Đề cương ôn tập Tư tưởng Hồ Chí Minh

Nội dung text: Đề cương ôn tập Tư tưởng Hồ Chí Minh

1. C©u 1: Tr×nh bμy nguån gèc vμ qu¸ tr×nh h×nh thμnh t− t−ëng Hå ChÝ Minh? 2 1. Nguån gèc h×nh thμnh t− t−ëng Hå ChÝ Minh 2 2. Qu¸ tr×nh h×nh thμnh t− t−ëng Hå ChÝ Minh. 3 C©u2 : §iÒu kiÖn x· héi h×nh thμnh t− t−ëng Hå ChÝ Minh? Vai trß cña t− t−ëng Hå ChÝ Minh ®èi víi sù nghiÖp l·nh ®¹o cña §¶ng víi thùc tiÔn c¸ch m¹ng ViÖt Nam h¬n 77 n¨m qua? 4 1. §iÒu kiÖn x· héi h×nh thμnh t− t−ëng Hå ChÝ Minh. 4 2. Vai trß cña t− t−ëng Hå ChÝ Minh ®èi víi sù nghiÖp l·nh ®¹o cña §¶ng víi thùc tiÔn c¸ch m¹ng ViÖt Nam h¬n 77 n¨m qua? 6 C©u 3: Tr×nh bμy nh÷ng néi dung c¬ b¶n t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ vÊn ®Ò d©n téc? VËn dông t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ vÊn ®Ò d©n téc trong c«ng cuéc ®æi míi hiÖn nay? 6 a. Nh÷ng néi dung c¬ b¶n t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ vÊn ®Ò d©n téc 6 b. VËn dông t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ vÊn ®Ò d©n téc trong c«ng cuéc ®æi míi hiÖn nay. 8 C©u 4: Ph©n tÝch vμ chøng minh b»ng thùc tiÔn lÞch sö ViÖt Nam nh÷ng luËn ®iÓm cña Hå ChÝ Minh vÒ c¸ch m¹ng gi¶i phãng d©n téc? 8 C©u 5: Nh÷ng néi dung c¬ b¶n t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ chñ nghÜa x· héi vμ con ®−êng ®i lªn chñ nghÜa x· héi ë ViÖt Nam? §¶ng ta vËn dông nh÷ng quan ®iÓm ®ã vμo c«ng cuéc ®æi míi hiÖn nay nh− thÕ nμo? 10 a. Nh÷ng néi dung c¬ b¶n t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ CNXH. 10 b. Nh÷ng néi dung t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ con ®−êng ®i lªn CNXH ë ViÖt Nam 12 c. §¶ng ta vËn dông nh÷ng quan ®iÓm ®ã vμo c«ng cuéc ®æi míi hiÖn nay 13 C©u 6: V× sao Hå ChÝ Minh nãi: “§¹o ®øc lμ c¸i gèc cña ng−êi c¸n bé c¸ch m¹ng”? 15 C©u 7: Nh÷ng néi dung c¬ b¶n t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ nh÷ng phÈm chÊt ®¹o ®øc c¸ch m¹ng? Liªn hÖ t− t−ëng cña Ng−êi vÒ ®¹o ®øc vμo viÖc gi¸o dôc, rÌn luyÖn ®¹o ®øc cho thÕ hÖ trÎ hiÖn nay? 16 1. Nh÷ng néi dung c¬ b¶n t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ nh÷ng phÈm chÊt ®¹o ®øc c¸ch m¹ng. 16 2. Liªn hÖ t− t−ëng cña Ng−êi vÒ ®¹o ®øc vμo viÖc gi¸o dôc, rÌn luyÖn ®¹o ®øc cho thÕ hÖ trÎ hiÖn nay 17 C©u 8: C¬ së vμ qu¸ tr×nh h×nh thμnh t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ ®¹i ®oμn kÕt d©n téc? 18 C©u 9: Quan ®iÓm c¬ b¶n cña Hå ChÝ Minh vÒ ®¹i ®oμn kÕt d©n téc? Ngμy nay trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−ìng x· héi chñ nghÜa cÇn l−u ý nh÷ng vÊn ®Ò g× khi x©y dùng khèi ®¹i ®oμn kÕt d©n téc? 19 a. Quan ®iÓm c¬ b¶n cña Hå ChÝ Minh vÒ ®¹i ®oμn kÕt d©n téc 19 b. Ngμy nay trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng XHCN cÇn l−u ý nh÷ng vÊn ®Ò g× khi x©y dùng khèi ®¹i ®oμn kÕt d©n téc. 20 C©u 10: Ph©n tÝch lμm s¸ng tá nh÷ng quan ®iÓm cña Hå ChÝ Minh vÒ v¨n ho¸? VËn dông nh÷ng quan ®iÓm ®ã cña Ng−êi vμo viÖc x©y dùng nÒn v¨n ho¸ tiªn tiÕn, ®Ëm ®μ b¶n s¾c d©n téc ë ViÖt Nam hiÖn nay? 21 1. Những quan điểm chung của Hồ Chí Minh về văn hoá 21 b. VËn dông nh÷ng quan ®iÓm ®ã cña Ng−êi vμo viÖc x©y dùng nÒn v¨n ho¸ tiªn tiÕn, ®Ëm ®μ b¶n s¾c d©n téc ë ViÖt Nam hiÖn nay? 22 C©u 11: C¬ së lý luËn vμ thùc tiÔn h×nh thμnh t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam? 22 C©u 12: Ph©n tÝch nh÷ng néi dung c¬ b¶n t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam? VËn dông nh÷ng nguyªn t¾c x©y dùng §¶ng cña Ng−êi vμo viÖc x©y dùng vμ chØnh ®èn §¶ng ta hiÖn nay? 23 a. Nhøng néi dung c¬ b¶n t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam. 23 b. VËn dông nh÷ng nguyªn t¾c x©y dùng §¶ng cña Ng−êi vμo viÖc x©y dùng vμ chØnh ®èn §¶ng ta hiÖn nay? 26 C©u 13: Qu¸ tr×nh lùa chän, h×nh thμnh vμ ph¸t triÓn t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ Nhμ n−íc cña d©n, do d©n, v× d©n? ý nghÜa cña viÖc h×nh thμnh t− t−ëng Nhμ n−íc d©n chñ nh©n d©n ë ViÖt Nam cña Hå ChÝ Minh? 26 1. Qu¸ tr×nh lùa chän, h×nh thμnh vμ ph¸t triÓn t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ Nhμ n−íc cña d©n, do d©n, v× d©n 26 2. ý nghÜa cña viÖc h×nh thμnh t− t−ëng Nhμ n−íc d©n chñ nh©n d©n ë ViÖt Nam cña Hå ChÝ Minh 27 C©u 14: Nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ Nhμ n−íc cña d©n, do d©n, v× d©n? VËn dông t− t−ëng ®ã trong viÖc x©y dùng Nhμ n−íc ta hiÖn nay nh− thÕ nμo? 27 a. Nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ Nhμ n−íc cña d©n, do d©n, v× d©n 27 b. VËn dông t− t−ëng ®ã trong viÖc x©y dùng Nhμ n−íc ta hiÖn nay nh− thÕ nμo? 29 C©u 15: Nh÷ng thuËn lîi, nguy c¬ vμ th¸ch thøc ®èi víi nh©n d©n ta ngμy nay? VËn dông t− t−ëng Hå ChÝ Minh cã ý nghÜa nh− thÕ nμo ®èi víi giai ®o¹n c¸ch m¹ng hiÖn nay ë ViÖt Nam? 30 1. Nh÷ng thuËn lîi, nguy c¬ vμ th¸ch thøc ®èi víi nh©n d©n ta ngμy nay 30 2. VËn dông t− t−ëng Hå ChÝ Minh cã ý nghÜa nh− thÕ nμo ®èi víi giai ®o¹n c¸ch m¹ng hiÖn nay ë ViÖt Nam? 31 1
2. §Ò c−¬ng «n tËp m«n t− t−ëng Hå ChÝ Minh C©u 1: Tr×nh bμy nguån gèc vμ qu¸ tr×nh h×nh thμnh t− t−ëng Hå ChÝ Minh? 1. Nguån gèc h×nh thμnh t− t−ëng Hå ChÝ Minh. T− t−ëng Hå ChÝ Minh lμ s¶n phÈm cña sù kÕt hîp gi÷a yÕu tè kh¸ch quan (thùc tiÔn vμ t− t−ëng, v¨n ho¸) víi yÕu tè chñ quan (nh÷ng phÈm chÊt cña Hå ChÝ Minh). a) TruyÒn thèng t− t−ëng vμ v¨n ho¸ ViÖt Nam. UNESCO kh¼ng ®Þnh: t− t−ëng Hå ChÝ Minh lμ sù kÕt tinh truyÒn thèng v¨n ho¸ hμng ngh×n n¨m cña d©n téc ViÖt Nam. Tr−íc tiªn, ®ã lμ chñ nghÜa yªu n−íc vμ ý chÝ bÊt khuÊt ®Êu tranh ®Ó dùng n−íc vμ gi÷ n−íc. §©y lμ truyÒn thèng t− t−ëng quý b¸u nhÊt, nguån gèc søc m¹nh lín nhÊt trong ®Êu tranh dùng n−íc, gi÷ n−íc cña d©n téc ta. §iÒu ®ã ®−îc ph¶n ¸nh tõ v¨n ho¸ d©n gian ®Õn v¨n ho¸ b¸c häc, tõ nh÷ng nh©n vËt truyÒn thuyÕt nh− Th¸nh Giãng, ®Õn c¸c anh hïng thêi xa x−a nh− Thôc Ph¸n, Hai Bμ Tr−ng, Bμ TriÖu ®Õn nh÷ng anh hïng næi tiÕng thêi phong kiÕn nh− Ng« QuyÒn, Phïng H−ng, TrÇn Quèc TuÊn, Lª Lîi, NguyÔn Tr·i, NguyÔn HuÖ Chñ nghÜa yªu n−íc lμ gi¸ trÞ v¨n ho¸ cao nhÊt, ®øng ®Çu b¶ng gi¸ trÞ v¨n ho¸ tinh thÇn ViÖt Nam, nã lμm thμnh dßng ch¶y chñ l−u xuyªn suèt lÞch sö d©n téc, t¹o thμnh c¬ së v÷ng ch¾c ®Ó nh©n d©n ta tiÕp thu nh÷ng gi¸ trÞ v¨n ho¸ tõ bªn ngoμi lμm phong phó v¨n ho¸ d©n téc vμ kh«ng ngõng ph¸t triÓn. Thø hai lμ tinh thÇn nh©n nghÜa, truyÒn thèng ®oμn kÕt, t−¬ng th©n, t−¬ng ¸i, l¸ lμnh ®ïm lμ r¸ch trong ho¹n n¹n, khã kh¨n. §iÒu kiÖn ®Þa lý vμ chÝnh trÞ ®· ®−a nh©n d©n ta t¹o dùng truyÒn thèng nμy ngay tõ buæi b×nh minh cña d©n téc. C¸c thÕ hÖ ViÖt Nam ®Òu trao truyÒn cho nhau: NhiÔu ®iÒu phñ lÊy gi¸ g−¬ng Ng−êi trong mét n−íc ph¶i th−¬ng nhau cïng. Ba m−¬i n¨m b«n ba h¶i ngo¹i, n¨m 1941 võa vÒ n−íc, Hå ChÝ Minh ®· nh¾c nhë nh©n d©n ta: D©n ta ph¶i biÕt sö ta. Sö ta d¹y cho ta bμi häc nμy: Lóc nμo d©n ta ®oμn kÕt mu«n ng−êi nh− mét th× n−íc ta ®éc lËp, tù do. Ng−êi c¨n dÆn: D©n ta xin nhí ch÷ ®ång: §ång t×nh, ®ång søc, ®ång lßng, ®ång minh!. Thø ba lμ truyÒn thèng l¹c quan yªu ®êi cña d©n téc ta ®−îc kÕt tinh qua hμng ngμn n¨m nh©n d©n ta v−ît qua mu«n nguy, ngμn khã, l¹c quan tin t−ëng vμo tiÒn ®å d©n téc, tin t−ëng vμo chÝnh m×nh. Hå ChÝ Minh lμ ®iÓm kÕt tinh rùc rì cña truyÒn thèng l¹c quan yªu ®êi cña d©n téc ®· t¹o cho m×nh mét søc m¹nh phi th−êng v−ît qua mäi khã kh¨n, thö th¸ch ®i ®Õn chiÕn th¾ng. Thø t− lμ nh©n d©n ta cã truyÒn thèng cÇn cï, dòng c¶m, th«ng minh s¸ng t¹o trong s¶n xuÊt vμ chiÕn ®Êu, ®ång thêi ham häc hái vμ kh«ng ngõng më réng cöa ®ãn nhËn tinh hoa v¨n ho¸ nh©n lo¹i. D©n téc ta trô v÷ng trªn m¶nh ®Êt nèi liÒn Nam-B¾c, §«ng-T©y, tõ rÊt sím ng−êi ViÖt Nam ®· xa l¹ víi ®Çu ãc hÑp hßi, thñ cùu, thãi bμi ngo¹i cùc ®oan. Mμ trªn c¬ së gi÷ v÷ng b¶n s¾c d©n téc, nh©n d©n ta ®· biÕt chän läc, tiÕp biÕn nh÷ng c¸i hay, c¸i tèt, c¸i ®Ñp tõ bªn ngoμi vμ biÕn nã thμnh c¸i thuÇn tuý ViÖt Nam. b) Tinh hoa v¨n ho¸ nh©n lo¹i Tõ nhá, Hå ChÝ Minh ®· ®−îc tiÕp thu v¨n ho¸ ph−¬ng §«ng. Lín lªn Ng−êi b«n ba kh¾p thÕ giíi, ®Æc biÖt ë c¸c n−íc ph−¬ng T©y. TrÝ tuÖ miÔn tiÖp, ham häc hái nªn ë Ng−êi ®· cã vèn hiÓu biÕt v¨n ho¸ §«ng-T©y kim cæ uyªn b¸c. c) T− t−ëng v¨n ho¸ ph−¬ng §«ng VÒ Nho gi¸o, Hå ChÝ Minh ®−îc tiÕp thu Nho gi¸o tõ nhá, Ng−êi hiÓu s©u s¾c vÒ Nho gi¸o. Ng−êi nhËn xÐt vÒ cô Khæng Tö, ng−êi s¸ng lËp ra Nho gi¸o tuy lμ phong kiÕn nh−ng Cô cã nh÷ng c¸i hay th× ph¶i häc lÊy. C¸i phong kiÕn l¹c hËu cña Nho gi¸o lμ duy t©m, ®¼ng cÊp nÆng nÒ, khinh th−êng lao ®éng ch©n tay, coi khinh phô n÷ th× Hå ChÝ Minh phª ph¸n triÖt ®Ó. Nh−ng nh÷ng yÕu tè tÝch cùc cña Nho gi¸o nh− triÕt lý hμnh ®éng, t− t−ëng nhËp thÕ, hμnh ®¹o, gióp ®êi; lý t−ëng vÒ mét x· héi b×nh trÞ, mét thÕ giíi ®¹i ®ång; triÕt lý nh©n sinh: tu th©n d−ìng tÝnh; t− t−ëng ®Ò cao v¨n hãa, lÔ gi¸o, t¹o ra truyÒn thèng hiÕu häc ®· ®−îc Hå ChÝ Minh khai th¸c ®Ó phôc vô nhiÖm vô c¸ch m¹ng. VÒ PhËt gi¸o: PhËt gi¸o vμo ViÖt Nam tõ rÊt sím. Tr¶i qua hμng tr¨m n¨m ¶nh h−ëng, PhËt gi¸o ®· ®i vμo v¨n ho¸ ViÖt Nam, tõ t− t−ëng, t×nh c¶m, tÝn ng−ìng, phong tôc tËp qu¸n, lèi sèng PhËt gi¸o lμ t«n gi¸o. Hå ChÝ Minh nhËn xÐt: t«n gi¸o lμ duy t©m Nh−ng Ng−êi còng chØ ra nhiÒu ®iÒu hay cña PhËt gi¸o mμ nã ®· ®i vμo t− duy, hμnh ®éng, c¸ch øng xö cña ng−êi ViÖt Nam. §ã lμ nh÷ng ®iÒu cÇn ®−îc khai th¸c ®Ó gãp vμo viÖc thùc hiÖn nhiÖm vô c¸ch m¹ng nh− t− t−ëng vÞ tha, tõ bi, b¸c ¸i, cøu khæ, cøu n¹n, th−¬ng ng−êi nh− thÓ th−¬ng th©n, mét t×nh yªu bao la ®Õn c¶ chim mu«ng, cá c©y. PhËt gi¸o d¹y con ng−êi nÕp 2
3. sèng cã ®¹o ®øc, trong s¹ch, gi¶n dÞ, ch¨m lo lμm ®iÒu thiÖn. PhËt gi¸o cã tinh thÇn b×nh ®¼ng, tinh thÇn d©n chñ chÊt ph¸c, chèng l¹i mäi ph©n biÖt ®¼ng cÊp. HoÆc nh− PhËt gi¸o ThiÒn t«ng ®Ò ra luËt ChÊp t¸c: nhÊt nhËt bÊt t¸c, nhÊt nhËt bÊt thùc, ®Ò cao lao ®éng, chèng l−êi biÕng. §Æc biÖt lμ tõ truyÒn thèng yªu n−íc cña d©n téc ®· lμm n¶y sinh nªn ThiÒn ph¸i Tróc L©m ViÖt Nam, chñ tr−¬ng kh«ng xa ®êi mμ sèng g¾n bã víi nh©n d©n, víi ®Êt n−íc, tham gia vμo céng ®ång, vμo cuéc ®Êu tranh cña nh©n d©n, chèng kÎ thï d©n téc. Ngoμi ra, cßn thÊy Hå ChÝ Minh bμn ®Õn c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ ph−¬ng §«ng kh¸c nh− L·o tö, MÆc tö, Qu¶n tö còng nh− vÒ chñ nghÜa tam d©n cña T«n Trung S¬n mμ Ng−êi t×m thÊy nh÷ng ®iÒu thÝch hîp víi n−íc ta. d) T− t−ëng vμ v¨n ho¸ ph−¬ng T©y. Ngay khi cßn häc ë trong n−íc, NguyÔn TÊt Thμnh ®· lμm quen víi v¨n ho¸ Ph¸p, ®Æc biÖt lμ ham mª m«n lÞch sö vμ muèn t×m hiÓu vÒ c¸ch m¹ng Ph¸p 1789. Ba m−¬i n¨m liªn tôc ë n−íc ngoμi, sèng chñ yÕu ë Ch©u ¢u, nªn NguyÔn ¸i Quèc còng chÞu ¶nh h−ëng rÊt s©u réng cña nÒn v¨n ho¸ d©n chñ vμ c¸ch m¹ng cña ph−¬ng T©y. Hå ChÝ Minh th−êng nãi tíi ý chÝ ®Êu tranh cho tù do, ®éc lËp, cho quyÒn sèng cña con ng−êi trong Tuyªn ng«n ®éc lËp, 1776 cña Mü. Khi ë Anh, Ng−êi gia nhËp c«ng ®oμn thuû thñ vμ cïng giai cÊp c«ng nh©n Anh tham gia c¸c cuéc biÓu t×nh, ®×nh c«ng bªn bê s«ng Thªm®¬ N¨m 1917, Ng−êi trë l¹i n−íc Ph¸p, sèng t¹i Pari-trung t©m chÝnh trÞ v¨n ho¸-nghÖ thuËt cña ch©u ¢u. Ng−êi g¾n m×nh víi phong trμo c«ng nh©n Ph¸p vμ tiÕp xóc trùc tiÕp víi c¸c t¸c phÈm cña c¸c nhμ t− t−ëng khai s¸ng nh− Vonte, Rutx«, M«ngtetxki¬ T− t−ëng d©n chñ cña c¸c nhμ khai s¸ng ®· cã ¶nh h−ëng tíi t− t−ëng cña NguyÔn ¸i Quèc. Tõ ®ã mμ h×nh thμnh phong c¸ch d©n chñ, c¸ch lμm viÖc d©n chñ ë Ng−êi. Cã thÓ thÊy, trªn hμnh tr×nh t×m ®−êng cøu n−íc, NguyÔn ¸i Quèc ®· biÕt lμm giμu trÝ tuÖ cña m×nh b»ng vèn trÝ tuÖ cña thêi ®¹i, §«ng vμ T©y, võa th©u th¸i võa g¹n läc ®Ó cã thÓ tõ tÇm cao tri thøc nh©n lo¹i mμ suy nghÜ vμ lùa chän, kÕ thõa vμ ®æi míi, vËn dông vμ ph¸t triÓn. e) Chñ nghÜa M¸c-Lªnin §Õn víi chñ nghÜa M¸c-Lªnin, Hå ChÝ Minh ®· t×m ®−îc c¬ së thÕ giíi quan vμ ph−¬ng ph¸p luËn cña t− t−ëng cña m×nh. Nhê vËy Ng−êi ®· hÊp thô vμ chuyÓn ho¸ ®−îc nh÷ng nh©n tè tÝch cùc vμ tiÕn bé cña truyÒn thèng d©n téc còng nh− cña t− t−ëng v¨n ho¸ nh©n lo¹i t¹o nªn hÖ thèng t− t−ëng Hå ChÝ Minh. V× vËy t− t−ëng Hå ChÝ Minh thuéc hÖ t− t−ëng M¸c-Lªnin; ®ång thêi nã cßn lμ sù vËn dông vμ ph¸t triÓn lμm phong phó chñ nghÜa M¸c-Lªnin ë thêi ®¹i c¸c d©n téc bÞ ¸p bøc vïng lªn giμnh ®éc lËp tù do, x©y dùng ®êi sèng míi. g) Nh÷ng nh©n tè thuéc vÒ phÈm chÊt cña NguyÔn ¸i Quèc Trong cïng nh÷ng ®iÒu kiÖn nh− trªn mμ chØ cã Hå ChÝ Minh ®−îc UNESCO c«ng nhËn lμ anh hïng gi¶i phãng d©n téc, nhμ v¨n ho¸ kiÖt xuÊt. Râ rμng yÕu tè chñ quan ë Hå ChÝ Minh cã vai trß ®Æc biÖt quan träng trong viÖc h×nh thμnh t− t−ëng cña Ng−êi. Tr−íc hÕt, ë NguyÔn ¸i Quèc-Hå ChÝ Minh cã mét t− duy ®éc lËp, tù chñ, s¸ng t¹o céng víi ®Çu ãc phª ph¸n tinh t−êng s¸ng suèt trong viÖc nghiªn cøu, t×m hiÓu nh÷ng tinh hoa t− t−ëng, v¨n ho¸ vμ c¸ch m¹ng c¶ trªn thÕ giíi vμ trong n−íc. Hai lμ, sù khæ c«ng häc tËp cña NguyÔn ¸i Quèc ®· chiÕm lÜnh ®−îc vèn tri thøc phong phó cña thêi ®¹i, víi kinh nghiÖm ®Êu tranh cña phong trμo gi¶i phãng d©n téc, phong trμo c«ng nh©n quèc tÕ ®Ó cã thÓ tiÕp cËn víi chñ nghÜa M¸c-Lªnin khoa häc vμ c¸ch m¹ng. Ba lμ, NguyÔn ¸i Quèc-Hå ChÝ Minh cã t©m hån cña mét nhμ yªu n−íc, mét chiÕn sÜ céng s¶n nhiÖt thμnh c¸ch m¹ng, mét tr¸i tim yªu n−íc, th−¬ng d©n, th−¬ng yªu nh÷ng ng−êi cïng khæ, s½n sμng chÞu ®ùng nh÷ng hy sinh cao nhÊt v× ®éc lËp cña Tæ quèc, v× tù do, h¹nh phóc cña ®ång bμo. Nh÷ng phÈm chÊt c¸ nh©n hiÕm c㠮㠮· gióp NguyÔn ¸i Quèc tiÕp nhËn, chän läc, chuyÓn ho¸ ph¸t triÓn tinh hoa d©n téc vμ thêi ®¹i thμnh t− t−ëng ®Æc s¾c cña m×nh. 2. Qu¸ tr×nh h×nh thμnh t− t−ëng Hå ChÝ Minh. T− t−ëng Hå ChÝ Minh lμ mét hÖ thèng quan ®iÓm vÒ c¸ch m¹ng ViÖt Nam kh«ng thÓ h×nh thμnh ngay trong mét lóc mμ tr¶i qua mét qu¸ tr×nh t×m tßi, x¸c lËp, ph¸t triÓn vμ hoμn thiÖn, g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn lín m¹nh cña §¶ng ta vμ c¸ch m¹ng ViÖt Nam. Qu¸ tr×nh ®ã diÔn ra qua c¸c thêi kú chÝnh nh− sau: a) Tõ 1890 ®Õn 1911: Lμ thêi kú h×nh thμnh t− t−ëng yªu n−íc vμ chÝ h−íng c¸ch m¹ng. Thêi kú nμy NguyÔn Sinh Cung-NguyÔn TÊt Thμnh tiÕp nhËn truyÒn thèng yªu n−íc vμ nh©n nghÜa cña d©n téc, hÊp thô vèn v¨n ho¸ Quèc häc, H¸n häc vμ b−íc ®Çu tiÕp xóc víi v¨n ho¸ ph−¬ng T©y; chøng 3
4. kiÕn th©n phËn n« lÖ ®o¹ ®Çy cña nh©n d©n ta vμ tinh thÇn ®Êu tranh bÊt khuÊt cña cha anh, h×nh thμnh hoμi b·o cøu n−íc. Nhê vËy chÝ h−íng c¸ch m¹ng cña NguyÔn TÊt Thμnh ngay tõ ®Çu ®· ®i ®óng h−íng, ®óng ®Ých, ®óng c¸ch. b) Tõ 1911 ®Õn 1920: Thêi kú t×m tßi, kh¶o nghiÖm. Lμ thêi kú NguyÔn TÊt Thμnh thùc hiÖn mét cuéc kh¶o nghiÖm toμn diÖn, s©u réng trªn b×nh diÖn toμn thÕ giíi. §i ®Õn cïng, Ng−êi ®· gÆp chñ nghÜa M¸c-Lªnin (qua viÖc tiÕp xóc víi LuËn c−¬ng cña Lªnin vÒ vÊn ®Ò d©n téc vμ thuéc ®Þa). NguyÔn ¸i Quèc ®· ®i ®Õn quyÕt ®Þnh tham gia Quèc tÕ Céng s¶n, tham gia s¸ng lËp §¶ng Céng s¶n Ph¸p. §©y lμ sù chuyÓn biÕn vÒ chÊt trong t− t−ëng Hå ChÝ Minh, tõ chñ nghÜa yªu n−íc ®Õn chñ nghÜa céng s¶n, tõ gi¸c ngé d©n téc ®Õn gi¸c ngé giai cÊp, tõ ng−êi yªu n−íc thμnh ng−êi céng s¶n vμ t×m thÊy con ®−êng gi¶i phãng cho d©n téc. c) Tõ 1921 ®Õn 1930: Thêi kú h×nh thμnh c¬ b¶n t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ Con ®−êng c¸ch m¹ng ViÖt Nam. Lμ thêi kú ho¹t ®éng lý luËn vμ thùc tiÔn cùc kú s«i næi cña NguyÔn ¸i Quèc. Ng−êi ho¹t ®éng tÝch cùc trong Ban nghiªn cøu thuéc ®Þa cña §¶ng Céng s¶n Ph¸p, tham gia s¸ng lËp Héi liªn hiÖp thuéc ®Þa, xuÊt b¶n b¸o Le Paria nh»m tuyªn truyÒn chñ nghÜa M¸c-Lªnin vμo c¸c n−íc thuéc ®Þa. Tham gia trong c¸c tæ chøc cña Quèc tÕ Céng s¶n t¹i Matxc¬va. Cuèi 1924, NguyÔn ¸i Quèc vÒ Qu¶ng Ch©u (Trung Quèc) tæ chøc ra Héi ViÖt Nam c¸ch m¹ng thanh niªn, ra b¸o Thanh niªn, më nhiÒu líp huÊn luyÖn chÝnh trÞ, ®μo t¹o c¸n bé cho c¸ch m¹ng ViÖt Nam. §Çu xu©n 1930, Ng−êi tæ chøc ra §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam vμ trùc tiÕp th¶o ra C−¬ng lÜnh ®Çu tiªn cña §¶ng. V¨n kiÖn nμy cïng c¸c t¸c phÈm Ng−êi xuÊt b¶n tr−íc ®ã lμ B¶n ¸n chÕ ®é thùc d©n Ph¸p (1925) vμ §−êng c¸ch mÖnh (1927) ®· ®¸nh dÊu sù h×nh thμnh c¬ b¶n t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ con ®−êng c¸ch m¹ng ViÖt Nam. d) Tõ 1930 ®Õn 1941: Lμ thêi kú v−ît qua thö th¸ch kiªn tr× con ®−êng ®· x¸c ®Þnh cho c¸ch m¹ng ViÖt Nam. Do nh÷ng h¹n chÕ vÒ hiÓu biÕt thùc tiÔn ViÖt Nam, l¹i bÞ quan ®iÓm t¶ khuynh chi phèi nªn Quèc tÕ Céng s¶n ®· phª ph¸n, chñ trÝch ®−êng lèi cña NguyÔn ¸i Quèc ë Héi nghÞ thμnh lËp §¶ng ®Çu xu©n 1930. D−íi sù chØ ®¹o cña Quèc tÕ Céng s¶n, Héi nghÞ th¸ng 10-1930 cña §¶ng ®i tíi nghÞ quyÕt thñ tiªu Ch¸nh c−¬ng, S¸ch l−îc v¾n t¾t vμ ®iÒu lÖ cña §¶ng ®−îc th«ng qua ë Héi nghÞ thμnh lËp §¶ng. Thùc tiÔn c¸ch m¹ng n−íc ta ®· hoμn thiÖn ®−êng lèi cña §¶ng vμ sù hoμn thiÖn ®ã ®· trë vÒ víi t− t−ëng Hå ChÝ Minh vμo cuèi nh÷ng n¨m 30 cña thÕ kû XX. Tõ 1941 ®Õn 1969: Thêi kú ph¸t triÓn vμ th¾ng lîi cña t− t−ëng Hå ChÝ Minh. Ngμy 28-1-1941, sau 30 n¨m ho¹t ®éng cña c¸ch m¹ng trªn thÕ giíi, NguyÔn ¸i Quèc vÒ n−íc cïng Trung −¬ng §¶ng trùc tiÕp l·nh ®¹o c¸ch m¹ng ViÖt Nam. Th¸ng 5-1941, Ng−êi triÖu tËp, chñ tr× Héi nghÞ lÇn thø 8 cña §¶ng, hoμn thμnh viÖc chuyÓn h−íng chØ ®¹o chiÕn l−îc cña §¶ng. C¸ch m¹ng ViÖt Nam vËn ®éng m¹nh mÏ theo ®−êng lèi cña §¶ng th«ng qua ë Héi nghÞ Trung −¬ng 8, ®· dÉn ®Õn th¾ng lîi cña c¸ch m¹ng Th¸ng T¸m 1945-th¾ng lîi ®Çu tiªn cña t− t−ëng Hå ChÝ Minh. Thêi kú nμy t− t−ëng Hå ChÝ Minh ®−îc bæ sung, ph¸t triÓn vμ hoμn thiÖn trªn mét lo¹t vÊn ®Ò c¬ b¶n cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam: VÒ chiÕn tranh nh©n d©n: x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë mét n−íc vèn lμ thuéc ®Þa nöaphong kiÕn, qu¸ ®é lªn x· héi chñ nghÜa kh«ng tr¶i qua chÕ ®é t− b¶n chñ nghÜa trong ®iÒu kiÖn ®Êt n−íc bÞ chia c¾t vμ cã chiÕn tranh; vÒ x©y dùng §¶ng trong ®iÒu kiÖn §¶ng cÇm quyÒn: vÒ x©y dùng Nhμ n−íc cña d©n, do d©n, v× d©n; vÒ cñng cè vμ t¨ng c−êng sù nhÊt trÝ trong phong trμo céng s¶n vμ c«ng nh©n quèc tÕ VÜnh biÖt §¶ng, d©n téc, Hå ChÝ Minh ®Ó l¹i Di chóc thiªng liªng mang tÝnh c−¬ng lÜnh cho sù ph¸t triÓn cña ®Êt n−íc vμ d©n téc sau khi kh¸ng chiÕn th¾ng lîi. ThÊm thÝa gi¸ trÞ t− t−ëng Hå ChÝ Minh, ®i vμo sù nghiÖp ®æi míi, t¹i §¹i héi VII (1991) §¶ng ta kh¼ng ®Þnh: §¶ng lÊy chñ nghÜa M¸c-Lªnin vμ t− t−ëng Hå ChÝ Minh lμm nÒn t¶ng t− t−ëng kim chØ nam cho hμnh ®éng. §¹i diÖn ®Æc biÖt cña Tæng gi¸m ®èc UNESCO- tiÕn sÜ M.Ahmed ®· cho r»ng: Ng−êi sÏ ®−îc ghi nhí kh«ng ph¶i chØ lμ ng−êi gi¶i phãng cho Tæ quèc vμ nh©n d©n bÞ ®« hé mμ cßn lμ mét nhμ hiÒn triÕt hiÖn ®¹i ®· mang l¹i mét viÔn c¶nh vμ hy väng míi cho nh÷ng ng−êi ®ang ®Êu tranh kh«ng khoan nh−îng ®Ó lo¹i bá bÊt c«ng, bÊt b×nh ®¼ng khái tr¸i ®Êt nμy. C©u2 : §iÒu kiÖn x· héi h×nh thμnh t− t−ëng Hå ChÝ Minh? Vai trß cña t− t−ëng Hå ChÝ Minh ®èi víi sù nghiÖp l·nh ®¹o cña §¶ng víi thùc tiÔn c¸ch m¹ng ViÖt Nam h¬n 77 n¨m qua? 1. §iÒu kiÖn x· héi h×nh thμnh t− t−ëng Hå ChÝ Minh. 4
5. T− t−ëng Hå ChÝ Minh còng gièng nh− t− t−ëng cña nhiÒu vÜ nh©n kh¸c ®−îc h×nh thμnh d−íi t¸c ®éng, ¶nh h−ëng cña nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch sö-x· héi nhÊt ®Þnh cña d©n téc vμ thêi ®¹i mμ nhμ t− t−ëng ®· sèng. T− t−ëng Hå ChÝ Minh lμ s¶n phÈm tÊt yÕu cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam, ra ®êi do yªu cÇu kh¸ch quan vμ lμ sù gi¶i ®¸p thiªn tμi cña Hå ChÝ Minh vÒ nh÷ng nhu cÇu bøc thiÕt ®ã cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam ®Æt ra tõ ®Çu thÕ kû XX tíi ngμy nay. Nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch sö-x· héi t¸c ®éng, ¶nh h−ëng tíi sù ra ®êi t− t−ëng Hå ChÝ Minh cã thÓ kh¸i qu¸t nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh nh− sau: §iÒu kiÖn lÞch sö-x· héi ViÖt Nam Cho ®Õn n¨m 1958, khi thùc d©n Ph¸p næ sóng x©m l−îc ViÖt Nam th× n−íc ta vÉn lμ mét x· héi phong kiÕn, n«ng nghiÖp l¹c hËu, tr× trÖ. Khi thùc d©n Ph¸p x©m l−îc, lóc ®Çu triÒu ®×nh nhμ NguyÔn cã chèng cù yÕu ít, sau ®· tõng b−íc nh©n nh−îng, cÇu hoμ vμ cuèi cïng lμ cam chÞu ®Çu hμng ®Ó gi÷ lÊy ngai vμng vμ lîi Ých riªng cña hoμng téc. Nh©n d©n ta l©m vμo hoμn c¶nh khã kh¨n ch−a bao giê cã lμ cïng mét lóc ph¶i chèng c¶ TriÒu lÉn T©y. Tõ n¨m 1958 ®Õn cuèi thÕ kû XIX, d−íi ngän cê phong kiÕn, phong trμo vò trang kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p bëi tinh thÇn yªu n−íc nhiÖt thμnh vμ chÝ c¨m thï giÆc s«i sôc ®· rÇm ré bïng lªn, d©ng cao vμ lan réng trong c¶ n−íc: tõ Tr−¬ng §Þnh, NguyÔn Trung Trùc ë Nam Bé: TrÇn TÊn, §Æng Nh− Mai, NguyÔn Xu©n ¤n, Phan §×nh Phïng ë miÒn Trung ®Õn NguyÔn ThiÖn ThuËt, NguyÔn Quang BÝch ë miÒn B¾c. Nh−ng ®−êng lèi kh¸ng chiÕn ch−a râ rμng nªn tr−íc sau ®Òu thÊt b¹i. Râ rμng ngän cê cøu n−íc theo hÖ t− t−ëng phong kiÕn ®· bÊt lùc tr−íc ®ßi hái giμnh l¹i ®éc lËp cña d©n téc. Sang ®Çu thÕ kû XX tr−íc chÝnh s¸ch khai th¸c thuéc ®Þa lÇn thø nhÊt cña thùc d©n Ph¸p, x· héi ViÖt Nam b¾t ®Çu cã sù biÕn chuyÓn vμ ph©n ho¸, c¸c tÇng líp tiÓu t− s¶n vμ mÇm mèng giai cÊp t− s¶n b¾t ®Çu xuÊt hiÖn. §ång thêi c¸c t©n th− vμ ¶nh h−ëng cña cuéc vËn ®éng c¶i c¸ch cña Khang H÷u Vi, L−¬ng Kh¶i Siªu tõ Trung Quèc vμo ViÖt Nam. Phong trμo chèng Ph¸p cña nh©n d©n ta chuyÓn dÇn sang xu h−íng d©n chñ t− s¶n víi sù xuÊt hiÖn cña c¸c phong trμo §«ng Du, Duy T©n, §«ng Kinh NghÜa Thôc, ViÖt Nam Quang phôc héi C¸c phong trμo ch−a l«i cuèn líp nh©n d©n vμ chñ yÕu vÉn do c¸c sÜ phu phong kiÕn cùu häc dÉn d¾t nªn cã rÊt nhiÒu h¹n chÕ vμ cuèi cïng còng lÇn l−ît bÞ dËp t¾t. Cuèi thËp niªn ®Çu cña thÕ kû XX, khi NguyÔn TÊt Thμnh lín lªn, phong trμo cøu n−íc ®ang ë vμo thêi kú khã kh¨n nhÊt. Muèn giμnh th¾ng lîi, phong trμo cøu n−íc cña nh©n d©n ta ph¶i ®i theo mét con ®−êng míi. Gia ®×nh vμ quª h−¬ng Hå ChÝ Minh sinh ra trong mét gia ®×nh nhμ nho yªu n−íc, gÇn gòi víi nh©n d©n. Th©n phô cña Ng−êi lμ cô Phã b¶ng NguyÔn Sinh S¾c-mét nhμ nho cÊptiÕn, cã lßng yªu n−íc th−¬ng d©n s©u s¾c, cã ý chÝ kiªn c−êng v−ît qua gian khæ, khã kh¨n, ®Æc biÖt cã t− t−ëng th−¬ng d©n, chñ tr−¬ng lÊy d©n lμm hËu thuÉn cho mäi c¶i c¸ch chÝnh trÞ-x· héi ®· ¶nh h−ëng s©u s¾c ®èi víi sù h×nh thμnh nh©n c¸ch cña NguyÔn TÊt Thμnh. TiÕp thu t− t−ëng trªn cña ng−êi cha, sau nμy NguyÔn ¸i Quèc n©ng lªn thμnh t− t−ëng cèt lâi trong ®−êng lèi chÝnh trÞ cña m×nh. Quª h−¬ng cña Hå ChÝ Minh lμ NghÖ TÜnh, mét miÒn quª giμu truyÒn thèng yªu n−íc, chèng giÆc ngo¹i x©m, xuÊt hiÖn nhiÒu anh hïng nh− Mai Thóc Loan, NguyÔn BiÓu, §Æng Dung, Phan §×nh Phïng, Phan Béi Ch©u Ngay m¶nh ®Êt Kim Liªn ®· thÊm m¸u anh hïng cña bao liÖt sÜ nh− V−¬ng Thóc MËu, NguyÔn Sinh QuyÕn Anh chÞ cña NguyÔn TÊt Thμnh còng ho¹t ®éng yªu n−íc, bÞ thùc d©n Ph¸p b¾t giam cÇm vμ l−u ®Çy hμng chôc n¨m. Quª h−¬ng, gia ®×nh, ®Êt n−íc ®· chuÈn bÞ cho NguyÔn TÊt thμnh nhiÒu mÆt vμ cã vinh dù ®· sinh ra vÞ anh hïng gi¶i phãng d©n téc, nhμ t− t−ëng, nhμ v¨n ho¸ kiÖt xuÊt. §iÒu kiÖn thêi ®¹i §Çu thÕ kû XX, chñ nghÜa t− b¶n tù do c¹nh tranh ®· chuyÓn sang giai ®o¹n ®Õ quèc chñ nghÜa. Chóng võa tranh giμnh x©u xÐ thuéc ®Þa võa vμo hïa víi nhau ®Ó n« dÞch c¸c d©n téc nhá yÕu trong vßng k×m kÑp thuéc ®Þa cña chóng. Bëi vËy, cuéc ®Êu tranh gi¶i phãng thuéc ®Þa ®· trë thμnh cuéc ®Êu tranh chung cña c¸c d©n téc thuéc ®Þa chèng chñ nghÜa ®Õ quèc thùc d©n g¾n liÒn víi cuéc ®Êu tranh cña giai cÊp v« s¶n quèc tÕ. Khi cßn ë trong n−íc, NguyÔn TÊt Thμnh ch−a nhËn thøc ®−îc ®Æc ®iÓm cña thêi ®¹i. Tuy vËy, Ng−êi còng thÊy râ con ®−êng cøu n−íc cña c¸c bËc cha anh lμ cò kü, kh«ng thÓ cã kÕt qu¶. NguyÔn TÊt Thμnh x¸c ®Þnh ph¶i ®i ra n−íc ngoμi, ®i t×m mét con ®−êng míi. NguyÔn TÊt Thμnh ®· v−ît ba ®¹i d−¬ng, bèn ch©u lôc, tíi gÇn 30 n−íc-quan s¸t nghiªn cøu c¸c n−íc thuéc ®Þa vμ c¸c n−íc t− b¶n. NguyÔn TÊt Thμnh trë thμnh ng−êi ®i nhiÒu nhÊt, cã vèn hiÓu biÕt phong phó nhÊt. Cuèi n¨m 1917, NguyÔn TÊt Thμnh tõ Anh vÒ sèng vμ ho¹t ®éng ë Pari-thñ ®« n−íc Ph¸p. G¾n bã víi phong trμo lao ®éng Ph¸p, víi nh÷ng ng−êi ViÖt Nam, víi nh÷ng nhμ c¸ch m¹ng tõ c¸c thuéc ®Þa Ph¸p, 5
6. NguyÔn TÊt Thμnh ®· ®Õn víi nh÷ng ng−êi ph¸i t¶ cña c¸ch m¹ng Ph¸p vμ sau ®ã gia nhËp §¶ng x· héi Ph¸p (1919)- mét chÝnh ®¶ng duy nhÊt cña Ph¸p bªnh vùc c¸c d©n téc thuéc ®Þa. N¨m 1919, Héi nghÞ hoμ b×nh ®−îc khai m¹c ë VÐcx©y, NguyÔn ¸i Quèc ®· cã ho¹t ®éng mang nhiÒu ý nghÜa. Ng−êi ®· nh©n danh nh÷ng ng−êi ViÖt Nam yªu n−íc göi tíi Héi nghÞ b¶n Yªu s¸ch cña nh©n d©n An Nam, ®ßi c¸c quyÒn tù do, d©n chñ tèi thiÓu cho n−íc ta. B¶n yªu s¸ch ®· kh«ng ®−îc chÊp nhËn. Tõ ®ã, NguyÔn ¸i Quèc ®· rót ra kÕt luËn: Muèn ®−îc gi¶i phãng, c¸c d©n téc chØ cã thÓ tr«ng cËy vμo b¶n th©n m×nh. C¸ch m¹ng Th¸ng M−êi Nga n¨m 1917 næ ra vμ giμnh th¾ng lîi ®· më ra thêi ®¹i míi-thêi ®¹i qu¸ ®é tõ chñ nghÜa t− b¶n lªn chñ nghÜa x· héi, më ra con ®−êng gi¶i phãng c¸c d©n téc thuéc ®Þa vμ phô thuéc. Tr−íc sù ph©n ho¸ vÒ ®−êng lèi trong c¸c §¶ng D©n chñ X· héi- Quèc tÕ II, th¸ng 3-1919, Lªnin s¸ng lËp ra Quèc tÕ Céng s¶n (Quèc tÕ III)- lμ tæ chøc cã sø mÖnh b¶o vÖ, ph¸t triÓn chñ nghÜa M¸c trong ®iÒu kiÖn míi, vμ dÉn d¾t phong trμo c¸ch m¹ng thÕ giíi. Quèc tÕ Céng s¶n ra ®êi cã ý nghÜa vμ t¸c ®éng to lín tíi phong trμo c¸ch m¹ng trªn thÕ giíi. Trªn hμnh tr×nh t×m ®−êng cøu n−íc, ®Õn gi÷a n¨m 1920, NguyÔn ¸i Quèc ®· cã nh÷ng nhËn thøc kÕ cËn víi nh÷ng quan ®iÓm cña chñ nghÜa Lªnin. NguyÔn ¸i Quèc ®· nhËn thøc vÒ quan hÖ ¸p bøc d©n téc ®Õn nhËn thøc vÒ quan hÖ ¸p bøc giai cÊp; tõ quyÒn cña c¸c d©n téc ®Õn quyÒn cña con ng−êi; tõ x¸c ®Þnh râ kÎ thï lμ chñ nghÜa ®Õ quèc ®Õn nhËn râ b¹n ®ång minh lμ nh©n d©n lao ®éng ë c¸c n−íc chÝnh quèc vμ thuéc ®Þa. Bëi vËy, gi÷a th¸ng 7-1920, khi ®äc S¬ th¶o lÇn thø nhÊt nh÷ng luËn c−¬ng vÒ vÊn ®Ò d©n téc vμ thuéc ®Þa cña Lªnin, NguyÔn ¸i Quèc thÊy nh÷ng ®iÒu m×nh nung nÊu bÊy nay ®−îc Lªnin diÔn ®¹t mét c¸ch ®Çy ®ñ vμ s©u s¾c. Tõ ®©y Ng−êi hoμn toμn tin t−ëng theo Lªnin. NguyÔn ¸i Quèc cïng c¸c ®¶ng viªn kh¸c trong §¶ng x· héi Ph¸p tham gia vμo cuéc tranh lu¹n vÒ ®−êng lèi chiÕn l−îc, s¸ch l−îc cña §¶ng. §Õn §¹i héi lÇn thø 18 §¶ng x· héi Ph¸p (12-1920) kÕt thóc cuéc tranh luËn kÐo dμi nμy ®· ®¸nh dÊu b−íc ngoÆt trong cuéc ®êi ho¹t ®éng cña NguyÔn ¸i Quèc: tõ chñ nghÜa yªu n−íc ®Õn víi chñ nghÜa M¸c-Lªnin, trë thμnh ng−êi céng s¶n, t×m thÊy con ®−êng gi¶i phãng d©n téc m×nh trong trμo l−u c¸ch m¹ng thÕ giíi. Nh− vËy, trong ®iÒu kiÖn lÞch sö ViÖt Nam vμ thÕ giíi cuèi thÕ kû XIX ®Õn nh÷ng n¨m 20 cña thÕ kû XX, víi trÝ tuÖ lín cña Hå ChÝ Minh ®· trë thμnh hîp ®iÓm gÆp gì quan träng cña trÝ tuÖ ViÖt Nam vμ trÝ tuÖ thêi ®¹i, gi÷a chñ nghÜa yªu n−íc ViÖt Nam vμ chñ nghÜa M¸c-Lªnin, h×nh thμnh nªn t− t−ëng Hå ChÝ Minh. 2. Vai trß cña t− t−ëng Hå ChÝ Minh ®èi víi sù nghiÖp l·nh ®¹o cña §¶ng víi thùc tiÔn c¸ch m¹ng ViÖt Nam h¬n 77 n¨m qua? C©u 3: Tr×nh bμy nh÷ng néi dung c¬ b¶n t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ vÊn ®Ò d©n téc? VËn dông t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ vÊn ®Ò d©n téc trong c«ng cuéc ®æi míi hiÖn nay? a. Nh÷ng néi dung c¬ b¶n t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ vÊn ®Ò d©n téc. D©n téc lμ s¶n phÈm cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn l©u dμi cña lÞch sö. Tr−íc d©n téc lμ nh÷ng tæ chøc céng ®ång tiÒn d©n téc nh− thÞ téc, bé l¹c, bé téc. Sù ra ®êi vμ ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t− b¶n dÉn ®Õn sù ra ®êi cña c¸c nhμ n−íc d©n téc t− b¶n chñ nghÜa. Khi chñ nghÜa ®Õ quèc ra ®êi ®· ®i x©m chiÕm vμ thèng trÞ c¸c d©n téc nh−îc tiÓu, tõ ®ã xuÊt hiÖn vÊn ®Ò d©n téc thuéc ®Þa. Kh¸i niÖm d©n téc trong di s¶n t− t−ëng Hå ChÝ Minh lμ kh¸i niÖm d©n téc quèc gia, d©n téc thuéc ®Þa. T− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ vÊn ®Ò d©n téc cã nh÷ng néi dung chÝnh lμ: - §éc lËp, tù do lμ quyÒn thiªng liªng, bÊt kh¶ x©m ph¹m cña tÊt c¶ c¸c d©n téc. Theo Hå ChÝ Minh: + §éc lËp cña Tæ quèc, tù do cña nh©n d©n lμ thiªng liªng nhÊt. Ng−êi ®· tõng kh¼ng ®Þnh: C¸i mμ t«i cÇn nhÊt trªn ®êi nμy lμ: §ång bμo t«i ®−îc tù do, Tæ quèc t«i ®−îc ®éc lËp. Khi thμnh lËp §¶ng n¨m 1930, Ng−êi x¸c ®Þnh c¸ch m¹ng ViÖt Nam: §¸nh ®æ ®Õ quèc chñ nghÜa Ph¸p vμ bän phong kiÕn ®Ó lμm cho n−íc Nam hoμn toμn ®éc lËp. N¨m 1941, vÒ n−íc trùc tiÕp l·nh ®¹o c¸ch m¹ng. Ng−êi viÕt th− KÝnh c¸o ®ång bμo vμ chØ râ: Trong lóc nμy quyÒn lîi d©n téc gi¶i phãng cao h¬n hÕt th¶y. Bëi vËy, n¨m 1945 khi thêi c¬ c¸ch m¹ng chÝn muèi, Ng−êi kh¼ng ®Þnh quyÕt t©m: Dï cã ph¶i ®èt ch¸y c¶ d·y Tr−êng S¬n còng ph¶i kiªn quyÕt dμnh cho ®−îc ®éc lËp. §éc lËp- thèng nhÊt- chñ quyÒn- toμn vÑn l·nh thæ lμ quyÒn thiªng liªng, bÊt kh¶ x©m ph¹m cña mét d©n téc. Bëi v©yk khi giμnh ®−îc ®éc lËp d©n téc n¨m 1945, Hå ChÝ Minh tuyªn bè: N−íc ViÖt Nam cã quyÒn h−ëng tù do vμ ®éc lËp, vμ sù thÊt ®· thμnh mét n−íc tù do ®éc lËp. Toμn thÓ d©n téc ViÖt Nam quyÕt ®em tÊt c¶ tinh thÇn vμ lùc l−îng, tÝnh m¹ng vμ cña c¶i ®Ó gi÷ v÷ng quyÒn tù do, ®éc lËp Êy. Nh−ng 6
7. ngay sau ®ã 21 ngμy, thùc d©n Ph¸p mét lÇn n÷a trë l¹i x©m l−îc n−íc ta. §Ó b¶o vÖ quyÒn thiªng liªng cña d©n téc, Hå ChÝ Minh ®· ra lêi kªu gäi vang dËy nói s«ng: Kh«ng! Chóng ta thμ hy sinh tÊt c¶, chø nhÊt ®Þnh kh«ng chÞu mÊt n−íc, nhÊt ®Þnh kh«ng chÞu lμm n« lÖ. Nh÷ng n¨m 60 cña thÕ kû XX, khi ®Õ quèc Mü ®iªn cuång më réng chiÕn tranh ra miÒn B¾c hßng khuÊt phôc ý chÝ ®éc lËp, tù do cña nh©n d©n ta, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· tr¶ lêi b»ng ch©n lý bÊt hñ Kh«ng cã g× quý h¬n ®éc lËp, tù do. HÔ cßn mét tªn x©m l−îc trªn ®Êt n−íc ta th× ta ph¶i chiÕn ®¸u quÐt s¹ch nã ®i. ChÝnh b»ng tinh thÇn, nghÞ lùc nμy c¶ d©n téc ta ®øng dËy ®¸nh cho Mü cót, ®¸nh cho Nguþ nhμo, gi¶i phãng miÒn Nam, thèng nhÊt Tæ quèc. Vμ chÝnh phñ Mü ph¶i cam kÕt: Hoa Kú vμ c¸c n−íc kh¸c t«n träng ®éc lËp, chñ quyÒn, thèng nhÊt, toμn vÑn l·nh thæ cña n−íc ViÖt Nam nh− HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬v n¨m 1954 vÒ ViÖt Nam ®· c«ng nhËn. + D©n téc ViÖt Nam cã quyÒn ®éc lËp, tù do, b×nh ®¼ng nh− bÊt cø d©n téc nμo kh¸c trªn thÕ giíi. N¨m 1945, tiÕp thu nh÷ng nh©n tè cã gi¸ trÞ trong t− t−ëng vμ v¨n ho¸ ph−¬ng T©y, Hå ChÝ Minh ®· kh¸i qu¸t nªn ch©n lý: TÊt c¶ c¸c d©n téc trªn thÕ giíi ®Òu sinh ra b×nh ®¼ng, d©n téc nμo còng cã quyÒn sèng, quyÒn sung s−íng vμ quyÒn tù do. - VÊn ®Ò d©n téc trong t− t−ëng Hå ChÝ Minh cßn lμ sù kÕt hîp nhuÇn nhuyÔn d©n téc víi giai cÊp, ®éc lËp d©n téc vμ chñ nghÜa x· héi, chñ nghÜa yªu n−íc víi chñ nghÜa quèc tÕ. Hå ChÝ Minh kh¸c líp tr−íc lμ Ng−êi gi¶i quyÕt vÊn ®Ò d©n téc vμ c¸ch m¹ng gi¶i phãng d©n téc trªn lËp tr−êng cña chñ nghÜa M¸c-Lªnin, giμnh ®éc lËp ®Ó ®i lªn chñ nghÜa x· héi, mèi quan hÖ d©n téc vμ giai cÊp ®−îc ®Æt ra. VÊn ®Ò d©n téc, trong lÞch sö cho thÊy- ë thêi ®¹i nμo còng ®−îc nhËn thøc vμ gi¶i quyÕt trªn lËp tr−êng vμ theo quan ®iÓm cña mét giai cÊp nhÊt ®Þnh. §Õn thêi ®¹i c¸ch m¹ng v« s¶n cho thÊy chØ ®øng trªn lËp tr−êng cña giai cÊp v« s¶n vμ c¸ch m¹ng v« s¶n míi gi¶i quyÕt ®−îc ®óng ®¾n vÊn ®Ò d©n téc. M¸c-¡ngghen cho r»ng, cã triÖt ®Ó xo¸ bá t×nh tr¹ng bãc lét vμ ¸p bøc giai cÊp míi cã ®iÒu kiÖn xo¸ bá ¸ch ¸p bøc d©n téc, míi ®em l¹i ®éc lËp thËt sù cho d©n téc m×nh vμ c¸c d©n téc kh¸c. ChØ cã giai cÊp v« s¶n víi b¶n chÊt c¸ch m¹ng vμ sø mÖnh lÞch sö cña m×nh míi cã thÓ thùc hiÖn ®−îc ®iÒu nμy. §Õn thêi ®¹i Lªnin, chñ nghÜa ®Õ quèc ®· trë thμnh hÖ thèng thÕ giíi. Theo Lªnin, cuéc ®Êu tranh cña giai cÊp v« s¶n ë chÝnh quèc sÏ kh«ng thÓ giμnh ®−îc th¾ng lîi nÕu nã kh«ng biÕt liªn minh víi cuéc ®Êu tranh chèng chñ nghÜa ®Õ quèc cña c¸c gi¸ trÞ bÞ ¸p bøc ë c¸c n−íc thuéc ®Þa. Bëi vËy khÈu hiÖu cña M¸c ®−îc ph¸t triÓn thμnh: V« s¶n toμn thÕ giíi vμ c¸c d©n téc bÞ ¸p bøc, ®oμn kÕt l¹i!. NguyÔn ¸i Quèc ®¸nh gi¸ cao t− t−ëng cña Lªnin, Ng−êi cho r»ng: Lªnin ®· ®Æt tiÒn ®Ò cho mét thêi ®¹i míi, thËt sù c¸ch m¹ng trong c¸c n−íc thuéc ®Þa. Tuy nhiªn xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu vμ môc tiªucña c¸ch m¹ng v« s¶n ë ch©u ¢u, M¸c-¡ngghen vμ Lªnin vÉn tËp trung nhiÒu h¬n vμo vÊn ®Ò giai cÊp, vÉn ®Æt lªn hμng ®Çu vμ b¶o vÖ nh÷ng lîi Ých kh«ng phô thuéc vμo d©n téc vμ chung cho toμn thÓ giai cÊp v« s¶n. Hå ChÝ Minh ®i t×m ®−êng cøu n−íc, ®Õn víi chñ nghÜa M¸c-Lªnin, x¸c ®Þnh con ®−êng gi¶i phãng d©n téc m×nh theo c¸ch m¹ng v« s¶n, tøc lμ Ng−êi ®· tiÕp thu lý luËn vÒ giai cÊp vμ ®Êu tranh giai cÊp cña chñ nghÜa M¸c-Lªnin, thÊy râ mèi quan hÖ gi÷a d©n téc vμ giai cÊp, gi÷a c¸ch m¹ng gi¶i phãng d©n téc vμ c¸ch m¹ng v« s¶n. Nh−ng xuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn d©n téc thuéc ®Þa, Hå ChÝ Minh ®· vËn dông s¸ng t¹o vμ ph¸t triÓn nh÷ng quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c-Lªnin vÒ vÊn ®Ò d©n téc vμ c¸ch m¹ng gi¶i phãng d©n téc. V× vËy, NguyÔn ¸i Quèc ®· tiÕn hμnh ®Êu tranh, phª ph¸n quan ®iÓm sai tr¸i cña mét sè §¶ng Céng s¶n T©y ¢u trong c¸ch nh×n nhËn, ®¸nh gi¸ vÒ vai trß, vÞ trÝ, còng nh− t−¬ng lai cña c¸ch m¹ng thuéc ®Þa. Tõ ®ã NguyÔn ¸i Quèc cho r»ng: c¸c d©n téc thuéc ®Þa ph¶i dùa vμo søc cña chÝnh m×nh, ®ång thêi ph¶i biÕt tranh thñ sù ®oμn kÕt, ñng hé cña giai cÊp v« s¶n vμ nh©n d©n lao ®éng thÕ giíi ®Ó tr−íc hÕt ®Êu tranh giμnh ®éc lËp d©n téc, tõ th¾ng lîi nμy tiÕn lªn lμm c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa, gãp phÇn vμo tiÕn tr×nh c¸ch m¹ng thÕ giíi. Theo Hå ChÝ Minh: chñ nghÜa yªu n−íc vμ tinh thÇn d©n téc lμ mét ®éng lùc lín cña ®Êt n−íc. N¨m 1924, NguyÔn ¸i Quèc ®Ò cËp ®Õn chñ nghÜa d©n téc ë thuéc ®Þa- ®ã lμ chñ nghÜa d©n téc, chñ nghÜa yªu n−íc ch©n chÝnh. V× vËy chñ nghÜa d©n téc lμ mét ®éng lùc lín cña ®Êt n−íc. NguyÔn ¸i Quèc ®· cã s¸ng t¹o lín lμ Ng−êi xuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm kinh tÕ ë thuéc ®Þa §«ng D−¬ng cßn l¹c hËu, nªn ph©n ho¸ giai cÊp ch−a triÖt ®Ó, ®Êu tranh giai cÊp ë ®©y kh«ng diÔn ra gièng nh− ë ph−¬ng T©y. Tr¸i l¹i c¸c giai cÊp ë §«ng D−¬ng vÉn cã t−¬ng ®ång lín: dï lμ ®Þa chñ hay n«ng d©n hä ®Òu lμ ng−êi n« lÖ mÊt n−íc. V× vËy, theo NguyÔn ¸i Quèc, trong c¸ch m¹ng gi¶i phãng d©n téc, ng−êi ta sÏ kh«ng thÓ lμm g× ®−îc cho ng−êi An Nam nÕu kh«ng dùa trªn c¸c ®éng lùc vÜ ®¹i, vμ duy nhÊt cña ®êi sèng x· héi cña hä. NguyÔn ¸i Quèc chñ tr−¬ng: Ph¸t ®éng chñ nghÜa d©n téc b¶n xø nh©n danh Quèc tÕ Céng s¶n. khi chñ nghÜa d©n téc cña hä th¾ng lîi, nhÊt ®Þnh chñ nghÜa d©n téc Êy biÕn thμnh chñ nghÜa quèc tÕ. §éc lËp d©n téc g¾n liÒn víi chñ nghÜa x· héi 7
8. Ngay tõ dÇu nh÷ng n¨m 20 cña thÕ kû XX, NguyÔn ¸i Quèc ®· sím thÊy ®−îc mèi quan hÖ chÆt chÏ gi÷a sù nghiÖp gi¶i phãng d©n téc víi sù nghiÖp gi¶i phãng giai cÊp v« s¶n, nªn Ng−êi kh¼ng ®Þnh: C¶ hai cuéc gi¶i phãng nμy chØ cã thÓ lμ sù nghiÖp cña chñ nghÜa céng s¶n vμ cña c¸ch m¹ng thÕ giíi. N¨m 1930, khi thμnh lËp §¶ng ta, NguyÔn ¸i Quèc x¸c ®Þnh c¸ch m¹ng ViÖt Nam lμm t− s¶n d©n quyÒn c¸ch mÖnh vμ thæ ®Þa c¸ch mÖnh (c¸ch m¹ng d©n téc d©n chñ) ®Ó ®i tíi x· héi céng s¶n (c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa). VÒ sau Ng−êi tæng kÕt: ChØ cã chñ nghÜa x· héi, chñ nghÜa céng s¶n míi gi¶i phãng ®−îc c¸c d©n téc bÞ ¸p bøc vμ nh÷ng ng−êi lao ®éng trªn thÕ giíi khái ¸ch n« lÖ. §éc lËp d©n téc ph¶i ®i tíi chñ nghÜa x· héi míi xo¶ tËn gèc c¬ së ¸p bøc d©n téc vμ ¸p bøc giai cÊp. Nh− vËy, ë Hå ChÝ Minh, yªu n−íc truyÒn thèng ®· ph¸t triÓn thμnh yªu n−íc trªn lËp tr−êng cña giai cÊp v« s¶n, ®éc lËp d©n téc g¾n liÒn víi chñ nghÜa x· héi. T− t−ëng Hå ChÝ Minh cßn chØ ra: §Êu tranh cho d©n téc m×nh, ®ång thêi ®éc lËp cho c¸c d©n téc. Nãi ®Õn quyÒn d©n téc, Hå ChÝ Minh kh¼ng ®Þnh: D©n téc nμo còng cã quyÒn sèng, quyÒn sung s−íng vμ quyÒn tù do. ë Hå ChÝ Minh, chñ nghÜa yªu n−íc ch©n chÝnh lu«n lu«n thèng nhÊt víi chñ nghÜa ®Õ quèc trong s¸ng. V× vËy n¨m 1914, khi ë Anh, Ng−êi ®· ®em toμn bé sè tiÒn dμnh dôm ®−îc tõ ®ång l−¬ng Ýt ái ®Ó ñng hé quü kh¸ng chiÕn cña ng−êi Anh vμ nãi víi b¹n m×nh r»ng: Chóng ta ph¶i tranh ®Êu cho tù do, ®éc lËp cña c¸c d©n téc kh¸c nh− lμ tranh ®Êu cho d©n téc ta vËy. Ng−êi t«n träng quyÒn tù quyÕt cña c¸c d©n téc. Nh−ng Ng−êi còng chñ tr−¬ng ñng hé c¸ch m¹ng Trung Quèc, Lμo, Campuchia vμ gióp b¹n lμ tù gióp m×nh. b. VËn dông t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ vÊn ®Ò d©n téc trong c«ng cuéc ®æi míi hiÖn nay. 1- Kh¬i dËy søc m¹nh cña chñ nghÜa yªu n−íc vμ tinh thÇn d©n téc, nguån ®éng lùc m¹nh mÏ x©y dùng vμ b¶o vÖ Tæ quèc. Héi nghÞ TW 6 (kho¸ 7) ®· x¸c ®Þnh râ nguån lùc vμ ph¸t huy nguån lùc ®Ó x©y dùng vμ ph¸t triÓn ®Êt n−íc. Trong ®ã nguån lùc con ng−êi c¶ vÒ thÓ chÊt vμ tinh thÇn lμ quan träng nhÊt. CÇn kh¬i dËy truyÒn thèng yªu n−íc cña con ng−êi ViÖt Nam biÕn thμnh ®éng lùc ®Ó chiÕn th¾ng kÎ thï, h«m nay x©y dùng vμ ph¸t triÓn kinh tÕ. 2- Qu¸n triÖt t− t−ëng Hå ChÝ Minh nhËn thøc vμ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò d©n téc trªn quan ®iÓm giai cÊp. Kh¼ng ®Þnh râ vai trß, sø mÖnh lÞch sö cña giai cÊp v« s¶n, cña §¶ng Céng s¶n, kÕt hîp vÊn ®Ò d©n téc vμ giai cÊp ®−a c¸ch m¹ng ViÖt Nam tõ gi¶i phãng d©n téc lªn CNXH. §¹i ®oμn kÕt d©n téc réng r·i trªn nÒn t¶ng liªn minh c«ng- n«ng vμ tÇng líp trÝ thøc do §¶ng l·nh ®¹o. Trong ®Êu tranh giμnh chÝnh quyÒn ph¶i sö dông b¹o lùc cña quÇn chóng c¸ch m¹ng chèng b¹o lùc ph¶n c¸ch m¹ng. Kiªn tr× môc tiªu ®éc lËp d©n téc vμ CNXH. 3- Ch¨m lo x©y dùng khèi ®¹i ®oμn kÕt d©n téc, gi¶i quyÕt tèt mèi quan hÖ gi÷a c¸c d©n téc anh em trong céng ®ång c¸c d©n téc ViÖt Nam. §¹i héi ®¹i biÓu toμn quèc lÇn thø X cña §¶ng nªu: vÊn ®Ò d©n téc vμ ®¹i ®oμn kÕt d©n téc lu«n cã vÞ trÝ chiÕn l−îc trong sù nghiÖp c¸ch m¹ng. LÞch sö ghi nhËn c«ng lao cña c¸c d©n téc miÒn nói ®ãng gãp to lín vμo th¾ng lîi cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng x©m l−îc. Hå ChÝ Minh nãi: §ång bμo miÒn nói ®· cã nhiÒu c«ng tr¹ng vÎ vang vμ oanh liÖt. Trong c«ng t¸c ®Òn ¬n, ®¸p nghÜa Hå ChÝ Minh chØ thÞ, c¸c cÊp bé §¶ng ph¶i thi hμnh ®óng chÝnh s¸ch d©n téc, thùc hiÖn sù ®oμn kÕt, b×nh ®¼ng, t−¬ng trî gi÷a c¸c d©n téc sao cho ®¹t môc tiªu: nh©n d©n no Êm h¬n, m¹nh khoÎ h¬n. V¨n ho¸ sÏ cao h¬n. Giao th«ng thuËn tiÖn h¬n. B¶n lμng vui t−¬i h¬n. Quèc phßng v÷ng vμng h¬n. C©u 4: Ph©n tÝch vμ chøng minh b»ng thùc tiÔn lÞch sö ViÖt Nam nh÷ng luËn ®iÓm cña Hå ChÝ Minh vÒ c¸ch m¹ng gi¶i phãng d©n téc? T− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ gi¶i phãng d©n téc cã néi dung thÓ hiÖn qua hÖ thèng c¸c luËn ®iÓm c¬ b¶n nh− sau: - C¸ch m¹ng gi¶i phãng d©n téc ph¶i ®i theo con ®−êng c¸ch m¹ng v« s¶n míi giμnh ®−îc th¾ng lîi hoμn toμn. Hå ChÝ Minh nghiªn cøu ph¸t triÓn yªu n−íc ®Êu tranh giμnh ®éc lËp d©n téc ë ViÖt Nam cuèi thÕ kû XIX ®Çu thÕ kû XX ®Òu bÞ thÊt b¹i do c¸c phong trμo nμy ch−a cã ®−êng lèi vμ ph−¬ng ph¸p ®Êu tranh ®óng ®¾n. 8
9. C¸c n−íc ®Õ quèc liªn kÕt víi nhau ®μn ¸p thèng trÞ thuéc ®Þa. C¸c thuéc dÞa ®· trë thμnh n¬i cung cÊp nguyªn liÖu, vËt liÖu cho c«ng nghiÖp vμ cung cÊp binh lÝnh cho qu©n ®éi ®Õ quèc ®μn ¸p c¸c phong trμo ®Êu tranh cña giai cÊp c«ng nh©n chÝnh quèc. Hå ChÝ Minh x¸c ®Þnh c¸ch m¹ng gi¶i phãng vμ c¸ch m¹ng v« s¶n chÝnh quèc cã chung mét kÎ thï lμ chñ nghÜa ®Õ quèc thùc d©n. Hå ChÝ Minh chØ ra: Chñ nghÜa ®Õ quèc nh− con ®Øa hai vßi vμ c¸ch m¹ng gi¶i phãng thuéc ®Þa nh− c¸i c¸nh cña c¸ch m¹ng v« s¶n. V× vËy c¸ch m¹ng gi¶i phãng ë thuéc ®Þa ph¶i g¾n bã chÆt chÏ víi c¸ch m¹ng v« s¶n ë chÝnh quèc, vμ ph¶i ®i theo con ®−êng c¸ch m¹ng v« s¶n míi giμnh ®−îc th¾ng lîi hoμn toμn. - C¸ch m¹ng gi¶i phãng d©n téc ph¶i do §¶ng cña giai cÊp c«ng nh©n l·nh ®¹o míi giμnh ®−îc th¾ng lîi. C¸c lùc l−îng l·nh ®¹o c¸ch m¹ng gi¶i phãng d©n téc tr−íc khi §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ra ®êi (1930) ®Òu thÊt b¹i do ch−a cã mét ®−êng lèi ®óng ®¾n, ch−a cã mét c¬ së lý luËn dÉn ®−êng. NguyÔn ¸i Quèc ph©n tÝch vμ cho r»ng, nh÷ng ng−êi gi¸c ngé vμ c¶ nh©n d©n ta ®Òu nhËn thÊy: lμm c¸ch m¹ng th× sèng, kh«ng lμm c¸ch m¹ng th× chÕt. Nh−ng c¸ch m¹ng gi¶i phãng d©n téc muèn thμnh c«ng, theo Ng−êi tr−íc tiªn ph¶i cã ®¶ng c¸ch m¹ng l·nh ®¹o. §¶ng cã v÷ng c¸ch m¹ng míi thμnh c«ng. §¶ng muèn v÷ng ph¶i cã chñ nghÜa lμm cèt. B©y giê häc thuyÕt nhiÒu, chñ nghÜa nhiÒu, nh−ng chñ nghÜa ch©n chÝnh nhÊt, ch¾c ch¾n nhÊt, c¸ch m¹ng nhÊt lμ chñ nghÜa Lªnin. C¸ch m¹ng ViÖt Nam muèn th¾ng lîi ph¶i ®i theo chñ nghÜa M¸c vμ chñ nghÜa Lªnin. §¶ng c¸ch m¹ng cña giai cÊp c«ng nh©n ®−îc trang bÞ lý luËn M¸c-Lªnin, lý luËn c¸ch m¹ng vμ khoa häc míi ®ñ søc ®Ò ra chiÕn l−îc vμ s¸ch l−îc gi¶i phãng d©n téc theo quü ®¹o c¸ch m¹ng v« s¶n, ®ã lμ tiÒn ®Ò ®Çu tiªn ®−a c¸ch m¹ng gi¶i phãng ®Õn th¾ng lîi. - C¸ch m¹ng gi¶i phãng d©n téc lμ sù nghiÖp ®oμn kÕt cña toμn d©n, trªn c¬ së liªn minh c«ng n«ng. ThÊm nhuÇn nguyªn lý cña chñ nghÜa M¸c-Lªnin, NguyÔn ¸i Quèc kh¼ng ®Þnh: ViÖt Nam lμm c¸ch m¹ng gi¶i phãng d©n téc, ®ã lμ viÖc chung c¶ d©n chóng chø kh«ng ph¶i viÖc mét hai ng−êi. C¸ch m¹ng muèn th¾ng lîi ph¶i ®oμn kÕt toμn d©n, ph¶i lμm cho sÜ, n«ng, c«ng, th−¬ng ®Òu nhÊt trÝ chèng l¹i c−êng quyÒn. Trong sù nghiÖp nμy ph¶i lÊy c«ng n«ng lμ ng−êi chñ c¸ch mÖnh C«ng n«ng lμ c¸i gèc c¸ch mÖnh. §Ó ®oμn kÕt toμn d©n téc, NguyÔn ¸i Quèc chñ tr−¬ng x©y dùng MÆt trËn d©n téc thèng nhÊt réng r·i ®Ó liªn kÕt søc m¹nh toμn d©n téc ®Êu tranh giμnh ®éc lËp, tù do. Khi so¹n th¶o c−¬ng lÜnh ®Çu tiªn cña §¶ng (1930), trong S¸ch l−îc v¾n t¾t, NguyÔn ¸i Quèc chñ tr−¬ng: §¶ng ph¶i hÕt søc liªn l¹c víi tiÓu t− s¶n trÝ thøc, trung n«ng, Thanh niªn, T©n ViÖt ®Ó kÐo hä ®i vÒ phe v« s¶n giai cÊp. Cßn ®èi víi bän phó, n«ng, trung, tiÓu ®Þa chñ vμ t− b¶n An Nam mμ ch−a râ mÆt ph¶n c¸ch m¹ng th× ph¶i lîi dông, Ýt l©u míi lμm cho hä ®øng trung lËp. Bé phËn nμo ®· ra mÆt ph¶n c¸ch m¹ng (§¶ng LËp hiÕn ) th× ph¶i ®¸nh ®æ. S¸ch l−îc nμy ph¶i ®−îc thùc hiÖn trªn quan ®iÓm giai cÊp v÷ng vμng- nh− Ng−êi x¸c ®Þnh: C«ng n«ng lμ gèc c¸ch mÖnh; cßn häc trß, nhμ bu«n nhá, ®iÒn chñ còng bÞ t− s¶n ¸p bøc, song kh«ng cùc khæ b»ng c«ng n«ng; ba h¹ng Êy chØ lμ bÇu b¹n c¸ch mÖnh cña c«ng n«ng th«i. Vμ Trong khi liªn l¹c víi c¸c giai cÊp, ph¶i rÊt cÈn thËn, kh«ng khi nμo nh−îng mét chót lîi Ých g× cña c«ng n«ng mμ ®i vμo ®−êng tháa hiÖp. N¨m 1941, NguyÔn ¸i Quèc vÒ n−íc trùc tiÕp l·nh ®¹o c¸ch m¹ng gi¶i phãng d©n téc, Ng−êi ®Ò xuÊt víi §¶ng thμnh lËp MÆt trËn ViÖt Nam ®éc lËp ®ång minh (gäi t¾t lμ ViÖt Minh). Ng−êi chñ trÞ Héi nghÞ Trung −¬ng t¸m (5-1941) cña §¶ng vμ ®· ®i ®Õn nghÞ quyÕt x¸c ®Þnh lùc l−îng c¸ch m¹ng lμ khèi ®oμn kÕt toμn d©n téc, kh«ng ph©n biÖt thî thuyÒn, d©n cμy, phó n«ng, ®Þa chñ, t− b¶n b¶n xø, ai cã lßng yªu n−íc th−¬ng nßi sÏ cïng nhau thèng nhÊt mÆt trËn, thu gãp toμn lùc ®em tÊt c¶ ra giμnh quyÒn ®éc lËp, tù do cho d©n téc, ®¸nh tan giÆc Ph¸p- NhËt x©m chiÕm n−íc ta. Th¸ng 9-1955, Hå ChÝ Minh kh¼ng ®Þnh: MÆt trËnViÖt Minh ®· gióp c¸ch m¹ng Th¸ng T¸m thμnh c«ng. - C¸ch m¹ng gi¶i phãng d©n téc cÇn ®−îc tiÕn hμnh chñ ®éng, s¸ng t¹o vμ cã kh¶ n¨ng giμnh th¾ng lîi tr−íc c¸ch m¹ng v« s¶n ë chÝnh quèc. §©y lμ luËn ®iÓm quan träng, ch¼ng nh÷ng thÓ hiÖn sù vËn dông s¸ng t¹o mμ cßn lμ mét b−íc ph¸t triÓn chñ nghÜa M¸c-Lªnin cña Hå ChÝ Minh. M¸c-¡ngghen ch−a cã ®iÒu kiÖn bμn nhiÒu vÒ c¸ch m¹ng gi¶i phãng d©n téc, c¸c «ng míi tËp trung bμn vÒ th¾ng lîi cña c¸ch m¹ng v« s¶n. N¨m 1919, Quèc tÕ III ra ®êi ®· chó ý tíi c¸ch m¹ng gi¶i phãng d©n téc, nh−ng cßn ®¸nh gi¸ thÊp vai trß cña nã vμ cho r»ng th¾ng lîi cña c¸ch m¹ng thuéc ®Þa phô thuéc vμo th¾ng lîi cña c¸ch m¹ng v« s¶n ë chÝnh quèc. Ngay Tuyªn ng«n thμnh lËp Quèc tÕ III cã viÕt: C«ng nh©n vμ n«ng d©n kh«ng nh÷ng ë An Nam, Angiªri, bengan mμ c¶ ë Ba T− hay ¸cmªnia chØ cã thÓ giμnh ®−îc ®éc lËp khi mμ c«ng nh©n ë c¸c n−íc Anh vμ Ph¸p lËt ®æ ®−îc L«iit Gioocgi¬ vμ Clªm¨ngx«, giμnh chÝnh quyÒn nhμ n−íc vμo tay m×nh. 9
10. Cho ®Õn th¸ng 9-1928, §¹i héi VI cña Quèc tÕ III vÉn cho r»ng: ChØ cã thÓ thùc hiÖn hoμn toμn c«ng cuéc gi¶i phãng c¸c thuéc ®Þa khi giai cÊp v« s¶n giμnh ®−îc th¾ng lîi ë c¸c n−íc t− b¶n tiªn tiÕn. VËn dông quan ®iÓm cña Lªnin vÒ mèi quan hÖ gi÷a c¸ch m¹ng v« s¶n ë chÝnh quèc víi c¸ch m¹ng gi¶i phãng ë thuéc ®Þa, vμo th¸ng 6-1924, NguyÔn ¸i Quèc cho r»ng: VËn mÖnh cña giai cÊp v« s¶n thÕ giíi vμ ®Æc biÖt lμ vËn mÖnh giai cÊp v« s¶n ë c¸c n−íc ®i x©m l−îc thuéc ®Þa g¾n chÆt víi vËn mÖnh cña giai cÊp bÞ ¸p bøc ë c¸c thuéc ®Þa , näc ®éc vμ søc sèng cña con r¾n ®éc t− b¶n chñ nghÜa ®ang tËp trung ë c¸c n−íc thuéc ®Þa. V× vËy, nÕu khinh th−êng c¸ch m¹ng ë thuéc ®Þa tøc lμ muèn ®¸nh chÕt r¾n ®»ng ®u«i. Trong §iÒu lÖ cña héi Liªn hiÖp lao ®éng quèc tÕ, M¸c viÕt: Sù nghiÖp gi¶i phãng cña giai cÊp c«ng nh©n ph¶i lμ sù nghiÖp cña b¶n th©n giai cÊp c«ng nh©n. Vμo n¨m 1925, khi nãi víi c¸c d©n téc thuéc ®Þa, mét lÇn n÷a NguyÔn ¸i Quèc kh¼ng ®Þnh: VËn dông c«ng thøc cña C¸c M¸c, chóng t«i xin nãi víi anh em r»ng, c«ng cuéc gi¶i phãng anh em chØ cã thÓ thùc hiÖn ®−îc b»ng sù nç lùc cña b¶n th©n anh em. Theo NguyÔn ¸i Quèc: C¸ch m¹ng thuéc ®Þa kh«ng nh÷ng phô thuéc vμo c¸ch m¹ng v« s¶n ë chÝnh quèc mμ cã thÓ giμnh th¾ng lîi tr−íc vμ c¸ch m¹ng thuéc ®Þa trong khi thñ tiªu mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn tån t¹i cña chñ nghÜa t− b¶n lμ chñ nghÜa ®Õ quèc, hä cã thÓ gióp ®ì nh÷ng ng−êi anh em m×nh ë ph−¬ng T©y trong nhiÖm vô gi¶i phãng hoμn toμn. ChØ cã thÓ b»ng chñ ®éng nç lùc v−ît bËc cña c¸c d©n téc thuéc ®Þa th× c¸ch m¹ng gi¶i phãng d©n téc míi giμnh th¾ng lîi tr−íc c¸ch m¹ng v« s¶n chÝnh quèc ®−îc. V× vËy, n¨m 1945 Hå ChÝ Minh kªu gäi toμn d©n ViÖt Nam ph¶i ®em søc ta mμ tù gi¶i phãng cho ta. - C¸ch m¹ng gi¶i phãng d©n téc ph¶i ®−îc thùc hiÖn b»ng con ®−êng b¹o lùc, kÕt hîp lùc l−îng chÝnh trÞ cña quÇn chóng víi lùc l−îng vò trang nh©n d©n. + Theo M¸c: b¹o lùc lμ bμ ®ì cña mäi chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng v× giai cÊp thèng trÞ bãc lét kh«ng bao giê tù giao chÝnh quyÒn cho lùc l−îng c¸ch m¹ng. + Theo Hå ChÝ Minh, c¸ch m¹ng gi¶i phãng d©n téc ph¶i ®−îc thùc hiÖn b»ng con ®−êng b¹o lùc ®−îc quy ®Þnh bëi c¸c yÕu tè: Sù thèng trÞ cña thùc d©n ®Õ quèc ë thuéc ®Þa v« cïng hμ kh¾c, kh«ng hÒ cã mét chót quyÒn tù do d©n chñ nμo, kh«ng cã c¬ së nμo thùc hμnh ®Êu tranh kh«ng b¹o lùc. C¸ch m¹ng gi¶i phãng d©n téc lμ lËt ®æ chÕ ®é thùc d©n phong kiÕn giμnh chÝnh quyÒn vÒ tay c¸ch m¹ng, nã ph¶i ®−îc thùc hiÖn b»ng mét cuéc khëi nghÜa vò trang. Nh− ë ViÖt Nam, Hå ChÝ Minh x¸c ®Þnh ®ã lμ tõ khëi nghÜa tõng phÇn tiÕn lªn tæng khëi nghÜa giμnh chÝnh quyÒn vÒ tay nh©n d©n. + Nh÷ng s¸ng t¹o vμ ph¸t triÓn nguyªn lý chñ nghÜa M¸c-Lªnin vÒ con ®−êng b¹o lùc ë Hå ChÝ Minh lμ ë chç: Khëi nghÜa vò trang ®−¬ng nhiªn ph¶i dïng vò khÝ, ph¶i chiÕn ®Êu b»ng lùc l−îng vò trang, nh−ng kh«ng ph¶i chØ lμ mét cuéc ®Êu tranh qu©n sù, mμ lμ nh©n d©n vïng dËy, dïng vò khÝ ®uæi qu©n c−íp n−íc. §ã lμ mét cuéc ®Êu tranh to t¸t vÒ chÝnh trÞ vμ qu©n sù, lμ viÖc quan träng, lμm ®óng th× thμnh c«ng, lμm sai th× thÊt b¹i. Bëi vËy con ®−êng b¹o lùc cña Hå ChÝ Minh lμ ph¶i x©y dùng hai lùc l−îng chÝnh trÞ vμ vò trang, tr−íc hÕt lμ lùc l−îng chÝnh trÞ. Thùc hμnh con ®−êng b¹o lùc cña Hå ChÝ Minh lμ tiÕn hμnh ®Êu tranh chÝnh trÞ, ®Êu tranh vò trang, khi ®iÒu kiÖn cho phÐp th× thùc hμnh ®Êu tranh ngo¹i giao; ®ång thêi ph¶i biÕt kÕt hîp ®Êu tranh chÝnh trÞ víi ®Êu tranh vò trang vμ ®Êu tranh ngo¹i giao ®Ó giμnh vμ gi÷ chÝnh quyÒn. MÆt kh¸c kinh nghiÖm cña c¸c n−íc trªn thÕ giíi nh− Trung Quèc, Ên §é vμ cña ViÖt Nam tr−íc n¨m 1930 cho thÊy ®Êu tranh chèng ®Õ quèc thùc d©n giμnh ®éc lËp d©n téc chØ thuÇn tóy ®Êu tranh vò trang, hoÆc ®Êu tranh hßa b×nh ®Òu thÊt b¹i. Thμnh c«ng cña C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m vμ th¾ng lîi cña hai cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p vμ chèng ®Õ quèc Mü ®· kh¼ng ®Þnh tÝnh ®óng ®¾n c¸ch m¹ng vμ s¸ng t¹o cña t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ c¸ch m¹ng gi¶i phãng d©n téc ë n−íc ta. C©u 5: Nh÷ng néi dung c¬ b¶n t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ chñ nghÜa x· héi vμ con ®−êng ®i lªn chñ nghÜa x· héi ë ViÖt Nam? §¶ng ta vËn dông nh÷ng quan ®iÓm ®ã vμo c«ng cuéc ®æi míi hiÖn nay nh− thÕ nμo? a. Nh÷ng néi dung c¬ b¶n t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ CNXH. TiÕp thu lý luËn vÒ ®Æc tr−ng b¶n chÊt cña chñ nghÜa x· héi do c¸c nhμ kinh ®iÓn M¸c-Lªnin v¹ch ra vμ kinh nghiÖm thùc tiÔn x©y dùng CNXH trªn thÕ giíi còng nh− thùc tiÔn ViÖt Nam, Hå ChÝ Minh ®· 10
11. bμn tíi nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ, chÝnh trÞ, v¨n ho¸, x· héi vμ con ng−êi thÓ hiÖn râ ®Æc tr−ng b¶n chÊt cña CNXH. - CNXH cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cao, dùa trªn lùc l−îng s¶n xuÊt hiÖn ®¹i vμ chÕ ®é c«ng h÷u vÒ c¸c t− liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu, nh»m kh«ng ngõng n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt vμ tinh thÇn cho nh©n d©n, tr−íc hÕt lμ nh©n d©n lao ®éng. - CNXH lμ mét chÕ ®é do nh©n d©n lμm chñ. Nhμ n−íc ph¶i ph¸t huy quyÒn lμm chñ cña nh©n d©n ®Ó huy ®éng ®−îc tÝnh tÝch cùc vμ s¸ng t¹o cña nh©n d©n vμo sù nghiÖp x©y dùng CNXH. - CNXH lμ mét x· héi ph¸t triÓn cao vÒ v¨n ho¸ ®¹o ®øc, trong ®ã ng−êi víi ng−êi lμ b¹n bÌ, lμ ®ång chÝ, lμ anh em, con ng−êi ®−îc gi¶i phãng khái ¸p bøc, bãc lét, cã cuéc sèng vËt chÊt vμ tinh thÇn phong phó, ®−îc t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn hÕt kh¶ n¨ng s¾n cã cña m×nh. - CNXH lμ mét x· héi c«ng b»ng vμ hîp lý- lμm nhiÒu h−ëng nhiÒu, lμm Ýt h−ëng Ýt, kh«ng lμm th× kh«ng ®−îc h−ëng, c¸c d©n téc ®Òu b×nh ®¼ng, miÒn nói ®−îc gióp ®ì ®Ó tiÕn kÞp miÒn xu«i. - CNXH lμ c«ng tr×nh tËp thÓ cña nh©n d©n, do nh©n d©n tù x©y dùng lÊy d−íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng. Nh− vËy, theo Hå ChÝ Minh, CNXH lμ mét x· héi d©n giμu, n−íc m¹nh, c«ng b»ng, d©n chñ, ®¹o ®øc, v¨n minh, mét chÕ ®é x· héi −u viÖt nhÊt trong lÞch sö, mét x· héi tù do vμ nh©n ®¹o, ph¶n ¸nh ®−îc nguyÖn väng tha thiÕt cña loμi ng−êi. Môc tiªu cña CNXH chÝnh lμ nh÷ng ®Æc tr−ng b¶n chÊt cña CNXH sau khi ®−îc nhËn thøc ®Ó ®¹t tíi trong qu¸ tr×nh x©y dùng vμ ph¸t triÓn CNXH. Theo Hå ChÝ Minh môc tiªu cña CNXH ë ViÖt Nam lμ: - VÒ chÕ ®é chÝnh trÞ mμ nh©n d©n ta x©y dùng lμ chÕ ®é do nh©n d©n lμm chñ. Nh©n d©n thùc hiÖn quyÒn lμm chñ cña m×nh chñ yÕu b»ng Nhμ n−íc d−íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng. Bëi vËy, theo Hå ChÝ Minh: Nhμ n−íc cña ta ph¶i lμ Nhμ n−íc d©n chñ nh©n d©n dùa trªn nÒn t¶ng liªn minh c«ng n«ng, do giai cÊp c«ng nh©n l·nh ®¹o. Vμ Nhμ n−íc ph¶i ph¸t triÓn quyÒn d©n chñ vμ sinh ho¹t chÝnh trÞ cña nh©n d©n, ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc vμ s¸ng t¹o cña toμn d©n, lμm cho mäi c«ng d©n ViÖt Nam thùc s− tham gia qu¶n lý c«ng viÖc Nhμ n−íc, ra søc x©y dùng CNXH. QuyÒn lùc Nhμ n−íc thuéc vÒ nh©n d©n, do vËy ChÝnh phñ, c¸n bé c«ng chøc ph¶i lμ ®Çy tí chung cña nh©n d©n. tõ ®ã, Hå ChÝ Minh yªu cÇu ng−êi ®−îc nh©n d©n uû th¸c cÇm quyÒn ph¶i kh«ng ngõng tu d−ìng, rÌn luyÖn ®¹o ®øc c¸ch m¹ng, thùc hiÖn cÇn kiÖm liªm chÝnh, chÝ c«ng v« t−, ph¶i söa ®æi lèi lμm viÖc, th−êng xuyªn chèng tham «, l·ng phÝ, quan liªu. MÆt kh¸c Hå ChÝ Minh còng x¸c ®Þnh: ®· lμ ng−êi chñ ph¶i biÕt lμm chñ- mäi c«ng d©n trong x· héi ®Òu cã nghÜa vô lao ®éng, nghÜa vô b¶o vÖ Tæ quèc, t«n träng vμ chÊp hμnh ph¸p luËt, t«n träng vμ b¶o vÖ cña c«ng, ®ång thêi cã nghÜa vô häc tËp ®Ó n©ng cao tr×nh ®é vÒ mäi mÆt ®Ó xøng ®¸ng vai trß cña ng−êi chñ. - NÒn kinh tÕ mμ nh©n d©n ta x©y dùng lμ mét nÒn XHCN víi c«ng nghiÖp vμ n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i, khoa häc vμ kü thuËt tiªn tiÕn, ®−îc t¹o lËp trªn c¬ së së h÷u c«ng céng vÒ t− liÖu s¶n xuÊt. Nh−ng ë thêi kú qu¸ ®é vÉn tån t¹i nhiÒu h×nh thøc së h÷u. tõ n«ng nghiÖp ®i lªn th× tÊt yÕu ph¶i thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸. - Ph¸t triÓn v¨n ho¸ lμ môc tiªu quan träng cña CNXH, thËm chÝ cÇn ®i tr−íc ®Ó dän ®−êng cho c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp. Bëi vËy c¸n bé ph¶i cã v¨n ho¸ lμm gèc, c«ng nh©n vμ n«ng d©n ph¶i biÕt v¨n ho¸. - VÒ quan hÖ x· héi th× môc tiªu cña CNXH lμ x©y dùng cho ®−îc mèi quan hÖ tèt ®Ñp gi÷a ng−êi víi ng−êi. Hå ChÝ Minh c¨n dÆn: Muèn x©y dùng CNXH, tr−íc hÕt cÇn cã nh÷ng con ng−êi XHCN. §ã lμ nh÷ng con ng−êi cã tinh thÇn vμ n¨ng lùc lμm chñ, cã ®¹o ®øc cÇn kiÖm liªm chÝnh, chÝ c«ng v« t−, cã kiÕn thøc khoa häc- kü thuËt, cã tinh thÇn s¸ng t¹o, d¸m nghÜ, d¸m lμm, d¸m chÞu tr¸ch nhiÖm. X¸c ®Þnh ®−îc môc tiªu cña CNXH cßn ®ßi hái ph¶i x¸c ®Þnh vμ ph¸t huy ®−îc c¸c ®éng lùc cña nã th× míi ®−a sù nghiÖp x©y dùng CNXH tíi ®¹t môc tiªu. Theo Hå ChÝ Minh ®éng lùc cña CNXH cã c¸c yÕu tè vËt chÊt vμ tinh thÇn, chóng quan hÖ vμ t¸c ®éng víi nhau. HÖ thèng ®éng lùc cña CNXH, trong ®ã: - §éng lùc con ng−êi- céng ®ång vμ c¸ nh©n lμ quan träng nhÊt bao trïm lªn tÊt c¶. §Ó ph¸t huy ®éng lùc con ng−êi cÇn ph¶i: - Ph¸t huy søc m¹nh ®oμn kÕt cña c¶ céng ®ång d©n téc- ®©y lμ søc m¹nh con ng−êi trªn b×nh diÖn céng ®ång, ®éng lùc chñ yÕu ®Ó ph¸t triÓn ®Êt n−íc. Søc m¹nh céng ®ång lμ søc m¹nh cña t©t c¶ c¸c tÇng líp nh©n d©n: c«ng nh©n, n«ng d©n, trÝ thøc, kÓ c¶ nh÷ng nhμ t− s¶n d©n téc, c¸c tæ chøc vμ ®oμn thÓ, c¸c d©n téc, c¸c t«n gi¸o, ®ång bμo trong n−íc vμ ®ång bμo ë n−íc ngoμi. - Ph¸t huy søc m¹nh con ng−êi víi t− c¸ch lμ c¸ nh©n ng−êi lao ®éng. Gi÷a céng ®ång vμ c¸ nh©n cã mèi quan hÖ chÆt chÏ vμ trùc tiÕp. Cã ph¸t huy søc m¹nh cña c¸ nh©n míi cã søc m¹nh céng ®ång. §Ó ph¸t 11
12. huy søc m¹nh cu¶ c¸ nh©n ng−êi lao ®éng, theo Hå ChÝ Minh: cÇn t¸c ®éng vμo nhu cÇu vμ lîi Ých cña con ng−êi; ®ång thêi ph¶i t¸c ®éng vμo c¸c ®éng lùc chÝnh trÞ- tinh thÇn. Hå ChÝ Minh hiÓu s©u s¾c r»ng, hμnh ®éng cña con ng−êi lu«n lu«n g¾n víi nhu cÇu vμ lîi Ých cña hä. §i vμo CNXH, Ng−êi chó ý kÝch thÝch ®éng lùc míi- lμ lîi Ých c¸ nh©n chÝnh ®¸ng cña ng−êi lao ®éng. Ng−êi chñ tr−¬ng thùc hiÖn c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®Ó kÕt hîp hμi hoμ lîi Ých x· héi vμ lîi Ých c¸ nh©n, nh− thùc hiÖn kho¸n, th−ëng, ph¹t ®óng ®¾n vμ nghiªm tóc trong lao ®éng s¶n xuÊt. Trong c¸ch m¹ng, cã nh÷ng lÜnh vùc ®ßi hái con ng−êi ph¶i chÞu sù hy sinh, thiÖt thßi- chØ lîi Ých kinh tÕ ë ®©y kh«ng gi¶i quyÕt ®−îc. CÇn cã ®éng lùc chÝnh trÞ- tinh thÇn. V× vËy, Hå ChÝ Minh ®ßi hái ph¶i ph¸t huy quyÒn lμm chñ vμ ý thøc lμm chñ cña ng−êi lao ®éng- trong së h÷u, trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vμ ph©n phèi. §iÒu nμy ®ßi hái c¸n bé l·nh ®¹o ph¶i thùc hμnh d©n chñ, tuyÖt ®èi kh«ng ®−îc chuyªn quyÒn, ®éc ®o¸n. V× quÇn chóng thËt sù cã quyÒn d©n chñ, c¸n bé, ®¶ng viªn xung phong g−¬ng mÉu th× mäi kÕ ho¹ch s¶n xuÊt sÏ ®−îc thùc hiÖn th¾ng lîi. Tõ n−íc n«ng nghiÖp s¶n xuÊt nhá ®i lªn CNXH, Hå ChÝ Minh cßn nh¾c nhë, ®Ó ph¸t huy quyÒn lμm chñ ph¶i ®Æc biÖt quan t©m båi d−ìng ý thøc lμm chñ, t©m lý lμm chñ. - Thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi- lμ t¹o ra ®éng lùc cho CNXH. Theo Hå ChÝ Minh, thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi kh«ng ph¶i lμ cμo b»ng b×nh qu©n. Ng−êi c¨n dÆn: Kh«ng sî thiÕu, chØ sî kh«ng c«ng b»ng. Kh«ng sî nghÌo, chØ sî lßng d©n kh«ng yªn. - §Ó t¹o ®éng lùc cho CNXH, cßn cÇn ph¶i sö dông vai trß ®iÒu chØnh cña c¸c nh©n tè tinh thÇn kh¸c: vÒ chÝnh trÞ, v¨n ho¸, ®¹o ®øc, ph¸p luËt. V× theo Hå ChÝ Minh, muèn x©y dùng thμnh c«ng CNXH cÇn cã ý thøc gi¸c ngé x· héi chñ nghÜa cao, mét lßng mét d¹ phÊn ®Êu cho CNXH. §i vμo CNXH, Hå ChÝ Minh ®Æc biÖt chó ý ph¸t triÓn d©n trÝ, gi¸o dôc vμ ®μo t¹o. Ng−êi ®ßi hái §¶ng, Nhμ n−íc ph¶i cã chiÕn l−îc khoa häc- kü thuËt, mçi c¸n bé, ®¶ng viªn ph¶i ra søc häc tËp v¨n ho¸ vμ khoa häc- kü thuËt. MÆt kh¸c, con ng−êi cã quan hÖ ph¸p lý- ®¹o ®øc. Con ng−êi ®−îc gi¸o dôc cao vÒ ph¸p lý- ®¹o ®øc th× kh¶ n¨ng v−¬n tíi c¸i tèt, c¸i ®Ñp, c¸i ®óng cμng cao. Do ®ã, lao ®éng, cèng hiÕn cña hä cho CNXH cμng tù gi¸c, cμng tÝch cùc vμ hiÖu qu¶ h¬n. Trong x©y dùng CNXH cã ®éng lùc th× còng cã ph¶n ®éng lùc. §Ó ph¸t huy cao ®é ®éng lùc cña CNXH, cÇn ph¶i kh¾c phôc nh÷ng trë lùc k×m h·m sù ph¸t triÓn cña CNXH. §Ó lμm tèt ®−îc ®ßi hái nμy, theo Hå ChÝ Minh th× toμn §¶ng, toμn d©n, c¸n bé, ®¶ng viªn ph¶i lμm tèt c¸c viÖc sau: - Ph¶i th−êng xuyªn ®Êu tranh chèng chñ nghÜa c¸ nh©n. V× nã lμ kÎ ®Þch hung ¸c cña CNXH, nã lμ bÖnh mÑ ®Î ra tr¨m thø bÖnh nguy hiÓm kh¸c. Cßn chñ nghÜa c¸ nh©n, CNXH ch−a thÓ th¾ng lîi hoμn toμn. - Ph¶i th−êng xuyªn ®Êu tranh chèng tham «, l·ng phÝ, quan liªu. Theo Hå ChÝ Minh, tham «, l·ng phÝ, quan liªu lμ b¹n ®ång minh cña thùc d©n phong kiÕn. Nã lμm háng tinh thÇn trong s¹ch vμ ý chÝ kh¾c khæ cña c¸n bé ta. Nã ph¸ ho¹i ®¹o ®øc c¸ch m¹ng cña ta lμ cÇn, kiÖm, liªm, chÝnh. Nã ph¸ ho¹i ®éng lùc quan träng nhÊt cña CNXH lμ con ng−êi. - Ph¶i th−êng xuyªn chèng chia rÏ, bÌ ph¸i, mÊt ®oμn kÕt, v« kû luËt, v× nã lμm gi¶m su¸t uy tÝn vμ ng¨n trë sù nghiÖp cña §¶ng, ng¨n trë b−íc tiÕn cña c¸ch m¹ng ®i lªn CNXH. Chñ quan, b¶o thñ, gi¸o ®iÒu, l−êi biÕng, kh«ng chÞu häc tËp còng lμ nh÷ng trë lùc ®èi víi sù nghiÖp x©y dùng CNXH mμ tÊt c¶ mäi ng−êi ph¶i lu«n lu«n c¶nh gi¸c vμ chiÕn th¾ng chóng míi t¹o ®iÒu kiÖn h×nh thμnh vμ ph¸t triÓn ®−îc ®éng lùc cña CNXH. b. Nh÷ng néi dung t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ con ®−êng ®i lªn CNXH ë ViÖt Nam. Qu¸ ®é ®i lªn CNXH lμ vÊn ®Ò lín trong lý luËn cña chñ nghÜa M¸c-Lªnin còng nh− trong thùc tiÔn khi c¸c n−íc thùc hiÖn c¸ch m¹ng XHCN. Theo c¸c nhμ kinh ®iÓn M¸c-¡ngghen th× thêi kú qu¸ ®é tõ chñ nghÜa t− b¶n lªn chñ nghÜa céng s¶n lμ mét tÊt yÕu kh¸ch quan. §ã lμ thêi ký qu¸ ®é trùc tiÕp tõ chñ nghÜa t− b¶n lªn CNXH. Nh−ng khi c¸ch m¹ng Th¸ng M−êi Nga thμnh c«ng ë mét n−íc t− b¶n trung b×nh trong n−íc Nga ®a sè lμ tiÓu n«ng th× quan niÖm vÒ thêi kú qu¸ ®é ®ßi hái ph¶i ®−îc vËn dông vμ ph¸t triÓn s¸ng t¹o. Theo Lªnin n−íc Nga sau c¸ch m¹ng Th¸ng M−êi cã thÓ thùc hiÖn qu¸ ®é gi¸n tiÕp lªn CNXH bá qua chÕ ®é t− b¶n. Quan niÖm cña Hå ChÝ Minh vÒ thêi kú qu¸ ®é. Qu¸n triÖt quan ®iÓm cña M¸c-Lªnin vÒ thêi kú qu¸ ®é vμ thùc tiÔn c¸c n−íc x©y dùng CNXH, khi ViÖt Nam ®i lªn CNXH, Hå ChÝ Minh l−u ý §¶ng ta cÇn chó ý mÊy vÊn ®Ò: + CÇn cã nhËn thøc râ tÝnh quy luËt chung vμ ®Æc ®iÓm cô thÓ cña mçi n−íc khi qu¸ ®é ®i lªn CNXH. Hå ChÝ Minh ®· chØ ra hai ph−¬ng thøc qu¸ ®é chñ yÕu lμ: qu¸ ®é trùc tiÕp tõ chñ nghÜa t− b¶n 12
13. ph¸t triÓn lªn CNXH; vμ qu¸ ®é gi¸n tiÕp tõ nghÌo nμn l¹c hËu, tiÕnlªn CNXH, qua chÕ ®é d©n chñ nh©n d©n. + §i vμo thêi kú qu¸ ®é ë ViÖt Nam, Hå ChÝ Minh ®· chØ ra ®Æc ®iÓm vμ m©u thuÉn cña nã. Theo Ng−êi: khi miÒn B¾c qu¸ ®é lªn CNXH th× ®Æc ®iÎm to nhÊt lμ tõ mét n−íc n«ng nghiÖp l¹c hËu tiÕn th¼ng lªn CNXH kh«ng ph¶i kinh qua giai ®o¹n ph¸t triÓn t− b¶n chñ nghÜa. §Æc ®iÓm nμy sÏ chi ph«i, quy ®Þnh néi dung con ®−êng, nh÷ng h×nh thøc vμ b−íc ®i, c¸ch lμm CNXH ë ViÖt Nam. Tõ ®Æc ®iÓm nμy, Hå ChÝ Minh cho r»ng: TiÕn lªn CNXH kh«ng thÓ mét sím mét chiÒu. §ã lμ c¶ mét c«ng t¸c tæ chøc vμ gi¸o dôc. ViÖt Nam ta lμ mét n−íc n«ng nghiÖp l¹c hËu, c«ng cuéc ®æi míi x· héi cò thμnh x· héi míi gian nan, phøc t¹p h¬n viÖc ®¸nh giÆc. CNXH kh«ng thÓ lμm mau ®−îc mμ ph¶i lμm dÇn dÇn. M©u thuÉn bao trïm thêi kú qu¸ ®é ë n−íc ta lμ m©u thuÉn gi÷a yªu cÇu ph¶i tiÕn lªn x©y dùng mét chÕ ®é míi cã kinh tÕ c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i, cã v¨n ho¸ vμ khoa häc tiªn tiÕn víi t×nh tr¹ng l¹c hËu kÐm ph¸t triÓn, l¹i ph¶i ®èi phã víi c¸c thÕ lùc c¶n trë, ph¸ ho¹i môc tiªu x©y dùng thμnh c«ng CNXH ë n−íc ta. V× vËy Cuéc c¸ch m¹ng XHCN lμ mét cuéc biÕn ®æi khã kh¨n vμ s©u s¾c nhÊt. Vμ thêi kú qu¸ ®é lμ mét thêi kú lÞch sö l©u dμi, ®Çy khã kh¨n gian khæ. + Hå ChÝ Minh cßn chØ ra nhiÖm vô lÞch sö cña thêi kú qu¸ ®é lμ ph¶i x©y dùng nÒn t¶ng vËt chÊt vμ kü thuËt cña CNXH, ®−a miÒn B¾c tiÕn dÇn lªn CNXH, cã c«ng nghiÖp vμ n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i, cã v¨n ho¸ vμ khoa häc tiªn tiÕn. Trong qu¸ tr×nh c¸ch m¹ng XHCN, chóng ta ph¶i c¶i t¹o nÒn kinh tÐ cò vμ x©y dùng nÒn kinh tÕ míi, mμ x©y dùng lμ nhiÖm vô chñ chèt vμ l©u dμi. + Nh÷ng ®iÒu kiÖn b¶o ®¶m cho CNXH giμnh th¾ng lîi trong thêi kú qu¸ ®é còng nh− Hå ChÝ Minh x¸c ®Þnh lμ: Gi÷ v÷ng vμ t¨ng c−êng vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng. N©ng cao vai trß qu¶n lý cña Nhμ n−íc. Ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng cña c¸c tæ chøc chÝnh trÞ- x· héi, g¾n bã chÆt chÏ c¸ch m¹ng ViÖt Nam víi c¸ch m¹ng thÕ giíi. X©y dùng ®éi ngò c¸n bé ®ñ ®øc, ®ñ tμi ®¸p øng yªu cÇu cña c¸ch m¹ng XHCN. X©y dùng CNXH cã nh÷ng nguyªn lý chung, nh−ng nã còng ®−îc diÔn ra ë nh÷ng n−íc cô thÓ víi nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c nhau. Bëi vËy ®Ó ®Þnh ra b−íc ®i, biÖn ph¸p ®i lªn CNXH ë ViÖt Nam, Hå ChÝ Minh c¨n dÆn: Ph¶i n¾m v÷ng nh÷ng nguyªn lý cña chñ nghÜa M¸c-Lªnin vÒ x©y dùng CNXH; ph¶i häc hái kinh nghiÖm cña c¸c n−íc anh em, nh−ng kh«ng ®−îc m¸y mãc gi¸o ®iÒu mμ ph¶i biÕt xuÊt ph¸t tõ nh÷ng dÆc ®iÓm riªng cña ta ®Ó ®Þnh ra b−íc ®i vμ biÖn ph¸p phï hîp víi truyÒn thèng lÞch sö, v¨n ho¸, ®Þa lý, tμi nguyªn, ®Êt ®ai vμ con ng−êi ViÖt Nam. + VÒ b−íc ®i ë thêi kú qu¸ ®é- lμ vÊn ®Ò qu¸ míi mÎ, tuy vËy Hå ChÝ Minh còng ®· x¸c ®inh: Ta x©y dùng CNXH tõ hai bμn tay tr¾ng ®i lªn th× khã kh¨n cßn nhiÒu vμ l©u dμi. Ph¶i lμm dÇn dÇn, kh«ng thÓ mét sím mét chiÒu, ai nãi dÔ lμ chñ quan vμ sÏ thÊt b¹i. bëi vËy Hå ChÝ Minh chØ ®¹o b−íc ®i cña thêi kú qu¸ ®é ë ViÖt Nam lμ ph¶i qua nhiÒu b−íc, b−íc ng¾n, b−íc dμi, tuú theo hoμn c¶nh. chí ham lμm mau, ham rÇm ré §i b−íc nμo v÷ng ch¾c b−íc Êy, cø tiÕn dÇn dÇn. + VÒ ph−¬ng ph¸p, biÖn ph¸p, c¸ch lμm CNXH lμ lÜnh vùc ®ßi hái tinh thÇn ®éc lËp, tù chñ, s¸ng t¹o cao. Khi miÒn B¾c ®i vμo thêi kú qu¸ ®é, Hå ChÝ Minh ®· chØ ra nh÷ng vÊn ®Ò cô thÓ: B−íc ®i vμ c¸ch lμm ph¶i thÓ hiÖn ®−îc sù kÕt hîp gi÷a hai nhiÖm vô chiÕn l−îc cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam x©y dùng CNXH ë miÒn B¾c, chiÕu cè miÒn Nam. Khi miÒn B¾c cã chiÕn tranh th× võa s¶n xuÊt, võa chiÕn ®Êu, võa chèng Mü, cøu n−íc, võa x©y dùng CNXH. Tõ mét n−íc n«ng nghiÖp l¹c hËu, bÞ chiÕn tranh tμn ph¸ ®i lªn CNXH th× ph¶i kÕt hîp c¶i t¹o víi x©y dùng trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc, mμ x©y dùng lμ chñ chèt vμ l©u dμi. CNXH lμ do d©n tù x©y dùng lÊy, v× vËy c¸ch lμm lμ: ®em tμi d©n, søc d©n, cña d©n ®Ó lμm lîi cho d©n. chÝnh phñ chØ gióp ®ì kÕ ho¹ch chø kh«ng thÓ lμm thay d©n. Tæ chøc thùc hiÖn b−íc ®i, c¸ch lμm lμ cùc kú quan träng. V× vËy, Hå ChÝ Minh nh¾c nhë: Muèn kÕ ho¹ch thùc hiÖn ®−îc tèt th× chØ tiªu mét, biÖn ph¸p m−êi, quyÕt t©m hai m−¬i. c. §¶ng ta vËn dông nh÷ng quan ®iÓm ®ã vμo c«ng cuéc ®æi míi hiÖn nay. C«ng cuéc ®æi míi do §¶ng ta khëi x−íng vμ l·nh ®¹o ®¹t ®−îc nh÷ng thμnh tùu quan träng, t¹o ra thÕ vμ lùc míi cho con ®−êng ph¸t triÓn XHCN ë n−íc ta. Cïng víi tæng kÕt thùc tiÔn, quan niÖm cña §¶ng ta vÒ CNXH, con ®−êng ®i lªn CNXH ngμy cμng s¸t thùc, cô thÓ hãa. Nh−ng, trong qu¸ tr×nh x©y dùng CNXH, bªn c¹nh nh÷ng thêi c¬, vËn héi, n−íc ta ®ang ph¶i ®èi ®Çu víi hμng lo¹t th¸ch thøc, khã kh¨n c¶ 13
14. trªn b×nh diÖn quèc tÕ, còng nh− tõ c¸c ®iÒu kiÖn thùc tÕ trong n−íc t¹o nªn. Trong bèi c¶nh ®ã, vËn dông t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ CNXH vμ con ®−êng qu¸ ®é lªn CNXH, chóng ta cÇn tËp trung gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò quan träng nhÊt. 1. Gi÷ v÷ng môc tiªu cña CNXH. Trong ®iÒu kiÖn n−íc ta, ®éc lËp d©n téc ph¶i g¾n liÒn víi CNXH, sau khi giμnh ®−îc ®éc lËp d©n téc ph¶i ®i lªn CNXH, v× ®ã lμ quy luËt tiÕn hãa trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña x· héi loμi ng−êi. chØ cã CNXH míi ®¸p øng ®−îc kh¸t väng cña toμn d©n téc: ®éc lËp cho d©n téc, d©n chñ cho nh©n d©n, c¬m no ¸o Êm cho mäi ng−êi d©n ViÖt Nam. Thùc tiÔn ph¸t triÓn ®Êt n−íc cho thÊy, ®éc lËp d©n téc lμ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó thùc hiÖn CNXH vμ CNXH lμ c¬ së b¶o ®¶m v÷ng ch¾c cho ®éc lËp d©n téc. HiÖn nay, chóng ta ®ang tiÕn hμnh ®æi míi toμn diÖn ®Êt n−íc v× môc tiªu d©n giμu, n−íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh lμ tiÕp tôc con ®−êng c¸ch m¹ng ®éc lËp d©n téc g¾n liÒn víi CNXH mμ Hå ChÝ Minh ®· lùa chän. §æi míi, v× thÕ, lμ qu¸ tr×nh vËn dông vμ ph¸t triÓn t− t−ëng Hå ChÝ Minh, kiªn ®Þnh môc tiªu ®éc lËp d©n téc vμ CNXH, chø kh«ng ph¶i lμ thay ®æi môc tiªu. Tuy nhiªn, khi chÊp nhËn kinh tÕ thÞ tr−êng, chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, chóng ta ph¶i tËn dông c¸c mÆt tÝch cùc cña nã, ®ång thêi ph¶i biªt c¸ch ng¨n chÆn, phßng tr¸nh c¸c mÆt tiªu cùc, b¶o ®¶m nhÞp ®é ph¸t triÓn nhanh, bÒn v÷ng trªn tÊt c¶ mäi mÆt ®êi sèng x· héi: kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi, v¨n hãa; kh«ng v× ph¸t triÓn, t¨ng tr−ëng kinh tÕ b»ng mäi gi¸ mμ lμm ph−¬ng h¹i c¸c mÆt kh¸c cña cuéc sèng con ng−êi. VÊn ®Ò ®Æt ra lμ trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vÉn gi÷ v÷ng ®Þnh h−íng XHCN, biÕt c¸ch sö dông c¸c thμnh tùu mμ nh©n lo¹i ®· ®¹t ®−îc ®Ó phôc vô cho c«ng cuéc x©y dùng CNXH, nhÊt lμ thμnh tùu khoa häc- c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, lμm cho t¨ng tr−ëng kinh tÕ lu«n ®i liÒn víi sù tiÕn bé, c«ng b»ng x· héi, sù trong s¹ch, lμnh m¹nh vÒ ®¹o ®øc, tinh thÇn. 2. Ph¸t huy quyÒn lμm chñ cña nh©n d©n, kh¬i dËy m¹nh mÏ c¸c nguån lùc nhÊt lμ nguån lùc néi sinh ®Ó c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸. C«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa lμ con ®−êng tÊt yÕu mμ ®Êt n−íc ta ph¶i tr¶i qua. Chóng ta ph¶i tranh thñ thμnh tùu cña c¸ch m¹ng khoa häc vμ c«ng nghÖ, cña ®iÒu kiÖn giao l−u, héi nhËp quèc tÕ ®Ó nhanh chãng biÕn n−íc ta thμnh mét n−íc c«ng nghiÖp theo h−íng hiÖn ®¹i, s¸nh vai víi c¸c c−êng quèc n¨m ch©u nh− mong muèn cña Hå ChÝ Minh. Hå ChÝ Minh ®· chØ dÉn: X©y dùng CNXH lμ sù nghiÖp cña toμn d©n, do §¶ng l·nh ®¹o, ph¶i ®em tμi d©n, søc d©n, cña d©n lμm lîi cho d©n, nghÜa lμ ph¶i biÕt ph¸t huy mäi nguån lùc vèn cã trong d©n ®Ó x©y dùng cuéc sèng Êm no, h¹nh phóc cho nh©n d©n. Theo tinh thÇn ®ã, ngμy nay, c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n−íc ph¶i dùa vμo nguån lùc trong n−íc lμ chÝnh, cã ph¸t huy m¹nh mÏ néi lùc míi cã thÓ tranh thñ sö dông hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc bªn ngoμi. Trong néi lùc, nguån lùc con ng−êi lμ vèn quý nhÊt. Nguån lùc cña nh©n d©n, cña con ng−êi ViÖt Nam bao gåm trÝ tuÖ, tμi n¨ng, søc lao ®éng, cña c¶i thËt to lín. §Ó ph¸t huy tèt søc m¹nh cña toμn d©n téc ®Ó x©y dùng vμ ph¸t triÓn ®Êt n−íc, cÇn gi¶i quyÕt tèt c¸c vÊn ®Ò sau: - Tin d©n, dùa vμo d©n, x¸c lËp quyÒn lμm chñ cña nh©n d©n trªn thùc tÕ, lμm cho chÕ ®é d©n chñ ®−îc thùc hiÖn trong mäi lÜnh vùc ho¹t ®éng cña con ng−êi, nhÊt lμ ë ®Þa ph−¬ng, c¬ së, lμm cho d©n chñ thËt sù trë thμnh ®éng lùc cña sù ph¸t triÓn x· héi. - Ch¨m lo mäi mÆt ®êi sèng cña nh©n d©n ®Ó n©ng cao chÊt l−îng nguån nh©n lùc. - Thùc hiÖn nhÊt qu¸n chiÕn l−îc ®¹i ®oμn kÕt d©n téc cña Hå ChÝ Minh, trªn c¬ së lÊy liªn minh c«ng- n«ng- trÝ thøc lμm nßng cèt, t¹o nªn sù ®ång thuËn x· héi v÷ng ch¾c v× môc tiªu d©n giμu, n−íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh. 3. KÕt hîp søc m¹nh d©n téc víi søc m¹nh thêi ®¹i. X©y dùng CNXH ph¶i biÕt tranh thñ c¸c ®iÒu kiÖn quèc tÕ thuËn lîi, tËn dông tèi ®a søc m¹nh cña thêi ®¹i. Ngμy nay, søc m¹nh cña thêi ®¹i tËp trung ë cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vμ c«ng nghÖ, xu thÕ toμn cÇu hãa. Chóng ta ph¶i tranh thñ tèi ®a c¸c c¬ héi do xu thÕ ®ã t¹o ra ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ hîp t¸c quèc tÕ; ph¶i cã c¬ chÕ, chÝnh s¸ch ®óng ®Ó thu hót vèn ®Çu t−, kinh nghiÖm qu¶n lý vμ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, thùc hiÖn kÕt hîp søc m¹nh d©n téc víi søc m¹nh thêi ®¹i theo t− t−ëng Hå ChÝ Minh. Muèn vËy, chóng ta ph¶i cã ®−êng lèi chÝnh trÞ ®éc lËp, tù chñ. Tranh thñ hîp t¸c ph¶i ®i ®«i víi th−êng xuyªn kh¬i dËy chñ nghÜa yªu n−íc, tinh thÇn d©n téc ch©n chÝnh cña mäi ng−êi ViÖt Nam nh»m gãp phÇn lμm gia t¨ng tiÒm lùc quèc gia. Chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ph¶i g¾n liÒn víi nhiÖm vô trau dåi b¶n lÜnh vμ b¶n s¾c v¨n hãa d©n téc, nhÊt lμ cho thanh, thiÕu niªn- lùc l−îng r−êng cét cña n−íc nhμ, ®Ó kh«ng tù ®¸nh mÊt m×nh bëi xa 14
15. rêi céi rÔ d©n téc. ChØ cã b¶n lÜnh vμ b¶n s¾c d©n téc s©u s¾c, m¹nh mÏ ®ã míi cã thÓ lo¹i trõ c¸c yÕu tè ®éc h¹i, tiÕp thu tinh hoa v¨n hãa loμi ng−êi, lμm phong phó, lμm giμu thªm nÒn v¨n hãa d©n téc. 4. Ch¨m lo x©y dùng §¶ng v÷ng m¹nh, lμm trong s¹ch bé m¸y Nhμ n−íc, ®Êu tranh chèng quan liªu, tham nhòng, thùc hiÖn cÇn kiÖm x©y dùng CNXH. Thùc hiÖn môc tiªu ®éc lËp d©n téc vμ CNXH, ph¸t huy quyÒn lμm chñ cña nh©n d©n cÇn ®Õn vai trß l·nh ®¹o cña mét §¶ng c¸ch m¹ng ch©n chÝnh, mét Nhμ n−íc thËt sù cña d©n, do d©n vμ v× d©n. Muèn vËy, ph¶i: - X©y dùng §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam cÇm quyÒn, mét §¶ng ®¹o ®øc, v¨n minh. C¸n bé, ®¶ng viªn g¾n bã m¸u thÞt víi nh©n d©n, võa lμ ng−êi h−íng dÉn, l·nh ®¹o nh©n, võa hÕt lßng hÕt søc phôc vô nh©n d©n, g−¬ng mÉu trong mäi viÖc. - X©y dùng Nhμ n−íc ph¸p quyÒn XHCN m¹nh mÏ, cña nh©n d©n, do nh©n d©n, v× nh©n d©n; thùc hiÖn c¶i c¸ch nÒn hμnh chÝnh quèc gia mét c¸ch ®ång bé ®Ó phôc vô ®êi sèng nh©n d©n. - B»ng c¸c gi¶i ph¸p thiÕt thùc, cô thÓ, h×nh thμnh mét ®éi ngò c¸n bé liªn khiÕt, tËn trung víi n−íc, tËn hiÕu víi d©n; kiªn quyÕt ®−a ra khái bé m¸y chÝnh quyÒn nh÷ng «ng quan c¸ch m¹ng, l¹m dông quyÒnl ùc cña dan ®Ó m−u cÇu lîi Ých riªng; ph¸t huy vai trß cña nh©n d©n trong cuéc ®Êu tranh chèng quan liªu, tham nhòng, l·ng phÝ, gi÷ v÷ng sù æn ®Þnh chÝnh trÞ- x· héi cña ®Êt n−íc. - Gi¸o dôc mäi tÇng líp nh©n d©n ý thøc biÕt c¸ch lμm giμu cho ®Êt n−íc, h¨ng h¸i ®Èy m¹nh t¨ng gia s¶n xuÊt kinh doanh g¾n liÒn víi tiÕt kiÖm ®Ó x©y dùng n−íc nhμ. Trong ®iÒu kiÖn ®Êt n−íc cßn nghÌo, tiÕt kiÖm ph¶i trë thμnh qèc s¸ch, thμnh mét chÝnh s¸ch kinh tÕ lín vμ còng lμ mét chuÈn mùc ®¹o ®øc, mét hμnh vi v¨n hãa nh− Hå ChÝ Minh ®· c¨n dÆn: Mét d©n téc biÕt cÇn, biÕt kiÖm lμ mét d©n téc v¨n minh, tiÕn bé; d©n téc ®ã ch¾c ch¾n sÏ th¾ng ®−îc nghÌo nμn, l¹c hËu, ngμy cμng giμu cã vÒ vËt chÊt, cao ®Ñp vÒ tinh thÇtæng hîp C©u 6: V× sao Hå ChÝ Minh nãi: “§¹o ®øc lμ c¸i gèc cña ng−êi c¸n bé c¸ch m¹ng”? Sau c¸ch m¹ng Th¸ng T¸m n¨m 1945 thμnh c«ng, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· sím thÊy nguy c¬ ®èi víi §¶ng cÇm quyÒn, kh«ng nh÷ng lμ bÖnh quan liÖu h¸ch dÞch, vªnh v¸o lªn mÆt quan c¸ch mÖnh, ®Ì ®Çu c−ìi cæ d©n mμ c¶ nhiÒu thãi xÊu kh¸c, rÊt dÔ n¶y sinh trong c¸n bé, d¶ng viªn, nhÊt lμ trong nh÷ng ng−êi cã chøc, cã quyÒn, nh− bÖnh ®Þa vÞ, c«ng thÇn, côc bé ®Þa ph−¬ng, bÌ ph¸i; c¸i thãi chØ lo ¨n ngon, mÆc ®Ñp , lo chiÕm cña c«ng lμm cña t−, lîi dông ®Þa vÞ vμ c«ng t¸c cña m×nh mμ bu«n b¸n ph¸t tμi, lo viÖc riªng h¬n viÖc c«ng Râ rμng khi c¸ch m¹ng ®· giμnh ®−îc chÝnh quyÒn vμ khi tõ chiÕn tranh chuyÓn sang hßa b×nh x©y dùng, nh÷ng yªu cÇu vÒ ®¹o ®øc ®èi víi c¸n bé, ®¶ng viªn cμng ®ßi hái ph¶i t¨ng c−êng rÌn luyÖn vμ tu d−ìng ®Ó ®¸p øng víi yªu cÇu nhiÖm vô míi. Do ®ã, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh cμng quan t©m h¬n ®Õn c«ng t¸c x©y dùng §¶ng vÒ ®¹o ®øc c¸ch m¹ng. Tr−íc lóc ®i xa, Ng−êi viÕt trong Di chóc: §¶ng ta lμ mét §¶ng cÇm quyÒn. Mçi ®¶ng viªn vμ c¸n bé ph¶i thËt sù thÊm nhuÇn ®¹o ®øc c¸ch m¹ng; thËt sù cÇn, kiÖm, liªm, chÝnh, chÝ c«ng v« t−. Ph¶i gi÷ g×n §¶ng ta thËt trong s¹ch, ph¶i xøng ®¸ng lμ ng−êi l·nh ®¹o, ng−êi ®Çy tí thËt trung thμnh cña nh©n d©n. Lêi c¨n dÆn cuèi cïng cña Ng−êi ®· nãi v¾n t¾t c¸i ®iÒu cèt tö nhÊt trong x©y dùng §¶ng cÇm quyÒn, nã quyÕt ®Þnh vËn mÖnh cña §¶ng, cña Nhμ n−íc, vËn mÖnh cña c¶ chÕ ®é- ®ã lμ ®¹o ®øc c¸ch m¹ng. Theo Ng−êi, ®¹o ®øc lμ c¸i gèc cña ng−êi c¸ch m¹ng. Ng−êi nãi thËt dÔ hiÔu, nh−ng lμ c¶ mét ch©n lý tuyÖt ®èi: Còng nh− s«ng th× cã nguån míi cã n−íc, kh«ng cã nguån th× s«ng c¹n. c©y ph¶i cã gèc, kh«ng cã gèc th× c©y hÐo. Ng−êi c¸ch m¹ng ph¶i cã ®¹o ®øc, kh«ng cã ®¹o ®øc th× dï tμi giái mÊy còng kh«ng l·nh ®¹o ®−îc nh©n d©n. Cã ®¹o ®øc c¸ch m¹ng th× khi gÆp khã kh¨n, gian khæ, thÊt b¹i còng kh«ng sî sÖt, rôt rÌ, lïi b−íc. V× lîi Ých chung cña §¶ng, cña c¸ch m¹ng, cña giai cÊp, cña d©n téc vμ cña loμi ng−êi mμ kh«ng ngÇn ng¹i hy sinh tÊt c¶ lîi Ých riªng cña c¸ nh©n m×nh. Khi cÇn, th× s½n sμng hy sinh c¶ tÝnh m¹ng cña m×nh còng kh«ng tiÕc. §ã lμ biÓu hiÖn rÊt râ rÖt, cao quý cña ®¹o ®øc c¸ch m¹ng. B¸c nãi: Cã ®¹o ®øc c¸ch m¹ng th× khi gÆp thuËn lîi vμ thμnh c«ng còng vÉn gi÷ v÷ng tinh thÇn gian khæ, chÊt ph¸c, khiªm tèn, lo tr−íc thiªn h¹, vui sau thiªn h¹, lo hoμn thμnh nhiÖm vô cho tèt, chø kh«ng kÌn cùa vÒ mÆt h−ëng thô; kh«ng c«ng thÇn, kh«ng quan liÖu, kh«ng kiªu ng¹o, kh«ng hñ hãa. §ã lμ biÓu hiÖn cña ®¹o ®øc c¸ch m¹ng. Ng−êi cßn nãi: §¹o ®øc c¸ch m¹ng kh«ng ph¶i trªn trêi r¬i xuèng. Nã do ®Êu tranh, rÌn luyÖn bÒn bØ h»ng ngμy mμ ph¸t triÓn vμ cñng cè. Còng nh− ngäc cμng mμi cμng s¸ng, vμng cμng luyÖn cμng trong. C¶ cuéc ®êi ho¹t ®éng c¸ch m¹ng, B¸c Hå lu«n rÌn luyÖn m×nh ®Ó trë thμnh ng−êi cã ®¹o ®øc c¸ch m¹ng. Theo ®ã, Ng−êi ®· lμm giμu truyÒn thèng ®¹o ®øc cña d©n téc ViÖt Nam b»ng sù kÕ thõa t− t−ëng ®¹o ®øc ph−¬ng §«ng, nh÷ng tinh hoa ®¹o ®øc nh©n lo¹i; tÊm g−¬ng ®¹o ®øc cña c¸c nhμ s¸ng lËp chñ nghÜa M¸c ®· nªu cho Ng−êi mét mÉu mùc vÒ sù gi¶n dÞ vμ sù khiªm tèn cao ®é, Ng−êi ®· häc 15
16. tËp vμ hμnh ®éng bëi c¸c tÊm g−¬ng Êy, víi nÕp sèng gi¶n dÞ, coi khinh sù xa hoa, yªu lao ®éng, ®ång c¶m s©u s¾c víi ng−êi cïng khæ, h−íng cuéc ®Êu tranh cña m×nh vμo c«ng cuéc gi¶i phãng d©n téc, gi¶i phãng giai cÊp, gi¶i phãng con ng−êi. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh cho r»ng: "§¶ng võa lμ ®¹o ®øc võa lμ v¨n minh", lμ ng−êi khëi x−íng vμ l·nh ®¹o mäi sù ®æi thay cña ®Êt n−íc qua c¸c giai ®o¹n lÞch sö cña c¸ch m¹ng. Muèn tiÕp tôc ®−a sù nghiÖp c¸ch m¹ng tiÕn ®Õn ®Ých cuèi cïng, tr−íc hÕt §¶ng ph¶i tù ®æi míi, tù chØnh ®èn. Tù ®æi míi, tù chØnh ®èn lμ kh¼ng ®Þnh sù vËn ®éng néi t¹i cña §¶ng cÇm quyÒn trong qu¸ tr×nh l·nh ®¹o c¸ch m¹ng, lμ sù nhËn diÖn ®óng quy luËt vËn ®éng, ph¸t triÓn cña §¶ng. qu¸n triÖt t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ x©y dùng, chØnh ®èn §¶ng vμo cuéc vËn ®éng x©y dùng, chØnh ®èn §¶ng hiÖn nay, tr−íc hÕt mçi c¸n bé, ®¶ng viªn ph¶i t¨ng c−êng häc tËp vμ lμm theo tÊm g−¬ng ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh, trªn c¬ së ®ã, n©ng cao ®¹o ®øc c¸ch m¹ng, quÐt s¹ch chñ nghÜa c¸ nh©n. C©u 7: Nh÷ng néi dung c¬ b¶n t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ nh÷ng phÈm chÊt ®¹o ®øc c¸ch m¹ng? Liªn hÖ t− t−ëng cña Ng−êi vÒ ®¹o ®øc vμo viÖc gi¸o dôc, rÌn luyÖn ®¹o ®øc cho thÕ hÖ trÎ hiÖn nay? 1. Nh÷ng néi dung c¬ b¶n t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ nh÷ng phÈm chÊt ®¹o ®øc c¸ch m¹ng. T− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ nh÷ng phÈm chÊt ®¹o ®øc c¸ch m¹ng gåm nh÷ng néi dung c¬ b¶n sau: a. Trung với nước, hiếu với dân Trong mối quan hệ đạo đức thì mối quan hệ giữa mỗi người với đất nước, với nhân dân, với dân tộc là mối quan hệ lớn nhất. Trung, hiếu là phẩm chất đạo đức quan trọng nhất, bao trùm nhất. Trung, hiếu là những khái niệm đã có trong tư tưởng đạo đức truyền thống Việt Nam và phương Đông, xong có nội dung hạn hẹp. “Trung với vua, hiếu với cha mẹ”, phản ánh bổn phận của dân đối với vua, con đối với cha mẹ. Hồ Chí Minh đã vận dụng và đưa vào nội dung mới. Hồ Chí Minh đã kế thừa những giá trị đạo đức truyền thống và vượt trội. Trung với nước là trung thành với sự nghiệp giữ nước và dựng nước. Nước là của dân, còn nhân dân là chủ của đất nước. “Bao nhiêu quyền hạn đều của dân, bao nhiêu lợi ích đều vì dân”. Đây là chuẩn mực đạo đức có ý nghĩa quan trọng hàng đầu. Trung với nước, hiếu với dân là suốt đời phấn đấu hy sinh vì độc lập tự do của Tổ quốc, vì CNXH, nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng. Bác vừa kêu gọi hành động vừa định hướng chính trị- đạo đức cho mỗi người Việt Nam. Đối với cán bộ đảng viên phải suốt đời đấu tranh cho Đảng, cho cách mạng, đó là điều chủ chốt của đạo đức cách mạng. Phải tuyệt đối trung thàmh với Đảng, với dân, phải tận trung, tận hiếu, thì mới xứng đáng vừa là đầy tớ trung thành, vừa là người lãnh đạo của dân; dân là đối tượng để phục vụ hết lòng. Phải nắm vững dân tình, hiểu rõ dân tâm, cải thiện dân sinh, nâng cao dân trí để dân hiểu được quyền và trách nhiệm của người chủ đất nước. Nội dung chủ yếu của trung với nước là: - Đặt lợi ích của đảng, của Tổ quốc, của cách mạng lên trên hết. - Quyết tâm phấn đấu thực hiện mục tiêu của cách mạng. - Thực hiện tốt chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước. Nội dung của hiếu với dân là: - Khẳng định vai trò sức mạnh thực sự của nhân dân. - Tin dân, lắng nghe dân, học dân, tổ chức vận động nhân dân cùng thực hiện tốt đường lối chính sách của Đảng và Nhà nước. - Chăm lo đến đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân. b. Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư Cần là lao động cần cù, siêng năng, lao động có kế hoạch, sáng tạo năng suất cao; lao động với tinh thần tự lực cánh sinh, không lười biếng, không ỷ lại, không dựa dẫm. Lao động là nghĩa vụ thiêng liêng, là nguồn sống, nguồn hạnh phúc của con người. Kiệm là tiết kiệm sức lao động, tiết kiệm thì giờ, tiết kiệm tiền của của nhân dân, của đất nước, của bản thân mình. Tiết kiệm từ cái nhỏ đến cái to; “Không xa sỉ, không hoang phí, không bừa bãi,” Liêm là “luôn luôn tôn trọng giữ gìn của công và của dân; không xâm phạm một đồng xu, hạt thóc của nhà nước, của nhân dân”. Phải trong sạch, không tham lam địa vị, tiền của, danh tiếng, sung sướng. Không tâng bốc mình. Chỉ có một thứ ham là ham học, ham làm, ham tiến bộ. Hành vi trái với chữ liêm là: cậy quyền thế mà đục khoét, ăn của dân, hoặc trộm của công làm của riêng. Dìm người giỏi, để giữ địa vị và danh tiếng của mình là trộm vị. Gặp việc phải, mà sợ khó nhọc nguy hiểm, không dám làm là tham uý lạo. Cụ Khổng nói: người mà không liêm, không bằng súc vật. Cụ Mạnh nói: ai cũng tham lợi thì nước sẽ nguy. Chính là không tà, thẳng thắn, đứng đắn. Đối với mình, với người, với việc. 16
17. Đối với mình, không tự cao, tự đại, luôn chịu khó học tập cầu tiến bộ, luôn kiểm điểm mình để phát huy điều hay, sửa đổi điều dở. Đối với người, không nịnh hót người trên, xem khinh người dưới; luôn giữ thái độ chân thành, khiêm tốn, đoàn kết, không dối trá, lừa lọc. Đối với việc, để việc công lên trên việc tư, làm việc gì cho đến nơi, đến chốn, không ngại khó, nguy hiểm, cố gắng làm việc tốt cho dân cho nước. Cần, kiệm, liêm, chính cần thiết đối với tất cả mọi người. Hồ Chí Minh viết: “Trời có bốn mùa: Xuân, Hạ, Thu, Đông Đất có bốn phương: Đông, Tây, Nam, Bắc Người có bốn đức: cần, kiệm, liêm, chính Thiếu một mùa thì không thành trời Thiếu một phương thì không thành đất Thiếu một đức thì không thành người”. Cần, kiệm, liêm, chính rất cần thiết đối với người cán bộ, đảng viên. Nếu đảng viên mắc sai lầm thì sẽ ảnh hưởng đến uy tín của Đảng, nhiệm vụ của cách mạng. Cần, kiệm, liêm, chính còn là thước đo sự giàu có về vật chất, vững mạnh về tinh thần, sự văn minh của dân tộc. “Nó” là cái cần để “làm việc, làm người, làm cán bộ, để phụng sự Đoàn thể, phụng sự giai cấp và nhân dân, phụng sự Tổ quốc và nhân loại”. Chí công vô tư, là làm bất cứ việc gì cũng đừng nghĩ đến mình trước, chỉ biết vì Đảng, vì Tổ quốc, vì nhân dân, vì lợi ích của cách mạng. Thực hành chí công vô tư là quét sạch chủ nghĩa cá nhân, nâng cao đạo đức cách mạng. “phải lo trước thiên hạ, vui sau thiên hạ (tiên thiên hạ chi ưu nhi ưu, hậu thiên hạ chi lạc nhi lạc). Chủ nghĩa cá nhân chỉ biết đến mình, muốn “mọi người vì mình”. Nó là giặc nội xâm, còn nguy hiểm hơn cả giặc ngoại xâm. Hồ Chí Minh viết: “ Một dân tộc, một đảng và mỗi con người, ngày hôm qua là vĩ đại, có sức hấp dẫn lớn, không nhất định hôm nay vẫn được mọi người yêu mến và ca ngợi, nếu lòng dạ không trong sáng nữa, nếu sa vào chủ nghĩa cá nhân”. Hồ Chí Minh cũng phân biệt lợi ích cá nhân và chủ nghĩa cá nhân. Chí công vô tư là tính tốt có thể gồm 5 điều: nhân, nghĩa, trí, dũng, liêm. Bồi dưỡng phẩm chất đạo đức cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư là để vững vàng qua mọi thử thách : “Giàu sang không quyến rũ, nghèo khó không thể chuyển lay, uy vũ không thể khuất phục”. b. Yêu thương con người Kế thừa truyền thống nhân nghĩa của dân tộc, kết hợp truyền thống nhân nghĩa với chủ nghĩa nhân đạo cộng sản, tiếp thu tinh thần nhân văn của nhân loại qua nhiều thế kỷ, qua hoạt động thực tiễn, Hồ Chí Minh đã xác định tình yêu thương con người là phẩm chất đạo đức cao đẹp nhất. Tình yêu rộng lớn dành cho những người cùng khổ, những người lao động bị áp bức, bóc lột. Hồ Chí Minh chỉ ham muốn cho đất nước được hoàn toàn độc lập, dân được tự do, mọi người ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành. Chỉ có tình yêu thương con người bao la đến như vậy mới có cách mạng, mới nói đến CNXH và CNCS. Nghiêm khắc với mình, độ lượng với người khác. Phải có tình nhân ái với cả những ai có sai lầm, đã nhận rõ và cố gắng sửa chữa, đánh thức những gì tốt đẹp trong mỗi con người. Bác căn dặn Đảng phải có tình đồng chí thương yêu lẫn nhau, trên nguyên tắc tự phê bình và phê bình chân thành. Tình yêu thương con người còn là tình yêu bạn bè, đồng chí, có thái độ tôn trọng con người, điều này có ý nghĩa đối với người lãnh đạo. c. Tinh thần quốc tế trong sáng, thuỷ chung Đó là tinh thần quốc tế vô sản, bốn phương vô sản đều là anh em. Đó là tinh thần đoàn kết với các dân tộc bị áp bức, với nhân dân lao động các nước. Đó là tinh thần đoàn kết của nhân dân Việt Nam với tất cả những người tiến bộ trên thế giới vì hoà bình, công lý và tiến bộ xã hội. Sự đoàn kết là nhằm vào mục tiêu lớn của thời đại hoà bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội. 2. Liªn hÖ t− t−ëng cña Ng−êi vÒ ®¹o ®øc vμo viÖc gi¸o dôc, rÌn luyÖn ®¹o ®øc cho thÕ hÖ trÎ hiÖn nay. T− t−ëng Hå ChÝ Minh lμ di s¶n tinh thÇn v« cïng quý b¸u, nh÷ng t− t−ëng v« gi¸, nh÷ng gi¸ trÞ nh©n v¨n cao c¶, ®Æc biÖt lμ t− t−ëng ®¹o ®øc c¸ch m¹ng cña Ng−êi m·i lμ ¸nh s¸ng soi ®−êng cho toμn §¶ng, toμn qu©n, toμn d©n. §èi víi thÕ hÖ trÎ nh÷ng chñ nh©n t−¬ng lai cña ®Êt n−íc, líp ng−êi kÕ tôc trung thμnh sù nghiÖp c¸ch m¹ng vÎ vang cña §¶ng, cña d©n téc Häc tËp vμ lμm theo tÊm g−¬ng ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh lμ mét niÒm vinh dù ®ång thêi lμ mét nhiÖm vô v« cïng quan träng vμ cÇn thiÕt. Häc tËp tÊm g−¬ng ®¹o ®øc c¸ch m¹ng vÜ ®¹i cña Ng−êi g¾n víi nh÷ng viÖc lμm, nh÷ng hμnh ®éng cô thÓ, ®Ó nh÷ng t− t−ëng, ®¹o ®øc vÜ ®¹i cña Ng−êi thÊm s©u, táa s¸ng trong mçi chóng ta. NhiÖm vô ®Çu tiªn cña tuæi trÎ h«m nay ®ã lμ ph¸t huy nhiÖt huyÕt søc trÎ, trÝ tuÖ thùc hiÖn thμnh c«ng lý t−ëng cña 17
18. §¶ng, cña B¸c: D©n giμu, n−íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh, x©y dùng thμnh c«ng CNXH trªn ®Êt n−íc ta. Kh«ng ngõng më réng mÆt trËn ®oμn kÕt tËp hîp thanh niªn, chó träng thanh niªn d©n téc, t«n gi¸o vïng s©u, vïng xa, vïng khã kh¨n, trong c¸c doanh nghiÖp t− nh©n, doanh nghiÖp liªn doanh. §oμn kÕt tËp hîp thanh niªn lμ mét bé phËn kh«ng t¸ch rêi khèi ®¹i ®oμn kÕt toμn d©n téc d−íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng. Më réng mÆt trËn ®oμn kÕt tËp hîp thanh niªn sÏ ph¸t huy ®−îc søc m¹nh tæng hîp cña c¸c tÇng líp nh©n d©n gãp phÇn thùc hiÖn thμnh c«ng sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n−íc, quª h−¬ng. Mçi mét ®oμn viªn thanh niªn cÇn ph¶i th−êng xuyªn nhËn thøc s©u s¾c vÒ rÌn luyÖn tu d−ìng ®¹o ®øc, g−¬ng mÉu chÊp hμnh ph¸p luËt cña Nhμ n−íc, cã tr¸ch nhiÖm víi gia ®×nh vμ x· héi. VÊn ®Ò quan träng nhÊt lμ c«ng t¸c gi¸o dôc cña §oμn ph¶i thùc hiÖn tèt h¬n, chøc n¨ng gi¸o dôc båi d−ìng h×nh thμnh nh©n c¸ch tèt ®Ñp cho thÕ hÖ trÎ víi nh÷ng tiªu chÝ h−íng tíi: Sèng cã lý t−ëng c¸ch m¹ng, cã hoμi b·o, trÝ tuÖ, b¶n lÜnh, lèi sèng trong s¸ng, giμu lßng nh©n ¸i, giμu nhiÖt huyÕt gãp phÇn quan träng h×nh thμnh nguån nh©n lùc trÎ cã chÊt l−îng phôc vô sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa. Mçi mét ®oμn viªn thanh niªn cÇn nhËn thøc s©u s¾c vÒ vÊn ®Ò häc tËp, n©ng cao tr×nh ®é trong héi nhËp vμ ph¸t triÓn. Ng−êi ®· tõng d¹y: Häc ®Ó phôc vô Tæ quèc, phôc vô nh©n d©n, lμm cho d©n giμu n−íc m¹nh, tøc lμ ®Ó lμm trßn nhiÖm vô ng−êi chñ n−íc nhμ. Häc tËp vμ lμm theo tÊm g−¬ng ®¹o ®øc vÜ ®¹i cña Ng−êi ®èi víi tuæi trÎ chóng ta lμ mét nhiÖm vô chÝnh trÞ quan träng ®−îc tiÕn hμnh th−êng xuyªn liªn tôc l©u dμi, víi môc tiªu lμ thÊm nhuÇn, lμ mét qu¸ tr×nh tõ nhËn thøc ®i ®Õn hμnh ®éng. C¸c cÊp bé §oμn ph¶i th−êng xuyªn tæ chøc häc tËp t− t−ëng ®¹o ®øc cña Ng−êi phï hîp tõng ®èi t−îng. CÇn ph¶i s¸ng t¹o c¸c h×nh thøc häc tËp ®Ó kh«ng kh« cøng gi¸o ®iÒu mμ sinh ®éng hÊp dÉn l«i cuèn mäi ng−êi. T− t−ëng cña Ng−êi thËt vÜ ®¹i nh−ng v« cïng gÇn gòi trong ®êi sèng do ®ã cÇn chän lùa c¸c c¸ch thøc ®Ó ®i vμo lßng ng−êi trë thμnh ho¹t ®éng thiÕt thùc trong cuéc sèng. Nªn ®a d¹ng c¸c h×nh thøc häc tËp, gi¸o dôc hÊp dÉn cã hiÖu qu¶ nh− diÔn ®μn, héi thi c¸c chuyªn ®Ò sinh ho¹t t− t−ëng, sö dông c¸c h×nh thøc v¨n hãa, v¨n nghÖ cã hiÖu qu¶ ®Ó ®−a t− t−ëng ®¹o ®øc cña Ng−êi ®Õn víi thanh niªn mét c¸ch sinh ®éng. §iÒu quan träng h¬n hÕt lμ sù ®Þnh h−íng cña tæ chøc §oμn cho mçi ®oμn viªn thanh niªn lu«n tù gi¸c häc tËp vμ rÌn luyÖn theo tÊm g−¬ng ®¹o ®øc cña Ng−êi, t×m thÊy trong nh÷ng lêi d¹y b¶o ©n cÇn cña Ng−êi c¸c gi¸ trÞ ®Þnh h−íng cho suy nghÜ vμ hμnh ®éng cña b¶n th©n. M·i m·i c¸c thÕ hÖ thanh niªn ViÖt Nam lu«n kh¾c ghi lêi d¹y cña Ng−êi “Kh«ng cã viÖc g× khã ChØ sî lßng kh«ng bÒn §μo nói vμ lÊp biÓn QuyÕt chÝ ¾t lμm nªn” Bμi häc tinh thÇn vÒ nghÞ lùc phi th−êng v−ît qua mäi khã kh¨n cña B¸c lu«n sÏ lμ ®éng lùc thóc ®Èy thÕ hÖ trÎ h«m nay v−¬n tíi giμnh nh÷ng ®Ønh cao trong sù nghiÖp vÜ ®¹i cña toμn d©n téc. C©u 8: C¬ së vμ qu¸ tr×nh h×nh thμnh t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ ®¹i ®oμn kÕt d©n téc? T− t−ëng ®¹i ®oμn kÕt d©n téc vμ viÖc x©y dùng khèi ®¹i ®oμn kÕt d©n téc lμ mét cèng hiÕn ®Æc s¾c, cã gi¸ trÞ lý luËn vμ gi¸ trÞ thùc tiÔn hÕt søc quan träng. T− t−ëng ®¹i ®oμn kÕt d©n téc cña Hå ChÝ Minh ®−îc h×nh thμnh trªn nh÷ng c¬ së lý luËn vμ thùc tiÔn nh− sau: 1. Tr¶i qua hμng ngh×n n¨m ®Êu tranh trong sù nghiÖp dùng n−íc vμ gi÷ n−íc, nh©n d©n ta ®· x©y dùng nªn truyÒn thèng yªu n−íc g¾n liÒn víi ý thøc céng ®ång, ý thøc cè kÕt d©n téc, ®oμn kÕt d©n téc. TruyÒn thèng nμy ®· thμnh c¸ch t− duy, hμnh ®éng vμ t¹o ra søc m¹nh v« ®Þch cña d©n téc. T×nh c¶m tù nhiªn cña ng−êi ViÖt Nam lμ yªu n−íc- nh©n nghÜa - ®oμn kÕt. D©n ta th−êng trao truyÒn cho nhau t×nh c¶m: NhiÔu ®iÒu phñ lÊy gi¸ g−¬ng Ng−êi trong mét n−íc ph¶i th−¬ng nhau cïng. D¹y cho nhau triÕt lý nh©n sinh: Mét c©y lμm ch¼ng nªn non Ba c©y chôm l¹i nªn hßn nói cao. Tæng kÕt thμnh phÐp øng xö vμ t− duy chÝnh trÞ. T×nh lμng, nghÜa n−íc N−íc mÊt th× nhμ tan GiÆc ®Õn nhμ, ®μn bμ ph¶i ®¸nh. Chë thuyÒn lμ d©n, lËt thuyÒn còng lμ d©n 18
19. Tæ chøc x· héi truyÒn thèng ViÖt Nam lμ biÓu t−îng cña lý t−ëng ®oμn kÕt g¾n bã céng ®ång: Nhμ - Lμng- N−íc, t¹o ra søc m¹nh gi÷ v÷ng ®éc lËp vμ thÞnh v−îng cña d©n téc. C¸c bËc tiÒn bèi nh− Phan Béi Ch©u, Phan Chu Trinh ®· tiÕp nèi truyÒn thèng ®oμn kÕt d©n téc thÓ hiÖn trong tËp hîp lùc l−îng d©n téc chèng thùc d©n Ph¸p ®· ®Ó l¹i nh÷ng t− t−ëng, c¸ch thøc x©y dùng khèi ®¹i ®oμn kÕt d©n téc ®−îc Hå ChÝ Minh tiÕp thu ph¸t triÓn. Hå ChÝ Minh tõ rÊt sím ®· hÊp thô ®−îc nh÷ng truyÒn thèng yªu n−íc- nh©n nghÜa - ®oμn kÕt cña d©n téc. 2. Nh÷ng kinh nghiÖm cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam, c¸ch m¹ng cña nhiÒu n−íc trªn thÕ giíi ®−îc Hå ChÝ Minh nghiªn cøu, rót ra nh÷ng bμi häc cÇn thiÕt- ®ã lμ c¬ së thùc tiÔn kh«ng thÓ thiÕu ®−îc trong h×nh thμnh t− t−ëng ®¹i ®oμn kÕt Hå ChÝ Minh. Nh÷ng phong trμo chèng thùc d©n Ph¸p cña nh©n d©n ta tõ cuèi thÕ kû XIX sang thÕ kû XX lμ cuéc ®Êu tranh bi hïng, v« cïng oanh liÖt nh−ng ®Òu thÊt b¹i. Chøng kiÕn thùc tiÔn ®ã, ®· gióp cho Hå ChÝ Minh thÊy ®−îc nh÷ng h¹n chÕ trong viÖc tËp hîp lùc l−îng cña c¸c nhμ yªu n−íc tiÒn bèi, còng nh− nh÷ng yªu cÇu kh¸ch quan míi cña lÞch sö d©n téc. N¨m 1911, Hå ChÝ Minh b¾t ®Çu thùc hiÖn cuéc kh¶o s¸t toμn thÕ giíi, tõ c¸c n−íc t− b¶n ®Õn c¸c n−íc thuéc ®Þa. Ng−êi nghiªn cøu nguyªn nh©n th¾ng lîi cña c¸ch m¹ng Mü, c¸ch m¹ng Ph¸p. Ng−êi nh×n râ søc m¹nh tiÒm Èn cña c¸c d©n téc thuéc ®Þa lμ v« cïng to lín. Nh−ng hä r¬i vμo thÕ ®¬n ®éc, hä ch−a cã l·nh ®¹o, ch−a biÕt ®oμn kÕt, ch−a cã tæ chøc vμ ch−a biÕt tæ chøc ®oμn kÕt. Hå ChÝ Minh tíi tËn n−íc Nga nghiªn cøu c¸ch m¹ng Th¸ng M−êi. §iÒu ®ã ®· gióp Ng−êi hiÓu râ thÕ nμo lμ cuéc c¸ch m¹ng ®Õn n¬i ®Ó rót ra kinh nghiÖm tËp hîp lùc l−îng cho c¸ch m¹ng ViÖt Nam. Nghiªn cøu c¸ch m¹ng Trung Quèc, Ên §é, Hå ChÝ Minh ®· rót ®−îc nhiÒu bμi häc bæ Ých ®Ó tËp hîp lùc l−îng cho c¸ch m¹ng ViÖt Nam nh− ®oμn kÕt d©n téc, c¸c giai tÇng, c¸c ®¶ng ph¸i, c¸c t«n gi¸o 3. Nh÷ng quan ®iÓm c¬ b¶n cña chñ nghÜa M¸c-Lªnin: c¸ch m¹ng lμ sù nghiÖp cña quÇn chóng, nh©n d©n lμ ng−êi s¸ng t¹o ra lÞch sö, giai cÊp v« s¶n ph¶i trë thμnh d©n téc, liªn minh c«ng n«ng, ®oμn kÐt d©n téc ph¶i g¾n víi ®oμn kÕt quèc tÕ ®· trë thμnh c¬ së lý luËn quan träng nhÊt ®èi víi qu¸ tr×nh h×nh thμnh t− t−ëng ®¹i ®oμn kÕt d©n téc cña Hå ChÝ Minh. §Õn víi chñ nghÜa M¸c-Lªnin, Hå ChÝ Minh ®· t×m ra con ®−êng tù gi¶i phãng cho d©n téc, thÊy râ sù cÇn thiÕt vμ con ®−êng tËp hîp, ®oμn kÕt c¸c lùc l−îng cña d©n téc vμ trªn thÕ giíi ®Ó giμnh th¾ng lîi hoμn toμn trong sù nghiÖp chèng chñ nghÜa thùc d©n, gi¶i phãng d©n téc. C©u 9: Quan ®iÓm c¬ b¶n cña Hå ChÝ Minh vÒ ®¹i ®oμn kÕt d©n téc? Ngμy nay trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−ìng x· héi chñ nghÜa cÇn l−u ý nh÷ng vÊn ®Ò g× khi x©y dùng khèi ®¹i ®oμn kÕt d©n téc? a. Quan ®iÓm c¬ b¶n cña Hå ChÝ Minh vÒ ®¹i ®oμn kÕt d©n téc. T− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ ®¹i ®oμn kÕt d©n téc cã nhiÒu quan ®iÓm- cã quan ®iÓm mang tÝnh nÒn t¶ng, cã quan ®iÓm mang tÝnh nguyªn t¾c, cã quan ®iÓm mang tÝnh ph−¬ng ph¸p ®¹i ®oμn kÕt. D−íi ®©y lμ nh÷ng quan ®iÓm chñ yÕu cña Ng−êi. 1. §¹i ®oμn kÕt d©n téc lμ vÊn ®Ò cã ý nghÜa chiÕn l−îc, quyÕt ®Þnh thμnh c«ng cña c¸ch m¹ng. Víi Hå ChÝ Minh ®¹i ®oμn kÕt d©n téc kh«ng ph¶i lμ s¸ch l−îc, kh«ng ph¶i lμ thñ ®o¹n chÝnh trÞ mμ lμ chÝnh s¸ch d©n téc, lμ vÊn ®Ò chiÕn l−îc cña c¸ch m¹ng. Bëi vËy, ®¹i ®oμn kÕt d©n téc lμ vÊn ®Ò sèng cßn cña d©n téc. §oμn kÕt lμ søc m¹nh, ®oμn kÕt lμ th¾ng lîi, §oμn kÕt lμ søc m¹nh, lμ then chèt cña thμnh c«ng. §oμn kÕt lμ ®iÓm mÑ. §iÓm nμy mμ thùc hiÖn tèt th× ®Î ra con ch¸u ®Òu tèt. Hå ChÝ Minh kh¼ng ®Þnh: §oμn kÕt, ®oμn kÕt, ®¹i ®oμn kÕt. Thμnh c«ng, thμnh c«ng, ®¹i thμnh c«ng. 2. §¹i ®oμn kÕt d©n téc lμ mét môc tiªu, mét nhiÖm vô hμng ®Çu cña c¸ch m¹ng. Hå ChÝ Minh nãi víi d©n téc: Môc ®Ých cña §¶ng Lao ®éng ViÖt Nam cã thÓ gåm trong 8 ch÷ lμ: ®oμn kÕt toμn d©n, phông sù tæ quèc. Bëi vËy t− t−ëng ®¹i ®oμn kÕt d©n téc ph¶i ®−îc qu¸n triÖt trong mäi ®−êng lèi, chÝnh s¸ch cña §¶ng vμ ChÝnh phñ. XÐt vÒ b¶n chÊt th× ®¹i ®oμn kÕt d©n téc chÝnh lμ ®ßi hái kh¸ch quan cña b¶n th©n quÇn chóng nh©n d©n trong cuéc ®Êu tranh ®Ó tù gi¶i phãng, lμ sù nghiÖp cña quÇn chóng, do quÇn chóng, v× quÇn chóng. NhËn thøc râ ®iÒu ®ã, §¶ng tiªn phong c¸ch m¹ng cã sø mÖnh thøc tØnh, tËp hîp, h−íng dÉn, chuyÓn nh÷ng ®ßi hái kh¸ch quan, tù ph¸t cña quÇn chóng thμnh nh÷ng ®ßi hái tù gi¸c, thμnh hiÖn thùc cã tæ chøc, thμnh søc m¹nh v« ®Þch cña quÇn chóng thùc hiÖn môc tiªu c¸ch m¹ng cña quÇn chóng. Nh− vËy ®¹i ®oμn kÕt d©n téc võa lμ môc tiªu, môc ®Ých, nhiÖm vô hμng ®Çu cña §¶ng, ®ång thêi còng lμ môc tiªu, môc ®Ých, nhiÖm vô hμng ®Çu cña c¶ d©n téc. 3. §¹i ®oμn kÕt d©n téc lμ ®¹i ®oμn kÕt toμn d©n. 19
20. Tr−íc hÕt, kh¸i niÖm d©n téc trong t− t−ëng Hå ChÝ Minh ®−îc ®Ò cËp víi nghÜa rÊt réng- võa víi nghÜa lμ céng ®ång, mäi con d©n n−íc ViÖt, võa víi nghÜa c¸ thÓ mçi mét con Rång ch¸u Tiªn, kh«ng ph©n biÖt d©n téc, t«n gi¸o, kh«ng ph©n biÖt giμ, trÎ, g¸i, trai, giμu nghÌo, quý tiÖn. ë trong n−íc hay ë ngoμi n−íc ®Òu lμ chñ thÓ cña khèi ®¹i ®oμn kÕt d©n téc. Nh− vËy Hå ChÝ Minh ®· dïng kh¸i niÖm ®¹i ®oμn kÕt d©n téc ®Ó ®Þnh h−íng cho viÖc x©y dùng khèi ®¹i ®oμn kÕt toμn d©n trong suèt tiÕn tr×nh lÞch sö c¸ch m¹ng ViÖt Nam. §¹i ®oμn kÕt toμn d©n, theo Hå ChÝ Minh th× ph¶i b»ng truyÒn thèng d©n téc mμ khoan dung, ®é l−îng víi con ng−êi, mμ ®oμn kÕt ngay víi nh÷ng ng−êi lÇm ®−êng, l¹c lçi, nh−ng ®· biÕt hèi c¶i, kh«ng ®−îc ®Èy hä ra khái khèi ®oμn kÕt. Muèn vËy, cÇn xo¸ bá hÕt thμnh kiÕn, cÇn thËt thμ ®oμn kÕt víi nhau, gióp ®ì nhau cïng tiÕn bé ®Ó phôc vô nh©n d©n. §¹i ®oμn kÕt toμn d©n, theo Hå ChÝ Minh lμ cÇn ph¶i cã lßng tin ë nh©n d©n, tin r»ng hÔ lμ ng−êi ViÖt Nam ai còng cã Ýt nhiÒu tÊm lßng yªu n−íc mμ kh¬i dËy vμ ®oμn kÕt víi nhau v× ®éc lËp, thèng nhÊt cña Tæ quèc, v× tù do vμ h¹nh phóc cña nh©n d©n. §oμn kÕt toμn d©n téc, toμn d©n ph¶i ®−îc x©y dùng trªn nÒn t¶ng tr−íc hÕt ph¶i ®oμn kÕt ®¹i ®a sè nh©n d©n, mμ ®¹i ®a sè nh©n d©n ta lμ c«ng nh©n, n«ng d©n vμ c¸c tÇng líp nh©n d©n lao ®éng kh¸c. §ã lμ nÒn gèc cña ®Þa ®oμn kÕt. Nã còng nh− c¸i nÒn cña nhμ, c¸i gèc cña c©y. Nh−ng ®· cã nÒn v÷ng, gèc tèt cßn ph¶i ®oμn kÕt c¸c tÇng líp nh©n d©n kh¸c. Ng−êi cßn chØ ra lùc l−îng nßng cèt t¹o ra c¸i nÒn t¶ng Êy lμ c«ng n«ng, cho nªn liªn minh c«ng n«ng lμ nÒn t¶ng cña MÆt trËn d©n téc thèng nhÊt. VÒ sau, Ng−êi x¸c ®Þnh thªm: lÊy liªn minh c«ng n«ng- lao ®éng trÝ ãc lμm nÒn t¶ng cho khèi ®oμn kÕt toμn d©n. 4. §¹i ®oμn kÕt d©n téc ph¶i cã tæ chøc, cã l·nh ®¹o T− t−ëng ®¹i ®oμn kÕt d©n téc cña Hå ChÝ Minh trë thμnh chiÕn l−îc ®¹i ®oμn kÕt cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam, h×nh thμnh MÆt trËn d©n téc thèng nhÊt, t¹o ra søc m¹nh to lín quyÕt ®Þnh th¾ng lîi cña c¸ch m¹ng. Ngay tõ dÇu, Hå ChÝ Minh ®· chó ý tËp hîp ng−êi ViÖt Nam ë trong n−íc vμ ®Þnh c− ë n−íc ngoμi vμo c¸c tæ chøc phï hîp víi giai tÇng, tõng giíi, tõng ngμnh nghÒ, tõng løa tuæi, tõng t«n gi¸o, phï hîp tõng thêi kú c¸ch m¹ng. TÊt c¶ ®−îc tËp hîp thμnh MÆt trËn d©n téc thèng nhÊt ®Ó liªn kÕt vμ ph¸t huy søc m¹nh cña toμn d©n. Tuú thêi kú lÞch sö mμ MÆt trËn d©n téc thèng nhÊt cã tªn gäi kh¸c nhau. MÆt trËn d©n téc thèng nhÊt h×nh thμnh ®−îc vμ ho¹t ®éng ®−îc ph¶i trªn c¬ së nh÷ng nguyªn t¾c: 1- MÆt trËn ph¶i ®−îc x©y dùng trªn nÒn t¶ng liªn minh c«ng n«ng vμ lao ®éng trÝ ãc, d−íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng Céng s¶n. 2- MÆt trËn ho¹t ®éng trªn nguyªn t¾c hiÖp th−¬ng d©n chñ, lÊy viÖc thèng nhÊt lîi Ých tèi cao cña d©n téc vμ lîi Ých cña c¸c tÇng líp nh©n d©n lμm c¬ së ®Ó cñng cè vμ kh«ng ngõng më réng. 3- §oμn kÕt l©u dμi, chÆt chÏ thËt sù, ch©n thμnh, th©n ¸i gióp ®ì nhau cïng tiÕn bé. 5. §¹i ®oμn kÕt d©n téc ph¶i g¾n liÒn víi ®oμn kÕt quèc tÕ §Õn víi chñ nghÜa M¸c-Lªnin, t×m thÊy con ®−êng gi¶i phãng d©n téc, Hå ChÝ Minh ®· sím x¸c ®Þnh: c¸ch m¹ng ViÖt Nam lμ mét bé phËn cña c¸ch m¹ng thÕ giíi, c¸ch m¹ng chØ cã thÓ th¾ng lîi khi ®oμn kÕt chÆt chÏ víi phong trμo c¸ch m¹ng thÕ giíi. Trong mèi quan hÖ nμy ph¶i ®−îc x©y dùng trªn c¬ së chñ nghÜa yªu n−íc ch©n chÝnh g¾n liÒn víi chñ nghÜa quèc tÕ trong s¸ng cña giai cÊp c«ng nh©n. Ngay khi thμnh lËp §¶ng (1930), Hå ChÝ Minh ®· viÕt trong C−¬ng lÜnh ®Çu tiªn cña §¶ng lμ c¸ch m¹ng ViÖt Nam ph¶i cã ®¶ng c¸ch mÖnh, ®Ó trong th× vËn ®éng vμ tæ chøc d©n chóng, ngoμi th× liªn l¹c víi d©n téc bÞ ¸p bøc vμ v« s¶n giai cÊp mäi n¬i. T− t−ëng nμy ®· soi s¸ng vμ ®−îc cô thÓ ho¸ suèt chiÒu dμi l·nh ®¹o c¸ch m¹ng cña §¶ng vÒ sau, tiªu biÓu lμ h×nh thμnh ba tÇng MÆt trËn ë thêi kú chèng Mü, cøu n−íc. Cã thÓ thÊy ®¹i ®oμn kÕt d©n téc lμ mét trong nh÷ng nh©n tè quyÕt ®Þnh th¾ng lîi cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam, th× ®oμn kÕt quèc tÕ còng lμ mét nh©n tè hÕt søc quan träng gióp cho c¸ch m¹ng ViÖt Nam ®i ®Õn th¾ng lîi hoμn toμn. b. Ngμy nay trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng XHCN cÇn l−u ý nh÷ng vÊn ®Ò g× khi x©y dùng khèi ®¹i ®oμn kÕt d©n téc. Ngμy nay, chóng ta ph¶i tiÕp tôc x©y dùng vμ thùc hiÖn ®ång bé thÓ chÕ kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng XHCN, gi¶i phãng m¹nh mÏ søc s¶n xuÊt, ph¸t huy cao ®é tiÒm n¨ng cña mäi thμnh phÇn kinh tÕ, trong ®ã kinh tÕ Nhμ n−íc ph¶i v÷ng m¹nh, kinh doanh cã hiÖu qu¶, gi÷ vai trß chñ ®¹o. §Èy m¹nh h¬n n÷a c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n−íc, coi träng c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa n«ng nghiÖp vμ n«ng th«n. B¶o ®¶m t¨ng tr−ëng kinh tÕ g¾n liÒn víi thùc hiÖn tiÕn bé vμ c«ng b»ng x· héi trong tõng b−íc vμ tõng chÝnh s¸ch ph¸t triÓn. KhuyÕn khÝch mäi ng−êi lμm giμu chÝnh ®¸ng, ®ång thêi tÝch cùc xãa ®ãi, gi¶m 20
21. nghÌo, ch¨m sãc ®êi sèng nh÷ng gia ®×nh cã c«ng víi n−íc, nh÷ng ng−êi cã sè phËn rñi ro, quan t©m h¬n n÷a viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña vïng s©u, vïng xa, vïng ®ång bμo d©n téc thiÓu sè. Ph¸t huy søc m¹nh cña khèi ®¹i ®oμn kÕt d©n téc, lÊy môc tiªu gi÷ v÷ng ®éc lËp, thèng nhÊt Tæ quèc v× d©n giμu, n−íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ v¨n minh lμm ®iÓm t−¬ng ®ång ®Ó g¾n bã ®ång bμo c¸c d©n téc, t«n gi¸o, c¸c tÇng líp nh©n d©n, ®ång bμo ë trong n−íc còng nh− ®ång bμo ®Þnh c− ë n−íc ngoμi v× sù nghiÖp chung. Trong nhËn thøc còng nh− trong hμnh ®éng, ph¶i thËt sù xãa bá mÆc c¶m, ®Þnh kiÕn, ph©n biÖt ®èi xö do qu¸ khø, thμnh phÇn, giai cÊp, nghÒ nghiÖp, vÞ trÝ x· héi, x©y dùng tinh thÇn cëi më, tin cËy lÉn nhau, cïng h−íng tíi t−¬ng lai ®Ó x©y dùng vμ b¶o vÖ Tæ quèc. Ph¸t huy h¬n n÷a nÒn d©n chñ XHCN g¾n liÒn víi viÖc x©y dùng Nhμ n−íc trong s¹ch, v÷ng m¹nh. N©ng cao chÊt l−îng ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc vμ h×nh thøc d©n chñ ®¹i diÖn, d©n chñ trùc tiÕp vμ tù qu¶n cña nh©n d©n. Thùc hiÖn tèt sù kÕt hîp hμi hßa gi÷a lîi Ých cña c¸ nh©n víi lîi Ých tËp thÓ vμ lîi Ých x· héi, thùc sù coi träng lîi Ých trùc tiÕp cña ng−êi lao ®éng. LÊy viÖc x©y dùng bé m¸y, ®éi ngò c¸n bé, c«ng chøc thùc sù cña d©n, do d©n, v× d©n lμ tiÒn ®Ò x©y dùng nÒn d©n chñ XHCN. Sù nghiÖp c¸ch m¹ng trong giai ®o¹n míi ®ßi hái chóng ta kh«ng ngõng t¨ng c−êng nÒn quèc phßng, an ninh, x©y dùng thÕ trËn quèc phßng toμn d©n, ®Æc biÖt chó träng x©y dùng c¸c khu vùc phßng thñ tØnh, thμnh v÷ng ch¾c, x©y dùng an ninh nh©n d©n, t¨ng c−êng x©y dùng lùc l−îng vò trang nh©n d©n c¸ch m¹ng chÝnh quy, tinh nhuÖ, tõng b−íc hiÖn ®¹i, t¨ng c−êng søc m¹nh tæng hîp ®Ó b¶o vÒ v÷ng ch¾c nÒn ®éc lËp d©n téc, chñ quyÒn, toμn vÑn l·nh thæ cña Tæ quèc, b¶o vÖ lîi Ých quèc gia, lîi Ých cña nh©n d©n, chÕ ®é XHCN. Chóng ta tiÕp tôc thùc hiÖn nhÊt qu¸n ®−êng lèi ®èi ngo¹i ®éc lËp tù chñ, réng më, ®a ph−¬ng hãa, ®a d¹ng hãa c¸c quan hÖ quèc tÕ trªn tinh thÇn ViÖt Nam s½n sμng lμ b¹n, vμ ®èi t¸c tin cËy cña tÊt c¶ c¸c n−íc trªn thÕ giíi, phÊn ®Êu v× hßa b×nh, ®éc lËp, hîp t¸c vμ ph¸t triÓn. Chóng ta ra søc gi÷ v÷ng m«i tr−êng hßa b×nh vμ tranh thñ c¸c ®iÒu kiÖn quèc tÕ thuËn lîi, chñ ®éng vμ tÝch cùc héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, më réng giao l−u, hîp t¸c trªn c¸c linh vøc kh¸c võa ph¸t huy cao ®é néi lùc võa tranh thñ tèt nhÊt mäi nguån lùc bªn ngoμi ®Ó ®Èy m¹nh sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n−íc. C©u 10: Ph©n tÝch lμm s¸ng tá nh÷ng quan ®iÓm cña Hå ChÝ Minh vÒ v¨n ho¸? VËn dông nh÷ng quan ®iÓm ®ã cña Ng−êi vμo viÖc x©y dùng nÒn v¨n ho¸ tiªn tiÕn, ®Ëm ®μ b¶n s¾c d©n téc ë ViÖt Nam hiÖn nay? 1. Những quan điểm chung của Hồ Chí Minh về văn hoá “Vì lẽ sinh tồn cũng như mục đích của cuộc sống, loài người mới sáng tạo và phát minh ra ngôn ngữ, chữ viết, đạo đức, pháp luật, khoa học, tôn giáo, văn học, nghệ thuật, những công cụ cho sinh hoạt hàng ngày về mặc, ăn, ở và các phương thức sử dụng. Toàn bộ những sáng tạo và phát minh đó tức là văn hoá. Văn hoá là tổng hợp của mọi phương thức sinh hoạt cùng với biểu hiện của nó mà loài người đã sản sinh ra nhằm thích ứng những nhu cầu đời sống và đòi hỏi của sự sinh tồn”. a. Quan niệm về vị trí, vai trò của văn hoá: Văn hoá là bộ phận của kiến trúc thượng tầng, là đời sống tinh thần của xã hội. Chính trị, xã hội được giải phóng thì văn hoá mới được giải phóng. Chính trị giải phóng mở đường cho văn hoá phát triển. Hồ Chí Minh đã vạch ra đường lối: Phải tiến hành cách mạng chính trị trước, cụ thể là cách mạng giải phóng dân tộc để giành chính quyền, từ đó giải phóng văn hoá, mở đường cho văn hoá phát triển. “Xã hội thế nào thì văn hoá thế ấy. Văn nghệ của ta rất phong phú, nhưng dưới chế độ thực dân và phong kiến nhân dân ta bị nô lệ, thì văn nghệ cũng bị nô lệ, bị tồi tàn, không thể phát triển được”. Người dự định xây dựng văn hoá với 5 nội dung lớn: (1) Xây dựng tâm lý: tinh thần độc lập tự cường. (2) Xây dựng luân lý: biết hy sinh mình, làm lợi cho quần chúng. (3) Xây dựng xã hội: mọi sự nghiệp liên quan đến phúc lợi của nhân dân trong xã hội. (4) Xây dựng chính trị: dân quyền (5) Xây dựng kinh tế”. Văn hoá là một kiến trúc thượng tầng nhưng không thể đứng ngoài, mà nó phải ở trong kinh tế và chính trị. Văn hoá phải phục vụ nhiệm vụ chính trị, thúc đẩy xây dựng và phát triển kinh tế. Tuy “kinh tế có kiến thiết rồi, văn hoá mới kiến thiết được”, nhưng văn hoá phát triển không thụ động, văn hoá có tính tích cực chủ động, nó đóng vai trò to lớn thúc đẩy kinh tế và chính trị phát triển như một động lực. “Văn hoá ở trong chính trị” tức là văn hoá phải tham gia nhiệm vụ chính trị, tham gia cách mạng, kháng chiến và xây dựng CNXH. “Vănhoá ở trong kinh tế” tức là văn hoá phải phục vụ, thúc đẩy xây dựng và phát triển kinh tế. “Văn hoá ở trong kinh tế và chính trị” cũng có nghĩa là chính trị và kinh tế phải có tính văn hoá. Văn hoá có quan hệ mật thiết với kinh tế, chính trị, xã hội, tạo thành bốn vấn đề chủ yếu của đời sống xã hội và phải nhận thức như sau: 21
22. - Văn hoá quan trọng ngang kinh tế, chính trị, xã hội. - Chính trị, xã hội có được giải phóng thì văn hoá mới được giải phóng. Chính trị giải phóng mở đường cho văn hoá phát triển. - Xây dựng kinh tế để tạo điều kiện cho việc xây dựng và phát triển văn hoá. - Văn hoá là kiến trúc thượng tầng, nó phải phục vụ nhiệm vụ chính trị, thúc đẩy xây dựng và phát triển kinh tế. Trong kháng chiến, Người định hướng hoạt động văn hoá, thực hiện khẩu hiệu: “văn hoá hoá kháng chiến, kháng chiến hoá văn hoá”, những người hoạt động văn hoá cũng là chiến sĩ trên mặt trận văn hoá. b. Quan điểm về tính chất của nền văn hoá mới Trong thời kỳ cách mạng dân tộc dân chủ, nền văn hoá thể hiện: - Tính dân tộc, đặc tính dân tộc hay cốt cách dân tộc là cái tinh tuý, đặc trưng riêng của văn hoá dân tộc. Cốt cách văn hoá dân tộc không phải “nhất thành bất biến”, mà có phát triển và bổ sung nét mới. - Tính khoa học của nền văn hoá thuận với trào lưu tiến hoá của tư tưởng hiện đại: hoà bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội. Những người làm văn hoá phải có trí tuệ, hiểu biết khoa học tiên tiến, phải có chiến lược xây dựng văn hoá mang tầm thời đại. - Tính đại chúng của nền văn hoá là phục vụ nhân dân, phù hợp nguyện vọng của nhân dân, đậm đà tính nhân văn. Trong cách mạng xã hội chủ nghĩa, nền văn hoá thể hiện: - Nội dung xã hội chủ nghĩa: tiên tiến, tiến bộ, khoa học, hiện đại, tiếp thu tinh hoa văn hoá nhân loại. - Tính dân tộc của nền văn hoá là giữ gìn, kế thừa và phát huy những truyền thống văn hoá tốt đẹp của dân tộc, phù hợp với điều kiện lịch sử mới. c. Quan điểm về chức năng của văn hoá - Một là, bồi dưỡng tư tưởng đạo đức đúng đắn và tình cảm cao đẹp cho con người. Người thường xuyên quan tâm đến bồi dưỡng lý tưởng cho cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân. Đó là chức năng cao quý của văn hoá. Hồ Chí Minh nói phải làm cho văn hoá soi đường cho quốc dân đi, đi sâu vào tâm lý quốc dân, để xây dựng tình cảm lớn cho con người. - Hai là, nâng cao dân trí, “mọi người phải hiểu biết quyền lợi của mình phải có kiến thức mới để có thể tham gia vào công cuộc xây dựng nước nhà, và trước hết phải biết đọc, biết viết chữ quốc ngữ” Khi miền Bắc quá độ lên CNXH, Người nói “chúng ta phải biến một nước dốt nát, cực khổ thành một nước văn hoá cao và đời sống vui tươi hạnh phúc.” - Ba là, bồi dưỡng những phẩm chất tốt đẹp, những phong cách lành mạnh, luôn hướng con người vươn tới chân- thiện- mỹ để không ngừng hoàn thiện bản thân mình. b. VËn dông nh÷ng quan ®iÓm ®ã cña Ng−êi vμo viÖc x©y dùng nÒn v¨n ho¸ tiªn tiÕn, ®Ëm ®μ b¶n s¾c d©n téc ë ViÖt Nam hiÖn nay? NhiÖm vô hμng ®Çu trong qu¸ tr×nh x©y dùng vμ ph¸t triÓn nÒn v¨n hãa ViÖt Nam tiªn tiÕn, ®Ëm ®μ b¶n s¾c d©n téc lμ x©y dùng con ng−êi ViÖt Nam trong giai ®o¹n c¸ch m¹ng míi víi nh÷ng néi dung sau: - Cã tinh thÇn yªu n−íc, tù c−êng d©n téc, phÊn ®Êu v× ®éc lËp d©n téc vμ CNXH, cã ý chÝ v−¬n lªn ®−a ®Êt n−íc tho¸t khái nghÌo nμn, l¹c hËu, ®oμn kÕt víi nh©n d©n thÕ giíi trong sù nghiÖp ®Êu tranh v× hßa b×nh, ®éc lËp d©n téc, d©n chñ vμ tiÕn bé x· héi. - Cã ý thøc tËp thÓ, ®oμn kÕt, phÊn ®Êu v× lîi Ých chung. - Cã lèi sèng lμnh m¹nh, nÕp sèng v¨n minh, cÇn, kiÖm, trung thùc, nh©n nghÜa, t«n träng kû c−¬ng phÐp n−íc, quy −íc cña céng ®ång, cã ý thøc b¶o vÖ vμ c¶i thiÖn m«i tr−êng sinh th¸i. - Lao ®éng ch¨m chØ víi l−¬ng t©m nghÒ nghiÖp, cã kü thuËt, s¸ng t¹o, n¨ng suÊt cao v× lîi Ých cña b¶n th©n, gia ®×nh, tËp thÓ vμ x· héi. - Th−êng xuyªn häc tËp, n©ng cao hiÓu biÕt, tr×nh ®é chuyªn m«n, tr×nh ®é thÈm mü vμ thÓ lùc. B¶o tån vμ ph¸t huy c¸c di s¶n v¨n hãa d©n téc, tiÕp thu tinh hoa vμ gãp phÇn lμm phong phó thªm nÒn v¨n hãa cña nh©n lo¹i trong qu¸ tr×nh giao l−u, héi nhËp quèc tÕ. Ph¶i nhËn thøc giao l−u, héi nhËp vμ mét xu thÕ tÊt yÕu kh¸ch quan hiÖn nay, nh−ng chøa ®ùng trong ®ã c¶ mÆt tÝch cùc vμ tiªu cùc. Më réng giao l−u, héi nhËp trªn c¬ së lÊy b¶n s¾c d©n téc lμm nÒn t¶ng. CÇn nh×n nhËn v¨n hãa trong mèi quan hÖ víi ph¸t triÓn. Ph¶i ®Êu tranh chèng sù x©m nhËp cña nh÷ng yÕu tè ph¶n v¨n hãa. Chèng khuynh h−íng hßa tan gi¸ trÞ, ¸p ®Æt gi¸ trÞ v¨n hãa ngo¹i lai, tõng b−íc hñy ho¹i nh©n c¸ch con ng−êi, ®Çu ®éc nh©n d©n, tr−íc hÕt lμ líp trÎ. C©u 11: C¬ së lý luËn vμ thùc tiÔn h×nh thμnh t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam? 22