Giáo trình Luật an sinh xã hội

Nội dung text: Giáo trình Luật an sinh xã hội

1. TR ƯNG ðI H C C N TH Ơ KHOA LU T ___ TÀI LI U H ƯNG D N H C T P LU T AN SINH XÃ H I 1. PH M VI VÀ ðI T ƯNG S
   D NG  Giáo trình cĩ th dùng tham kh o cho ngành: Lu t Cĩ th dùng cho các tr ưng: đBiêni h cso n: Th c s ĩ Di p Thành Nguyên Các t khĩa: hành chính, t t ng, xét x , v án, án hành chính, ti n t t ng, tịa án, phiên tịa, s ơ th m, phúc th m. Yêu c u ki n th c tr ưc khi h c mơn này: h c xong các h c ph n v Lu t Hành chính Vi t Nam. ðã xu t b n in ch ưa: ch ưa Cn Th ơ, tháng 5 n ăm 2012
2. PH N M ð U 1. Gi i thi u khái quát mơn h c Các quy đnh v an sinh xã h i đã xu t hi n t r t lâu n ưc ta, nh ưng lý lu n v khoa h c pháp lý trong l ĩnh v c này ch m i đưc chú tr ng trong nh ng n ăm g n đây. Trong th i bu i kinh t th tr ưng phát tri n thì v n đ an sinh xã h i tr nên r t quan tr ng. An sinh xã h i là h th ng chính sách nhi u t ng đ t t c thành viên trong xã h i đ u đưc t ươ ng tr , giúp đ m c đ h p lý khi b gi m, m t thu nh p. Do tm quan tr ng nh ư th c a pháp lu t v an sinh xã h i nên trong ch ươ ng trình đào t o C nhân Lu t hu h t các tr ưng đi h c đu cĩ mơn h c Lu t an sinh xã h i. 2. Mc tiêu mơn h c Mơn h c h ưng t i m c tiêu trang b cho sinh viên nh ng ki n th c c ơ b n nh t và thi t th c nh t v an sinh xã h i nh ư: đi t ưng điu ch nh, ph ươ ng pháp điu ch nh, và các nguyên t c c ơ b n c a ngành lu t an sinh xã h i; đng thi trang b cho sinh viên ki n th c pháp lu t v b o hi m xã h i, b o hi m y t , và v ch đ, chính sách v bo tr xã h i hi n hành. 3. Yêu c u mơn h c ðây là mơn h c chuyên ngành, do đĩ yêu c u sinh viên tr ưc khi h c mơn này ph i h c xong và n m v ng ki n th c c a các h c ph n v Lý lu n chung v nhà n ưc và pháp lu t. 4. C u trúc mơn h c Mơn h c Lu t an sinh xã h i cĩ 4 ch ươ ng, c th : • Ch ươ ng 1: Khái ni m Lu t an sinh xã h i • Ch ươ ng 2: Bo hi m xã h i • Ch ươ ng 3: Bo hi m y t • Ch ươ ng 4: Bo tr xã h i. 2
3. CH ƯƠ NG 1: KHÁI NIM LUT AN SINH XÃ HI I - ðI T ƯNG VÀ PH ƯƠ NG PHÁP ðIU CH NH C A LU T AN SINH XÃ H I 1 - ði t ưng điu ch nh c a Lut an sinh xã h i ði t ưng điu ch nh c a m t ngành lu t là nh ng nhĩm quan h xã h i cùng lo i cĩ cùng tính ch t c ơ b n gi ng nhau đưc các quy ph m c a ngành lu t y điu ch nh. ði t ưng điu ch nh c a Lu t an sinh xã h i là nh ng quan h xã h i hình thành trong l ĩnh v c an sinh xã h i. An sinh xã h i là m t v n đ ph c t p cĩ n i dung r t r ng và phong phú, là m t khái ni m m nên cĩ th hi u theo ngh ĩa r ng và ngh ĩa h p. Theo ngh ĩa r ng, an sinh xã h i bao g m các nhĩm quan h sau đây: - Nhĩm quan h trong l ĩnh v c b o hi m xã h i; - Nhĩm quan h trong l ĩnh v c b o hi m y t ; - Nhĩm quan h trong l ĩnh v c bo tr xã h i; - Nhĩm quan h trong l ĩnh v c ưu đãi xã h i; - Nhĩm quan h trong l ĩnh v c gi i quy t vi c làm, ch ng th t nghi p. Theo ngh ĩa h p, an sinh xã h i bao g m các nhĩm quan h sau đây: 1. Nhĩm quan h trong l ĩnh v c b o hi m xã h i; 2. Nhĩm quan h trong l ĩnh v c b o hi m y t ; 3. Nhĩm quan h trong l ĩnh v c bo tr xã h i; 2 - Ph ươ ng pháp điu ch nh c a Lu t an sinh xã h i Cùng v i đ i t ưng điu ch nh, ph ươ ng pháp điu ch nh là c ăn c đ phân bi t các ngành lu t, đ ng th i đ kh ng đ nh tính đ c l p ca m i ngành lu t. Ph ươ ng pháp điu ch nh c a m t ngành lu t là nh ng cách th c, bi n pháp mà Nhà n ưc thơng qua pháp lu t s d ng chúng đ điu ch nh các nhĩm quan h xã h i, s p x p các nhĩm quan h xã h i theo nh ng tr t t nh t đ nh đ chúng phát tri n theo nh ng h ưng đ nh tr ưc. Ph ươ ng pháp điu ch nh c a m i ngành lu t đưc xác đ nh trên c ơ s đ c đim, tính ch t c a đ i t ưng điu ch nh c a ngành lu t đĩ. Xu t phát t tính ch t c a các quan h xã h i do Lu t an sinh xã h i điu ch nh, Nhà n ưc s d ng t ng h p nhi u ph ươ ng pháp, trong đĩ cĩ hai ph ươ ng pháp ch y u th ưng dung là ph ươ ng pháp m nh l nh và ph ươ ng pháp tùy nghi. a - Ph ươ ng pháp mnh l nh Ph ươ ng pháp m nh l nh th hi n vi c s d ng quy n uy và ph c tùng. Cơ s c a ph ươ ng pháp m nh l nh tr ưc h t n m ngay trong ch c n ăng xã h i ca nhà n ưc. Là đi di n và thay m t cho tồn xã h i, nhà n ưc đ ng ra t ch c và qu n lý m i m t đ i s ng xã h i, trong đĩ cĩ v n đ an sinh xã h i. B ng cơng c pháp lu t, nhà n ưc bi n các chính sách xã h i c a mình thành các quy n, ngh ĩa v , trách 3
4. nhi m c a các bên tham gia và b o đ m th c hi n chúng. Ch ng h n nh ư, trong l ĩnh vc b o hi m xã h i, ph ươ ng pháp m nh l nh đưc th hi n rõ trong vi c quy đ nh lo i hình b o hi m xã h i b t bu c. b - Ph ươ ng pháp tùy nghi Ph ươ ng pháp tùy nghi th hi n ch , nhà n ưc đ cho các bên tham gia quan h t l a ch n cách th c x s c a mình, mi n sao khơng trái v i quy đ nh b t bu c. Cơ s c a ph ươ ng pháp này tr ưc h t n m ngay trong tính ch t, đ c đim c a các quan h là đi t ưng điu ch nh c a Lu t an sinh xã h i. Cu tr xã h i, s tr giúp và đn đáp bên c nh trách nhi m c a nhà n ưc, cịn là s tùy tâm c a các nhân, ho c tùy thu c vào kh n ăng c a c ng đ ng, c ũng nh ư c a chính nhà n ưc. Chính tính ch t tùy tâm, tùy kh n ăng này là c ơ s cho vi c áp d ng ph ươ ng pháp tùy nghi. Ch ng h n nh ư, trong l ĩnh v c b o hi m xã h i, bên c nh lo i hình b o hi m xã h i b t bu c, pháp lu t c ũng quy đ nh lo i hình b o hi m xã h i t nguy n. Qua tìm hi u đ i t ưng điu ch nh và ph ươ ng pháp điu ch nh ca Lu t an sinh xã h i, cĩ th đ nh ngh ĩa: Lu t an sinh xã h i Vi t Nam là t ng th các quy ph m pháp lu t do nhà n ưc ban hành điu ch nh các quan h xã h i hình thành trong l ĩnh v c t ch c và th c hi n vi c tr giúp đ i v i các thành viên c a xã h i trong tr ưng h p r i ro, hi m nghèo nh m gi m b t nh ng khĩ kh ăn, b t h nh, gĩp ph n đ m b o cho xã hi t n t i và phát tri n an tồn, b n v ng, cơng b ng và ti n b . II - CÁC NGUYÊN T C C Ơ B N C A LU T AN SINH XÃ H I Các nguyên t c c ơ b n c a m t ngành lu t là nh ng nguyên lý, t ư t ưng ch đ o chi ph i tồn b ngành lu t đĩ. N i dung c a các nguyên t c này th hi n quan đim, đưng l i, chính sách c a giai c p c m quy n, c a m i nhà n ưc. Nguyên t c c ơ b n c a Lu t an sinh xã h i là nh ng t ư t ưng ch đo xuyên su t và chi ph i tồn b h th ng các quy ph m pháp lu t an sinh xã h i. Các nguyên t c c ơ b n c a Lu t an sinh xã h i bao g m: 1. Nguyên t c mi thành viên trong xã h i đ u cĩ quy n đưc h ưng an sinh xã h i; 2. Nguyên t c nhà n ưc th ng nh t qu n lý v n đ an sinh xã h i; 3. Nguyên t c k t h p hài hịa gi a chính sách kinh t và chính sách xã h i; 4. Nguyên t c k t h p hài hịa gi a nguyên t c h ưng th theo đĩng gĩp và nguyên tc l y s đơng bù s ít; 5. Nguyên t c đa d ng hĩa, xã h i hĩa các ho t đ ng an sinh xã h i. Câu h i 1) Nêu đi t ưng điu ch nh ca Lu t an sinh xã h i? 2) Nêu ph ươ ng pháp điu ch nh c a Lu t an sinh xã h i? Tài li u tham kh o 1) Giáo trình Lut an sinh xã h i c a Tr ưng ð i h c Lu t Hà N i – NXB. T ư pháp - N ăm 2007. 4
5. CH ƯƠ NG 2: BO HI M XÃ H I I – KHÁI QUÁT CHUNG V BO HI M XÃ H I 1. Khái ni m v b o hi m xã h i Thu t ng “B o hi m xã h i” l n đu tiên chính th c đưc s d ng làm tiêu đ cho mt v ăn b n pháp lu t vào n ăm 1935 (Lu t B o hi m xã h i n ăm 1935 ca H p ch ng qu c Hoa K ỳ). Thu t ng này xu t hi n tr l i trong m t đo lu t đưc thơng qua t i New Zealand n ăm 1938. N ăm 1941, trong th i gian chi n tranh th gi i th hai, thu t ng này đưc dùng trong Hi n ch ươ ng ði Tây D ươ ng (the Atlantic Charter of 1941). T ch c Lao đng qu c t (ILO-vi t t t c a International Labour Organization) nhanh chĩng ch p nh n thu t ng “b o hi m xã h i”, đây là m c quan tr ng ghi nh n giá tr c a thu t ng này, m t thu t ng di n đt đơ n gi n nh ưng ph n ánh đưc nguy n v ng sâu s c nh t c a nhân dân lao đng trên tồn th gi i. Thu t ng “b o hi m xã h i” đưc hi u khơng gi ng nhau gi a các n ưc v m c đ ph m vi r ng h p c a nĩ. Tuy nhiên, v c ơ b n thì thu t ng này đưc hi u v i ngh ĩa là s b o đm an tồn c a xã h i dành cho thành viên c a nĩ thơng qua các quy trình ca h th ng cơng c ng, nh m gi i to nh ng lo âu v kinh t và xã h i cho thành viên. Nĩi cách khác, nĩ gĩp ph n giúp các thành viên trong xã h i và gia đình kh c ph c s suy gi m ho c m t ngu n thu nh p thc t do m đau, thai s n, tai n n lao đng, b nh ngh nghi p, th t nghi p, h ư trí, và t tu t; đng th i cung c p v d ch v y t , tr c p gia đình cĩ con nh . Dưi gĩc đ pháp lý, bo hi m xã h i là s b o đ m thay th ho c bù đp m t ph n thu nh p c a ng ưi lao đ ng khi h b gi m ho c m t thu nh p do m đau, thai s n, tai nn lao đ ng, b nh ngh nghi p, th t nghi p, h t tu i lao đ ng ho c ch t, trên c ơ s đĩng vào qu b o hi m xã h i (kho n 1 ðiu 3 Lu t BHXH n ăm 2006) Cn phân bi t b o hi m xã h i v i m t s khái ni m cĩ n i dung g n v i nĩ nh ư: bo hi m th ươ ng m i, an sinh xã h i, c u t xã h i v.v. . . Khái ni m an sinh xã h i cĩ ph m vi r ng h ơn so v i b o hi m xã h i, nh ng ch đnh c ơ b n c a h th ng an tồn xã h i bao g m: b o hi m xã h i, c u t xã h i, tr c p gia đình, tr c p do các qu cơng c ng tài tr , qu d phịng và s b o v đưc gi i ch và các t ch c xã h i cung cp. Cịn b o hi m th ươ ng m i ch y u mang tính ch t t nguy n, quan h b o hi m xu t hi n trên c ơ s h p đng b o him, ph m vi đi t ưng tham gia b o hi m nhà nưc r ng h ơn so v i b o hi m xã h i (g m m i cá nhân, t ch c), m c h ưng b o hi m đưc đ xu t trên c ơ s m c tham gia b o hi m và h u qu x y ra. 2. M c đích c a B o hi m xã h i Bo hi m xã h i (BHXH) cĩ m c tiêu r ng h ơn s phịng ng a hay tr giúp v t ch t trong nh ng tr ưng h p c n thi t, mà nĩ cịn là s đáp ng nh ng nhu c u, nh ng mong ưc c a lồi ng ưi mu n đưc b o đm an tồn trong cu c s ng theo ngh ĩa r ng nh t. Mc đích ch y u c a BHXH là t o cho m i cá nhân và gia đình h m t ni m tin vng ch c r ng m c s ng và điu ki n s ng c a h , trong m t ch ng m c cĩ th , khơng b suy gi m đáng k b i b t k ỳ h u qu kinh t hay xã h i nào. 5
6. Bo hi m xã h i khơng ch bao g m vi c đáp ng nh ng nhu c u phát sinh khi lâm vào tình tr ng khĩ kh ăn túng thi u, mà tr ưc h t nĩ nh m phịng ng a nh ng r i ro cĩ th x y ra, đng th i giúp đ cho cá nhân và gia đình cĩ đưc s t điu ch nh t t nh t cĩ th đưc khi h đi m t v i s đau m, tàn t t và nh ng hồn c nh khĩ kh ăn khác khơng th ng ăn ng a đưc. Vì v y, BHXH yêu c u khơng ch ti n m t, mà cịn là nh ng d ch v xã h i, d ch v y t v i m t ph m vi r ng l n. BHXH ho t đng và phát tri n b i vì nĩ ph n ánh đưc nhu c u c a tồn th nhân lo i. M i ng ưịi trong m i th i đi l ch s khơng ngo i tr ai đu đi m t v i nh ng điu khơng may x y đn trong cu c s ng nh ư tình tr ng th t nghi p, m đau, tai n n lao đng, s tàn t t, cái ch t và tu i già. B i v y, BHXH là m t ch ươ ng trình b n m u thi t k nh m kh c ph c và h n ch nh ng điu khơng may m n đĩ. Kho n 1 ðiu 140 B lu t Lao đng n ưc ta đã nêu rõ: Nhà n ưc quy đnh chính sách b o hi m xã h i nh m t ng b ưc m r ng và nâng cao vi c b o đm v t ch t, ch ăm sĩc, ph c h i s c kho , gĩp ph n n đnh đi s ng cho ng ưi lao đng và gia đình trong các tr ưng h p ng ưi lao đng m đau, thai s n, h t tu i lao đng, ch t, b tai n n lao đng, b nh ngh nghi p, th t nghi p, g p r i ro ho c các khĩ kh ăn khác. 3. Nh ng đ c tr ưng c a b o hi m xã h i H th ng b o hi m xã h i các n ưc khác nhau cĩ nhi u đim khác bi t nhau, tuy vy đ u cĩ nh ng nét chung sau : - Tài chính c a b o hi m xã h i là do s đĩng gĩp c a hai bên là ng ưi lao đ ng và ng ưi s d ng lao đ ng, ngồi ra cịn cĩ th cĩ s h tr c a Nhà n ưc. -V nguyên t c vi c tham gia b o hi m xã h i là b t bu c tr m t s ngo i l . - S ti n đưc các bên đĩng gĩp đưc t p h p thành m t lo i qu riêng dùng đ chi tr tr c p nh ưng ch chi đ i v i nh ng tr ưng h p c n b o hi m xã h i, s ti n nhàn ri đưc đ u t ư đ làm t ăng thêm ngu n qu . 4. Các nguyên t c b o hi m xã h i 1. M c h ưng b o hi m xã h i đưc tính trên c ơ s m c đĩng, th i gian đĩng b o hi m xã h i và cĩ chia s gi a nh ng ng ưi tham gia b o hi m xã h i. 2. M c đĩng b o hi m xã h i b t bu c, b o hi m th t nghi p đưc tính trên c ơ s ti n lươ ng, ti n cơng c a ng ưi lao đng. M c đĩng b o hi m xã h i t nguy n đưc tính trên c ơ s m c thu nh p do ng ưi lao đng l a ch n nh ưng m c thu nh p này khơng th p h ơn m c l ươ ng t i thi u chung. 3. Ng ưi lao đng v a cĩ th i gian đĩng b o hi m xã h i b t bu c v a cĩ th i gian đĩng b o hi m xã h i t nguy n đưc h ưng ch đ h ưu trí và ch đ t tu t trên c ơ s th i gian đã đĩng b o hi m xã h i. 4. Qu b o hi m xã h i đưc qu n lý th ng nh t, dân ch , cơng khai, minh b ch, đưc s d ng đúng m c đích, đưc h ch tốn đc l p theo các qu thành ph n c a b o hi m xã h i b t bu c, b o hi m xã h i t nguy n và b o hi m th t nghi p. 5. Vi c th c hi n b o hi m xã h i ph i đơ n gi n, d dàng, thu n ti n, b o đm k p th i và đy đ quy n l i c a ng ưi tham gia b o hi m xã h i. 5. Các bên trong quan h b o hi m xã h i 6
7. Các bên trong quan h b o hi m xã h i (cịn g i là thành viên tham gia quan h b o hi m xã h i) bao g m: bên th c hi n b o hi m, bên tham gia b o hi m và bên đưc b o hi m. - Bên th c hi n b o hi m Bên th c hi n b o hi m là quan b o hi m xã h i do Nhà n ưc thành l p. H th ng cơ quan b o hi m xã h i đưc thành l p th ng nh t t trung ươ ng đn đ a ph ươ ng. Ho t đ ng c a c ơ quan b o hi m xã h i đưc Nhà n ưc giám sát, ki m tra ch t ch . Cơ quan b o hi m xã h i ch u trách nhi m tr ưc Nhà n ưc v vi c th c hi n b o hi m xã hi đ i v i ng ưi lao đ ng theo quy đ nh c a pháp lu t, đ ng th i ch u trách nhi m v vt ch t đ i v i ng ưi đưc b o hi m khi h h i đ điu ki n đưc h ưng b o hi m xã hi. - Bên tham gia b o hi m xã h i Bên tham gia b o hi m xã h i theo quy đ nh c a pháp lu t là ng ưi s d ng lao đng, ng ưi lao đ ng, và trong m t ch ng m c nào đĩ là Nhà n ưc. Bên tham gia b o hi m xã h i cĩ ngh ĩa v đĩng gĩp phí b o hi m xã h i đ b o hi m cho mình ho c cho ng ưi khác đưc b o hi m xã h i. - Bên đưc b o hi m xã h i Bên đưc b o hi m xã h i là ng ưi lao đ ng ho c thành viên gia đình h khi h i đ các điu ki n b o hi m xã h i theo quy đ nh c a pháp lu t. Các bên trong quan h b o hi m xã h i cĩ m i quan h m t thi t v i nhau. ðiu này th hi n vi c th c hi n quy n và ngh ĩa v c a các bên đưc đ t trong m i quan h th ng nh t v i nhau. 6- ði t ưng áp d ng ch đ b o hi m xã h i Theo quy đnh c a pháp lu t lao đ ng n ưc ta, đ i t ưng áp d ng b o hi m xã h i gm: * ði v i b o hi m xã h i b t bu c: 1. Ng ưi lao đng tham gia bo hi m xã h i b t bu c là cơng dân Vi t Nam, bao g m: a) Ng ưi làm vi c theo h p đng lao đng khơng xác đnh th i h n, h p đng lao đng cĩ th i h n t đ ba tháng tr lên; b) Cán b , cơng ch c, viên ch c; c) Cơng nhân qu c phịng, cơng nhân cơng an; d) S ĩ quan, quân nhân chuyên nghi p quân đi nhân dân; s ĩ quan, h s ĩ quan nghi p v , sĩ quan, h s ĩ quan chuyên mơn k thu t cơng an nhân dân; ng ưi làm cơng tác c ơ yu h ưng l ươ ng nh ư đi v i quân đi nhân dân, cơng an nhân dân; đ) H s ĩ quan, binh s ĩ quân đi nhân dân và h s ĩ quan, chi n s ĩ cơng an nhân dân ph c v cĩ th i h n; e) Ng ưi làm vi c cĩ th i h n n ưc ngồi mà tr ưc đĩ đã đĩng b o hi m xã h i b t bu c. 2. Ng ưi s d ng lao đng tham gia bo hi m xã h i b t bu c bao g m c ơ quan nhà nưc, đơ n v s nghi p, đơ n v v ũ trang nhân dân; t ch c chính tr , t ch c chính tr - xã h i, t ch c chính tr xã h i - ngh nghi p, t ch c xã h i - ngh nghi p, t ch c 7
8. xã h i khác; c ơ quan, t ch c n ưc ngồi, t ch c qu c t ho t đng trên lãnh th Vi t Nam; doanh nghi p, h p tác xã, h kinh doanh cá th , t h p tác, t ch c khác và cá nhân cĩ thuê m ưn, s d ng và tr cơng cho ng ưi lao đng. * ði v i b o hi m th t nghip: 1. Ng ưi lao đng tham gia bo hi m th t nghi p là cơng dân Vi t Nam làm vi c theo hp đng lao đng ho c h p đng làm vi c mà các h p đng này khơng xác đnh th i h n ho c xác đnh th i h n t đ m ưi hai tháng đn ba m ươ i sáu tháng v i ng ưi s d ng lao đng cĩ s d ng t m ưi lao đng tr lên. 2. Ng ưi s d ng lao đng tham gia bo hi m th t nghi p là ng ưi s d ng lao đng tham gia BHXH b t bu c nh ưng ch áp d ng đi v i tr ưng h p cĩ s d ng t m ưi lao đng tr lên. * ði v i b o hi m xã h i t nguy n: Ng ưi tham gia b o hi m xã h i t nguy n là cơng dân Vi t Nam trong đ tu i lao đng, khơng thu c đi t ưng áp d ng ch đ BHXH b t bu c. 7. Các lo i hình b o hi m xã h i n ưc ta cĩ ba lo i hình b o hi m xã h i là: b o hi m xã h i b t bu c, b o hi m xã h i t nguy n và b o hi m th t nghi p. a - Lo i hình b o hi m xã h i b t bu c Bo hi m xã h i b t bu c bao g m các ch đ sau đây: (1) m đau; (2) Thai s n; (3) Tai n n lao đng, b nh ngh nghi p; (4) Hưu trí; (5) T tu t. b - Lo i hình b o hi m xã h i t nguy n Bo hi m xã h i t nguy n bao g m các ch đ sau đây: (1) Hưu trí; (2) T tu t. c - Lo i hình b o hi m th t nghi p Bo hi m th t nghi p bao g m các ch đ sau đây: (1) Tr c p th t nghi p; (2) H tr h c ngh ; (3) H tr tìm vi c làm. II- QU B O HI M XÃ H I VÀ QU N LÝ QU B O HI M XÃ H I 1. Ngu n tài chính hình thành qu b o hi m xã h i Qu b o hi m xã h i là m t lo i qu ti n t t p trung đưc d n tích d n d n t s đĩng gĩp c a các bên tham gia quan h b o hi m xã h i, đưc dùng đ chi cho các ch đ b o hi m xã h i theo quy đnh c a pháp lu t. 8
9. Trong n n kinh t hàng hĩa, trách nhi m tham gia đĩng gĩp b o hi m xã h i d a trên m i quan h lao đ ng. s đĩng gĩp đưc chia cho c ng ưi lao đ ng và ng ưi s dng lao đ ng. Vi c tham gia b o hi m xã h i khơng ph i là s phân chia r i ro nh ư tham gia b o hi m th ươ ng m i mà là v n đ l i ích c a c hai phía. ð i v i ng ưi s dng lao đ ng thì vi c đĩng gĩp m t ph n b o hi m xã h i s tránh đưc thi t h i l n v kinh t khi x y ra r i ro đ i v i ng ưi lao đ ng. Cịn ng ưi lao đ ng khi tham gia đĩng gĩp vào qu b o hi m xã h i cho mình là th c hi n ngh ĩa v tr c ti p tr ưc nh ng r i ro x y ra đ i v i b n thân. Do v y, th c ch t c a m i quan h gi a hai ch th trong quan h b o hi m xã h i là m i quan h v l i ích. * Hi n t i cĩ các qu thành ph n sau: (1). Qu m đau và thai s n. (2). Qu tai n n lao đng, b nh ngh nghi p. (3). Qu h ưu trí và t tu t. * Qu b o hi m xã h i đưc hình thành t các ngu n sau đây: a) ði v i BHXH b t bu c a1)Ngu n hình thành qu G m cĩ 5 ngu n ch y u sau đây: 1. Ng ưi s d ng lao đng đĩng theo quy đnh sau đây: Hng tháng, ng ưi s d ng lao đng đĩng trên qu ti n l ươ ng, ti n cơng đĩng b o hi m xã h i c a ng ưi lao đng nh ư sau: a) 3% vào qu m đau và thai s n; trong đĩ ng ưi s d ng lao đng gi l i 2% đ tr kp th i cho ng ưi lao đng đ điu ki n h ưng ch đ và th c hi n quy t tốn h ng quý v i t ch c b o hi m xã h i; b) 1% vào qu tai n n lao đng, b nh ngh nghi p; c) 11% vào qu h ưu trí và t tu t; t n ăm 2010 tr đi, c hai n ăm m t l n đĩng thêm 1% cho đn khi đt m c đĩng là 14%. Riêng ng ưi s d ng lao đng thu c các doanh nghi p nơng nghi p, lâm nghi p, ng ư nghi p, diêm nghi p tr l ươ ng theo chu k ỳ s n xu t, kinh doanh thì m c đĩng h ng tháng theo quy đnh nh ư đi v i ng ưi lao đng khác như nêu đon trên; ph ươ ng th c đĩng đưc th c hi n h ng tháng, h ng quý ho c sáu tháng m t l n. Cịn đi v i ng ưi lao đng là h s ĩ quan, binh s ĩ quân đi nhân dân và h s ĩ quan, chi n s ĩ cơng an nhân dân ph c v cĩ th i h n thì h ng tháng, ng ưi s d ng lao đng đĩng trên m c l ươ ng t i thi u chung nh ư sau: a) 1% vào qu tai n n lao đng, b nh ngh nghi p; b) 16% vào qu h ưu trí và t tu t; t n ăm 2010 tr đi, c hai n ăm m t l n đĩng thêm 2% cho đn khi đt m c đĩng là 22%. 2. Ng ưi lao đng đĩng theo quy đnh sau đây: Hng tháng, ng ưi lao đng (tr ng ưi lao đng là h s ĩ quan, binh s ĩ quân đi nhân dân và h s ĩ quan, chi n s ĩ cơng an nhân dân ph c v cĩ th i h n) đĩng b ng 5% 9
10. mc ti n l ươ ng, ti n cơng vào qu h ưu trí và t tu t; t n ăm 2010 tr đi, c hai n ăm mt l n đĩng thêm 1% cho đn khi đt m c đĩng là 8%. Riêng ng ưi lao đng h ưng ti n l ươ ng, ti n cơng theo chu k ỳ s n xu t, kinh doanh trong các doanh nghi p nơng nghi p, lâm nghi p, ng ư nghi p, diêm nghi p thì m c đĩng b o hi m xã h i h ng tháng ging nh ư ng ưi lao đng khác nh ư nêu đon trên; ph ươ ng th c đĩng đưc th c hi n h ng tháng, h ng quý ho c sáu tháng m t l n. Cịn m c đĩng và ph ươ ng th c đĩng c a ng ưi lao đng là ng ưi làm vi c cĩ th i h n n ưc ngồi mà tr ưc đĩ đã đĩng b o hi m xã h i b t bu c s do Chính ph quy đnh. 3. Ti n sinh l i c a ho t đng đu t ư t qu . 4. H tr c a Nhà n ưc. 5. Các ngu n thu h p pháp khác. a2) S d ng qu : 1. Tr các ch đ b o hi m xã h i cho ng ưi lao đng. 2. ðĩng b o hi m y t cho ng ưi đang h ưng l ươ ng h ưu ho c ngh vi c h ưng tr c p tai n n lao đng, b nh ngh nghi p h ng tháng. 3. Chi phí qu n lý. 4. Chi khen th ưng theo quy đnh. 5. ðu t ư đ b o tồn và t ăng tr ưng qu theo quy đnh, c th : - Nguyên t c đu t ư: Ho t đng đu t ư t qu b o him xã h i ph i b o đm an tồn, hi u qu và thu h i đưc khi c n thi t. - Các hình th c đu t ư: (1). Mua trái phi u, tín phi u, cơng trái c a Nhà n ưc, c a ngân hàng th ươ ng m i c a Nhà n ưc. (2). Cho ngân hàng th ươ ng m i c a Nhà n ưc vay. (3). ðu t ư vào các cơng trình kinh t tr ng đim qu c gia. (4). Các hình th c đu t ư khác do Chính ph quy đnh. a3) Ti n l ươ ng, ti n cơng tháng đĩng b o hi m xã h i b t bu c Ng ưi lao đng thu c đi t ưng th c hi n ch đ ti n l ươ ng do Nhà n ưc quy đnh thì ti n l ươ ng tháng đĩng b o hi m xã h i là ti n l ươ ng theo ng ch, b c, c p b c quân hàm và các kho n ph c p ch c v , ph c p thâm niên v ưt khung, ph c p thâm niên ngh (n u cĩ). Ti n l ươ ng này đưc tính trên c ơ s m c l ươ ng t i thi u chung. ði v i ng ưi lao đng đĩng b o hi m xã h i theo ch đ ti n l ươ ng do ng ưi s dng lao đng quy t đnh thì ti n l ươ ng, ti n cơng tháng đĩng b o hi m xã h i là m c ti n l ươ ng, ti n cơng ghi trong h p đng lao đng. Tr ưng h p m c ti n l ươ ng, ti n cơng cao h ơn hai m ươ i tháng l ươ ng t i thi u chung thì m c ti n l ươ ng, ti n cơng tháng đĩng b o hi m xã h i b ng hai m ươ i tháng lươ ng t i thi u chung. 10
11. b) ði v i BHXH t nguy n b1) Ngu n hình thành qu Gm 4 ngu n ch y u sau đây: 1. Ng ưi lao đng đĩng theo quy đnh sau đây:. Mc đĩng và ph ươ ng th c đĩng c a ng ưi lao đng - Mc đĩng h ng tháng b ng 16% m c thu nh p ng ưi lao đng l a ch n đĩng bo hi m xã h i; t n ăm 2010 tr đi, c hai n ăm m t l n đĩng thêm 2% cho đn khi đt m c đĩng là 22%. Mc thu nh p làm c ơ s đ tính đĩng b o hi m xã h i đưc thay đi tu ỳ theo kh n ăng c a ng ưi lao đng t ng th i k ỳ, nh ưng th p nh t b ng m c l ươ ng t i thi u chung và cao nh t b ng hai m ươ i tháng l ươ ng t i thi u chung. - Ng ưi lao đng đưc ch n m t trong các ph ươ ng th c đĩng sau đây: + H ng tháng; + H ng quý; + Sáu tháng m t l n. 2. Ti n sinh l i c a ho t đng đu t ư t qu . 3. H tr c a Nhà n ưc. 4. Các ngu n thu h p pháp khác. b2) S d ng qu 1. Tr các ch đ b o hi m xã h i cho ng ưi lao đng theo quy đnh. 2. ðĩng b o hi m y t cho ng ưi tham gia b o hi m xã h i t nguy n đang h ưng lươ ng h ưu. 3. Chi phí qu n lý. 4. ðu t ư đ b o tồn và t ăng tr ưng qu . c) ði v i b o hi m th t nghi p c1) Ngu n hình thành qu Gm 5 ngu n ch y u sau đây: 1. Ng ưi lao đng đĩng b ng 1% ti n l ươ ng, tin cơng tháng đĩng b o hi m th t nghi p. 2. Ng ưi s d ng lao đng đĩng b ng 1% qu ti n l ươ ng, ti n cơng tháng đĩng b o hi m th t nghi p c a nh ng ng ưi lao đng tham gia b o hi m th t nghi p. 3. H ng tháng, Nhà n ưc h tr t ngân sách b ng 1% qu ti n lươ ng, ti n cơng tháng đĩng b o hi m th t nghi p c a nh ng ng ưi lao đng tham gia b o hi m th t nghi p và m i n ăm chuy n m t l n. 4. Ti n sinh l i c a ho t đng đu t ư t qu . 5. Các ngu n thu h p pháp khác. 11
12. c2) S d ng qu Qu b o hi m th t nghi p đưc dùng đ: 1. Tr tr c p th t nghi p. 2. H tr h c ngh . 3. H tr tìm vi c làm. 4. ðĩng b o hi m y t cho ng ưi h ưng tr c p th t nghi p. 5. Chi phí qu n lý. 6. ðu t ư đ b o tồn và t ăng tr ưng qu . 2. Qu n lý qu b o hi m xã h i Qu b o hi m xã h i đưc qu n lý th ng nh t, dân ch và cơng khai theo ch đ tài chính c a Nhà n ưc, h ch tốn đ c l p và đưc Nhà n ưc b o h . Qu b o hi m xã h i đưc th c hi n các bi n pháp đ b o t n giá tr và t ăng tr ưng theo quy đ nh c a Chính ph . Qu b o hi m xã h i cịn đưc hi u d ưi ngh ĩa là m t t ch c, trong đĩ g m các thành viên là các bên tham gia b o hi m xã h i l p ra đ qu n lý và điu hành vi c thu np và chi tr các ch đ b o hi m xã h i. V i ngh ĩa này, Qu cĩ H i đ ng qu n tr đ qu n lý qu b o hi m xã hi đưc thu n p t s đĩng gĩp c a ng ưi s d ng lao đ ng, ng ưi lao đ ng và c a ngân sách Nhà n ưc ( đĩng gĩp và tài tr ). Vi c qu n lý qu b o hi m xã h i g m hai m t: qu n lý Nhà n ưc v b o hi m xã hi và qu n lý s nghi p b o hi m xã h i. Hai m t qu n lý này cĩ m i quan h ch t ch vi nhau nh ưng l i cĩ tính ch t khác nhau và do các c ơ quan khác nhau đm nh n. a) Vi c qu n lý Nhà n ưc v b o hi m xã h i do B Lao đ ng - Th ươ ng binh và Xã h i, c ơ quan c a Chính ph đ m nh n và cĩ nh ng nhi m v , quy n h n sau : xây dng và trình ban hành pháp lu t v b o hi m xã h i; ban hành các v ăn b n pháp qui v bo hi m xã h i thu c th m quy n; h ưng d n, ki m tra, thanh tra vi c th c hi n b o hi m xã h i. V b o hi m xã h i là v ch c n ăng giúp B Lao đ ng - th ươ ng binh và Xã h i th c hi n ch c n ăng qu n lý Nhà n ưc v b o hi m xã h i. b) Vi c qu n lý s nghi p b o hi m xã h i do B o hi m xã h i Vi t Nam, đơn v s nghi p thu c Chính ph , qu n lý và th c hi n các ch đ b o hi m xã h i; th c hi n các ch đ , chính sách v b o hi m xã h i. Bo hi m xã h i Vi t Nam là m t t ch c cĩ t ư cách pháp nhân, h ch tốn đ c l p và đưc Nhà n ưc b o h . B o hi m xã h i Vi t Nam đ t d ưi s ch đ o c a Th tưng Chính ph , s qu n lý Nhà n ưc c a B Lao đ ng - Th ươ ng binh và Xã h i và các c ơ quan qu n lý Nhà n ưc cĩ liên quan, s giám sát c a t ch c cơng đồn. B o hi m xã h i Vi t Nam do T ng giám đ c tr c ti p qu n lý và điu hành theo ch đ th tr ưng, đưc t ch c thành h th ng d c t trung ươ ng đn đ a ph ươ ng. Cơ quan qu n lý cao nh t c a b o hi m xã h i là H i đ ng qu n lý b o hi m xã hi. Hi đng qu n lý b o hi m xã h i do Chính ph thành l p, cĩ trách nhi m ch đo và giám sát ho t đng c a t ch c b o hi m xã h i. 12
13. Hi đng qu n lý b o hi m xã h i g m đi di n B Lao đng - Th ươ ng binh và Xã hi, B Tài chính, T ng liên đồn lao đng Vi t Nam, Phịng th ươ ng m i và cơng nghi p Vi t Nam, Liên minh h p tác xã Vi t Nam, t ch c b o hi m xã h i và m t s thành viên khác do Chính ph quy đnh. H i đng qu n lý b o hi m xã h i cĩ Ch t ch, các Phĩ Ch t ch và các y viên do Th t ưng Chính ph b nhi m, mi n nhi m, cách ch c. Nhi m v c a H i đng qu n lý b o hi m xã h i g m: 1. Th m đnh k ho ch ho t đng h ng n ăm, giám sát, ki m tra vi c th c hi n k ho ch ca t ch c b o hi m xã h i. 2. Quy t đnh hình th c đu t ư qu b o hi m xã h i theo đ ngh c a t ch c b o hi m xã h i. 3. Ki n ngh v i c ơ quan nhà n ưc cĩ th m quy n xây d ng, s a đi, b sung ch đ, chính sách, pháp lu t v b o hi m xã h i, chi n l ưc phát tri n c a ngành, ki n tồn h th ng t ch c c a t ch c b o hi m xã h i, c ơ ch qu n lý và s d ng qu b o hi m xã h i. 4. ð ngh Th t ưng Chính ph b nhi m, mi n nhi m, cách ch c các ch c danh lãnh đo c a t ch c b o hi m xã h i. III- QUY N VÀ TRÁCH NHI M C A CÁC BÊN THAM GIA B O HI M XÃ H I 1- Quy n và trách nhi m c a ng ưi lao đ ng * Quy n c a ng ưi lao đng: 1. ðưc c p s b o hi m xã h i; 2. Nh n s b o hi m xã h i khi khơng cịn làm vi c; 3. Nh n l ương h ưu và tr c p b o hi m xã h i đy đ, k p th i; 4. H ưng b o hi m y t trong các tr ưng h p sau đây: a) ðang h ưng l ương h ưu; b) Ngh vi c h ưng tr c p tai n n lao đng, b nh ngh nghi p h ng tháng; c) ðang h ưng tr c p th t nghi p; 5. U quy n cho ng ưi khác nh n l ương h ưu, tr c p b o hi m xã h i; 6. Khi u n i, t cáo v b o hi m xã h i; 7. Các quy n khác theo quy đnh c a pháp lu t. * Trách nhi m c a ng ưi lao đng 1. Ng ưi lao đng cĩ các trách nhi m sau đây: a) ðĩng b o hi m xã h i; b) Th c hi n quy đnh v vi c l p h s ơ b o hi m xã h i; c) B o qu n s b o hi m xã h i theo đúng quy đnh; d) Các trách nhi m khác theo quy đnh c a pháp lu t. ði v i ng ưi lao đng tham gia b o hi m th t nghi p thì cịn cĩ các trách nhi m sau đây: 13
14. a) ðă ng ký th t nghi p v i t ch c b o hi m xã h i; b) Thơng báo h ng tháng v i t ch c b o hi m xã h i v vi c tìm ki m vi c làm trong th i gian h ưng tr c p th t nghi p; c) Nh n vi c làm ho c tham gia khố h c ngh phù h p khi t ch c b o hi m xã h i gi i thi u. 2- Quy n và trách nhi m c a ng ưi s d ng lao đng * Quy n c a ng ưi s d ng lao đng: 1. T ch i th c hi n nh ng yêu c u khơng đúng quy đnh c a pháp lu t v b o hi m xã hi; 2. Khi u n i, t cáo v b o hi m xã h i; 3. Các quy n khác theo quy đnh c a pháp lu t. * Trách nhi m c a ng ưi s d ng lao đng 1. Ng ưi s d ng lao đng cĩ các trách nhi m sau đây: a) ðĩng b o hi m xã h i theo quy đnh và h ng tháng trích t ti n l ương, ti n cơng c a ng ưi lao đng theo quy đnh đ đĩng cùng m t lúc vào qu b o hi m xã h i; b) B o qu n s b o hi m xã h i c a ng ưi lao đng trong th i gian ng ưi lao đng làm vi c; c) Tr s b o hi m xã h i cho ng ưi lao đng khi ng ưi đĩ khơng cịn làm vi c; d) L p h s ơ đ ng ưi lao đng đưc c p s , đĩng và h ưng b o hi m xã h i; đ) Tr tr c p b o hi m xã h i cho ng ưi lao đng; e) Gi i thi u ng ưi lao đng đi giám đnh m c suy gi m kh n ăng lao đng t i H i đng Giám đnh y khoa theo quy đnh; g) Cung c p tài li u, thơng tin liên quan theo yêu c u c a c ơ quan nhà n ưc cĩ th m quy n; h) Cung c p thơng tin v vi c đĩng b o hi m xã h i c a ng ưi lao đng khi ng ưi lao đng ho c t ch c cơng đồn yêu c u; i) Các trách nhi m khác theo quy đnh c a pháp lu t. Ngồi ra, h ng tháng ng ưi s d ng lao đng tham gia b o hi m th t nghi p đĩng bo hi m th t nghi p theo quy đnh và trích t ti n l ươ ng, ti n cơng c a ng ưi lao đng theo quy đnh đ đĩng cùng m t lúc vào qu b o hi m th t nghi p. 3- Quy n và trách nhi m c a t ch c b o hi m xã h i * Quy n c a t ch c b o hi m xã h i: 1. T ch c qu n lý nhân s , tài chính và tài s n theo quy đnh c a pháp lu t; 2. T ch i yêu c u tr b o hi m xã h i khơng đúng quy đnh; 3. Khi u n i v b o hi m xã h i; 4. Ki m tra vi c đĩng b o hi m xã h i và tr các ch đ b o hi m xã h i; 5. Ki n ngh v i c ơ quan nhà n ưc cĩ th m quy n xây d ng, s a đi, b sung ch đ, chính sách, pháp lu t v b o hi m xã h i và qu n lý qu b o hi m xã h i; 14
15. 6. Ki n ngh v i c ơ quan nhà n ưc cĩ th m quy n x lý vi ph m pháp lu t v b o hi m xã h i; 7. Các quy n khác theo quy đnh c a pháp lu t. * Trách nhi m c a t ch c b o hi m xã h i T ch c b o hi m xã h i cĩ các trách nhi m sau đây: 1. Tuyên truy n, ph bi n ch đ, chính sách, pháp lu t v b o hi m xã h i; h ưng d n th t c th c hi n ch đ b o hi m xã h i đi v i ng ưi lao đng, ng ưi s d ng lao đng thu c đi t ưng tham gia b o hi m xã h i; 2. Th c hi n vi c thu b o hi m xã h i theo quy đnh; 3. Ti p nh n h s ơ, gi i quy t ch đ b o hi m xã h i; th c hi n vi c tr l ươ ng h ưu, tr cp b o hi m xã h i đy đ, thu n ti n và đúng th i h n; 4. C p s bo hi m xã h i đn t ng ng ưi lao đng; 5. Qu n lý, s d ng qu b o hi m xã h i theo quy đnh c a pháp lu t; 6. Th c hi n các bi n pháp b o tồn và t ăng tr ưng qu b o hi m xã h i; 7. T ch c th c hi n cơng tác th ng kê, k tốn, h ưng d n nghi p v v b o hi m xã hi; 8. Gi i thi u ng ưi lao đng đi giám đnh m c suy gi m kh n ăng lao đng t i H i đng Giám đnh y khoa theo quy đnh; 9. ng d ng cơng ngh thơng tin trong qu n lý b o hi m xã h i; l ưu tr h s ơ c a ng ưi tham gia b o hi m xã h i theo quy đnh c a pháp lu t; 10. ðnh k ỳ sáu tháng, báo cáo H i đng qu n lý b o hi m xã h i v tình hình th c hi n b o hi m xã h i. H ng n ăm, báo cáo Chính ph và c ơ quan qu n lý nhà n ưc v tình hình qu n lý và s d ng qu b o hi m xã h i; 11. Cung c p đy đ và kp th i thơng tin v vi c đĩng, quy n đưc h ưng ch đ, th tc th c hi n b o hi m xã h i khi ng ưi lao đng ho c t ch c cơng đồn yêu c u; 12. Cung c p tài li u, thơng tin liên quan theo yêu c u c a c ơ quan nhà n ưc cĩ th m quy n; 13. Gi i quy t k p th i khi u n i, t cáo v vi c th c hi n b o hi m xã h i; 14. Th c hi n h p tác qu c t v b o hi m xã h i; 15. Các trách nhi m khác theo quy đnh c a pháp lu t. IV - B O HI M XÃ H I B T BU C Bo hi m xã h i b t bu c bao g m các ch đ sau đây: m đau, thai s n, tai n n lao đng, b nh ngh nghi p, h ưu trí, t tu t. 1. Ch đ m đau 1.1. ði t ưng áp d ng ch đ m đau ði t ưng áp d ng ch đ m đau là ng ưi lao đng g m: a) Ng ưi làm vi c theo h p đng lao đng khơng xác đnh th i h n, h p đng lao đng cĩ th i h n t đ ba tháng tr lên; 15
16. b) Cán b , cơng ch c, viên ch c; c) Cơng nhân qu c phịng, cơng nhân cơng an; d) S ĩ quan, quân nhân chuyên nghi p quân đi nhân dân; s ĩ quan, h s ĩ quan nghi p v , sĩ quan, h s ĩ quan chuyên mơn k thu t cơng an nhân dân; ng ưi làm cơng tác c ơ y u hưng l ươ ng nh ư đi v i quân đi nhân dân, cơng an nhân dân. 1.2. ðiu ki n h ưng ch đ m đau 1. B m đau, tai n n r i ro ph i ngh vi c và cĩ xác nh n c a c ơ s y t ; ho c 2. Cĩ con d ưi b y tu i b m đau, ph i ngh vi c đ ch ăm sĩc con và cĩ xác nh n c a cơ s y t . Lưu ý: tr ưng h p m đau, tai n n ph i ngh vi c do t hu ho i s c kho , do say rưu ho c s d ng ma tuý, ch t gây nghi n khác thì khơng đưc h ưng ch đ m đau. 1.3. Th i gian h ưng ch đ m đau Th i gian t i đa h ưng ch đ m đau trong m t n ăm đi v i ng ưi lao đng (tr s ĩ quan, quân nhân chuyên nghi p quân đi nhân dân; s ĩ quan, h s ĩ quan nghi p v , s ĩ quan, h s ĩ quan chuyên mơn k thu t cơng an nhân dân; ng ưi làm cơng tác c ơ y u hưng l ương nh ư đi v i quân đi nhân dân, cơng an nhân dân) tính theo ngày làm vi c khơng k ngày ngh l , ngh T t, ngày ngh h ng tu n và đưc quy đnh nh ư sau: a) Làm vi c trong điu ki n bình th ưng thì đưc h ưng ba m ươ i ngày n u đã đĩng bo hi m xã h i d ưi m ưi l ăm n ăm; b n m ươ i ngày n u đã đĩng t đ m ưi l ăm n ăm đn d ưi ba m ươ i n ăm; sáu m ươ i ngày n u đã đĩng t đ ba m ươ i n ăm tr lên; b) Làm ngh ho c cơng vi c n ng nh c, đc h i, nguy hi m ho c đc bi t nng nh c, đc h i, nguy hi m thu c danh m c do B Lao đng - Th ươ ng binh và Xã h i và B Y t ban hành ho c làm vi c th ưng xuyên n ơi cĩ ph c p khu v c h s t 0,7 tr lên thì đưc h ưng b n m ươ i ngày n u đã đĩng b o hi m xã h i d ưi m ưi l ăm n ăm; n ăm mươ i ngày n u đã đĩng t đ m ưi l ăm n ăm đn d ưi ba m ươ i n ăm; b y m ươ i ngày nu đã đĩng t đ ba m ươ i n ăm tr lên. Riêng đi v i ng ưi lao đng m c b nh thu c Danh m c b nh c n ch a tr dài ngày do B Y t ban hành 1 thì đưc h ưng ch đ m đau nh ư sau: a) T i đa khơng quá m t tr ăm tám m ươ i ngày trong m t n ăm tính c ngày ngh l , ngh Tt, ngày ngh h ng tu n; 1 Danh m c các b nh c n ngh vi c đ ch a b nh dài ngày theo quy đnh t i Thơng t ư liên b s 33/TT-LB ngày 25/6/1987 c a B Y t và T ng liên đồn lao đng Vi t Nam g m: 1. B nh lao các lo i. 2. B nh tâm th n. 3. B nh sang ch n h th n kinh, đ ng kinh. 4. Suy tim mãn, tâm ph mãn. 5. B nh phong (cùi) 6. Th p kh p mãn cĩ bi n ch ng ph n x ươ ng c ơ kh p. 7. Ung th ư các lo i t t c các ph t ng. 8. Các b nh v n i ti t. 9. Di ch ng do tai bi n m ch máu não. 10. Di ch ng do v t th ươ ng chi n tranh. 11. Di ch ng do ph u thu t và tai bíên điu tr . 12. Suy nh ưc c ơ th do b tra t n, tù đày trong ho t đng cách m ng./. 16
17. b) H t th i h n m t tr ăm tám m ươ i ngày mà v n ti p t c điu tr thì đưc h ưng ti p ch đ m đau v i m c th p h ơn. Cịn th i gian h ưng ch đ m đau đi v i ng ưi lao đng là s ĩ quan, quân nhân chuyên nghi p quân đi nhân dân; s ĩ quan, h s ĩ quan nghi p v , s ĩ quan, h s ĩ quan chuyên mơn k thu t cơng an nhân dân; ng ưi làm cơng tác c ơ y u h ưng l ươ ng nh ư đi v i quân đi nhân dân, cơng an nhân dân tu ỳ thu c vào th i gian điu tr t i c ơ s y t thu c quân đi nhân dân và cơng an nhân dân. 1.4 Th i gian h ưng ch đ khi con m đau Th i gian h ưng ch đ khi con m đau trong m t n ăm đưc tính theo s ngày ch ăm sĩc con t i đa là hai m ươ i ngày làm vi c n u con d ưi ba tu i; t i đa là m ưi l ăm ngày làm vi c n u con t đ ba tu i đn d ưi b y tu i. Tr ưng h p c cha và m cùng tham gia b o hi m xã h i, n u m t ng ưi đã h t th i hn h ưng ch đ mà con v n m đau thì ng ưi kia đưc h ưng ch đ theo quy đnh nh ư nêu đon trên. 1.5. M c h ưng ch đ m đau Ng ưi lao đng h ưng ch đ m đau theo quy đnh chung thì m c h ưng b ng 75% m c ti n l ươ ng, ti n cơng đĩng b o hi m xã h i c a tháng li n k tr ưc khi ngh vi c. ði v i tr ưng h p ng ưi lao đng m c b nh thu c Danh m c b nh c n ch a tr dài ngày do B Y t ban hành trong tr ưng h p h t th i h n m t tr ăm tám m ươ i ngày mà vn ti p t c điu tr thì đưc h ưng ti p ch đ m đau v i m c th p h ơn,c th : a) B ng 65% m c ti n l ươ ng, ti n cơng đĩng b o hi m xã h i c a tháng li n k tr ưc khi ngh vi c n u đã đĩng b o hi m xã h i t đ ba m ươ i n ăm tr lên; b) B ng 55% m c ti n l ươ ng, ti n cơng đĩng b o hi m xã h i c a tháng li n k tr ưc khi ngh vi c n u đã đĩng b o hi m xã h i t đ m ưi l ăm n ăm đn d ưi ba m ươ i n ăm; c) B ng 45% m c ti n l ươ ng, ti n cơng đĩng b o hi m xã h i c a tháng li n k tr ưc khi ngh vi c n u đã đĩng b o hi m xã h i d ưi m ưi l ăm n ăm. Lưu ý: n u m c h ưng ch đ m đau n u th p hơn m c l ươ ng t i thi u chung thì đưc tính b ng m c l ươ ng t i thi u chung. ði v i ng ưi lao đng là s ĩ quan, quân nhân chuyên nghi p quân đi nhân dân; s ĩ quan, h s ĩ quan nghi p v , s ĩ quan, h s ĩ quan chuyên mơn k thu t cơng an nhân dân; ng ưi làm cơng tác c ơ y u h ưng l ươ ng nh ư đi v i quân đi nhân dân, cơng an nhân dân h ưng ch đ m đau theo m c h ưng b ng 100% m c ti n l ươ ng đĩng b o hi m xã h i c a tháng li n k tr ưc khi ngh vi c. 1.6. D ưng s c, ph c h i s c kho sau khi m đau Ng ưi lao đng sau th i gian h ưng ch đ m đau mà s c kho cịn y u thì đưc ngh d ưng s c, ph c h i s c kho . Th i gian ngh d ưng s c, ph c h i s c kh e trong m t n ăm tính c ngày ngh l, ngh T t, ngày ngh hàng tu n, ngày đi và v n u ngh t i c ơ s t p trung. S ngày ngh d ưng s c, ph c h i s c kho do ng ưi s d ng lao đ ng và Ban Ch p hành Cơng đồn c ơ s ho c Ban Ch p hành Cơng đồn lâm th i quy t đ nh, c th nh ư sau: 17
18. a) T i đa 10 ngày đi v i ng ưi lao đng s c kho cịn y u sau th i gian m đau do m c b nh c n ch a tr dài ngày; b) T i đa 7 ngày đi v i ng ưi lao đng s c kho cịn y u sau th i gian m đau do ph i ph u thu t; c) B ng 5 ngày đi v i các tr ưng h p khác. Mc h ưng d ưng s c, ph c h i s c kho m t ngày: a) B ng 25% m c l ươ ng t i thi u chung n u ngh d ưng s c, ph c h i s c kh e ti gia đình; b) B ng 40% m c l ươ ng t i thi u chung n u ngh d ưng s c, ph c h i s c kh e ti c ơ s t p trung, m c h ưng này tính c ti n đi l i, ti n ăn và . *L ưu ý: Th i gian ng ưi lao đng ngh vi c h ưng ch đ m đau t 14 ngày làm vi c tr lên trong tháng thì c ng ưi lao đng và ng ưi s d ng lao đng khơng ph i đĩng b o hi m xã h i trong tháng đĩ. Th i gian này khơng tính là th i gian đĩng b o hi m xã h i. 2. Ch đ thai s n 2.1. ði t ưng áp d ng ch đ thai s n ði t ưng áp d ng ch đ thai s n là ng ưi lao đng g m: a) Ng ưi làm vi c theo h p đng lao đng khơng xác đnh th i h n, h p đng lao đng cĩ th i h n t đ ba tháng tr lên; b) Cán b , cơng ch c, viên ch c; c) Cơng nhân qu c phịng, cơng nhân cơng an; d) S ĩ quan, quân nhân chuyên nghi p quân đi nhân dân; s ĩ quan, h s ĩ quan nghi p v , sĩ quan, h s ĩ quan chuyên mơn k thu t cơng an nhân dân; ng ưi làm cơng tác c ơ y u hưng l ươ ng nh ư đi v i quân đi nhân dân, cơng an nhân dân. 2.2. ðiu ki n h ưng ch đ thai s n Ng ưi lao đng đưc h ưng ch đ thai s n khi thu c m t trong các tr ưng h p sau đây: a) Lao đng n mang thai; b) Lao đng n sinh con (ph i đĩng b o hi m xã h i t đ sáu tháng tr lên trong th i gian m ưi hai tháng tr ưc khi sinh con); c) Ng ưi lao đng nh n nuơi con nuơi d ưi b n tháng tu i (ph i đĩng b o hi m xã h i t đ sáu tháng tr lên trong th i gian m ưi hai tháng tr ưc khi nh n nuơi con nuơi); d) Ng ưi lao đng đt vịng tránh thai, th c hi n các bi n pháp tri t s n. 2.3. Th i gian h ưng ch đ khi khám thai 18
19. Trong th i gian mang thai, lao đng n đưc ngh vi c đ đi khám thai n ăm l n, mi l n m t ngày; tr ưng h p xa c ơ s y t ho c ng ưi mang thai cĩ b nh lý ho c thai khơng bình th ưng thì đưc ngh hai ngày cho m i l n khám thai. Th i gian ngh vi c h ưng ch đ thai s n trong tr ưng h p này tính theo ngày làm vi c khơng k ngày ngh l , ngh T t, ngày ngh h ng tu n. 2.4. Th i gian h ưng ch đ khi s y thai, n o, hút thai ho c thai ch t l ưu Khi s y thai, n o, hút thai ho c thai ch t l ưu thì lao đng n đưc ngh vi c h ưng ch đ thai s n m ưi ngày n u thai d ưi m t tháng; hai m ươ i ngày n u thai t m t tháng đn d ưi ba tháng; b n m ươ i ngày n u thai t ba tháng đn d ưi sáu tháng; n ăm mươ i ngày n u thai t sáu tháng tr lên. Thi gian ngh vi c h ưng ch đ thai s n trong tr ưng h p này tính c ngày ngh l, ngh T t, ngày ngh h ng tu n. 2.5. Th i gian h ưng ch đ khi sinh con Lao đng n sinh con đưc ngh vi c h ưng ch đ thai s n theo quy đnh sau đây: a) B n tháng, n u làm ngh ho c cơng vi c trong điu ki n lao đng bình th ưng; b) N ăm tháng, n u làm ngh ho c cơng vi c n ng nh c, đc h i, nguy hi m thu c danh mc do B Lao đng - Th ươ ng binh và Xã h i và B Y t ban hành; làm vi c theo ch đ ba ca; làm vi c th ưng xuyên n ơi cĩ ph c p khu v c h s t 0,7 tr lên ho c là n quân nhân, n cơng an nhân dân; c) Sáu tháng đi v i lao đng n là ng ưi tàn t t theo quy đnh c a pháp lu t v ng ưi tàn t t; Nu sinh đơi tr lên, ngồi th i gian ngh vi c nêu trên thì tính t con th hai tr đi, c m i con đưc ngh thêm ba m ươ i ngày. Tr ưng h p sau khi sinh con, n u con d ưi sáu m ươ i ngày tu i b ch t thì m đưc ngh vi c chín m ươ i ngày tính t ngày sinh con; n u con t sáu m ươ i ngày tu i tr lên b ch t thì m đưc ngh vi c ba m ươ i ngày tính t ngày con ch t, nh ưng th i gian ngh vi c h ưng ch đ thai s n khơng v ưt quá th i gian quy đnh chung nêu trên; th i gian này khơng tính vào th i gian ngh vi c riêng theo quy đnh c a pháp lu t v lao đng. Tr ưng h p ch cĩ cha ho c m tham gia b o hi m xã h i ho c c cha và m đu tham gia b o hi m xã h i mà m ch t sau khi sinh con thì cha ho c ng ưi tr c ti p nuơi dưng đưc h ưng ch đ thai s n cho đn khi con đ b n tháng tu i. 2.6. Th i gian h ưng ch đ khi nh n nuơi con nuơi Ng ưi lao đng nh n nuơi con nuơi d ưi b n tháng tu i thì đưc ngh vi c h ưng ch đ thai s n cho đn khi con đ b n tháng tu i. 2.7. Th i gian h ưng ch đ khi th c hi n các bi n pháp tránh thai Khi đt vịng tránh thai ng ưi lao đng đưc ngh vi c b y ngày. Khi th c hi n bi n pháp tri t s n ng ưi lao đng đưc ngh vi c m ưi l ăm ngày. Th i gian ngh vi c h ưng ch đ thai s n tính c ngày ngh l , ngh T t, ngày ngh hng tu n. 2.8. Tr c p m t l n khi sinh con ho c nh n nuơi con nuơi 19
20. Lao đng n sinh con ho c ng ưi lao đng nh n nuơi con nuơi d ưi b n tháng tu i thì đưc tr c p m t l n b ng hai tháng l ươ ng t i thi u chung cho m i con. Tr ưng h p ch cĩ cha tham gia b o hi m xã h i mà m ch t khi sinh con thì cha đưc tr c p m t l n b ng hai tháng l ươ ng t i thi u chung cho m i con. 2.9. M c h ưng ch đ thai s n Mc h ưng b ng 100% m c bình quân ti n l ươ ng, ti n cơng tháng đĩng b o hi m xã h i c a sáu tháng li n k tr ưc khi ngh vi c. Th i gian ngh vi c h ưng ch đ thai s n đưc tính là th i gian đĩng b o hi m xã hi. Th i gian này ng ưi lao đng và ng ưi s d ng lao đng khơng ph i đĩng b o hi m xã h i. 2.10.Lao đng n đi làm tr ưc khi h t th i h n ngh sinh con Lao đng n cĩ th đi làm tr ưc khi h t th i h n ngh sinh con quy đnh chung khi cĩ đ các điu ki n sau đây: a) Sau khi sinh con t đ sáu m ươ i ngày tr lên; b) Cĩ xác nh n c a c ơ s y t v vi c đi làm s m khơng cĩ h i cho s c kho c a ng ưi lao đng; c) Ph i báo tr ưc và đưc ng ưi s d ng lao đng đng ý. Ngồi ti n l ươ ng, ti n cơng c a nh ng ngày làm vi c, lao đng n đi làm tr ưc khi ht th i h n ngh sinh con v n đưc h ưng ch đ thai s n cho đn khi h t th i h n quy đnh chung. 2.11. D ưng s c, ph c h i s c kho sau thai s n Ng ưi lao đng sau th i gian h ưng ch đ m đau mà s c kho cịn y u thì đưc ngh d ưng s c, ph c h i s c kho . Th i gian ngh d ưng s c, ph c h i s c kh e trong m t n ăm tính c ngày ngh l, ngh T t, ngày ngh hàng tu n, ngày đi và v n u ngh t i c ơ s t p trung. S ngày ngh d ưng s c, ph c hi s c kho do ng ưi s d ng lao đ ng và Ban Ch p hành Cơng đồn c ơ s ho c Ban Ch p hành Cơng đồn lâm th i quy t đ nh, c th nh ư sau: a) T i đa 10 ngày đi v i ng ưi lao đng s c kho cịn y u sau th i gian m đau do m c b nh c n ch a tr dài ngày; b) T i đa 7 ngày đi v i ng ưi lao đng s c kho cịn y u sau th i gian m đau do ph i ph u thu t; c) B ng 5 ngày đi v i các tr ưng h p khác. Mc h ưng d ưng s c, ph c h i s c kho m t ngày: a) B ng 25% m c l ươ ng t i thi u chung n u ngh d ưng s c, ph c h i s c kh e ti gia đình; b) B ng 40% m c l ươ ng t i thi u chung n u ngh d ưng s c, ph c h i s c kh e ti c ơ s t p trung, m c h ưng này tính c ti n đi l i, ti n ăn và . 20
21. 3. Ch đ tai n n lao đng, b nh ngh nghi p 3.1. ði t ưng áp d ng ch đ tai n n lao đng, b nh ngh nghi p ði t ưng áp d ng ch đ tai n n lao đng, b nh ngh nghi p là ng ưi lao đng gm: a) Ng ưi làm vi c theo h p đng lao đng khơng xác đnh th i h n, h p đng lao đng cĩ th i h n t đ ba tháng tr lên; b) Cán b , cơng ch c, viên ch c; c) Cơng nhân qu c phịng, cơng nhân cơng an; d) S ĩ quan, quân nhân chuyên nghi p quân đi nhân dân; s ĩ quan, h s ĩ quan nghi p v , sĩ quan, h s ĩ quan chuyên mơn k thu t cơng an nhân dân; ng ưi làm cơng tác c ơ y u hưng l ươ ng nh ư đi v i quân đi nhân dân, cơng an nhân dân; đ) H s ĩ quan, binh s ĩ quân đi nhân dân và h s ĩ quan, chi n s ĩ cơng an nhân dân ph c v cĩ th i h n; 3.2. ðiu ki n h ưng ch đ tai n n lao đng Ng ưi lao đng đưc h ưng ch đ tai n n lao đng khi cĩ đ c hai điu ki n sau đây: Th nh t, b tai n n thu c m t trong các tr ưng h p sau đây: a) T i n ơi làm vi c và trong gi làm vi c; b) Ngồi n ơi làm vi c ho c ngồi gi làm vi c khi th c hi n cơng vi c theo yêu c u ca ng ưi s d ng lao đng; c) Trên tuy n đưng đi và v t n ơi đn n ơi làm vi c trong kho ng th i gian và tuy n đưng h p lý; Th hai , suy gi m kh n ăng lao đng t 5% tr lên do b tai n n thu c các tr ưng hp nêu trên. 3.3. ðiu ki n h ưng ch đ b nh ngh nghi p Ng ưi lao đng đưc h ưng ch đ b nh ngh nghi p khi cĩ đ c hai điu ki n sau đây: Th nh t, b b nh thu c danh m c b nh ngh nghi p do B Y t và B Lao đng - Th ươ ng binh và Xã h i ban hành khi làm vi c trong mơi tr ưng ho c ngh cĩ y u t đc h i; Th hai , suy gi m kh n ăng lao đng t 5% tr lên do b b nh thu c danh m c b nh ngh nghi p. Danh m c các lo i b nh ngh nghi p do B Y t và B Lao đ ng - Th ươ ng binh và Xã h i ban hành sau khi l y ý ki n c a T ng liên đồn lao đng Vi t Nam và đi di n c a ng ưi s d ng lao đ ng. Hi n t i cĩ 25 b nh ngh nghi p g m: (1) Danh m c B nh ngh nghi p theo Thơng t ư liên t ch s 08/1998/TTLT-BYT- BLÐTBXH ngày 20/4/1998 c a liên B Y t - Lao đng, Th ươ ng binh & Xã h i: 21
22. Nhĩm I: Các b nh b i ph i và ph qu n 1.1. B nh b i ph i-Silic ngh nghi p 1.2. B nh b i ph i Atbet (Ami ăng) 1.3. B nh b i ph i bơng 1.4. B nh viêm ph qu n m n tính ngh nghi p Nhĩm II: Các b nh nhi m đc ngh nghi p 2.1. B nh nhi m đ c chì và các h p ch t chì 2.2. B nh nhi m đ c benzen và các h p ch t đ ng đ ng c a benzen 2.3. Bnh nhi m đ c thu ngân và các h p ch t c a thu ngân 2.4. B nh nhi m đ c mangan và các h p ch t c a mangan 2.5. B nh nhi m đ c TNT (trinitro toluen) 2.6. B nh nhi m đ c asen và các ch t asen ngh nghi p 2.7. Nhi m đ c ch t Nicotin ngh nghi p 2.8. B nh nhi m đ c hố ch t tr sâu ngh nghi p Nhĩm III: Các b nh ngh nghi p do y u t v t lý 3.1. B nh do quang tuy n X và các ch t phĩng x 3.2. B nh đic do ti ng n 3.3. B nh rung chuy n ngh nghi p 3.4. B nh gi m áp m n tính ngh nghi p Nhĩm IV: Các b nh da ngh nghi p 4.1. Bnh s m da ngh nghi p 4.2. B nh loét da, loét vách ng ăn m ũi, viêm da, chàm ti p xúc Nhĩm V: Các b nh nhi m khu n ngh nghi p 5.1. B nh lao ngh nghi p 5.2. B nh viêm gan virut ngh nghi p 5.3. B nh do xo n khu n Leptospira ngh nghi p. (2) Bên c nh nh ng b nh ngh nghi p trên, B Y t đã ban hành Quy t đ nh s 27/2006/Q ð-BYT ngày 21/9/2006 b sung 04 b nh ngh nghi p vào Danh m c b nh ngh nghi p đưc b o hi m, g m: 1. B nh hen ph qu n ngh nghi p 2. Nhi m đ c cacbonmonoxit ngh nghi p 3. B nh n t d u ngh nghi p 4. B nh viêm loét da, viêm mĩng và xung quanh mĩng ngh nghi p. 3.4. Tr c p m t l n 1. Ng ưi lao đng b suy gi m kh n ăng lao đng t 5% đn 30% thì đưc h ưng tr cp m t l n. 2. M c tr c p m t l n đưc quy đnh nh ư sau: a) Suy gi m 5% kh n ăng lao đng thì đưc h ưng n ăm tháng l ươ ng t i thi u chung, sau đĩ c suy gi m thêm 1% thì đưc h ưng thêm 0,5 tháng l ươ ng t i thi u chung; b) Ngồi m c tr c p nêu trên, cịn đưc h ưng thêm kho n tr c p tính theo s n ăm đã đĩng b o hi m xã h i, t m t n ăm tr xu ng thì đưc tính b ng 0,5 tháng, sau đĩ c 22
23. thêm m i n ăm đĩng b o hi m xã h i2 đưc tính thêm 0,3 tháng ti n l ươ ng, ti n cơng đĩng b o hi m xã h i c a tháng li n k tr ưc khi ngh vi c đ điu tr . 3.5. Tr c p hng tháng Ng ưi lao đng b suy gi m kh n ăng lao đng t 31% tr lên thì đưc h ưng tr cp h ng tháng. M c tr c p h ng tháng đưc quy đnh nh ư sau: a) Suy gi m 31% kh n ăng lao đng thì đưc h ưng b ng 30% m c l ươ ng t i thi u chung, sau đĩ c suy gi m thêm 1% thì đưc h ưng thêm 2% m c l ươ ng t i thi u chung; b) Ngồi m c tr c p quy đnh t i mc a nêu trên, h ng tháng cịn đưc h ưng thêm mt kho n tr c p tính theo s n ăm đã đĩng b o hi m xã h i, t m t n ăm tr xu ng đưc tính b ng 0,5%, sau đĩ c thêm m i n ăm đĩng b o hi m xã h i3 đưc tính thêm 0,3% m c ti n l ươ ng, ti n cơng đĩng b o hi m xã h i c a tháng li n k tr ưc khi ngh vi c đ điu tr . Riêng đi v i ng ưi lao đng b suy gi m kh n ăng lao đng t 81% tr lên mà b li t c t s ng ho c mù hai m t ho c c t, li t hai chi ho c b b nh tâm th n thì ngồi m c hưng nêu trên, h ng tháng cịn đưc h ưng tr c p ph c v b ng m c l ươ ng t i thi u chung. 3.6. Th i đim h ưng tr c p Th i đim h ưng tr c p đưc tính t tháng ng ưi lao đng điu tr xong, ra vi n. Tr ưng h p th ươ ng t t ho c b nh t t tái phát, ng ưi lao đng đưc đi giám đnh l i mc suy gi m kh n ăng lao đng thì th i đim h ưng tr c p m i đưc tính t tháng cĩ k t lu n c a H i đng Giám đnh y khoa. 3.7. Cp ph ươ ng ti n tr giúp sinh hot, d ng c ch nh hình Ng ưi lao đng b tai n n lao đng, b nh ngh nghi p mà b t n th ươ ng các ch c năng ho t đng c a c ơ th thì đưc c p ph ươ ng ti n tr giúp sinh ho t, d ng c ch nh hình theo niên h n c ăn c vào tình tr ng th ươ ng t t, b nh t t. 3.8. Tr c p m t l n khi ch t do tai n n lao đng, b nh ngh nghi p Ng ưi lao đng đang làm vi c b ch t do tai n n lao đng, b nh ngh nghi p ho c b ch t trong th i gian điu tr l n đu do tai n n lao đng, b nh ngh nghi p thì thân nhân đưc h ưng tr c p m t l n b ng ba m ươ i sáu tháng l ươ ng t i thi u chung. 3.9. D ưng s c, ph c h i s c kho sau khi điu tr th ươ ng t t, b nh t t Ng ưi lao đng sau th i gian h ưng ch đ m đau mà s c kho cịn y u thì đưc ngh d ưng s c, ph c h i s c kho . Th i gian ngh dưng s c, ph c h i s c kh e trong m t n ăm tính c ngày ngh l, ngh T t, ngày ngh hàng tu n, ngày đi và v n u ngh t i c ơ s t p trung. S ngày ngh d ưng s c, ph c h i s c kho do ng ưi s d ng lao đ ng và Ban Ch p hành Cơng đồn c ơ s ho c Ban Ch p hành Cơng đồn lâm th i quy t đ nh, c th nh ư sau: 2 M t n ăm tính đ 12 tháng. 3 M t n ăm tính đ 12 tháng. 23
24. a) T i đa 10 ngày đi v i ng ưi lao đng s c kho cịn y u sau th i gian m đau do m c b nh c n ch a tr dài ngày; b) T i đa 7 ngày đi v i ng ưi lao đng s c kho cịn y u sau th i gian m đau do ph i ph u thu t; c) B ng 5 ngày đi v i các tr ưng h p khác. Mc h ưng d ưng s c, ph c h i s c kho m t ngày: a) B ng 25% m c l ươ ng t i thi u chung n u ngh d ưng s c, ph c h i s c kh e ti gia đình; b) B ng 40% m c l ươ ng t i thi u chung n u ngh d ưng s c, ph c h i s c kh e ti c ơ s t p trung, m c h ưng này tính c ti n đi l i, ti n ăn và . 4. Ch đ h ưu trí ði t ưng áp d ng ch đ h ưu trí là ng ưi lao đng g m: a) Ng ưi làm vi c theo h p đng lao đng khơng xác đnh th i h n, h p đng lao đng cĩ th i h n t đ ba tháng tr lên; b) Cán b , cơng ch c, viên ch c; c) Cơng nhân qu c phịng, cơng nhân cơng an; d) S ĩ quan, quân nhân chuyên nghi p quân đi nhân dân; s ĩ quan, h s ĩ quan nghi p v , sĩ quan, h s ĩ quan chuyên mơn k thu t cơng an nhân dân; ng ưi làm cơng tác c ơ y u hưng l ươ ng nh ư đi v i quân đi nhân dân, cơng an nhân dân; đ) H s ĩ quan, binh s ĩ quân đi nhân dân và h s ĩ quan, chi n s ĩ cơng an nhân dân ph c v cĩ th i h n; e) Ng ưi làm vi c cĩ th i h n n ưc ngồi mà tr ưc đĩ đã đĩng b o hi m xã h i b t bu c. 4.1. Ch đ h ưu trí h ng tháng (lươ ng h ưu) 4.1.1. ðiu ki n h ưng l ươ ng h ưu Ng ưi lao đng (tr ng ưi lao đng thu c mc d và đ nêu m c 4) đưc h ưng lươ ng h ưu khi ngh vi c thu c m t trong các tr ưng h p sau: 1. Nam đ 60 tu i, n đ 55 tu i và cĩ đ 20 n ăm đĩng b o hi m xã h i tr lên; 2. Nam t đ 55 tu i đn đ 60 tu i, n t đ 50 tu i đn đ 55 tu i và cĩ đ 20 năm đĩng b o hi m xã h i tr lên mà trong đĩ cĩ đ 15 n ăm làm ngh ho c cơng vi c nng nh c, đc h i, nguy hi m ho c đ 15 n ăm làm vi c n ơi cĩ ph c p khu v c h s 0,7 tr lên; 3. Ng ưi lao đng t đ 50 tu i đn đ 55 tu i và cĩ đ 20 n ăm đĩng b o hi m xã h i tr lên mà trong đĩ cĩ đ 15 n ăm làm cơng vi c khai thác than trong h m lị; 24
25. 4. Ng ưi b nhi m HIV/AIDS do tai n n r i ro ngh nghi p và cĩ đ 20 n ăm đĩng b o hi m xã h i tr lên. Ng ưi lao đng là s ĩ quan, quân nhân chuyên nghi p quân đi nhân dân; s ĩ quan, h s ĩ quan nghi p v , s ĩ quan, h s ĩ quan chuyên mơn k thu t cơng an nhân dân; ng ưi làm cơng tác c ơ y u h ưng l ươ ng nh ư đi v i quân đi nhân dân, cơng an nhân dân cĩ đ hai m ươ i n ăm đĩng b o hi m xã h i tr lên đưc h ưng l ươ ng h ưu khi thu c mt trong các tr ưng h p sau đây: a) Nam đ n ăm m ươ i l ăm tu i, n đ n ăm m ươ i tu i, tr tr ưng h p Lu t s ĩ quan quân đi nhân dân Vi t Nam ho c Lu t cơng an nhân dân cĩ quy đnh khác; b) Nam t đ n ăm m ươ i tu i đn đ n ăm m ươ i l ăm tu i, n t đ b n m ươ i l ăm tu i đn đ n ăm m ươ i tu i và cĩ đ m ưi l ăm n ăm làm ngh ho c cơng vi c n ng nh c, đc hi, nguy hi m thu c danh m c do B Lao đng - Th ươ ng binh và Xã h i và B Y t ban hành ho c cĩ đ m ưi l ăm n ăm làm vi c n ơi cĩ ph c p khu v c h s 0,7 tr lên. 4.1.2. ðiu ki n h ưng l ươ ng h ưu khi suy gi m kh n ăng lao đng (h ưu tr ưc tu i) Ng ưi lao đng (tr ng ưi lao đng là h s ĩ quan, binh s ĩ quân đi nhân dân và h sĩ quan, chi n s ĩ cơng an nhân dân ph c v cĩ th i h n) đã đĩng b o hi m xã h i đ hai m ươ i n ăm tr lên, b suy gi m kh n ăng lao đng t 61% tr lên, h ưng l ươ ng h ưu vi m c th p h ơn so v i ng ưi đ điu ki n h ưng l ươ ng h ưu theo quy đnh chung nêu m c 4.1.1 khi thu c m t trong các tr ưng h p sau đây: 1. Nam đ n ăm m ươ i tu i, n đ b n m ươ i l ăm tu i tr lên; 2. Cĩ đ m ưi l ăm n ăm tr lên làm ngh ho c cơng vi c đc bi t n ng nh c, đc h i, nguy hi m thu c danh m c do B Lao đng - Th ươ ng binh và Xã h i và B Y t ban hành. 4.1.3. M c l ươ ng h ưu h ng tháng Mc l ươ ng h ưu h ng tháng c a ng ưi lao đng đ điu ki n quy đnh chung đưc tính b ng 45% m c bình quân ti n l ươ ng, ti n cơng tháng đĩng b o hi m xã h i cho mưi l ăm n ăm đĩng b o hi m xã h i, sau đĩ c thêm m i n ăm đĩng b o hi m xã h i thì tính thêm 2% đi v i nam và 3% đi v i n ; m c t i đa b ng 75%. Mc l ươ ng h ưu h ng tháng c a ng ưi lao đng h ưng l ươ ng h ưu v i m c th p h ơn nêu m c 4.1.2 đưc tính nh ư đi v i ng ưi lao đng đ điu ki n h ưng l ươ ng h ưu theo quy đnh chung, tuy nhiên c m i n ăm ngh h ưu tr ưc tu i quy đnh thì gi m 1%. Mc l ươ ng h ưu h ng tháng th p nh t b ng m c l ươ ng t i thi u chung. Lưu ý: L ươ ng h ưu cĩ th đưc điu ch nh trên c ơ s m c t ăng c a ch s giá sinh ho t và t ăng tr ưng kinh t . M c điu ch nh c th do Chính ph quy đnh. 4.1.4. Tr c p m t l n đi v i m t s đi t ưng lãnh l ươ ng h ưu Ng ưi lao đng đã đĩng b o hi m xã h i trên ba m ươ i n ăm đi v i nam, trên hai mươ i l ăm n ăm đi v i n , khi ngh h ưu, ngồi l ươ ng h ưu cịn đưc h ưng tr c p m t ln. Mc tr c p m t l n đưc tính theo s n ăm đĩng b o hi m xã h i k t n ăm th ba mươ i m t tr đi đi v i nam và n ăm th hai m ươ i sáu tr đi đi v i n . C m i n ăm 25
26. đĩng b o hi m xã h i thì đưc tính b ng 0,5 tháng m c bình quân ti n l ươ ng, ti n cơng tháng đĩng b o hi m xã h i. 4.1.5. M c bình quân ti n l ươ ng, ti n cơng tháng đĩng b o hi m xã h i đ tính lươ ng h ưu, tr c p m t l n * M c bình quân ti n l ươ ng, ti n cơng tháng đĩng b o hi m xã h i đ tính l ươ ng h ưu, tr c p m t l n đi v i ng ưi lao đng tham gia b o hi m xã h i tr ưc ngày 01 tháng 01 n ăm 1995 Ng ưi lao đng thu c đi t ưng th c hi n ch đ ti n l ươ ng do Nhà n ưc quy đnh cĩ tồn b th i gian đĩng b o hi m xã h i theo ch đ ti n lươ ng này thì tính bình quân ti n l ươ ng tháng đĩng b o hi m xã h i c a n ăm n ăm cu i tr ưc khi ngh h ưu. Ng ưi lao đng cĩ tồn b th i gian đĩng b o hi m xã h i theo ch đ ti n l ươ ng do ng ưi s d ng lao đng quy t đnh thì tính bình quân ti n l ươ ng, ti n cơng tháng đĩng b o hi m xã h i c a tồn b th i gian. Ng ưi lao đng v a cĩ th i gian đĩng b o hi m xã h i thu c đi t ưng th c hi n ch đ ti n l ươ ng do Nhà n ưc quy đnh, v a cĩ th i gian đĩng b o hi m xã h i theo ch đ ti n l ươ ng do ng ưi s d ng lao đng quy t đnh thì tính bình quân ti n l ươ ng, ti n cơng tháng đĩng b o hi m xã h i chung c a các th i gian; trong đĩ th i gian đĩng theo ch đ ti n l ươ ng do Nhà n ưc quy đnh thì tính bình quân ti n l ươ ng tháng đĩng bo hi m xã h i c a n ăm n ăm cu i tr ưc khi ngh h ưu. * M c bình quân ti n l ươ ng, ti n cơng tháng đĩng b o hi m xã h i đ tính l ươ ng h ưu, tr c p m t l n đi v i ng ưi lao đng tham gia b o hi m xã h i t ngày 01 tháng 01 năm 1995 đn tr ưc ngày Lu t b o hi m xã h i cĩ hi u l c (tr ưc ngày 01.01.2007) Ng ưi lao đng thu c đi t ưng th c hi n ch đ ti n l ươ ng do Nhà n ưc quy đnh cĩ tồn b th i gian đĩng b o hi m xã h i theo ch đ ti n l ươ ng này thì tính bình quân ti n l ươ ng tháng c a s n ăm đĩng b o hi m xã h i tr ưc khi ngh h ưu nh ư sau: a) Tham gia b o hi m xã h i trong kho ng th i gian t ngày 01 tháng 01 n ăm 1995 đn ngày 31 tháng 12 n ăm 2000 thì tính bình quân c a ti n l ươ ng tháng đĩng b o hi m xã h i c a sáu n ăm cu i tr ưc khi ngh h ưu; b) Tham gia b o hi m xã h i trong kho ng th i gian t ngày 01 tháng 01 n ăm 2001 đn ngày 31 tháng 12 n ăm 2006 thì tính bình quân c a ti n l ươ ng tháng đĩng b o hi m xã h i c a tám n ăm cu i tr ưc khi ngh h ưu. Ng ưi lao đng cĩ tồn b th i gian đĩng b o hi m xã h i theo ch đ ti n l ươ ng do ng ưi s d ng lao đng quy t đnh thì tính bình quân ti n l ươ ng, ti n cơng tháng đĩng b o hi m xã h i c a tồn b th i gian. Ng ưi lao đng v a cĩ th i gian đĩng b o hi m xã h i thu c đi t ưng th c hi n ch đ ti n l ươ ng do Nhà n ưc quy đnh, v a cĩ th i gian đĩng b o hi m xã h i theo ch đ ti n l ươ ng do ng ưi s d ng lao đng quy t đnh thì tính bình quân ti n l ươ ng, ti n cơng tháng đĩng b o hi m xã h i chung c a các th i gian; trong đĩ th i gian đĩng theo ch đ ti n l ươ ng do Nhà n ưc quy đnh thì tính bình quân ti n l ươ ng tháng đĩng bo hi m xã h i c a sáu n ăm cu i tr ưc khi ngh h ưu. 26
27. * M c bình quân ti n l ươ ng, ti n cơng tháng đĩng b o hi m xã h i đ tính l ươ ng h ưu, tr c p m t l n đi v i ng ưi lao đng tham gia b o hi m xã h i t ngày 01.01.2007 (ngày Lu t b o him xã h i cĩ hi u l c) tr v sau này Ng ưi lao đng thu c đi t ưng th c hi n ch đ ti n l ươ ng do Nhà n ưc quy đnh cĩ tồn b th i gian đĩng b o hi m xã h i theo ch đ ti n l ươ ng này thì tính bình quân ti n l ươ ng tháng đĩng b o hi m xã h i c a m ưi n ăm cu i tr ưc khi ngh h ưu. Ng ưi lao đng cĩ tồn b th i gian đĩng b o hi m xã h i theo ch đ ti n l ươ ng do ng ưi s d ng lao đng quy t đnh thì tính bình quân ti n l ươ ng, ti n cơng tháng đĩng b o hi m xã h i c a tồn b th i gian. Ng ưi lao đng v a cĩ th i gian đĩng b o hi m xã h i thu c đi t ưng th c hi n ch đ ti n l ươ ng do Nhà n ưc quy đnh, v a cĩ th i gian đĩng b o hi m xã h i theo ch đ ti n l ươ ng do ng ưi s d ng lao đng quy t đnh thì tính bình quân ti n l ươ ng, ti n cơng tháng đĩng b o hi m xã h i chung c a các th i gian; trong đĩ th i gian đĩng theo ch đ ti n l ươ ng do Nhà n ưc quy đnh thì tính bình quân ti n l ươ ng tháng đĩng bo hi m xã h i c a m ưi n ăm cu i tr ưc khi ngh h ưu. 4.1.6. T m d ng h ưng l ươ ng h ưu, tr c p b o hi m xã h i hng tháng Ng ưi lao đng đang h ưng l ươ ng h ưu, tr c p b o hi m xã h i h ng tháng b tm d ng h ưng l ươ ng h ưu, tr c p b o hi m xã h i h ng tháng khi thu c m t trong các tr ưng h p sau đây: 1. Ch p hành hình ph t tù nh ưng khơng đưc h ưng án treo; 2. Xu t c nh trái phép; 3. B Tồ án tuyên b là m t tích. 4.1.7. Tính tháng l Khi tính m c l ươ ng h ưu h ng tháng và tr c p m t l n khi ngh h ưu đi v i m t s đi t ưng lãnh l ươ ng h ưu n u th i gian đĩng b o hi m xã h i cĩ tháng l d ưi 3 tháng thì khơng tính; t đ 3 tháng đn đ 6 tháng tính là n a n ăm; t trên 6 tháng đn 12 tháng tính trịn là m t n ăm. 4.2. B o hi m xã h i m t l n đi v i ng ưi khơng đ điu ki n h ưng l ươ ng h ưu (ch đ h ưu trí m t l n) Ng ưi lao đng (tr ng ưi lao đng là s ĩ quan, quân nhân chuyên nghi p quân đi nhân dân; s ĩ quan, h s ĩ quan nghi p v , s ĩ quan, h s ĩ quan chuyên mơn k thu t cơng an nhân dân; ng ưi làm cơng tác c ơ y u h ưng l ươ ng nh ư đi v i quân đi nhân dân, cơng an nhân dân; và H s ĩ quan, binh s ĩ quân đi nhân dân và h s ĩ quan, chi n s ĩ cơng an nhân dân ph c v cĩ th i h n) đưc h ưng b o hi m xã h i m t l n khi thu c mt trong các tr ưng h p sau đây: a) ð tu i h ưng l ươ ng h ưu theo quy đnh chung mà ch ưa đ hai m ươ i n ăm đĩng bo hi m xã h i; 27
28. b) Suy gi m kh n ăng lao đng t 61% tr lên mà ch ưa đ hai m ươ i n ăm đĩng b o hi m xã h i; c) Sau m t n ăm ngh vi c n u khơng ti p t c đĩng b o hi m xã h i và cĩ yêu c u nh n b o hi m xã h i m t l n mà ch ưa đ hai m ươ i n ăm đĩng b o hi m xã h i; d) Ra n ưc ngồi đ đnh c ư. Ng ưi lao đng là sĩ quan, quân nhân chuyên nghi p quân đi nhân dân; s ĩ quan, h s ĩ quan nghi p v , s ĩ quan, h s ĩ quan chuyên mơn k thu t cơng an nhân dân; ng ưi làm cơng tác c ơ y u h ưng l ươ ng nh ư đi v i quân đi nhân dân, cơng an nhân dân; và H s ĩ quan, binh s ĩ quân đi nhân dân và h s ĩ quan, chi n s ĩ cơng an nhân dân ph c v cĩ th i h n đưc h ưng b o hi m xã h i m t l n khi ph c viên, xu t ng ũ, thơi vi c mà khơng đ điu ki n đ h ưng l ươ ng h ưu. • Mc h ưng b o hi m xã h i m t l n (h ưu trí m t l n) Mc h ưng b o hi m xã h i m t l n đưc tính theo s n ăm đã đĩng b o hi m xã hi, c m i n ăm tính b ng 1,5 tháng m c bình quân ti n l ươ ng, ti n cơng tháng đĩng bo hi m xã h i. • Tính tháng l Khi tính m c h ưng b o hi m xã h i mt l n, n u th i gian đĩng b o hi m xã hi cĩ tháng l thì đưc tính nh ư sau: cĩ tháng l d ưi 3 tháng thì khơng tính; t đ 3 tháng đn đ 6 tháng tính là n a n ăm; t trên 6 tháng đn 12 tháng tính trịn là m t năm. 4.3. B o l ưu th i gian đĩng b o hi m xã h i Ng ưi lao đng khi ngh vi c mà ch ưa đ điu ki n đ h ưng l ươ ng h ưu ho c ch ưa hưng b o hi m xã h i m t l n thì đưc b o l ưu th i gian đĩng b o hi m xã h i. 5. Ch đ t tu t 5.1. Tr c p mai táng Các đi t ưng sau đây khi ch t thì ng ưi lo mai táng đưc nh n tr c p mai táng: a) T t c ng ưi lao đng tham gia b o hi m xã h i b t bu c đang đĩng b o hi m xã hi; b) Ng ưi lao đng đang b o l ưu th i gian đĩng b o hi m xã h i; c) Ng ưi đang h ưng l ươ ng h ưu; h ưng tr c p tai n n lao đng, b nh ngh nghi p hng tháng đã ngh vi c. Tr ưng h p các đi t ưng nêu trên b Tịa án tuyên b là đã ch t thì thân nhân đưc hưng tr c p. Tr c p mai táng b ng 10 tháng l ươ ng t i thi u chung. 5.2. Tr c p tu t 5.2.1. Các tr ưng h p h ưng tr c p tu t h ng tháng 28
29. Các đi t ưng nêu m c 5.1 trên n u thu c m t trong các tr ưng h p sau đây khi ch t thì thân nhân đưc h ưng ti n tu t h ng tháng: a) ðã đĩng b o hi m xã h i đ m ưi l ăm n ăm tr lên nh ưng ch ưa h ưng b o hi m xã hi m t l n; b) ðang h ưng l ươ ng h ưu; c) Ch t do tai n n lao đng, b nh ngh nghi p; d) ðang h ưng tr c p tai n n lao đng, b nh ngh nghi p h ng tháng v i m c suy gi m kh n ăng lao đng t 61% tr lên. * Thân nhân c a các đi t ưng này đưc h ưng tr c p tu t h ng tháng, bao gm: a) Con ch ưa đ m ưi l ăm tu i; con ch ưa đ m ưi tám tu i n u cịn đi h c; con t đ mưi l ăm tu i tr lên n u b suy gi m kh n ăng lao đng t 81% tr lên; b) V t đ n ăm m ươ i l ăm tu i tr lên ho c ch ng t đ sáu m ươ i tu i tr lên; v d ưi năm m ươ i l ăm tu i, ch ng d ưi sáu m ươ i tu i n u b suy gi m kh n ăng lao đng t 81% tr lên; c) Cha đ, m đ, cha v ho c cha ch ng, m v ho c m ch ng, ng ưi khác mà đi tưng này cĩ trách nhi m nuơi d ưng n u t đ sáu m ươ i tu i tr lên đi v i nam, t đ n ăm m ươ i l ăm tu i tr lên đi v i n ; d) Cha đ, m đ, cha v ho c cha ch ng, m v ho c m ch ng, ng ưi khác mà đi tưng này cĩ trách nhi m nuơi d ưng n u d ưi sáu m ươ i tu i đi v i nam, d ưi n ăm mươ i l ăm tu i đi v i n và b suy gi m kh n ăng lao đng t 81% tr lên. Thân nhân thu c các mc b, c và d nêu trên ph i là ng ưi khơng cĩ thu nh p ho c cĩ thu nh p h ng tháng nh ưng th p h ơn m c l ươ ng t i thi u chung. *Mc tr c p tu t h ng tháng: Mc tr c p tu t h ng tháng đi v i m i thân nhân b ng 50% m c l ươ ng t i thi u chung; tr ưng h p thân nhân khơng cĩ ng ưi tr c ti p nuơi d ưng thì m c tr c p tu t hng tháng b ng 70% m c l ươ ng t i thi u chung. S thân nhân đưc h ưng tr c p tu t h ng tháng khơng quá b n ng ưi; tr ưng h p cĩ t hai ng ưi ch t tr lên thì thân nhân c a nh ng ng ưi này đưc h ưng hai l n m c tr c p. Th i đim h ưng tr c p tu t h ng tháng đưc th c hi n k t tháng li n k sau tháng mà ng ưi lao đng, ng ưi h ưng l ươ ng h ưu, tr c p tai n n lao đng, b nh ngh nghi p ch t. 5.2.2. Các tr ưng h p h ưng tr c p tu t m t l n Ng ưi lao đng thu c m t trong các tr ưng h p sau đây khi ch t thì thân nhân đưc hưng tr c p tu t m t l n: 1. Ng ưi lao đng khơng thu c các tr ưng h p n u ch t thì thân nhân đưc h ưng ti n tu t h ng tháng nh ư nêu m c 5.2 trên; 2. Khơng cĩ thân nhân đ điu ki n h ưng ti n tu t hàng tháng. *Mc tr c p tu t m t l n: 29
30. Mc tr c p tu t m t l n đi v i thân nhân c a ng ưi lao đng đang làm vi c ho c ng ưi lao đng đang b o l ưu th i gian đĩng b o hi m xã h i đưc tính theo s năm đã đĩng b o hi m xã h i, c m i n ăm tính b ng 1,5 tháng m c bình quân ti n lươ ng, ti n cơng tháng đĩng b o hi m xã h i; m c th p nh t b ng ba tháng m c bình quân ti n l ươ ng, ti n cơng tháng. Mc tr c p tu t m t l n đi v i thân nhân c a ng ưi đang h ưng l ươ ng h ưu ch t đưc tính theo th i gian đã h ưng l ươ ng h ưu, n u ch t trong hai tháng đu h ưng lươ ng h ưu thì tính b ng b n m ươ i tám tháng l ươ ng h ưu đang h ưng; n u ch t vào nh ng tháng sau đĩ, c h ưng thêm m t tháng l ươ ng h ưu thì m c tr c p gi m đi 0,5 tháng l ươ ng h ưu, m c th p nh t b ng ba tháng l ươ ng h ưu đang h ưng. Khi tính m c tr c p tu t m t l n, n u th i gian đĩng b o hi m xã h i cĩ tháng l , thì đưc tính nh ư sau: cĩ tháng l d ưi 3 tháng thì khơng tính; t đ 3 tháng đn đ 6 tháng tính là n a n ăm; t trên 6 tháng đn 12 tháng tính trịn là m t n ăm. V- B O HI M XÃ H I T NGUY N 1. Ch đ h ưu trí 1.1. ði t ưng áp d ng ch đ h ưu trí Bo hi m xã h i t nguy n áp d ng đi v i ng ưi lao đng là cơng dân Vi t Nam trong đ tu i lao đng, khơng thu c đi t ưng tham gia b o hi m xã h i b t bu c. 1.2. ðiu ki n h ưng l ươ ng h ưu Ng ưi lao đng h ưng l ươ ng h ưu khi cĩ đ các điu ki n sau đây: a) Nam đ sáu m ươ i tu i, n đ n ăm m ươ i l ăm tu i; b) ð hai m ươ i n ăm đĩng b o hi m xã h i tr lên. Tr ưng h p nam đ sáu m ươ i tu i, n đ n ăm m ươ i l ăm tu i nh ưng th i gian đĩng bo hi m xã h i cịn thi u khơng quá n ăm n ăm thì đưc đĩng ti p cho đn khi đ hai mươ i n ăm. 1.3. M c l ươ ng h ưu h ng tháng Mc l ươ ng h ưu h ng tháng đưc tính b ng 45% m c bình quân thu nh p tháng đĩng b o hi m xã h i cho m ưi l ăm n ăm đĩng b o hi m xã h i, sau đĩ c thêm m i năm đĩng b o hi m xã h i thì đưc tính thêm 2% đi v i nam và 3% đi v i n ; m c ti đa b ng 75%. Lươ ng h ưu đưc điu ch nh trên c ơ s m c t ăng c a ch s giá sinh ho t và t ăng tr ưng kinh t . M c điu ch nh c th do Chính ph quy đnh. 1.4. Tr c p m t l n khi ngh h ưu Ng ưi lao đng đã đĩng b o hi m xã h i trên ba m ươ i n ăm đi v i nam, trên hai mươ i l ăm n ăm đi v i n , khi ngh h ưu, ngồi l ươ ng h ưu cịn đưc h ưng tr c p m t ln. Mc tr cp m t l n đưc tính theo s n ăm đĩng b o hi m xã h i k t n ăm th ba mươ i m t tr đi đi v i nam và n ăm th hai m ươ i sáu tr đi đi v i n . C m i n ăm đĩng b o hi m xã h i thì đưc tính b ng 0,5 tháng m c bình quân thu nh p tháng đĩng bo hi m xã h i. 30
31. 1.5. B o hi m xã h i m t l n đi v i ng ưi khơng đ điu ki n h ưng l ươ ng h ưu hng tháng Ng ưi lao đng đưc h ưng b o hi m xã h i m t l n khi thu c m t trong các tr ưng h p sau đây: - Nam đ sáu m ươ i tu i, n đ n ăm m ươ i l ăm tu i mà ch ưa đ hai m ươ i n ăm đĩng b o hi m xã h i (tr tr ưng h p nam đ sáu m ươ i tu i, n đ n ăm m ươ i lăm tu i nh ưng th i gian đĩng b o hi m xã h i cịn thi u khơng quá n ăm n ăm so vi th i gian quy đnh thì đưc đĩng ti p cho đn khi đ hai m ươ i n ăm); - Khơng ti p t c đĩng b o hi m xã h i và cĩ yêu c u nh n b o hi m xã h i m t ln mà ch ưa đ hai m ươ i n ăm đĩng b o hi m xã h i; - Ra n ưc ngồi đ đnh c ư. * Mc h ưng b o hi m xã h i m t l n Mc h ưng b o hi m xã h i m t l n đưc tính theo s n ăm đã đĩng b o hi m xã h i, c m i n ăm tính b ng 1,5 tháng m c bình quân thu nh p tháng đĩng b o hi m xã h i. 1.6. Bo l ưu th i gian đĩng b o hi m xã h i Ng ưi lao đng d ng đĩng b o hi m xã h i t nguy n mà ch ưa đ điu ki n đ hưng l ươ ng h ưu ho c ch ưa nh n b o hi m xã h i m t l n thì đưc b o l ưu th i gian đĩng b o hi m xã h i. 1.7. M c bình quân thu nh p tháng đĩng b o hi m xã h i Mc bình quân thu nh p tháng đĩng b o hi m xã h i đưc tính b ng bình quân các mc thu nh p tháng đĩng b o hi m xã h i c a tồn b th i gian. Thu nh p tháng đã đĩng b o hi m xã h i đ làm c ăn c tính m c bình quân thu nh p tháng đĩng b o hi m xã h i c a ng ưi lao đng đưc điu ch nh trên c ơ s ch s giá sinh ho t c a t ng th i k ỳ theo quy đnh c a Chính ph . 2. Ch đ t tu t 2.1. Tr c p mai táng Các đi t ưng sau đây khi ch t thì ng ưi lo mai táng đưc nh n tr c p mai táng: a) Ng ưi lao đng đã cĩ ít nh t n ăm n ăm đĩng b o hi m xã h i; b) Ng ưi đang h ưng l ươ ng h ưu. Tr ưng h p đi t ưng nêu trên b Tịa án tuyên b là đã ch t thì thân nhân đưc hưng tr c p. Tr c p mai táng b ng m ưi tháng l ươ ng t i thi u chung. 2.2. Tr c p tu t Ng ưi lao đng đang đĩng b o hi m xã h i, ng ưi lao đng đang b o l ưu th i gian đĩng b o hi m xã h i, ng ưi đang h ưng l ươ ng h ưu khi ch t thì thân nhân đưc h ưng tr c p tu t m t l n. Mc tr c p tu t m t l n đi v i thân nhân c a ng ưi lao đng đang đĩng ho c ng ưi lao đng đang b o l ưu th i gian đĩng b o hi m xã h i đưc tính theo s n ăm đã đĩng b o hi m xã h i, c m i n ăm tính b ng 1,5 tháng m c bình quân thu nh p tháng đĩng b o hi m xã h i. 31
32. Mc tr c p tu t m t l n đi v i thân nhân c a ng ưi đang h ưng l ươ ng h ưu ch t đưc tính theo th i gian đã h ưng l ươ ng h ưu, n u ch t trong hai tháng đu h ưng lươ ng h ưu thì tính b ng b n m ươ i tám tháng l ươ ng h ưu đang h ưng; n u ch t vào nh ng tháng sau đĩ, c h ưng thêm m t tháng l ươ ng h ưu thì m c tr c p gi m đi 0,5 tháng l ươ ng h ưu. VI - BO HI M TH T NGHI P 1. ði t ưng áp d ng b o hi m th t nghi p Bo hi m th t nghi p áp d ng b t bu c đi v i: - Ng ưi s d ng lao đng tham gia b o hi m th t nghi p là ng ưi s d ng lao đng cĩ s d ng t m ưi lao đng tr lên. - Ng ưi lao đng tham gia b o hi m th t nghi p là cơng dân Vi t Nam làm vi c theo h p đng lao đng ho c h p đng làm vi c mà các h p đng này khơng xác đnh th i h n ho c xác đnh th i h n t đ m ưi hai tháng đn ba m ươ i sáu tháng v i ng ưi s d ng lao đng nêu trên. 2. ðiu ki n h ưng b o hi m th t nghi p Ng ưi th t nghi p đưc h ưng b o hi m th t nghi p khi cĩ đ 3 điu ki n sau đây: (1) ðã đĩng b o hi m th t nghi p đ m ưi hai tháng tr lên trong thi gian hai mươ i b n tháng tr ưc khi th t nghi p; (2) ðã đă ng ký th t nghi p v i t ch c b o hi m xã h i; và (3) Ch ưa tìm đưc vi c làm sau m ưi l ăm ngày k t ngày đă ng ký th t nghi p. 3. Tr c p th t nghi p Mc tr c p th t nghi p h ng tháng b ng 60% m c bình quân ti n l ươ ng, ti n cơng tháng đĩng b o hi m th t nghi p c a sáu tháng li n k tr ưc khi th t nghi p. Th i gian h ưng tr c p th t nghi p đưc quy đnh nh ư sau: a) Ba tháng, n u cĩ t đ m ưi hai tháng đn d ưi ba m ươ i sáu tháng đĩng b o hi m th t nghi p; b) Sáu tháng, n u cĩ t đ ba m ươ i sáu tháng đn d ưi b y m ươ i hai tháng đĩng b o hi m th t nghi p; c) Chín tháng, n u cĩ t đ b y m ươ i hai tháng đn d ưi m t tr ăm b n m ươ i b n tháng đĩng b o hi m th t nghi p; d) M ưi hai tháng, n u cĩ t đ m t tr ăm b n m ươ i b n tháng đĩng b o hi m th t nghi p tr lên. 4. H tr h c ngh Ng ưi đang h ưng tr c p th t nghi p đưc h tr h c ngh v i th i gian khơng quá sáu tháng. M c h tr b ng m c chi phí h c ngh ng n h n theo quy đnh c a pháp lu t v d y ngh . 5. H tr tìm vi c làm Ng ưi đang h ưng tr c p th t nghi p đưc t ư v n, gi i thi u vi c làm mi n phí. 6. Bo hi m y t 32
33. Ng ưi đang h ưng tr c p th t nghi p đưc h ưng ch đ b o hi m y t . T ch c b o hi m xã h i đĩng b o hi m y t cho ng ưi đang h ưng tr c p th t nghi p. 7. T m d ng h ưng tr c p th t nghi p Ng ưi đang h ưng tr c p th t nghi p b t m d ng h ưng tr c p th t nghi p khi thu c m t trong các tr ưng h p sau đây: - Khơng thơng báo h ng tháng v i t ch c b o hi m xã h i v vi c tìm ki m vi c làm trong th i gian h ưng tr c p th t nghi p; ho c - B t m giam. 8. Ch m d t h ưng tr c p th t nghi p Ng ưi đang h ưng tr c p th t nghi p b ch m d t h ưng tr c p th t nghi p trong các tr ưng h p sau đây: a) H t th i h n h ưng tr c p th t nghi p; b) Cĩ vi c làm; c) Th c hi n ngh ĩa v quân s ; d) H ưng l ươ ng h ưu; đ) Sau hai l n t ch i nh n vi c làm do t ch c b o hi m xã h i gi i thi u mà khơng cĩ lý do chính đáng; e) Khơng thơng báo h ng tháng v i t ch c b o hi m xã h i v vi c tìm ki m vi c làm trong thi gian h ưng tr c p th t nghi p trong ba tháng liên t c; g) Ra n ưc ngồi đ đnh c ư; h) Ch p hành quy t đnh áp d ng bi n pháp x lý hành chính t i tr ưng giáo d ưng, c ơ s giáo d c, c ơ s ch a b nh ho c ch p hành hình ph t tù nh ưng khơng đưc h ưng án treo; i) B ch t. Các tr ưng h p ch m d t h ưng tr c p th t nghi p do cĩ vi c làm ho c do th c hi n ngh ĩa v quân s s đưc h ưng kho n tr c p m t l n b ng giá tr cịn l i c a tr cp th t nghi p đã đưc nêu m c 3 (tr c p th t nghi p) trên. Sau khi ch m d t h ưng tr c p th t nghi p thì th i gian đĩng b o hi m th t nghi p tr ưc đĩ khơng đưc tính đ h ưng tr c p th t nghi p l n sau./. Câu h i 1) Khái ni m b o hi m xã h i? Các bên trong quan h b o hi m xã h i? 2) ði t ưng áp d ng ch đ b o hi m xã h i? Các lo i hình b o hi m xã h i? 3) Qu b o hi m xã h i và qu n lý qu b o hi m xã h i? 4) Các ch đ b o hi m xã h i b t bu c? Tài li u tham kh o 33
34. 1) Lu t b o hi m xã h i n ăm 2006; 2) Ngh đ nh s 152/2006/N ð-CP ngày 22/12/2006 ca Chính ph hưng d n mt s ðiu c a Lu t b o hi m xã h i v b o hi m xã h i b t bu c; 3) Ngh đ nh s 190/2007/N ð-CP ngày 28/12/2007 ca Chính ph hưng d n m t s ðiu c a Lu t b o hi m xã h i v b o hi m xã h i t nguy n; 4) Ngh đ nh s 127/2008/N ð-CP ngày 12/12/2008 ca Chính ph quy đnh chi ti t và hưng d n m t s ðiu c a Lu t b o hi m xã h i v b o hi m th t nghi p; 5) Thơng t ư s 03/2007/TT-BL ðTBXH ngày 30/01/2007 ca B Lao đ ng–Th ươ ng binh và Xã h i hưng d n th c hi n m t s ðiu c a Ngh đ nh s 152/2006/N ð- CP ngày 22/12/2006; 6) Thơng t ư s 19/2008/TT-BL ðTBXH ngày 23/9/2008 c a B Lao đ ng–Th ươ ng binh và Xã h i sa đ i, b sung Thơng t ư s 03/2007/TT-BL ðTBXH ngày 30/01/2007 c a B Lao đ ng–Th ươ ng binh và Xã h i h ưng d n th c hi n m t s ðiu c a Ngh đ nh s 152/2006/N ð-CP ngày 22/12/2006; 7) Thơng t ư s 41/2009/TT-BL ðTBXH ngày 30/12/2009 c a B Lao đ ng–Th ươ ng binh và Xã h i hưng d n s a đ i, b sung Thơng t ư s 03/2007/TT-BL ðTBXH ngày 30/01/2007 c a B Lao đ ng–Th ươ ng binh và Xã h i h ưng d n th c hi n mt s ðiu c a Ngh đnh s 152/2006/N ð-CP ngày 22/12/2006; 8) 34
35. CH ƯƠ NG 3: BO HI M Y T I- KHÁI QUÁT CHUNG V B O HI M Y T 1. M t s khái ni m Bo hi m y t là hình th c b o hi m đưc áp d ng trong l ĩnh v c ch ăm sĩc s c kh e, khơng vì m c đích l i nhu n, do Nhà n ưc t ch c th c hi n và các đi t ưng đưc áp d ng cĩ trách nhi m tham gia. Qu b o hi m y t là qu tài chính đưc hình thành t ngu n đĩng b o hi m y t và các ngu n thu h p pháp khác, đưc s d ng đ chi tr chi phí khám b nh, ch a b nh cho ng ưi tham gia b o hi m y t , chi phí qu n lý b máy c a t ch c b o hi m y t và nh ng kho n chi phí h p pháp khác liên quan đn b o hi m y t . Cơ s khám b nh, ch a b nh b o hi m y t ban đu là cơ s khám b nh, ch a bnh đu tiên theo đă ng ký c a ng ưi tham gia b o hi m y t và đưc ghi trong th b o hi m y t . 2. Nguyên t c b o hi m y t 1. B o đm chia s r i ro gi a nh ng ng ưi tham gia b o hi m y t . 2. M c đĩng b o hi m y t đưc xác đnh theo t l ph n tr ăm c a ti n l ươ ng, ti n cơng, ti n l ương h ưu, ti n tr c p ho c m c l ươ ng t i thi u chung. 3. M c h ưng b o hi m y t theo m c đ b nh t t, nhĩm đi t ưng trong ph m vi quy n l i c a ng ưi tham gia b o hi m y t . 4. Chi phí khám b nh, ch a b nh b o hi m y t do qu b o hi m y t và ng ưi tham gia b o hi m y t cùng chi tr . 5. Qu b o hi m y t đưc qu n lý t p trung, th ng nh t, cơng khai, minh b ch, bo đm cân đi thu, chi và đưc Nhà n ưc b o h . 3. Chính sách c a Nhà n ưc v bo hi m y t 1. Nhà n ưc đĩng ho c h tr ti n đĩng b o hi m y t cho ng ưi cĩ cơng v i cách m ng và m t s nhĩm đi t ưng xã h i. 2. Nhà n ưc cĩ chính sách ưu đãi đi v i ho t đng đu t ư t qu b o hi m y t đ b o tồn và t ăng tr ưng qu . Ngu n thu c a qu và s ti n sinh l i t ho t đng đu tư t qu b o hi m y t đưc mi n thu . 3. Nhà n ưc to điu ki n đ t ch c, cá nhân tham gia b o hi m y t ho c đĩng bo hi m y t cho các nhĩm đi t ưng. 4. Nhà n ưc khuy n khích đu t ư phát tri n cơng ngh và ph ươ ng ti n k thu t tiên ti n trong qu n lý b o hi m y t . 35
36. 4. Quy n và ngh ĩa v c a ng ưi tham gia b o hi m y t * Quy n 1. ðưc c p th b o hi m y t khi đĩng b o hi m y t . 2. La ch n c ơ s khám b nh, ch a b nh b o hi m y t ban đu. 3. ðưc khám b nh, ch a b nh. 4. ðưc t ch c bo hi m y t thanh tốn chi phí khám b nh, ch a b nh theo ch đ b o hi m y t . 5. Yêu c u t ch c b o hi m y t , c ơ s khám b nh, ch a b nh b o hi m y t và cơ quan liên quan gi i thích, cung c p thơng tin v ch đ b o hi m y t . 6. Khi u n i, t cáo hành vi vi ph m pháp lu t v b o hi m y t . * Ngh ĩa v : 1. ðĩng b o hi m y t đy đ, đúng th i h n. 2. S d ng th b o hi m y t đúng m c đích, khơng cho ng ưi khác m ưn th bo hi m y t . 3. Th c hi n đúng các quy đnh v th t c khám, ch a b nh. 4. Ch p hành các quy đnh và h ưng d n c a t ch c b o hi m y t , c ơ s khám bnh, ch a b nh khi đn khám b nh, ch a b nh. 5. Thanh tốn chi phí khám b nh, ch a b nh cho c ơ s khám b nh, ch a b nh ngồi ph n chi phí do qu b o hi m y t chi tr . II- ðI T ƯNG, M C ðĨNG, TRÁCH NHI M VÀ PH ƯƠ NG TH C ðĨNG BO HI M Y T 1. ði t ưng tham gia b o hi m y t 1. Ng ưi lao đng làm vi c theo h p đng lao đng khơng xác đnh th i h n, hp đng lao đng cĩ th i h n t đ 3 tháng tr lên theo quy đnh c a pháp lu t v lao đng; ng ưi lao đng là ng ưi qu n lý doanh nghi p h ưng ti n l ươ ng, ti n cơng theo quy đnh c a pháp lu t v ti n l ươ ng, ti n cơng; cán b , cơng ch c, viên ch c theo quy đnh c a pháp lu t (sau đây g i chung là ng ưi lao đng). 2. S ĩ quan, h s ĩ quan nghi p v và s ĩ quan, h s ĩ quan chuyên mơn, k thu t đang cơng tác trong l c l ưng Cơng an nhân dân. 3. Ng ưi h ưng l ươ ng h ưu, tr c p m t s c lao đng h ng tháng. 4. Ng ưi đang h ưng tr c p b o hi m xã h i h ng tháng do b tai n n lao đng, bnh ngh nghi p. 36
37. 5. Ng ưi đã thơi h ưng tr c p m t s c lao đng đang h ưng tr c p h ng tháng t ngân sách nhà n ưc. 6. Cán b xã, ph ưng, th tr n đã ngh vi c đang h ưng tr c p b o hi m xã h i hng tháng. 7. Cán b xã, ph ưng, th tr n đã ngh vi c đang h ưng tr c p t ngân sách nhà nưc h ng tháng. 8. Ngưi đang h ưng tr c p th t nghi p. 9. Ng ưi cĩ cơng v i cách m ng. 10. C u chi n binh theo quy đnh c a pháp lu t v cu chi n binh. 11. Ng ưi tr c ti p tham gia kháng chi n ch ng M c u n ưc theo quy đnh c a Chính ph . 12. ði bi u Qu c h i, đi bi u H i đng nhân dân các c p đươ ng nhi m. 13. Ng ưi thu c di n h ưng tr c p b o tr xã h i h ng tháng theo quy đnh c a pháp lu t. 14. Ng ưi thu c h gia đình nghèo; ng ưi dân t c thi u s đang sinh s ng t i vùng cĩ điu ki n kinh t - xã h i khĩ kh ăn, đc bi t khĩ kh ăn. 15. Thân nhân c a ng ưi cĩ cơng v i cách m ng theo quy đnh c a pháp lu t v ưu đãi ng ưi cĩ cơng v i cách m ng. 16. Thân nhân c a các đi t ưng sau đây theo quy đnh c a pháp lu t v s ĩ quan Quân đi nhân dân, ngh ĩa v quân s , Cơng an nhân dân và c ơ y u: a) S ĩ quan, quân nhân chuyên nghi p thu c Quân đi nhân dân đang t i ng ũ; h sĩ quan, binh s ĩ đang ph c v trong Quân đi nhân dân; b) S ĩ quan, h s ĩ quan nghi p v và s ĩ quan, h s ĩ quan chuyên mơn, k thu t đang cơng tác trong l c l ưng Cơng an nhân dân; h s ĩ quan, chi n s ĩ Cơng an nhân dân ph c v cĩ th i h n; c) S ĩ quan, quân nhân chuyên nghi p đang làm cơng tác c ơ y u t i Ban C ơ y u Chính ph và ng ưi đang làm cơng tác c ơ y u h ưng l ươ ng theo b ng l ươ ng c p b c quân hàm s ĩ quan Quân đi nhân dân và b ng l ươ ng quân nhân chuyên nghi p thu c Quân đi nhân dân nh ưng khơng ph i là quân nhân, cơng an nhân dân. 17. Tr em d ưi 6 tu i. 18. Ng ưi đã hi n b ph n c ơ th ng ưi theo quy đnh c a pháp lu t v hi n, ly, ghép mơ, b ph n c ơ th ng ưi và hi n, l y xác. 19. Ng ưi n ưc ngồi đang h c t p t i Vi t Nam đưc c p h c b ng t ngân sách c a Nhà n ưc Vi t Nam. 37
38. 20. Ng ưi thu c h gia đình c n nghèo. 21. H c sinh, sinh viên. 22. Ng ưi thu c h gia đình làm nơng nghi p, lâm nghi p, ng ư nghi p và diêm nghi p. 23. Thân nhân c a ng ưi lao đng thu c đi t ưng 1 mà ng ưi lao đng cĩ trách nhi m nuơi d ưng và s ng trong cùng h gia đình. 24. Xã viên h p tác xã, h kinh doanh cá th . 25. Cơng nhân cao su đang h ưng tr c p h ng tháng theo Quy t đnh s 206/CP ngày 30 tháng 5 n ăm 1979 c a H i đng Chính ph (nay là Chính ph ). 26. Thanh niên xung phong th i k ỳ kháng chi n ch ng Pháp theo Quy t đnh s 170/2008/Q ð-TTg ngày 18 tháng 12 n ăm 2008 c a Th t ưng Chính ph v ch đ bo hi m y t và tr c p mai táng phí đi v i thanh niên xung phong th i k ỳ kháng chi n ch ng Pháp. 27. Ng ưi lao đng đưc h ưng ch đ m đau theo quy đnh c a pháp lu t v bo hi m xã h i do m c b nh thu c Danh m c b nh c n ch a tr dài ngày do B Y t ban hành. 28. Ng ưi ho t đng khơng chuyên trách xã, ph ưng, th tr n (sau đây g i chung là xã) theo quy đnh c a pháp lu t v cán b , cơng ch c. 2. Mc đĩng và trách nhi m đĩng b o hi m y t Mc đĩng và trách nhi m đĩng b o hi m y t đưc quy đnh nh ư sau: a) M c đĩng h ng tháng c a đi t ưng 1 và 2 nêu t i m c 1 trên t i đa b ng 6% mc ti n l ươ ng, ti n cơng tháng c a ng ưi lao đng, trong đĩ ng ưi s d ng lao đng đĩng 2/3 và ng ưi lao đng đĩng 1/3. Trong th i gian ng ưi lao đng ngh vi c h ưng ch đ thai s n khi sinh con ho c nuơi con nuơi d ưi 4 tháng tu i theo quy đnh c a pháp lu t v b o hi m xã h i thì ng ưi lao đng và ng ưi s d ng lao đng khơng ph i đĩng b o hi m y t nh ưng v n đưc tính vào th i gian tham gia b o hi m y t liên t c đ h ưng ch đ b o hi m y t ; b) M c đĩng h ng tháng c a đi t ưng 3 nêu t i m c 1 trên t i đa b ng 6% m c lươ ng h ưu, tr c p m t s c lao đng và do t ch c b o hi m xã h i đĩng; c) M c đĩng h ng tháng c a đi t ưng 4, 5 và 6 nêu t i m c 1 trên t i đa b ng 6% m c l ươ ng t i thi u và do t ch c b o hi m xã h i đĩng; d) M c đĩng h ng tháng c a đi t ưng 8 nêu t i m c 1 trên t i đa b ng 6% mc tr c p th t nghi p và do t ch c b o hi m xã h i đĩng; đ) M c đĩng h ng tháng c a đi t ưng 7, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17 và 18 nêu t i m c 1 trên t i đa b ng 6% m c l ươ ng t i thi u và do ngân sách nhà n ưc đĩng; 38
39. e) M c đĩng h ng tháng c a đi t ưng 19 nêu t i m c 1 trên ti đa b ng 6% mc l ươ ng t i thi u và do c ơ quan, t ch c, đơ n v c p h c b ng đĩng; g) M c đĩng h ng tháng c a đi t ưng 20, 21 và 22 nêu t i m c 1 trên ti đa bng 6% m c l ươ ng t i thi u và do đi t ưng đĩng; Ngân sách nhà n ưc h tr m t ph n m c đĩng b o hi m y t cho đi t ưng 20 và 21; và đi t ưng 22 nu đi t ưng 22 mà cĩ m c s ng trung bình; h) M c đĩng h ng tháng c a đi t ưng 23 nêu t i m c 1 trên t i đa b ng 6% mc l ươ ng t i thi u và do ng ưi lao đng đĩng; i) M c đĩng h ng tháng c a đi t ưng 24 nêu t i m c 1 trên ti đa b ng 6% mc l ươ ng t i thi u và do đi t ưng đĩng; k) M c đĩng h ng tháng c a đi t ưng 25, 26, 27, 28 th c hi n theo quy đnh ti điu 3 và điu 4 Ngh đnh s 62/2009/N ð-CP c a Chính ph ngày 27/7/2009 quy đnh chi ti t và h ưng d n thi hành m t s ðiu c a Lu t B o hi m y t . Lưu ý: - Tr ưng h p m t ng ưi đng th i thu c nhi u đi t ưng tham gia b o hi m y t khác nhau thì đĩng b o hi m y t theo đi t ưng đu tiên mà ng ưi đĩ đưc xác đnh theo th t c a các đi t ưng nh ư nêu m c 1 trên. - Tr ưng h p đi t ưng 1 cĩ thêm m t ho c nhi u h p đng lao đng khơng xác đnh th i h n ho c cĩ th i h n t đ 3 tháng tr lên thì đĩng b o hi m y t theo h p đng lao đng cĩ m c ti n l ươ ng, ti n cơng cao nh t. 3. Ti n l ươ ng, ti n cơng, ti n tr c p làm c ăn c đĩng b o hi m y t ði v i ng ưi lao đng thu c đi t ưng th c hi n ch đ ti n l ươ ng do Nhà nưc quy đnh thì c ăn c đ đĩng b o hi m y t là ti n l ươ ng tháng theo ng ch b c, c p quân hàm và các kho n ph c p ch c v , ph c p thâm niên v ưt khung, ph c p thâm niên ngh (n u cĩ). ði v i ng ưi lao đng h ưng ti n l ươ ng, ti n cơng theo quy đnh c a ng ưi s dng lao đng thì c ăn c đ đĩng b o hi m y t là ti n l ươ ng, ti n cơng tháng đưc ghi trong h p đng lao đng. ði v i ng ưi h ưng l ươ ng h ưu, tr c p m t s c lao đng, tr c p th t nghi p hng tháng thì c ăn c đ đĩng b o hi m y t là ti n l ươ ng h ưu, tr cp m t s c lao đng, tr c p th t nghi p h ng tháng. ði v i các đi t ưng khác thì c ăn c đ đĩng b o hi m y t là m c l ươ ng t i thi u. Mc ti n cơng, ti n l ươ ng t i đa đ tính m c đĩng b o hi m y t là 20 l n m c lươ ng t i thi u. 39
40. 4. Ph ươ ng th c đĩng b o hi m y t Hng tháng, ng ưi s d ng lao đng đĩng b o hi m y t cho ng ưi lao đng và trích ti n đĩng b o hi m y t t ti n l ươ ng, ti n cơng c a ng ưi lao đng đ n p cùng mt lúc vào qu b o hi m y t . ði v i các doanh nghi p nơng nghi p, lâm nghi p, ngư nghi p, diêm nghi p khơng tr l ươ ng theo tháng thì 3 tháng ho c 6 tháng m t l n, ng ưi s d ng lao đng đĩng b o hi m y t cho ng ưi lao đng và trích ti n đĩng b o hi m y t t ti n l ươ ng, ti n cơng c a ng ưi lao đng đ n p cùng m t lúc vào qu b o hi m y t . III - TH B O HI M Y T 1. Th b o hi m y t Th b o hi m y t đưc c p cho ng ưi tham gia b o hi m y t và làm c ăn c đ đưc h ưng các quy n l i v b o hi m y t . Mi ng ưi ch đưc c p m t th b o hi m y t . Th b o hi m y t khơng cĩ giá tr s d ng trong các tr ưng h p sau đây: a) Th đã h t th i h n s d ng; b) Th b s a ch a, t y xố; c) Ng ưi cĩ tên trong th khơng ti p t c tham gia b o hi m y t . Th b o hi m y t đưc c p l i trong tr ưng h p b m t. Ng ưi đưc c p l i th bo hi m y t ph i n p phí. 2. ði th b o hi m y t Th b o hi m y t đưc đi trong tr ưng h p sau đây: a) Rách, nát ho c h ng; b) Thay đi n ơi đă ng ký khám b nh, ch a b nh ban đu; c) Thơng tin ghi trong th khơng đúng. H s ơ đi th b o hi m y t bao g m: a) ðơ n đ ngh đi th c a ng ưi tham gia b o hi m y t ; b) Th b o hi m y t . Trong th i h n 7 ngày làm vi c, k t ngày nh n đ h s ơ, t ch c b o hi m y t ph i đi th cho ng ưi tham gia b o hi m y t . Trong th i gian ch đi th , ng ưi cĩ th v n đưc h ưng quy n l i c a ng ưi tham gia b o hi m y t . Ng ưi đưc đi th b o hi m y t do th b rách, nát ho c h ng ph i n p phí. 3. Thu h i, t m gi th b o hi m y t 40
41. Th b o hi m y t b thu h i trong tr ưng h p sau đây: a) Gian l n trong vi c c p th b o hi m y t ; b) Ng ưi cĩ tên trong th b o hi m y t khơng ti p t c tham gia b o hi m y t . Th b o hi m y t b t m gi trong tr ưng h p ng ưi đi khám b nh, ch a b nh s d ng th b o hi m y t c a ng ưi khác. Ng ưi cĩ th b o hi m y t b t m gi cĩ trách nhi m đn nh n l i th và n p ph t theo quy đnh c a pháp lu t. IV - PH M VI ðƯC H ƯNG B O HI M Y T Ng ưi tham gia b o hi m y t đưc qu b o hi m y t chi tr các chi phí sau: a) Khám b nh, ch a b nh, ph c h i ch c n ăng, khám thai đnh k ỳ, sinh con; b) Khám b nh đ sàng l c, ch n đốn s m m t s b nh; c) V n chuy n ng ưi b nh t tuy n huy n lên tuy n trên trong tr ưng h p c p cu ho c khi đang điu tr n i trú ph i chuy n tuy n chuyên mơn k thu t đi v i đi tưng sau: - Ng ưi cĩ cơng v i cách m ng; - Ngưi thu c di n h ưng tr c p b o tr xã h i h ng tháng theo quy đnh c a pháp lu t; - Ngưi thu c h gia đình nghèo; ng ưi dân t c thi u s đang sinh s ng t i vùng cĩ điu ki n kinh t - xã h i khĩ kh ăn, đc bi t khĩ kh ăn; - Tr em d ưi 6 tu i; - Ng ưi thu c h gia đình c n nghèo. Mc h ưng b o hi m y t đưc quy đnh khác nhau đi v i các đi t ưng khác nhau ( đưc thanh tốn t 80% đn 100% chi phí khám b nh, ch a b nh trong ph m vi đưc h ưng). V- T CH C KHÁM B NH, CH A B NH CHO NG ƯI THAM GIA BO HI M Y T 1. Cơ s khám b nh, ch a b nh b o hi m y t Cơ s khám b nh, ch a b nh b o hi m y t là c ơ s y t cĩ ký h p đng khám bnh, ch a b nh v i t ch c b o hi m y t . Cơ s khám b nh, ch a b nh b o hi m y t bao g m: a) Tr m y t xã và t ươ ng đươ ng, nhà h sinh; b) Phịng khám đa khoa, chuyên khoa; c) Bnh vi n đa khoa, chuyên khoa. 41