loïc laáy tinh theå. Laøm khoâ trong khoâng khí ôû choã maùt ñeán khi tinh theå khoâng coøn dính vaøo ñuõa thuûy tinh. Caân ñeå tính toaùn hieäu suaát. Noäp saûn phaåm cho giaùo vieân ñeå giaùo vieân nhaän xeùt roài ñoå vaøo bình thu hoài. Quan saùt maøu saéc cuûa tinh theå. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích quaù trình thí nghieäm vaø caùc hieän tö ôïng treân. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng. 2. Khi ñieàu cheá muoái Mohr, taïi sao phaûi acid hoùa trö ôùc khi keát tinh. Thí nghieäm 6: Tính chaát hoùa hoïc cuûa muoái Saét (II). Caùc duïng cuï thí nghieäm phaûi ñaûm baûo saïch vaø khoâ. - Theâm vaøi gioït dung dòch H2SO4 20% vaøo oáng nghieäm ñö ïng 1 – 2 ml dung dòch KMnO4 0,1N, sau ñoù theâm tö ø tö ø tö øng gioït dung dòch muoái Mohr 0,5N. Nhaän xeùt sö ï ñoåi maøu cuûa dung dòch. - Cho vaøo oáng nghieäm 5ml HCl 1N. Theâm vaøo moät ít daêm baøo saét. Ñun noùng nheï (khoâng ñeå soâi) trong khoaûng 2 phuùt. Ñeå nguoäi. Ñoå boû dung dòch ñeå laáy daêm baøo saét coøn laïi. Rö ûa saïch daêm baøo saét baèng nö ôùc caát. Laáy 1 oáng nghieäm khaùc ñö ïng 3 – 6 ml dung dòch muoái Mohr 0,5N. Theâm vaøo ñoù lö ôïng daêm baøo saét ñaõ laøm saïch ôû treân. Theâm vaøo 1ml HCl 1N. Ñeå yeân trong 5 phuùt. Gaïn ñeå chia ñeàu dung dòch muoái Mohr vaøo 3 oáng nghieäm khaùc. OÁng 1: Ñeå so saùnh OÁng 2: Cho vaøo 1 ml dung dòch AgNO3 0,1N vaø ñun noùng nheï. Sau hai phuùt, roùt dung dòch sang oáng nghieäm thö ù 3. Quan saùt thaønh beân trong cuûa oáng 2 so vôùi ban ñaàu. Cho vaøi gioït dung dòch KSCN vaøo oáng 1 vaø 2. Nhaän xeùt hieän tö ôïng xaûy ra. OÁng 3: theâm vaøo vaøi gioït K3[Fe(CN)6] 0,5 N. Theo doõi maøu saéc cuûa dung dòch trö ôùc vaø sau phaûn ö ùng. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích hieän tö ôïng. 2. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng. 3. Tính chaát hoùa hoïc cuûa Saét (II) hydroxyt. Thí nghieäm 7: Tính chaát hoùa hoïc cuûa muoái Cobalt. Tieán haønh trong tuû huùt. Laáy 2 oáng nghieäm, cho vaøo moãi oáng 0,5 ml dung dòch CoCl2 0,1N. Sau ñoù: OÁng 1: Theâm vaøo dung dòch HCl ñaäm ñaëc cho tôùi dö . OÁng 2: Theâm vaøo dung dòch NaOH ñaäm ñaëc cho tôùi dö . Quan saùt sö ï thay ñoåi maøu. Giaûi thích. Laøm tö ông tö ï nhö ng thay CoCl2 0,1N baèng NiCl2 0,1N. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích quaù trình thí nghieäm vaø caùc hieän tö ôïng treân. 2. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng. 3. Tính chaát hoùa hoïc cuûa muoái Cobalt, muoái Nicken. 42
  15. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô Thí nghieäm 8: Tính chaát lyù hoïc cuûa hôïp chaát CoCl2. Duøng dung dòch CoCl2 baõo hoøa vieát leân moät tôø giaáy taäp. Xem coù maøu gì? Ñem vaøo tuû saáy saáy khoâ ôû nhieät ñoä 70oC. Xem coù maøu gì? Duøng oáng nhoû gioït nhoû vaøi gioït nö ôùc leân neùt chö õ. Xem coù maøu gì? Ñem hô leân ngoïn lö ûa ñeøn coàn cho khoâ. Maøu chö õ coù thay ñoåi gì khoâng? Ñeå yeân tôø giaáy trong khoâng khí khoaûng 30 phuùt. Maøu chö õ coù thay ñoåi gì khoâng? Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích caùc hieän tö ôïng treân. 2. Tính chaát lyù hoïc cuûa muoái Co2+. Thí nghieäm 9: Tính chaát cuûa caùc hôïp chaát Co2+, Ni2+. - Laáy 5 gioït dung dòch CoCl2 0,1N cho vaøo hai oáng nghieäm. Theâm vaøi gioït NaOH 0,4N. Quan saùt keát tuûa. - OÁng 1: Ñem ñun noùng (khoâng laéc). Ghi maøu keát tuûa, roài laáy ñuõa thuûy tinh khuaáy ñeàu. Ñeå trong khoâng khí moät luùc. Quan saùt hieän tö ôïng xaûy ra. - OÁng 2: Theâm vaøi gioït H2O2 3%. Quan saùt hieän tö ôïng xaûy ra. - Laáy 5 gioït dung dòch NiCl2 cho vaøo hai oáng nghieäm. Theâm vaøi gioït dung dòch NaOH 0,4N. OÁng 1: Ñeå keát tuûa cuûa oáng 1 ngoaøi khoâng khí laâu xem coù bieán ñoåi maøu khoâng? OÁng 2: Theâm H2O2 3%. Quan saùt maøu keát tuûa coù thay ñoåi hay khoâng? Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích caùc hieän tö ôïng treân. 2. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng. 3. Cho bieát vai troø cuûa H2O2. 43
  16. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô BAØI 10. SAÛN XUAÁT PHEØN NHOÂM KALI TÖØ QUAËNG BAUXITE LAÂM ÑOÀNG I. CHUAÅN BÒ LYÙ THUYEÁT: Muïc ñích baøi thí nghieäm: 1. Nghieân cö ùu saûn xuaát pheøn tö ø quaëng Bauxite. 2. Xaùc ñònh hieäu suaát chuyeån hoùa saûn xuaát pheøn nhoâm tö ø quaëng Bauxite. Cô sôû lyù thuyeát: Pheøn nhoâm coù 2 loaïi: Pheøn ñôn: Al2(SO4).18H2O trong ñoù coù 15% laø Al2O3, tinh theå raén, maøu traéng ñuïc. Pheøn keùp: Coâng thö ùc chung Al2(SO4)3.M2SO4.24H2O (trong ñoù M laø cation hoùa trò (I). Coâng thö ùc pheøn nhoâm kali sunphat Al2(SO4)3.K2SO4.24H2O. Tính chaát hoùa lyù cuûa pheøn nhoâm laø: - Daïng raén, tinh theå lôùn, khoâng maøu, hình taùm maët. - Troïng lö ôïng rieâng 1,751. - Vò ngoït xít, ít tan trong nö ôùc laïnh, tan nhieàu trong nö ôùc noùng. - Haàu nhö khoâng leân thaêng hoa trong khoâng khí. - Deã maát nö ôùc keát tinh khi ñun noùng tôùi 120oC. Khi maát nö ôùc bieán thaønh boät pheøn rang maøu traéng khoù tan trong nö ôùc, - Nhieät ñoä noùng chaûy laø 92oC. Saûn phaåm pheøn nhoâm – kali khi quy ra thaønh phaåm khan phaûi chö ùa ít nhaát 19,5% - 20,2% Al2O3 vaø lö ôïng hao huït khi laøm khoâ khoâng quaù 46%. Saûn xuaát pheøn nhoâm töø quaëng bauxite Laâm Ñoàng: Thaønh phaàn quaëng bauxite (Laâm Ñoàng) ñö ôïc cho bôûi baûng sau: Al2O3 Tö ø 47 - 52% Fe2O3 Tö ø 18 - 22% SiO2 < 5% Taïp chaát khaùc 21 - 29% Ñoä aåm 10% Maøu Naâu ñoû Nguyeân taéc ñieàu cheá pheøn nhoâm: duøng H2SO4 phaân giaûi quaëng, khi ñoù xaûy ra phaûn ö ùng: Al2O3 + 3H2SO4 = Al2(SO4)3 + 3H2O (1) Fe2O3 + 3H2SO4 = Fe2(SO4)3+3H2O (2) 44
  17. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô Haøm lö ôïng H2SO4 sö û duïng tính toaùn sao cho chuyeån hoùa hoaøn toaøn haøm lö ôïng nhoâm oxit trong baûng thaønh phaàn bauxite Laâm Ñoàng ôû treân. 3+ Duøng phö ông phaùp trung hoøa ñeå loaïi boû taïp chaát Fe dö ôùi daïng keát tuûa Fe(OH)3: kieåm tra pH = 2 - 9. 3+ - Phaûn ö ùng: Fe + OH Fe(OH)3 Ion Mn+ Fe2+ Al3+ Zn2+ Cr3+ Cu2+ Fe3+ Mg2+ pH loaïi boû dö ôùi daïng keát 2,0 4,1 5,2 5,3 5,3 5,5 10,5 tuûa Hydroxit Loïc dung dòch baèng giaáy loïc baêng vaøng. Ñun dung dòch ñuoåi bôùt nö ôùc. Sau ñoù laøm laïnh ta ñö ôïc tinh theå pheøn nhoâm keát tinh. II. DUÏNG CUÏ VAØ THIEÁT BÒ: - 1 ñuõa thuûy tinh. - 1 beáp ñieän. - 3 pheãu loïc D100mm. - 1 noài ñun caùch thuûy. - 1 cheùn nicken. - 1 boä coái sö ù vaø chaøy sö ù. - 1 becher 500ml. - 1 thau nhö ïa ñö ïng nö ôùc. - 3 erlen 250ml. III. HOAÙ CHAÁT: - H2SO4 25%. - Giaáy loïc. - Quaëng bauxite Laâm Ñoàng. - Giaáy pH vaø thang ño pH. - KOH 4N IV. THÖÏC HAØNH: Ñoå quaëng bauxite ra tôø giaáy. Choïn quaëng daïng boät cho vaøo coái sö ù khoaûng 40g nghieàn thaønh boät mòn. Caân 20g quaëng bauxite ñaõ nghieàn mòn baèng caân kó thuaät cho vaøp cheùn nicken vaø ñem nung trong loø nung khoaûng 15 – 20 phuùt ôû nhieät ñoä 500oC. Sau ñoù ñeå nguoäi, laáy ra chuyeån vaøo becher 500ml. Ñem toaøn boä vaøo trong tuû huùt. Cho theâm vaøo 145ml dung dòch H2SO4 25%. Khuaáy kyõ vaø ñun noùng trong noài caùch thuûy trong 30 phuùt (khoâng ñeå dung dòch acid soâi). Trong khi ñun tieán haønh gaáp giaáy loïc vaø chuaån bò 3 pheãu caém vaøo 3 erlen ñeå chuaån bò cho bö ôùc loïc dung dòch tieáp theo. Sau khi ñun xong, ñem ra khoûi tuû huùt. Chia dung dòch ra laøm 3 phaàn ñeå tieán haønh loïc loaïi boû caùc taïp chaát khoâng tan trong 3 pheãu loïc ñaõ chuaån bò ôû treân. Rö ûa saïch becher 500ml. Thu dung dòch sau khi loïc vaø cho chung vaøo becher 500ml. Ñieàu chænh pH dung dòch baèng caùch theâm vaøo tö ø tö ø tö øng gioït dung dòch KOH 4N ñeå keát tuûa Fe3+ dö ôùi daïng Fe(OH)3 keát tuûa (theâm KOH ñeán khi dung dòch ñaït pH = 9). Ñun soâi dung dòch. Tieáp tuïc tieán haønh loïc laàn 2 ñeå loaïi taïp chaát Fe3+. o Ñieàu chænh dung dòch cho pH = 3 baèng H2SO4 25%. Coâ ñaëc dung dòch ôû 110 – 120 C cho ñeán khi treân beà maët coù ñoùng vaùng cuûa pheøn keát tinh thì dö øng laïi. Ñeå nguoäi. Ngaâm vaøo nö ôùc ñaù ñeå tinh theå pheøn keát tinh. Loïc aùp suaát thaáp ñeå thu hoài pheøn tinh theå. Hong khoâ tinh theå pheøn ôû 45
  18. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô nhieät ñoä phoøng. Caân tính hieäu suaát saûn phaåm theo lö ôïng Al3+. Noäp saûn phaåm cho giaùo vieân hö ôùng daãn ñeå giaùo vieân nhaän xeùt roài ñoå vaøo bình thu hoài. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Pheøn laø gì? Ö Ùng duïng cuûa pheøn? Giaûi thích nguyeân taéc cuûa öùng duïng ñoù. 2. Neâu caùc loaïi pheøn. Caùc nguyeân toá coù theå coù trong coâng thö ùc phaân tö û cuûa pheøn. Taïi sao? 3. Tính hieäu suaát quy trình ñieàu cheá ôû treân theá naøo? 4. Caùc yeáu toá aûnh hö ôûng tôùi hieäu suaát? Ñeà nghò bieän phaùp laøm taêng hieäu suaát? 5. Pheøn thu ñö ôïc laø pheøn ñôn hay pheøn keùp? 46
  19. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô BAØI 11: ÑIEÀU CHEÁ DUNG DÒCH ACID ORTHO PHOSPHORIC (H3PO4) TÖØ QUAËNG FLOR APATIT LONG THAØNH I. CHUAÅN BÒ LYÙ THUYEÁT 1. Nghieân cö ùu saûn xuaát dung dòch acid Phosphoric ñaäm ñaëc töø quaëng flor apatit Long Thaønh. 2. Xaùc ñònh hieäu suaát chuyeån hoùa apatit thaønh acid phosphoric. Saûn phaåm acid ortho phosphoric: Coâng thö ùc phaân tö û H3PO4 coøn goïi laø acidum, phosphoricum, phosphorsaure hay o o orthophosphorsaure. Daïng raén laø nhö õng tinh theå hình truï coù t nc = 41,75 C. Traïng thaùi loûng coù khuynh hö ôùng bò chaäm ñoâng vaø laø theå loûng siroâ khoâng maøu, d = 1,88g/ml. Deã tan trong nö ôùc vaø trong rö ôïu, khoâng ñoäc. Keát tinh tö ø caùc dung dòch coù d = 1,75 – 1,85g/ml, khi cho theâm maàm tinh theå thì raát deã keát tinh. Khi ñun noùng tôùi treân 150oC dung dòch acid chæ ñaït tôùi noàng ñoä ñaäm ñaëc 85% vaø baét ñaàu maát lieân keát, chuyeån thaønh acid pyrophosphoric H4P2O7 vaø sau ñoù chuyeån thaønh (HPO3)n. Acid phosphoric laø moät acid trung bình. Caùc haèng soá phaân ly nhieät ñoäng cuûa o -3 -8 -13 noù ôû 25 C laø Ka1 = 7,51.10 , Ka2 = 6,23.10 , Ka3 = 4,8.10 . Trong nö ôùc acid phosphoric chæ phaân ly ñö ôïc 2 naác. Hydrat H3PO4.1/2H2O cuõng coù theå taùch ra thaønh nhö õng tinh theå nhoû maøu o o traéng, raát haùo aåm coù t nc = 29,35 C. Nguyeân lieäu Flor apatit Long Thaønh: Coâng thö ùc phaân tö û chung: Ca5F(PO4)3.nCaCO3.mH2O Thaønh phaàn bao goàm caùc hôïp chaát nhö ôû baûng sau: Hình daïng tinh theå luïc giaùc, maïng tinh theå hình truï laäp phö ông daøi hay ngaén, treân beà maët coù nhö õng vaân doïc, coù keát caáu beàn, chaët, mòn. Coù theå coù maøu xanh, vaøng, luïc, tím hay xaùm tuøy 3 o thuoäc haøm lö ôïng P2O5 vaø caùc taïp chaát trong quaëng. Tyû troïng d = 3,18 – 3,21g/cm . t nc = 1400 – 1570oC. Thaønh phaàn % khoái lö ôïng Ca5F(PO4)3 32 -38 CaCO3 28 – 46 MgCO3 3 – 6 Fe2O3, Al2O3 8 – 12 Taïp chaát trô khaùc 11 – 16 47
  20. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô Quy trình ñieàu cheá: Phaân huûy quaëng laân baèng acid sulfuric 68% ôû 60oC. Tinh cheá vaø laøm ñaäm ñaëc saûn phaåm. Xaùc ñònh noàng ñoä acid taïo thaønh. Phaûn ö ùng chính phaân huûy boät quaëng laân thaønh acid phosphoric: 2Ca5F(PO4)3 + 10H2SO4ñ,dö = 6H3PO4 + 10CaSO4 + 2HF Caùc phaûn ö ùng laøm phuï gaây thaát thoaùt acid sulfuric: CaCO3 + H2SO4ñ = CaSO4 + CO2 + H2O 3MgCO3 + 3H2SO4ñ = 3MgSO4 + 3CO2 + 3H2O Fe2O3 + 3H2SO4ñ = Fe2(SO4)3 + 3H2O Al2O3 + 3H2SO4ñ = Al2(SO4)3 + 3H2O 3MgSO4 + 2H3PO4ñ = Mg3(PO4)2 + 3H2SO4 Fe2(SO4)3 + 2H3PO4ñ = 2FePO4 + 3H2SO4 Al2(SO4)3 + 2H3PO4ñ = 2AlPO4 + 3H2SO4 II. DUÏNG CUÏ VAØ THIEÁT BÒ. - 1 becher saét hình truï 100mm x - 1 becher 100ml. 150mm x 1mm coù tay caàm. - 1 ñuõa thuûy tinh. - 1 becher 500ml. - 1 quaû boùp cao su. - 1 pheãu loïc D100mm. - 1 chaäu ñö ïng nö ôùc. - 1 burette 25ml. - 1 bình tia nö ôùc. - 1 erlen 250ml. - 1 noài ñö ïng nö ôùc caùch thuûy. - 2 oáng nghieäm trung. - 1 beáp ñieän. - 1 oáng nhoû gioït. - 1 oáng ñong 100ml. - 1 bình ñònh mö ùc 100ml. - 1 bình caàu. - 1 pipette baàu 10ml. - 1 boä nuùt cao su coù gaén oáng daãn khí. - 1 pipette thaúng 10ml. III. HOÙA CHAÁT. - Quaëng flor apatit Long Thaønh - Thuoác thö û phenolphtalein. (Ca5F(PO4)3). - Tinh theå Na2S. - H2SO4 68%. - HCl 4N. - HgCl2 0,1N. - Dung dòch Na2S baõo hoøa. - NaOH 0,1N. IV. THÖÏC HAØNH. Thí nghieäm 1: Ñieàu cheá acid Phosphoric töø quaëng Flor apatit. Ñoå quaëng flo apatit leân tôø giaáy. Choïn quaëng daïng boät mòn cho vaøo coái sö ù vaø duøng chaøy nghieàn nhoû thaønh boät mòn. Thö ïc hieän trong tuû huùt. Laáy becher 100ml, pha acid sulfuric 68% baèng caùch ñong 23ml o H2SO4 ñaäm ñaëc 98,2% vaøo 10ml nö ôùc caát. OÅn ñònh nhieät ñoä acid tö ø 50 – 60 C. 48
  21. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô Caân 50g quaëng laân ñaõ nghieàn mòn ôû treân cho vaøo trong becher saét coù tay caàm. Ñem toaøn boä vaøo trong tuû huùt. Cho vaøo ñoù33ml acid sulfuric 68%. Vö øa khuaáy maïnh vö øa duøng nhieät keá kieåm tra ñeå duy trì nhieät ñoä cuûa hoãn hôïp buøn phaûn ö ùng ôû60oC. Khi hoãn hôïp buøn seät laïi thì ngö ng khuaáy. Ñeå yeân khoaûng 5 – 7 phuùt (khoâng ñeå laâu hôn). Sau ñoù ngaâm toaøn boä vaøo chaäu nö ôùc. Duøng pipette huùt dung dòch loûng phía treân ra oáng ñong 100ml. Ñoïc vaø ghi laïi theå tích acid phosphoric ñieàu cheá ñö ôïc. Thí nghieäm 2: Kieåm tra vaø xöû lyù chaát löôïng saûn phaåm acid Phosphoric taïo thaønh. Laáy 2 oáng nghieäm, duøng pipette thaúng 10ml cho vaøo moãi oáng nghieäm 0,5ml dung dòch acid phosphoric vö øa ñieàu cheá. OÁng 1: nhoû theâm 5 - 10 gioït HgCl2 0,1N. Neáu dung dòch coù xuaát hieän keát tuûa maøu ñen thì phaûi tieán haønh tinh cheá saûn phaåm ñeå loaïi boû acid phosphoro. OÁng 2: theâm vaøo 1 - 2 gioït dung dòch Na2S baõo hoøa. Neáu dung dòch coù keát tuûa ñen thì tieán haønh tinh cheá saûn phaåm ñeå loaïi boû As+3, As+5 vaø Pb+2. Neáu caû 2 oáng ñeàu khoâng maøu thì tieán haønh thí nghieäm 3 khoâng caàn tinh cheá saûn phaåm. Phöông phaùp tinh cheá saûn phaåm ñeå loaïi boû acid Phosphoro: Tieán haønh trong tuû huùt. Theâm vaøo becher 500ml chö ùa dung dòch acid phosphoric vö øa ñieàu cheá trong thí nghieäm 1 moät gioït H2SO4 ñaäm ñaëc 98,2%. Sau ñoù vö øa ñun soâi vö øa khuaáy maïnh dung dòch. Ñeå nguoäi bôùt. Laáy 0,5ml maãu saûn phaåm vaøo oáng nghieäm vaø thö û laïi nhö oáng nghieäm 1 vôùi 5 – 10 gioït dung dòch HgCl2 0,1N. Tieáp tuïc theâm 1 hay nhieàu gioït acid H2SO4 ñaäm ñaëc cho ñeán khi khoâng coøn taïo keát tuûa vôùi dung dòch HgCl2 nö õa. Khi ñoù ñaõ loaïi heát acid phosphoro khoûi thaønh phaåm. Phöông phaùp tinh cheá saûn phaåm ñeå loaïi boû acid phosphoro: Cho vaøo bình caàu 20 – 25g Na2S, roài theâm vaøo ñoù tö ø tö ø tö øng gioït HCl 4N. Laép oáng daãn khí ñeå thu khí H2S. Suïc khí H2S vaøo dung dòch acid phosphoric vö øa ñieàu cheá trong voøng 2 giôø. Sau ñoù ñem loïc boû keát tuûa baèng pheãu loïc aùp suaát thaáp vaø giaáy loïc baêng vaøng. Thí nghieäm 3: Xaùc ñònh noàng ñoä thaønh phaåm acid Phosphoric. Chia theå tích acid phosphoric thaønh phaåm ra laøm 2 phaàn baèng nhau. Phaàn 1: Ñong vaø ghi laïi theå tích dung dòch acid. Coâ caïn dung dòch treân beáp caùch thuûy cho ñeán khi dung dòch trôû neân saùnh nhö siro (khoâng ñeå coù vaùng keát tinh). Ñeå nguoäi. Ñong theå tích acid thaønh phaåm. Duøng pipette thaúng 10ml laáy theå tích acid phuø hôïp saûn phaåm cho vaøo bình ñònh mö ùc 100ml vaø ñònh mö ùc tôùi vaïch mö ùc. Laøm tö ông tö ï phaàn 2 ñeå xaùc ñònh noàng ñoä cuûa dung dòch acid sau khi coâ caïn bôùt. Phaàn 2: Duøng pipette laáy theå tích acid thích hôïp cho vaøo bình ñònh mö ùc 100ml sao cho sau khi ñònh mö ùc veà vaïch chuaån thì dung dòch acid coù noàng ñoä khoaûng 0,1N. Laéc ñeàu, traùng becher 100ml roài ñoå heát acid ñaõ pha loaõng vaøo becher naøy. Sau ñoù, duøng pipette baàu huùt 10ml acid cho vaøo erlen 250ml. Theâm vaøo erlen 2 gioït thuoác thö û phenolphtalein. Cho dung dòch NaOH 0,1N vaøo burette 25ml vaø chænh ñeán vaïch 0ml. Ñònh phaân cho ñeán khi dung dòch trong erlen coù maøu hoàng beàn trong 30 giaây. Ñoïc theå tích NaOH 0,1N tieâu toán ñeå tính toaùn hieäu suaát chuyeån hoùa. 49
  22. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích tieán trình phaûn ö ùng. 2. Vieát caùc phö ông trình phaûn ö ùng vaø neâu caùc hieän tö ôïng xaûy ra. Giaûi thích. 3. Coù theå naâng noàng ñoä acid phosphoric baèng caùch coâ caïn dung dòch acid nhö treân ñö ôïc khoâng? Taïi sao? 4. Hoùa tính cuûa acid ortho phosphoric, acid pyro phosphoric. 5. Lyù tính cuûa caùc muoái phosphorat cuûa Saét, Nhoâm, Asen, Canxi 50
  23. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô BAØI 12: MOÄT SOÁ ÖÙNG DUÏNG I. CHUAÅN BÒ LYÙ THUYEÁT. 1. Nghieân cö ùu aùp duïng chö ông trình ñaõ hoïc vaøo thö ïc teá. 2. Nhaän xeùt vaø giaûi thích caùc keá quaû thu ñö ôïc. Baûo veä beà maët kim loaïi baèng dung dòch Zn(H2PO4)2: Duøng dung dòch Zn(HPO4)2 phun leân beà maët theùp. Phaûn ö ùng xaûy ra taïo ra treân beà maët theùp lôùp phosphat cuûa saét vaø keõm toàn taïi chung. Lôùp muoái khoâng tan naøy coù taùc duïng baûo veä beà maët theùp. Caáu truùc xoáp cuûa lôùp muoái cho pheùp sôn, maï, nhuoäm maøu nhö beà maët theùp. Tinh cheá NaCl töø muoái aên: Muoái aên saûn xuaát tö ø nö ôùc bieån coù chö ùa raát nhieàu Mg2+ vaø Ca2+. Vì vaäy khi sö û duïng muoái aên saûn xuaát tö ø nö ôùc bieån vaøo caùc coâng ngheä saûn xuaát coù theå gaëp phaûi trôû ngaïi. Phö ông phaùp keát tinh laïi dung dòch muoái chæ giuùp loaïi boû nhö õng taïp chaát khoâng tan. Ñeå tinh cheá muoái aên tinh khieát phaûi keát tinh trong ñieàu kieän dö ion chung Cl-. Khaû naêng taåy maøu cuûa SO2: Khí SO2 laø chaát khö û khaù maïnh neân coù taùc duïng taåy maøu. Phö ông phaùp khö û maøu trong ñoù 2- duøng SO2, dung dòch muoái SO3 thö ôøng goïi laø phö ông phaùp SO2. Ñieàu cheá Clorur voâi: Cho khí clo suïc vaøo sö õa voâi toâi. Phaûn ö ùng xaûy ra cho saûn phaåm Clorur voâi. Clorur voâi thö ôøng duøng laøm thuoác taåy ñeå taåy saïch nhö õng veát baån coù nguoàn goác laø caùc chaát khö û. Ñieàu cheá boät nheï CaCO3: CaCO3 coù caáp haït raát nhoû goïi laø boät nheï. Noù coù nhieàu ö ùng duïng trong lónh vö ïc saûn xuaát myõ phaåm, giaáy, chaát ñoän cho nhieàu quaù trình coâng nghieäp Coù nhieàu phö ông phaùp taïo ra caáp haït nhoû trong ñoù phö ông phaùp keát tuûa tö ø dung dòch cho caáp haït raát nhoû. II. DUÏNG CUÏ VAØ THIEÁT BÒ. - 1 pipette thaúng 10ml. - 2 bình caàu nhoû. - 1 quaû boùp cao su. - 2 nuùt cao su coù gaén oáng daãn khí. - 3 becher 100ml. - 1 oáng nhoû gioït. - 1 pheãu loïc D100mm. - 1 muoãng nhö ïa (hay inox). - 1 giaù vaø keïp ñôõ pheãu khi loïc. - 1 noài ñun caùch thuûy. - 1 erlen 250ml coù nhaùnh . - 1 beáp ñieän. - 1 ñuõa thuûy tinh. III. HOÙA CHAÁT. - Laù theùp (hay ñinh saét loaïi lôùn) - NaOH 20%. - Laù nhoâm. - Na2CO3 20%. - Boät ZnO. - H2SO4 20%. 51
  24. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô - Boät CaO (hay voâi soáng). - Coàn 96o. - CaCO3 raén (hay ñaù voâi). - Acid H3PO4 ñaäm ñaëc 85% (tuû huùt). - Ñö ôøng tinh theå (coù maøu vaøng). - Acid H2SO4 ñaäm ñaëc 98,2% (tuû huùt). - Boät lö u huyønh. - Giaáy loïc. - Than hoaït tính. - Giaáy pH. - Chæ thò bromthymol xanh (chaøm). - Giaáy nhaùm mòn. - Dung dòch BaCl2 1N. IV. THÖÏC HAØNH. THÍ NGHIEÄM 1: BAÛO VEÄ BEÀ MAËT KIM LOAÏI BAÈNG DUNG DÒCH Zn(H2PO4)2. Duøng giaáy nhaùm ñaùnh saïch boùng beà maët 2 laù theùp (hay 2 ñinh theùp) vaø 2 laù nhoâm. Sau khi ñaït ñoä boùng 2 ñem duøng coàn 96o ñeå rö ûa saïch daàu môõ vaø thaám khoâ baèng giaáy thaám. Duøng pipette huùt H3PO4 85% vaøo 2 becher 100ml, moãi becher 10ml. Theâm vaøo 2 becher lö ôïng boät ZnO vö øa ñuû ñeå phaûn ö ùng taïo ra Zn(H2PO4)2. Khuaáy kyõ ñeå phaûn ö ùng xaûy ra hoaøn toaøn. Nhuùng 1 laù theùp vaøo 1 becher. Nhuùng 1 laù nhoâm vaøo becher coøn laïi. Ñeå yeân 10 phuùt. Vôùt chuùng ra. Ñeå khoâ ôû nhieät ñoä phoøng. Quan saùt hieän tö ôïng xaûy ra vaø so saùnh vôùi laù theùp vaø laù nhoâm coøn laïi. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích tieán trình phaûn ö ùng. 2. Vieát caùc phö ông trình phaûn ö ùng vaø neâu caùc hieän tö ôïng xaûy ra. Giaûi thích. 3. Lyù tính cuûa caùc muoái phosphat cuûa Saét, Nhoâm 4. Ñeà nghò phö ông phaùp kieåm tra khaû naêng baûo veä kim loaïi cuûa lôùp phosphat treân. THÍ NGHIEÄM 2: TINH CHEÁ NACL TÖØ MUOÁI AÊN. Cho vaøo becher khoaûng 0,3ml dung dòch NaOH 20% vaø 10ml dung dòch Na2CO3 20%. Khuaáy ñeàu. Hoøa tan 25g NaCl saûn xuaát tö ø nö ôùc bieån vaøo 50ml nö ôùc caát trong becher 100ml khaùc. Theâm vaøo ñoù 5g than hoaït tính vaø khuaáy kyõ. Loïc laáy dung dòch. Theâm vaøo nö ôùc loïc 2 gioït chæ thò bromthymol xanh. Dung dòch hoùa thaønh maøu xanh. Tieáp tuïc theâm vaøo tö øng gioït dung dòch acid clohydric 1N vaø khuaáy ñeàu cho ñeán khi dung dòch vö øa chuyeån sang maøu vaøng thì ngö øng laïi. Ñun soâi dung dòch treân beáp ñieän. Theâm vaøo töø tö ø tö øng gioït dung dòch BaCl2 1N cho ñeán khi khoâng coøn xuaát hieän keát tuûa nö õa. Ñun soâi theâm 20phuùt, ñeå yeân, theâm vaøo nö ôùc loïc tö øng gioït hoãn hôïp dung dòch NaOH 20% vaø Na2CO3 20% ñaõ chuaån bò ôû treân. Tieáp tuïc ñun soâi theâm 30 phuùt nö õa. Loïc laáy nö ôùc loïc. Trung hoøa nö ôùc loïc baèng dung dòch HCl 1N cho tôùi khi thö û giaáy pH = 7. Coâ caïn bôùt nö ôùc loïc treân beáp ñieän cho ñeán khi xuaát hieän vaùng tinh theå. Trong khi ñeå nguoäi, duøng muoãng nhö ïa vôùt caùc tinh theå muoái taùch ra vaø ñem saáy ôû nhieät ñoä 70 -100oC. Caân ñeå tính hieäu suaát vaø noäp saûn phaåm cho giaùo vieân hö ôùng daãn ñeå giaùo vieân cho nhaän xeùt roài ñoå vaøo bình thu hoài NaCl tinh khieát (tieâu chaån tinh khieát hoùa hoïc). Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích tieán trình phaûn ö ùng. 2. Vieát caùc phö ông trình phaûn ö ùng vaø neâu caùc hieän tö ôïng xaûy ra. Giaûi thích. 52
  25. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô 3. Trong quaù trình thí nghieäm, ta ñaõ loaïi boû caùc taïp chaát naøo? 4. Khaùi nieäm “tieâu chuaån tinh khieát hoùa hoïc” laø gì? 5. Ñeà nghò phö ông phaùp kieåm tra sö ï tinh khieát cuûa saûn phaåm. 2- 2- THÍ NGHIEÄM 3: KHAÛ NAÊNG TAÅY MAØU CUÛA KHÍ SO2 VAØ DUNG DÒCH S , S2O3 , 2- SO3 Laáy 5g ñö ôøng mía vaøng cho vaøo becher 100ml. Theâm vaøo tö ø tö ø lö ôïng nö ôùc caát, ñun nheï baèng beáp caùch thuûy vaø khuaáy ñeàu ñeå dung dòch ñö ôøng baõo hoøa. Loïc dung dòch vaøo erlen 250ml. Caân 5g boät lö u huyønh cho vaøo bình caàu. Trong tuû huùt, theâm vaøo ñoù 3ml dung dòch H2SO4 ñaäm ñaëc. Ñaäy bình caàu baèng nuùt cao su coù gaén oáng daãn khí. Ñö a ñaàu oáng daãn khí vaøo erlen 250ml chö ùa dung dòch ñö ôøng vaøng baõo hoøa. Theo doõi hieän tö ôïng xaûy ra cho tôùi khi dung dòch maát maøu. Ñem erlen 250ml ra khoûi tuû huùt. Theâm vaøo ñoù vaøi haït than hoaït tính. Coâ caïn bôùt nö ôùc treân noài caùch thuûy. Khi xuaát hieän tinh theå ñö ôøng thì ñeå nguoäi. Sau ñoù ngaâm vaøo nö ôùc, roài ngaâm vaøo nö ôùc ñaù. Loïc laáy tinh theå vaø ñeå khoâ ôû nhieät ñoä thö ôøng. Caân ñeå tính hieäu suaát vaø noäp saûn phaåm cho giaùo vieân hö ôùng daãn ñeå giaùo vieân cho nhaän xeùt roài ñoå vaøo bình thu hoài. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích tieán trình phaûn ö ùng. 2- 2- 2- 2. Taïi sao S , SO2, S2O3 , SO3 laïi coù khaû naêng taåy maøu. 3. Caùc yeáu toá aûnh hö ôûng tôùi khaû naêng taåy maøu cuûa caùc hôïp chaát treân. 2- 2- 2- 4. Taïi sao thí nghieäm treân sö û duïng SO2 maø coù theå keát luaän ñö ôïc S , S2O3 vaø SO3 cuõng coù taùc duïng tö ông tö ï. THÍ NGHIEÄM 4: ÑIEÀU CHEÁ CLORUR VOÂI VAØ BOÄT NHEÏ. Tieán haønh thí nghieäm tö ông tö ï nhö thí nghieäm 3. Cho 5g CaO phaûn ö ùng vôùi vaø lö ôïng vö øa ñuû H2O trong erlen 250ml sao cho taïo thaønh daïng hoà seät. Cho 2g boät MnO2 trong bình caàu vaø theâm vaøo 1ml acid HCl ñaäm ñaëc vaø ñun noùng. Suïc khí Clor sinh ra trong bình caàu sang erlen cho tôùi khi dung dòch sö õa voâi seät laïi vaøo baét ñaàu ngö ûi thaáy muøi khí Clor thoaùt ra khoûi erlen. Ñem saûn phaåm trong erlen laøm khoâ ôû nhieät ñoä phoøng. Cho 3g CaO phaûn ö ùng vôùi lö ôïng vö øa ñuû H2O nhö ng taïo ra dung dòch nö ôùc voâi trong baõo hoøa trong becher 100ml. Loïc laáy dung dòch vaøo erlen 250ml. Cho 5g CaCO3 (hay voû soø, ngheâu nghieàn nhoû) vaøo bình caàu, theâm vaøo ñoù 6ml H2SO4 20% (neáu caàn coù theå ñun noùng). Laép nuùt cao su coù gaén oáng daãn ñeå suïc khí CO2 tö ø bình caàu sang erlen 250ml. Ngö ng suïc khi khí tö ø ñaàu oáng suïc khí tieáp xuùc vôùi dung dòch maø khoâng taïo theâm keát tuûa. Loïc keát tuûa. Rö ûa tuûa baèng nö ôùc vaø thö û baèng giaáy pH cho tôùi khi nö ôùc loïc coù pH = 7. Saáy khoâ keát tuûa trong tuû saáy ôû nhieät ñoä 70oC. Caân caùc saûn phaåm ñeå tính hieäu suaát vaø noäp cho giaùo vieân hö ôùng daãn ñeå giaùo vieân cho nhaän xeùt roài ñoå vaøo bình thu hoài. 53
  26. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích tieán trình phaûn ö ùng. 2. Neâu hoùa tính cuûa CaOCl2, CaCO3. 3. Neâu moät vaøi ö ùng duïng cuûa clorur voâi vaø boät nheï. 4. Vieát caùc phö ông trình xaûy ra. Giaûi thích hieän tö ôïng. 5. Dö ï ñoaùn xem trong thö ïc teá ngö ôøi ta coù sö û duïng caùc phö ông phaùp saûn xuaát nhö treân hay khoâng? Giaûi thích. 54
  27. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô Chuû bieân: ThS. Leâ Thò Thanh Hö ông Bieân soaïn: Boä moân Hoùa ñaïi cö ông Hieäu ñính : Nguyeãn Trö ôøng Thi Sö ûa baûn in: Leâ Thò Thanh Hö ông – Nguyeãn Thò Caåm Tuù Xong ngaøy 20.9.2004 taïi khoa Hoùa trö ôøng Cao ñaúng Coâng nghieäp 4 55