Tiểu luận Một số biện pháp quản lý và chỉ đạo nhằm nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức học sinh ở trường THPT Dân Lập Xuân Mai

Nội dung text: Tiểu luận Một số biện pháp quản lý và chỉ đạo nhằm nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức học sinh ở trường THPT Dân Lập Xuân Mai

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA BÀI TIỂU LUẬN ĐỀ TÀI: "Một số biện pháp quản lý và chỉ đạo nhằm nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức học sinh ở trường THPT Dân Lập Xuân Mai
2. Mục lục Trang Phần mở đầu 1 1. Lý do chọn đề tài 1 2. Mục đích nghiên cứu 3 3. Nhiệm vụ nghiên cứu 3 4. Đối tượng nghiên cứu 3 5. Phương pháp nghiên cứu 4 Phần nội dung 5 Chương 1. Cơ sở lý luận và cơ sở pháp lý của việc quản lý và chỉ đạo giáo dục đạo đức học sinh trong trường THPT 5 1.1. Một số cơ sở lý luận của việc quản lý và chỉ đạo 5 1.2. Một số cơ sở pháp lý của việc quản lý và chỉ đạo 9 Chương 2. Thực trạng của việc quản lý và chỉ đạo nhằm nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức của học sinh trường THPT Dân Lập Xuân Mai, Huyện Chương Mỹ, Tỉnh Hà Tây trong giai đoạn hiện nay 11 2.1. Một số nét về trường THPT Dân Lập Xuân Mai, Huyện Chương Mỹ, Tỉnh Hà Tây 11 2.2. Những tồn tại, khó khăn 13 2.3. Một số vấn đề đặt ra trong quản lý và chỉ đạo nhằm nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức học sinh ở trường THPT Dân Lập Xuân Mai, Huyện Chương Mỹ, Tỉnh Hà Tây trong giai đoạn hiên nay 13 Chương 3. Một số biện pháp quản lý và chỉ đạo nhằm nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức học sinh ở trường THPT Dân Lập Xuân Mai, Huyện Chương Mỹ, Tỉnh Hà Tây 14 3.1. Tăng cường sự lãnh đạo của Chi bộ Đảng trong trường học 14 3.2. Nâng cao vai trò, trách nhiệm của đội ngũ giáo viên bộ môn và giáo viên chủ nhiệm trong việc giáo dục 14 3.3. Phát huy vai trò xung kích, sáng tạo của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh và Hội liên hiệp thanh niên 18 3.4. Đẩy mạnh công tác giáo dục truyền thống 19 3.5. Phát huy hoạt động tự quản của tập thể học sinh 20 3.6. Kết hợp giữa nhà trường - gia đình - xã hội để giáo dục đạo đức học sinh 21 Phần kết luận và kiến nghị 23 1. Một số kết luận 23 2. Một số kiến nghị - đề xuất 23 Phần tài liệu tham khảo 25 phần mở đầu 1. Lý do chọn đề tài: Nền giáo dục nước ta hiện nay đã và đang đổi mới để phát triển, từng bước thay đổi rõ nét, chúng ta đang chứng kiến những đổi hay đó và thực hiện từng bước một hiệu quả cao. Ngay từ thủa sơ khai của đất nước, các bậc tiền nhân đã nói : "Thiên tài là nguyên khí của quốc gia, nguyên khí thịnh thì đất nước thịnh, nguyên khí suy thì đất nước suy". Có thể nói lịch sử phát triển của hầu hết các quốc gia trên thế giới đều thấy rằng: giáo dục và đào tạo có vai trò hết sức quan trọng trong công cuộc xây dựng đất nước, trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội. ở nước ta, đang diễn ra công cuộc đổi mới sâu sắc trong phạm vi toàn xã hội. sự nghiệp giáo dục đang được coi trọng là "Quốc sách hàng đầu" (Nghị quyết Đại hội Đảng khoá VIII). Công tác giáo dục tư tưởng, đạo đức cho học sinh phổ thông cần được cải tiến và đẩy mạnh, góp phần tích cực vào sự nghiệp giáo dục toàn diện, hài hoà, đáp ứng yêu cầu mới của xã hội. Trong văn kiện Hội ghị lần 2 Ban chấp hành Trung ương Đảng khoá VIII khẳng định rằng: "Muốn tiến hành công nghiệp hoá - hiện đại hoá thắng lợi phải phát triển mạnh giáo dục và 1
3. đào tạo, phát huy nguồn lực con người, yếu tố cơ bản của sự phát triển nhanh và bền vững, để thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng dân chủ văn minh. Phát triển nguồn lực con người là phát triển đức và tài" Đương thời Hồ Chủ Tịch luôn quan tâm đến giáo dục lý tưởng, đạo đức cho thế hệ trẻ. Trong di chúc của Người về giáo dục thanh niên Bác chỉ rõ : "Bồi dưỡng đạo đức cách mạng cho đời sau là một việc làm hết sức quan trọng và cần thiết", và " .thanh niên ta nói chung là tốt, mọi việc đều hăng hái xung phong không ngại khó khăn, có chí tiến thủ, Đảng cần bồi dưỡng họ thành những người kế tục sự nghiệp cách mạng vừa hồng vừa chuyên". Con người ở thời đại nào, ở xã hội nào cũng là chủ thể sáng tạo ra lịch sử, con người là động lực của mọi sự phát triển xã hội. Con người càng có nhân cách cao đẹp thì sự tác động của con người đến xã hội đó càng to lớn. Do đó không thể xem nhẹ vai trò của giáo dục trong sự phát triển của xã hội. Trong các mặt Đức, Trí, Thể, Mỹ, Lao, Quân, Hôn, Môi, Si, Ma, Giao của giáo dục, giáo dục Đạo đức bao giờ cũng được đặt lên hàng đầu “Tiên học lễ, hậu học văn” "Được xem là nền tảng, gốc rễ để tạo ra nội lực tiềm tàng vững chắc cho các mặt giáo dục khác". Trong điều kiện đời sống hiện nay, xã hội có những bước chuyển biến không ngừng, sâu rộng và to lớn về mọi mặt. Tuy nhiên cái gì cũng có mặt trái của nó, mặt trái của cơ chế thị trường đang tác động rất mạnh đến tư rưởng và lối sống của một bộ dân cư, trong đó số lượng thanh niên, thiếu niên là rất lớn, các tệ nạn xã hội đang xâm nhập vào các trường học. Vấn đề đặt ra là giáo dục thế hệ trẻ một cách toàn diện, đặc biệt là tăng cường giáo dục lý tưởng, đạo đức, giáo dục những giá trị nhân văn, giá trị đạo đức để thực hiện nhiệm vụ. Trong văn kiện Hội nghị Ban chấp hành Trung ương Đảng lần thứ 2 khoá VIII đã nêu rõ: "Xây dựng những con người và thế hệ trẻ thiết tha, gắn bó với lý tưởng độc lập dân tộc và CNXH, có đạo đức trong sáng, có ý chí kiên cường xây dựng và bảo vệ Tổ quốc". Qua những năm thực hiện công cuộc đổi mới của Đảng, chúng ta đã đạt được nhiều những thành tựu to lớn về kinh tế - xã hội, tuy vậy về mặt tư tưởng, đạo đức có phần bị giảm sút. Đặc biệt là thế hệ trẻ, một số bộ phận thanh niên, thiếu niên, học sinh, sinh viên sống không có lý tưởng, không có mục đích, sống chạy theo các nhu cầu tầm thường, ngại cống hiến, ngại khó khăn, sống thích hưởng thụ, sống không có niềm tin, hoang mang, sống buông thả. Đánh giá thực trạng này, trong văn kiện Hội nghị Ban chấp hành Trung ương Đảng 2 khóa VIII nhấn mạnh: "Đặc biệt đáng lo ngài là trong một bộ phận học sinh, sinh viên có tình trạng suy thoái về đạo đức, mờ nhạt về lý tưởng, theo lối sống thực dụng, thiếu hoài bão lập thân, lập nghiệp vì tương lai bản thân và đất nước" Trước tình hình và thực trạng này trong những năm qua đã được các cấp các ngành, đăc biệt là những người làm giáo dục quan tâm, đầu tư giáo dục toàn diện, nhưng vấn đề giáo dục lý tưởng đạo đức có những lúc, những nơi nào đó còn bị xem nhẹ, chưa được đầu tư . Đối với trường THPT Dân Lập Xuân Mai, Huyện Chương Mỹ, Tỉnh Hà Tây trong những năm gần đây có nhiều khởi sắc, đạt được nhiều kết quả đáng khích lệ trong giáo dục toàn diện đó là nhờ vào kết quả của giáo dục kỷ cương, nề nếp đặc biệt là giáo dục đạo đức cho học sinh. Bản thân tôi trước đây là một cán bộ Đoàn “Bí thư Đoàn trường”, nay với cương vị là Phó hiệu trưởng phụ trách chuyên môn, công tác thi đua của nhà trường Tôi tự thấy vai trò giáo dục đạo đức, lý tưởng, hoài bão cho học sinh luôn luôn phải được coi trọng và có nhiều giải pháp thích hợp từ đó làm nền tảng cho giáo dục toàn diện ở trường THPT nói chung và trường THPT Dân Lập Xuân Mai , Huyện Chương Mỹ, Tỉnh Hà Tây nói riêng. Xuất phát từ những lý do khách quan và lý do chủ quan như đã phân tích ở trên, tôi mạnh dạn lựa chọn đề tài: "Một số biện pháp quản lý và chỉ đạo nhằm nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức học sinh ở trường THPT Dân Lập Xuân Mai, Huyện Chương Mỹ, Tỉnh Hà Tây trong giai đoạn hiện nay ". 2. Mục đích nghiên cứu: Đưa ra một số biện pháp quản lý và chỉ đạo để nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh trường THPT Dân Lập Xuân Mai, Huyện Chương Mỹ, Tỉnh Hà Tây để đáp ứng tạo ra con người mới phù hợp với yêu cầu của đất nước trong giai đoạn phát triển mới. 2
4. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu: 3.1 Xác định cơ sở lý luận và cơ sở pháp lý của một số biện pháp quản lý và chỉ đạo nhằm nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh trong trường Dân Lập Xuân Mai, Huyện Chương Mỹ, Tỉnh Hà Tây. 3.2 Phân tích, đánh giá thực trạng đạo đức học sinh ở trường THPT Dân Lập Xuân Mai , Huyện Chương Mỹ, Tỉnh Hà Tây. 3.3 Đề xuất một số biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức học sinh ở trường THPT Dân Lập Xuân Mai, Huyện Chương Mỹ, Tỉnh Hà Tây. 4. Đối tượng nghiên cứu: 4.1 Nghiên cứu thực tế đối tượng học sinh của trường THPT Dân Lập Xuân Mai, Huyện Chương Mỹ, Tỉnh Hà Tây. 4.2 Từ thực trạng, nghiên cứu những biện pháp chỉ đạo nhằm nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức học sinh ở trường THPT Dân Lập Xuân Mai, Huyện Chương Mỹ, Tỉnh Hà Tây. 5. Phương pháp nghiên cứu: 5.1 Nghiên cứu các tài liệu của Đảng về giáo dục - đào tạo, của Bộ giáo dục và đào tạo, các ngành có liên quan. 5.2 Nghiên cứu các giáo trình, tài liệu, các bài giảng của giảng viên, các kinh nghiệm thực tiễn về giáo dục đạo đức học sinh được tiếp thu trong quá trình học tập tại học viện quản lý giáo dục. 5.3 Khảo sát thực tế, điều tra thực tế, so sánh, thống kê chất lượng giáo dục đạo đức trong 3 năm học 2004-2005, 2005-2006, 2006-2007 của trường THPT Dân Lập Xuân Mai, Huyện Chương Mỹ, Tỉnh Hà Tây. phần nội dung Chương I Cơ sở lý luận và cơ sở pháp lý của việc quản lý và chỉ đạo giáo dục đạo đức học sinh trong trường THPT 1.1 Một số cơ sở lý luận của việc chỉ đạo giáo dục đạo đức học sinh trong trường THPT. Xét về góc độ tâm lý lứa tuổi của độ tuổi theo học ở trường THPT: Theo tổ chức Y tế thế giới WHO độ tuổi vị thành niên có từ 10 đến 19 tuổi, ở Việt Nam quy định độ tuổi vị thành niên từ 10 đến 18 tuổi, theo điều tra tỷ lệ thanh niên ở nước ta năm 1999 chiếm 23% dân số, trong đó 81% đang theo học. Như vậy học sinh THPT là lứa tuổi cuối lứa tuổi vị thành niên, giai đoạn này các em phát triển mạnh về thể chất, sinh lý. Là thời kỳ chuyển tiếp từ trẻ em sang người lớn “muốn làm người lớn nhưng tiếc đời trẻ con”, các em luôn có xu hướng tự khẳng định mình, có ý thức vươn lên làm chủ bản thân. ở giai đoạn phát triển này sự chỉ đạo, kiểm tra, giám sát của người lớn làm các em cảm thấy rất khó chịu, bực bội và rất dễ nổi nóng. Trong lứa tuổi này các em muốn tìm tòi, phát hiện khám phá, tìm hiểu những điều chưa biết của cuộc sống, các em muốn có quyền tự quyết định trong các công việc và việc làm của mình và muốn không bị sự ràng buộc của gia đình, bố mẹ và các người lớn tuổi. Xét về góc độ xã hội trong giai đoạn hiện nay: ở lứa tuổi này sự giao tiếp với bạn bè là một nhu cầu rất lớn. Các em có xu hướng tụ tập thành từng nhóm có cùng sở thích, phù hợp với tình tình để vui chơi, đùa nghịch, có những lúc, những nơi các em có các hành động không đúng, không phù hợp với lứa tuổi của mình. Trong gia đoạn này quá trình phát triển sinh lý ảnh hưởng đến rất nhiều tính cách của các em: các em rất dễ bị xúc động khi có một tác động nào đó, bản thân các em dễ bị lôi kéo, kích động, lòng kiên trì và khả năng tự kiềm chế yếu. ở lứa tuổi này tính tình không ổn định, dễ nổi cáu, khi thì quá sôi nổi nhiệt tình nhưng có trở ngại lại dễ buông xuôi, chán nản. Đối với các em ở lứa tuổi này, cái gì cũng dễ dàng, đơn giản, các em luôn ở trạng thái hiếu thắng hoặc tự ti vì 3
5. thế dễ dàng đi đến những hành động thiếu suy nghĩ chín chắn, nhiều lúc vi phạm mà vẫn không biết. Chính vì vậy, các thầy cô giáo, các bậc phụ huynh và mọi tổ chức trong xã hội phải có trách nhiệm quan tâm sát sao, động viên kịp thời để hướng các em có những suy nghĩ và hành động đúng. Để chỉ đạo và quản lý tốt quá trình giáo dục đạo đức trong trường THPT, người cán bộ quản lý cần nắm vững vấn đề cụ thể như sau: 1.1.1. Đạo đức Có nhiều cách định nghĩa khác nhau về khái niệm đạo đức. Tuy nhiên có thể hiểu khái niệm này dưới 2 góc độ. a. Góc độ xã hội: Đạo đức là một hình thái xã hội đặc biệt được phản ánh dưới dạng nguyên tắc, yêu cầu, chuẩn mực điều chỉnh (hoặc chi phối) hành vi của con người trong các mối quan hệ giữa con người với tự nhiên, giữa con người với xã hội, giữa con người với nhau và với chính bản thân mình. b. Góc độ cá nhân: Đạo đức chính là những sản phẩm, nhân cách của con người, phản ánh ý thức, tình cảm, ý chí, hành vi, thói quen và cách ứng xử của họ trong các mối quan hệ giữa con người với tự nhiên, với xã hội, giữa bản thân họ với người khác và với chính bản thân mình. 1.1.2. Quá trình hình thành và phát triển đạo đức của cá nhân, của con người là quá trình tác động qua lại giữa xã hội và cá nhân để chuyển hoá những nguyên tắc, yêu cầu, chuẩn mực, giá trị đạo đức - xã hội thành những phẩm chất đạo đức cá nhân, làm cho cá nhân đó trưởng thành về mặt đạo đức, công dân và đáp ứng các yêu cầu của xã hội. 1.1.3. Quá trình giáo dục đạo đức là một hoạt động có tổ chức, có mục đích, có kế hoạch nhằm biến những nhu cầu, chuẩn mực, giá trị đạo đức theo yêu cầu của xã hội thành những phẩm chất, giá trị đạo đức của cá nhân, nhằm góp phần phát triển nhân cách của mỗi cá nhân và thúc đẩy sự phát triển, tiến bộ của xã hội. 1.1.4. Các đặc điểm của quá trình giáo dục đạo đức - Có sự gắn kết chặt chẽ với quá trình dạy học trên lớp và dạy học giáo dục ngoài giờ lên lớp. - Có định hướng thống nhất các yêu cầu, mục đích giáo dục giữa các tổ chức giáo dục trong và ngoài nhà trường. - Tính biện chứng, phức tạp trong quá trình phát triển, biến đổi về nhân cách của học sinh về mặt đạo đức. - Tính lâu dài của quá trình hình thành, phát triển các phẩm chất đạo đức. - Tính đột biến và khả năng tự biến đổi. - Phát triển thông qua hoạt động và giao lưu tập thể. - Tính cá thể hoá cao. - Chứa nhiều mâu thuẫn. - Có sự tương tác hai chiều giữa nhà giáo dục và đối tượng được giáo dục. - Tính khó khăn trong việc đánh giá kết quả, sự phát triển đạo đức của cá nhân. 1.1.5. Chức năng, nhiệm vụ của quá trình giáo dục đạo đức - Quá trình giáo dục đạo đức là một bộ phận cấu thành quá trình giáo dục trong trường THPT. Tạo ra nhịp cầu gắn kết giữa nhà trường và xã hội, con người với cuộc sống. - Giáo dục đạo đức được xem là nền tảng, gốc rễ tạo ra nội lực tiềm năng vững chắc cho các mặt giáo dục khác. - Giáo dục đạo đức phải làm cho học sinh thấm nhuần sâu sắc thế giới quan Mác - Lênin, tư tưởng đạo đức cách mạng Hồ Chí Minh, tính chân lý khách quan của các giá trị đạo đức, nhân văn, nhân bản của các tư tưởng đó, coi đó là kim chỉ nam cho hành động của mình. - Giáo dục đạo đức phải thấm nhuần các chủ trương, chính sách của Đảng, biết sống và làm việc theo pháp luật, sống có kỷ cương nền nếp, có văn hoá trong các mối quan hệ giữa con người với tự nhiên, với xã hội và giữa con người. - Trên cơ sở thông qua việc tiếp cận với cuộc đấu tranh cách mạng của dân tộc và hoạt động của cá nhân để củng cố niềm tin và lẽ sống, lý tưởng sống, lối sống theo con đường CNXH. 4
6. - Giáo dục đạo đức phải làm cho nhận thức ngày càng sâu sắc nguyên tắc, yêu cầu, chuẩn mực và các giá trị đạo đức xã hội “XHCN”. Biến các giá trị đó thành ý thức, tình cảm, hành vi, thói quen và cách ứng xử trong đời sống hàng ngày. - Quá trình giáo dục đạo đức cần phải theo đặc điểm của từng loại đối tượng trong giáo dục. - Quá trình giáo dục đạo đức có nhiệm vụ: Phát triển nhu cầu đạo đức cá nhân; hình thành và phát triển ý thức đạo đức; rèn luyện ý chí, hành vi, hình thành thói quen ứng xử đạo đức; phát triển các giá trị đạo đức cá nhân theo những định hướng giá trị mang tính đặc thù dân tộc và thời đại. - Quá trình giáo dục đạo đức không chỉ định hướng cho các hoạt động giáo dục đạo đức mà còn định hướng cho hoạt động dạy học nói chung, dạy môn học đạo đức nói riêng (môn giáo dục công dân, hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp theo 10 chủ đề các tháng và một số môn học khác ).Với tư cách là người quản lý giáo dục, trước hết cần phải hiểu biết một cách sâu sắc những vấn đề chung của quá trình giáo dục đạo đức. Từ đó mới có những định hướng, mục tiêu sát thực, xây dựng được những chương trình, kế hoạch khả thi và có những biện pháp tổ chức chỉ đạo thích hợp để nâng cao chất lượng và hiệu quả của quản lý giáo dục nói chung, quá trình giáo dục đạo đức nói riêng. 1.1.6. Nội dung giáo dục đạo đức Trong giai đoạn hiện nay, ở nước ta đang diễn ra công cuộc đổi mới sâu sắc trong phạm vi toàn xã hội. Sự nghiệp giáo dục đang được coi trọng, là "Quốc sách hàng đầu". Công tác giáo dục chính trị tư tưởng, đạo đức cho học sinh cần được coi trọng và đặt lên vị trí hàng đầu. Giáo dục chính trị, tư tưởng đạo đức cần phải tăng cường giáo dục thế giới quan khoa học. Trên cơ sở tăng cường thế giới quan khoa học cần tăng cường giáo dục tư tưởng cách mạng xã hội chủ nghĩa cho học sinh. Qua giáo dục đạo đức phải nâng cao lòng yêu nước, tăng cường ý thức lao động và tự lao động (động cơ, thái độ đúng đắn, chăm chỉ, nỗ lực vươn lên làm chủ khoa học ). Bên cạnh đó cũng phải đồng thời tăng cường giáo dục pháp luật, giáo dục lòng thương yêu con người và hành vi ứng xử có văn hoá (ăn nói cục cằn, thô lỗ, thiếu văn hoá, thiếu tôn trọng người khác biết ứng xử lễ phép tế nhị, lịch sự ) Trong nhà trường phổ thông, các phẩm chất đạo đức cần trau dồi cho học sinh một cách liên tục, khoa học, hợp lý, và được phân thành từng nhóm theo từng quan hệ xã hội: quan hệ cá nhân với xã hội, cộng đồng (trung thành với lý tưởng chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản, yêu nước, yêu hoà bình, tự hào dân tộc, tin yêu Đảng và kính yêu Bác Hồ ), quan hệ cá nhân với lao động (chăm chỉ học tập, say mê khoa học kỹ thuật, quý trọng lao động ), quan hệ cá nhân với bản thân, với người khác như ruột thịt, bạn bè, đồng chí ), đồng thời cũng phải giáo dục đạo đức gia đình, quan hệ bạn bè, tình yêu. 1.2. Một số cơ sở pháp lý của việc quản lý và chỉ đạo giáo dục đạo đức học sinh trong trường THPT Trong văn kiện Hội nghị lần thứ 2 Ban chấp hành TW Đảng khoá VIII đã nêu rõ: "Nhiệm vụ mục tiêu cơ bản của giáo dục là nhằm xây dựng những con người và thế hệ thiết tha gắn bó với lý tưởng độc lập dân tộc và CNXH, có đạo đức trong sáng, có ý chí kiên cường xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, CNH - HĐH đất nước, giữ gìn và phát huy các giá trị văn hoá của dân tộc, có năng lực tiếp thu tinh hoa văn hoá của nhân loại, phát huy tiềm năng của dân tộc và con người Việt Nam, có ý thức cộng đồng và phát huy tính tích cực của cá nhân, làm chủ tri thức khoa học và công nghệ hiện đại, có tư duy sáng tạo, có tính tổ chức kỷ luật cao là những con người kế thừa và xây dựng CNXH vừa hồng vừa chuyên". Quan điểm của Đảng về phát triển giáo dục trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2001 - 2010 đã khẳng định: "Giáo dục con người Việt Nam phát triển toàn diện có đạo đức, có tri thức, có sức khoẻ và thẩm mỹ góp phần làm cho dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ văn minh, phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc". Điều 2 chương I của Luật Giáo dục nêu rõ: "Mục tiêu giáo dục là đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức, tri thức, sức khoẻ, thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực của công dân, đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc". 5
7. Trong Điều 23 mục 2 chương II Luật Giáo dục cũng khẳng định: "Mục tiêu của giáo dục phổ thông là giúp học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản nhằm hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân, chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc". Giáo dục đạo đức học sinh phải được tiến hành bằng nhiều biện pháp, có mục tiêu phù hợp. Phải được xây dựng nội dung, kế hoạch cụ thể và được làm thường xuyên liên tục, phải có hệ thống mới đạt kết quả cao. Giáo dục đạo đức cho học sinh phải được tiến hành bằng nhiều hình thức phong phú, linh hoạt, phù hợp với lứa tuổi học sinh. Thông qua các hoạt động giáo dục trong và ngoài nhà trường “hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp”. Đồng thời phải biết kết hợp giáo dục giữa nhà trường - gia đình - xã hội để tạo nên sức mạnh tổng hợp. Huy động mọi nguồn lực, mọi sự hỗ trợ của tất cả các tổ chức, các cơ quan ban ngành, các đoàn thể cùng phối hợp để thực hiện tốt xã hội hoá giáo dục, góp phần nâng cao đạo đức, chất lượng cho học sinh. Chương 2 Thực trạng của việc quản lý và chỉ đạo nhằm nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức của học sinh trường THPT dân lập xuân mai, huyện chương mỹ,tỉnh hà tây trong giai đoạn hiện nay 2.1. Một số nét về trường THPT Dân Lập Xuân Mai, Huyện Chương Mỹ, Tỉnh Hà Tây. Huyện Chương Mỹ tổng số có 31 xã và 2 thị trấn (thị trấn Xuân Mai và thị trấn Chúc Sơn) là miền đất bán sơn địa, nền kinh tế chủ yếu là nông nghiệp, trồng lúa, hoa màu và những nghề phụ mây, tre, đan phát triển mạnh. Nguồn thu nhập và đời sống của người dân chưa cao. Trong những năm gần đây Huyện Chương được nhà nước đầu tư nhiều, đặc biệt là các công ty liên doanh xây dựng và đóng trên địa bàn (như khu công nghiệp, nhà máy chế biến thức ăn gia súc ), giao thông được mở rộng, tình trạng lấn chiếm trái phép như trước kia giảm rõ rệt. Về giáo dục của huyện Chương Mỹ được coi là việc hết sức quan trọng và cấp bách. Dân số của huyện gần 200.000 dân chiếm tỷ lệ khá cao trong tỉnh, học sinh ở độ tuổi đi học chiếm 30% mật độ dân số, trong đó học sinh khối THPH khoảng gần 15.000 học sinh, hàng năm khoảng gần 1000 học sinh vẫn không theo học THPT hoặc có thể đi học nghề hoặc là lao động phổ thông Trong huyện có 5 trường THPT trong đó có 4 trường công lập và trường Dân Lập Xuân Mai, có 2 trường đào tạo học sinh nguồn từ cơ sở (trường Cao đẳng nông nghiệp và phát triển nông thôn I và Đại học Lâm nghiệp), 1 TTGDTX của huyện Trường THPT Dân Lập Xuân Mai, Huyện Chương Mỹ, Tỉnh Hà Tây, sinh ra đúng thời ký cấp bách để giải quyết cho con em trong huyện được ăn học, trường có hai phân hiệu, phân hiệu I nằm ở trung tâm thị trấn Xuân Mai, phân hiệu II nằm ở xã Đại Yên giữa 3 trường THPT khác, hai phân hiệu cách nhau 20 km, giao thông qua lại thuận tiện. Trường THPT Dân Lập Xuân Mai, Huyện Chương Mỹ, Tỉnh Hà Tây được thành lập năm 2000, thành lập phân hiệu II năm 2005, ban đầu thành lập gặp nhiều khó khăn khi thành lập trường tuyển sinh được 3 lớp, là những học sinh đầu vào kém trong huyện, trường tuyển cả học sinh ngoài huyện và ngoài tỉnh, học sinh không được vào hệ bán công và giáo dục thường xuyên mới vào trường, nhân dân vẫn chưa hiểu rõ về loại hình dân lập và tư thục lắm phải giải thích nhiều để thuyết phục Trong những năm gần đây do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan nên chất lượng giáo dục của trường đang có nhiều tiến bộ so với những năm đầu, nhưng so với nhu cầu xã hội và địa phương chỉ xếp ở mức trung bình. Từ năm học 2005-2006 nhà trường có sự thay đổi về cán bộ quản lý với cách nhìn mới, chất lượng giáo dục của nhà trường phát triển rõ rệt về mọi mặt như: Kỷ cương nề nếp, chất lượng đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất đặc biệt là chất lượng giáo dục đạo đức học sinh. 6
8. Cho đến nay trường đã có 48 lớp chia đều cả 2 phân hiệu “Phân hiệu I có 25 lớp, phân hiệu II 23 lớp” Hiện nay quy mô nhà trường có 32 phòng học kiên cố, có lắp thiết bị camera trong các phòng học, có đầy đủ phòng máy tính, các phòng thư viện, các phòng chức năng “CSVC phục vụ giảng dạy đảm bảo tốt”, có khu tập thể cho giáo viên ở xa. Đội ngũ cán bộ giáo viên cơ hữu gồm 72 đồng chí trong đó trình độ chuẩn 60 đồng chí, dưới chuẩn 12 đồng chí (chủ yếu ở các môn tin học và thể dục). Giáo viên thỉnh giảng 32 đồng chí trong đó có 7 thạc sỹ và hầu hết là giáo viên kinh nghiệm uy tín giảng dạy ở các trường Đại học lâm nghiệp, Cao Đẳng nông nghiệp và phát triển nông thôn I, Cao đẳng sư phạm Hà tây, Giáo viên các trường THPT Xuân Mai, Chương Mỹ A, Chương Mỹ B, Chúc Động, một số giáo viên lão thành đã nghỉ hưu còn sức khoẻ - Chi bộ Đảng gồm: 15 Đ/c Đảng viên - Hội đồng quản trị gồm 3 đồng chí - BGH gồm 3 Đ/c được phân công nhiệm vụ cụ thể ( Hiệu trưởng phụ trách chung, phó hiệu trưởng phụ trách chuyên môn phân hiệu I, phụ trách chuyên môn phân hiệu II) - Tổ chức công đoàn có 5 Đ/c trong BCH đựơc phân công phụ thách về các mặt như đời sống, nội trú, nữ công - Tổ chức đoàn thanh niên có 50 chi đoàn trong đó 48 chi đoàn học sinh và 2 chi đoàn giáo viên . - Cán bộ hành chính quản trị: 12 đồng chí Kết quả giáo dục trong 3 năm gần đây như sau : Năm học Số học sinh Kết quả hạnh kiểm Tốt Khá TB Yếu Kỷ luật Đuổi học 2004-2005 912 520 57,1% 367 40,2% 30 3,2% 12 1,3% 8 3 2005-2006 1112 626 56,9% 459 41,3% 27 2,4% 10 0,8% 7 1 2006-2007 1750 1012 58,2% 618 35,3% 102 5,8% 18 1,02% 4 2 2007-2008 2447 Năm học đầu vào (điểm TB xét tuyển) Kết quả học tập Giỏi Khá TB Yếu Kém HS giỏi tỉnh HS đỗ đại học 2004-2005 25 6 155 700 43 8 5 25 2005-2006 26 12 193 847 50 10 3 36 2006-2007 25 2 95 1186 412 55 5 26 2007-2008 27 Để đạt được kết quả như trên: số giáo viên, số lớp và học sinh tăng đó là nhờ sự nỗ lực của đội ngũ quản lý, các tổ chức trong nhà trường, đặc biệt là tập thể hội đồng sư phạm nhà trường. Tuy vậy đội ngũ quản lý cần phải có gắng tìm giải pháp tốt hơn nữa đẻ đưa nhà trường phát triển hơn nữa đáp ứng được nhu cầu của xã hội và của địa phương. 2.2. Những tồn tại, khó khăn Qua những năm công tác tại trường, tôi nhận thấy do một số nguyên nhân khách quan và chủ quan mà chất lượng giáo dục chưa cao là kỷ cương nề nếp của giáo viên, học sinh chưa thực sự được đưa lên hàng đầu, còn thiếu những giải pháp cụ thể trong việc nâng chất lượng chất lượng đạo đức cho học sinh. Chưa có ý tưởng sáng tạo, chưa có kế hoạch bài bản về giáo dục đạo đức cho học sinh Cụ thể ở học sinh còn có những biểu hiện sa sút về mặt đạo đức như sau: - Một số em chưa xác định được mục tiêu học để làm cái gì? học những gì? có nhiều trường hợp coi việc học là do gia đình yêu cầu nên động cơ học tập chưa cao. 7
9. - Do các em là học sinh phần lớn là sống ở nông thôn nên trong giao tiếp các em còn vụng về, hay nói trống không hoặc nói năng còn cục cằn không suy nghĩ, nhiều lúc còn phát ngôn bừa bãi. - Còn chia bè phái doạ nạt, đánh nhau, xin đểu, chấn lột - Một số em còn mải chơi, đua đòi, thiếu trung thực trong học tập, thậm chí có em còn uống rượu, đánh bạc, bỏ ra ngoài chơi BIA ăn tiền trong giờ học còn chia bè phái doạ nạt, đánh nhau, xin đểu, chấn lột làm mất trật tự nơi công cộng và trong nhà trường . -Việc kết hợp giữa giáo dục Nhà trường - Gia đình - Xã hội còn chưa đồng bộ . Nhiều lúc còn bao che, tha bổng giải quyết không cứng rắn chưa nhất quán . 2.3. Một số vấn đề đặt ra trong quản lý nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức học sinh ở trường THPT Dân Lập Xuân Mai, Huyện Chương Mỹ, Tỉnh Hà Tây trong giai đoạn hiện nay Dựa trên cơ sở lý luận, cơ sở pháp lý và phân tích cụ thể thực trạng của việc quản lý nhằm nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức học sinh ở trường THPT Dân Lập Xuân Mai, Huyện Chương Mỹ, Tỉnh Hà Tây tôi nhận thấy có vấn đề đặt ra là: a/ Tăng cường vai trò lãnh đạo của Chi bộ Đảng. b/ tăng cường công tác quản lý của ban giám hiệu. c/ Lồng ghép các chương trình học tập chính trị và các trò chơi thể thao văn hoá, văn nghệ. d/ Nâng cao vai trò, trách nhiệm của đội ngũ giáo viên bộ môn và giáo viên chủ nhiệm trong việc giáo dục đạo đức và rèn luyện nhân cách cho học sinh. e/ Phát huy vai trò xung kích sáng tạo của đoàn thanh niên và hội liên hiệp thanh niên Việt Nam f/ Đẩy mạnh công tác giáo dục truyền thống . g/ Phát huy hoạt động tự quản của tập thể học sinh h/ Kết hợp giáo dục giữa nhà trường-xã hội - gia đình trong việc giáo dục đạo đức cho học sinh. i/ Thực hiện tốt bộ môn HĐGDNGLL Chương 3 Một số biện pháp quản lý và chỉ đạo nhằm nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức học sinh ở trường THPT Dân lập xuân mai, huyện chương mỹ, tỉnh hà tây trong giai đoạn hiện nay 3.1/ Tăng cường vai trò lãnh đạo của Chi bộ Đảng. Trong trường THPT vị trí của chi bộ đảng là trung tâm, là hạt nhân chính trị tập hợp các lực lượng quần chúng nhằm thực hiện tốt các chủ trương, đương lối, chính sách của Đảng và nhà nước. Trong trường học, Chi bộ Đảng nắm quyền lãnh chỉ đạo các hoạt động của nhà trường, là hạt nhân, là nền tảng của sự đoàn kết, chính vì thế phải xây dựng chi bộ Đảng nhà trường luôn luôn trong sạch vững mạnh, thực hiện tốt vai trò của mình, luôn thực hiện theo phương châm "Đảng lãnh đạo, nhân dân làm chủ, Nhà nước quản lý". Mỗi một đảng viên phải đầu tàu gương mẫu trong mọi hoạt động, đặc biệt là trong công tác giáo dục chính trị, tư tưởng . Thường xuyên cập nhật thông tin, quán triệt các quan điểm, đường lối, nghị quyết của Đảng và các cấp chính quyền. Họp định kỳ vào cuối tháng để đề ra chủ trương cụ thể, giao trách nhiệm cho các tổ chức trong nhà trường thực hiện. Đặc biệt là công tác giáo dục chính trị tư tưởng, đạo đức cho cán bộ giáo viên, học sinh. (Học chính trị, học tư tưởng Hồ Chí Minh ngay từ đầu năm) Theo dõi kiểm tra, đôn đốc, uốn nắn, sữa chữa những tư tưởng lệch lạc sai đường lối chủ trương mà chi bộ đã đề ra . 3.2/ tăng cường công tác quản lý của ban giám hiệu. Xây dựng kế hoạch từ đầu năm học, tổ chức điều hành, mua sắm đầy đủ dụng cụ, CSVC tốt thực hiện nội dung giảng dạy giáo dục đạo đức cho giáo viên và học sinh, chỉ đạo, hướng dẫn cán bộ thực hiện nhiệm vụ giảng dạy, thường xuyên kiểm tra theo dõi và đánh giá khen 8
10. thưởng các hoạt động của giáo viên và học sinh, quan tâm nhiều đến việc giảng dạy bộ môn GDCD, HĐGDNGLL. - Phát động thi đua, cuối mỗi đợt thi đua, Ban giám hiệu có trách nhiệm đánh giá, xếp loại để động viên kịp thời những cán bộ làm tốt công việc, bên cạnh đó cũng nhắc nhở các thành viên làm chưa tốt công việc của mình. 3.3/ Lồng ghép các chương trình học tập chính trị và các trò chơi thể thao văn hoá, văn nghệ. Một chương trình hoạt động ngoại khoá rất bổ ích và lý thú, gây được nhiều chú ý của học sinh, là một sân chơi mang tính tính hoạt động tập thể đối với lứa tuổi học trò. Chủ đề có tính thuyết phục cho việc giáo dục nhằm coi đây là một buổi lên lớp gián tiếp, công việc này chủ yếu giao cho bên đoàn thanh niên của trường lập kế hoạch và triển khai tới GVCN ngay từ đầu năm. Đây là một góc độ giáo dục cả về phẩm chất đạo đức và giáo dục tinh thần nên đón được sự ủng hộ và khích lệ của học sinh nhiều 3.4/ Nâng cao vai trò, trách nhiệm của đội ngũ giáo viên bộ môn và của giáo viên chủ nhiệm trong việc giáo dục đạo đức và rèn luyện nhân cách cho học sinh. a/Đối với giáo viên bộ môn và cán bộ công nhân viên trong nhà trường Đặc thù của người giáo viên vừa là nhà sư phạm, vừa là nhà tổ chức, vừa tham gia các hoạt động chính trị, xã hội. Phương tiện lao động của người giáo viên là phẩm chất nhân cách và trí tuệ của chính họ. Những phẩm chất đó tạo nên sức mạnh, niềm tin và lý tưởng nó thấm nhuần vào bài giảng, từng hoạt động giáo dục của họ. Để giáo dục đạo đức cho học sinh trược hết người quản lý cần phải chú ý bồi dưỡng lòng nhân ái sư phạm cho đội ngũ giáo viên. Long nhân ái tìng yêu thương con người là cái gốc của đạo lý làm người, tình yêu thương học sinh là điểm xuất phát của sự sáng tạo sư phạm làm cho giáo viên có trách nhiệm cao với công việc của mình. "nhờ sức mạnh của tình yêu đó mà nhà sư phạm có tâm hồn cao thượng, tinh thần sảng khoái, trí tệu sáng suốt tình cảm nhạy bén và tinh tế " .Tình yêu thương học sinh thể hiện trong các hoạt động dạy học và giáo dục đó cũng là cơ sở xuất phát của tình yêu nghề nghiệp, ý thức thái độ và tình yêu nghề nghiệp thể hiện ở việc không ngừng nâng cao phẩm chất đạo đức để trở thành gương sáng, gây niềm tin đạo đức trước HS, trước nhân dân. Sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đặt yêu cầu đạo đức của người thầy lên hàng đầu, người đòi hỏi thầy giáo "không những phải có trí tuệ phổ thông mà phải có đạo đức cách mạng chỉ vì quần chúng chỉ quý mến những người có tư cách đạo đức ". Đối với người giáo viên lòng yêu nghề, sự say sưa hứng khởi, sự kiên trì, khắc phục khó khăn trong học hỏi rèn luyện, toàn tâm toàn ý với sự nghiệp giáo dục, tất cả vì học sinh thân yêu là biểu hiện đạo đức cách mạng và lý tưởng nghề nghiệp. Người quản lý cần có trách nhiêm: - Xây dựng được phong trào tự học, tự rèn luyện, không ngừng nâng cao phẩm chất chính trị, tư tưởng cho cán bộ giáo viên thông qua các buổi sinh hoạt chuyên môn họp hội đồng, các buổi học tập chính trị. - Tổ chức các buổi hội thảo, học tập chính trị để từ đó giáo viên thấy vai trò của mình và nhiệt tình cùng với Ban giám hiệu tham gia vào hoạt động giáo dục đạo đức học sinh thông qua các bài học trên lớp. Như hội thảo với chuyên đề "Các biện pháp giáo dục đạo đức học sinh trong giai đoạn hiện nay" - Thông qua các buổi học tập các giáo viên bộ môn có thể đan xen, lồng ghép, tích hợp các kiến thức vào giáo dục đạo đức học sinh như: Môn Văn học bồi dưỡng tâm hồn, tình cảm, lòng yêu thương con người, biết phân biệt các việc nên làm, biết ghét cái xấu, biết làm theo điều thiện, biết giúp đỡ những con người hoạn nạn khó khăn. Với môn học Lịch sử giúp học sinh hiểu biết truyền thống đấu tranh dựng nước và giữ nước của ông cha ta, biết tự hào và trân trọng về những truyền thống đó mà thấy rõ trách nhiệm của mình với quê hương đất nước. 9
11. Môn Địa lý qua các bài giảng giúp học sinh hiểu thêm về quê hương, đất nước những di sản thế giới, những danh lam thắng cảnh của đất nước từ đó giúp các em lòng trân trọng và bảo vệ các di sản, danh lam đó. Mặt khác giúp học sinh hiểu về môi trường và bảo vệ môi trường. Đối với các môn Khoa học tự nhiên giúp học sinh nhận thức, lựa chọn đánh giá đúng đắn các giá trị và tìm ra những hành vi, biện pháp hợp lý trong đời sống đạo đức của mình. Đặc biệt thông qua môn Giáo dục công dân giúp học sinh nắm được các khái niệm cơ bản về các phạm trù đạo đức trong việc ứng xử hàng ngày, nắm được các chuẩn mực về đạo đức, các hành vi trong các hoạt động và các mối quan hệ, biết rõ trách nhiệm, nghĩa vụ, lương tâm, tiền đồ đạo đức để chuẩn bị bước vào cuộc sống mới. - Thường xuyên động viên, nhắc nhở các giáo viên bộ môn để họ hiểu trách nhiệm giáo dục đạo đức học sinh trong trường là một nhiệm vụ của mọi người, không của riêng ai. Từ đó trong các giờ lên lớp giáo viên sẽ chú ý hơn, quan tâm hơn để uốn nắn lời nói, tác phong, hành động của học sinh trong việc thực hiện những nội quy, quy chế nhà trường. Biện pháp này có tác động tích cực trong quá trình giáo dục đạo đức học sinh. Điều 29 chương IV Điều lệ trường Trung học nêu rõ: "Giữ gìn phẩm chất, danh dự, uy tín của nhà giáo, gương mẫu trước học sinh, thương yêu, tôn trọng học sinh, đối xử công bằng với học sinh " Như vậy vai trò của giáo viên rất quan trọng trong việc giáo dục đạo đức học sinh. b/ Đối với giáo viên chủ nhiệm Giáo viên chủ nhiệm là người trực tiếp quản lý học sinh, gần gũi, gắn bó dễ tìm hiểu được tâm tư, nguyện vọng và hoàn cảnh của các em, là người mà các em cảm thấy thân thiết như cha mẹ, như người thân ruột thịt của mình, muốn thổ lộ, giải bày. Vì thế để làm tốt công tác giáo dục đạo đức học sinh thì người cán bộ quản lý cần phải làm tốt các công việc sau: - Phân công giáo viên chủ nhiệm: Việc phân công giáo viên chủ nhiệm người cán bộ quản lý phải chọn trong các giáo viên vững vàng về lập trường chính trị tư tưởng, có phẩm chất tốt, có nhiều kinh nghiệm, yêu nghề, năng động, thương yêu học sinh, hết lòng vì sự nghiệp giáo dục, đặc biệt quan tâm đến giáo viên địa phương. - Thường xuyên bồi dưỡng đội ngũ giáo viên chủ nhiệm để học nắm vững được nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm của mình để có kế hoạch cụ thể, phù hợp trong công tác chủ nhiệm. Đồng thời biết kết hợp với giáo viên bộ môn, ban cán sự lớp và ban đại diện phụ huynh để theo dõi, giúp đỡ để kịp thời uốn nắn, giáo dục học sinh. Nhất là các học sinh có vấn đề về đạo đức, như trong Điều 29 chương IV Điều lệ trường trung học quy định về nhiệm vụ của giáo viên chủ nhiệm là: "Cộng tác chặt chẽ với phụ huynh học sinh, chủ động phối hợp với các giáo viên bộ môn trong quá trình giảng dạy và giáo dục học sinh". - Thành lập tổ giáo viên chủ nhiệm, tổ chức hội nghị giáo viên chủ nhiệm để trao đổi và học tập lẫn nhau. Chú trọng công tác học tập kinh nghiệm bằng cách cho các giáo viên chủ nhiệm đi giao lưu với các giáo viên chủ nhiệm của trường bạn, để học hỏi và nâng cao năng lực chủ nhiệm. - Giáo viên chủ nhiệm phải kết hợp chặt chẽ với Ban chấp hành Đoàn trường để kịp thời uốn nắn và xử lý kịp thời, nghiêm minh đối với những học sinh vi phạm nội quy, quy định của trường như: đi muộn, trốn học, bỏ tiết, trang phục không đúng quy định - Giáo viên chủ nhiệm phải thực sự khách quan, công bằng trong việc đánh giá xếp loại để tạo niềm tin cho các em. Đây là biện pháp tâm lý rất quan trọng, có hiệu quả tích cực. - Mỗi tháng 2 giáo viên chủ nhiệm cùng với ban giám hiệu, đại diện hội cha mẹ học sinh giao ban nhằm thông tin 2 chiều với nhau những tồn tại trong học sinh về các mặt đạo đức cũng như nguyện vọng của các em từ đó có biện pháp khắc phục trong quá trình giáo dục đạo đức học sinh nhất là các em học sinh cá biệt về đạo đức. 3.5/ Phát huy vai trò xung kích sáng tạo của đoàn TNCS Hồ Chí Minh và hội liên hiệp thanh niên Việt Nam Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh và Hội liên hiệp thanh niên có trách nhiệm trước chi bộ, ban giám hiệu giáo dục mục tiêu, lý tưởng cách mạng cho đoàn viên, thanh niên trong nhà trường thông qua nhiều hình thức, Hội thảo, thi tìm hiểu, dã ngoại, cắm trại giao lưu với các đoàn trường bạn để giúp các em lĩnh hội kiến thức một cách nhẹ nhàng từ đó hình thành các 10
12. ước mơ và hoài bão cao đẹp. Hội liên hiệp thanh niên cùng với đoàn trường thành lập các câu lạc bộ theo sở thích như: câu lạc bộ yêu thơ, câu lạc bộ Toán học, câu lạc bộ tiếng Anh Thành lập phòng phát thanh “tiếng nói của tuổi trẻ trường THPT Dân Lập Xuân Mai” và khuyến khích động viên những bài văn, thơ, tiếu phẩm hay mang tính giáo dục và nêu gương người tốt việc tốt, thành lập đội biên tập và phát thanh viên có chất cô đọng và giọng nói lưu loát Xây dựng và kiện toàn đội ngũ cán bộ đoàn, hội là những người có phẩm chất đạo đức tốt, có năng lực chuyên môn, năng nổ nhiệt tình trong mọi công việc. Phối hợp thường xuyên với ban chấp hành huyện đoàn tổ chức các lớp bồi dưỡng tập huấn cán bộ đoàn nòng cốt, bồi dưỡng đối tượng và coi trọng công tác phát triển đoàn viên mới hàng năm. Trong năm học phải bám sát nhiệm vụ năm học và nhiệm vụ của Đoàn trường học để từ đó lập ra các kế hoạch cụ thể. Tổ chức các đợt thi đua theo từng chủ đề, thi đua dài hạn và ngắn hạn. Thành lập các đội an ninh xung kích học sinh để thường xuyên kiểm tra đánh giá thi đua. Đồng thời có tổng kết, kiểm tra, đánh giá chất lượng hoạt động để có sự động viên khen thưởng các cá nhân, tập thể kịp thời, bên cạnh đó phê bình khiển trách các cá nhân vi phạm để kịp thời sửa chữa. Xây dựng kế hoạch, phối hợp chặt chẽ giữa Đoàn trường, giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn, đặc biệt với Đoàn cấp trên, với Ban đại diện Hội phụ huynh, tạo ra các hoạt động bổ ích góp phần giáo dục đạo đức học sinh đạt kết quả cụ thể: - Thăm hỏi các gia đình thương binh liệt sĩ nhân ngày 27/7, tổ chức thăm hỏi và nhận chăm sóc Bà mẹ Việt Nam anh hùng, tu bổ làm vệ sinh và thăm viếng nghĩa trang liệt sĩ. - Tổ chức các buổi lao động sản xuất giúp đỡ các gia đình neo đơn, các hộ nghèo, gia đình gặp nhiều khó khăn, hoạn nạn. - Từng tháng có kế hoạch tổ chức cho đoàn viên, thanh niên tham gia các hoạt động bảo vệ môi trường ở nhà trường và ở nơi công cộng. - Tham gia và chăm sóc tốt công trình thanh niên (vườn cây thanh niên). Tham gia và huy động các đoàn viên, thanh niên trồng cây đầu xuân. - Tổ chức các buổi lao động công ích để tạo nguồn quỹ hoạt động. Từ đó giúp các em có ý thức làm chủ, bồi dưỡng tình yêu thương, ý chí cộng đồng tạo ra sự gắn kết giữa cá nhân - gia đình - xã hội. Bồi dưỡng lòng nhân ái, khoan dung, trọng nghĩa tình đạo lý. Rèn luyện đức tính, cần cù, sáng tạo, quan tâm đến hệ sinh thái, ham học hỏi, suy nghĩ độc lập và có sự quyết đoán trong mọi hoạt động. - Tổ chức cuộc vận động quyên góp tình thương như: mua tăm ủng hộ người mù, quỹ tình thương, tổ chức tốt phong trào "lá lành đùm lá rách", thực hiện tốt phong trào ủng hộ học sinh vùng cao, học sinh nghèo. Tham gia tốt các phong trào từ thiện, nhân đạo. Tổ chức tốt tháng thanh niên cho đoàn viên, thanh niên. - Kết hợp với huyện đoàn chủ động kết nghĩa với các tổ chức đoàn trong huyện như: chi đoàn công an, chi đoàn huyện đội, đoàn trường bạn Từ đó để giáo dục ý thức của đoàn viên thanh niên về trật tự giao thông, an toàn xã hội, tránh xa các tệ nạn xã hội. - Ban giám hiệu tạo mọi điều kiện cho đoàn có cơ hội giao lưu học hỏi với các đoàn trường bạn có phong trào hoạt động đoàn tốt để rút ra các kinh nghiệm đồng thời giáo dục tinh thần đoàn kết trong đoàn viên thanh niên. - Ban chấp hành đoàn trường phải thực hiện và giám sát ký kết giữa đoàn trường và đoàn viên thanh niên không tham gia vào các tệ nạn xã hội. - Phải có lễ ký kết bàn giao các đoàn viên cho cơ sở trong dịp hè, dựa vào kết quả hoạt động hè tại địa phương để đánh giá, nhận xét ý thức của đoàn viên trong dịp hè. 3.6/ Đẩy mạnh công tác giáo dục truyền thống Nhà trường cần thu thập đầy đủ cho phòng truyền thống của nhà trường. Đầu năm học mới giới thiệu cho học sinh truyền thống của nhà trường, các hình ảnh về những tháng năm mới thành lập còn nhiều gian khổ, những thành tích mà nhà trường đã đạt được, những anh hùng liệt sĩ là học sinh của trường, các thế hệ đã trưởng thành từ nhà trường nay đang góp sức xây 11
13. dựng quê hương đất nước, các thế hệ thầy cô giáo đã và đang công tác trong nhà trường và các thành tích của họ. Hàng năm Ban giám hiệu tổ chức ngày thành lập trường để đoàn viên, thanh niên có cơ hội gặp gỡ và giao lưu với học sinh cũ. Tổ chức buổi nói chuyện của học sinh cũ đã thành đạt với học sinh nhà trường. Đây là cơ hội và việc làm có tác động tích cực động viên học sinh trong học tập và hành động. Tổ chức các buổi nói chuyện, toạ đàm của các cán bộ lão thành cách mạng, các cựu chiến binh với đoàn viên, thanh niên, từ đó sẽ hình thành trong học sinh lòng yêu quê hương đất nước, ý chí tự cường về mái trường, về quê hương, lòng tự hào dân tộc. Tổ chức tốt tháng Thanh niên, huy động "Thanh niên tình nguyện" để học sinh gặp gỡ, giúp đỡ các gia đình khó khăn, các gia đình có công với cách mạng để bồi dưỡng lòng nhân ái, khoan dung, trọng nghĩa tình đạo lý. Lập kế hoạch, tổ chức tốt các đợt thi đua theo các chủ đề cuối mỗi đợt phải có đánh giá và xếp loại cho từng cá nhân theo chi đoàn. 3.7/ Phát huy hoạt động tự quản của tập thể học sinh Tập thể học sinh là một tổ chức có cùng môi trường học tập, có cùng lứa tuổi, là nơi các em dễ bộc lộ bản thân. Vì thế người cán bộ quản lý kết hợp với giáo viên chủ nhiệm phải giúp các em xây dựng được một tập thể lớp có kế hoạch và tổ chức hoạt động tự quản. Để phát huy được hoạt động tự quản của học sinh cần có sự đầu tư về đội ngũ cán bộ lớp, cán bộ chi đoàn cụ thể: - Ban cán sự lớp là những học sinh có phẩm chất, có năng lực, nhiệt tình và có uy tín với tập thể lớp. - Căn cứ vào số lượng học sinh phân chia lớp thành các tổ có tỷ lệ chất lượng, phù hợp với vị trí địa lý. Trong mỗi tổ có thể chia thành các nhóm nhỏ có cùng sở thích, tổ chức tốt phong trào "đôi bạn cùng tiến" - Có sự định hướng giữa giáo viên chủ nhiệm với Ban chấp hành đoàn trường về cơ cấu nhân sự của Ban chấp hành chi đoàn để có sự thống nhất điều hành hoạt động của tập thể lớp. Đội ngũ cán sự lớp và Ban chấp hành chi đoàn có nhiệm vụ điều hành hoạt động của lớp theo các tiêu chí của lớp và quyết định của nhà trường. Điều hành tập thể lớp giúp giáo viên chủ nhiệm trong các hoạt động tập thể. Sau mỗi đợt phát động thi đua, cuối học kỳ, cuối năm học, cán sự lớp phải có trách nhiệm đánh giá và xếp loại kịp thời để biểu dương, khen thưởng các tổ, các cá nhân thành viên tốt, đồng thời nhắc nhở, khiển trách và có biện pháp điều chỉnh các vi phạm. Cán sự lớp kết hợp với giáo viên chủ nhiệm, đoàn trường, tìm hiểu và nắm được hoàn cảnh, sức khoẻ, đặc biệt là các em có hoàn cảnh khó khăn, hạn chế về nhận thức hoặc có mặc cảm về cuộc sống, bạn bè, để có kế hoạch giúp đỡ, chia sẻ, tương thân tương ái, động viên khuyến khích bạn vượt qua hoàn cảnh, tin yêu bạn bè vượt lên số phận. 3.8/ Kết hợp giáo dục giữa nhà trường - xã hội - gia đình để giáo dục đạo đức học sinh Hoạt động giáo dục học sinh là nhiệm vụ của toàn xã hội, đạo đức học sinh lại càng cần sự phối kết hợp của toàn xã hội. nhà quản lý giáo dục cần phải: - Xây dựng ban đại diện cha mẹ học sinh có tổ chức hoạt động tích cực có hiệu quả : Hàng tuần ban chấp hành hội cùng BGH, GVCN nắm bắt các thông tin về rèn luyện của con em mình kịp thời thông báo với gia đình để cùng nhau giáo dục . - Thực hiện tốt cam kết giữa Học sinh - Nhà trường - Gia đình - Xã hội. Điều 82 chương VI Luật Giáo dục quy định về trách nhiệm của gia đình: " Mọi người trong gia đình có trách nhiệm xây dựng gia đình văn hoá, tạo môi trường thuận lợi cho việc phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất ". Cũng trong chương VI điều 84 quy định về trách nhiệm của xã hội: "Giúp nhà trường công tác các hoạt động giáo dục góp phần xây dựng phong trào học tập và môi trường giáo dục lành mạnh, ngăn chặn những hoạt động có ảnh hưởng xấu đến thanh niên ". Như vậy gia đình - xã hội có vai trò rất lớn trong việc giáo dục đạo đức học sinh. 12
14. - Thực hiện cam kết không vi phạm pháp luật, không sa vào các tệ nạn xã hội giữa học sinh và công an được làm thường xuyên trong năm học. Xây dựng đề án an ninh trường học kết hợp với an ninh địa phương có học sinh học tại trường, họp giao ban hàng tháng, thông tin, thông báo các hiện tượng học sinh vi phạm và có biện pháp cùng nhau giáo dục. Với đề án an ninh trường trong mấy năm qua hiện tượng học sinh vi phạm pháp luật giảm rõ rệt - Các giáo viên chủ nhiệm phải có trách nhiệm thông tin đầy đủ, thường xuyên, kịp thời về tình hình học tập và rèn luyện của học sinh đến Ban giám hiệu, đặc biệt là với phụ huynh học sinh. Đồng thời phải nắm chắc, tìm hiểu cụ thể những thông tin phản hồi từ phía phụ huynh học sinh. Từ đó phối hợp với gia đình để uốn nắn, giáo dục học sinh khi sự việc còn ở trứng nước, tránh trường hợp xảy ra mới xử lý. - Nhà trường cùng với Ban đại diện phụ huynh phải có sự liên hệ chặt chẽ với chính quyền địa phương, thông qua các cấp chính quyền địa phương để quản lý học sinh cùng với nhà trường và gia đình. - Trường hợp có học sinh vi phạm kỷ luật, Ban giám hiệu phải kết hợp với Ban đại diện phụ huynh, và cha mẹ học sinh vi phạm để kịp thời giáo dục một cách nghiêm khắc. Sau đó phải có kế hoạch theo dõi và giúp đỡ học sinh vi phạm tiến bộ. 3.9/ Thực hiện tốt bộ môn hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp Đây là các chủ đề hoạt động của học sinh khối THPT, chương trình thay sách giáo khoa mới mà Bộ giáo dục và đào tạo mới đưa vào hoạt động từ năm học 2006-2007 đến nay đã được 2 năm, là một môn học mới nên việc thực hiện ngay từ đầu còn nhiều hạn chế và thiếu đồng bộ. Từ năm học này tiếp tục đẩy mạnh môn học HĐGDNGLL ngày một tốt hơn cụ thể là: + Tăng cường công tác cố vấn xây dựng kế hoạch hoạt động cho từng lớp. + Tăng cường CSVC xây dựng nhiều các nhà, phòng rộng (nhà đa chức năng) để thực hiện cho quy mô và hiệu quả, mua sắm loa, đài, âm ly phục vụ cho môn học HĐGDNGLL được tốt. + Có cơ chế cho giáo viên tham gia giảng dạy, hướng dẫn học tập thể học sinh thực hiện bộ môn này. + Có kế hạch cho tập thể học sinh được đi thăm quan giã ngoại về các nơi, các khu di tích lịch sử theo chủ đề, chủ điểm của bộ môn HĐGDNGLL. + Tổ chức các trò chơi đúng với hình thức hoạt động của bộ môn có phần thưởng để khích lệ động viên và có thành tích của tập thể Phần kết luận và kiến nghị 1. Một số kết luận Có thể khẳng định rằng: Giáo dục cho học sinh là giáo dục cơ bản, nền tảng cho các mặt giáo dục khác. Trong giai đoạn hiện nay Đảng và Nhà nước ta hết sức coi trọng đến công tác giáo dục và đào tạo. Đảng đã coi "Giáo dục là quốc sách hàng đầu". Như vậy đòi hỏi nhà trường nhất là người làm công tác quản lý phải đặt sự nghiệp trồng người lên hàng đầu, đặc biệt là giáo dục đạo đức cho học sinh. Có thể nhắc lại câu nói của Bác: "Có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó, Có tài mà không có đức là người vô dụng". Xuất phát từ cơ sở lý luận, cơ sở pháp lý và phân tích thực trạng về giáo dục đạo đức học sinh ở trường THPT Dân Lập Xuân Mai, huyện Chương Mỹ, tỉnh Hà Tây như vậy mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu đã hoàn thành. Tôi mạnh dạn đề xuất các biện pháp chỉ đạo mang tính khả thi là: a. Tăng cường vai trò lãnh đạo của Chi bộ Đảng trong nhà trường b. tăng cường công tác quản lý của ban giám hiệu. c/ Lồng ghép các chương trình học tập chính trị và các trò chơi thể thao văn hoá, văn nghệ. d. Nâng cao vai trò, trách nhiệm của đội ngũ giáo viên bọ môn và giáo viên chủ nhiệm trong việc giáo dục đạo đức học sinh. 13
15. e. Phát huy vai trò xung kích, sáng tạo của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh và Hội liên hiệp thanh niên Việt Nam. f. Đẩy mạnh công tác giáo dục truyền thống g. Phát huy hoạt động tự quản của tập thể học sinh h. Kết hợp giữa nhà trường - gia đình - xã hội để giáo dục đạo đức học sinh i. Thực hiện tốt bộ môn hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp Mặc dù đề tài đã được nghiên cứu rất công phu và thận trọng nhưng còn nhiều khía cạnh và vấn đề chưa đề cập đến. Đó chính là những khiếm khuyết của đề tài và đó cũng là hướng nghiên cứu tiếp của đề tài. 2. Một số kiến nghị - đề xuất * Với Bộ Giáo dục và Đào tạo có các đề xuất sau: - Phải liên tục bồi dưỡng đội ngũ lãnh đạo, đội ngũ giáo viên, đảm bảo đủ số lượng và chất lượng. - Có kế hoạch và nội dung cụ thể về chương trình giáo dục đạo đức học sinh coi đây là việc quan trọng. - Thực hiện tốt hai không với 4 nội dung “nói không với tiêu cực trong thi cử, bệnh thành tích trong giáo dục, vi phạm đạo đức nhà giáo và học sinh ngồi nhậm lớp” * Với Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Tây: - Tăng cường bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ thường xuyên cho giáo viên. - Có kế hoạch cung cấp những thông tin mới và cần thiết phục vụ cho việc giáo viên đạo đức học sinh. - Có nhiều chương trình giao lưu thi tiểu phẩm, văn nghệ nhằm thu hút và đẩy mạnh phong trào hoạt động tập thể * Với nhà trường THPT Dân Lập Xuân Mai - Chương Mỹ - Hà Tây. - Thắt chặt mối quan hệ giữa nhà trường - gia đình - xã hội. Thực hiện tốt đề án an ninh trường học. - Mua sắm, bổ sung cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt động ngoài giờ để việc giáo dục đạo đức học sinh đạt kết quả cao. - Tăng cường công tác giáo dục tư tưởng và công tác quản lý cho giáo viên và học sinh. - Động viên, khen thưởng kịp thời cho những thành viên thực hiện tốt những nội dung giáo dục đạo đức, kỷ luật những thành viên vi phạm vào quy chế và nội quy của trường của tập thể - Liên tục phát huy và xây dựng đội ngũ cán bộ có phẩm chất nhà giáo và tính sáng tạo trong mọi lĩnh vực. - Hội đồng quản trị quan tâm đến đời sống và tinh thần của đội ngũ giáo viên nhiều hơn nữa Tài liệu tham khảo 1. Nghị quyết Trung ương 2 khoá VIII 2. Nghị quyết Đại hội IX Đảng CSVN 3. Chỉ thị 40 của Ban chấp hành Trung ương Đảng CSVN 4. Luật Giáo dục. NXB Chính trị Quốc gia năm 2007 5. Hồ Chí Minh "Về đạo đức cách mạng". NXB Sự thật 6. Điều lệ trường Trung học. NXB Giáo dục 7. Nội dung các giáo trình của trường CBQL GD&ĐT 8. Tài liệu của bộ môn HĐGDNGLL 9. Giáo trình học tập của học viện quản lý giáo dục 10. Các văn bản mới nhất của chính phủ, Bộ giáo dục và đào tạo 14