Bài giảng Về phương pháp nghiên cứu khoa học - Chương 1: Khái niệm chung về nghiên cứu và nghiên cứu khoa học - Lưu Trường Văn

Nội dung text: Bài giảng Về phương pháp nghiên cứu khoa học - Chương 1: Khái niệm chung về nghiên cứu và nghiên cứu khoa học - Lưu Trường Văn

1. ĐẠ I H ỌC M Ở TP.HCM KHOA XÂY D ỰNG & ĐIỆN BÀI GI ẢNG VỀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU KHOA HỌC Dành cho sinh viên Khoa Xây Dựng & Điện Biên so ạn & gi ảng: PGS.TS. Lưu Tr ườ ng Văn Biên so ạn & gi ảng: PGS.TS. L ưu Tr ườ ng V ăn, Đạ i h ọc M ở TP.HCM 1
2. • Họ và tên : LƯU TRƯỜNG VĂN • Năm sinh : 1965 • Giáo dục :
   Tốt nghiệp Kỹ sư xây dựng, Đại học Bách Khoa, 1991.
   Tốt nghiệp chương trình đào tạo kinh tế Fulbright (FETP) “Kinh tế học ứng dụng cho phân tích chính sách”, 1998.
   Tốt nghiệp Master of Engineering in Construction Management , Asian Institute of Technology (AIT ), Thailand, 2002.
   Ti ến sỹ chuyên ngành Kỹ thu ật & Qu ản lý xây dựng tại Pukyong National University (PKNU), Busan , Korea, 2009 • Lĩnh vực nghiên cứu : Quản lý dự án, Phân tích & th ẩm đị nh đầu tư XD - bất động sản, Ph ươ ng pháp nghiên cứu • Email: luutruongvan@yahoo.com • Website: • Điện tho ại di độ ng: 0972016505 •Cơ quan: P.312, 97 Võ Văn Tần, Q.3, TP.HCM Biên so ạn & gi ảng: PGS.TS. L ưu Tr ườ ng V ăn, Đạ i h ọc M ở TP.HCM 2
3. 1. Khái ni ệm chung về nghiên cứu và nghiên cứu khoa học Biên so ạn & gi ảng: PGS.TS. L ưu Tr ườ ng V ăn, Đạ i h ọc M ở TP.HCM 3
4. 1.1. Nghiên cứu và nghiên cứu khoa học Biên so ạn & gi ảng: PGS.TS. L ưu Tr ườ ng V ăn, Đạ i h ọc M ở TP.HCM 4
5. Nghiên cứu là gì? • Nghiên cứu cĩ th ể được đị nh ngh ĩa nh ư là sự tìm ki ếm ki ến th ức, ho ặc nh ư là sự kh ảo sát cĩ hệ th ống, với sự vận dụng trí não để thi ết lập các sự ki ện mới, th ường sử dùng ph ương pháp khoa học. (Ngu ồn: ) Biên so ạn & gi ảng: PGS.TS. L ưu Tr ườ ng V ăn, Đạ i h ọc M ở TP.HCM 5
6. Nghiên cứu khoa học là gì? • Nghiên cứu khoa học (NCKH) là một ho ạt độ ng của con ng ườ i nh ằm mở rộng tri th ức qua các ph ươ ng pháp khoa học (Nguy ễn Văn Tu ấn, 2011). • NCKH ph ải nằm mục tiêu phát tri ển tri th ức mới, đĩng gĩp thêm tri th ức cho kho tàng của con ng ườ i • NCKH là một cu ộc điều tra hay kh ảo sát cĩ hệ th ống Biên so ạn & gi ảng: PGS.TS. L ưu Tr ườ ng V ăn, Đạ i h ọc M ở TP.HCM 6
7. 1.2. Phân bi ệt phát minh và sáng chế Biên so ạn & gi ảng: PGS.TS. L ưu Tr ườ ng V ăn, Đạ i h ọc M ở TP.HCM 7
8. Phát minh • Là hoat độ ng phát hi ện của con ng ười ra các đố i tượng tồn tại sẳn cĩ trong hi ện th ực khách quan, độ c lập với con ng ười • Thơng th ường ng ười ta gọi chính đố i tượng đĩ là phát minh • Một phát minh khoa học thường khơng mang lại lợi ích kinh tế ngay Biên so ạn & gi ảng: PGS.TS. L ưu Tr ườ ng V ăn, Đạ i h ọc M ở TP.HCM 8
9. Sáng chế • Hi ểu theo nghĩa rộng: là ho ạt độ ng chế tạo của con ng ười ra đố i tượng khơng tồn tại sẳn cĩ trong hi ện thực khách quan • Thơng th ườ ng ng ườ i ta gọi chính đố i tượ ng đĩ là sáng ch ế • Lợi ích kinh tế của phát minh khoa học thường thể hi ện qua các sáng chế cĩ sử dụng các phát minh khoa học trong đĩ. •Cũng nh ờ nh ững sáng ch ế mới, ng ườ i ta cĩ thêm cơng cụ để cĩ đượ c nh ững phát minh mới Biên so ạn & gi ảng: PGS.TS. L ưu Tr ườ ng V ăn, Đạ i h ọc M ở TP.HCM 9
10. Sáng chế • Hi ểu theo ngh ĩa hẹp: là gi ải pháp kỹ thu ật cĩ tính mới và tính ích lợi • Nhà sáng ch ế kỹ thu ật ph ải vi ết hồ sơ trình bày 3 nội dung: – Gi ải pháp của mình – Tính mới của gi ải pháp – Tính ích lợi của gi ải pháp
    nộp cho cơ quan nhà nướ c cĩ th ểm quy ền xem xét. Nếu hồ sơ th ỏamãn các yêu cầu, nhà nướ c cấp cho tác gi ả bằng độ c quy ền (patent) với th ời gian độ c quy ền nh ất đị nh (ở Mỹ là 17 năm). Lúc này gi ải pháp cho tr ướ c mới đượ c gọi là sáng ch ế, chính th ức theo ngh ĩa lu ật pháp Biên so ạn & gi ảng: PGS.TS. L ưu Tr ườ ng V ăn, Đạ i h ọc M ở TP.HCM 10
11. • Sự tị mị là cần thi ết để là một nhà nghiên cứu khoa học gi ỏi Biên so ạn & gi ảng: PGS.TS. L ưu Tr ườ ng V ăn, Đạ i h ọc M ở TP.HCM 11
12. 1.3. Các đặc trưng của một nghiên cứu tốt Biên so ạn & gi ảng: PGS.TS. L ưu Tr ườ ng V ăn, Đạ i h ọc M ở TP.HCM 12
13. Các đặc trưng của một nghiên cứu tốt Đị nh ngh ĩa rõ ràng mục đích & các mục tiêu n.c ứu Quá trình nghiên c ứu đi vào chi ti ết Thi ết k ế nghiên c ứu đã đượ c ho ạch đị nh th ấu đáo Tiêu chu ẩn đạ o đứ c cao Vạch rõ nh ững gi ới h ạn c ủa nghiên c ứu Phân tích đầ y đủ Báo cáo rõ ràng Các k ết lu ận cĩ minh ch ứng Đáng tin c ậy Biên so ạn & gi ảng: PGS.TS. L ưu Tr ườ ng V ăn, Đạ i h ọc M ở TP.HCM 13
14. 2. Chọn đề tài nghiên cứu khoa học Biên so ạn & gi ảng: PGS.TS. L ưu Tr ườ ng V ăn, Đạ i h ọc M ở TP.HCM 14
15. • Đố i v ới ng ười mới b ước vào nghiên c ứu khoa học, điều khĩ nh ất là tìm được ý t ưởng, tìm được ch ủ đề , tìm được h ướng để nghiên c ứu • Và t ừ đĩ xác đị nh CÂU HỎI NGHIÊN CỨU (RESEARCH QUESTIONS) • Cĩ nhi ều cách khác nhau để tìm được chủ đề nghiên c ứu Biên so ạn & gi ảng: PGS.TS. L ưu Tr ườ ng V ăn, Đạ i h ọc M ở TP.HCM 15
16. 2.1. CÁCH 1: ĐỌC NHỮNG BÀI BÁO KHOA HỌC CHUYÊN NGÀNH Biên so ạn & gi ảng: PGS.TS. L ưu Tr ườ ng V ăn, Đạ i h ọc M ở TP.HCM 16
17. Đọc thật nhi ều các bài báo • Tìm đọ c các bài báo chuyên ngành trong các tạp chí chuyên ngành của Vi ệt Nam và qu ốc tế • Hãy đọ c và đọ c thật nhi ều các bài báo chuyên ngành bạn sẽ tìm ra các ý tưởng để làm lu ận văn • Sau khi đọ c thật nhi ều các bài báo chuyên ngành, bạn cũng sẽ hình dung ra quy trình làm một nghiên cứu khoa học với một chủ đề nào đĩ Biên so ạn & gi ảng: PGS.TS. L ưu Tr ườ ng V ăn, Đạ i h ọc M ở TP.HCM 17
18. • Kinh nghi ệm bản thân: Các bài báo chuyên ngành là ngu ồn đề tài vơ tận cho các hướng nghiên cứu – Một bài báo về ứng dụng BBNs để dự báo kh ả năng ch ậm ti ến độ
    Ch ủ đề mới: Ứng dụng BBNs để dự báo kh ả năng vượ t chi phí – Một bài báo với tựa đề nh ư sau : “Testing Herzberg’s two-factor theory in the Thai construction industry” sẽ dẫn đế n ý tưở ng nghiên cứu: “ Ki ểm nghi ệm lý thuy ết 2 nhân tố của Herzberg trong các cơng ty thi cơng Vi ệt Nam” Biên so ạn & gi ảng: PGS.TS. L ưu Tr ườ ng V ăn, Đạ i h ọc M ở TP.HCM 18
19. • Th ậm chí tìm đọ c các bài báo chuyên ngành khác g ần g ủi v ới chuyên ngành mà b ạn quan tâm cũng r ất h ữu ích để tìm ra các ch ủ đề cho lu ận v ăn c ủa b ạn • Các bài báo d ạng REVIEW PAPER th ường r ất hữu ích cho nhà nghiên c ứu Biên so ạn & gi ảng: PGS.TS. L ưu Tr ườ ng V ăn, Đạ i h ọc M ở TP.HCM 19
20. Tìm ki ếm các nghiên cứu tương tự, các bài báo • Nên dùng “Key words = từ khĩa ” để tìm ki ếm • Đọ c các lu ận văn cao học trên th ư vi ện • Đọ c các lu ận văn cao học trên internet • Đọ c các nghiên cứu khoa học đã cơng bố • Đọ c các lu ận văn đạ i học, . • Nên dùng “Google Scholar ” Biên so ạn & gi ảng: PGS.TS. L ưu Tr ườ ng V ăn, Đạ i h ọc M ở TP.HCM 20
21. 2.2. CÁCH 2: THẢO LUẬN VỚI THẦY/CƠ Biên so ạn & gi ảng: PGS.TS. L ưu Tr ườ ng V ăn, Đạ i h ọc M ở TP.HCM 21
22. • Các Thầy/Cơ - những ng ười đủ t ư cách hướng dẫn luận v ăn cao học – sẽ giúp các bạn tìm được ch ủ đề nghiên c ứu thích h ợp thơng qua kinh nghi ệm và thành tích nghiên cứu c ủa h ọ • Các b ạn s ẽ cĩ l ợi th ế khi được các Thầy/Cơ cĩ tên tuổi trong gi ới khoa học (nhi ều bài báo) hướng d ẫn nghiên c ứu, dìu d ắt b ạn trên con đường khoa h ọc Biên so ạn & gi ảng: PGS.TS. L ưu Tr ườ ng V ăn, Đạ i h ọc M ở TP.HCM 22
23. • Thơng qua internet, website cá nhân của từng Thầy/Cơ, , bạn cĩ thể tìm được các Thầy/Cơ cĩ nhi ều kinh nghi ệm trong nghiên cứu. Điều này thường thể hi ện thơng qua số lượng bài báo khoa học đã đă ng của Thầy/Cơ đĩ nhi ều hay ít . • Tr ực ti ếp liên lạc với Thầy/Cơ đĩ để đề nghị được hướng dẫn. Nếu Thầy/Cơ đĩ đồ ng ý, họ sẽ giao đề tài phù hợp cho bạn Biên so ạn & gi ảng: PGS.TS. L ưu Tr ườ ng V ăn, Đạ i h ọc M ở TP.HCM 23
24. 2.3. CÁCH 3: TỪ KINH NGHI ỆM THỰC TẾ CỦA BẠN hoặc TỪ TRÍ TƯỞNG TƯỢNG CỦA BẠN Biên so ạn & gi ảng: PGS.TS. L ưu Tr ườ ng V ăn, Đạ i h ọc M ở TP.HCM 24
25. Kinh nghi ệm làm vi ệc Chủ đề nên Trí tưởng tượng nghiên cứu Quan sát th ế gi ới xung quanh
26. Cách thức đơn gi ản hơn để xác đị nh được một đề tài cao học (tuy nhiên theo cách này thì giá tr ị khoa học c ủa luận v ăn khơng cao) Biên so ạn & gi ảng: PGS.TS. L ưu Tr ườ ng V ăn, Đạ i h ọc M ở TP.HCM 26
27. Thực hi ện l ại các nghiên cứu ở nướcngồi nhưng cho điều ki ện Vi ệt Nam • Đọ c các bài báo khoa học đã đượ c đă ng trên các tạp chí qu ốc tế để tìm các từ khĩa (key word) liên quan đế n lĩnh vực mà bạn mu ốn nghiên cứu •Với các từ khĩa đã ch ọn, tìm ki ếm trên internet các bài báo , các lu ận văn, cĩ liên quan đã th ực hi ện ở nướ c ngồi và Vi ệt Nam • Thay đổ i các ràng bu ộc, các điều ki ện biên, để tìm ra nh ững đề tài mà tại Vi ệt Nam ch ưa nghiên cứu. • Th ảo lu ận với giáo viên hướ ng dẫn về đề tài đã ch ọn • Phát tri ển đề cươ ng nghiên cứu Biên so ạn & gi ảng: PGS.TS. L ưu Tr ườ ng V ăn, Đạ i h ọc M ở TP.HCM 27
28. 3. Đạo đức nghiên cứu Biên so ạn & gi ảng: PGS.TS. L ưu Tr ườ ng V ăn, Đạ i h ọc M ở TP.HCM 28
29. Khái ni ệm đạo đức • Đạ o đức là các tiêu chu ẩn/chu ẩn mực của hành vi mà hướng dẫn các lựa ch ọn luân lý về hành vi của chúng ta và quan hệ của chúng ta với các ng ười khác . • Mục đích của đạ o đức trong nghiên cứu là để đả m bảo rằng khơng ai là bị hại ho ặc chịu đựng các hậu quả bất lợi từ các ho ạt độ ng nghiên cứu. Biên d ịch và gi ảng: TS. L ưu Tr ườ ng V ăn
30. Sự vi phạm đạ o đức nghiên c ứu phổ bi ến nhất là ĐẠO VĂN • Đạ o v ăn là vi ph ạm đạ o đức nghiên c ứu • Đưa một câu v ăn, một đoạn v ăn, một s ơ đồ , một đồ th ị mà đã cĩ trong một ấn ph ẩm đã cơng b ố vào trong bài vi ết c ủa mình nh ưng l ại khơng trích d ẫn đúng quy đị nh được xem là hành vi phi đạ o đức Biên so ạn & gi ảng: PGS.TS. L ưu Tr ườ ng V ăn, Đạ i h ọc M ở TP.HCM 30
31. Đạo văn • Đạ o văn khơng phải là một tội (crime ) nh ưng bị ph ản đố i nhi ều trên nền của sự ph ạm lỗi đạ o đức (Ngu ồn: plagiarism) • Tự đạ o văn cũng là sự vi ph ạm đạ o đức nghiên cứu Biên so ạn & gi ảng: PGS.TS. L ưu Tr ườ ng V ăn, Đạ i h ọc M ở TP.HCM 31
32. Tự đạ o v ăn • Tự đạ o văn (Self-plagiarism) là tái sử dụng một ph ấn cơng vi ệc đã cơng bố của chính mình mà khơng cĩ trích dẫn [4] . • Trong khoa học, tư đạ o văn cĩ th ể đề cập nh ư là sự cơng bố nhi ều lần một nội dung nghiên cứu. • Trong bài báo khoa học, tự đạ o văn cĩ th ể xu ất hi ện dướ i hình th ức tự sao chép lại nh ững đoạn văn ho ặc kết qu ả nghiên cứu của chính mình trong các bài báo tr ướ c đĩ của mình nh ưng khơng hề trích dẫn. [4]. plagiarism Biên so ạn & gi ảng: PGS.TS. L ưu Tr ườ ng V ăn, Đạ i h ọc M ở TP.HCM 32
33. Tự đạo văn • Nhận dạng tự đạ o văn thường rất khĩ khăn bởi vì sự tái sử dụng cĩ gi ới hạn của những gì đã cơng bố là được chấp nhận một cách hợp pháp (nh ư là fair use ) và một cách đạ o đức.[35] [35]. Samuelson, P. (1994). "Self-Plagiarism or Fair Use?" Communications of the ACM, 37(August): 21–25 Biên so ạn & gi ảng: PGS.TS. L ưu Tr ườ ng V ăn, Đạ i h ọc M ở TP.HCM 33
34. Tự đạo văn • Thơng th ường, các nhà nghiên cứu tái phát bi ểu (rephrase) và tái cơng bố (republish) cơng vi ệc của chính họ nhưng phải trích dẫn. • Tuy nhiên, cĩ một quy tắc như sau: – Nghiên cứu mới gi ống từ 50% tr ở lên với nghiên cứu tr ướ c đĩ thì bị từ ch ối. – Ph ản bi ện (Peer review) th ườ ng đượ c th ực hi ện để ng ăn ch ặn tự đạ o văn Biên so ạn & gi ảng: PGS.TS. L ưu Tr ườ ng V ăn, Đạ i h ọc M ở TP.HCM 34
35. • Th ỉnh tho ảng, các nhà nghiên cứu cĩ th ể được nhà bảo tr ợ nghiên cứu yêu cầu để th ực hi ện các hành vi phi đạ o đức. • Nhà nghiên cứu cĩ thể làm gì để gi ữ nguyên đạ o đức? • Cĩ 4 đề nghị được cung cấp trong silde kế Biên d ịch và gi ảng: PGS.TS. L ưu Tr ườ ng V ăn
36. Làm gì nếu bị nhà bảo tr ợ gây sức ép? Giáo d ục Gi ải thích về các mục đích vướng mắc Nh ấn mạnh: Ch ấm d ứt ng ười đi tìm các sự th ật mối quan h ệ 5-36 Biên d ịch và gi ảng: PGS.TS. L ưu Tr ườ ng V ăn
37. • Nhà nghiên cứu cĩ thể cố gắng để : 1) giáo dục nhà bảo tr ợ về mục đích của nghiên cứu, 2) Gi ải thích vai trị của nhà nghiên cứu nh ư là ng ườ i đi tìm sự th ật (fact -finder), 3) Gi ải thích làm th ế nào sự bĩp méo sự th ật ho ặc bẻ gảy sự tin cậy sẽ dẫn đế n các vướ ng mắc trong tươ ng lai, và 4) nếu cĩ các sai lầm khác, kết thúc quan hệ. Biên dịch và gi ảng: PGS.TS. Lưu Tr ườ ng Văn
38. 4. Quy trình chung của nghiên cứu khoa học Biên so ạn & gi ảng: PGS.TS. L ưu Tr ườ ng V ăn, Đạ i h ọc M ở TP.HCM 38
39. • Nghiên c ứu là một quá trình độ ng. • Hình 3.1 đề ngh ị quy trình nghiên c ứu v ề qu ản lý xây d ựng Biên so ạn & gi ảng: PGS.TS. L ưu Tr ườ ng V ăn, Đạ i h ọc M ở TP.HCM 39
40. Biên so ạn & gi ảng: PGS.TS. L ưu Tr ườ ng V ăn, Đạ i h ọc M ở TP.HCM 40
41. • Hình 3.2 trình bày quá trình nghiên c ứu nĩi chung • Khi một phương pháp là được chấp nhận, nghiên c ứu được ch ỉ đạ o ch ặt ch ẽ nh ằm để một n.c ứu là hi ệu l ực tin c ậy và khách quan Biên so ạn & gi ảng: PGS.TS. L ưu Tr ườ ng V ăn, Đạ i h ọc M ở TP.HCM 41
42. Hình 3.2 Biên so ạn & gi ảng: PGS.TS. L ưu Tr ườ ng V ăn, Đạ i h ọc M ở TP.HCM 42
43. Biên so ạn & gi ảng: PGS.TS. L ưu Tr ườ ng V ăn, Đạ i h ọc M ở TP.HCM 43
44. Xin cảm ơn! Chúc các bạn đạt nhiều thành quả tốt trong nghiên cứu khoa học ! Biên so ạn & gi ảng: PGS.TS. L ưu Tr ườ ng V ăn, Đạ i h ọc M ở TP.HCM 44