›
›

Giáo trình Mạng và truyền dữ liệu

pdf 156 trang ngocly 2260
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Giáo trình Mạng và truyền dữ liệu", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • pdfgiao_trinh_mang_va_truyen_du_lieu.pdf

Nội dung text: Giáo trình Mạng và truyền dữ liệu

  1. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh KHAÙI NIEÄM CÔ BAÛN VEÀ MAÏNG I. CAÙC KHAÙI NIEÄN CÔ BAÛN. - Maïng maùy tính laø gi : Maïng maùy tính laø 1 nhoùm caùc maùy tính, thieát bò ngoaïi vi ñöôïc noái keát vôùi nhau thoâng qua caùc phöông tieän truyeàn truyeàn daãn nhö caùp, soùng ñieän töø, tia hoàng ngoaïi giuùp cho caùc thieát bò naøy coù theå trao ñoåi döõ lieäu vôùi nhau 1 caùch deã daøng. - Caùc thaønh phaàn cô baûn caáu thaønh maïng maùy tính : + Maùy tính : Maùy tính söû duïng trong maïng bao goàm caùc loaïi maùy Mainframe, minicomputer, Laptop, Personal Computer moãi thaønh phaàn naøy laø 1 ñieåm noái vaät lyù lieân keát treân maïng. + Caùc thieát bò giao tieáp duøng lieân keát caùc thaønh phaàn maïng : Card maïng ( NIC hay adapter ), HUB, SWITCH, ROUTER . + Moâi tröôøng truyeàn daãn : höõu tuyeán ( caùp ), voâ tuyeán ( soùng ñieän töø, tia hoàng ngoaïi ) + Caùc thieát bò ngoaïi vi : Maùy PRINTER, FAX, MODEM, SCANER + Caùc giao thöùc ( TCP/IP, IPX/SPX, NetBeui .) + Caùc heä ñieàu haønh maïng : WinNT, Novell Netware, Unix . - Caùc thuaät ngöõ lieân quan : + Server : Laø maùy phuïc vuï ñöôïc caøi ñaët heä ñieàu haønh vaø caùc phaàn meàm chuyeân duïng laøm caùc chöùc naêng quaûn lyù vaø cung caáp caùc dòch vuï cho caùc maùy tính khaùc. Tuyø theo dòch vuï cung caáp maø ngöôøi ta chia ra laøm caùc loaïi server sau: File server : duøng cung caáp caùc dòch vuï veà file vaø folder. Print Server : Cung caáp caùc dòch vuï veà in aán Do caùc maùy server laøm chöùc naêng phuïc vuï neân caáu hình maùy server phaûi maïnh thöôøng laø caùc maùy chuyeân duïng cuûa caùc haõng nhö Intel, IBM + Client : Laø maùy söû duïng caùc dòch vuï maø maùy server cung caáp. Do söû lyù coâng vieäc khoâng lôùn neân thoâng thöôøng caùc maùy naøy khoâng yeâu caáu caáu hình maïnh. + Host : Host laø 1 dieåm noái treân maïng. Host coù theå laø client hay server. + Resource : Laø nhöõng taøi nguyeân treân maïng goàm : taäp tin, thö muïc, maùy in, maùy Fax Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 1
  2. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh + Share data : laø taäp hôïp caùc taäp tin, thö muïc maø caùc maùy tình chia seû ñeå caùc maùy khaùc truy caäp söû duïng chuùng thoâng qua maïng. + User : laø taøi khoaûn ngöôøi duøng khi söû duïng maùy traïm( client ) ñeå truy xuaát ñeán nhöõng taøi nguyeân maïng. Thoâng thöôøng 1 user seõ coù 1 username vaø password do nhaø quaûn trò cung caáp, heä thoáng seõ döïa vaøo username vaø password ñeå nhaän bieát baïn laø ai vaø coù quyeàn hay khong co quyeàn vaøo maïng, coù quyeàn hay khong co quyeàn söû duïng taøi nguyeân treân maïng. + Administrator : Laø taøi khoaûn quaûn trò heä thoáng. + Phöông thöùc gôûi döõ lieäu treân heä thoáng maïng : Döõ lieäu ñöôïc gôûi töø ñieåm naøy ñeán ñieåm khaùc trong moät boä phaän nhoû goïi laø: goùi, khung hoaëc oâ döõ lieäu (ATM). Goùi ñöôïc xaùc ñònh baèng ngoân ngöõ hoaëc giao thöùc ñöôïc duøng trong maïng. Header Data Footer II. MOÂ HÌNH MAÏNG MAÙY TÍNH • Maïng taäp trung : Toaøn boä tieán trình xöû lyù taïi maùy tình trung taâm. Caùc maùy tính traïm cuoái ( terminal ) ñöôïc noái maïng vôùi maùy tính trung taâm vaø hoaït ñoängn nhö nhöõng thieát bò xuaát nhaäp döõ lieäu cho pheùp ngöôøi duøng chæ xem treân maøn hình vaø nhaäp döõ lieäu töø baøn phím. Moâ hình xöû lyù maïng treân coù theå trieån khai treân heä thoáng phaàn cöùng hoaëc phaàn meàm ñöôïc caøi treân server Öu ñieåm : Döõ lieäu ñöôïc baûo maät an toaøn, deã daøng backup vaø dieät virus, chi phí cho caùc theáit bò thieát laäp maïng thaáp. Nhöôïc ñieåm : Khoù ñaùp öùng caùc yeâu caàu cuûa nhieàu öùng duïng khaùc nhau, toác ñoä truy xuaát chaäm. Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 2
  3. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh • Maïng phaân taùn : Caùc maùy tính coù khaû naêng hoaït ñoäng ñoäc laäp, caùc coâng vieäc ñöôïc taùch nhoû vaø giao cho nhieàu loaïi maùy tính khaùc nhau xöû lyù thay vì xöû lyù taïi maùy tính trung taâm. Tuy döõ lieäu ñöôïc xöû lyù vaø löu tröõ taïi caùc ,maùy cuïc boä nhöng chuùng ñöôïc noái maïng vôùi nhau neân chuùng coù theå trao ñoåi döõ lieäu vaø dòch vuï. Öu ñieåm : Truy xuaát nhanh, phaàn lôùn khoâng giôùi haïn caùc öùng duïng Nhöôïc ñieåm : Döõ lieäu löu tröõ rôøi raïc khoù ñoàng boä, backup vaø raát deã nhieãm virus. • Maïng coäng taùc : Goàm nhieàu maùy tính coù theå töông taùc vôùi nhau ñeå thöïc hieän 1 coâng vieäc. 1 maùy tính coù theå möôïn naêng löïc cuûa maùy khaùc baèng caùch chaïy chöông trình treân maùy khaùc naèm trong maïng. Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 3
  4. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh Öu ñieåm : Raát nhanh vaø maïnh, coù theå chaïy caùc öùng duïng coù caùc pheùp toaùn lôùn. Nhöôïc ñieåm : Caùc döõ lieäu löu tröõ treân caùc vò trí khaùc nhau neân raát khoù ñoàng boä vaø backup, khaû naêng nhieãm virus raát cao. III. CAÙC LOAÏI MAÏNG MAÙY TÍNH. • Maïng cuïc boä LAN ( Local Area Network ) Maïng LAN ñöôïc xaây döïng treân cô sôû goàm 1 nhoùm caùc maùy tính vaø thieát bò truyeàn thoâng ñöôïc noái vôùi nhau trong 1 phaïm vi nhoû. ( tröôøng hoïc, nhaø cao oác .) Maïng LAN thöôøng coù caùc ñaëc ñieåm sau: + Baêng thoâng lôùn, Truyeàn taûi döõ lieäu vôùi toác ñoä cao. + Toàn taïi trong 1 phaïm vi heïp, kích thöôùc bò giôùi haïn. + Chi phí cho caùc thieát bò keát noái maïng LAN töông ñoái reû. + Coâng vieäc quaûn trò maïng ñôn giaûn, deã daøng. • Maïnd dieän roäng WAN ( Wide Area Network ) Maïng WAN ñöôïc xaây döïng treân cô sôû nhö 1 maïng ñöôïc bao phuû 1 vuøng ñòa lyù roäng lôùn coù theå laø 1 quoâc gia, 1 chaâu luïc hay toaøn caàu. Maïng WAN thöôøng ñöôïc caùc coâng ty ña quoác gia xaây döïng. Do phaïm vi maïng roäng lôùn neân thoâng thöô’ng WAN laø taäp hôïp bôûi nhöõng maïng LAN noái laïi vôùi nhau thoâng qua caùc thieát bò truyeàn thoâng : veä tinh, soùng viba, caùp quang, caùp ñieän thoaïi Maïng WAN thöôøng coù ñaëc ñieåm sau : + Baêng thoâng nhoû, truyeàn taûi döõ lieäu vôùi toác ñoä thaáp. Deã bò maát keát noái thöôøng chæ phuø hôïp vôùi caùc öùng duïng nhö Email, Web, ftp . + Toàn taïi trong phaïm vi roäng, kích thöôùc khoâng bò giôùi haïn. Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 4
  5. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh + Chi phí cho vieäc xaây döïng Wan raát ñaét tieàn. + Do keát noái nhieàu LAN neân maïng raát phöùc taïp vaø coù tính toaøn caàu neân phaûi coù toå chöùc quoác teá ñöùng ra qui ñòng vaø quaûn trò. • Internet : internet laø maïng maùy tính lôùn nhaát theá giôùi hoaëc chính xaùc hôn laø maïng cuûa caùc maïng töùc laø bao goàm raát nhieàu .nhieàu nhöõng maùy tính noái laïi vôùi nhau. Noù cho pheùp baát kyø 1 maùy tính naøo trong maïng coù theå keát noái vôùi baát kyø maùy naøo khaùc treân maïng vaø trao ñoåi thoâng tin vôùi nhau. 1 khi keát noái vaøo internet maùy tính cuûa baïn seõ laø 1 trong haøng chuïc trieäu thaønh vieân cuûa maïng khoång loà naøy. IV. MOÂ HÌNH QUAÛN TRÒ MAÏNG + Workgroup : Trong moâ hình naøy caùc maùy tính coù quyeàn haïn ngang nhau vaø khoâng coù caùc maùy chuyeân duïng laøm nhieämvuï cung caáp dòch vuï hay quaûn lyù dòch vuï. Caùc maùy tính laøm vieäc ôû cheá ñoä workgroup töï baûo maät vaø quaûn lyù taøi nguyeân cuûa rieâng mình ñoàng thôøi noù cuõng chöùng thöïc cho ngöôøi duøng cuïc boä + Domain : trong moâ hình naøy trong heä thoáng coù caùc maùy tính chuyeân duïng laøm nhieäm vuï cung caáp caùc dòch vuï, quaûn lyù vaø chöùng thöïc ngöôøi duøng, quaûn lyù caùc maùy traïm. Caùc taøi nguyeân cuõng ñöôïc quaûn lyù vaø caáp quyeàn haïn cho ngöôøi töøng ngöôøi duøng. V. CAÙC KIEÅU NOÁI MAÏNG : Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 5
  6. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh + Peer to Peer ( Maïng ngang haøng ) - Maïng ngang haøng bao goàm 1 nhoùm caùc maùy tính ñöôïc keát noái vôùi nhau, laøm vieäc cuøng vôùi nhau. - Taât caû caùc maùy trong maïng ñeàu coù quyeàn nhö nhau, khoâng coù baát kyø 1 maùy tính naøo ñoùng vai troø phuïc vuï. Ngöôøi duøng treân töøng maùy chòu traùch nhieäm ñieàu haønh, quaûn lyù vaø chia seû caùc taøi nguyeân cuûa chính maùy tính mình söû duïng. - Laøm vieäc toát vôùi caáu hình maïng ít hôn 10 maùy. Öu ñieåm : Ñôn giaûn, deã daøng caøi ñaët, toå chöùc vaø quaûn trò, chi phí thieát bò duøng thieát laäp maïng thaáp Khuyeát ñieåm : khoâng quaûn lyù taäp trung neân döõ lieäu phaân taùn. Khaû naêng baûo veä raát thaáp, raát deã bò xaâm nhaäp. + Client / Server ( Maïng khaùch / chuû ) - Maïng Client / Server bao goàm 1 nhoùm maùy phuïc vuï cung caáp caùc taøi nguyeân vaø dòch vuï cho caû heä thoáng maïng söû duïng goïi laø heä thoáng maùy chuû (server). Moät heä thoáng goàm nhieàu maùy tính söû duïng caùc taøi nguyeân vaø dòch vuï do heä thoáng maùy chuû cung caáp goïi laø maùy khaùch (Client). - Taøi khoaûn ngöôøi duøng (USER) do maùy chuû cung caáp vaø ñöôïc quaûn lyù bôûi maùy chuû. Chæ maùy chuû môùi coù quyeàn giaûi quyeát caùc yeâu caáu cuûa USER. - Caùc maùy server thöôøng coù caáu hình maïnh ( toác ñoä xöû lyù nhanh, khoâng gian löu tröõ lôùn ) thöôøng söû duïng caùc maùy tính chuyeân duïng. - Döïa vaøo chöùc naêng ta coù theå chia heä thoáng SERVER ra thaønh caùc loaïi server nhö sau : + File server : Cung caáp dòch vuï phuïc vuï caùc yeâu caàu veà file trong maïng + Print server : Cung caáp caùc dòch vuï veà in aán + Application server : Cung caáp caùc dòch vuï cho pheùp caùc öùng duïng chaïy tr6en server vaø traû keát quaû veà cho client. + Mail server : Cung caáp caùc dòch vuï veà gôûi vaø nhaän MAIL + Web server : Cung caáp caùc dòch vuï veà WEB + Database server : Cung caáp caùc dòch vuï veà löu tröõ, tìm kieám thoâng tin + Communication server : Quaûn lyù caùc keát noái töø xa. Öu ñieåm : Döõ lieäu ñöôïc löu tröõ taäp trung, deã daøng backup vaø ñoàng boä vôùi nhau. Taøi nguyeân vaø dòch vuï taäp trung neân deã chia seû quaûn lyù vaø phuïc vuï cho nhieàu ngöôøi duøng. Khaû naêng baûo maät döõ lieäu cao, theo nhieàu lôùp. Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 6
  7. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh Khuyeát ñieåm : Caùc server chuyeân duøng ñaét tieàn vaø phaûi coù ñoäi nguõ quaûn trò heä thoáng maïng. VI. CAÙC DÒCH VUÏ MAÏNG Dich vuï maïng laø lyù do taïi sao chuùng ta söû duïng heä thoáng maïng. ÔÛ phaàn naøy moâ taû caùc haàu heát caùc dòch vuï trong heä thoáng maïng. + Cô sôû ñeå lieân keát caùc dòch vuï maïng : Taát caû caùc PC trong maïng phaûi ñöôïc caøi ñaët heä ñieàu haønh vaø heä thoáng phaàn meàm chuyeân duïng cho pheùp chuùng laøm vieäc ñöôïc vôùi nhau trong moâi tröôøng maïng. + Redirector service : redirector laø 1 chöông trình chaïy treân maùy traïm laøm vieäc kieåm soaùt nhöõng yeâu caàu lieân quan ñeán maïng. Chaúng haïn 1 ngöôøi duøng treân traïm laøm vieäc yeâu caàu caùc taäp tin noäi boä thì Redirector seõ chuyeån nhöõng yeâu caáu ñoù ñeán HÑH noäi boä. Neáu yeâu caàu ñoù nhaèm vaøo nhöõng taäp tin ôû maùy tính khaùc treân maïng thì Redirector seõ kieåm tra caùc yeâu caàu vaø sau ñoù gôûi caùc yeâu caàu chuyeån tieáp qua maïng ñeå ñeán ñích thoâng qua 1 ñöôøng truyeàn ñònh saün. - Yeâu caàu ñöôïc ñaët trong 1 goùi tin coù ñòa chæ traïm dòch vuï. - Phaàn meàm Redirector ñöôïc caøi ñaët rieâng ôû moãi traïm laøm vieäc cuøng vôùi phaàn meàm ñieàu khieån crad maïng. + Server service : Maùy tính server phaûi coù nhöõng thaønh phaàn tieáp nhaän nhöõng yeâu caàu töø caùc client trong maïng vaø thöïc hieän ñònh tuyeán hoái ñaùp nhöõng yeâu caàu thoâng qua heä thoáng maïng tôùi caùc client. • file service : + file service cho pheùp caùc maùy tính maïng chia seû file, thao taùc treân caùc taäp tin naøy nhö : löu tröõ, tìm kieám, di chuyeån + file service cho pheùp user : ñoïc, vieát, quaûn lyù file vaø data. + file service raát quan troïng ñoái vôøi maïng kieåu noái maïng client/server vaø peer to peer. + Maùy tính cung caáp caùc dòch vuï veà file goïi laø file server. Coù 2 kieåu file server : Chuyeân duïng vaø khoâng chuyeân duïng. - File server chuyeân duïng thöôøng duøng trong maïng kieåu client/server vaø chæ laøm 1 nhieäm vu duy nhaát ñaùp öùng taát caû caùc yeâu caàu töø client trong maïng. - File server khoâng chuyeân duïng thöôøng söû duïng trong maïng kieåu peer to peer noù laøm 1 luùc 2 nhieäm vuï. Cho pheùp maùy tính vöøa ñoùng vai troø laø file server ñaùp öùng taát caû caùc yeâu caàu töø caùc maùy tính khaùc trong maïng vöøa ñoùng vai troø laø user yeâu caàu söû duïng file töø file server khaùc. Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 7
  8. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh • File transfer service : + Dòch vuï truyeàn taûi taäp tin : Cho pheùp truyeàn taûi file, data töø nôi naøy sang nôi khaùc nhanh choùng deã daøng. Giaû söû coù 1 taäp tin hay taøi lieäu muoán di chuyeån töø vò trí naøy sang vò trí khaùc thì ta coù caùc giaûi phaùp thöïc hieän laø : - Duøng oå ñóa di doäng ñeå sao cheùp, di chuyeån döõ lieäu.( Khoù khaên khi di chuyeån döõ lieäu ñeán nhöõng nôi ôû xa. - Söû duïng keát noái dial up ñeå keát noái 2 maùy tính laïi vaø sao cheùp, di chuyeån döõ lieäu giöõa chuùng( toác ñoä ñöôøng truyeàn quaù chaäm, sao cheùp vaø di chuyeån döõ lieäu laâu). - Trong caû 2 giaûi phaùp treân thì ñeàu coù nhöõng nhöôïc ñieåm raát lôùn. Do vaäy neáu coù maïng vaø söû duïng dòch vuï truyeàn taûi file seõ cho chuùng ta khaû naêng truyeàn taûi döõ lieäu deã daøng vôùi toác ñoä cao. + Haàu heát caùc heä thoáng maïng ñeàu coù 1 vaøi trung taâm löu tröõ file ñeå löu tröõ nhöõng file quan troïng trong nhieàu naêm. File, data thöôøng ñöôïc löu tröõ theo caùc caùch sau : - Löu tröõ tröïc tuyeán (online storage) : Döõ lieäu ñöôïc löu tröõ trong ñóa cöùng neân truy xuaát deã daøng nhanh choùng baát keå thôøi gian. Nhöng phöông phaùp naøy coù 1 nhöôïc ñieåm laø chuùng khoâng theå thaùo rôøi ñeå trao ñoåi hoaëc löu tröõ taùch rôøi ñoàng thôøi chi phí cho 1 MB döõ lieäu online töông ñoá cao. - Löu tröõ ngoaïi tuyeán (offline storage) : Thöôøng aùp duïng cho nhöõng döõ lieäu ít khi caàn truy xuaát. Caùc thieát bò phoå bieán duøn cho phöông phaùp naøy laø Baêng töø vaø ñóa quang. Phöông phaùp naùy khi truy xuaát khaù chaäm. - Löu tröõ caän tuyeán (Near-line storage): Thöôøng duøng thieát bò jukebox ñeå töï ñoäng quaûn lyù caùc baêng töø, ñóa quang. Cho toác ñoä truy xuaát nhanh hôn löu tröõ ngoaïi tuyeán nhöng chi phí khoâng cao. + Chuyeån dôøi döõ lieäu (data migration) : Laø coâng ngheä töï ñoäng dôøi caùc döõ lieäu ít duøng töø kho löu tröõ tröïc tuyeán sang kho löu tröõ caän tuyeán hay ngoaïi tuyeán. Noùi caùch khaùc laø quaù trình chuyeån caùc file, data töø dang löu tröõ naøy sang daïng löu tröõ khaùc. Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 8
  9. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh + Sao löu döï phoøng (File archive) : Laø quùa trình sao cheùp vaø löu tröõ 1 baûn sao döõ lieäu töø thíeât bò löu tröõ chính. Khi thíeât bò löu tröõ chính coù söï coá thì chuùng ta duøng duøng baûn sao döï phoøng ñeå phuïc hoái laïi döõ lieäu. + Ñoàng boä hoaù vieäc caäp nhaät döõ lieäu (File-update Synchronization) : Theo doõi caùc thay ñoåi khaùc nhau leân cuøng 1 taäp tin, ñeå ñaûm baûo raèng taát caû moïi ngöôøi duøng ñeàu coù baûn sao môùi nhaát cuûa taäp tin vaø taäp tin khoâng bò hoûng. • Printer service : Dòch vuï in aán laø 1 öùng duïng maïng ñieàu khieån vaø quaûn lyù vieäc söû duïng caùc maùy in trong maïng. Caùc lôïi ích cuûa dòch vuï in aán : - Nhieáu ngöôøi cuøng söû duïng chung maùy PRINTER laøm giaûm chi phí. - Maùy in coù theå ñaët taïi baát kyø nôi ñaâu trong heä thoáng maïng. - Duøng cô cheá haøng ñôïi in cho pheùp aán ñònh möùc ñoä öu tieân cuûa caùc taøi lieäu caàn in. • Application service : Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 9
  10. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh Dòch vuï naùy cho pheùp caùc öùng duïng coù theå huy ñoäng naêng löïc cuûa caùc maùy tính chuyeân duïng khaùc treân maïng. VD : Khi maùy client thöïc hieän 1 pheùp toaùn caàn khaû naêng xöû lyù maïnh. Noù söû duïng naêng löïc cuûa maùy chuyeân duïng khaùc treân maïng xöû lyù pheùp toaùn cho noù roài traû keát quaû veà laïi cho client. • Database service : Dòch vuï cô sôû döõ lieäu cho pheùp caùc öùng duïng ñöôïc thieát keá chaïy öùng duïng taïi client vaø cô sôû döõ lieäu ñöôïc löu tröõ, quaûn lyù bôûi server. Dòch vuï cô sôû döõ lieäu thöïc hieän caùc chöùc naêng sau : - Baûo maät cô sôû döõ lieäu. - Toái öu hoaù tieán trình thöïc hieän caùc taùc vuï cô sôû döõ lieäu. - Xaùc ñònh vò trí toát nhaát ñeå löu tröõ döõ lieäu (khoâng baét buoäc client phaûi bieát vi trí cuûa döõ lieäu). - Phuïc vuï soá löôïng ngöôøi duøng lôùn, truy caäp nhanh vaøo cô sôû döõ lieäu. - Phaân phoái döõ lieäu qua nhieàu heä phuïc vuï cô sôû döõ lieäu. + Caùc phöông phaùp caäp nhaät döõ lieäu sao löu döï phoøng - Master-driven updates : Maùy phuïc vuï chính nhaän taát caû nhöõng thoâng tin caäp nhaät vaø khi heä thoáng môû noù caäp nhaät taát caû nhöõng thoâng tin môùi leân baûn löu tröõ döï phoøng tröôùc ñoù. - Locally driven updates : Baát kyø vò trí maùy phuïc vuï naøo nhaän ñöôïc baûn caäp nhaät môùi nhaát vaø noù chòu traùch nhieäm phaân phoái söï thay ñoåi ñeán nhöõng baûn löu tröõ döï phoøng tröôùc ñoù. Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 10
  11. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh • Message / Communication service : Laø dòch vuï cho pheùp gôûi vaø nhaän thoâng tin töø nôi naøy sang nôi khaùc. Thoâng thöôøng bao goàm 3 daïng sau : Mail, Voicemail, Fax Mail : Laø heä thoáng thö ñieän töû cho pheùp gôûi vaø nhaän trong LAN hay nhaän thoâng qua internet. - 1 soá heä thoáng Email phöùc taïp coù hoã trôï theâm veà sound, graphics vaø videoeâ2 - 1 vaøi loïai Email server chyeân nghieäp : Microsoft Exchange Server, Novell’s Group Wise, Lotus Notes . Voice mail : Cho pheùp keát noái maùy tính ñeán heä thoáng ñieän thoaïi vaø nhaø cung caáp caùc dòch vuï veà truyeàn caùc baûn tin nhaén daïng tieáng thoâng qua maùy tính. Noù keát hôïp heä thoáng truyeàn tieáng noùi treân maùy tính vôùi tieáng noùi taïo ra voice mail truyeàn ñeán maùy tính khaùc thoâng qua maïng. Fax service : Cho pheùp gôûi nhaän FAX thoâng qua heä thoáng maïng. Thoâng thöôøng maùy FAX trong heä thoáng maïng ñöôïc quûan lyù bôûi fax serve[r. • Diectory service : Dòch vuï naøy cho pheùp tích hôïp moïi thoâng tin veà caùc ñoái töôïng treân maïng thaønh 1 caáu truùc daïng thö muïc duøng chung nhôø ñoù maø quùa trình quaûn lyù vaù chia seû taøi nguyeân trôû neân hieäu quaû hôn. • Sercurity service : Baûo maät laø 1 vaán ñeà heát söùc quan troïng trong heä thoáng maïng. Thoâng thöôøng vieäc baûo maät taøi nguyeân vaø döõ lieäu cho toaøn heä thoáng maïng coù theå do ngöôøi quaûn trò maïng hay chính ngöôøi chuû cuûa döõ lieäu quaûn lyù baèng caùch aùp chính saùch truy xuaát cho töøng ngöôøi duøng hoaëc töøng nhoùm ngöôøi duøng treân maïng. Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 11
  12. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh Ví duï : Khi baïn chia xeû taøi nguyeân hay döõ lieäu treân heä thoáng maïng baïn coù quyeàn ñieàu khieån hoaëc chæ ñònh nhöõng ai coù quyeàn truy xuaát ñeán taøi nguyeân ñoù vaø laøm ñöôïc caùi gì vôùi noù. Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 12
  13. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh MOÂ HÌNH THAM CHIEÁU OSI I. CAÙC TOÅ CHÖÙC ÑÒNH CHUAÅN VAØ ISO + ITU ( International Telecommunication Union ) : Hieäp hoäi vieãn thoâng quoác teá + IEEE ( Institute of Electronic and Electronic Engeneers ) : Vieän caùc kyõ sö ñieän – ñieän töû + ISO ( International Standard Organization ) : Toå chöùc tieâu cuaån quoác teá, truï sôû taïi Genever, Thuïy Só. Vaøo naêm 1977, ISO ñöôïc giao nhieäm vuï thieát keá 1 chuaån truyeàn thoâng döïa treân lyù tuyeát veà kieán truùc heä thoáng môû laøm cô sôû ñeå thieát keá maïng maùy tính. Moâ hình naøy coù teân OSI ( Open System Interconnection : Töông keát caùc heä thoáng môû ) II. QUI LUAÄT VAØ QUAÙ TRÌNH THOÂNG TIN : Truyeàn thoâng treân maïng raát gioáng thoâng tin giöõa con ngöôøi vôùi nhau phaûi coù nhöõng qui luaät ñeå ngöôøi naøy coù theå noùi chuyeän vôùi ngöôøi khaùc. Maïng maùy tính thaät söï coù raát nhieàu qui luaät ñeå trao ñoåi thoâng tin. 1 vaøi qui trình ñöôïc quaûn lyù bôûi nhöõng tieâu chuaån cuûa maïng laø : + Nhöõng qui trình duøng ñeå thieát laäp vaø keát thuùc quaù trình thoâng tin. + Nhöõng tín hieäu duøng mieâu taû döõ lieäu trong moâi tröôøng truyeàn thoâng. + Nhöõng kieåu cuûa tín hieäu söû duïng. + Nhöõng phöông phaùp truyeàn tín hieäu thoâng qua moâi tröôøng truyeàn thoâng. + Nhöõng phöông phaùp söû duïng ñeå ñònh höôùng baûn tin ñeán ñích ñònh tröôùc. + Nhöõng qui trình duøng ñieàu khieån toác ñoä cuûa doøng chaûy döõ lieäu. + Nhöõng phöông phaùp cho pheùp caùc loaïi maùy tính khaùc nhau thoâng tin vôùi nhau. + Nhöõng ñöôøng ñi ñeå baûo ñaûm baûn tin ñaõ ñöïôc nhaän laø chính xaùc. III. MOÂ HÌNH THAM CHIEÁU OSI Vaøo naêm 1978 ISO ban haønh taäp hôïp ñaëc ñieåm kyõ thuaät moâ taû kieán truùc maïng daønh cho vieäc keát noái nhöõng thieát bò maïng khoâng cuøng chuûng loaïi. Naêm 1984 ISO phaùt haønh baûn söûa ñoåi moâ hình naøy vaø goïi laø moâ hình tham chieáu OSI. Baûn söûa ñoåi naêm 1884 trôû thaønh tieâu chuaån quoác teá vaø ñöôïc duøng nhö höôùng daãn maïng. Moâ hình OSI laø höôùng daãn thoâng duïng vaø noåi tieáng trong vieäc moâ taû moâi tröôøng maïng, noù moâ taû phöông thöùc hoaït ñoäng cuûa phaàn cöùng vaø phaàn meàm döïa Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 13
  14. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh treân kieán truùc phaân taàng vaø cung caáp khung tham chieáu moâ taû caùc thaønh phaàn maïng hoaït ñoäng ra sao. MOÂ HÌNH THAM CHIEÁU OSI ÑÒNH NGHÓA CAÙC QUI TAÉC CHUAÅN SAU : + Caùch thöùc caùc thieát bò giao tieáp vaø truyeàn thoâng ñöôïc vôùi nhau. + Caùc phöông phaùp ñeå caùc theáit bò treân maïng khi naøo ñöôïc truyeàn vaø khi naøo khoâng ñöôïc truyeàn döõ lieäu. + Caùc phöông phaùp ñeå ñaûm baûo truyeàn ñuùng döõ lieäu vaø ñuùng ñeán ñích. + Caùch thöùc vaän taûi, truyeàn, saép xeáp vaø keát noái döõ lieäu vôùi nhau. + Caùch thöùc ñaûm baûo caùc thieát bò maïng duy trì toác ñoä truyeàn döõ lieäu thích hôïp. + Caùch thöùc bieåu dieãn 1 bit treân thieát bò truyeàn daãn. CAÁU TRUÙC MOÂ HÌNH OSI : Moâ hình OSI coù 7 lôùp moãi lôùp moâ taû 1 phaàn chöùc naêng ñoäc laäp. Söï taùch lôùp ñem laïi nhöõng lôïi ích sau. + Chia hoaït ñoäng thoâng tin maïng thaønh nhöõng thaønh phaàn nhoû hôn, ñôn giaûn hôn giuùp chhuùng ta deã daøng khaûo saùt vaø tìm hieåu. + Chuaån hoaù caùc thaønh phaàn maïng ñeå cho pheùp phaùt trieån maïng töø nieàu nhaø cung caáp saûn phaåm. + Ngaên chaën ñöôïc tình traïng thay ñoãi ôû 1 lôùp laøm aûnh höôûng ñeán caùc lôùp khaùc nhö vaäy giuùp cho moãi lôùp phaùt trieån ñoäc laäp hôn. Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 14
  15. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh NGUYEÂN TAÉC HOAÏT ÑOÄNG TOÅNG QUAÙT OSI Giaû söû coù 2 maùy tính keát noái vôùi nhau. Baïn truyeàn döõ lieäu töø maùy naøy sang maùy kia. Muoán truyeàn döõ lieäu giöõa 2 maùy thì phaûi ñaûm baûo 2 maùy phaûi coù cuøng giao thöùc, Nghóa laø chuùng phaûi hieåu nhau tröôùc khi vieäc thöïc hieän truyeàn döõ lieäu giöõa chuùng. Quaù trình truyeàn döõ lieäu toång quaùt thöïc hieän theo nguyeân taéc sau + Taïi maùy truyeàn döõ lieäu : Döõ lieäu seõ ñöôïc truyeàn thoâng qua 7 lôùp ( laàn löôït töø lôùp 7 ñeán lôùp 1 )trong moâ hình OSI. Taïi moãi lôùp trong moâ hình OSI noù seõ theâm vaøo nhöõng thoâng tin ñaëc tröng cuûa lôùp ñoù vaøo ñaàu vaø cuoái cuûa döõ lieäu. + Taïi maùy nhaän döõ lieäu : Döõ lieäu nhaän ñöôïc cuõng ñöôïc truyeàn thoâng qua 7 lôùp ( töø lôùp 1 ñeán lôùp 7 ) trong moâ hình OSI. Taïi moãi lôùp trong moâ hình OSI noù seõ gôõ boû ñi nhöng thoâng tin ñaëc tröng taïi töøng lôùp ôû ñaàu vaø cuoái cuûa döõ lieäu, taùi taïo laïi döõ lieäu ban ñaàu. Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 15
  16. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh CHÖÙC NAÊNG CUÛA CAÙC LÔÙP TRONG MOÂ HÌNH THAM CHIEÁU OSI + Application Layer ( Lôùp öùng duïng ) Laø giao dieän giöõa caùc chöông trình öùng duïng cuûa ngöôùi duøng vaø maïng. Lôùp naøy khoâng cung caáp caùc dòch vuï cho baát cöù lôùp naøo trong moâ hình OSI. Lôùp Application lieân quan ñeán vieäc cung caáp caùc dòch vuï öùng duïngï trong heä thoáng maïng bao goàm : file services , Print services, Application services . + Presentation Layer ( Lôùp trình baøy ) Lôùp naøy chòu traùch nhieäm thöông löôïng vaø xaùc laäp daïng döõ lieäu ñöôïc trao ñoåi. Noù ñaûm baûo thoâng tin maø lôùp öùng duïng cuûa 1 heä thoáng gôûi ñi thì lôùp öùng duïng cuûa heä thoáng khaùc coù theå ñoïc ñöôïc. Lôùp Presentation thoâng dòch giöõa nhieàu daïng döõ lieäu khaùc nhau thoâng qua 1 daïng chung, ñoàng thôøi noù cuõng neùn vaø giaûi neùn döõ lieäu, quaûn lyù caùc caáp ñoä neùn döõ lieäu nhaèm giaûm soá bit caàn truyeàn. Data formatting (ñònh daïng döõ lieäu): Bit/byte-orther translation : Thöù töï truyeàn bit/byte ñöôïc qui öôùc bôûi qui taéc gôûi vaø nhaän. Character code translation ( baûng maõ kyù töï ): moãi loaïi heä thoáng maùy tính seõ söû duïng 1 loaïi baûng maû hoaù kyù töï khaùc nhau . VD : Ñeå bieåu dieãn kyù töï cuûa tieáng Anh thì Minicomputer vaø Microcomputer söû duïng baûng maõ ASCII(American Standard Code for Information Interchange) trong khi ñoù maùy tính Mainframes cuûa IBM söû duïng baûng maõ EBCDIC(Exchange Binary Code Decimal Interchamge Code) File syntax translation ( taäp tin daïng cuù phaùp ): Laø nhöõng kieåu ñònh daïng khaùc nhau giöõa caùc loaïi maùy tính khaùc nhau. VD : Taäp tin thoáng keâ trong maùy kieåu Macintosh söû duïng söï lieân keát giöõa 2 taäp tin data fork vaø resource fork. Trong khi maùy PC chæ bao goàm 1 taäp tin. Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 16
  17. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh Encryption ( Maõ hoùa döõ lieäu ): Vieäc maõ hoaù döõ lieäu tuøy theo nhu caàu caàn baûo maät veà thoâng tin maø ngöôøi ta coù caùc caùch maõ hoaù döõ lieäu khaùc nhau nhö sau : Public key ( Baûng maõ thoâng duïng ): Phöông phaùp maõ hoaù chung ñaõ ñöôïc ñònh theo chuaån quoác teá. Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 17
  18. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh Private key ( Baûng maõ rieâng ) : Phöông phaùp maõ hoaù rieâng khoâng tuaân theo chuaån quoác teá. Noù tuaân theo qui taéc maø ngöôøi maõ hoaù laøm ra. + Session Layer ( Lôùp phieân ) Chòu traùch nhieäm quaûn lyù veà phöông phaùp hoäi thoaïi giöõa 2 maùy tính bôûi caùc chöùc naêng thieát laäp, quaûn lyù vaø ñònh giôùi haïn phieân thoâng tin giöõa 2 thieát bò truyeàn vaø nhaän, ñieàu chænh beân naøo truyeàn vaø truyeàn trong bao laâu vaø ngöôïc laïi. Caùc phöông phaùp truyeàn thoâng tin thöôøng ñöôïc aùp duïng Simplex dialogs ( Ñôn coâng ) Hafl-duxplex dialogs ( Baùn song coâng ) Full-duxplex dialogs ( Song coâng ) Session Player hoaït ñoäng ít nhaát thoâng qua 4 böôùc Connection establishment ( Thieát laäp keát noái) Data Tranfer ( Truyeàn döõ lieäu ) Connection release ( Ngaét keát noái ) Error Correction ( Kieåm tra loãi ) Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 18
  19. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh Giai ñoaïn thieát laäp keát noái seõ thieát laäp thoâng soá cho phieân thoâng tin. Thöïc teá quaù trình thieát laäp keát noái seõ laøm 1 vaøi nhöõng nhieäm vuï sau : + Chæ roõ nhöõng dòch vuï ñöôïc yeâu caàu ñeå söû duïng. + Thaåm ñònh quyeàn ñaêng nhaäp vaø nhöõng thuû tuïc baûo maät khaùc. + Thoaû thuaän giöõa caùc boä giao thöùc vaø nhöõng thoâng soá giao thöùc. + Thoâng baùo keát noái IDs + Thieát laäp ñieàu khieån hoäi thoaïi, nhö baùo nhaän tin vaø thuû tuïc truyeàn laïi Sau khi thieát laäp keát noái, Thieát bò lieân quan coù theå khôûi chaïy hoäi thoaïi vaø baét ñaàu giai ñoaïn truyeàn döõ lieäu. Lôùp phieân coù theå cuõng keát hôïp chaët cheõ vôùi nhöõng giao thöùc ñeå phuïc hoài laïi nhöõng thoâng tin bò hö hoûng. Kieåm tra vieäc keát noái coù bò maát hay khoâng. Sau khi döõ lieäu ñöôïc truyeàn heát seõ ngaét keát döõ lieäu vaø ngaét keát noái giöõa nhöõng thieát bò. + Transport Layer ( Lôùp vaän chuyeån ) Phaân ñoaïn döõ lieäu taïi heä thoáng maùy truyeàn vaø taùi thieát laäp döõ lieäu taïi heä thoáng maùy nhaän, ñaûm baûo vieäc baøn giao caùc thoâng ñieäp chính xaùc.Lôùp naøy bao goàm caùc hoaït ñoäng sau Repackaging ( Xeáp thöù töï caùc phaân ñoaïn ) : Khi 1 thoâng ñieäp lôùn ñöôïc taùch thaønh nhieàu phaân ñoaïn nhoû ñeå truyeàn. Khi nhaän caùc phaân ñoaïn nhoû lôùp vaän chuyeån seõ saép xeáp thöù töï caùc phaân ñoaïn tröôùc khi raùp noái thaønh thoâng ñieäp ban ñaàu. Error Control ( Kieåm soaùt loãi ) : khi coù phaân ñoaïn trong quùa trình truyeàn bò thaát baïi, sai hoaëc truøng laáp noù seõ yeâu caàu truyeàn laïi. End to End Flow control ( Kieåm soaùt luoàng chaûy döõ lieäu ) : Lôùp vaän chuyeån söû duïng tín hieäu baùo nhaän ñeå xaùc nhaän ñaõ nhaän ñöôïc cho beân gôûi. Beân gôûi seõ khoâng truyeàn tieáp caùc phaân ñoaïn döõ lieäu neáu nhö beân nhaän chöa gôûi ñi tín hieäu baùo ñaõ nhaän ñöôïc phaân ñoaïn döõ lieäu tröôùc ñoù ñaày ñuû. Caùc phöông thöùc truyeàn goùi döõ lieäu: Circuit switching : Thieát laäp ñöôøng daãn vaø giöõ ñöôøng daãn trong suoát quaù trình truyeàn. Döõ lieäu ñi theo 1 ñöôøng truyeàn nhaát ñònh ñaõ ñöôïc ñònh saün. Maát nhieàu thôøi gian thieát laäp keát noái giöõa thieát bò truyeàn vaø nhaän, Nhöõng löu thoâng khaùc treân maïng khoâng theå chia seû moâi tröôøng truyeàn thoâng do baêng thoâng coøn laïi heïp. Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 19
  20. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh Message switching : Thieát laäp keát noái truyeàn döõ lieäu theo nhieàu höôùng khaùc nhau ñeå ñi ñeán ñuùng nôi caàn ñeán ( Daïng naøy chæ thieát laäp ñöôøng daãn vaø giöõ ñöôøng daãn trong töøng ñoaïn döõ lieäu truyeàn qua ) Packet switching : Döõ lieäu ñöôïc chia thaønh nhieàu goùi nhoû moãi goùi nhoû ñöôïc truyeàn ñi theo nhieáu höôùng khaùc nhau treân heä thoáng maïng. Thieát laäp keát noái vaø giöõ keát noái trong Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 20
  21. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh thôøi gian raát ngaén. Do truyeàn daïng goùi neân quùa trình truyeàn vaãn coù theå chia seû ñöôïc moâi tröôøng truyeàn. Virtual Circuit Packet Switching : Chuyeån maïch aûo hoaït ñoäng thieát laäp keát noái giöõa 2 thieát bò thoâng. Khi thieát bò baét ñaàu phieân laøm vieäc noù thieát laäp caùc thoâng soá cho thoâng tin, Chaúng haïn nhö kích thöôùc toái ña cho 1 baûn tin chuyeån ñi, cöûa soå truyeàn thoâng vaø nhöõng ñöôøng daãn maïng. Khi hình thaønh virtual circuit xaùc ñònh roõ ñöôøng daãn thoâng qua söï töông taùc giöõa nhöõng thieát bò truyeàn thoâng. Maïch aûo naøy laø giöõ nguyeân tình traïng cho ñeán khi thieát bò keát thuùc thoâng tin. Packet switching coù nhöõng thuaân lôïi sau : Packet switching toái öu hoaù vieäc söû duïng baêng thoâng bôûi vì noù cho pheùp nhieàu thieát bò ñònh tuyeán nhöõng goùi döõ lieäu thoâng qua nhöõng keânh maïng. Taïi baát kyø 1 thôøi ñieåm naøo chuyeån maïch coù theå ñònh tuyeán nhöõng goùi döõ lieäu ñeán vaøi thieát bò ñích khaùc nhau. Ñieàu chænh tuyeán ñöôøng ñi cho caùc goùi döõ lieäu ñeå ñaït ñöôïc hieäu quûa cao nhaát. Bôûi vì toaøn boä baûn tin kkoâng löu tröõ taïi chuyeån maïch tröôùc khi truyeàn tieáp, Söï truyeàn treã ít hôn nhöõng so vôùi message switching. + Network Layer ( Lôùp maïng ) Chòu traùch nhieäm thieát laäp caùc thoâng ñieäp, dieãn dòch ñòa chæ vaø teân logic thaønh ñòa chæ vaät lyù ñoàng thôøi noù cuõng chòu traùch nhieäm gôïi caùc packet töø nguoàn ñeán ñích. Lôùp naøy ñöôøng ñi töø maùy tính nguoàn ñeán maùy tính ñích. Noù quyeát ñònh döõ lieäu seõ truyeàn theo ñöôøng naøo döïa vaøo tình trang öu tieân dòch vuï vaø caùc yeáu toá khaùc. Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 21
  22. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh Noù quaûn lyù löu löôïng treân maïng, chuyeån ñoåi goùi tin, ñònh tuyeán vaø kieåm soaùt söï taéc ngheõn döõ lieäu. Neáu thích öùng maïng treân boä ñònh tuyeán khoâng theå truyeàn ñuû nguyeân ñoaïn döõ lieäu maø maùy tính nguoàn gôûi ñi thì lôùp network treân boä ñònh tuyeán seõ chia döõ lieäu thaønh nhöõng ñôn vò nhoû hôn. ÔÛ ñaàu nhaän lôùp network raùp noái laïi döõ lieäu ( packet hay datagram ) + Data link Layer ( Lôùp lieân keát döõ lieäu ) : Gôûi caùc khung döõ lieäu töø taàng network ñeán taàng physical. ÔÛ ñaàu nhaän noù ñoùng goùi döõ lieäu daïng thoâ töø taàng physical thaønh caùc khung döõ lieäu. Cung caáp khaû naêng truyeàn döõ lieäu xuyeân qua 1 lieân keát vaät lyù. Taïi ñaây caùc bit ñeán töø lôùp physical ñöôïc lieân keát thaønh caùc frame. Lôùp naøy lieân quan ñeán - Ñòa chæ vaät lyù - Moâ hình maïng - Cô cheá truy caäp ñöôøng truyeàn - Thoâng baùo loãi - Thöù töï phaân phoái frame - Ñieàu khieån doøng. Lôùp data link ñöôïc phaân laøm 2 lôùp con LLC vaø MAC MAC ( Media Access Control ) : Ñieàu khieån khi nhieàu traïm cuøng truy caäp chia seû 1 keânh truyeàn thoâng ñeå truyeàn thoâng ñeå truyeàn thoâng tin. Lôùp MAC coù theå cung caáp thoâng tin veà ñòa chæ cho vieäc thoâng tin giöõa caùc thieát bò maïng. LLC ( Logical Link Control ) : lôùp LLC thieát laäp vaø duy trì lieân keát giöõa nhöõng thieát bò thoâng tin + Physical Layer ( Lôùp vaät lyù ) : taàng naøy truyeàn caùc luoàng bit döõ lieäu thoâng qua lieân keát vaät lyù( caùp maïng). Ñònh nghóa caùc qui caùch veà ñieän, thuû tuïc vaø caùc ñaëc taû chöùc naêng duøng ñeå kích hoaït, duy trì vaø ngaét lieân keát vaät lyù giöõa caùc thieát bò ñaàu cuoái. 1 soá ñaëc ñieåm trong lôùp vaät lyù naøy bao goàm : - Möùc ñieän theá - Khoaûng thôøi gian thay ñoåi ñieän theá - Toác ñoä döõ lieäu vaät lyù - Khoaûng ñöôøng truyeàn toái ña - Caùc ñaàu noái vaät lyù Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 22
  23. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh IV. CAÙC BÖÔÙC CHI TIEÁT TRONG VIEÄC VAÄN CHUYEÅN GOÙI DÖÕ LIEÄU : Sinh veân döïa vaøo quùa trình phaân tích 7 lôùp ôû treân ñeå xaây döïng quùa trình chi tieát vaän chuyeån döõ lieäu giöõa 2 maùy tinh thoâng qua moâi tröôøng maïng. ___ ___ ___ ___ ___ ___ ___ ___ ___ ___ V. MOÂ HÌNH TCP/IP Moâ hình tham chieáu TCP/IP töông töï nhö moâ hình tham chieáu OSI. Taïi moãi phaân lôùp noù coù 1 soá tính chaát sau : APPLICATION TRANSPORT INTERNET NETWORK INTERFACE Lôùp Application : Bao goàm caùc öùng duïng nhö FTP, HTTP, SMTP Lôùp Transport : Bao goàm 2 ghi thöùc TCP vaø UDP Lôùp Internet : Nghi thöùc IP Lôùp Network layer : Coù tính chaát töông töï nhö 2 lôùp data link vaø physical cuûa moâ hình OSI Caùc böôùc ñoùng goùi döõ lieäu trong moâ hình TCP/IP DATA TCP/ DATA TCP / DATA / IP LD/ TCP / DATA / IP / LD Sinh veân döïa vaøo 7 lôùp OSI vaø TCP/IP ñeå so saùnh 2 moâ hình. Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 23
  24. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh ___ ___ ___ ___ ___ ___ ___ ___ VI. HOÏ IEEE 802 IEEE (institute of Eletronic Engineers = vieän caùc kyõ sö ñieän töû )laø moät toå chöùcchuyeân nghieäp lôùn nhaát theá giôùi vaøcoù aûnh höôûng raát quan troïng ñoái vôù vieäc xaây döïng caùc chuaån. Uyû ban 802 cuûa IEEE d9aõ phaùt trieån moät loaït caùc chuaån cho LAN, MAN, vaø WAN. Caùc chuaån naøy ñöôïc thöøa nhaän vaø ñöôïc ISO taùi coâng boá döôùi daïng chuaån ISO 802. Möôøi hai tieåu ban ñaõ xem xeùt chuaån 802 (moät tieåu ban thöù möôøi ba ñaõ ñöôïc ñeà nghò ñeå phaùt trieån chuaån 100BASEX). Hình 1.6 mihn hoaï vò trí cuûa moãi chuaån trong moâ hình tham khaûo OSI. IEEE 802.2 chuaån IEEE802.2dònh nghóa moät taàng con LLC ñöôïc caùc giao thöùc taàng phía döôùi khaùc söû duïng. Do caùc giao thöùc taàng phía döôùi söû duïng chæ moät taàng giao thöùc LLC ñôn leû, neân caùc giao thöùc taàng maïng coù theå ñöôïc thieát keá ñoäc laäp vôùi taàng vaät lyù cuûa maïng vaø caùc thöïc thi taàng con MAC. LLC chaép vaøo caùc goùi tin moät phaàn ñaàu ñònh danh caùc giao thöùc taàng phía treân, keát hôïp vôùi khung. Phaàn ñaàu cuõng khsi baùo caùc tieán trình laø nguoàng vaø ñích cuûa moãi goùi tin. I2EEE 802.3 Chuaån IEEE 802.3 ñònh nghóa laø moät maïng phaùi, sinh töø maïng ethernet, thoaït ñaàu ñöôïc phaùt trieån bôûi caùc haõng digital, intel,xerox. Chuaån naøy ñònh nghóa caùc ñaëc tính lieân quan ñeán taáng con MAC cuûa taàng noái keát döõ lieäu vaø taàng vaät lyù OSI. Ngoaøi moät chi tieát khaùc bieät nhoû kieåu khung, caùc chöùc naêng IEEE 802.3 Ethernet gioáng y heät DIX Ethernet v.2. thaäm chí hai chuaån coù theå cuøng toàn taïi Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 24
  25. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh treân cuøng moät heä caùp, tuy caùc thieát bò duøng chuaån naøy khoâng theå trröyeàn thoâng tin tröïc tieáp vôùi caùc thieát bò duøng chuaån kia. Taàng con MAC duøng daïng truy caäp tranh chaáp coù teân CSMA/CP. Kó thuaät naøy giaõm bôùt tình traïng va chaïm baèng caùch ñeå moãi thieát bò laéng chôø maïng ñeå xaùc ñònh noù ñaõ yeân hay chöa(“ caûm öùng taàn soá taûi”); moät thieát bò chæ gaéng truyeàn khi maïng yeân laëng. Ñieàu naøy giuùp giaûm bôùt song khoâng loaïi haún caùc söï coá va chaïm bôûi caùc tín hieäu phaûi maátù moät thôøi gian nhaát ñònh ñeå loan tröyeàn qua maïng. Khi caùc thieát bò truyeàn chuùng tieáp tuïc laéng chôø, do ñoù chuùng coù theå phaùt hieän ra moät va chaïm neáu noù xaûy ra. Khi moät va chaïm xaûy ra, taát caû caùc thieát bò ngöng tröyeàn vaø göûi moät tín hieäu” ñang keït” ñeå thoâng baùo cho taát caû caùc traïm veà söï coá va chaïm. Sau ñoù moãi thieát bò ñôïi moät thôøi löôïng ngaãu nhieân tröôùc khi gaéng tröyeàn laïi. Toå hôïp baûo veä naøy laøm giaûm bôùt ñaùng keå caùc söï coá va chaïm treân taát caû ngoaïi tröø caùc maïng baän roän nhaát. Phaàn ñònh nghóa taàng vaät lyù moâ taû phöông phaùp phaùt tín hieäu( caû daõy taàn cô sôû laãn daûi taàn roäng ñieàu saün coù), caùc toác ñoâï döõ lieäu, vaän taûi, vaø caùc toâpoâ. Vaøi bieán theå taàng vaät lyù cuõng ñöôïc ñònh nghóa. Moãi bieán theå ñöïôc ñaët teân theo moät qui öôùc qui ñònh toác ñoä phaùt tín hieäu(1 hay 10) Mbps, cheá ñoä giaûi taàn cô sôû( BASE) hoaëc giaûi taàng( BROAD), vaø moät chæ ñònh caùc ñaëc tính vaän taûi. Ghi chuù: Ngaønh coâng nghieäp ñaõ khoâng nhaát trí trong vieäc duøng ñuùng ñaén teân Ethernet. Xerox ñaõ ñöa teân Ethernet vaøo lónh vöïc coâng, coù nghóa laø khoâng ai coù theå xaùc nhaän thaåm quyeàn treân noù. Nhöõng ngöoøi theo chuû nghóa thuaàn tuyù thöôøng hay cho raèng ethernet chæ coù nghóa laø chuaån digitalintelxerox ban ñaàu. Tuy nhòeân, ngöôøi ta laïi thöôøng duøng thuaät ngöõ ñeå chæ baát kì maïng naøo döïa treân phöông phaùp ñieàu khieån ttruy caäp CSMA/CD. Thoâng thuôøng ta phaûi cuï theå veà chuaån aùp duïng cho moät caáu hình maïng nhaát ñònh. Chuaån ban ñaàu coù teân laø ethernetversion 2( version1 vaãn thænh thoaûng ñöôïc duøng) hoaëc Ethernet 2 chuaån IEEE ñöôïc phaân bieät bôûi teân uyû ban cuûa noù 802.3 Söï phaân bieät ôû ñaây laø quang troïng bôûi ethernet version 2 vaø ethernet 802.3 söû duïng caùc kieåu khung khoâng töông thích. caùc thieát bò chæ moät kieåu khung seõ khoâng theå truyeàn thoâng vôùi caùc thieát bò duøng kieåu khung kia. IEEE802.4 Chuaån 802.4 moâ taû moät maïng coù toâpoâ buyùt vaät lyù ñieàu khiæen vieäc truy caäp vaän taûi theo cô cheá theû baøi. Chuaån ñaõ ñöôïc thieát keá ñeå thoaû caùc nhu ccaàu cuûa caùc heä thoáng töï ñoäng hoaù veà coâng nghieäp nhöng laïi ít ñöôïc phoå duïng. Caû hai caùp hình giaûi taàn cô sôû laãn daõy taàn roäng( duøng caùp ñoàng truïc 75 ohm) ñieàu coù saün. IEEE802.5 Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 25
  26. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh Chuaån IEEE 802.5 xuaát hpaùt töø maïng tokenring cuûa IBM, söû duïng toâpoâ logic voøngkhaâu vaø cô cheá ñieàu khieån trruy caäp vaän taûi goác theû baøi. Toác ñoä döõ lieäu 1, 4, vaø 16 Mbps ñaõ ñöôïc ñònh nghóa. Chuaån IEEE 802.5 khoâng moâ taû moät heä ñaáu caùp. Haàu heát caùc thöc thi ñieàu döïa treân heä caùp IBM, söû duïng caùp xoaùn caëp ñöïoc ñaáu daây theo hình sao vaät lyù. IEEE802.6 Chuaån IEEE802.6 moâ taû moät chuaån MAN teân DQDP( distributed queue dual bus= buyùt ñoâi coù haøng ñôïi phaân phoái). Khoâng chæ laø moät coâng ngheä maïng döõ lieäu, DQDP raát thích hôïp vôùi caùc phieân truyeàn döõ lieäu, tieáng, vaø video. Maïnh döïa treân caùp quang theo caàu hình toâpoâ buyùt ñoâi. Löôïng löu thoâng treân moãi buyùt laø moät chieàu. Khi hoaït ñoäng theo töøng caëp, hai buyùt cung caáp moät caáu hình dung loãi. Baêng thoâng ñöôïc phaân boå baèng caùc khe thôøi gian, vaø caùc cheá ñoä ñoàng boä vaø bò boä ñieàu ñöôïc hoã trôï. IEEE802.9 Chuaån IEEE 802.9 hoã trôï moät keânh dò boä 10 Mbps, cuøng vôùi 96 keânh 64 KBPS( toång baêng thoâng 6 Mbps) coù theå chuyeân traùch caùc luoàn döõ lieäu cuï theå. Toång baêng thoâng laø 16 mbps. Chuaån naøy coù teân laø Ethernet ñaúng thôøi(IsoEnet) vaø ñöôïc thieát keá cho caùc cô sôû coù löôïg löu thoâng giaùn ñoaïn vaø quan troïng veà thôøi gian. IEEE802.11 IEEE802.11 laø moät chuaån cho caùc lan voâ tuyeán, hieän dang phaùt trieån. Moät phöông phaùp CSMA/CD ñaõ ñöôïc cchöùng nhaän, nhöng chuaån chung cuoäc vaãn ñang chôø giaûi quyeát. IEEE 802.13 Chuaån IEEE 802.13 ö5a treân moät ñeà nghò 100 Mbps cuûa caùc haõng AT&T, IBM vaø hewlettpackard. Ñöôïc goïi laø 100 VGAnyLAN, maïng naøy döïa treân moät toâpoâ ñaáu daây hính sao vaø moät phöông phaùp truy caäp goác tranh chaáp qua ñoù caùc thieát bò cho oå caùi ñaàu daây veà moät nhu caàu truyeàn döõ lieäu. Caùc thieát bò chæ coù theå truyeàn khi ñuôïc oå caùi giao giaáy pheùp. Chuû tröông cuûa chuaån naøy laø cung caáp moät maïng cao caáp coù theå hoaït ñoäng trong caùc moâi tröôøng hoãn hôïp ethernet vaø tokenRing baèng caùch hoã trôï caû hai kieåu khung Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 26
  27. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh MOÂI TRÖÔØNG TRUYEÀN THOÂNG Treân moät maïng baát kyø, caùc ñieåm noái treân maïng phaûi truyeàn thoâng vôùi nhau ñöôïc thoâng qua moät daïng truyeàn taûi naøo ñoù. Con ngöôøi coù theå truyeàn thoâng tin vôùi nhau qua ñöôøng daây ñieän thoaïi hoaëc soùng aâm thanh trong khoâng khí. Maùy tính coù theå truyeàn thoâng thoâng qua daây caùp, aùnh saùng vaø soùng radio. Kyõ thuaät truyeàn taûi cho pheùp maùy tính göûi vaø nhaän caùc thoâng ñieäp. Chöông naøy moâ taû loaïi vaät taûi truyeàn phoå duïng nhaát treân maïng. Ta seõ tìm hieåu caùc noäi dung sau : I. CAÙC TAÀN SOÁ TRUYEÀN Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 27
  28. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh Vaät truyeàn taûi giuùp truyeàn caùc tín hieäu ñieän töû töø maùy tính naøy sang maùy tính khaùc. Caùc tín hieäu ñieän töû naøy bieåu ñaït caùc giaù trò döõ lieäu theo daïng soá nhò phaân (baät/taét). Caùc tín hieäu naøy ñöôïc truyeàn thoâng qua maïng baèng moät toå hôïp caùc thieát bò ñieän töû (caùc board maïch, hub, ) vaø vaät truyeàn taûi (daây caùp, soùng voâ tuyeán, ) cho ñeán khi chuùng ñeán ñöôïc maùy tính ñích. ÔÛ ñoù, chuùng laïi ñöôïc chuyeån ñoåi thaønh caùc tín hieäu thaønh caùc döõ lieäu beân trong maùy tính nhaän. Taát caû caùc tín hieäu truyeàn giöõa caùc maùy tính ñeàu bao goàm moät daïng soùng ñieän töø (electromagnetic - EM) naøo ñoù, töø caùc taàn soá radio ñeán viba vaø tia hoàng ngoaïi. Caùc vaät taûi khaùc nhau ñöôïc duøng ñeå truyeàn caùc tín hieäu tuøy theo taàn soá cuûa daïng soùng EM. Caùc soùng taàn soá radio thöôøng ñöôïc duøng ñeå phaùt tín hieäu LAN. Caùc taàn soá radio coù theå ñöôïc duøng vôùi caùp ñieän (xoaén caëp hay ñoàng truïc) hoaëc thoâng qua vieäc truyeàn phuû soùng radio. Caùc kyõ thuaät truyeàn viba ñöïôc duøng ñeå truyeàn thoâng giöõa caùc traïm ñaát vaø caùc veä tinh hay duøng ñeå truyeàn ñieåm-ñieåm treân maët ñaát. Caùc soùng viba cuõng coù theå ñöôïc duøng theo caùc daïng coâng suaát thaáp ñeå phuû roäng caùc tín hieäu töø moät traïm phaùt ñeán nhieàu traïm thu. Caùc maïng ñieän thoaïi teá baøo laø nhöõng ví duï veà caùc heä thoáng duøng caùc tín hieäu viba coâng suaát thaáp ñeå phuû roäng caùc tín hieäu. Tia hoàng ngoaïi coù theå ñöôïc truyeàn treân caùc khoaûng caùch töông ñoái ngaén vaø coù theå ñöôïc phaùt soùng giöõa hai ñieåm hoaëc töø moät ñieåm phuû soùng cho nhieàu traïm thu. Coù theå truyeàn tia hoàng ngoaïi vaø caùc taàn soá aùnh saùng cao hôn thoâng qua caùp quang. Ñaëc tính cuûa vaät taûi truyeàn : Moãi loaïi vaät truyeàn taûi ñeàu coù caùc tính naêng ñaëc bieät thích hôïp vôùi moät kieåu dòch vuï cuï theå vôùi caùc ñaëc tính sau ñaây :Giaù thaønh, Caùc yeâu caàu caøi ñaët, Baêng thoâng, Suy hao, Mieãn nhieãu ñieän töø. Ba ñaëc tính sau seõ ñöôïc giaûi thích kyõ hôn. BAÊNG THOÂNG : Trong lónh vöïc maïng maùy tính, thuaät ngöõ baêng thoâng (bandwidth) coù nghóa laø soá ño coâng suaát cuûa moät vaät taûi ñeå truyeàn döõ lieäu. Moät vaät taûi coù coâng suaát haïn cheá seõ coù baêng thoâng thaáp. Coù theå ví baêng thoâng nhö caùc voøi nöôùc. Neáu moät voøi nöôùc ñöôøng kính nöûa inch coù theå taûi luoàng nöôùc töø nhoû gioït leân ñeán baêng thoâng 2 gallon/phuùt thì coù theå xem voøi ñoù coù moät baêng thoâng 2 gallon/phuùt. Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 28
  29. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh Caùc toác ñoä truyeàn döõ lieäu thöôøng ñöôïc phaùt bieåu döôùi daïng caùc bit coù theå truyeàn moãi giaây. Treân lyù thuyeát, moät LAN Ethernet coù theå truyeàn 10 trieäu bit/giaây vaø coù moät baêng thoâng 10 megabit/giaây (Mbps). Baêng thoâng cuûa moät caùp phaàn naøo ñöôïc xaùc ñònh bôûi chieàu daøi caùp. Moät ñoaïn caùp ngaén thöøông coù baêng thoâng lôùn hôn moät ñoaïn caùp daøi vaø laø moät lyù do maø moïi thieát keá caùp chæ ñònh caùc chieàu daøi toái ña ñeå chaïy caùp. Neáu vöôït quaù caùc giôùi haïn naøy, caùc tín hieäu taàn soá cao nhaát coù theå bò hoûng vaø coù theå baét ñaàu xaûy ra loãi trong caùc tín hieäu döõ lieäu. Ghi chuù : Thuaät ngöõ baêng thoâng cuõng coù moät nghóa khaùc. Trong lónh vöïc ñieän töû baêng thoâng coù nghóa laø mieàn caùc taàn soá saün coù giöõa taàn soá giôùi haïn thaáp vaø taàn soá giôùi haïn cao. Caùc taàn soá ñöôïc ño baèng Hertz (Hz) hoaëc soá chu kyø/giaây. Baêng thoâng moät tuyeàn thoaïi laø 400-4,000Hz, nghóa laø tuyeán naøy coù theå truyeàn caùc tín hieäu theo caùc taàn soá töø 400 ñeán 4,000 chu kyø/ giaây. SUY HAO : Suy hao laø soá ño möùc suy yeáu cuûa moät tín hieäu khi noù di chuyeån qua moät vaät taûi. Ôû ñaây ta khoâng ñeà caäp hieän töôïng suy hao theo nghóa chính quy maø chæ xeùt ñeán taùc ñoäng cuûa noù ñoái vôùi khaû naêng vaän haønh. Suy hao laø lyù do thöù hai maø caùc thieát keá caùp phaûi chæ ñònh caùc giôùi haïn veà chieàu daøi chaïy caùp. Khi cöôøng ñoä tín hieäu tuït xuoáng döôùi moät soá giôùi haïn nhaát ñònh, caùc thieát bò ñieän töû ñang nhaän tín hieäu seõ khoù loøng coâ laäp tín hieäu ban ñaàu vôùi aâm nhieãu hieän dieän trong moïi phieân truyeàn ñieän töû. Hieäu öùng naøy gioáng heät nhö ñang gaéng baét soùng caùc tín hieäu radio töø xa. Cho duø coù theå thu ñöôïc tín hieäu treân ñaøi radio, song noùi chung aâm thanh vaãn chöùa nhieàu aâm nhieãu. NHIEÃU ÑIEÄN TÖØ : Nhieãu ñieän töø (electromagnetic interference – EMI) bao goàm caùc aâm nhieãu ñieän töø beân ngoaøi laøm bieán daïng tín hieäu trong moät vaät taûi. Khi nghe moät ñaøi phaùt thanh AM, ta thöôøng nghe aâm nhieãu do caùc ñoäng cô hay tia chôùp gaây ra. II. MOÂI TRÖÔØNG TRUYEÀN HÖÕU TUYEÁN 1. Caùp duøng cho maïng ñieän thoaïi : Laø loaïi daây thöôøng duøng trong laøm daây ñieän thoaïi daãn tín hieäu töø traïm toång ñaøi ñieän thoaïi ñeán traïm ñieän toång ñaøi ñieân thoaïi hay töø traïm ñieän toång ñaøi ñieân thoaïi ñeán nôi söû duïng. Chuùng ta thöôøng söû duïng keát noái vôùi internet thoâng qua ñöôøng daây naøy. + Töø toång ñaøi – nôi söû duïng : thöôøng laø 1 ñoâi daây vaø chuùng ñöôïc phaân laøm 2 loaïi goi laø caùp inside vaø caùp outside. Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 29
  30. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh + Töø toång ñaøi – toång ñaøi : Thoâng thöôøng loaïi daây naøy thöôøng ñöôïc caáu thaønh töøng ñoâi vaø boù laïi vôùi nhau thaønh töøng boù. Tuyø theo caáu truùc maø noù ñöôïc boù thaønh töøng boù : 5 ñoâi, 10 ñoâi, 25 ñoâi, 50 ñoâi vaø noù coù qui ñònh maøu saéc ñeå nhaän daïng thoâng thöôøng nhö sau (TC USA) 5 maøu chính 5 maøu phuï Traéng Döông Ñoû Cam Ñen Luïc Vaøng Naâu Tím Xaùm Truyeàn tín hieäu töông töï coù taàn soá leân ñeán 250 KHz vôùi cöï ly leân ñeán 5Km – 6Km. Truyeàn tín hieäu soá toác ñoä toái ña 100Kb/s vôùi traïm laäp 2 Km - 3 Km. Neáu muoán truyeàn xa hôn phaûi coù maïch KÑ taêng tín hieäu vaø phaûi chuù yù ñeán khaû naêng bò meùo xuyeân aâm neáu voû boïc choáng nhieãu khoâng toát . 2. Caùp ñoàng truïc (coaxial cable) : Laø loaïi caùp ñaàu tieân söû duïng cho heä thoáng maïng LAN. Goïi laø caùp ñoàng truïc vì coù hai daây daãn duøng chung moät truïc, ñöôøng caùp thöôøng ñöôïc xem laø ñoàng truïc. + Caáu taïo caùp ñoàng truïc : - Moät daây daãn trung taâm, thöôøng laø daây ñoàng ñaëc - Moät daây daãn phía ngoaøi taïo thaønh moät ñöôøng oáng bao quanh daây daãn trung taâm. Daây daãn naøy coù theå duøng caùc sôïi daây kim loaïi daïng löôùi, laù kim loaïi, hoaëc caû hai. Do daây daãn naøy cuõng baûo veä daây daãn phía trong khoûi bò EMI, neân coøn ñöôïc goïi laø maøng chaén. Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 30
  31. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh - Moät taàng caùch ñieän ñeå giöõ daây daãn phía ngoaøi caùch ñeàu vôùi daây daãn phía trong. - Moät voû bao baèng nhöïa ñeå baûo veä caùp khoâng bò daäp. + Phaân loaïi caùp ñoàng truïc : Thin net Thick net Ñöôøng kính : 0.25 inch Ñöôøng kính : 0.50 inch Khaû naêng truyeàn MAX = 185 m Khaû naêng truyeàn MAX = 500 m Toång trôû : 50 ohm Toång trôû : 50 ohm Giaù thaønh : Reû Giaù thaønh : Ñaét Dung löôïng : 2.5 Mbps ( ARCnet) Dung löôïng : 2.5 Mbps ( ARCnet) 10 Mbps ( Ethernet) 10 Mbps ( Ethernet) EMI : Deã bò böùc xaï tín hieäu EMI : Deã bò böùc xaï tín hieäu + Caùch ñaáu noái : Caùp ñoàng truïc thöôøng ñöôïc caøi ñaët theo 2 caáu hình : maéc noái tieáp töø thieát bò naøy sang thieát bò khaùc (Ethernet) vaø hình sao (ARCnet). Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 31
  32. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh 3. Caùp xoaén ñoâi : Caùp xoaén ñoâi goàm 2 daây ñoàng xoaén laïi vôùi nhau. Kyõ thuaät xoaén laøm giaûm böùc xaï gaây nhieãu ñeán nhöõng ñöôøng caùp laân caän. + Caùp STP ( Shield Twisted – Pair ) : Goàm 4 ñoâi daây, 4 ñoâi daây laïi ñöôïc boïc trong loõi löôùi kim loaïi. Coù khaû naêng choáng nhieãu ñieän giöõa caùc ñoâi daây beân trong caùp vaø nhieãu beân ngoaøi caùp thaâm nhaäp vaøo. Trôù khaùng thöôøng 150 Ohm, Toác ñoä vaø thoâng luôïng töø 10 Mbps ñeán 100 Mbps. Chieàu daøi caùp Max khi söû duïng trong maïng maùy tính = 100 met. Loaïi naøy ñaét tieàn vaø khoù khaên khi laép ñaët neân ít ñöôïc söû duïng nhieáu. Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 32
  33. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh + Caùp UTP ( Unshield Twisted – Pair ) : Goàm 4 ñoâi daây ñöôïc boïc 1 lôùp caùch ñieän vaø moãi ñoâi daây ñöôïc xoaén laïi vôùi nhau, 4 ñoâi daây ñöôïc boïc trong 1 oáng nhöïa. Trôù khaùng thöôøng 100 Ohm, Toác ñoä vaø thoâng luôïng töø 16 Mbps ñeán 500 Mbps. Chieàu daøi Max caùp khi söû duïng trong maïng maùy tính = 100 met. Loaïi naøy giaù thaønh reû, nhoû goïn, deã daøng laép ñaët. Qui ñònh veà maøu daây caùp UTP White Green Green White Orange Orange White Blue Blue White Brown Brown Soá thöù töï daây Chu ẩn A Chu ẩn B 1 White Green White Orange 2 Green Orange 3 White Orange White Green 4 Blue Blue 5 White Blue White Blue 6 Orange Green 7 White Brown White Brown 8 Brown Brown Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 33
  34. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh Nguyeân taéc ñaáu noái caùp UTP, STP Node to Node, hub to hub Node to Hub, hob to node Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 34
  35. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh 4. Caùp quang : Sôïi quang caáu taïo goàm lôùp ruoät beân trong laøm baèng thuûy tinh silic cöïc thuaàn vaø coù chieát suaát cao hôn lôùp voû bao boïc beân ngoaøi laøm baèng nhöïa deûo choáng aåm öôùt, maøi moøn, va chaïm vaø caùc nguy cô hö hoûng khaùc. Tuy nhieân loaïi naøy giaù thaønh raát cao vaø khoù cheá taïo. Sau naøy ngöôøi ta cheá taïo loaïi sôïi quang goàm thuûy tinh nhieàu thaønh phaàn. Loaïi naøy giaù thaønh thaáp hôn nhöng vaãn ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu söû duïng. Sôïi quang thoâng thöôøng coù ñöôøng kính töø 2 um - 125 um. Truyeàn tia saùng coù taàn soá 10KHz ñeán 10 GHz. Toác ñoä truyeàn 100Mbps coù theå ñaït tôùi 2Gbps. Chieàu daøi Max caùp khi söû duïng trong maïng maùy tính coù theå leân ñeán vaøi Km. Ñeå truyeàn tín hieäu trong sôïi quang : Tín hieäu daïng töông töï phaûi chuyeån ñoåi sang daïng tín hieäu soá roài söû duïng diode phaùt quang chuyeån ñoåi sang daïng aùnh saùng rôøi raïc truyeàn ñi trong sôïi quang vaø taïi ñaàu thu ta söû duïng diode thu quang ñeå thu laïi aùnh saùng rôøi raïc sau ñoù chuyeån ñoåi veâ traïng thaùi ban ñaàu. Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 35
  36. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh Tín hieäu Tín hieäu Phaùt aùùnh töông töï daïng soá saùng rôøi raïc Sôïi quang Tín hieäu Tín hieäu Thu aùnh töông töï daïng soá saùng rôøi raïc Tuyø theo kích thöôùc sôïi quang maø ta coù caùc caùch truyeàn tín hieäu aùnh saùng trong sôïi quang sau. Neáu ñöôøng kính sôïi lôùn, chieát xuaát ruoät ñoàng ñeàu cao hôn lôùp voû boïc, goùc tôùi cuûa tia saùng nhoû khi ñeán ñaáu sôïi caùp tia saùng seõ ñöôïc phaûn chieáu toaøn phaàn nhieàu laàn trong quùa aùnh saùng trình truyeàn doïc theo sôïi caùp. Ta coù theå truyeàn 1 luùc nhieàu tín hieäu treân cuøng 1 sôïi caùp nhöng do aûnh höôûng cuûa phaûn xaï toaøn phaàn nhieàu laàn trong quùa trình aùnh saùng löu thoâng trong sôïi caùp daãn ñeán tín hieäu taïi ñaàu thu coù theå khoâng ñoàng pha nhau vaø daãn ñeán toác ñoä truyeàn bi haïn cheá. Neáu ñöôøng kính sôïi thaät nhoû chieát suaát sôïi ñoàng ñeàu thì chæ 1 tia tín hieäu ñöôïc truyeàn qua sôïi quang. Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 36
  37. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh Neáu chieát xuaát sôïi khoâng ñoàng ñeàu, chieát xuaát cao nhaát taïi taâm sôïi quang vaø giaûm daàn khi ra ngoaøi voû thì tia saùng khoâng ñöôïc phaûn xaï toaøn phaàn taïi maët tieáp giaùp giöõa ruoät vaø voû luùc ñoù noù seõ phaûn xaï toaøn phaàn ngay trong sôïi quang. 5. Baûng thoáng keâ thoâng soá caùc loaïi caùp : Kieåu caùp Laép ñaët Thoâng löôïng Phaïm vi Coaxial thinnet Deã daøng laép ñaët 10Mbps 185 meùt Coaxial thcknet Deã daøng laép ñaët 10Mbps 500 meùt STP ( Shielded Deã daøng laép ñaët 16Mbps ñeán 100 meùt twisted pair ) 500Mbps UTP ( Unshieded Maéc tieàn, Deã daøng laép 10Mbps ñeán 100 meùt twist pair ) ñaët 100Mbps Fiber-optic Maéc tieàn, khoù laép ñaët 100Mbps Vaøi kilomet MOÂI TRÖÔØNG TRUYEÀN VOÂ TUYEÁN KHOÂNG GIAN NÔI THU TÍN NÔI PHAÙT ??????????? HIEÄU TÍN HIEÄU MOÂI TRÖÔØNG VOÂ TUYEÁN Infrared ( hoàng ngoaïi) Laser Narrow-band radio ( Soùng radio baêng thoâng heïp ) Spread-spectrum radio ( Soùng radio baêng thoâng roäng ) Microwave ( soùng cöïc ngaén ) Khí quyeån quûa ñaát vaø khoâng gian laø moâi tröôøng truyeàn voâ tuyeán. Tín hieäu truyeàn ñöôïc trong moâi tröôøng voâ tuyeán phaûi lan truyeàn döôùi daïng soùng ñieän töø. Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 37
  38. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh Nhö chuùng ta bieát tín hieäu aâm taàn coù taàn soá : 20 Hz – 20 KHz ñaây chính laø taàn soá maø tai ngöôøi caûm nhaän ñöôïc vaø taàn soá naøy quùa thaáp khoâng coù khaû naêng lan truyeàn ñi xa trong khoâng gian. Ñeå tín hieäu aâm taàn coù khaû naêng truyeàn xa trong khoâng gian ta söû duïng kyõ thuaät ñieàu cheá ñeå gôûi soùng aâm taàn treân 1 soùng cao taàn roài sau ñoù cho noù böùc xaï ra ngoaøi khoâng gian döôùi daïng soùng ñieän töø. Kyõ thuaät gôûi soùng aâm taàn treân 1 soùng cao taàn goïi laø kyõ thuaät ñieàu cheá vaø ñöôïc thöïc hieän theo nguyeân taéc sau : Tín hieäu aâm Ñieàu cheá taàn (AF) ( MIX) Dao ñoäng cao taàn ( OSC RF ). Soùng mang tin Truyeàn soùng tröïc tieáp : truyeàn thaúng töø traïm phaùt ñaán traïm thu theo ñöôøng nhìn thaáy Ñöôøng nhìn thaáy Traùi ñaát Traïm phaùt Traïm thu Truyeàn thoâng qua traïm tieáp soùng hay traïm laäp : Traïm laäp coù theå ñaët treân cao, hay duøng veä tinh ñòa tónh. Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 38
  39. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 39
  40. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 40
  41. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh CAÙC KIEÁN TRUÙC VAØ COÂNG NGHEÄ MAÏNG LAN I. GIÔÙI THIEÄU : Maïng ñöôïc taïo neân bôûi caáu truùc phaàn cöùng, giao thöùc, thieát bò truyeàn, caáu hình maïng. Moät caáu hình maïng(topo) laø 1 sô ñoà caùc maét noái seõ ñöôïc keát noái nhö theá naøo, caùc thieát bò taïi maét noái coù chöùc naêng nhö theá naøo trong vieäc keát noái vôùi caùc vôùi caùc thieát bò khaùc. Yeáu toá hình thaønh leân topo maïng chính laø söï choïn löïa phöông phaùp truy xuaát moâi tröôøng. Phöông phaùp truy xuaát laø taäp hôïp nhöõng nguyeân taéc veà vieäc phaân chia möùc ñoä phieân truyeàn. Chöông naøy seõ giôùi thieäu veà : - Phöông phaùp truy xuaát moâi : CSMA/CD, CSMA/CA, token passing - Caùc caáu hình maïng söû duïng caùc phöông phaùp truy xuaát moâi tröôøng treân. II. CAÙC PHÖÔNG PHAÙP TRUY CAÄP ÑÖÔØNG TRUYEÀN Laø taäp hôïp caùc qui luaät quaûn trò caùc nuùt maïng cuøng chia seû moâi tröôøng truyeàn daãn. 1. Tranh chaáp ( Contention ) : Tranh chaáp phöông tieän truyeàn daãn ñeán tröôùc phuïc vuï tröôùc. * CSMA / CD + CS (Carier Sensor) : Caûm bieán soùng mang. Caùc traïm laøm thöïc hieän vieäc quan saùt cöôøng ñoä löu thoâng treân maïng ñeå nhaän bieát ñöôøng truyeàn coù troáng hay khoâng. + MA (Multiple Accesse) : Ña truy caäp. Cho pheùp nhieàu traïm cuøng truy caäp 1 ñöôøng truyeàn trong taïi cuøng 1 thôøi ñieåm. + CD (Cosllision Detect) : Phaùt hieän xung ñoät Vôùi CSMA/CD moãi ñieåm traïm laøm vieäc treân maïng ñeàu coù quyeàn bình ñaúng trong vieäc thaâm nhaäp vaøo keânh truyeàn. Neáu caû 2 traïm laøm vieäc cuøng luùc laéng nghe ñöôøng truyeàn nhaän thaáy ñöôøng truyeàn ñang raûnh vaø caû 2 cuøng truyeàn döõ lieäu - Xaûy ra xung ñoät laøm vieäc truyeàn cuûa 2 traïm bò giaùn ñoaïn. Caû 2 tieáp tuïc quan saùt maïng vaø chôø thôøi gian ngaãu nhieân cho laàn truyeàn keá tieáp. Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 41
  42. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh * CSMA / CA + CA ( Coillision Avoidance ) Traùnh xung ñoät Döïa vaøo caùc caûnh baùo truyeàn thoâng laøm giaûm söï xung ñoät ñeå taêng cöôøng ñoä löu thoâng treân maïng. 2. Hoûi voøng (Polling) Moät thieát bò ñöôïc xaùc ñònh ñeå laøm coâng vieäc hoûi voøng seõ laàn löôïc hoûi caùc thieát bò khaùc seõ xem chuùng coù thoâng tin ñeå truyeàn truyeàn hay ñeå nhaän döõ lieäu hay hay khoâng. Söï hoûi voøng aïto ra coâng baèng trong löu thoâng treân heä thoáng maïng. 3. Truyeàn theû baøi (Token Passing) Söû duïng 1 khung goïi laø theû baøi ñeå thieát laäp thöù töï truyeàn döõ lieäu. Caùc maùy tính treân heä thoáng maïng nhaän thöù töï ñeå chieám phöông tieän truyeàn daãn. Maùy naøo caàn truyeàn döõ lieäu phaûi ñôïi ñeán khi nhaän ñöôïc theû baøi môùi coù quyeàn truyeàn döõ lieäu. Caùc maïng söû duïng phöông phaùp naøy : Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 42
  43. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh + Token Ring + IEEE Standards 802.4 + FDDI ( Fiber distribued data interface ) 4. Yeâu caàu öu tieân (Demand Priority) : laø phöông phaùp söû duïng cho nhöõng loaïi maïng coù toác ñoä môùi 100 MBps hay 100VG-AnyLAN standard. Trong phöông phaùp naøy nhöõng maét noái maïng ñöôïc noái tôùi HUB vaøo1 coù theå ñöôïc noái tôùi nhöõng HUB khaùc vì vaäy söï tranh chaáp xaûy ra ôû HUB. Demand Priority cung caáp söï vaän haønh cho nhöõng loaïi döõ lieäu vôùi quyeàn öu tieân. Ñeán tröôùc phuïc vuï tröôùc. Neáu tranh chaáp xaåy ra thì döõ lieäu naøo coù quyeàn öu tieân cao hôn seõ ñöôïc truyeàn tröôùc. III. CAÙC KIEÁN TRUÙC MAÏNG (TOPOLOGY) : 1. Khaùi nieäm : - Network topology laø sô ñoà duøng bieåu dieãn caùc kieåu saép xeáp, boá trí vaät lyù cuûa maùy tính, daây caùp vaø nhöõng thaønh phaàn khaùc treân maïng theo phöông dieän vaät lyù. - Coù hai kieåu kieán truùc maïng chính laø : - Kieán truùc vaät lyù (physical topology) : moâ taû caùch boá trí ñöôøng truyeàn thöïc söï cuûa maïng, - Kieán truùc logic (logical topology) : moâ taû con ñöôøng maø döõ lieäu thaät söï di chuyeån qua caùc nuùt maïng. 2. Caùc kieåu kieán truùc maïng chính : * Maïng Bus : Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 43
  44. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh - Kieán truùc Bus laø moät kieán truùc cho pheùp noái maïng caùc maùy tính ñôn giaûn vaø phoå bieán nhaát. Noù duøng moät ñoaïn caùp noái taát caû maùy tính vaø caùc thieát bò trong maïng thaønh moät haøng. Khi moät maùy tính treân maïng göûi döõ lieäu döôùi daïng tín hieäu ñieän thì tín hieäu naøy seõ ñöôïc lan truyeàn treân ñoaïn caùp tôùi caùc maùy tính coøn laïi, tuy nhieân döõ lieäu naøy chæ ñöôïc maùy tính coù ñòa chæ so khôùp vôùi ñòa chæ maõ hoaù trong döõ lieäu chaáp nhaän. Moãi laàn chæ coù moät maùy coù theã göûi döõ lieäu leân maïng, vì vaäy, soá löôïng maùy tính treân bus caøng taêng thì hieäu suaát thi haønh maïng caøng chaäm. - Hieän töôïng doäi tín hieäu : laø hieän töôïng khi döõ lieäu ñöôïc göûi leân maïng, döõ lieäu seõ ñi töø ñaàu caùp naøy ñeán ñaàu caùp kia. Neáu tín hieäu tieáp tuïc khoâng ngöøng, noù seõ doäi tôùi lui trong daây caùp vaø ngaên khoâng cho maùy tính khaùc göûi döõ lieäu. Ñeå giaûi quyeát tình traïng naøy ngöôøi ta duøng moät thieát bò terminator (ñieän trôû cuoái) ñaët ôû moãi ñaàu caùp ñeå haáp thu caùc tín hieäu ñieän töï do. - Öu ñieåm : kieán truùc naøy duøng ít caùp, deã laép ñaët, giaù thaønh reû. Khi môû roäng maïng töông ñoái ñôn giaûn, neáu khoaûng caùch xa thì coù theå duøng repeater ñeå khueách ñaïi tín hieäu. - Khuyeát ñieåm : khi ñoaïn caùp ñöùt ñoâi hoaëc caùc ñaàu noái bò hôû ra thì seõ coù hai ñaàu caùp khoâng noái vôùi terminator neân tín hieäu seõ doäi ngöôïc vaø laøm cho toaøn boä heä thoáng maïng ngöng hoaït ñoäng. Nhöõng loãi nhö theá raát khoù phaùt hieän ra hoûng choã naøo neân coâgn taùc quaûn trò raát khoù khi maïng lôùn (nhieàu maùy vaø kích thöôùc lôùn). Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 44
  45. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh * Maïng Star : - Trong kieán truùc naøy, caùc maùy tính ñöôïc noái vaøo moät thieát bò ñaàu noái trung taâm (Hub hoaëc Switch). Tín hieäu naøy ñöôïc truyeàn töø maùy tính göûi döõ lieäu qua hub, tín hieäu ñöôïc khueách ñaïi vaø truyeàn ñeán taát caû caùc maùy tính khaùc treân maïng. - Öu ñieåm : kieán truùc star cung caáp taøi nguyeân vaø cheá ñoä quaûn lyù taäp trung. Khi moät ñoaïn caùp bò hoûng thì chæ aûnh höôûng ñeán maùy duøng ñoaïn caùp ñoù, maïng vaãn hoaït ñoäng bình thöôøng. Kieán truùc naøy cho pheùp chuùng ta coù heå môû roäng hoaëc thu heïp maïng moät caùch deã daøng. - Khuyeát ñieåm : do moãi maùy tính ñeàu phaûi noái vaøo moät trung taâm ñieåm neân kieán truùc naøy ñoøi hoûi nhieàu caùp vaø phaûi tính toaùn vò trí ñaët thieát bò trung taâm. Khi thieát bò trung taâm ñieåm hoûng thì toaøn boä heä thoáng maïng cuõng ngöøng hoaït ñoäng. Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 45
  46. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh * Maïng Ring : - Trong maïng ring, caùc maùy tính vaø caùc thieát bò noái vôùi nhau thaønh moät voøng kheùp kín, khoâng coù ñaàu naøo bò hôû. Tín hieäu ñöôïc truyeàn ñi theo moät chieàu vaø qua nhieàu maùy tính. Kieán truùc naøy duøng phöông phaùp chuyeån theû baøi (token passing) ñeå chuyeån döõ lieäu quanh maïng. - Phöông phaùp chuyeån theû baøi laø phöông phaùp duøng theû baøi chuyeån töø maùy tính naøy sang maùy tính khaùc cho ñeán khi tôùi maùy tính muoán göûi döõ lieäu. Maùy naøy seõ giöõ theû baøi vaø baét ñaàu göûi döõ lieäu ñi quanh maïng. Döõ lieäu chuyeån qua töøng maùy tính cho ñeán khi tìm ñöôïc maùy tính coù ñòa chæ khôùp vôùi ñòa chæ treân döõ lieäu. Maùy tính ñaàu nhaän seõ göûi moät moät thoâng ñieäp ñeán maùy tính ñaàu göûi cho bieát döõ lieäu ñaõ ñöôïc nhaän. Sau khi xaùc nhaän, maùy tính ñaàu göûi seõ taïo theû baøi môùi vaø thaû leân maïng. Vaän toác cuûa theû baøi xaáp xæ vôùi vaän toác aùnh saùng. * Maïng Mesh : - Töøng caëp maùy tính thieát laäp caùc tuyeán keát noái lieân ñieåm, do ñoù, soá löôïng tuyeán keát noái nhanh choùng gia taêng khi soá löôïng maùy tính trong maïng taêng leân neân ngöôøi ta ít duøng cho caùc maïng löôùi lôùn. Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 46
  47. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh * Maïng Cellular : - Caùc maïng teá baøo chia vuøng ñòa lyù ñang ñöôïc phuïc vuï thaønh caùc teá baøo, moãi teá baøo ñöôïc moät traïm trung taâm phuïc vuï. Caùc thieát bò söû duïng caù tín hieäu radio ñeå truyeàn thoâng vôùi traïm trung taâm vaø traïm trung taâm seõ ñònh tuyeán caùc thoâng ñieäp ñeán caùc thieát bò. Ví duï ñieån hình cuûa maïng teá baøo laø maïng ñieän thoaïi di ñoäng. 1. Caùc kieán truùc maïng keát hôïp : * Maïng Star bus : - Star bus laø maïng keát hôïp giöõa maïng star vaø maïng bus. Trong kieán truùc naøy, moät vaøi maïng coù kieán truùc hình star ñöôïc noái vôùi truïc caùp chính (bus). Neáu moät maùy tính naøo ñoù bò hoûng thì noù khoâng aûnh höôûng ñeán phaàn coøn laïi cuûa maïng. Neáu moät hub bò hoûng thì toaøn boä caùc maùy tính treân hub ñoù seõ khoâng theå giao tieáp ñöôïc. * Maïng Star ring : - Maïng Star ring töông töï nhö maïng Star bus. Caùc hub trong kieán truùc Star bus ñeàu ñöôïc noái vôùi nhau baèng truïc caùp thaúng (bus) trong khi hub trong caáu hình Star ring ñöôïc noái theo daïng hình star vôùi moät hub chính. Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 47
  48. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh IV. CAÙC COÂNG NGHEÄ MAÏNG LAN : 1. Ethernet : - Ethernet chuaån thöôøng coù caáu hình bus, truyeàn vôùi toác ñoä 10 Mbps vaø döïa vaøo CSMA/CD (Carrier Sense Multiple Access / Collision Detection) ñeå ñieàu chænh löu thoâng treân ñöôøng caùp chính. Toùm laïi, nhöõng ñaëc ñieåm cô baûn cuøa Ethernet nhö sau : + Caáu hình : bus hoaëc star. + Phöông phaùp truy caäp : CSMA/CD. + Quy caùch kyõ thuaät IEEE802.3. + Vaän toác truyeàn : 10 – 100 Mbps, 1Gbps. + Caùp : caùp ñoàng truïc maûnh, caùp ñoàng truïc lôùn, caùp UTP, caùp xoaén. - Card maïng Ethernet : haøu heát caùc NIC cuõ ñeàu ñöôïc caáu hình baèng caùc jump (caùc chaáu caém chuyeån) ñeå aán ñònh ñòa chæ vaø ngaét. Caùc NIC hieän haønh ñöôïc caáu hình töï ñoäng hoaëc baèng moät chöông trình chaïy treân maùy chöùa card maïng, noù cho pheùp thay ñoåi caùc ngaét vaø ñòa chæ boä nhôù löu tröõ trong moät chip boä nhôù ñaëc bieät treân NIC. - Qui luaät 5-4-3 trong ñaáu noái maïng : nguyeân taéc naøy cho pheùp keát hôïp ñeán naêm ñoaïn caùp ñöôïc noái bôûi 4 boä chuyeån tieáp, nhöng chæ coù 3 ñoaïn laø noái traïm. Theo hình treân ta thaáy ñoaïn 3, 4 chæ toàn taïi nhaèm muïc ñích laøm taêng toång chieàu daøi maïng vaø cho pheùp maùy tính treân ñoaïn 1,2,5 naèm cuøng treân moät maïng. 10/100 : 10 hay 100 Mbps Base : Base band 2 : thin net cable 5 : thick net cabe T : UTP cable FL : Fiber optical cable VG : Voice grade X : Multiple media type - Caùc loaïi Ethernet vôùi baêng taàn cô sôû : + 10Base2 +10Base5 + 10BaseT + 10BaseFL Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 48
  49. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh + 100BaseT + 100BaseX + 100VG-AnyLAN a. Chuaån 10Base2 : - Caáu hình naøy ñöïôc xaùc ñònh theo tieâu chuaån IEEE 802.3 vaø baûo ñaûm tuaân thuû caùc quy taéc sau : + Khoaûng caùch toái thieåu giöõa hai maùy traïm phaûi caùch nhau 0.5m. + Duøng caùp thinnet (RG-58). + Toác ñoä 10 Mbps. + Duøng ñaàu noái chöõ T (T-connector). + Khoâng theå vöôït quaù phaân ñoaïn maïng toái ña laø 185m. Toaøn boä heä thoáng caùp maïng khoâng theå vöôït quaù 925m. + Soá nuùt toái ña treân moãi phaân ñoaïn maïng laø 30. + Terminator (thieát bò ñaàu cuoái) phaûi coù trôû khaùng 50 Ohm vaø ñöôïc noái ñaát. + Moãi maïng khoâng theå coù treân naêm phaân ñoaïn. Caùc phaân ñoaïn coù theå noái toái ña boán boä khueách ñaïi vaø chæ coù ba torng soá naêm phaân ñoaïn coù theå coù nuùt maïng (tuaân thuû quy taéc 5-4-3). - Öu ñieåm cuûa chuaån 10Base2 : giaù thaønh reû, ñôn giaûn. b. Chuaån 10Base5 : - Chuaån naøy tuaân theo caùc quy taéc sau : + Khoaûng caùch toái thieåu giöõa hai nuùt laø 2.5m. + Duøng caùp thicknet (caùp ñoàng daøy). + Baêng taàn cô sôû 10 Mbps. Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 49
  50. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh + Chieàu daøi phaân ñoaïn maïng toái ña laø 500m. + Toaøn boä chieàu daøi maïng khoâng theå vöôït quaù 2500m. + Thieát bò ñaàu cuoái (terminator) phaûi ñöôïc noái ñaát. + Caùp thu phaùt (tranceiver cable) noái töø maùy tính ñeán boä thu phaùt, coù chieàu daøi toái ña 50m. + Soá nuùt toái ña cho moãi phaân ñoaïn maïng laø 100 (bao goàm maùy tính vaø taát caû caùc repeater). + Tuaân theo quy taéc 5-4-3. - Öu ñieåm : khaéc phuïc ñöôïc khuyeát ñieåm cuûa maïng 10Base2, hoã trôï kích thöôùc maïng lôùn hôn. - Chuù yù : trong caùc maïng lôùn, ngöôøi ta thöôøng keát hôïp caùp daøy vaø caùp maûnh. Caùp daøy duøng laøm caùp chính raát toát, coøn caùp maûnh duøng ñoaïn nhaùnh. c. Chuaån 10BaseT : - Chuaån maïng naøy tuaân theo caùc quy taéc sau : + Duøng caùp UTP loaïi 3,4,5 hoaëc STP, coù möùc trôû khaùng laø 85-115 Ohm. Ôû 10 Mhz. + Duøng quy caùch kyõ thuaät 802.3. + Duøng thieát bò ñaáu noái trung taâm hub. + Toác ñoä toái ña 10 Mbps. + Duøng ñaàu noái RJ-45. + Soá nuùt toái ña laø 512 vaø chuùng coù theå noái vaøo 3 phaân ñoaïn baát kyø vôùi naêm phaân tuyeán toái ña coù saün. + Chieáu daøi toái ña moät phaân ñoaïn caùp laø 100m. + Duøng moâ hình vaät lyù star. Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 50
  51. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh + Coù theå noái caùc phaân ñoaïn maïng 10BaseT baèng caùp ñoàng truïc hay caùp quang. + Soá löôïng maùy tính toái ña laø 1024. + Khoaûng caùch toái thieåu giöõa hai maùy tính laø 2.5m. + Khoaûng caùch caùp toái thieåu töø moät hub ñeán moät maùy tính hoaëc moät hub khaùc laø 0.5m. - Öu ñieåm : do trong maïng 10BaseT duøng thieát bò ñaáu noái trung taâm neân döõ lieäu truyeàn tin caäy hôn, deã quaûn lyù. Ñieàu naøy cuõng taïo thuaän lôïi cho vieäc ñònh vò vaø söûa chöõa caùc phaân ñoaïn caùp bò hoûng. Chuaån naøy cho pheùp baïn thieát keá vaø xaây döïng treân töøng phaân ñoaïn moät treân LAN vaø coù theå taêng daàn khi maïng caàn phaùt trieån. 10BaseT cuõng töông ñoái reû tieàn so vôùi caùc phöông aùn ñaáu caùp khaùc. d. Chuaån 10BaseFL : - Caùc ñaëc ñieåm cuûa 10BaseFL : toác ñoä toái ña : 10Mbps, truyeàn qua caùp quang. - Öu ñieåm : + Do duøng caùp quang noái caùc repeater neân khoaûng caùch toái ña cho moät ñoaïn caùp laø 2000m. + Khoâng sôï bò nhieãu ñieän töø. + Soá nuùt toái ña treân moät ñoaïn caùp lôùn hôn nhieàu so vôùi 10Base2, 10Base5, 10BaseT. e. Chuaån 100VG – AnyLAN : Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 51
  52. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh - 100VG (Voice Grade) AnyLan laø coâng ngheä maïng keát hôïp caùc thaønh phaàn cuûa Ethernet vaø Token Ring, duøng quy caùch kyõ thuaät 802.12. - Caùc ñaëc ñieåm kyõ thuaät : + Toác ñoä truyeàn döõ lieäu toái thieåu laø 100 Mbps. + Söû duïng caùp xoaén ñoâi goàm 4 caëp xoaén (UTP loaïi 3,4,5 hoaëc STP) vaø caùp quang. + Khaû naêng hoã trôï saøng loïc töøng khung coù ñòa chæ taïi hub nhaèm taêng cöôøng tính naêng baûo maät. + Chaáp nhaän caû khung Ethernet laãn goùi Token Ring. + Ñònh nghóa trong IEEE 802.12. + Moâ hình vaät lyù : cascaded star, moïi maùy tính ñöôïc noái vôùi moät hub. Coù theå môû roäng maïng baèng caùch theâm hub con vaøo hub trung taâm, hub con ñoùng vai troø nhö maùy tính ñoái vôùi hub meï. + Chieàu daøi toái ña cuûa ñoaïn chaïy caùp noái hai hub laø 250m. f. Chuaån 100BaseX : - Tieâu chuaån 100BaseX Ethernet coøn goïi laø Fast Ethernet, laø söï môû roäng cuûa tieâu chuaån Ethernet coù saün. Tieâu chuaån naøy duøng caùp UTP Cat5 vaø phöông phaùp truy caäp CSMA/CD trong caáu hình star bus vôùi moïi ñoaïn caùp noái vaøo moät hub töông töï 10BaseT. Toác ñoä 100Mbps. - Chuaån 100BaseX coù caùc ñaëc taû öùng vôùi caùc loaïi ñöôøng truyeàn khaùc nhau : + 100BaseT4 : duøng caùp UTP loaïi 3,4,5 coù 4 caëp xoaén ñoâi. + 100 BaseTX : duøng caùp UTP loaïi 5 coù hai caëp xoaén ñoâi hoaëc STP. + 100BaseFX : duøng caùp quang coù hai day loõi. 2. FDDI ( Fiber Distributed Data Interconnection) : Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 52
  53. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh - Moät trong nhöõng baát lôïi chính cuûa caùc maïng voøng tín baøi laø söï nhaïy caûm cuûa chuùng vôùi baát traéc. Vì moãi maùy gaén treân voøng phaûi chuyeån khung cho maùy keá neân moät hoûng hoùc treân maùy seõ laøm cho toaøn maïng ngöng hoaït ñoäng. Phaàn cöùng voøng tín baøi thöôøng ñöôïc thieât keá ñeå traùnh nhöõng hö hoûng nhö theá. Tuy nhieân, haàu heát caùc maïng voøng tín baøi khoâng theå vöôït qua khi söï keát noái bò caét nhö khi ñöôøng caùp noái hai maùy boãng nhieân bò ñöùt. - Moät soá coâng ngheä maïng voøng ñaõ ñöôïc thieát keá ñeå khaéc phuïc ñöôïc hoûng hoùc nghieâm troïng. Ví duï FDDI laø coâng ngheä maïng voøng tín baøi coù theå truyeàn döõ lieäu ôû toác ñoä 100 trieäu bit/giaây, nhanh gaáp 8 laàn maïng voøng tín baøi IBM vaø nhanh hôn 10 laàn maïng Ethernet. Ñeå cung öùng toác ñoä döõ lieäu nhanh nhö vaäy, FDDI duøng sôïi quang ñeå noái caùc maùy thay cho caùp ñoàng. - FDDI duøng tính naêng döï phoøng ñeå khaéc phuïc söï coá. Moät maïng FDDI goàm 2 voøng, moät duøng ñeå göûi döõ lieäu khi moïi vieäc ñeàu oån vaø chæ söû duïng voøng thöù hai khi voøng moät hoûng. Veà maët vaät lyù, hai ñöôøng noái vôùi moät caëp maùy tính laø khoâng hoaøn toaøn caùch bieät. Moãi sôïi quang ñöôïc boïc trong moät voû nhöïa deûo vaø coù moät voû boïc caëp sôïi bao beân ngoaøi töông töï nhö caùc ñöôøng daây ñieän trong nhaø. Vì vaäy coù theå laép ñaët hai voøng cuøng moät luùc. Ñieàu thuù vò laø caùc voøng trong maïng FDDI ñöôïc goïi laø xoay ngöôïc (counter rotating) vì döõ lieäu chaûy trong voøng thöù hai ngöôïi laïi vôùi höôùng döõ lieäu voøng thöù nhaát. Ñeå hieåu taïi sao laïi duøng caùc voøng xoay ngöôïc, haõy xeùt tröôøng hôïp coù söï coá nghieâm troïng xaûy ra. Thöù nhaát vì caëp sôïi noái hai traïm thöôøng ñi treân cuøng ñöôøng neân khi ñöùt moät sôïi thì thöôøng laø ñöùt luoân sôïi kia. Thöù hai, neáu döõ lieäu luoân luoân ñi theo moät höôùng treân caû hai sôïi, vieäc ngaét moät traïm ra khoûi voøng (ví duï khi di chuyeån maùy) seõ ngaét truyeàn thoâng caùc maùy khaùc. Tuy nhieân, neáu döõ lieäu chuyeån theo höôùng ngöôïc laïi ôû ñöôøng döï tröõ, caùc traïm coøn laïi coù theå caáu hình maïng ñeå söû duïng ñöôøng döï phoøng. Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 53
  54. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh BAØI TAÄP : THIEÁT LAÄP 1 MOÂI TRÖÔØNG MAÏNG LAN XAÂY DÖÏNG VAØ THIEÁT LAÄP HEÄ THOÁNG MAÏNG CÔ BAÛN CAÙC BÖÔÙC CHUAÅN BÒ THIEÁT LAÄP MAÏNG : - Tröôùc khi thieát keá heä thoáng maïng ta caàn khaûo saùt thoâng tin, muïc ñích vaø yeâu caàu cuûa heä thoáng ñoù tröôùc. VD caùc heä thoáng maïng thöôøng gaëp : heä thoáng maïng duøng ñeå daïy hoïc, heä thoáng maïng duøng ñeå chôi game, heä thoáng maïng duøng ñeå chia seû file, maùy in, internet Tuyø theo moãi tröôøng hôïp maø ta coù choïn caùc loaïi caùp maïng söû duïng, baêng thoâng cho heä thoáng, heä ñieàu haønh söû duïng, giao thöùc vaø caùc phaàn meàm söû duïng cho phuø hôïp. Caùc böôùc tieán haønh : - Khaûo saùt sô ñoà caáu truùc vaät lyù cuûa nôi döï truø laép ñaët heä thoáng maïng. - Thieát laäp sô ñoà caáu truùc maïng( döïa theo chuaån 802.3, IEEE). - Löïc choïn thieát bò maïng ( NIC, SWITCH, CABLE ) - Löïa choïn söû duïng nhöõng loaïi server naøo cho caùc öùng duïng. - Löïa choïn heä ñieàu haønh cho caùc maùy server maïng. - Löïa choïn heä ñieàu haønh cho caùc maùy client trong maïng. - Caøi ñaët caùc chöông trình phaàn meàm öùng duïng caàn thieát ( phuø hôïp nhu caàu söû duïng ) - Caøi ñaët trình ñieàu khieån cho NIC - Löïa choïn giao thöùc söû duïng trong heä thoáng maïng ( TCP/IP, IPX/SPX .) - Thieát laäp caùc öùng duïng Mail server, - Chia seû taøi nguyeân treân heä thoáng maïng ( folder, printer, internet ) Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 54
  55. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh CAÙC BOÄ GIAO THÖÙC Trong chöông tröôùc baïn ñaõ hoïc caáu truùc maïng theo töøng phaàn nhoû cuûa vaán ñeà. Moät boä giao thöùc thöôøng laø toaøn boä moâ hình OSI. Moâ hình OSI laø tieâu chuaån, moâ taû caùc hoaït ñoäng ôû töøng lôùp cuûa boä giao thöùc. Moâ hình OSI laø 1 coâng cuï ñònh nghóa trong 1 lôùp giao thöùc . Chöông naøy moâ taû chi tieát töø lôùp maïng tôùi lôùp öùng duïng. Chuùng ta nhìn moät soá giao thöùc truyeàn vaø caùc boä giao thöùc khaùc nhö TCP/IP vaø IPX/SPX. Maët duø 1 soá giao thöùc ñeå töông thích ñuùng vôùi moâ hình tham khaûo OSI , söï hoaøn toaøn töông thích thöôøng khoâng laø chuaån. Raát nhieàu trong caùc boä giao thöùc naøy ra ñôøi tröôùc OSI vì vaäy chuùng chæ coù theå phuø hôïp töông ñoái vôùi moâ hình OIS 7 lôùp muïc ñích chính cuûa moâ hình OSI laø laøm khung giuùp chuùng ta hieåu söï giao tieáp treân maïng vaø so saùnh caùc boä giao thöùc vôùi nhau. PACKETS AND PROTOCOLS (caùc goùi tin vaø caùc giao thöùc) Tröôùc khi xem caùc giao thöùc vaø boä giao thöùc, chuùng ta daønh chuùt thôøi gian oân laïi 1 soá vaán ñeà lieân quan ñaõ trình baøy trong caùc chöôngb tröôùc. Muïc ñích cuûa maïng laø trao ñoåi thoâng tin giöõa caùc maùy tính, vaø caùc giao thöùc laø nhöõng qui taéc ñeå maùy giao tieáp vôùi nhau. Maùy tinh cuõng nhö con ngöôøi ñeå coù theå trao ñoåi thoâng tin ñöôïc vôùi nhau vieäc gôûi vaø nhaän ñeàu töông thích nhau . Neáu khoâng maùy tính seõ rôi vaøo tình huoáng boái roái nhö khi baïn ñoïc 1 cuoán saùch tieáng Nga khi baïn chæ bieát noùi tieáng Vieät. Baïn coù theå phaân loaïi caùc nhieäm vuï maø cô baûn giao thöùc phaûi thöïc thi theo caùc böôùc ñi (moãi böôùc phæ goàm 1 nhoùm caùc nhieäm vuï phaûi xaûy ra tröôùc khi döõ lieäu ñeán keânh tröyeàn. Caùc böôùc naøy laø caùc lôùp trong 1 boä giao thöùc nhö trong chöông 2. Thuaät ngöõ lôùp (layer roõ laø 1 ví duï. moãi lôùp trong boä giao thöùc (nhö lôùp öùng duïng, trình baøy v v ) cho theâm thoâng tin cuûa chính lôùp ñoù vaøo goùi tin. Taïi maùy nhaän lôùp töông öùng seõ nhaän vaø xöû lyù goùi tin vöøa nhaän. Caùc giao thöùc moâ taû döõ lieäu ñoùng goùi döõ lieäu töø ñaàu, roài truyeàn qua maïng vaø saép xeáp laïi ôû ñích thaønh taäp tin. Vieäc chia nhoû döõ lieäu thaønh goùi nhoû laøm cho löôïng thoâng tin treân maïng löu thoâng deã daøng hôn vì noù khoâng chieám heát phöông tieân truyeàn daãn nhö nhöõng kieåu truyeàn döõ lieäu coù dung löôïng lôùn hôn. Hôn nöõa laø caùc goùi tin nhoû doø tìm vaø söûa chöûa loãi deå daøng hôn, töøng goùi tin ñöôïc kieåm tra vaø tìm loãi vaø chæ roõ goùi tin coù loãi hay khoâng (khoâng phaûi toaøn taäp tin) ñeå truyeàn laïi. Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 55
  56. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh Thaønh phaàn cuûa1 goùi tin phuï thuoäc vaøo giao thöùc maø baïn duøng. Thoâng thöôøng caùc goùi tin chöùa nhöõng phaàn sau: + Header (phaàn ñaàu): baùo hieäu baét ñaàu 1 goùi tin vaø nhieàu thoâng soá quan troïng, nhö ñòa chæ nguoàn,ñích vaø thoâng tin thôøi gian/ ñoàng boä. + Data (döõ lieäu) : chöùa döõ lieäu caàn truyeàn . + Trailer (daáu veát): ñaùnh daáu ñieåm keát thuùc cuûa goùi tin vaø thöôøng chöùa thoâng tin söûa loãi (kieåm tra ñoä dö voøng - CRC – Cyclic Redundancy check) Khi döõ lieäu truyeàn qua lôùp giao thöùc moãi lôùp thöïc hieän chöùc naêng maëc ñònh cuûa chuùng, nhö giao tieáp vôùi 1 öùng duïng ñòng daïng döõ lieäu kieàm tra loãi (nhö chöông 2 ñaõ xem caùc chöùc naêng cuûa lôùp giao thöùc trong moâ hình OSI. Khi baïn hoïc chöông naøy khoâng phaûi caùc giao thöùc luoân töông thích vôùi moâ hình OSI ( vôùi giao thöùc tröôùc moâ hình OSI thì khaùi nieäm vaø thuaät ngöõ cuûa moâ hình OSI laïi caàn thieát ñe â taû chöùc naêng cuûa caùc giao thöùc) Khi goùi tin ñöôïc truyeàn, card maïng cuûa maùy khaùc treân ñoaïn maïng seõ xem goùi tin kieåm tra ñòa chæ ñích cuûa noù. Neáu ñòa chæ ñích thích hôp vôùi ñòa chæ maùy thì boä ñieàu hôïp maïng seõ xöû lyù vaø caùc lôùp giao thöùc cuûa maùy PC nhaän cuõng seõ xöû lyù goùi tin Raát nhieàu caùc nhieäm vuï ñöôïc thöïc hieän taïi ñaây nhö ñònh vò, kieåm tra loãi, yeâu caàu truyeàn laïi vaø dòch vuï baùo nhaän tin. noù haàu nhö ñöôïc keát hôïp chung vôùi maïng taïi lôùp Network vaø transport trong moâ hình OSI. Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 56
  57. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh Chöông naøy moâ taû boä giao thöùc thöôøng gaëp vaø boä giao thöùc khaùc .Ngoaøi caùc boä giao thöùc coøn coù phaàn trình baøy veà lôùp giao thöùc vaän chuyeån maïng: Vieäc choïn löïa giao thöùc truyeàn taûi thoâng tin thì tuyø theo loaïi maïng söû duïng laø tokenring hay inthernet maø ta söû duïng caùc boä giao thöùc khaùc nhau. Hieän nay haàu nhö söû duïng caùc kieåu ñaáu maïng theo chuaån Inthernet. Caùc giao thöùc chuaån bao goàm DLC, appleTalk, IPX, TCP/IP, NFS, SMB ). + NWLink: phieân baûn giao thöùc IPX/SPX cuûa Microsoft môõ roäng loáp vaän chuyeån vaø lôùp maïng + NetBEUI: thieát keá cho maïng cuûa Microsoft. NetBEUI goàm maïng vaø vaän chuyeån noù khoâng daãn ñöôïc neân khoâng duøng heát khaû naêng cuûa lôùp maïng + ATP vaø NBT: laø caùc lôùp giao thöùc vaän chuyeån cuûa AppleTalk. + Data link control (DLC): giao thöùc naøy keát noái voái maùy chuû IBM vaø maùy in - Noùi theâm veà inthernet network : Ethernet network – laø ñònh öôùc phaàn cöùng vaø tieâu chuaån gheùp noái maïng cuïc boä do haõng Xerox Corporation ñöa ra. Noù coù khaû naêng lieân keát leân ñeán 1024 nuùt maïng trong 1 maïng bus, inthernet cho pheùp truyeàn taûi döõ lieäu daïng daõy vôùi toác ñoä 10Mbs vôùi baêng thoâng thöïc teá töø 2 – 3 Mbps. Ethernet söû duïng 1 kyõ thuaät thaâm nhaäp caùc ñieåm noái = vieäc caûm nhaän soùng mang coù doø xung ñoät ñeå ñeà phoøng truïc traëc cho maïng khi coù 2 thieát bò cuøng thaâm nhaäp maïng I. TCP/IP – GIAO THÖÙC INTERNET Boä giao thöùc TCP/IP ( giao thöùc chuaån cuûa internet ) ñöôïc phaùt trieån bôûi boä quoác phoøng Myõ nhaèm phuïc vuï cho 1 heä thoáng maïng lôùn ñöôïc keát noái vôùi nhau bôûi nhieàu maùy tính khaùc nhau. Muïc ñính nhaèm cuûng coá cho heä thoáng phoøng thuû trôû neân maïnh meõ, ñoäc laäp. Noùi caùch khaùc heä giao thöùc TCP/IP ñöôïc xem nhö 1 chieâu thöùc phoøng thuû môùi cuûa boä quoác phoøng Myõ. Nhöõng naêm gaàn ñaây internet trôû neân phoå bieán vaø ñöôïc duøng roäng raõi. TCP/IP trôû neân laø 1 chuaån môû roäng phoå bieán ñeå keát noái maïng maùy tính. ( Khoâng nhö caùc chuaån IPX/SPX, DNA, SNA hoaëc AppleTalk taát caû nhöõng giao thöùc treân ñeàu ñöôïc quaûn lyù bôûi nhöõng coâng ty rieâng) Lyù do chính laø khoâng coù 1 ai sôû höõu noù do ñoù noù ñöôïc hoã trôï bôûi nhieàu haõng khaùc maùy tính lôùn. Haàu heát caùc nhaõn hieäu maùy tính lôùn ñeàu hoã trôï giao thöùc TCP/IP. Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 57
  58. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh Hình veõ cho ta bieát moái quan heä giöõa giao thöùc TCP/IP vaø moâ hình OSI. Löu yù laø moâ hình naøy chuùng ta khoâng thaáy chöùa giao thöùc cho lôùp Data link vaø lôùp physical. Lôùp Data link vaø physical cuûa giao thöùc TCP/IP hoaøn toaøn töông thích vôùi lôùp Data link vaø physical moâ hình tham chieáu OSI. Do boä giao thöùc TCP/IP ñöôïc phaùt trieån tröôùc khi moâ hình OSI ñöôïc ñònh nghóa do ñoù so vôùi moâ hình OSI ch1ng ta chæ thaáy noù coù 4 lôùp nhöng noù vaãn thöïc ñaày ñuû chöùc naêng nhö moâ hình OSI. Töø moâ hình DoD naøy chuùng ta coù theå thaáy ñöôïc moái quan heä giöõa caùc lôùp cuûa moâ hình DoD nhö sau : + Lôùp Network Access phuø hôïp vôùi 2 lôùp cuoái cuûa moâ hình OSI. Söï phuø hôïp naøy cho pheùp DoD cuøng toàn taïi hieän haønh vôùi caùc chuaån cho lôùp Data link vaø physical. Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 58
  59. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh + Lôùp Internet töông öùng nhö lôùp Network trong moâ hình OSI. Giao thöùc ôû lôùp naøy cho pheùp di chuyeån döõ lieäu giöõa caùc thieát bò treân maïng. + Lôùp Host to Host tuông öùng vôùi lôùp Transport trong moâ hình OSI. Giao thöùc Host to Host cho pheùp caùc maùy traïm coù theå lieân laïc vôùi nhau treân maïng töông taùc ( Vaøo thôøi ñieåm maø giao thöùc TCP/IP ra ñôøi thì chöa coù khaùi nieäm veà maùy chuû vaø maùy traïm keát quûa laø taát caû caùc maùy tính noái maïng ñeàu ñöôïc xem nhö laø ngang haøng nhau. Taát caû caùc maùy treân maïng ñeàu laø maùy chuû ) + Lôùp Process/ Application bao goàm chöùc naêng cuûa caùc lôùp Session, Presentation, Application trong moâ hình OSI. Giao thöùc taïi lôùp naøy phuïc vuï cho caùc dòch vuï maïng. 1 soá caùc giao thöùc ñöôïc keát hôïp söû duïng vôùi TCP/IP. Nhöõng giao thöùc naøy ñöôïc nhoùm thaønh caùc nhoùm sau : + General TCP/IP Transport protocols + TCP/IP services + TCP/IP Routing ÑÒA CHÆ TRONG TCP/IP a/ Thaønh ph ần caáu hình c ủa địa ch ỉ IP a ch IP ang c s dng hi n t i (IPv4) 32 bit chia thaønh 4 Octet ( mi Octet coù 8 bit, t ơ ng ơ ng 1 byte )caùch m u t traùi qua ph i bít 1 cho n bít 32, moãi Octet caùch bi t nhau b ng du ch m (.), bao g m coù 3 thaønh ph n chính. Bit 1 32 Bit nh n d ng l p ( Class bit ) a ch ca m ng ( Net ID ) a ch ca maùy ch ( Host ID ). a ch Internet bi u hi n dng bit nh phaân : x y x y x y x y. x y x y x y x y. x y x y x y x y. x y x y x y x y x, y = 0 ho c 1. Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 59
  60. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh Ví d : a ch Internet bi u hi n dng th p phaân : xxx.xxx.xxx.xxx x laø s th p phaân t 0 n 9 Ví d : 146. 123. 110. 224 Ñeå ñôn giaûn trong vieäc ñaùnh soá ñòa chæ IP ngöôøi ta khoâng söû duïng caùch ñaùnh ñòa chæ IP baèng caùc soá nhò phaân ví caùc soá naøy quùa khoù nhôù maø ngöôøi ta söû duïng caùc soá thaäp phaân ñeå theå hieän ñòa chæ IP, Maùy seõ töï ñoäng chuyeån ñoåi töø daïng thaäp phaân sang daïng nhò phaân. b/ 1 soá khaùi nieäm vaø thuaät ngöõ lieân quan : + Ñòa chæ host: Laø ñòa chæ IP duøng ñeå ñaët cho caùc giao dieän cuûa caùc host (vd: ñaët cho card maïng) 2 host naèm cuøng 1 maïng seõ coù cuøng network ID vaø khaùc nhau veà host ID. + Ñòa chæ maïng ( Network address ): Laø ñòa chæ duøng ñeå ñaët cho giao dieän cuûa caùc host. Phaàn host ID laø caùc ñòa chæ 0. vd : 111 .0.0.0 + Maët naï maïng con ( subnet mask ): Laø 1 con soá daøi 32 bit, laø phöông tieän giuùp maùy tính xaùc ñònh ñöôïc ñòa chæ maïng cuûa 1 ñòa chæ IP baèng caùch AND giöõa ñòa chæ IP vôùi maët naï maïng con ñeå phuïc vuï cho coâng vieäc ñònh tuyeán c / Caùc l ớp địa ch ỉ IP a ch IP chia ra 5 l p A,B,C, D, E. Hi n t i ñang söû duïng h t l p A,B vaø g n ht l p C, coøn lp D vaø E T ch c internet ang daønh cho m c ích khaùc neân khoâng phaân, do ñoù chuùng ta chæ nghieân cöùu 3 lôùp A, B, C. Lôùp A bao goàm 8 bit ñaàu tieân laø NetID, 24 bit tieáp theo laø HostID. Ñeå nhaän dieän lôùp A bit ñaàu tieân laø bit 0. Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 60
  61. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh Nhö vaäy lôùp A coù 8 bit laøm NetID tröø ñi 1 bit ñeå nhaän daïng lôùp coøn laïi 2 NetID = 128. Trong ñoù 2 tröôøng hôïp ñaëc bieät laø ñòa chæ 0 khoâng söû duïng vaø ñòa chæ 127 laø ñòa chæ boardcast. Keát quûa lôùp A chæ coøn laïi 126 ñòa chæ maïng töø 1.0.0.0 ñeán 126.0.0.0 vaø coù 2 HostID = 16777214 Lôùp B bao goàm 16 bit ñaàu tieân laø NetID, 16 bit tieáp theo laø HostID. Ñeå nhaän dieän lôùp B laø 2 bit ñaàu tieân laø bit 10 Nhö vaäy lôùp B coù 16 bit laøm NetID tröø ñi 2 bit ñeå nhaän daïng lôùp coøn laïi 2 NetID = 16382. maïng töø 128.0.0.0 ñeán 191.255.0.0 vaø coù 2 HostID = 65534 (sau khi tröø ñi 2 tröôøng hôïp ñaëc bieät) Lôùp C bao goàm 24 bit ñaàu tieân laø NetID, 8 bit tieáp theo laø HostID. Ñeå nhaän dieän lôùp A laø 2 bit ñaàu tieân laø bit 110. Nhö vaäy lôùp C coù 24 bit laøm NetID tröø ñi 3 bit ñeå nhaän daïng lôùp coøn laïi 2 NetID = 2097150 maïng töø 192.0.0.0.0 ñeán 223.255.255.0 vaø coù 2 HostID = 254 (sau khi tröø ñi 2 tröôøng hôïp ñaëc bieät) Lp D coù 4 bit u tieân nh n d ng laø 1110, l p E coù 5 bít u tieân nh n d ng laø 11110. Ñòa chæ naèm trong khoaûng töø 224 – 255. Caùc lôùp naøy Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 61
  62. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh khoâng phuïc vuï cho vieäc ñaùnh ñòa chæ host chæ phuïc vuï cho vòec nghieân cöùu vaø döï phoøng neân khoâng trình baøy trong taøi lieäu naøy. Baûng thoâng soá ñòa chæ IP cuûa caùc lôùp Địa Vùuøng địa ch ỉ lyù Vuøng địa Subnet mask Số Số host Bit ch ỉ thuy ết ch ỉ sử mạng tối đa nh ận lớp dụng tối đa treân dạng sử dụng từng mạng A 0.0.0.0 - 127.0.0.0 1 - 126 255.0.0.0 126 167772 0 14 B 128.0.0.0 - 128 – 191 255.255.0.0 16382 65534 10 191.255.0.0 C 192.0.0.0 - 192 - 223 255.255.255. 2097150 254 110 223.255.255.0 0 D 224.0.0.0 - 240.0.0.0 1110 E 241.0.0.0 - 255.0.0.0 11110 Ví duï : Class IP Address Network ID Host ID Subnet mask Class A 102.44.7.100 102.0.0.0 X.44.7.10 255.0.0.0 Class B 131.107.4.6 131.107.0.0 X.X.4.6 255.255.0.0 Class C 200.9.88.250 200.6.88.0 X.X.X.250 255.255.255.0 Ñieàu cuoái cuøng ñeå coù kieán thöùc khi thaûo luaän ñòa chæ IP laø döõ kieän maø moãi thieát bò maïng ñoù laø moãi maùy tính, maùy in, boä ñònh tuyeán hay baát cöù thieát bò naøo khaùc coù theå ñöôïc gaén rieâng caàn moät ñòa chæ IP duy nhaát. Noùi theo caùch khaùc, moãi thieát bò tr6en heä thoáng maïng caàn moät ñòa chæ IP vaø khoâng coù hai ñòa chæ IP gioáng nhau treân moät maïng. Internet Protocol (IP): Giao thöùc Internet (IP) laø moät giao thöùc keát noái maø noù cung caáp dòch vuï gam döõ lieäu vaø goùi tin IP thöôøng ñöôïc xem laø gam döõ lieäu IP. IP laø moät giao thöùc Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 62
  63. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh chuyeån goùi tin thöïc hieän quaù trình choïn ñòa chæ vaø ñònh tuyeán ñöôøng ñi. Phaàn ñaàu IP ñöôïc gaén vaøo goùi tin noù ñöôïc truyeàn ñi theo daïng giao thöùc caáp thaáp. IP ñònh tuyeán cho caùc goùi tin qua maïng töông taùc baèng caùch söû duïng baûng ñònh tuyeán tham chieáu taïi moãi böôùc nhaûy. Vieäc xaùc ñònh tuyeán ñöôøng baèng caùch tham khaûo thoâng tin thieát bò maïng vaät lyù, logic vaø ñöôïc cung caáp bôûi giao thöùc phaân giaûi ñòa chæ Address Resolution Protocol (ARP). IP thöïc hieän phaân ñoaïn vaø raùp laïi caùc goùi tin theo giôùi haïn, kích côû goùi tin ñöôïc ñònh bôûi lôùp vaät lyù vaø lieân keát döõ lieäu thöïc hieän. IP cuõng cho pheùp kieåm tra loãi phaàn ñaàu döõ lieäu baèng toång kieåm tra maëc duø lôùp döõ lieäu cao hôn khoâng ñöôïc kieåm tra. Transmission Control Protocol (TCP) : Giao thöùc ñieàu khieån phieân truyeàn (TCP) laø moät giao thöùc ñònh höôùng keát noái töông öùng vôùi lôùp vaän chuyeån (Transport) cuûa OSI. TCP cung caáp dòch vuï keát noái song coâng, ñaàu cuoái chaïm nhau. Khi khoâng caàn söû duïng thoâng tin baùo nhaän giöõa nhöõng ñaàu muùt thì giao thöùc gam döõ lieäu nguôøi duøng User Datagram Protocol (UDP) coù theå ñöôïc thay theá cho TCP ôû möùc truyeàn taûi host to host, TCP vaø UDP hoaït ñoäng treân cuøng moät lôùp. TCP töông öùng vôùi SXP trong moâi tröôøng Netware (xem phaàn Netware IPX/SPX).TCP duy trì hôïp lyù keát noái giöõa heä thoáng maùy gôûi vaø maùy nhaän. Baûo ñaûm tính toaøn veïn cuûa döõ lieäu truyeàn. TCP doø tìm nhanh baát cöù vaán ñeà naøo trong vieäc chuyeån giao vaø laøm vieäc söûa chöõa noù. Ngöôïc laïi, TCP khoâng chaïy nhanh baèng UDP do vieäc xaùc nhaän thoâng tin caùc maùy ñaõ gôûi. TCP cuõng cung caáp vaø thöøa nhaän thoâng ñieäp phaân maûnh vaø raùp laïi, noù coù theå chaáp nhaän thoâng ñieäp vôùi baát kyø chieàu daøi naøo töø caùc giao thöùc lôùp cao hôn. TCP phaân ñoaïn doøng thoâng ñieäp ñöôïc ñieàu khieån bôûi IP. Quaù trình naøy ñöôïc öùng duïng ñeå chia döõ lieäu ra thaønh khoái nhoû hôn. IP vaãn coù theå phaân ñoaïn cho goùi tin UDP vaø maïnh hôn ñoái vôùi goùi tin TCP. Khi duøng IP, TCP coäng theâm dòch vuï keát noái ñònh höôùng vaø thöïc hieän phaân ñoaïn ñoàng boä hoùa, theâm caùc soá trình töï ôû caùc möùc byte. Trong vieäc phaân ñoaïn goùi tin, TCP coù theå keát hôïp nhieàu cuoäc thoaïi vôùi caùc lôùp giao thöùc cao hôn vaø coù theå caûi thieän laøm cho baêng thoâng naøy toát hôn baèng caùch noái nhieàu thoâng ñieäp vaøo cuøng phaân ñoaïn. Moãi keát noái maïch aûo ñöôïc gaùn cho moät nhaän daïng keát noái goïi laø coång duøng ñeå ñònh danh vieäc keát hôïp gam döõ lieäu vôùi caùc keát noái ñoù. User Datagram Protocol (UDP): Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 63
  64. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh Giao thöùc gam döõ lieäu ngöôøi duøng laø moät giao thöùc khoâng keát noái phieân truyeàn (lieân maùy chuû). UDP khoâng cung caáp tin baùo nhaän thoâng ñieäp, noù ñôn giaûn hôn laø chæ truyeàn taûi döõ lieäu, UDP söû duïng ñòa chæ ñeå phaân phoái gam döõ lieäu. Tuy nhieân, ñòa chæ UDP ñöôïc öu tieân hôn TCP. Khi vaän haønh chung maïng vieäc truyeàn nhanh hay chaäm ñöôïc quan taâm hôn laø khaû naêng baøn giao ñaùng tin caäy. Bôûi vì UDP khoâng caàn thieát laäp, duy trì vaø ñoùng caùc keát noái, ñieàu khieån luoàng döõ lieäu neân khaû naêng truyeàn taûi nhanh hôn TCP. Ñieåm yeáu cuûa UDP laø noù thöïc hieän khoâng tin caäy nhö laø TCP khi truyeàn döõ lieäu, do ñoù UDP thöôøng ñöôïc duøng khi truyeàn döõ lieäu vôùi löôïng nhoû. UDP laø giao thöùc taàng transport ñöôïc duøng vôùi SNMP(Simple network managerment protocol) chuaån giao thöùc quaûn lyù maïng naøy ñöôïc duøng vôùi maïng TCP/IP, UDP cho pheùp SNMP cung caáp söï quaûn lyù maïng ôû möùc toái thieåu. Address Resolution Protocol (ARP): Giao thöùc phaân giaûi ñòa chæ Coù ba loaïi ñòa chæ ñöôïc duøng treân maïng TCP/IP: • Ñòa chæ vaät lyù: ñöôïc duøng bôûi taàng vaät lyù vaø taàng lieân keát döõ lieäu. • Ñòa chæ IP: cung caáp maïng logic vaø ID cuûa maùy. Ñòa chæ IP naøy goàm boán soá bieåu dieån ôû daïng thaäp phaân coù chaám. • Teân logic: xaùc ñònh vaø nhaân dieän maùy theo teân maùy, noù giuùp cho ngöôøi duøng deå ñoïc hôn laø teân ñòa chæ IP. Ví duï veà teân logic nhö MAYCCS Khi cho moät ñòa chæ IP, giao thöùc phaân giaûi ñòa chæ ARP coù theå xaùc ñònh ñòa chæ vaät lyù ñöôïc söû duïng bôûi thieát bò coù ñòa chæ IP ñoù. ARP duy trì baûng döõ lieäu phaân giaûi ñòa chæ vaø phaùt taùn goùi tin ñeå khaùm phaù caùc ñòa chæ trong phaân ñoaïn maïng hay söû duïng boä nhôù ñeäm tröôùc ñoù. Ñòa chæ vaät lyù ñöôïc khaùm phaù bôûi ARP coù theå cung caáp cho giao thöùc lôùp lieân keát döõ lieäu (data link). Taát caû caùc ñòa chæ trong baûng ARP chæ laø ñòa chæ cuïc boä. Nhöõng ñòa chæ naøo khoâng phaûi ñòa chæ cuïc boä trong tuyeán thì khoâng coù khaû naêng try xuaát ñeán nhöõng ñòa chæ cuïc boä Internet Control Message Protocol (ICMP): Giao thöùc taïo thoâng ñieäp ñieàu khieån keát noái maïng (ICMP) taêng cöôøng ñieàu khieån loãi do IP cung caáp. Giao thöùc khoâng keát noái nhö IP, khoâng doø tìm loãi treân maïng töông taùc nhö taét ngheõn hay ñöôøng daãn khoâng thích hôïp. ICMP coù theå tìm loãi card maïng, thoâng baùo cho IP vaø giao thöùc lôùp cao hôn. Moät card maïng maø noù coù loãi thöôøng truyeàn thoâng ñieäp tôùi caùc card maïng khaùc thoâng qua moät goùi tin ICMP. Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 64
  65. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh TCP/IP SERVICES: Ñoaïn naøy taäp trung vaøo moät soá dòch vuï TCP/IP toàn taïi trong heä giao thöùc TCP/IP. Nhöõng dòch vuï naøy chæ laø moät vaøi trong soá nhöõng dòch vuï phoå bieán khi baïn giao tieáp vôùi maïng Microsoft. Dynamic Host Configuration Protocol (DHCP): Giao thöùc caáu hình IP ñoäng Khi phaân ñòa chæ IP coù theå gaùn ñòa chæ IP vaø maët naï maïng con moät caùch thuû coâng tôùi moãi maùy tính treân maïng. Giao thöùc DHCP cho pheùp töï ñoäng chæ ñònh ñòa chæ IP. Ñieàu naøy thöôøng ñöôïc thöïc hieän bôûi moät hoaëc nhieàu maùy tính (maùy chuû DHCP) cung caáp vieäc gaùn ñòa chæ IP vaø maët naï mang con cho caùc maùy tính khaùc treân 1 ñoaïn maïng. Moãi laàn khôûi chaïy ñeå laøm vieäc vôùi maïng, maùy tính seõ ñöôïc maùy cung caáp DHCP caáp cho 1 ñòa chæ IP vaø subnet mask môùi. Haàu heát thieát bò ñònh tuyeán ñeàu ñöôïc caáu hình khoâng cho phaùt taùn baûn tin ñi qua thieát bò. Do ñoù caàn coù moät maùy chuû DHCP ñeå caáp IP ñoäng cho moãi phaân ñoaïn. Moät trong nhöõng khaû naêng ñeå coù theå thay maùy chuû DHCP trong moãi phaân ñoaïn baèng caùch treân moãi phaân ñoaïn coù moät traïm chuyeån tieáp DHCP ñeå noù chuyeån yeâu caàu phaùt tin xin ñòa chæ IP cuûa maùy khaùch veà maùy chuû DHCP treân moät phaân ñoaïn khaùc. Domain Name System (DNS): Giao thöùc heä thoáng teân mieàn (DNS) cung caáp teân maùy vaø giaûi maõ ñòa chæ IP nhö moät dòch vuï öùng duïng maùy khaùch. Maùy chuû DNS cho pheùp ngöôøi söû duïng duøng caùc teân logic cuûa maùy ( teân ñaày ñuû ) ñeå truy xuaát taøi nguyeân maïng. Teân maùy coù theå daøi tôùi 260 kyù töï. Windows Internet Naming Services (WINS): Dòch vuï ñaët teân maïng theo Windows (WINS) cung caáp chöùc naêng töông töï nhö cuûa DNS. Noù cung caáp teân NetBIOS ñeå phaân giaûi ñòa chæ IP. Ñieàu naøy quan trong bôûi vì taát caû caùc maïng cuûa Microsoft yeâu caàu khaû naêng tham chieáu teân NetBIOS. Thoâng thöôøng teân NetBIOS coù ñöôïc cuøng vôùi vieäc phaùt tin nhöng vì Router thöôøng khoâng cho pheùp phaùt tin qua noù. Moät WINS sever laø moät giaûi phaùp ñeå coù theå duøng ñeå thay theá ñòa chæ IP ñeå ñaùp öùng caùc yeâu caàu teân NetBIOS. File Transfer Potocol (FPT): Giao thöùc thöùc truyeàn taûi taäp tin (FPT) laø moät giao thöùc cho pheùp truyeàn taûi taäp tin giöûa caùc maùy noái maïng. FPT cho pheùp ngöôøi ñaêng nhaäp vaøo maùy töø xa. Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 65
  66. Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Nghieäp Tp. Hoà Chí Minh Ngöôøi duøng ñaêng nhaäp coù theå kieåm tra thö muïc, vaän duïng caùc taäp tin, thi haønh leänh vaø thöïc hieän leänh khaùc treân maùy. Simple Mail Transfer Protocol(SMTP) Giao thöùc chuyeå thö ñôn giaûn laø moät giao thöùc cho daån ñöôøng thö tín treân maïng.SMTP söû duïng caùc giao thöùc TCP vaøIP. SMTP khoâng cung caáp giao dieän thö tín cho ngöôøi duøng, söï saùng taïo ,quaûn lyù vaø phaân phoái caùc thoâng ñieäp ñeán ngöôøi duøng cuoái ñöôïc thöïc hieän baèng caùc öùng duïng veà thö tín. Remote Terminal Emulation(TELNET) TELNET laø moät giao thöùc moâ phoûng thieát bò cuoái .TELNET cho pheùp maùy tính caù nhaân vaø traïm maùy hoaït ñoäng nhö moät traïm cuoái trong phieân laøm vieäc vôùi maùy chuû treân maïng .Vieäc thöïc hieän TELNET saún coù neàn taûng maùy söû duïng laøm traïm cuoái.Keå caû UNIX,DOS,Windows vaø heä ñieàu haønh Macintosh OS. Network File System(NFS) (Heä thoáng taäp tin maïng ) Heä thoáng taäp tin maïng (NFS),ñöôïc phaùt trieån bôûi Sun Microsystems laø moät hoï giao thöùc truy caäp taäp tin, coù nhieàu tieán boä ñaùng keå so vôùi FTP vaø TELNET. Bôûi vì SUN laøm cho caùc chöùc naêng NFS duøng chung ñöôïc vaø NFS ñaõ ñaït ñöôïc möùc phoå bieán cao.NFS bao goàm coù 2 giao thöùc: eXternal Data Representation (XDR) : Hoå trôï vieäc maõ hoùa döõû lieäu theo moät ñònh daïng ñoäc laäp vôùi phaàn cöùng. Chöông trình C duøng thuû tuïc thö vieän XDR ñeå moâ taû caùc caáu truùc döû lieäu giöõa caùc moâi tröôøng maùy caù nhaân. Remote Procedure call (RPC Goïi thuû tuïc töø xa): Caùc chöùc naêng nhö ñònh höôùng laïi yeâu caàu dòch vuï, xaùc ñinh moät lôøi goïi haøm thoûa maõn ôû möùc cuïc boä hay phaûi ñònh höôùng laïi vôùi moät maùy chuû ôû xa . Caùc lôøi goïi tôùi maùy ôû xa ñöôïc ñoùng goùi ñeå vaän chuyeån qua maïng vaø truyeàn tôùiù caùc maùy RPC, thoâng thöôøng coù khaû naêng phuïc vuï nhieàu yeâu caàu phuïc vuï ôû xa .Maùy RPC giöû yeâu caàu dòch vuï vaø taïo ra caùc goùi tin traû lôøi ñöôïc traû veà nôi ñaõ yeâu caàu dòch vuï. TCP/IP Routing Protocols (Giao thöùc daån ñöôøng TCP/IP) Phaàn keá tieáp seõ trình baøy hai loaïi giao thöùc daån ñöôøng phoå bieán nhaát ñöôïc TCP/IP söû duïng Routing Information Protocol(RIP) Giao thöùc thoâng tin daån ñöôøng(RIP) trong boä giao thöùc gioáng TCP/IP khoâng phaûi laø giao thöùc gioáng RIP trong boä giao thöùc NetWare,maëc duø caû hai ñieàu phuïc Giaùo trình Maïng vaø Truyeàn döõ lieäu. 66