Bài giảng Chính sách hình sự - Chương 3: Các lĩnh vực của chính sách hình sự - Trần Thị Quang Vinh

Nội dung text: Bài giảng Chính sách hình sự - Chương 3: Các lĩnh vực của chính sách hình sự - Trần Thị Quang Vinh

1. Chương 3 CÁC LĨNH VỰC CỦA CHÍNH SÁCH HÌNH SỰ LS.TS TRẦN THỊ QUANG VINH
2. CÁC LĨNH VỰC CỦA CSHS 1. Chính sách hình sự trong lĩnh vực lập pháp 2. Chính sách hình sự trong lĩnh vực áp dụng pháp luật 3. Chính sách hình sự trong lĩnh vực ý thức pháp luật
3. 1. CSHS TRONG LĨNH VỰC LẬP PHÁP 1.1 Khái niệm 1.2 Các phương tiện thực hiện CSHS trong lĩnh vực lập pháp
4. 1.1 KHÁI NIỆM CSHS TRONG LĨNH VỰC LẬP PHÁP Sáng tạo PL là hình thức đầu tiên và quan trọng nhất của việc thực hiện CSHS. CSHS những phương hướng có tính chất chỉ đạo, chiến lược của Nhà nước trong cuộc đấu tranh phòng chống tội phạm. Những chủ trương, phương hướng đó chỉ có thể được thực hiện nếu được thể chế hóa trong pháp luật thực định thông qua hoạt động lập pháp.
5. 1.2 CÁC PHƯƠNG TIỆN THỰC HIỆN CSHS TRONG LĨNH VỰC LẬP PHÁP HÌNH SỰ 1.2.1 Tội phạm hóa 1.2.2 Phi tội phạm hóa 1.2.3 Hình sự hóa 1.2.4 Phi hình sự hóa
6. 1.2.1 TỘI PHẠM HÓA ❑ Tội phạm hóa là việc ghi nhận trong PLHS một hành vi nào đó là tội phạm và quy định TNHS đối với hành vi đó
7. ❑ YÊU CẦU ĐẶT RA CHO QUÁ TRÌNH TỘI PHẠM HÓA ➢ Mức độ nguy hiểm cao cho XH của hành vi ➢ Tính tương đối phổ biến của hành vi ➢ Việc cấm những hành vi đó phù hợp với quan niệm đạo đức của nhân dân và loại trừ hậu quả tiêu cực đối với XH ➢ Những hành vi đó cần chứng minh về mặt tố tụng ➢ Hệ thống tư pháp của Nhà nước có đủ khả năng đấu tranh chống những hành vi bị tội phạm hóa ➢ Các điều cấm trong LHS không được mâu thuẫn với các ngành luật khác và các Công ước mà VN tham gia ➢
8. ❑ CÁC CÁCH THỨC TỘI PHẠM HÓA Vieäc toäi phaïm hoaù coù theå tieán haønh baèng caùc caùch sau: ❖ Quy ñònh moät soá haønh vi nguy hieåm cho XH môùi naûy sinh trong söï vaän ñoäng cuûa XH laø TP ❖ Quy ñònh laïi nhöõng haønh vi ñaõ bò coi laø TP trong LHS hieän haønh, nhöng do söï vaän ñoäng XH maø tính nguy hieåm cuûa chuùng ñaõ gia taêng caàn taùch thaønh 1 toäi phaïm ñoäc laäp vôùi nhöõng daáu hieäu môùi vaø möùc ñoä traùch nhieäm cao hôn ❖ Quy định sửa đổi bổ sung dấu hiệu cấu thành TP dẫn đến mở rộng diện hành vi bị coi là TP
9. 1.2.2 PHI TỘI PHẠM HÓA ❑ Phi tội phạm hóa là việc loại trừ khỏi PLHS hiện hành một hành vi nào đó (mà trước đó đã bị coi là tội phạm) và hủy bỏ TNHS đối với việc thực hiện hành vi đó
10. ❑ YÊU CẦU ĐẶT RA CHO QUÁ TRÌNH PHI TỘI PHẠM HÓA ❖ Hành vi được phi tội phạm hóa phải có mức độ nguy hiểm không lớn cho XH thể hiện ở chỗ chế tài HS áp dụng đối với nó gần giống với các biện pháp pháp lý khác ❖ Hành vi đó bị lên án về mặt đạo đức không lớn ❖ Quy định về TNHS đối với hành vi đó rất ít khi áp dụng trong thực tiễn ❖ Có thể tác động một cách hiệu quả bằng các biện pháp tác động pháp lý khác
11. ❑ CÁC CÁCH THỨC PHI TỘI PHẠM HÓA Vieäc phi toäi phaïm hoaù coù theå thöïc hieän baèng caùch: ❖ Loaïi boû moät caáu thaønh naøo ñoù ra khoûi PLHS hieän haønh. ❖ Loaïi tröø töøng phaàn phaïm vi haønh vi bò coi laø TP theo PLHS hieän haønh baèng caùch quy ñònh theâm daáu hieäu cho caáu thaønh cuûa TP ñoù.
12. 1.2.3 HÌNH SỰ HÓA Hình sự hoá là việc quy định một hình phạt đối với một loại tội phạm hoặc tăng nặng hình phạt
13. 1.2.4 PHI HÌNH SỰ HÓA ❑ Phi hình sự hóa là việc loại trừ chế tài hình sự đối với hành vi nguy hiểm nào đó mà trước đây bị coi là tội phạm nay không coi là tội phạm nữa hoặc thu hẹp trấn áp hình sự hoặc quy định theo hướng giảm nhẹ TNHS
14. 2. CSHS TRONG LĨNH VỰC ÁP DỤNG PL 2.1 Khái niệm 2.2 Các kênh thực hiện CSHS trong ADPL 2.3 Mối quan hệ giữa Lập pháp và Áp dụng PL
15. 2. CSHS TRONG LĨNH VỰC ÁP DỤNG PL 2.1 Khái niệm AÙp duïng PL laø toaøn boä nhöõng vieäc laøm, nhöõng hoaït ñoäng, nhöõng phöông thöùc nhaèm thöïc hieän caùc yeâu caàu ñaët ra trong PL trong vieäc ñieàu chænh caùc QHXH.
16. 2.2 CÁC KÊNH THỰC HIỆN CSHS TRONG ADPL ❑ Hoaït ñoäng thöïc tieãn cuûa caùc cô quan tö phaùp HS Thöïc tieãn ñieàu tra, Thöïc tieãn truy toá, Thöïc tieãn xeùt xöû Thöïc tieãn thi haønh aùn hình söï. ❑ Hoaït ñoäng giaûi thích PL Giaûi thích thoáng nhaát coù tính chaát chæ ñaïo vieäc aùp duïng PLHS laø moät hình thöùc cuûa thöïc tieãn xeùt xöû. Nhöõng giaûi thích PL thöôøng ñöôïc theå hieän treân caùc vaên baûn: Nghò quyeát cuûa HÑTP TATC, Thoâng tö lieân ngaønh cuûa TATC, VKSTC, BTP vaø BCA.
17. 2.3 MỐI QUAN HỆ GIỮA LẬP PHÁP VÀ ADPL - Có quan hệ hữu cơ với nhau - CSHS trong thực tiễn là sự nối tiếp và sự cụ thể hóa CSHS trong hoạt động lập pháp
18. 2.3 MỐI QUAN HỆ GIỮA LẬP PHÁP VÀ ADPL * LẬP PHÁP tạo ra cơ sở pháp lý cho thực tiễn áp dụng pháp luật LẬP PHÁP ADPL * ADPL là sự tiếp nối và cụ thể hóa CSHS trong Lập pháp, là chất liệu cho hoạt động Lập pháp. CSHS trong ADPL phong phú hơn và linh hoạt hơn
19. 2.3 MỐI QUAN HỆ GIỮA LẬP PHÁP VÀ ADPL CSHS trong ADPL phong phú hơn và linh hoạt hơn thể hiện ở các khía cạnh sau: - Cường độ áp dụng quy định của PL - Sử dụng các quy định có tính chất đánh giá của PL - Khả năng áp dụng tùy nghi các quy định của PL - Sử dụng khả năng giai thích PL và hướng dẫn thi hành PL
20. 2.3 MỐI QUAN HỆ GIỮA LẬP PHÁP VÀ ADPL [4,88-93], [19, 205-210] ❑ Cöôøng ñoä aùp duïng caùc quy phaïm PL Cöôøng ñoä aùp duïng quy ñònh cuûa PL coù nghóa laø soá laàn aùp duïng moät loaïi quy phaïm naøo ñoù hoaëc vaän duïng ôû möùc ñoä naøo cuûa quy ñònh (thaáp, trung bình hoaëc cao). ❑ Thöïc tieãn aùp duïng caùc quy phaïm PL coù tính chaát ñaùnh giaù Quy ñònh ñaùnh giaù laø loaïi quy ñònh maø noäi dung cuûa noù phaûi ñöôïc thoáng nhaát trong höôùng daãn aùp duïng PL vaø coù theå thay ñoåi cho phuø hôïp vôùi söï vaän ñoäng cuûa XH ❑ Thöïc tieãn aùp duïng caùc quy phaïm coù tính chaát tùy nghi cuûa cô quan tö phaùp hình söï Trong khuoân khoå theo söï chæ ñònh cuûa PL, caùn boä thöïc tieãn vaän duïng caùc quy ñònh tuøy nghi nhaèm giaûi quyeát saùt nhaát ñoái vôùi moät vuï aùn cuï theå.
21. 2. CSHS TRONG LĨNH VỰC ÁP DỤNG PL *Ý nghĩa: Hiện thực hóa chính sách hình sự vào đời sống xã hội. ADPLHS có vai trò rất quan trọng vì họat động này dẫn đến trách nhiệm và hậu quả pháp lý cho người phạm tội và các chủ thể có liên quan.
22. 2. CSHS TRONG LĨNH VỰC Ý THỨC PL Ý thức pháp luật là trình độ hiểu biết của các tầng lớp xã hội về pháp luật. Ý thức PL là thái độ của xã hội và cá nhân đối với PL ở dưới dạng tôn trọng hay coi thường PL
23. 2. CSHS TRONG LĨNH VỰC Ý THỨC PL Trong lónh vöïc hình söï, yù thöùc PL bao goàm: ❖ Nhaän thöùc veà tình hình toäi phaïm ñang dieãn ra ❖ Nhaän thöùc veà caùc quy ñònh cuûa LHS ❖ Nhaän thöùc veà vieäc aùp duïng PL cuûa caùc cô quan thöïc thi PL ❖ Nhaän thöùc veà toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa caùc cô quan tö phaùp hình söï
24. 2. CSHS TRONG LĨNH VỰC Ý THỨC PL Xeùt veà chuû theå, yù thöùc PL bao goàm: ❖ Nhaän thöùc cuûa nhaø laäp phaùp veà CSHS ❖ Nhaän thöùc cuûa caùn boä thöïc thi PL veà CSHS ❖ Nhaän thöùc cuûa ngöôøi daân veâø CSHS - Tự giác tuân thủ PL - Tạo nên dư luận xã hội đúng đắn lên án hành vi tiêu cực XH trong đó có TP - Tích cực tham gia đấu tranh phòng chống TP
25. Các nhân tố ảnh hưởng đến CSHS trong lĩnh vực ý thức pháp luật ❑ Sự tôn trọng PL trong lĩnh vực tư pháp hình sự từ phía người thực thi PL ❑ Sự tôn trọng PL trong lĩnh vực tư pháp hình sự từ phía công dân
26. Các kênh hình thành ý thức PL ❑ Hiểu biết pháp luật hình thành thông qua: ▪ Phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng ▪ Hoïc taäp chính trò vaø quaûn lyù ▪ Tham gia thaûo luaän caùc Döï luaät ▪ Ñaøo taïo caùn boä PL ❑ Ñaáu tranh phoøng choáng, phaùt hieän kòp thôøi vaø xöû lyù nghieâm minh caùc haønh vi PT ❑ Khoâng ngừng môû roäng, khuyeán khích vaø taêng cöôøng haønh vi, hoaït ñoäng tuaân theo PL, nghieâm chænh chaáp haønh toân troïng PL (VD: thöôûng cho nhöõng ngöôøi toá giaùc haønh vi tham nhuõng).
27. KẾT LUẬN 1. CSHS được thể hiện trong các hình thức lập pháp, áp dụng PL và ý thức PL trong lĩnh vực tư pháp HS 2. Khi hoạch định chính sách hình sự và đưa nó vào thực hiện phải triễn khai đầy đủ trên các lĩnh vực của CSHS
28. BÀI TẬP CÁ NHÂN 1. Nếu các hình thức thực hiện chính sách hình sự 2. Phân tích CSHS trong lĩnh vực lập pháp 3. Phân tích các phương tiện thực hiện CSHS trong lập pháp hình sự 4. Phân tích CSHS trong áp dụng PLHS 5. Phân tích CSHS trong lĩnh vực ý thức pháp luật
29. CẢM ƠN VÌ ĐÃ THEO DÕI