Thật đơn giản - Phỏng vấn tuyển dụng

Nội dung text: Thật đơn giản - Phỏng vấn tuyển dụng

1. Table of Contents THẬT ĐƠN GIẢN - PHỎNG VẤN TUYỂN DỤNG Về loạt sách THẬT ĐƠN GIẢN Phỏng vấn – không hề khó Phần 1 1. Hiểu rõ mong muốn của nhà tuyển dụng 2. Chuẩn bị kỹ lưỡng 3. Gây thiện cảm từ ấn tượng ban đầu Phần2 4. Đương đầu với căng thẳng 5. Thể hiện trung thực bản thân 6. Cuộc phỏng vấn 7. Các câu hỏi phỏng vấn thường gặp 8. Các câu hỏi phỏng vấn khó 9. Các câu hỏi của chính bạn 10. Phỏng vấn đánh giá khả năng 11. Các bài kiểm tra tinh thần 12. Các trung tâm đánh giá 13. Phỏng vấn vòng hai Phần 3 14. Những việc cần làm trong khi chờ kết quả phỏng vấn 15. Bạn sẽ làm gì nếu được tuyển dụng? 16. Bạn nên làm gì nếu không được tuyển dụng? Kết luận
2. ROS JAY THẬT ĐƠN GIẢN - PHỎNG VẤN TUYỂN DỤNG Bản quyền tiếng Việt © 2009, 2012 Công ty Sách Alpha Hiền Thu dịch Chia sẻ ebook : Follow us on Facebook : NHÀ XUẤT BẢN LAO ĐỘNG - XÃ HỘI
3. Về loạt sách THẬT ĐƠN GIẢN Để đáp ứng nhu cầu tìm hiểu kiến thức và nâng cao các kỹ năng mềm của giới trẻ, Alpha Books đã mua bản quyền xuất bản loạt sách Thật đơn giản của Pearson Education, nhà xuất bản hàng đầu thế giới. Đây là một phần quan trọng trong bộ sách S4S – Skills For Success, những kỹ năng để thành công mà Alpha đang phát triển trong thời gian qua. Loạt sách Thật đơn giản gồm các cuốn: • Thuyết trình – Thật đơn giản • Phỏng vấn tuyển dụng – Thật đơn giản • Tạo dựng quan hệ ật đơn giản • Quản lý dự án – Thật đơn giản • Lập trình ngôn ngữ tư duy – Thật đơn giản Chúng tôi tin rằng với loạt sách này, bạn sẽ trở nên giàu kỹ năng hơn, và nhờ đó đạt được thành công hơn trong cuộc sống. ALPHA BOOKS Books that make you better. That make you Be better, do better and feel better. Whether you want to upgrade your personal skills or change your job, whether you want to prove your managerial style, become a more powerful communications or be stimulated and inspried as you work. PEARSON EDUCATION
4. Phỏng vấn – không hề khó Phỏng vấn xin việc là một sự kiện quan trọng, có ý nghĩa quyết định xem một cá nhân có được nhận vào một vị trí nào đó không. Dù có được tuyển vào vị trí mà bạn đang ứng tuyển hay không thì cuộc phỏng vấn cũng có ảnh hưởng lớn đến bạn. Nó khiến bạn lo lắng, và cảm thấy căng thẳng. Vì vậy, cách bạn xử trí trong cuộc phỏng vấn như thế nào là đặc biệt quan trọng. Nhà tuyển dụng sẽ không mời bất kỳ ai đến cuộc phỏng vấn nếu họ không có khả năng được tuyển dụng. Vì vậy, mọi ứng viên đều giỏi và đã tạm đáp ứng được những yêu cầu nào đó. Nhưng bạn cần chứng tỏ bản thân với các kỹ năng cần thiết để đảm bảo cho nhà tuyển dụng thấy bạn đủ năng lực đảm nhiệm công việc. Bạn hoàn toàn có thể làm được điều đó nếu biết chính xác nhà tuyển dụng muốn gì ở mình. Bạn sẽ biết được những điều này trong Phỏng vấn tuyển dụng. Bạn sẽ tìm thấy tất cả những điều cần biết về cách thể hiện mình là ứng viên xuất sắc nhất. Thông qua những lời nhắc nhở và lời khuyên của các chuyên gia, bạn biết được họ muốn gì ở bạn và điều gì gây ấn tượng nhất với họ. Bạn thường cảm thấy căng thẳng, đôi khi nhầm lẫn hoặc đơn giản là không thể hiện hết mình trong cuộc phỏng vấn. Do đó, hãy tự trang bị cho mình bằng việc hiểu và sẵn sàng đáp ứng những gì mà nhà tuyển dụng cần. Hãy học cách thể hiện những điểm mạnh nhất của bạn và tận dụng tối đa các cơ hội để giành được công việc. Bạn sẽ có một cuộc phỏng vấn (hay vài cuộc phỏng vấn) là một khởi đầu tốt đẹp. Mỗi cuộc phỏng vấn là một niềm tự hào của bạn. Nó chứng tỏ rằng bạn nằm trong danh sách số ít ứng viên có khả năng được lựa chọn và nhà tuyển dụng đánh giá bạn có khả năng đáp ứng yêu cầu công việc của họ. Đó là lúc bạn đang tiến gần đến đích là giành được công việc, và khi đọc cuốn sách này, bạn sẽ có cách giải quyết mọi vấn đề xảy ra. Hãy lắng nghe các chuyên gia, hãy khám phá những gì họ cần, và không lâu nữa bạn có thể ở vị trí mà rất nhiều người thèm muốn là quyết định có nhận lời mời làm việc hay không.
5. Xin trân trọng giới thiệu cùng độc giả! Tháng 3/2009 Công ty Sách Alpha
6. Phần 1 Trước phỏng vấn
7. 1. Hiểu rõ mong muốn của nhà tuyển dụng Chúc mừng b ạn đã được mời phỏng vấn. Bạn đã gây được ấn tượng đối với nhà tuyển dụng thông qua CV và đơn xin việc. Họ không thể phỏng vấn tất cả các ứng viên, vì thế rõ ràng họ đã thấy bạn có điều gì đó nổi trội hơn những người khác trong đơn xin việc của bạn. Tất nhiên, thể hiện mình trong đơn xin việc dễ hơn so với trong cuộc phỏng vấn sắp tới. Đừng quá lo lắng; khi bạn biết mình đang làm gì, việc giành được công việc bạn mong muốn cũng sẽ dễ dàng hơn. Công tác chuẩn bị bắt đầu từ đây. Điều đầu tiên giúp bạn có một cuộc trả lời phỏng vấn xuất sắc là biết được nhà tuyển dụng hy vọng điều gì ở mình. Càng ít bị bất ngờ càng tốt. Điều gì sẽ xảy ra trong cuộc phỏng vấn? Đặt mình vào vị trí của nhà tuyển dụng Bạn cần biết nhà tuyển dụng có nhiệm vụ gì, tại sao họ lại thực hiện cuộc phỏng vấn này? Họ bắt đầu tiến hành tuyển chọn từ một chồng hồ sơ xin việc, xem xét kỹ lưỡng và chọn ra những người phù hợp để phỏng vấn, trong đó có bạn. Nhà tuyển dụng sẽ loại bỏ những người mà họ cho rằng không làm được việc, vì vậy danh sách ứng viên chỉ bao gồm những người mà theo quan điểm của họ là có khả năng đảm đương được công việc. Đó cũng là động lực khích lệ bạn. Bạn sẽ không có tên trong danh sách phỏng vấn nếu nhà tuyển dụng căn cứ vào đơn xin việc và CV của bạn nghĩ rằng: bạn không thể đáp ứng yêu cầu công việc của họ. Nhà tuyển dụng cũng có những khó khăn nhất định. Họ lúng túng trong việc lựa chọn. Họ có một danh sách dài những ứng viên, tất cả đều có khả năng đáp ứng yêu cầu công việc của họ. Vậy cuối cùng họ sẽ chọn ai? Họ cần thêm thông tin trước khi có thể đi đến quyết định. Cuộc phỏng vấn sẽ cung cấp thêm thông tin cho họ. Bạn có biết?
8. Tại Việt Nam, hình thức phỏng vấn xin việc đang ngày càng trở nên phổ biến. Điều này có nghĩa là bạn cần thành thạo kỹ năng trả lời phỏng vấn để giành được công việc mình yêu thích. Nhà tuyển dụng sẽ phải quyết định điểm gì của ứng viên sẽ phù hợp nhất đối với công việc của họ. Họ không cố gắng so sánh bạn với người khác, mà so sánh bạn với các tiêu chuẩn trong công việc. Trong số các ứng viên, người này có thể có nhiều kinh nghiệm hơn người kia, nhưng đó không phải là vấn đề quan trọng, mà có thể kỹ năng làm việc nhóm hay sử dụng thành thạo một phần mềm mới là điều họ quan tâm. Vì thế, đó sẽ là sự lựa chọn khó khăn. Mỗi ứng viên đều có những điểm mạnh và điểm yếu. Nhà tuyển dụng sẽ phải cân nhắc kỹ lưỡng. Liệu họ cần người có kinh nghiệm lâu năm hay người có ít kinh nghiệm nhưng phù hợp hơn? Điều gì sẽ xảy ra nếu người có trình độ chuyên môn kém nhất lại có vẻ phù hợp nhất với văn hóa của công ty? Nhà tuyển dụng sẽ chọn ứng viên có thâm niên và đáng tin cậy hay ứng viên sáng tạo hơn nhưng không đáng tin cậy? Nhà tuyển dụng gặp khó khăn khi lựa chọn và bạn cũng gặp khó khăn bởi bạn không biết nhiều về những kỳ vọng của họ. Tuy nhiên, ngay cả khi bạn không biết những ưu tiên của họ, bạn cũng có thể hiểu chung chung về những điều họ cần. Và nếu bạn biết rõ điểm mạnh và điểm yếu của mình, bạn có thể chuẩn bị để phát huy những điểm mạnh và tìm cách khắc phục những điểm yếu. Hãy bắt đầu bằng việc xác định những điểm mạnh và điểm yếu của bạn thông qua bài tập sau: Đánh giá bản thân dựa trên các tiêu chí của công việc Tự chấm điểm theo thang điểm từ 1 đến 10, ở những khía cạnh chủ yếu mà nhà tuyển dụng sẽ xem xét tỉ mỉ. Bạn cần đánh giá bản thân trên các tiêu chí của công việc liên quan đến bạn. Hãy làm bài tập sau trước mỗi cuộc phỏng vấn. Bạn cần so sánh bản thân với những yêu cầu của nhà tuyển dụng, hầu hết chúng đều được nêu rõ trong mục quảng cáo tuyển nhân sự và bản mô tả công việc. Hãy tự chấm điểm theo thang điểm từ 1 đến 10 cho mỗi phần. Bằng cách đó bạn có thể biết được công việc nào phù
9. hợp nhất với mình. Với khía cạnh tính cách, bạn có thể tham khảo ý kiến của một người bạn hoặc đồng nghiệp tốt. Khía cạnh quan tâm Điểm Khả năng Kinh nghiệm liên quan trực tiếp đến công việc Chuyên môn Hoàn cảnh gia đình Tính cách (thể hiện qua cuộc phỏng vấn) Những tài liệu cơ bản Trước khi gặp ứng viên, nhà tuyển dụng có ít nhất bốn tài liệu giúp đưa ra quyết định. Những tài liệu này thuộc hai loại: tài liệu giúp xác định rõ tính chất công việc và tài liệu giúp đánh giá ứng viên. Tài liệu giúp xác định rõ tính chất công việc là: • Bản mô tả công việc: mô tả mục tiêu tổng thể và trách nhiệm cơ bản đối với công việc. • Yêu cầu công việc: mô tả các kỹ năng và phẩm chất mà ứng viên cần có. Bạn nên có một bản mô tả công việc của chính mình, trong đó bạn đánh giá khả năng làm việc của mình. Bản tự đánh giá của bạn là tài liệu để bạn so sánh những gì cần thể hiện trước những điều họ muốn. Tuy nhiên, rất ít nhà tuyển dụng cho ứng viên biết trước yêu cầu công việc. Điều đó giống như cho xem trước đề thi ứng viên sẽ chuẩn bị câu trả lời mà họ muốn nghe. Còn hai tài liệu giúp nhà tuyển dụng biết bạn là người như thế nào: • CV • Đơn xin việc
10. Nhà tuyển dụng sẽ so sánh hai tài liệu này với hai tài liệu trước, nói cách khác họ sẽ cố gắng tìm ra một ứng viên phù hợp nhất với yêu cầu của công việc. Nhiệm vụ của bạn là thể hiện bạn chính là người phù hợp. Mẹo phỏng vấn Hãy phô tô đơn xin việc và CV của bạn trước khi gửi đi. Bằng cách này, bạn lưu lại chính xác những điều mình đã viết cho nhà tuyển dụng và đảm bảo sẵn sàng trả lời tất cả các câu hỏi liên quan đến đơn xin việc của bạn. Ngay cả khi không biết nhiều về phỏng vấn, nhà tuyển dụng cũng sẽ có hai danh sách câu hỏi sau: • Danh sách câu hỏi để hỏi tất cả các ứng viên. Đó là những câu hỏi đã soạn trước về công việc, sử dụng hai tài liệu – bản mô tả công việc và yêu cầu công việc. Nếu không hỏi ứng viên các câu hỏi giống nhau, họ không thể đánh giá ai là người phù hợp nhất với công việc. • Danh sách các câu hỏi đặc trưng cho từng ứng viên. Họ soạn chúng sau khi xem xét đơn xin việc và CV của bạn. Đó có thể là các câu hỏi về kinh nghiệm, kỹ năng, trình độ chuyên môn hoặc hoàn cảnh gia đình, sự nghiệp, sở thích và phong cách làm việc của bạn. Quy trình phỏng vấn Hầu như tất cả các cuộc phỏng vấn đều theo một quy trình cơ bản giống nhau. Đó là: 1. Nhà tuyển dụng bắt đầu bằng việc chào hỏi và có thể trò chuyện với bạn trong vài phút nhằm giúp bạn thư giãn. Họ có thể mời bạn một tách cà phê hoặc trà. 2. Tiếp theo, họ sẽ hỏi bạn một loạt câu hỏi chung cho tất cả các ứng viên như: “Hãy kể về bản thân bạn”? hoặc “Bạn có những kinh nghiệm làm việc gì?” 3. Tiếp theo, họ sẽ hỏi bạn các câu hỏi đặc trưng mà họ có được từ đơn xin việc và CV của bạn như: “Bạn mới làm việc cho ông chủ hiện nay được sáu tháng. Tại sao bạn lại rời bỏ công việc đó nhanh như vậy?” hoặc “Trong đơn xin việc, bạn đã ghi sở thích của bạn là thám hiểm Nam cực. Liệu nó có phù hợp với công việc hành chính này không?”
11. 4. Sau đó, họ có thể hỏi lại kỹ hơn những vấn đề đã hỏi trước đó nếu họ vẫn còn quan tâm. 5. Cuối cùng, họ sẽ cho bạn biết thêm thông tin về công việc và đề nghị bạn đưa ra những câu hỏi của mình. Bạn có biết? Nhà tuyển dụng chỉ nói khoảng 20-30% thời gian phỏng vấn. Điều này có nghĩa là họ hy vọng bạn sẽ nói 70-80% thời gian phỏng vấn. Khẳng định lại với nhà tuyển dụng Nếu nhà tuyển dụng vẫn còn băn khoăn về một điều gì đó trong đơn xin việc của bạn khiến họ nghĩ rằng bạn có thể không có khả năng đáp ứng yêu cầu công việc của họ, họ sẽ làm gì? Nếu họ hiểu rõ nghề nghiệp của mình, họ sẽ điều tra kỹ cho đến khi nhận được câu trả lời thỏa đáng từ bạn. Đó cũng là điều mà bạn mong muốn. Nếu họ không đặt câu hỏi, kết quả có thể là họ không tuyển dụng bạn vì họ còn băn khoăn về 18 tháng nghỉ việc ghi trong CV của bạn. Họ cho rằng không thể tuyển dụng bạn vì lý lịch quá sơ sài hoặc thiếu kinh nghiệm. Trên thực tế, bạn nghỉ việc 18 tháng để chăm sóc người thân bị ốm hoặc sinh con. Nếu nhà tuyển dụng không hỏi, bạn có thể khẳng định lại với họ rằng: khoảng thời gian nghỉ việc đó không hề ảnh hưởng đến khả năng đảm nhiệm công việc mà bạn đang dự tuyển. Lời khuyên hữu ích Nhà tuyển dụng sẽ băn khoăn điều gì? Chúng tôi đề nghị một số nhà tuyển dụng chuyên nghiệp cho biết điều gì khiến họ băn khoăn nhất trong đơn xin việc. Họ nói rằng: họ sẽ băn khoăn nếu thấy những bằng chứng chứng tỏ ứng viên: • Thiếu kinh nghiệm liên quan đến công việc (bạn cần nêu rõ ràng tất cả những mảng kinh nghiệm liên quan).
12. • Thiếu năng lực cá nhân như không chịu được áp lực công việc hay không biết tạo động lực thúc đẩy người khác (hãy xem điều gì cần thiết trong công việc mà bạn đang dự tuyển và thể hiện bạn có khả năng đó). • Thang sự nghiệp phát triển chậm hơn họ mong đợi (hãy giải thích điều này, chẳng hạn sự nghiệp của bạn phát triển chậm vì bạn còn trẻ, hoặc bạn không được thăng chức vì một lý do khách quan nào đó). • Có những khoảng thời gian không có việc làm (hãy giải thích rõ những công việc mà bạn làm trong những khoảng thời gian đó và tại sao kinh nghiệm thu được lại giúp bạn phù hợp với công việc đang dự tuyển). Khi đó, một số nhà tuyển dụng sẽ cảm thấy dễ dàng hỏi kỹ lưỡng về những điều họ quan tâm. Nhưng một số khác thiếu quyết đoán và lo ngại rằng họ có thể khiến bạn khó chịu hoặc bối rối. Họ không hỏi thêm, bạn sẽ phải tạo cơ hội khẳng định lại với họ. Đối với những nhà tuyển dụng dè dặt, hãy sẵn sàng đón nhận những lời nói ám chỉ của họ và giải thích cho họ hiểu. Nếu không, cả nhà tuyển dụng và bạn đều không hiểu hết vấn đề, và bạn có thể trượt chỉ vì nhà tuyển dụng vẫn có một vài băn khoăn mà không được giải đáp. Bạn sẽ ngạc nhiên về những điều mình phải làm nếu vạch ra những điều mà nhà tuyển dụng quan tâm. Giả sử bạn thật sự thiếu kinh nghiệm hoặc có một năm thất nghiệp vì không thể kiếm được việc làm. Trong trường hợp này, điều quan trọng nhất là bạn hãy sẵn sàng trả lời câu hỏi. Đọc lại kỹ đơn xin việc và CV, cẩn thận vạch ra những chỗ mà nhà tuyển dụng sẽ quan tâm. Sau đó, bạn nên chuẩn bị trước câu trả lời cho những câu hỏi của họ. Nhìn chung, cách trả lời những câu hỏi này là phải trung thực nhưng đưa ra một loạt các yếu tố bù đắp lại. Nếu bạn thật sự thiếu kinh nghiệm, hãy thú nhận điều đó, nhưng giải thích rằng bạn có thể học rất nhanh. Và bạn tin tưởng những điểm mạnh của mình sẽ phát huy tác dụng trong công việc. Ứng viên nội bộ Nếu bạn đang nộp đơn xin việc vào một vị trí nào đó trong công ty của bạn, bạn có phải trải qua một quy trình phỏng vấn như trên? Tất nhiên là có. Nhà tuyển dụng chỉ có thể đánh giá
13. công bằng tất cả các ứng viên khi đã phỏng vấn. Điều đó có nghĩa là tất cả mọi người đều có một lượng thời gian bằng nhau, được tôn trọng và tách biệt, được hỏi cùng một danh sách câu hỏi cho dù họ là ứng viên bên ngoài hay ứng viên nội bộ. Hơn nữa, mặc dù nhà tuyển dụng có thể đã biết câu trả lời của bạn cho một số câu hỏi, ví dụ: “Bạn có thể chịu được áp lực công việc đến đâu?”, họ vẫn muốn nghe câu trả lời của bạn. Vì vậy, bạn không nên nói: “Anh đã biết điều đó rồi còn gì”, hãy trả lời họ như bạn là một ứng viên bên ngoài. Bạn có biết? Người sử dụng lao động đang tăng xu hướng tìm kiếm ứng viên cho những vị trí còn khuyết trong nội bộ công ty hơn là tạo cơ hội cho những người ngoài. Vì vậy, nhiều khả năng bạn có được vị trí đó thông qua quảng cáo nội bộ, bạn phải tìm hiểu kỹ lưỡng yêu cầu đối với ứng viên nội bộ và cách thức phỏng vấn. Bạn là ứng viên nội bộ người mà họ đã biết, bạn có thể hy vọng nhà tuyển dụng tiến hành phỏng vấn theo quy trình như những ứng viên bên ngoài. Tuy nhiên, bạn không được giả vờ là bạn chưa từng biết họ. Họ sẽ dành 1-2 phút đầu tiên để trò chuyện và cư xử như với một người quen bình thường. Điều này sẽ giúp tạo không khí chung cho cuộc phỏng vấn. Không nên bàn luận nhiều về tình trạng của bạn trong cơ quan, không nên nói đùa hay có nhận xét cá nhân – ngay cả mang tính tích cực về đồng nghiệp. Không cần giả bộ là nhà tuyển dụng không biết bạn đang nói về điều gì. Bạn nên trả lời các câu hỏi như bạn là người ngoài cơ quan, nhưng nên thêm cụm từ “Anh, chị Có nhớ không ” hoặc “như anh, chị đã biết ”. Chuẩn bị trước cho những câu hỏi phỏng vấn Bạn có thể chuẩn bị sẵn sàng cho cuộc phỏng vấn bằng cách phỏng đoán trước những điều mà nhà tuyển dụng muốn hỏi và đảm bảo chắc chắn mình đã làm những việc sau: • Đánh giá bản thân theo yêu cầu của công việc ở các khía cạnh chủ yếu như kỹ năng, kinh nghiệm
14. • Xem xét kỹ lưỡng những điểm chính trong đơn xin việc và CV, những điểm mà nhà tuyển dụng có thể sẽ hỏi bạn. • Nghĩ kỹ xem CV hoặc đơn xin việc của bạn có điều gì (có thể đúng hoặc sai) khiến nhà tuyển dụng lo ngại về khả năng đáp ứng yêu câu công việc mà bạn dự tuyển không.
15. 2. Chuẩn bị kỹ lưỡng Bạn có nguy cơ thất bại nếu tới phỏng vấn mà không hề chuẩn bị trước. Càng chuẩn bị kỹ, bạn càng có nhiều cơ hội được tuyển. Tất nhiên, bạn đã chuẩn bị kỹ đơn xin việc và CV để có được cuộc phỏng vấn này, nhưng để qua được “vòng 2”, bạn còn có nhiều việc phải làm. Cảnh báo! Bạn chuẩn bị sơ sài hoặc không hề chuẩn bị và ngồi vào bàn phỏng vấn. Nhà tuyển dụng hỏi: “Bạn biết những gì về công ty này?” và bạn chỉ nói được lĩnh vực hoạt động và địa chỉ công ty (vì bạn đang ở công ty), bạn không thể trả lời xuất sắc câu hỏi. Bạn cảm thấy thế nào? Về cơ bản, bạn phải coi mình như một người bán hàng và hãy chuẩn bị cho cuộc phỏng vấn như người bán hàng chuẩn bị trước cho việc giành được một hợp đồng lớn, ngay cả khi công việc mà bạn đang ứng tuyển không hề liên quan đến bán hàng. Bản chất vấn đề là bạn đang chào bán chính mình, và nhà tuyển dụng đóng vai khách hàng. Khách hàng sẽ xem xét bạn và các đối thủ cạnh tranh chào bán cái gì, và sau đó sẽ quyết định lựa chọn mua. Việc của bạn là thuyết phục họ rằng, mua bạn có lợi hơn mua các đối thủ của bạn. Người bán hàng không bao giờ gặp gỡ khách hàng mà không chuẩn bị kỹ càng cho cuộc gặp. Vì vậy, bạn cần: • Đặt ra mục tiêu • Tìm hiểu công ty mà bạn đang ứng tuyển • Chuẩn bị tình huống của bạn • Chuẩn bị sẵn sàng cho cuộc phỏng vấn Đặt ra mục tiêu Mục tiêu là đích hướng đến. Nếu không biết chính xác mình đang tiến đến đâu thì bạn không thể đến đó nhanh chóng được. Cũng có thể là bạn không đến được đó. Bạn có thể cho
16. rằng mục tiêu của mình đã rõ ràng: tìm kiếm việc. Mục tiêu đó cho bạn biết mình sẽ đi đâu, nhưng không cho biết phải làm thế nào để đến đó. Một hành trình được lên kế hoạch kỹ càng phải bao gồm cả lộ trình và đích đến. Một mục tiêu được lên kế hoạch chi tiết cần cho bạn biết bạn sẽ đi đâu và bằng cách nào đến đó? Mẹo phỏng vấn Mục tiêu của bạn có thể thay đổi trong mỗi một công việc nhất đinh, nhưng hãy xem xét kỹ lưỡng mỗi công việc mà bạn ứng tuyển để biết được khâu chuẩn bị của bạn cần tập trung vào đâu. Bạn làm thế nào để kiếm được việc làm? Đây là một mục tiêu cụ thể hơn dành cho bạn: có được việc làm bằng cách thể hiện trước nhà tuyển dụng rằng bạn là người phù hợp nhất với công việc đó. Hãy thử lại lần nữa: có được việc làm bằng cách thể hiện trước nhà tuyển dụng rằng bạn là người phù hợp nhất với công việc đó, xét cả về khả năng, kinh nghiệm và nhân cách. Nếu bạn có thêm thông tin, bạn có thể điền vào theo sự ưu tiên cụ thể của nhà tuyển dụng, bạn có thể bổ sung thông tin đó vào mục tiêu của bạn. Nếu bạn biết nhà tuyển dụng thật sự cần một người có kinh nghiệm đàm phán với nhà cung cấp thì mục tiêu của bạn sẽ là: có được việc làm bằng cách thể hiện trước nhà tuyển dụng rằng bạn là người phù hợp nhất với công việc đó, xét cả về khả năng, kinh nghiệm, nhân cách và đặc biệt là khả năng đàm phán với nhà cung cấp. Đó chính là một mục tiêu cụ thể, rõ ràng và thật sự hữu ích cho bạn. Một mục tiêu hữu ích? Nó sẽ giúp bạn như thế nào? Chúng ta rất dễ rơi vào bẫy khi nghĩ rằng chỉ lãng phí thời gian để đặt ra mục tiêu. Rất nhiều người tiến hành công thức hóa các mục tiêu, rồi sau đó bỏ qua chúng. Là người thông minh, bạn sẽ đặt ra mục tiêu cho mình, sau đó tìm ra những giá trị của nó. Một mục tiêu rõ ràng, cụ thể chính là thước đo tiêu chuẩn cho tất cả những gì bạn làm. Nó giúp bạn luôn tập trung. Nếu bất kỳ hành động nào không đáp ứng mục tiêu, hãy ngừng ngay lại. Hãy dành thời gian làm những việc giúp hoàn thành mục tiêu của bạn, như tìm
17. hiểu về cơ quan mà bạn ứng tuyển. Bạn cần tìm hiểu đủ để thể hiện bạn đã có sự chuẩn bị kỹ lưỡng, ngoài ra bạn cần biết mình phải khám phá điều gì? Câu trả lời là: bạn cần khám phá bất cứ điều gì đáp ứng mục tiêu của bạn. Bây giờ, hãy quay lại ví dụ trước: có được việc làm bằng cách thể hiện trước nhà tuyển dụng rằng bạn là người phù hợp nhất với công việc đó, xét cả về khả năng, kinh nghiệm, nhân cách và đặc biệt là khả năng đàm phán với nhà cung cấp, bạn cần tập trung mọi nỗ lực để tìm hiểu về các nhà cung cấp của họ: họ có bao nhiêu nhà cung cấp, những nhà cung cấp đó là ai, v.v Chọn câu trả lời “Không” nghĩa là bạn không thể đi đến kết luận, ví dụ về một vấn đề mà bạn nghiên cứu, nếu bạn không đặt ra mục tiêu cụ thể. Nhưng nếu bạn đặt ra mục tiêu và xem xét tỉ mỉ quy trình đặt mục tiêu đó thì nó sẽ giúp bạn tập trung vào những lĩnh vực cần thiết và quay trở lại xem xét các lĩnh vực đó. Nó sẽ giúp bạn không bị sao nhãng khỏi mục tiêu chính. Tìm hiểu công ty mà bạn đang ứng tuyển
18. Nhà tuyển dụng mong muốn bạn tìm hiểu đôi chút về công ty họ. Điều đó không có nghĩa là họ sẽ hỏi bạn những câu hỏi khó để xem bạn có tìm hiểu về công ty họ không, mà họ chỉ muốn biết bạn: • Đã nỗ lực để giành được công việc này • Quan tâm đến công ty của họ • Nhiệt tình Làm sao bạn có thể chắc chắn là mình muốn làm việc cho công ty đó nếu bạn không biết gì về nó? Nhà tuyển dụng có thể sẽ hỏi bạn một số câu hỏi về công ty của họ chỉ để chắn chắn bạn đã thể hiện nỗ lực, sự quan tâm và nhiệt tình với công ty. Mẹo phỏng vấn Không nên chỉ tìm hiểu những đặc điểm riêng biệt của công ty, hãy tìm hiểu nó trong tổng thể cả ngành. Hãy tìm hiểu xem công ty thuộc ngành nào, các đối thủ cạnh tranh và xu hướng chung của ngành, v.v Bằng cách đó, bạn thể hiện với nhà tuyển dụng biết rằng bạn hiểu bức tranh toàn cảnh chung của cả ngành. Bạn nên tìm kiếm những tài liệu nào khi tìm hiểu về công ty? Đây là một vài gợi ý cho bạn: • Báo cáo năm • Quảng cáo bán hàng • Bản tin khách hàng • Tạp chí nội bộ • Các bài đăng trên báo và tạp chí thương mại Bạn có thể tìm kiếm những thông tin này bằng nhiều cách như hỏi một người đang làm việc trong công ty, hỏi người có thể hướng dẫn bạn tìm đến có tài liệu và cách đơn giản nhất là gọi điện và hỏi những thông tin đó.
19. Nhà tuyển dụng không hề muốn làm khó bạn. Vì vậy, hãy gọi điện và hỏi họ (hoặc thư ký/trợ lý của họ): “Tôi muốn tìm hiểu một chút về công ty trước khi phỏng vấn. Anh làm ơn gửi cho tôi một số thông tin được không? Họ sẽ rất vui khi làm việc đó và ấn tượng với hành động của bạn. Bạn có biết? Hiện nay, tại Việt Nam, rất nhiều công ty, tổ chức có trang web. Hãy lên mạng, vào trang web của công ty mà bạn đang ứng tuyển để tìm kiếm thông tin về họ. Khi đã có được những thông tin này, bạn sẽ làm gì với chúng? Bạn cần sàng lọc những thông tin đó để tìm kiếm những dấu hiệu cho thấy bạn là người phù hợp nhất với công việc, tất nhiên là dựa theo mục tiêu của bạn. Ví dụ: • Giả sử bạn nhận thấy công ty đó thường xuyên quan hệ buôn bán với khu vực Mỹ Latinh. Bạn lại nói tiếng Tây Ban Nha rất tốt. Điều này sẽ mang lại cho bạn lợi thế hơn hầu hết, nếu không muốn nói là tất cả, các ứng viên khác. • Bạn nhận thấy công ty đó đang phát triển rất nhanh, như với công ty bạn đang làm, bạn biết điều đó có thể là nguyên nhân gây ra những rắc rối cho bộ phận công nghệ thông tin (nơi bạn đang ứng tuyển). Bạn đã từng gặp những rắc rối này và biết cách khắc phục nó. • Công ty đang cần tuyển biên tập viên và trước đây bạn từng biên tập tạp chí cho một công ty. Bạn có thể tìm được một vài cơ hội tốt để thể hiện mình là người phù hợp với công việc khi xem xét kỹ lưỡng tài liệu mà bạn có được. Mẹo phỏng vấn Bạn không nên chờ đợi nhà tuyển dụng hỏi bạn về công ty họ. Trong suốt cuộc phỏng vấn, nếu bạn có cơ hội để nói, ví dụ: “Tôi nói tiếng Tây Ban Nha trôi chảy và tôi biết công ty của anh có quan hệ buôn bán thường xuyên với các nước Nam Mỹ, vì vậy tôi cho rằng, vốn tiếng Tây Ban Nha của tôi sẽ rất có ích”. Bạn sẽ gây ấn tượng với nhà tuyển dụng bằng những
20. hiểu biết của bạn về công ty cũng như kỹ năng nổi trội của bạn. Trong cuộc phỏng vấn, bạn hãy nêu ra càng nhiều thông tin liên quan đến công ty càng tốt. Họ không cần hỏi bạn nếu biết bạn đã tìm hiểu kỹ càng. Chuẩn bị tình huống của chính bạn Nếu bạn chỉ đơn giản đến phỏng vấn và trả lời các câu hỏi mà không hề chuẩn bị trước, bạn cũng có thể có được công việc đó. Nhưng nếu bạn thật sự muốn có được công việc này thì điều đó chưa đủ. Bạn hoàn toàn không hình dung được sự cạnh tranh khốc liệt đến mức nào. Nếu đó là công việc không mấy hấp dẫn, bạn không cần chuẩn bị trước cho cuộc phỏng vấn mà cũng có thể có được việc làm. Nhưng nếu đó là một công việc hấp dẫn thì sao? Một cơ hội bị bỏ lỡ bạn quên đề cập đến một điều gì đó có thể khiến cán cân thăng bằng nghiêng về phía đối thủ của bạn. Vì vậy, bạn phải đảm bảo điều đó không bao giờ xảy ra. Trước khi đến phỏng vấn, bạn phải có trong đầu danh sách tất cả những điều mà bạn muốn thực hiện những việc gây ấn tượng đối với nhà tuyển dụng rằng bạn là người phù hợp nhất đối với công việc. Bạn đã tự đánh giá bản thân để xác định điểm mạnh của mình. Nếu điểm mạnh đó có thể đo lường khách quan – trình độ chuyên môn, khả năng sử dụng một thiết bị cụ thể bạn chỉ cần chỉ ra cho nhà tuyển dụng. Nhưng một số điểm mạnh như kinh nghiệm hay kỹ năng giao tiếp thì cần đưa thêm các ví dụ minh họa. Vì vậy, hãy chuẩn bị trước các ví dụ. Giả sử giao tiếp là một trong những kỹ năng chính của bạn, và mục tiêu của bạn chỉ ra rằng nó là một trong những điều thuyết phục nhà tuyển dụng. Khi họ hỏi điều này (họ sẽ hỏi nếu đó là yêu cầu quan trọng đối với công việc), việc khẳng định mình giỏi chưa đủ, ngay cả khi kỹ năng đó rất quan trọng đối với công việc. Do đó, không nên chứng tỏ bạn giỏi mảng công việc đó. Bạn cần đưa ra những ví dụ sinh động. Kể cho họ nghe câu chuyện về một khách hàng nóng tính chửi bới om xòm trong cửa hàng và ném cà chua vào các nhân viên nhưng bạn đã trấn tĩnh anh ta. Hay câu chuyện toàn bộ đội lái xe vận tải suýt đình công nếu bạn không nói chuyện với họ. Hãy kể cả hai câu chuyện nếu bạn có cơ hội.
21. Cảnh báo! một trong những yêu cầu quan trọng của công việc là khả năng lãnh đạo nhóm. Bạn có rất ít kinh nghiệm quản lý và bạn nói với nhà tuyển dụng rằng bạn từng quản lý một người làm việc toàn thời gian và một người làm việc bán thời gian. Sau khi kết thúc phỏng vấn, bạn mới nhớ ra bạn quên không đề cập đến công việc gần nhất của mình là việc từng tổ chức trang trí của một cuộc triến lãm thương mại, trong đó bạn điều hành một nhóm trong một tuần hoặc vài lần trong một năm. Trong khi đó, một ứng viên khác cũng có ít kinh nghiệm quản lý nhóm nhưng lại nói với nhà tuyển dụng rằng công việc hiện tại đòi hỏi anh ta phải quản lý một nhóm người cung cấp lương thực ngoài công ty, những người quét dọn và những người giúp việc khác khi họ tổ chức các sự kiện như các chương trình giới thiệu sản phẩm của công ty. Bạn có thể nhanh chóng nghĩ ra bất kỳ một ví dụ nào minh họa cho điểm mạnh của mình. Nhưng nếu chuẩn bị trước, bạn sẽ chọn lọc được ví dụ điển hình nhất liên quan nhiều nhất đến công việc mà bạn đang ứng tuyển. Đó là danh sách cơ bản những điểm mạnh của bạn. Bạn cũng cần xem xét bản mô tả công việc theo cách trên, tìm kiếm các ví dụ chứng tỏ bạn có kinh nghiệm trong tất cả các phạm vi trách nhiệm chủ yếu. Nếu bạn không có bản mô tả công việc (thường được gửi kèm với đơn xin việc), hãy gọi điện đến văn phòng của nhà tuyển dụng và đề nghị họ gửi cho bạn. Điều này hoàn toàn bình thường, nên nhà tuyển dụng sẽ không hề cảm thấy phiền hà. Mẹo phỏng vấn Khi tìm kiếm những ví dụ về kinh nghiệm trước đây để chứng tỏ mình có thể đảm đương những nhiệm vụ cơ bản, không nên chỉ giới hạn trong kinh nghiệm làm việc, bạn có thể thể hiện khả năng thúc đẩy của bạn bằng cách nêu ra cách bạn đã kêu gọi các sự tình nguyện cho một hội từ thiện tại nơi làm việc. Bạn có thể thể hiện khả năng đáp ứng tiến độ bằng cách kể về tạp chí của trường mà bạn biên tập, hoặc bạn có thể chứng minh sự năng động và tận tâm bằng việc nói về bằng đại học mở rộng của mình.
22. Nhà tuyển dụng có thể muốn xem một số bằng chứng để kiểm chứng những điểm mạnh và kinh nghiệm của bạn. Ngoài bằng chứng về trình độ chuyên môn, họ sẽ bị ấn tượng với bất kỳ điều gì mà bạn có thể cung cấp như: • Giấy chứng nhận của khách hàng hay nhà cung cấp hài lòng • Những bản báo cáo mà bạn đã viết • Những ví dụ về công việc trước đây • Những bài báo mà bạn đã viết • Những bài báo về các sự kiện mà bạn tổ chức và những thứ tương tự. Vì vậy, hãy tìm kiếm bất kỳ thứ gì giúp bạn thuyết phục nhà tuyển dụng rằng bạn đúng như những gì bạn thể hiện. Tuy nhiên, không nên mang quá nhiều tài liệu đến cuộc phỏng vấn. Chỉ mang theo những gì có thể xách tay, được kẹp gọn gàng hoặc để trong cặp giấy nếu vật mang theo gồm nhiều bản phác họa ảnh và minh họa trên báo. Sau đó, cho nhà tuyển dụng biết những thứ mà bạn còn có thể gửi cho họ hoặc mang tới cuộc phỏng vấn lần hai nếu họ muốn xem. Mẹo phỏng vấn Nhà tuyển dụng có thể muốn giữ lại một số tài liệu mà bạn đã đưa ra để nghiên cứu kỹ lưỡng. Hãy để lại cho họ bản sao, không nên để lại bản chính bởi bạn còn cần đến nó trong những cuộc phỏng vấn khác. Nếu bạn không chuẩn bị bản sao, hãy ghi rõ ràng tên và địa chỉ của bạn lên tài liệu để họ có thể gửi trả nó cho bạn. Sẵn sàng cho cuộc phỏng vấn Bạn đã biết những điều bạn muốn nói tại cuộc phỏng vấn. Bất kỳ câu hỏi nào mà nhà tuyển dụng đưa ra cũng có những điểm bạn muốn giải thích hoặc đã chuẩn bị trước, nhưng bạn có bao nhiêu thời gian trả lời? Bạn có thể trả lời đầy đủ những điểm chính trong 15 phút hay bạn có 1 tiếng đồng hồ để chậm rãi trả lời từng câu hỏi?
23. Cách duy nhất có thể tìm được câu trả lời cho những câu hỏi trên là hỏi. Bạn hãy gọi đến văn phòng của nhà tuyển dụng và hỏi (tốt nhất là hỏi cùng các câu hỏi khác): “Làm ơn cho tôi biết thời gian dành cho cuộc phỏng vấn của tôi là bao nhiêu?” Họ sẽ vui lòng trả lời bạn. Bây giờ, bạn đã có trước tất cả các thông tin cần thiết và công tác chuẩn bị cũng đã hoàn tất. Bước cuối cùng là sẵn sàng đến cuộc phỏng vấn vào đúng ngày, giờ hẹn. Bạn đến sớm bao lâu không quan trọng bạn tìm trước địa điểm phỏng vấn, sau đó đi bộ, đi ăn trưa hoặc mua cây cảnh ở các cửa hàng gần đó, bạn không nên đến bàn tiếp tân quá sớm. Nhưng dù bạn chỉ đến muộn 2-3 phút thì đó lại là vấn đề lớn, đặc biệt nếu nhà tuyển dụng là người rất khắt khe về mặt thời gian. Cảnh báo! mọi thứ như một cơn ác mộng. Bạn ra khỏi nhà đúng giờ nhưng đường tắc, xe của bạn bị xịt lốp, hoặc bạn không thể tìm thấy công ty. Bạn đã đến sớm nửa giờ nhưng không thể tìm thấy công ty. Hoặc có thể bạn đến sớm 20 phút trước cuộc phỏng vấn lúc 2 giờ, nhưng đến khi nơi, bạn mới phát hiện ra mình đã không để ý bản thông báo cuộc phỏng vấn được đổi sang 12 giờ. Tất nhiên, bạn có thể viện đủ mọi lý do giải thích bạn không thể có mặt đúng giờ hẹn. Nhưng nếu những lý do đó không chính đáng thì nhà tuyển dụng cũng không muốn nghe lời giải thích. Họ chỉ muốn bạn có mặt đúng giờ. Vì vậy, hãy: • Đến sớm trước cuộc phỏng vấn. • Mang theo thư mời phỏng vấn, trong đó có đề thời gian diễn ra cuộc phỏng vấn, và bất kỳ hướng dẫn nào mà bạn nhận được. • Hỏi thăm nơi đỗ xe nếu bạn đi bằng ô tô riêng và đề phòng đó cũng là một nguyên nhân khiến bạn có thể tới cuộc phỏng vấn muộn. • Mang theo điện thoại di động hoặc tiền, đề phòng trường hợp bạn cần gọi điện. Nếu bạn vẫn đến muộn, dù bạn đã đề phòng trước, thì ít nhất bạn cũng có thể gọi điện trước cho nhà tuyển dụng để thông báo lý do.
24. Ngay cả khi bạn chắc chắn là sẽ đến đúng giờ, bạn cũng cần mang theo: • Những tài liệu chứng minh cho các câu trả lời của bạn cũng như tài liệu hướng dẫn cho cuộc phỏng vấn, điện thoại di động và bất kỳ thứ gì cần thiết cho cuộc phỏng vấn tất cả phải được sắp xếp gọn gàng trong một chiếc cặp. • Một tập giấy và một chiếc bút (cũng để trong cặp) để ghi chép nhanh những điểm cần lưu ý trong suốt cuộc phỏng vấn. Những việc cần chuẩn bị Vài tuần trước cuộc phỏng vấn, hãy gọi điện đến văn phòng của nhà tuyển dụng nếu cần biết: • Những thông tin mà họ có thể cho bạn biết về công ty của họ • Bản mô tả công việc • Thời gian ấn định cho một cuộc phỏng vấn Hãy tìm kiếm thông tin về công ty bằng các nguồn khác như trang web. Nghiên cứu chúng kỹ lưỡng và tìm bất kỳ cơ hội nào thể hiện cho họ thấy bạn đã chuẩn bị kỹ lưỡng từ trước và bạn là người phù hợp nhất với công việc. Hãy xem xét cẩn thận những yêu cầu, những nhiệm vụ cơ bản được liệt kê trong bản mô tả công việc và tìm kiếm những ví dụ sinh động minh họa cho những điểm mạnh và khả năng của bạn. Hãy mang theo mọi thứ mà bạn đã chuẩn bị đến cuộc phỏng vấn. Đến sớm trước cuộc phỏng vấn và đảm bảo bạn đã mang theo tất cả những thứ cần thiết.
25. 3. Gây thiện cảm từ ấn tượng ban đầu Nhà tuyển dụng sẽ đánh giá về bạn trên cơ sở một khoảng thời gian rất ngắn họ dành cho bạn. Trên thực tế, vài phút đầu tiên sẽ cho họ biết nhiều điều về bạn, liệu bạn có thích công việc này không. Tất nhiên, lúc này, cách tốt nhất là đảm bảo chắc chắn bạn sẽ gửi đi những thông điệp thể hiện bạn yêu thích công việc. Các chuyên gia nói gì Theo khảo sát, nhà tuyển dụng bị ấn tượng trước ứng viên: • Bắt tay chặt • Ăn mặc lịch sự và phù hợp Những điều khiến gây phản cảm cho nhà tuyển dụng là: • Đến muộn • Trang phục luộm thuộm • Diện mạo nhếch nhác • Mùi nước hoa nồng nặc Ngay từ cách mặc đến cách chào hỏi của bạn, bạn có thể chuẩn bị để tạo những ấn tượng ban đầu tốt nhất. Tại sao bạn không bắt đầu gây ấn tượng từ trước cuộc phỏng vấn? Bạn có thể tác động đến những đánh giá của nhà tuyển dụng: • Trước cuộc phỏng vấn • Thông qua cách ăn mặc • Thông qua cách chào hỏi Trước cuộc phỏng vấn
26. Bạn có thể gây ấn tượng ban đầu sâu sắc thậm chí trước cả khi bạn đến phỏng vấn. Bạn được mời phỏng vấn là vì hồ sơ xin việc ấn tượng. Nếu hồ sơ của bạn có đơn xin việc và CV được trình bày tốt và chuyên nghiệp thì nhà tuyển dụng có lý do để hy vọng bạn là một ứng viên nặng ký. Bạn có thể gây ấn tượng sâu sắc đối với nhà tuyển dụng bằng: • Một bức thư viết tay gửi kèm hồ sơ xin việc, nêu ngắn gọn những điểm mạnh của bạn (có liên quan đến vị trí dự tuyển). • Một bức thư dài hơn, viết hay và trình bày chuyên nghiệp để khẳng định sự chuẩn bị của bạn cho cuộc phỏng vấn và bày tỏ sự mong đợi của bạn đối với cuộc phỏng vấn này. Nếu không còn đủ thời gian thực hiện những điều trên, bạn vẫn có thể gây ấn tượng đầu tiên sâu sắc. Nhưng hãy ghi nhớ những điều này cho cuộc phỏng vấn sau. Trang phục Trang phục mặc khi đi phỏng vấn đã không còn bị bó hẹp như trước. Có một thời, bạn chỉ cần mặc bộ com lê sang trọng nhất và đeo chiếc cà vạt đẹp nhất, hoặc bộ váy áo diện nhất. Nhưng bây giờ mọi việc không đơn giản như vậy. Một bộ đồ lịch lãm, sang trọng sẽ không phù hợp với một công ty mà tất cả nhân viên đều mặc quần jeans và áo phông. Nhà tuyển dụng sẽ nghĩ rằng: “Quá lịch sự. Vì vậy, họ không phù hợp với nơi này.” Bạn có biết? Một trong những nguyên nhân khiến doanh nghiệp thay thế nhân sự là vì nhân viên không phù hợp với văn hóa doanh nghiệp chứ không phải vì không đủ khả năng hay thiếu kinh nghiệm làm việc. Vì vậy, nhà tuyển dụng muốn biết liệu bạn có phù hợp với môi trường làm việc không. Tất nhiên, trang phục chỉ là một phần, nhưng lại đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ấn tượng ban đầu cho nhà tuyển dụng rằng bạn có phải “người của chúng tôi” hay không. Vì vậy, bạn cần biết quy định về trang phục của công ty mình đang dự tuyển. Nhờ đó, bạn có thể lựa chọn trang phục phù hợp. Bạn có thể phỏng đoán khá dễ dàng vì quy tắc ăn mặc trong một ngành thường khá giống nhau. Các công ty thiết kế và truyền thông thường mặc
27. trang phục thông thường và thoải mái, còn các công ty kế toán thường ăn mặc trang trọng. Nếu bạn thay đổi công việc trong cùng ngành thì bạn đã có lợi thế khi hiểu rõ quy định về trang phục của họ. Nhưng nếu bạn xin việc trong một ngành hoàn toàn mới thì sao? Bạn có thể biết qua: • Xin lời khuyên của những người quen đang làm việc trong công ty đó – hoặc đơn giản hơn, họ có thể là nhà cung cấp hoặc khách hàng. • Quan sát cách ăn mặc của những người ra vào công ty vào giờ nghỉ trưa hoặc giờ tan tầm. • Quan sát cách ăn mặc của ban giám đốc và nhân viên trong các tờ rơi quảng cáo và báo cáo thường niên. Nếu bạn không có điều kiện để làm những việc trên, bạn vẫn có thể biết bằng cách gọi điện cho nhà tuyển dụng (trợ lý hay thư ký của họ), hỏi về quy định trang phục của công ty. Họ không những không cảm thấy phiền khi bạn hỏi như vậy mà còn bị ấn tượng trước sự chủ động tìm hiểu của bạn. Vậy rốt cuộc bạn phải mặc gì? Bạn không phải mặc giống như nhân viên công ty họ, bởi xét cho cùng, bạn chưa phải là nhân viên của công ty: bạn là ứng viên hứa hẹn sẽ trở thành một nhân viên luôn nỗ lực hết mình. Vì vậy, hãy ăn mặc lịch sự hơn vài bậc so với nhân viên của họ. Điều đó có nghĩa là,
28. Trang phục đối với nữ có phần đơn giản hơn. Xét ở khía cạnh nào đó thì đúng như vậy, vì trang phục nam có nhiều nấc thang so sánh hơn. Nhưng phong cách ăn mặc của nam và nữ là như nhau, nghĩa là bạn phải mặc chỉn chu hơn 1 hoặc 2 bậc so với nhân viên công ty. Nếu họ không ăn mặc trang trọng thì bạn phải ăn mặc sao cho phù hợp với họ, không nên mặc lễ phục. Mẹo phỏng vấn Bạn không nên mua một bộ đồ mới để diện trong cuộc phỏng vấn nếu không có thời gian mặc thử. Bạn cần thật sự thoải mái và thư giãn, tập trung vào cuộc đối thoại, chứ không phải chú ý đến cái phéc-mơ-tuya khiến bạn đau đớn, hoặc cái thắt lưng mà bạn thử vừa khi ở cửa hàng, nhưng giờ lại trở lên quá chật chội khi bạn ngồi. Hãy lựa chọn trang phục sạch sẽ, lịch sự và còn mới những trang phục mà bạn biết là sẽ tạo cảm giác thoải mái và không có vấn đề gì. Dưới đây là một số lời khuyên: • Đừng để hình thức lấn át tính cách. Bạn có thể mặc đồ sáng màu, nhưng đừng mặc những trang phục khác thường gây sự chú ý. Ứng viên cho công việc này là bạn chứ không phải trang phục của bạn. • Không mặc những bộ đồ lòe loẹt. • Không dùng nước hoa và nước cạo râu có mùi nồng nặc. • Không đeo quá nhiều đồ trang sức hoặc đồ trang sức quá to. • Không mặc những trang phục có hoa văn lớn, sáng màu, trừ những vật nhỏ như cà-vạt hay khăn. • Trang phục tối màu khiến bạn trông sang trọng hơn trang phục nhạt màu. Nên đến sớm vài phút trước khi phỏng vấn và nhờ lễ tân chỉ chỗ để bạn chỉnh trang lại ngoại hình. Chải tóc gọn gàng và kiểm tra lại trang phục, đặc biệt chú ý đến:
29. • Răng (nhất là khi bạn vừa ăn xong) • Mũi • Trang sức (đặc biệt là khuyên tai đối với nữ) • Phéc-mơ-tuya và cúc áo (đặc biệt là vạt cài cúc đối với nam) • Sơ-mi hoặc áo cánh (phải sơ vin) • Trang điểm Điều quan trọng nữa: nếu là nữ giới thì bạn nên mang theo một đôi tất dự trữ (nếu bạn đi tất), nếu là nam giới thì bạn nên mang theo một chiếc cà-vạt dự trữ phòng khi chiếc đang đeo bị dính thức ăn hoặc đồ uống. Lời chào hỏi đầu tiên của bạn Giống như hình thức bề ngoài, cách chào hỏi của bạn cũng là một phần quan trọng trong việc gây ấn tượng ban đầu đối với nhà tuyển dụng. Vì vậy, hãy sẵn sàng biểu lộ sự nhiệt tình và tự tin ngay khi bạn gặp họ. Đây là những điểm chính cần ghi nhớ: • Mỉm cười • Nhìn vào mắt nhà tuyển dụng • Chìa tay ra bắt ngay khi nhà tuyển dụng tự giới thiệu về mình. • Nói “Chào anh/chị”, “rất vui được gặp anh/chị” • Bắt tay thật chặt với tất cả mọi người nếu ở đó có nhiều người (bạn có thể luyện tập bắt tay với một người bạn). • Chưa ngồi xuống nếu họ chưa mời ngồi. Mẹo phỏng vấn
30. Nhiều nhà tuyển dụng muốn có sự đánh giá khách quan các ứng viên từ một hoặc nhiều thành viên trong nhóm (sau đó, họ sẽ xem xét là lựa chọn ai). Do đó, họ có thể yêu cầu một thành viên trong nhóm chào đón bạn ở bàn lễ tân, mời bạn một tách cà phê, hoặc hướng dẫn bạn đến phòng phỏng vấn và sau đó từ phòng phỏng vấn về bàn lễ tân. Nói cách khác, bạn cần gây ấn tượng ban đầu sâu sắc với bất kỳ người nào bạn gặp, trong đó có cả nhân viên lễ tân, bởi bạn không biết ai sẽ là người bỏ lá phiếu quyết định lựa chọn bạn. Nhà tuyển dụng sẽ hỏi chuyện bạn trong 1-2 phút đầu cuộc phỏng vấn để giúp bạn bớt căng thẳng. Hãy sẵn sàng đáp lại, nhưng nên nhớ, bạn và nhà tuyển dụng có mặt ở đây không phải để trò chuyện. Vì vậy, khi họ hỏi bạn về hành trình đến nơi phỏng vấn không có nghĩa là họ muốn nghe bạn kể chi tiết, tỉ mỉ về nó. Một câu trả lời ngắn gọn nhưng thân mật sẽ khiến họ hài lòng. Và nếu hành trình của bạn thật sự khủng khiếp, hãy kể lại với giọng điệu hài hước chứ không nên than vãn. Bốn điều có thể nói trên đường đến phòng phỏng vấn Đôi khi nhà tuyển dụng hay người trợ lý sẽ ra đón bạn. Khi đó, bạn phải nói chuyện lịch sự với họ suốt dọc hành lang tới phòng phỏng vấn. Bạn sẽ nói gì? Đây là một số điều bạn cần lưu ý: • Nếu họ hỏi: “Anh đi đến đây có vất vả lắm không?”, hãy đưa ra câu trả lời mang tính tích cực (ngay cả khi hành trình đó thật khủng khiếp). Không được trả lời cộc lốc “Có” hoặc “Không”. Bạn có thể trả lời: “Ồ, không, cảm ơn anh/chị, đường rất dễ đi, nhanh hơn nhiều so với tôi nghĩ và bãi đỗ xe cũng rất thoáng”. • Nếu họ không hỏi gì, hãy tự kể về hành trình của bạn: “Đường đến đây rất dễ đi. Sơ đồ đường mà các anh gửi cũng rất rõ ràng”, hoặc “Họ định làm gì ở cuối phố kia vậy? Tôi bị tắc đường ở đó một chút và tôi nhìn thấy dự án xây dựng một vài tòa nhà lớn khi tôi đi qua”. • Hãy hỏi họ: “Anh/chị đã làm ở công ty này bao lâu rồi?” Mọi người thường thích bạn quan tâm đến bản thân họ.
31. • Hãy đưa ra những nhận xét tích cực về một thứ gì đó mà bạn nhìn thấy: “Cửa sổ này có tầm nhìn đẹp quá!” hoặc “Tòa nhà này rất hiện đại và sạch sẽ. Nó được xây dựng bao nhiêu năm rồi?”. Ghi nhớ Trước cuộc phỏng vấn, hãy gây ấn tượng sâu sắc với nhà tuyển dụng bằng một hồ sơ xin việc trình bày chuyên nghiệp, thư mời phỏng vấn và thể hiện rằng bạn mong chờ đến cuộc phỏng vấn. Lựa chọn trang phục phù hợp với văn hóa công ty, lịch sự hơn 1 2 bậc so với trang phục của nhân viên công ty. Thể hiện lời chào hỏi nồng ấm, thân thiện và tự tin với nhà tuyển dụng và bất kỳ người nào bạn gặp trong công ty.
32. Phần2 Trong phỏng vấn
33. 4. Đương đầu với căng thẳng Bất cứ ai cũng đều cảm thấy căng thẳng trước một cuộc phỏng vấn. Nó có ý nghĩa quan trọng đối với chúng ta nên chúng ta cần hành động đúng. Vì vậy, căng thẳng là biểu hiện hoàn toàn tự nhiên. Tất nhiên, có rất nhiều điểm khác nhau giữa việc tiêm một chút thuốc adrenalin giúp bạn bình tĩnh hơn và sự tê liệt khiến bạn không thể nói ra lời, mồ hôi đầm đìa và bạn không thể trả lời được bất kỳ câu hỏi nào. Các chuyên gia nói gì? Nhà tuyển dụng không để ý lắm đến sự căng thẳng nó không trở lên nghiêm trọng trong suốt cuộc phỏng vấn. Về vấn đề này, các nhà tuyển dụng chuyên nghiệp có những nhận xét sau: • “Nếu ứng viên bị căng thẳng, nhà tuyển dụng có nhiệm vụ phải làm giảm bớt những căng thẳng đó cho họ.” • ”Rõ ràng ứng viên đó rất quan tâm đến vị trí tuyển dụng, nếu không họ đã không căng thẳng đến vậy.” Trên thực tế, hầu hết mọi người đều rơi vào một trong hai trạng thái cảm xúc này. Nếu nhận ra sự căng thẳng đang xuất hiện khi gần đến cuộc phỏng vấn, bạn sẽ làm gì? Tin vui là: hầu hết các trường hợp quá căng thẳng có thể giảm xuống mức kiểm soát được và một số ít trường hợp, hoàn toàn hết căng thẳng nếu có sự chuẩn bị chu đáo. Nguồn gốc của căng thẳng Vấn đề chủ yếu là phải hiểu được đâu là nguyên nhân của căng thẳng. Nguyên nhân cơ bản chính là nỗi sợ hãi. Nỗi sợ hãi về những điều có thể diễn ra không bình thường như việc bạn vô tình đánh đổ cà phê vào nhà tuyển dụng. Những hoạt động không mong đợi càng ít xảy ra, bạn càng ít cảm thấy sợ hãi. Điều đó giải thích tại sao bạn thường cảm thấy không hề sợ hãi trong một vài phút đầu phỏng vấn so với trước khi vào phỏng vấn: mọi việc diễn ra tốt đẹp, bạn không phải ngồi im và có thể duy trì một cuộc đối thoại bình thường.
34. Nếu bạn có thể giảm thiểu khả năng xảy ra những điều không mong đợi, bạn cũng có thể giảm thiểu nỗi sợ hãi. Tất nhiên, tận sâu trong tâm trí bạn vẫn còn một chút hoang mang vô lý, ít nhất là cho đến khi cuộc phỏng vấn diễn ra, nhưng bạn không cần có adrenalin để tư duy nhanh. Lúc này, cách tốt nhất là nhẩm lại mọi thứ thật kỹ càng. Hãy suy nghĩ câu trả lời cho các câu hỏi mà nhà tuyển dụng có thể hỏi và cho các câu hỏi khó, đứng trước gương và tập trả lời. Diễn tập lời chào hỏi. Thử trước trang phục nếu bạn chưa bao giờ mặc nó. Mẹo phỏng vấn Bạn sẽ làm gì nếu có một điều không mong đợi xảy ra? Bạn đánh đổ nước vào người hoặc đánh đổ một chồng giấy xuống sàn nhà, hay có thể vì quá căng thẳng mà bạn không thể nhớ nổi tên ông chủ hiện tại. Những điều này không thể xảy ra nếu bạn đã đọc chương này, nhưng hãy giả sử Câu trả lời là hãy cười nhạo chính mình và chấp nhận căng thẳng. Hãy nói: “Tôi cảm thấy hơi căng thẳng! Nó cho thấy công việc này thật sự quan trọng đối với tôi”. Trừ phi bạn ứng tuyển vào một vị trí mà bạn sẽ phải nỗ lực thể hiện hết mình hay mang lại cơ hội nổi tiếng cho bạn, thì không có lý do gì khiến nhà tuyển dụng lại loại bạn chỉ vì yếu tố tâm lý nếu bạn có thể phản ứng nhanh nhạy và hài hước. Nhưng bạn vẫn muốn phòng xa cho các sự cố khác. Phương châm của bạn là: luôn sẵn sàng. Lường trước thảm họa, tính toán kỹ lưỡng tất cả các tình huống khẩn cấp hoặc lúng túng và lên kế hoạch cho chúng. Bằng cách đó, những tình huống này sẽ không xảy ra, hoặc nếu có xảy ra, bạn cũng đã sẵn sàng ứng phó. Dưới đây là một vài “bài thuốc hóa giải” cho những tình huống căng thẳng:
35. Hạn chế sự căng thẳng Để ứng phó với những dấu hiệu thần kinh căng thẳng, hãy ăn trước cuộc phỏng vấn. Không phải chè chén say sưa, nhưng một bữa trưa hoặc bữa sáng nhẹ rất hữu ích cho bạn. Thần kinh của bạn thường bị căng thẳng hơn khi đói. Những bài tập thư giãn dưới đây cũng có thể hữu ích với bạn. Giảm căng thẳng bằng cách thư giãn và hít thở chậm là phương pháp tập trung tinh thần nhanh nhất. Dưới đây là một bài tập thể dục mà bạn có thể luyện tập vài phút trước cuộc phỏng vấn khi ngồi chờ ở phòng tiếp tân. Bài tập thư giãn 1. Ngồi xuống nếu có thể, hoặc bạn cũng có thể tập ở tư thế đứng nếu thấy cần thiết. 2. Thả lỏng cánh tay và bàn tay. Nếu bạn đang ngồi, hãy để tay vào lòng. 3. Nhắm mắt lại nếu có thể. 4. Hít vào thật chậm qua mũi và đếm đến 5. Hít chậm hết mức có thể, căng cơ và bụng.
36. 5. Thở ra qua miệng và đếm đến 7, ngồi thẳng lưng. 6. Thở đều bình thường và mở mắt. Bạn có thể luyện tập vài lần nếu thấy cần, nhưng phải trở về trạng thái hít thở đều bình thường sau mỗi lần tập. Nếu không thực hiện bài tập, bạn có thể thở nhanh, do đó, bạn cảm thấy căng thẳng hơn. Ngay cả khi đang phỏng vấn, vẫn có những phương pháp có thể áp dụng ngay tại chỗ giúp bạn thư giãn: • Hít sâu trong khi nhà tuyển dụng đang đặt câu hỏi cho bạn. Càng căng thẳng, xương càng cứng lại và ngực càng cảm thấy nghẹt thở. Bạn có thể giảm bớt căng thẳng nhờ động tác hít sâu. Động tác này không đòi hỏi bạn phải tập trung. Vì vậy, bạn vẫn có thể tập trung vào câu hỏi của nhà tuyển dụng. • Mỉm cười giúp giãn cơ. Sẽ giống như một thằng ngốc nếu bạn cười toe toét trong suốt cuộc phỏng vấn, nhưng nếu bạn có thể tìm thấy cơ hội mỉm cười khi bắt đầu trả lời câu hỏi thì bạn sẽ cảm thấy thoải mái. Điều đó cũng giúp tạo cảm giác bạn là người thân thiện và cởi mở. • Nếu bạn đang ngồi gập người, chân và tay bắt chéo nhau thì hãy đổi sang tư thế thoải mái và mở rộng. Phần ngôn ngữ cử chỉ sẽ được đề cập ở chương sau. Điều quan trọng để thư giãn là phải mở rộng và thả lỏng cơ. Cơ có thể bị căng ra do tâm lý căng thẳng, nhưng bạn có thể xoay chuyển tình thế trên bằng cách thư giãn các cơ để cảm thấy bớt căng thẳng. Mẹo phỏng vấn Hãy thư giãn Hãy chuẩn bị tinh thần tốt nhất cho cuộc phỏng vấn. Càng ôn luyện và chuẩn bị kỹ càng, bạn càng ít sợ hãi. Càng ít sợ hãi, bạn càng ít thấy căng thẳng. Do đó:
37. • Hãy luyện tập phản xạ trước các câu hỏi. • Lên kế hoạch để hạn chế hoặc ứng phó với các tình huống căng thẳng nhất. • Sử dụng các phương pháp thư giãn đơn giản để hạn chế sự căng thẳng trong ngày phỏng vấn.
38. 5. Thể hiện trung thực bản thân Chúng ta vừa chứng minh tầm quan trọng của những ấn tượng ban đầu. Tất nhiên, đó chưa phải là tất cả. Bạn phải tiếp tục gây ấn tượng tốt nhất có thể trong suốt cuộc phỏng vấn. Cũng giống như những điều bạn nói, cách bạn thể hiện những điều mình nói cũng sẽ tác động mạnh đến đánh giá và quyết định của nhà tuyển dụng rằng liệu bạn có phải là người phù hợp nhất cho công việc. Việc gây tạo được ấn tượng tốt trong suốt cuộc phỏng vấn không đòi hỏi bạn phải tham gia một khóa học diễn xuất cấp tốc hay biến mình thành người hoàn toàn khác. Bạn không nên che đậy thực tế, hãy là chính mình. Nhưng bạn cần đảm bảo sẽ thể hiện nổi bật những điểm mạnh và phù hợp với công việc trong cuộc phỏng vấn. Vì vậy, việc thể hiện hình ảnh thực là thể hiện chính bản thân bạn, nhưng sử dụng các cách ứng xử gây ấn tượng nhất với nhà tuyển dụng. Cần nói thêm rằng, cả năm yếu tố trên đều quan trọng và bạn phải chứng minh sự phù hợp của bạn trong từng yếu tố. Nhưng yếu tố nào là ưu tiên đúng đắn? Trên thực tế, thứ tự trên đã được sắp xếp dựa trên tầm quan trọng theo quan điểm của các nhà tuyển dụng. Và cách bạn thể hiện trong cuộc phỏng vấn là yếu tố quan trọng nhất trong việc liệu bạn có được tuyển dụng không. Vậy bạn cần làm gì? Kiểm tra đột xuất Dưới đây là một bài kiểm tra nhanh. Bạn hãy đọc và xác định yếu tố nào gây ấn tượng nhất đối với các nhà tuyển dụng, theo quan sát của tạp chí Career World (Thế giới việc làm). Hãy sắp xếp theo thứ tự mức độ quan trọng: • Tính cách của bạn, cách bạn thể hiện mình trong cuộc phỏng vấn • Kinh nghiệm của bạn • Trình độ của bạn liên quan đến vị trí tuyển dụng
39. • Hoàn cảnh gia đình và sơ yếu lý lịch của bạn • Sự nhiệt tình của bạn đối với công ty và vị trí tuyển dụng Những yếu tố thiết yếu Phản ứng nhanh Hãy cố gắng trả lời đầy đủ các câu hỏi của nhà tuyển dụng (nhưng đừng trả lời lan man) và tự nguyện đưa ra những thông tin liên quan đến công việc. Không nên trả lời quá ngắn gọn vì câu trả lời đó nghe có vẻ buồn tẻ và không có lợi cho bạn, ngay cả khi đó không phải là chủ ý của bạn. Nếu họ hỏi: “Chuyên ngành của anh là marketing?”, bạn không nên trả lời: “Vâng”. Hãy trả lời: “Vâng, tôi học chuyên ngành marketing. Nhưng trong công việc marketing đầu tiên, tôi phải tiến thực hiện quan hệ công chúng, và tôi đặc biệt thích khía cạnh báo chí của công việc này, vì vậy, tôi quyết định chuyển sang lĩnh vực quan hệ báo chí”. Tự tin Cảnh báo! Bạn đã có tất cả những kinh nghiệm liên quan và trình độ chuyên môn của bạn hơn hẳn các ứng viên khác. Bạn có giấy chứng nhận tốt và đã tìm hiểu về công ty – điều đó đã được thể hiện. Chỉ còn một vấn đề đó là bạn gây ấn tượng rằng mình thiếu tự tin với nhà tuyển dụng. Bạn nói: “Xin lỗi, tôi không có nhiều kinh nghiệm về phần mềm này. Tôi mới sử dụng nó vài tháng.” (Trong khi bạn có thể nói: “Tôi biết rất rõ phần mềm này. Tôi đã sử dụng nó vài tháng”). Khi đó, nhà tuyển dụng sẽ đánh giá thấp về bạn giống như bạn đánh giá về mình, và công việc sẽ được trao cho người khác. Bạn có thể có bất kỳ điều gì ngoại trừ sự tự tin, nhưng tự tin lại là một nét tính cách thu hút nhà tuyển dụng, vì vậy, bạn cần chứng tỏ mình là người tự tin. Theo một nghiên cứu, các nhà tuyển dụng không muốn tuyển dụng những người thường hạ thấp mình. Tất nhiên, điều này không có nghĩa bạn phải huênh hoang và ngạo mạn. Nếu nhà tuyển dụng hỏi: “Như vậy là bạn đã bán hàng trực tiếp hai năm?” thì bạn không nên trả lời: “tôi tiếc là như vậy”.
40. Mà nên nói: “Đúng vậy, nhưng tôi luôn thấy đó là một trong những kỹ năng rất hữu ích cho công việc này”. Năng động Những người biết lên kế hoạch cho cuộc sống và năng lượng của mình để sống lạc quan sẽ luôn tích cực, có khả năng và cảm hứng hơn so với những người nhìn thấy cuộc sống bằng phẳng và buồn tẻ. Vì vậy, hãy sống lạc quan, ngồi thẳng đầu, nói rõ ràng và nhìn vào mắt nhà tuyển dụng. Nhiệt tình Nét tính cách này có quan hệ mật thiết với sự năng động. Hai tính cách này luôn song hành cùng nhau. Chúng ta đều biết sự nhiệt tình đối với công việc và vị trí tuyển dụng là yếu tố quan trọng đối với nhà tuyển dụng. Cách tốt nhất để thể hiện sự nhiệt tình là chú tâm đến những điều mà cả bạn và nhà tuyển dụng đang nói. Nếu bạn thật sự chú tâm thì bạn sẽ không thấy điều này quá khó, bạn chỉ cần đảm bảo mình thể hiện được điều đó. Mẹo phỏng vấn Hút thuốc trong cuộc phỏng vấn làm xấu hình ảnh của bạn. Ngay cả khi nhà tuyển dụng mời bạn hút thuốc,hãy từ chối. Hút thuốc có thể tạo ra một không khí thân mật, thoải mái cho bạn, nhìn chung đó là điều tốt, nhưng xuất hiện và gây ấn tượng tốt trong cuộc phỏng vấn mới là điều quan trọng đối với bạn, mà một điếu thuốc có thể khiến bạn căng thẳng và dễ bị kích động. Đó không phải là cách bạn muốn thể hiện - tính cách của bạn, cách bạn thể hiện mình trong cuộc phỏng vấn. Ngôn ngữ cử chỉ Cách thể hiện bằng ngôn ngữ cử chỉ cũng quan trọng như cách thể hiện bằng lời nói. Trên thực tế, ngôn ngữ cử chỉ của bạn cũng tác động đến giao tiếp bằng lời nói. Đây là một bài tập thú vị dành cho bạn: Bài tập: Nguyên nhân và kết quả
41. Phần 1: • Ngồi và khoanh hai ta • Bắt chéo hai chân • Ngồi sụp xuống ghế • Bây giờ, hãy tưởng tượng bạn đang trong cuộc phỏng vấn và nhà tuyển dụng đang ngồi trước mặt bạn. Đừng nhìn họ, hãy nhìn xuống sàn nhà. • Không biểu lộ bất kỳ cảm xúc nào trên khuôn mặt • Bây giờ hãy trả lời thật rõ ràng câu hỏi: “Điều bạn thích nhất trong công việc hiện nay là gì?” Phần 2: • Thả lỏng tay và để vào trong lòng • Đặt hai bàn chân xuống sàn nhà • Không ngồi sụp xuống ghế, nhưng hơi nghiêng về phía trước • Nhìn thẳng vào nhà tuyển dụng • Mỉm cười • Bây giờ, hãy trả lời thật rõ ràng câu hỏi: “Điều bạn thích nhất trong công việc hiện nay là gì?” Bạn sẽ thấy sự khác biệt rõ rệt trong giọng nói của bạn khi trả lời cùng một câu hỏi nhưng được thể hiện bằng hai cách. Khi bạn có thể sử dụng ngôn ngữ cử chỉ tích cực, thoải mái (phần 2), giọng nói của bạn vang xa, tự tin, năng động và nhiệt tình hơn, đó là tất cả những yếu tố mà bạn cần thể hiện trong cuộc phỏng vấn.
42. Ở phần này, bạn sẽ thấy nguyên nhân khác nhau dẫn đến kết quả khác nhau. Nếu bạn vui vẻ, lạc quan thì ngôn ngữ cử chỉ của bạn cũng thể hiện như vậy, và ngược lại, bắt đầu thể hiện sự lạc quan bằng ngôn ngữ cử chỉ, bạn sẽ cảm thấy vui vẻ, lạc quan. Nên sử dụng những tín hiệu ngôn ngữ cử chỉ tốt nhất, nhưng không nên thái quá. Nếu bạn thể hiện những nét tính cách đúng và có những cảm xúc tương ứng, ngôn ngữ cử chỉ của bạn sẽ tự phản xạ theo. Khi cảm thấy câu chuyện trở nên nhạt nhẽo, thiếu tính hài hước, bạn có thể giám sát và điều chỉnh ngôn ngữ cử chỉ của mình để tạo tâm trạng và giọng nói của bạn lên. Lời khuyên hữu ích Các nhà tuyển dụng chuyên nghiệp nói rằng: giao tiếp bằng mắt của ứng viên là rất cần thiết để gây ấn tượng tốt với họ. Vậy những điểm thiết yếu trong ngôn ngữ cử chỉ cần thể hiện trong cuộc phỏng vấn là gì? Đây là một số điều quan trọng cần ghi nhớ: • Không ngồi tựa vào thành ghế. Ngồi thẳng, tựa vào lưng ghế, trừ phi đó là chiếc ghế quá sâu và ghế bọc, vì trong trường hợp này trông bạn có thể quá thoải mái. • Đặt cả hai chân xuống sàn nhà, hơi nghiêng về phía nhà tuyển dụng. • Thường xuyên nhìn vào mắt nhà tuyển dụng. Nếu có nhiều người, hãy nhìn vào mắt tất cả mọi người, nhưng chủ yếu nhìn vào người đang đặt câu hỏi cho bạn. • Luôn mỉm cười. • Không lấy hai tay che mặt. • Không phát đi những tín hiệu phòng thủ như bắt chéo hai chân hay khoanh tay. • Giữ im đôi tay trừ phi bạn phải diễn đạt bằng cử chỉ. Không vuốt tóc hoặc đút tay vào túi quần. Hình ảnh của ứng viên
43. Tạo ấn tượng ban đầu thành công thôi chưa đủ. Bạn cần củng cố nó bằng việc tiếp tục thể hiện hình ảnh lạc quan. Vì vậy, hãy: • Phản ứng nhanh • Tự tin • Năng động • Nhiệt tình Nhớ giám sát ngôn ngữ cử chỉ của bạn (trong khi vẫn chú tâm trả lời các câu hỏi của nhà tuyển dụng). Nói cách khác, hãy thay đổi ngôn ngữ cử chỉ nếu bạn cảm thấy mình đang thể hiện sự thờ ơ, thiếu nhiệt tình hoặc buồn tẻ.
44. 6. Cuộc phỏng vấn Trong phần trước, chúng ta đã đề cập đến quy trình phỏng vấn. Có thể tóm tắt lại như sau: • Sau vài phút hỏi chuyện ban đầu, nhà tuyển dụng sẽ hỏi các câu hỏi trong danh sách câu hỏi chung cho tất cả các ứng viên. • Tiếp theo, họ sẽ hỏi các câu hỏi liên quan đến hồ sơ xin việc của bạn. Rõ ràng, chúng là phần chính của cuộc phỏng vấn và sẽ đề cập chi tiết hơn ở các chương sau. • Tiếp theo, nhà tuyển dụng sẽ cung cấp cho bạn một vài thông tin về công ty và công việc. • Cuối cùng, họ sẽ yêu cầu bạn hỏi. Hiểu được quy trình phỏng vấn sẽ rất có ích cho bạn, nhưng bạn cũng cần biết cách xử trí trong một cuộc phỏng vấn chuyên nghiệp. Do đó, chúng ta sẽ xem xét các mục trong phong cách trả lời phỏng vấn, các dạng câu hỏi cần chuẩn bị và cách ứng phó với nhiều hình thức phỏng vấn khác nhau như phỏng vấn qua điện thoại, phỏng vấn theo hình thức hội thảo. Cuối cùng, tìm đầu ra cũng quan trọng như đầu vào, chúng ta sẽ xem xét làm thế nào để kết thúc một cuộc phỏng vấn dễ dàng và mau lẹ. Phong cách trả lời phỏng vấn Một kỹ năng trả lời câu hỏi tích cực nhất có thể sẽ giúp bạn gây ấn tượng với nhà tuyển dụng (hoặc tránh để họ phớt lờ mình). Cách bạn trả lời câu hỏi cũng quan trọng như các câu trả lời của bạn, vì vậy, bạn cần thể hiện cả hai điều đó. • Nói to và rõ ràng các câu trả lời. Ngôn ngữ cử chỉ phù hợp và nhìn thẳng sẽ giúp bạn thực hiện điều này tự nhiên. • Không ngắt lời nhà tuyển dụng – thậm chí ngay cả khi họ ngắt lời bạn. • Ngoại trừ việc hỏi rõ lại câu hỏi nếu cần, nên tránh hỏi nhiều, tối đa là vài câu hỏi ngắn gọn trong một cuộc phỏng vấn. Đây là thời gian để nhà tuyển dụng hỏi bạn bạn sẽ có cơ hội đặt câu hỏi sau.
45. • Cách nói cũng nên giống với nhà tuyển dụng. Nếu họ nói kiểu trang trọng, bạn cũng cần trả lời trang trọng. Thận trọng với những câu hài hước nhẹ nhàng nếu nhà tuyển dụng luôn thể hiện tính hài hước trong cuộc đối thoại (trong trường hợp này, hãy cười lịch sự với các câu chuyện cười của họ). • Không hỏi nhà tuyển dụng những câu hỏi liên quan đến lương bổng, vì khi đó người ta nghĩ rằng bạn chỉ quan tâm đến tiền. Nếu được tuyển dụng, bạn sẽ có rất nhiều cơ hội thảo luận về lương bổng với họ (phần thương lượng về gói lương khởi điểm được đề cập ở Phần 3 trong cuốn sách này). Mẹo phỏng vấn Một số người không thích nói về mình. Điều đó nghe có vẻ ngạo mạn: “Tôi rất giỏi vấn đề này” hoặc “Dự án này lẽ ra đã bị thất bại nếu không có sự lường trước của tôi, tôi phát hiện ra những khó khăn không thể lường trước”. Bạn không phải nói như vậy. Chỉ cần kể rõ sự thật và nhà tuyển dụng sẽ rút ra những kết luận đúng. Hãy nêu ra những ví dụ điển hình về công việc, những công việc thể hiện điểm mạnh của bạn mà không phải giải thích bằng những từ ngữ mạnh Các nguyên tắc trả lời phỏng vấn Các chương sau sẽ đề cập cách trả lời các câu hỏi cụ thể, Còn đây là những nguyên tắc chung nhất định để trả lời bất kỳ câu hỏi nào của nhà tuyển dụng. Chúng giúp nhà tuyển dụng có cái nhìn tích cực về bạn, đánh giá bạn là người tự tin, có năng lực và trung thực. • Không nói lan man: Khoảng thời gian tối đa để bạn trả lời mỗi câu hỏi tối đa là 2 phút, một số người có thể trả lời trong thời gian ngắn hơn. Nhưng cố gắng tránh câu trả lời quá ngắn trừ phi câu hỏi của nhà tuyển dụng chỉ nhằm mục đích làm rõ (ví dụ, năm nay anh/chị 18 tuổi hay 19 tuổi?). • Đưa ra ví dụ: Hãy đưa ra nhiều ví dụ cụ thể minh họa cho các thành tích, thách thức và thành công của bạn, dự phòng tất cả các xác nhận và thể hiện mọi kỹ năng hoặc thành tích của bạn bằng các ví dụ sinh động.
46. • Luôn nhớ phần mô tả công việc: Luôn trả lời câu hỏi của nhà tuyển dụng theo hướng nêu lên những đặc điểm liên quan đến công việc. Ví dụ, khi nhà tuyển dụng hỏi về thế mạnh của bạn, hãy đưa ra một điểm mạnh cần thiết cho công việc sắp tới và ví dụ minh họa. • Dừng lại nếu thấy cần thiết: Bạn nói muốn suy nghĩ một chút trước khi trả lời câu hỏi, điều đó chứng tỏ bạn đang suy nghĩ rất cẩn thận câu trả lời. • Không nói dối: Hãy trả lời trung thực. Bạn có thể và nên xê dịch sự thật theo hướng tích cực, nhưng không được thay đổi thực tế. Trong trường hợp bạn không biết câu trả lời thì còn dễ chấp nhận hơn là bị lúng túng. • Không chỉ trích ông chủ cũ: Nếu lần đầu tiên bạn đến với thị trường việc làm, không được chê bai giáo viên hay khóa học ở trường đại học của mình. Nó khiến các nhà tuyển dụng có cái nhìn phản cảm đối với bạn và cho rằng bạn là người “kén cá chọn canh” (nhà tuyển dụng có thể muốn biết ẩn ý đằng sau câu chuyện của bạn là gì), và điều đó chắc chắc sẽ khiến nhà tuyển dụng nghi ngờ sự trung thành của bạn. • Không để lộ những bí mật của ông chủ hiện tại: Nếu nhà tuyển dụng là đối thủ cạnh tranh của ông chủ hiện nay của bạn, họ có thể sẽ cố gắng gợi chuyện để bạn nói nhiều về kế hoạch và công ty của ông chủ hiện tại. Nên nhớ, một mặt họ có thể muốn có những thông tin này, nhưng mặt khác họ cũng đang thử bạn. Nếu bạn để lộ những bí mật của ông chủ hiện tại cho một đối thủ cạnh tranh, thì liệu bạn có trung thành với họ khi họ tuyển dụng bạn không? Lời khuyên hữu ích Bạn muốn biết các chuyên gia muốn bạn nên và không nên làm điều gì trong cuộc phỏng vấn. Dưới đây là danh sách những điều nên và không nên làm do tạp chí Career World thống kê: Những điều nên làm: • Trả lời câu hỏi và không nên tự đưa ra những thông tin không liên quan đến câu hỏi • Trả lời ngắn gọn, súc tích, tập trung vào sự kiện chứ không phải đánh giá
47. • Nói rõ ràng và tự tin, không thể hiện sự nản chí • Tự nhủ rằng mình có một cái gì đó để bán và cố gắng có những đóng góp tích cực trong vai trò người bán Những điều không nên làm: • Cố gắng thể hiện mình rất tài giỏi • Nói dối, ngụy tạo hoặc đưa ra câu trả lời thoái thác • Mất bình tĩnh, bối rối hoặc sợ hãi • Chỉ trích ông chủ hiện tại Các dạng câu hỏi Các câu hỏi cụ thể sẽ được đề cập ở các chương sau. Dưới đây là bản tóm tắt các dạng câu hỏi chung mà bạn cần chuẩn bị: • Câu hỏi có tính giả thuyết: Chúng có dạng “Nếu điều x xảy ra, bạn sẽ làm gì?”. Điều dễ nhận thấy ở dạng câu hỏi này là không nhất thiết phải đưa ra câu trả lời đúng. Nhà tuyển dụng có thể quan tâm đến cách bạn diễn giải vấn đề hơn là một đáp án đúng. Vì vậy, tốt nhất là bạn hãy suy nghĩ kỹ trước khi trả lời. • Câu hỏi chuyên môn: Nếu bạn ứng tuyển vào một vị trí chuyên môn, hãy chuẩn bị câu trả lời cho các câu hỏi yêu cầu giải thích một vấn đề hoặc một quy trình. Đó có thể là một tình huống mang tính giả thuyết mà nhà tuyển dụng đặt ra, hoặc họ có thể đề nghị bạn đưa ra ví dụ từ chính những kinh nghiệm của bản thân bạn và giải thích cụ thể. Vì vậy, hãy sẵn sàng cho dạng câu hỏi này và chuẩn bị trước các ví dụ. • Câu hỏi gây áp lực: Một số nhà tuyển dụng cố ý gây khó chịu hoặc áp lực cho bạn để xem bạn sẽ phản ứng như thế nào. Nhiều người người cho rằng kiểu câu hỏi này có vẻ thiếu đạo đức, và thậm chí còn nghĩ rằng không nên làm việc cho ông chủ sử dụng chiến thuật này.
48. Nhưng nếu bạn yêu thích công việc và cảm thấy có thể chấp nhận phương pháp này thì tốt hơn là hãy giữ bình tĩnh và vui vẻ trả lời cho dù áp lực đó rất lớn. Cảnh báo! bất ngờ, nhà tuyển dụng vặn lại và buộc tội bạn nói dối về bằng cấp của bạn. Ngay lập tức, bạn thể hiện sự phẫn nộ và phản ứng lại để bảo vệ mình. Nhưng sau đó, bạn nhận ra họ không hề có ý nghi ngờ bằng cấp của bạn. Họ chỉ muốn biết liệu bạn có thể giữ bình tĩnh và không rối trí trước áp lực hay không. Các hình thức phỏng vấn Thông thường, bạn sẽ gặp hình thức phỏng vấn trực tiếp, rất có thể là với người sẽ là cấp trên trực tiếp của bạn nếu bạn được tuyển dụng. Tất nhiên, đây không phải là hình thức phỏng vấn duy nhất. Tất cả các nguyên tắc trong cuốn sách này đều có thể áp dụng với bất kỳ hình thức phỏng vấn nào, ngoài ra, nếu bạn gặp các hình thức phỏng vấn khác, hãy làm theo những hướng dẫn rất hữu ích dưới đây. Phỏng vấn theo hình thức hội thảo Hình thức phỏng vấn này có ba hay bốn người phỏng vấn. Họ có thể bao gồm một nhà quản lý chuyên môn, một đại diện phòng nhân sự và tất nhiên là cán bộ phụ trách kỹ thuật nếu bạn đang dự tuyển vào vị trí kỹ thuật, một đại diện công đoàn hay thậm chí là một nhà tâm lý học. Về bản chất, phỏng vấn theo hình thức hội thảo có vẻ trang trọng hơn phỏng vấn trực tiếp. Do đó, chúng có thể gây căng thẳng hơn, nhưng không có nghĩa là bạn sẽ khó ứng xử hơn so với các hình thức phỏng vấn khác. Hãy tìm hiểu trước về hình thức phỏng vấn này. Cố gắng tìm hiểu tên của họ thông qua bộ phận lễ tân. Hãy ghi nhớ, người đại diện công đoàn và nhà quản lý chuyên môn có cách tiếp cận phỏng vấn khác nhau. Người đại diện công đoàn thường tiến hành phỏng vấn vì cuộc sống, họ sẽ hỏi rất nhiều điều liên quan đến cuộc sống và họ biết chính xác mình phải tìm điều gì. Họ
49. không làm việc trực tiếp với bạn, vì vậy, các mối quan tâm của họ tương đối rõ ràng: họ muốn bạn càng phù hợp với đặc điểm lao động của công ty càng tốt. Bạn có biết? Phỏng vấn theo hình thức hội thảo rất phổ biến trong ngành dịch vụ công cộng. Do đó, nếu bạn xin việc thuộc ngành này, hãy tìm hiểu trước về hình thức phỏng vấn và ghi lại tên tuổi, chức danh của nhóm phỏng vấn. Hãy ghi nhớ tên tuổi và chức danh của họ để có thể gọi tên của họ trong cuộc phỏng vấn (bạn chỉ cần chứng tỏ rằng mình đã có sự chuẩn bị, không được nhắc tên của họ thường xuyên). Ngược lại, nhà quản lý chuyên môn lại ghét hỏi về tất cả những gì họ đã biết. Họ đánh giá cao sự giúp đỡ của bạn đối với họ, vì vậy, họ sẽ chuyện trò với bạn. Họ cũng sẽ quan tâm xem liệu bạn có mối quan hệ công việc tốt với họ và với những người trong nhóm hay không. Do đó, hãy để họ hiểu bạn dễ dàng hòa mình vào nhóm. Câu trả lời của bạn phải làm thỏa mãn người đặt câu hỏi cho bạn, đồng thời cũng phải làm hài lòng những người còn lại trong nhóm phỏng vấn. Ghi nhớ: • Bắt tay tất cả mọi người trong nhóm phỏng vấn. Nếu nhóm phỏng vấn gồm nhiều người (6 người trở lên), bạn có thể chỉ cần bắt tay trưởng nhóm (người đứng lên và chào bạn). • Nhìn thẳng vào mắt tất cả những người trong nhóm và chắc chắn rằng họ cảm nhận được ánh mắt của bạn trong câu trả lời. • Chú ý vào người đang đặt câu hỏi. • Khi bạn muốn đặt câu hỏi, hãy hỏi trực tiếp người chủ trì cuộc phỏng vấn. Phỏng vấn liên tiếp Hình thức phỏng vấn này thường diễn ra ở các công ty lớn. Bạn sẽ phải lần lượt tham dự một loạt cuộc phỏng vấn trực tiếp với nhiều người khác nhau, có thể là với nhà quản lý chuyên môn, giám đốc cấp cao, đại diện phòng nhân sự và cán bộ phụ trách kỹ thuật. Ngoài
50. việc bạn có thể cảm thấy mình đang bị xoay như chong chóng, thì hình thức phỏng vấn này là một cơ hội khá tốt đối với bạn. Nếu cảm thấy mình chưa thể hiện tốt trong lần phỏng vấn trước, bạn vẫn có cơ hội thể hiện xuất sắc trong lần phỏng vấn sau. Tất nhiên, các nhà tuyển dụng không phỏng vấn riêng lẻ. Họ sẽ thảo luận trước, phân công mỗi người phụ trách một mảng, và họ sẽ so sánh các phiếu nhận xét trước khi đưa ra quyết định. Họ cũng có thể nói chuyện với nhau giữa các cuộc phỏng vấn. Khi đó, bạn có thể biết người phỏng vấn trước còn nghi ngờ một điều gì đó về bạn và rất có thể họ đề nghị người phỏng vấn tiếp theo nên điều tra kỹ lưỡng điều đó. Đối với các cuộc phỏng vấn liên tiếp, bạn phải ghi nhớ rằng mỗi nhà tuyển dụng sẽ xem xét một mảng khác nhau trong hồ sơ của bạn. Bởi sẽ chẳng ích gì nếu họ nhắc lại cùng một câu hỏi với bạn. Tất nhiên, những người phỏng vấn khác cũng có thể đưa ra các câu hỏi trên. Nhưng vấn đề là bạn phải biết mỗi người phỏng vấn đang cần tìm kiếm điều gì, trả lời và đưa ra những ví dụ liên quan đến khả năng đảm nhiệm công việc của bạn theo các quy tắc ứng xử riêng của họ. Phỏng vấn qua điện thoại Một số nhà tuyển dụng coi hình thức phỏng vấn qua điện thoại là cách giảm bớt số lượng khổng lồ các ứng viên xuống còn một số lượng nhất định các ứng viên được phỏng vấn trực tiếp. Một số nhà tuyển dụng khác sử dụng hình thức phỏng vấn qua điện thoại khi vị trí
51. công việc liên quan đến việc liên lạc qua điện thoại để có thể đánh giá kỹ năng giao tiếp qua điện thoại của bạn. Hình thức phỏng vấn qua điện thoại cũng thường được sử dụng cho những công việc ở nước ngoài. Nhà tuyển dụng có thể thông báo trước một cuộc hẹn phỏng vấn qua điện thoại hoặc không. Vì vậy, nếu có bất kỳ cơ hội nào nhận điện từ nhà tuyển dụng, ví dụ nếu bạn đang xin một công việc đòi hỏi phải thường xuyên liên lạc điện thoại, bạn nên chuẩn bị: • Đặt bản CV và đơn xin việc, bút và giấy bên cạnh điện thoại. • Đặt một cuốn lịch bên cạnh điện thoại nếu họ thấy ấn tượng với giọng nói của bạn qua điện thoại, họ sẽ hẹn bạn đến phỏng vấn trực tiếp. • Nếu bạn sợ mình không có nhà khi họ gọi đến, hãy chuẩn bị trước cho điều này. Ghi lại thời gian liên lạc tốt nhất với bạn ở CV hoặc thư gửi kèm đơn xin việc, sử dụng điện thoại có chế độ trả lời tự động, và chỉ dẫn cho người gọi đến cách ghi lại tin nhắn chi tiết với tên, số điện thoại, của họ. • Nếu nhà bạn có đông người, hãy cố gắng bố trí để bạn có thể nghe điện thoại riêng. Việc đề nghị nhà tuyển dụng chờ máy trong khi bạn nhấc máy nhánh hoàn toàn có thể chấp nhận được. • Ngồi trong suốt cuộc phỏng vấn nếu có thể, nhớ sử dụng ngôn ngữ cử chỉ đúng (vì chúng sẽ ảnh hưởng đến giọng nói của bạn) và sẵn sàng mỉm cười ngay cả khi không ai nhìn thấy bạn. • Nhớ ghi tên của nhà tuyển dụng và bất kỳ chi tiết nào mà họ cung cấp cho bạn như số điện thoại hoặc sự chỉ dẫn của họ khi mời bạn đến phỏng vấn trực tiếp. Mẹo phỏng vấn Nếu kết thúc cuộc phỏng vấn qua điện thoại, bạn được mời đến phỏng vấn trực tiếp, hãy ghi chép lại chi tiết này, sau đó ghi lại lịch hẹn phỏng vấn. Những điều gây ấn tượng mạnh đối với nhà tuyển dụng là khả năng và trình độ chuyên môn của bạn.
52. Sau khi kết thúc phỏng vấn Nhà tuyển dụng sẽ ra hiệu khi cuộc phỏng vấn kết thúc. Giống như bất kỳ một bậc thầy bán hàng nào, bạn có thể không hy vọng ngay lập tức ký kết được hợp đồng, nhưng ít nhất bạn cũng muốn thỏa thuận bước tiếp theo. Vì vậy, hãy hỏi điều gì sẽ diễn ra tiếp theo và khi nào. Bạn muốn biết liệu có còn phỏng vấn vòng 2 hay không, thông báo qua điện thoại hay qua thư, khi nào họ liên hệ với bạn Ngoài ra, khi cuộc phỏng vấn kết thúc, bạn hãy đứng dậy, thu gọn những thứ mang theo và nhanh chóng ra ngoài. Trước khi ra ngoài, hãy bắt tay nhà tuyển dụng một lần nữa nếu họ đưa tay ra, cảm ơn họ vì đã tiếp bạn và mỉm cười thân thiện. Nếu nhà tuyển dụng đi cùng bạn tới quầy lễ tân hoặc lối ra chính, hãy nói chuyện với họ trên đường đi, nhớ rằng bạn vẫn đang phải thể hiện mình. Không nên kết thúc cuộc phỏng vấn bằng những câu bình luận vô ý. Phương pháp trả lời phỏng vấn chuyên nghiệp Trong suốt cuộc phỏng vấn, giọng nói và phong cách của bạn cần thể hiện tính chuyên nghiệp: • Nói rõ ràng • Không hỏi quá nhiều cho đến khi bạn được mời hỏi • Chú ý cách diễn đạt của nhà tuyển dụng để có thể diễn đạt tương tự • Không hỏi về lương bổng Khi trả lời câu hỏi: • Không nói lan man • Nên đưa ra ví dụ • Câu trả lời phải đề cập đến những yếu tố đáp ứng các yêu cầu cụ thể của công việc
53. • Ngừng lại để suy nghĩ trước khi trả lời nếu thấy cần thiết • Không nói dối • Không chỉ trích ông chủ cũ Hãy chuẩn bị cho các dạng câu hỏi như câu hỏi mang tính giả thuyết, như vậy bạn có thể đưa ra câu trả lời mà nhà tuyển dụng mong chờ. Và nếu đó không phải là hình thức phỏng vấn trực tiếp, hãy ghi nhớ các nguyên tắc của các hình thức phỏng vấn khác.
54. 7. Các câu hỏi phỏng vấn thường gặp Một số câu hỏi thường được đưa ra trong hầu hết các cuộc phỏng vấn, vì vậy bạn có thể chuẩn bị trước câu trả lời cho chúng. Có những điều mà nhà tuyển dụng chắc chắn muốn biết về bạn và chúng được thể hiện trong các câu hỏi này. Chúng thường được đưa ra trong nửa đầu cuộc phỏng vấn, đó là các câu hỏi chung mà nhà tuyển dụng sẽ hỏi tất cả các ứng viên. Chúng ta sẽ lần lượt xem xét kỹ danh sách các câu hỏi phỏng vấn thường gặp, nên bạn có thể cân nhắc câu trả lời tốt nhất cho mỗi câu hỏi. Tất nhiên, có một số nguyên tắc chung có thể áp dụng cho mọi câu trả lời. Hãy nghiên cứu chúng trước. Chúng ta đã phân tích những điểm chính về phong cách trả lời phỏng vấn trong chương trước, chương này là sự cụ thể hóa các điểm chính. Những điểm chính cần ghi nhớ khi trả lời bất kỳ câu hỏi nào là: • Câu trả lời phải gắn liền với công việc mà bạn đang ứng tuyển: Khi nhà tuyển dụng yêu cầu bạn nêu ra những điểm mạnh, không nên liệt kê một danh sách dài. Hãy nêu một hoặc hai điểm mạnh chính, những điểm mạnh mà nhà tuyển dụng đưa ra trong yêu cầu công việc. • Hãy lắng nghe câu hỏi và tập trung trả lời câu hỏi: Không lảng tránh trả lời các câu hỏi khó. Nhà tuyển dụng sẽ ngay lập tức nhận ra bạn đang lảng tránh trả lời và họ không thích điều đó. • Chỉ trả lời các câu hỏi được đưa ra: Không đưa ra những thông tin không liên quan đến vấn đề đang đề cập. Trả lời ngắn gọn nhưng không bỏ sót bất kỳ điều gì liên quan. Lời khuyên hữu ích Điều gây khó chịu nhất cho hầu hết các nhà tuyển dụng chuyên nghiệp là ứng viên “không lắng nghe câu hỏi” và đưa ra câu trả lời không liên quan đến câu hỏi. Các câu hỏi thường gặp Trong chương sau, chúng tôi sẽ đề cập các câu hỏi phỏng vấn khó. Trong chương này, chúng tôi sẽ đề cập các câu hỏi thường gặp nhất.
55. Các câu trả lời được giới thiệu ở đây không phải là câu trả lời hoàn chỉnh cho ứng viên mà là sự gợi ý để bạn biết cách trả lời nhằm gây ấn tượng với nhà tuyển dụng. Bạn cần diễn đạt chúng bằng lời của mình và đưa ra những ví dụ của chính mình. Hãy nói về bản thân bạn Đó không phải là lời đề nghị bạn kể về tiểu sử bản thân mình. Trên thực tế, bạn nên đề nghị nhà tuyển dụng nêu yêu cầu cụ thể hơn trước khi đưa ra câu trả lời. Vì vậy, hãy hỏi lại: “Anh muốn tôi nói về khía cạnh nào của bản thân?” Họ có thể yêu cầu bạn nói về mình trong công việc. Bạn nên tập trung miêu tả mình là người như thế nào trong tối đa vài phút. Tập trung vào những điểm tích cực và gắn chúng với các nhiệm vụ chính của công việc mà bạn đang ứng tuyển. Ví dụ: “Tôi thuộc týp người hòa đồng – tôi thích làm việc với mọi người và trở thành thành viên của nhóm. Tôi luôn hăng hái với các dự án và thích nhìn thấy một dự án thành công từ khâu lập kế hoạch ban đầu đến giai đoạn cuối cùng”, v.v Nếu họ yêu cầu bạn kể về cuộc sống riêng tư, bạn nên đưa ra câu trả lời đã chuẩn bị trước liên quan đến công việc. Vì vậy, một lần nữa, nếu bạn muốn chứng tỏ mình là một thành viên tốt trong nhóm, bạn có thể trả lời: “Tôi thuộc týp người hòa đồng. Tôi có rất nhiều bạn bè và luôn dành thời gian cho họ. Tôi chơi rất nhiều môn thể thao như bóng đá, bóng rổ”. Tôi không khuyên bạn nói dối. Bạn có rất nhiều thời gian suy nghĩ về câu hỏi này trước cuộc phỏng vấn, cho nên hãy chuẩn bị trước những câu trả lời trung thực và phù hợp về cuộc sống riêng tư và công việc của mình. Năm câu nói của ứng viên mà nhà tuyển dụng thích nghe 1. “Hãy cho tôi biết thêm thông tin về công ty”. Nhà tuyển dụng hiểu rằng bạn thật sự quan tâm đến công ty chứ không chỉ là việc công ty có thể làm gì cho bạn. 2. “Cơ hội thăng tiến của tôi trong công việc này là gì?” Điều này thể hiện bạn là người cầu tiến và mong muốn hoàn thành xuất sắc công việc – cả hai điều này đều mang tính tích cực.
56. 3. “Tôi thật sự muốn được thử thách”. Một lần nữa, điều này thể hiện sự nhiệt tình của bạn đối với công việc, thậm chí cả khi nó diễn ra không suôn sẻ. 4. “Tôi nhận thấy xu hướng trong ngành công nghiệp này là ” Điều đó chứng tỏ bạn thật sự tìm hiểu kỹ lưỡng và quan tâm đến bối cảnh rộng hơn vượt ra ngoài khuôn khổ công việc và thậm chí ngoài công ty. 5. “Tôi có thể đưa ra ví dụ được không”. Càng đưa ra ví dụ minh họa cho câu trả lời của mình bằng các câu chuyện hoặc từ kinh nghiệm của bạn, hình ảnh của bạn trong con mắt nhà tuyển dụng càng tuyệt vời hơn. Đó cũng là điều họ muốn nghe. Bạn thích điều gì nhất trong công việc hiện tại? Đây có thể là câu hỏi mẹo. Nhà tuyển dụng đang nhử để bạn lộ ra những điều bạn không thích trong công việc hiện tại. Bởi như vậy, có lẽ cũng sẽ có những điều bạn không thích trong công việc mà bạn đang ứng tuyển điều này không thật sự mang lại cho bạn kết quả khích lệ. Vì vậy, câu trả lời duy nhất bạn có thể đưa ra là nói rằng bạn thích mọi thứ trong công việc hiện nay. Nếu bạn cảm thấy câu trả lời đó nghe có vẻ không hợp lý, bạn có thể nêu ra một hoặc hai phần việc mình đặc biệt yêu thích, đảm bảo rằng chúng cũng quan trọng đối với công việc mà bạn đang ứng tuyển. Do đó, bạn có thể nói: “Tôi thật sự may mắn. Tôi không thể tìm ra bất kỳ điều gì khiến tôi không thích trong công việc hiện nay. Nhưng tôi cho rằng điều tôi thích nhất là được giao lưu trực tiếp với khách hàng. Đó là lý do tại sao tôi nộp đơn xin vào vị trí này, vì tôi muốn được làm công việc yêu thích”. Câu trả lời đó cũng trả lời luôn cho câu hỏi: “Bạn thích mọi thứ, tại sao bạn lại kiếm việc khác?” Lời khuyên hữu ích Nhà tuyển dụng khuyên ứng viên nên trả lời bằng cách: • Đi thẳng vào vấn đề
57. • Luôn đưa ra ví dụ minh họa cho câu trả lời • Khi đã trả lời xong, không được nói tiếp Thách thức lớn nhất trong công việc mà bạn phải đối mặt là gì? Đây là câu hỏi rất thú vị. Bạn cần chuẩn bị câu trả lời cho câu hỏi này để có được kết quả tốt nhất. Câu trả lời không chỉ liệt kê những thách thức mà phải kể lại cả quá trình bạn đương đầu với chúng như thế nào. Do đó, bạn phải đưa ra ví dụ minh họa. Cũng có một số ẩn ý đằng sau câu hỏi này: nhà tuyển dụng muốn biết bạn coi điều gì là thách thức. Vì vậy, hãy suy nghĩ kỹ về ví dụ mà bạn định đưa ra. Đó là một quyết định khó khăn? Một tình huống khó khăn? Hay một hệ thống cần nâng cấp để nâng cao năng suất? Như thường lệ, bạn cần lựa chọn kỹ lưỡng một điều gì đó liên quan đến công việc mà bạn đang ứng tuyển. Hãy ghi nhớ: đưa ra ví dụ về những rắc rối với đồng nghiệp là rất nguy hiểm. Nó có thể tạo ấn tượng rằng bạn coi việc hòa thuận với người khác là một thách thức lớn. Mẹo phỏng vấn Bạn cần chuẩn bị trước câu trả lời, nhưng học thuộc lòng câu trả lời không phải là một ý kiến hay. Bạn không nên học thuộc lòng theo kiểu cứng nhắc. Chỉ cần vạch ra những điểm chính mà bạn muốn nói. Tại sao bạn muốn từ bỏ công việc hiện tại? Nếu lý do thật sự khiến bạn bỏ việc là bạn không thể làm việc với ông chủ hiện nay hoặc mức lương quá thấp thì cũng không nên nói ra điều đó. Nhà tuyển dụng đang tìm kiếm một lý do tích cực để bạn tiến lên chứ không phải là một lý do tiêu cực để bạn tránh một việc mà mình không cảm thấy vui khi làm. Câu trả lời duy nhất cho câu hỏi này là: “Vì tôi muốn trau dồi thêm kinh nghiệm và tôi nghĩ mình có thể thực hiện được điều đó tốt hơn ở công ty mới”. Nếu kinh nghiệm đó liên quan đến công việc đang ứng tuyển, bạn có thể trau dồi trong một thời gian ngắn. Ví dụ, nếu công
58. việc đòi hỏi bạn phải thường xuyên giao tiếp với mọi người, bạn có thể nói: “Cụ thể, tôi thích giao tiếp với mọi người và tôi có năng khiếu giao tiếp. Nhưng không may, chỗ làm hiện tại của tôi không có nhiều cơ hội để phát triển kỹ năng này”. Cảnh báo! Người phỏng vấn bạn rất thân thiện và dễ mến. Anh ta hỏi bạn tại sao bạn lại tìm kiếm công việc khác. Bạn quyết định nói toàn bộ sự thật. Bạn nói rằng bạn quyết định như vậy là vì người ta đã không đề bạt bạn vào vị trí mà bạn tin là mình xứng đáng, và bạn phải làm việc dưới quyền một người ít kinh nghiệm hơn mình. Nhà tuyển dụng mỉm cười đồng cảm và hình dung chính xác tình huống tương tự xuất hiện nếu họ tuyển dụng bạn. Ông chủ hiện tại của bạn là người thế nào? Không bao giờ được chỉ trích bất kỳ ông chủ nào. Nhà tuyển dụng có thể trở thành ông chủ tương lai của bạn và ông ấy muốn bạn trung thành với các ông chủ khác cả khi bạn ở sau lưng họ. Vì vậy, hãy luôn nói tốt về họ bất kể họ là người như thế nào. Chỉ nên trả lời kiểu như: “Tôi may mắn có một ông chủ rất tốt”. Vấn đề không chỉ là nhà tuyển dụng muốn biết bạn là người trung thành, mà họ còn hiểu rằng: họ không thể biết được mặt trái của câu chuyện. Những lời phàn nàn về ông chủ của bạn là đúng, nhưng đối với nhà tuyển dụng, chúng có thể khiến người ta nghĩ bạn là kẻ soi mói, và bạn cũng sẽ nói về họ tương tự nếu bạn được tuyển dụng. Lời khuyên hữu ích Đây là lời khuyên hữu ích của Phil Doyle, giám đốc điều hành công ty Ramsey Hall (công ty tuyển dụng nhân sự cao cấp): “Hãy nhắc lại câu hỏi trong phần đầu của câu trả lời. Điều đó giúp nhà tuyển dụng có thể nhắc lại câu hỏi nếu bạn hiểu sai”. Bạn nghĩ vai trò của (bất kỳ điều gì trong công việc hiện nay của bạn) là gì? Với câu hỏi này, tôi không thể gợi ý câu trả lời cho bạn, vì tôi không biết bạn đệ đơn vào vị trí nào. Nhưng câu trả lời của bạn nên dựa vào bức tranh lớn:
59. • Mục tiêu tổng thể của công việc • Các nhiệm vụ chính Bạn có thể có được những manh mối quan trọng từ tài liệu mô tả công việc hoặc kinh nghiệm của chính mình. Đôi khi câu hỏi này là nhằm mục đích kiểm tra. Khi đó, nhà tuyển dụng sẽ ngắt lời thể hiện sự không đồng tình với bạn. Mục đích của họ là muốn biết liệu bạn có thể bình tĩnh bảo vệ quan điểm của mình một cách thuyết phục hay không, vì vậy, đừng nản chí trước sự ngắt lời của họ. Hãy lịch sự hỏi lại họ để chứng minh những khẳng định của họ rằng sự mô tả về vai trò của là sai (Dựa vào điều gì mà anh có thể nói như vậy?). Sau đó, bạn bình tĩnh trình bày những lý lẽ của mình. Bạn biết gì về công ty của chúng tôi? Mẹo phỏng vấn Nếu bạn vừa tốt nghiệp đại học và đang xin việc, nhà tuyển dụng sẽ muốn biết về quá trình học của bạn và nó giúp bạn đáp ứng công việc này như thế nào. Từ các cuốn sách bạn đọc cho đến các chương trình học ngoài giờ của bạn, các câu hỏi thường gặp là: • Tại sao bạn lựa chọn chuyên ngành đó? • Những kiến thức bạn thu được liên quan đến công việc này như thế nào? • Bạn đã tham gia những dự án nào? • Bạn đã tham gia những hoạt động ngoại khóa nào? Đây là cơ hội tốt để bạn thể hiện những gì bạn đã chuẩn bị trước. Hãy bám vào những đặc điểm liên quan đến công việc như quy mô, doanh thu, lĩnh vực kinh doanh, sự phát triển và đặc điểm công ty (ví dụ: “Tôi biết công ty này là một doanh nghiệp trẻ, đang phát triển, có uy tín trong lĩnh vực phát triển con người”). Hãy trả lời ngắn gọn, nhưng bổ sung thêm một hoặc hai điều thể hiện bạn đã nghiên cứu sâu chứ không chỉ đơn thuần là đọc báo cáo hàng
60. năm của công ty. Ví dụ: “ và thông qua các tờ báo thương mại, tôi được biết công ty vừa ký kết một số hợp đồng lớn ở Đông Âu”. Tại sao bạn muốn có công việc này? Với kiểu câu hỏi này, cố gắng không nói dông dài về các thách thức cũng như viễn cảnh. Hãy nói về những lợi ích và nêu ra cụ thể loại thách thức nào mà bạn cảm thấy hứng thú. Ví dụ: “Tôi là một nhà tổ chức giỏi, và tôi đang tìm kiếm một vị trí tạo cho tôi cơ hội lập kế hoạch và tổ chức” hoặc “Tôi rất muốn được làm việc trong một nhóm thành công, và công việc này dường như sẽ cần một người có khả năng hòa đồng nhanh với nhóm”. Đây cũng là cơ hội tốt để thể hiện bạn đã tìm hiểu kỹ về công ty, bạn nên nói ngắn gọn và chỉ nói những gì có liên quan. Bạn có thể nói kiểu như: “Tôi nhận thấy các công ty đang phát triển có một môi trường năng động, sôi nổi và tôi biết trong bốn năm gần đây, tăng trưởng bình quân của công ty các anh là 6%”. Bạn có những khả năng gì để đảm đương công việc? Thêm một câu hỏi nữa cho bạn có cơ hội tỏa sáng. Bạn cần gắn kết những kinh nghiệm hoặc kỹ năng của bạn với yêu cầu công việc. Vì vậy, hãy nêu khoảng ba điểm mạnh chính có lợi cho bạn có liên quan đến công việc mà bạn đang ứng tuyển. Ví dụ: “Tôi rất giàu kinh nghiệm giao tiếp với khách hàng, thậm chí với cả những khách hàng rất khó tính. Tôi rất dễ hòa đồng với người khác nên làm việc nhóm rất tốt. Tôi vốn là người ngăn nắp nên có thể dễ dàng đảm nhiệm những công việc giấy tờ và phù hợp với bất kỳ hệ thống nào. Theo tôi hiểu, đây là những kỹ năng quan trọng đối với công việc này”. Bạn hy vọng sẽ làm việc ở công ty này bao lâu? Nhà tuyển dụng không muốn tuyển dụng một người sẽ từ bỏ công ty khi đã khai thác hết giá trị của nó. Vì vậy, hãy thể hiện rằng bạn muốn làm việc ở công ty trong thời gian dài. “Tôi muốn làm việc, trưởng thành và phát triển tại đây. Tôi sẽ làm việc trong một thời gian dài, không ngừng tiến bộ và có những đóng góp nhất định cho công ty”. Mẹo phỏng vấn
61. Hãy chuẩn bị cho tình huống nhà tuyển dụng đưa ra những câu hỏi không nằm trong số các câu hỏi trên. Họ có thể hỏi: “Bạn có kinh nghiệm gì để ứng phó với những khách hàng khó tính?”, hay “Hãy kể về một khách hàng khó tính mà bạn từng gặp. Bạn đã ứng phó thế nào?”, hoặc “Bạn có bí quyết gì để ứng phó với những khách hàng xảo trá hoặc nóng tính?”. Chúng là các dạng khác nhau của cùng một câu hỏi ‒ bạn sẽ phải nhận ra chúng chính là sự gợi ý cho câu trả lời mà bạn đã chuẩn bị. Những điểm mạnh nhất của bạn là gì? Đây là một câu hỏi lý tưởng. Bạn chỉ cần trả lời xoay quanh các nhiệm vụ chính của công việc để khẳng định những điểm mạnh liên quan đến công việc. Hãy nhớ, không nói dài dòng, chỉ nêu từ một đến hai điểm mạnh chính, quan trọng đối với công việc này. Những điểm yếu nhất của bạn là gì? Câu hỏi này cũng sẽ xuất hiện ở chương sau. Nó thật sự khó. Nó buộc bạn nói những điều không tốt của bản thân. Cách phòng thủ tốt nhất là: • Nói kiểu hài hước • Kể một điều về bản thân không liên quan đến công việc (Tôi không rành việc nhà như thay bóng đèn hay lắp vòi nước). • Kể về một sự việc đã xảy ra từ rất lâu mà bạn đã rút ra được một bài học (Mười lăm năm trước, tôi luôn bị la mắng về việc để giấy tờ lộn xộn, nhưng tôi đã học được cách dành 30 phút đầu tiên mỗi ngày cho công việc này. Bây giờ, tôi nghĩ là tôi làm công việc này tốt hơn bất kỳ đồng nghiệp nào). • Nói về một điều mà nhà tuyển dụng coi là điểm mạnh (“Tôi rất sợ phải dừng lại giữa chừng. Tôi thường ở lại công ty cho đến khi hoàn thành công việc, ngay cả khi gia đình tôi luôn phàn nàn rằng tôi thường xuyên về nhà muộn”). Các cách trả lời đó sẽ giúp bạn không để lộ những điểm yếu thật sự của mình và tránh việc thể hiện mình quá hoàn hảo ‒ điều mà nhà tuyển dụng không hề thích.
62. Bạn hình dung mình sẽ ở vị trí nào sau 5 năm nữa? Hãy thận trọng khi trả lời câu hỏi này bởi nếu bạn đưa ra một mục tiêu cụ thể và nhà tuyển dụng hiểu rằng họ không thể đáp ứng, họ sẽ không lựa chọn bạn. Vì vậy, hãy để ngỏ câu trả lời, nhưng nên nhớ, họ cần biết bạn sẽ nỗ lực và không ngừng làm gia tăng giá trị cho họ. Hãy trả lời kiểu như: “Tất nhiên, tôi là một người tham vọng. Tôi thích sự tiến bộ và phát triển. Nhưng các anh không thể khiến một công việc phù hợp với một danh sách điều kiện. Tôi cho rằng điều nên làm là để công việc đưa anh tiến lên phía trước”. Trong con mắt của đồng nghiệp, bạn là người như thế nào? Đây là lời gợi ý để bạn nêu ra những điểm mạnh của mình, vì vậy, hãy chộp lấy cơ hội này. Hãy tập trung vào những điểm cộng của bạn như bạn thường xuyên giúp đỡ người khác, là một thành viên tốt trong nhóm, v.v Với những câu hỏi kiểu này, bạn không nên đưa ra câu trả lời phóng đại. Bạn có thể bị phát hiện nếu họ kiểm tra lý lịch của bạn hoặc khi bạn bắt đầu công việc này. Vì vậy, nếu bạn là người ít nói nhưng hòa thuận với tất cả mọi người, bạn có thể trả lời: “Trong con mắt của họ, tôi là một thành viên trầm lặng của nhóm, được mọi người yêu mến và có thể tin cậy để cùng nhóm vượt qua bất kỳ thách thức nào”. Trong con mắt của bạn bè, bạn là người như thế nào? Câu hỏi này cũng tương tự như câu hỏi: “Trong con mắt của đồng nghiệp, bạn là người như thế nào?”. Không nên nói dối về bản thân, hãy nêu ra những điểm mạnh nhất liên quan đến công việc mà bạn đang ứng tuyển. Thông thường, điều đáng nói nhất là lòng trung thành và sự nhiệt tình giúp đỡ người khác của bạn. Nhà tuyển dụng chỉ đơn giản muốn có một hình ảnh đầy đủ nhất về con người bạn để có thể đánh giá liệu bạn có phù hợp với những người mà bạn sẽ cùng làm việc hay không. Sở thích ngoài công việc của bạn là gì? Nhà tuyển dụng sẽ cố gắng tìm hiểu kỹ lưỡng về bạn. Những sở thích của bạn sẽ nói cho họ biết bạn là người đam mê thể thao, có tính ganh đua, thích mạo hiểm, thích làm việc một mình hay theo nhóm, v.v Không nên bịa ra các sở thích (Bởi nhà tuyển dụng có thể hỏi:
63. “Bạn thích nhảy cổ điển à? Tôi cũng vậy! Thế bạn thường tham gia câu lạc bộ nào? Bạn đã dự thi giải nghiệp dư bao giờ chưa?), mà hãy lựa chọn các sở thích và mối quan tâm cho thấy bạn chính là người mà nhà tuyển dụng đang tìm kiếm. Gần đây, bạn đã đọc và yêu thích tác phẩm nào? Với câu hỏi này, bạn không nên bịa ra câu trả lời chạy theo mốt hoặc nêu tên một cuốn sách nổi tiếng mà bạn chưa hề đọc. Bạn có thể sẽ bị hỏi những câu hỏi xoay quanh câu trả lời của bạn. Bạn không nên đề cập đến cuốn sách gần nhất mà bạn đọc, hãy nêu tên cuốn sách mà bạn thật sự yêu thích có một chút khác thường ‒ bạn không giống như số đông khác. Có thể bạn cần nêu khác tên một cuốn sách kinh điển đặc sắc, một tác phẩm tiên phong hoặc một cuốn tiểu sử ‒ hãy nêu một điều gì đó để thể hiện rằng, nhà tuyển dụng cũng nên đọc cuốn sách đó. Hãy kiểm tra xem bạn đã sẵn sàng cho cuộc phỏng vấn chưa Dưới đây là danh sách toàn bộ các câu hỏi được liệt kê trong chương này. Khi bạn đã chuẩn bị trước câu trả lời cho các câu hỏi đó, hãy ghi tóm tắt câu trả lời vào cột giữa. Ở cột bên phải, ghi chép những ví dụ điển hình nhất mà bạn có thể đưa ra để minh họa cho câu trả lời. Hãy đảm bảo bạn đã sẵn sàng trả lời bất kỳ câu hỏi nào.
64. Trả lời Hãy chuẩn bị trước câu trả lời cho các câu hỏi có khả năng sẽ được đưa ra nhất và hãy nhớ:
65. • Lắng nghe câu hỏi • Trả lời vào trọng tâm câu hỏi • Trả lời ngắn gọn nhưng không bỏ sót điểm nào có liên quan • Hãy chuẩn bị các câu trả lời để thể hiện bạn là người phù hợp cho công việc đặc biệt này
66. 8. Các câu hỏi phỏng vấn khó Không có câu hỏi nào đơn giản. Nhưng so với câu hỏi: “Bạn đã làm công việc hiện tại bao nhiêu năm?”, những câu hỏi dưới đây thật sự là rất khó. Nó không nhằm mục đích làm khó bạn (mặc dù cũng có một số câu như thế), mà nó đơn giản là cách tốt nhất để nhà tuyển dụng có được những gì họ cần biết. Trong chừng mực mà nhà tuyển dụng quan tâm thì đó không phải là sự ganh đua. Cả bạn và nhà tuyển dụng đều cùng ở một phía, vì vậy, nếu không cố gắng để chọn được người tốt hơn trong số các bạn hoặc ngăn chặn 1 hoặc 2 lý do của bạn thì nhất định nhà tuyển dụng đó không phải là một nhà tuyển dụng chuyên nghiệp. Những câu hỏi sẽ là khó nếu bạn không biết chắc cách trả lời chúng. Nhưng vấn đề ở chỗ, dù mục đích của nhà tuyển dụng là gì thì bất kỳ câu hỏi nào trong số những câu hỏi này cũng khiến bạn cảm thấy lo lắng nếu không được chuẩn bị trước. Nhưng sau khi đọc xong chương này, bạn sẽ có câu trả lời cho các câu hỏi đó. Dù nhà tuyển dụng có chủ ý đưa ra câu hỏi khó hay không, bạn vẫn nên tuân theo các nguyên tắc cơ bản sau: • Bình tĩnh • Không cố phòng thủ • Dừng lại một chút trước khi trả lời nếu thấy cần Lời khuyên hữu ích Theo một số nhà tuyển dụng chuyên nghiệp, họ không cố tình hỏi khó ứng viên nếu không có dụng ý tốt. Vậy dụng ý của họ là gì? Đó là: • Để biết bạn sẽ phản ứng thế nào trước áp lực • Để khẳng định bạn đang nói thật (nếu họ nghi ngờ)
67. Hơn nữa, nhà tuyển dụng cũng biết được bạn sẽ phản ứng thế nào trước áp lực nếu họ có một số dấu hiệu – ví dụ từ các bài trắc nghiệm tinh thần ‒ rằng bạn không chịu được áp lực tốt. Các câu hỏi sau đây được phân thành các dạng giúp bạn có thể tìm ra câu trả lời cho các dạng câu hỏi đó: • Câu hỏi về bản thân bạn • Câu hỏi về sự nghiệp của bạn • Câu hỏi về công việc mà bạn đang ứng tuyển • Câu hỏi yêu cầu bạn tự phê bình bản thân • Câu hỏi buộc bạn phải từ chối trả lời • Câu hỏi về lương bổng • Câu hỏi bất ngờ Câu hỏi về bản thân bạn Không phải bạn sẽ gặp tất cả các câu hỏi trong dạng này. Nếu ứng tuyển vào công việc không cần làm việc nhóm, bạn sẽ không gặp những câu hỏi về kỹ năng làm việc nhóm. Nếu công việc mà bạn đang ứng tuyển không phải là quản lý, bạn sẽ không gặp các câu hỏi về phong cách quản lý của bạn. Nhưng dù bạn ứng tuyển cho công việc nào thì bạn cũng sẽ nhận thấy. Một số câu hỏi thuộc dạng này có thể được đặt ra cho bạn và bạn cần chuẩn bị trước câu trả lời.
68. Động cơ thúc đẩy bạn là gì? Như thường lệ, bạn cần đưa ra câu trả lời vừa phù hợp vừa liên kết với những nhiệm vụ chính của công việc. Vì vậy, không nên trả lời: “Đó là tiền lương”. Mà hãy nói: “Tôi cảm thấy tuyệt vời nhất khi có thể phụ trách một dự án từ đầu đến cuối”, hoặc “Tôi rất vui khi được quản lý một nhóm đoàn kết và tôi tin rằng mình sẽ quản lý thành công”. Bạn có dễ dàng tiếp thu hướng dẫn không? Hãy ghi nhớ một sự thật là: nhà tuyển dụng rất có thể sẽ trở thành ông chủ tương lai của bạn nếu cuộc phỏng vấn diễn ra tốt đẹp, vì vậy, bạn phải tiếp thu hướng dẫn của họ. Tất nhiên, câu trả lời sẽ là bạn dễ dàng tiếp thu. Bạn có thể củng cố niềm tin của họ về câu trả lời của bạn bằng cách nói: “Nhóm sẽ hoạt động không hiệu quả nếu các thành viên trong nhóm không sẵn lòng tiếp thu sự chỉ đạo của trưởng nhóm”. Bạn xử sự như thế nào khi bị phê bình?
69. Xin nhắc lại lần nữa, nhà tuyển dụng rất có thể sẽ trở thành ông chủ tương lai của bạn và chắc chắn sẽ có lúc họ phải phê bình bạn. Họ muốn biết phản ứng của bạn khi bị phê bình và liệu bạn có khiến công việc trở nên khó khăn hay không. Vì vậy, hãy trả lời kiểu như: “Tôi rất vui được tiếp thu những lời phê bình mang tính xây dựng. Tôi cho rằng việc sẵn sàng tiếp thu những lời phê bình mang tính xây dựng là cách giúp tôi sửa sai và phát triển năng lực của mình”. Bạn có thích những công việc thường ngày không? Có thể bạn sẽ không gặp câu hỏi này nếu bạn ứng tuyển vào vị trí không đòi hỏi phải làm những công việc lặp lại hàng ngày. Vì vậy, rõ ràng câu trả lời của bạn sẽ là: “Có”. Tuy nhiên, không nên chỉ trả lời như vậy, hãy làm tăng sức thuyết phục cho câu trả lời của bạn bằng cách nói ngắn gọn một vài ý để chứng tỏ bạn hiểu câu hỏi và đã ngẫm nghĩ câu trả lời. Bạn có thể trả lời: “Có, tôi có một phương pháp làm việc ngăn nắp và tôi rất hài lòng vì đã thực hiện thành công những công việc lặp lại hàng ngày”. Phong cách quản lý của bạn là gì? Không cần nói dối khi trả lời những câu hỏi kiểu này, vì vậy, hãy trả lời trung thực. Nhưng xin nhắc lại lần nữa, bạn phải đảm bảo câu trả lời của bạn phải liên quan đến công việc mà bạn đang ứng tuyển. Bạn không cần nói huênh hoang đến 20 phút, mà chỉ nên nói vài câu rõ ràng: “Tôi rất thích phương pháp ‘cây gậy và củ cà rốt’ , và tôi có một chính sách mở”, hoặc “Tôi cho rằng, người quản lý phải kiên quyết với cả nhóm, và cả nhóm sẽ thông cảm với điều kiện bạn phải tuyệt đối công bằng”. Bạn cũng có thể trả lời câu hỏi này bằng cách kể một câu chuyện ‒ một ví dụ về một vấn đề rắc rối xảy ra trong nhóm nhưng bạn đã giải quyết kiên quyết và công bằng”. Mẹo phỏng vấn Đừng đề cập đến bất kỳ điều gì không có trong CV của bạn tại cuộc phỏng vấn. Bạn đã cố tình không ghi công việc xếp các giá hàng trong siêu thị trong bốn tháng vào CV. Nhưng nếu bạn nói ra trong cuộc phỏng vấn, nó sẽ khiến họ nghi ngờ độ tin cậy của bản CV. Do đó, hoặc
70. là bạn ghi vào CV, hoặc phải bảo đảm không đề cập điều không ghi trong CV tại cuộc phỏng vấn. Bạn có phải là nhà quản lý tốt không? Câu hỏi này tương tự như câu hỏi về phong cách quản lý, nhưng thẳng thừng hơn. Câu trả lời chắc chắn phải là “Có”, nếu nhà tuyển dụng chưa đưa ra câu hỏi về phong cách quản lý của bạn, bạn có thể miêu tả ngắn gọn như câu trả lời trên. Xin nhắc lại lần nữa, việc kể câu chuyện ngắn về cách bạn tiếp cận với những người làm công tác quản lý cũng là một ý tưởng hay. Bạn có phải là nhà lãnh đạo bẩm sinh không? Bạn chỉ gặp câu hỏi này nếu bạn ứng tuyển vào vị trí lãnh đạo, do đó, câu trả lời phải là sự khẳng định chắc chắn. Hãy đưa ra một hoặc hai ví dụ ngắn gọn, không chỉ là ví dụ trong công việc. Bạn có thể kể về việc bạn luôn đứng đầu lớp khi học phổ thông hoặc bạn chỉ huy đội ca kịch không chuyên tại địa phương, cũng như nêu ra một ví dụ từ bối cảnh công việc của bạn. Kỹ năng lãnh đạo bẩm sinh thường bộc lộ ngay từ khi còn nhỏ. Vì vậy, nếu bạn từng lãnh đạo nhóm từ khi còn đi học thì bạn thật sự có kỹ năng lãnh đạo bẩm sinh và mọi người nghe theo bạn thông qua sự lựa chọn. Bạn làm việc nhóm như thế nào? Lại là một câu hỏi mà bạn phải trả lời thành thật, nhưng lựa chọn cách trả lời thích hợp để thể hiện phong cách làm việc nhóm của bạn. Hãy trả lời ngắn gọn: “Tôi thích trở thành thành viên của một nhóm và rất thích tính linh hoạt của nhóm. Tôi thật sự cảm thấy vui với những kết quả mang tính tập thể”. Sau lời khẳng định, hãy kể một câu chuyện hoặc ví dụ minh họa. Nếu làm việc nhóm là một yêu cầu quan trọng của công việc, bạn chắc chắn sẽ gặp câu hỏi này (hoặc câu hỏi tương tự), hãy chuẩn bị trước một ví dụ minh họa. Bạn tiếp cận một dự án điển hình như thế nào?
71. Nếu bạn được hẹn phỏng vấn xin việc liên quan đến dự án, bạn nên chuẩn bị trước cho câu hỏi này. Không cần trả lời dài dòng, nhưng phải chỉ ra được bạn đã tính đến những yếu tố lập kế hoạch cho một dự án đạt hiệu quả. Đó là: • Đặt kế hoạch lùi từ ngày hoàn thiện/bàn giao dự án • Vạch ra cụ thể những điều bạn cần để tiến hành công việc hiệu quả và đúng thời hạn • Dự thảo chi phí, thời gian và tài nguyên • Tính đến những yếu tố bất ngờ có thể xảy ra Bạn làm việc dưới sức ép như thế nào? Bạn chỉ gặp câu hỏi này khi nó liên quan đến vị trí ứng tuyển. Một câu trả lời đầy đủ sẽ tốt hơn một câu trả lời ngắn gọn. Vì vậy, hãy trả lời rằng bạn vẫn làm việc rất tốt dưới sức ép – nói rằng bạn thích điều đó nếu nó chính đáng – và đưa ra ví dụ một tình huống mà bạn đã xử lý thành công khi có sức ép. Bạn cũng nên nói về việc sẽ tập luyện kỹ năng quản lý thời
72. gian tốt để đảm bảo giảm thiểu căng thẳng khi phải làm thêm giờ (nhưng bạn không nên nói điều này nếu đó không phải sự thật). Mức độ sáng tạo của bạn? Câu hỏi này dành cho những công việc cần sự sáng tạo. Hãy chuẩn bị trước một số ví dụ. Nếu bạn có nhiều ý tưởng sáng tạo, hãy phác thảo những nét chính của một hoặc hai phương pháp sáng tạo mà bạn thường sử dụng để chứng tỏ bạn thật sự là người sáng tạo. Bạn khơi dậy những điểm mạnh ở người khác như thế nào? Nếu bạn ứng tuyển vào vị trí quản lý, bạn sẽ gặp câu hỏi này. Các kỹ năng mà nhà tuyển dụng cần ở bạn bao gồm: • Giao tiếp tốt • Kỹ năng làm việc nhóm • Coi mỗi người là một cá thể • Nêu gương tốt • Luôn khen ngợi kịp thời những thành tích tốt Bạn giải quyết mâu thuẫn trong nhóm như thế nào? Bạn phải trung thực khi trả lời câu hỏi này. Đưa ra một ví dụ về mâu thuẫn trong nhóm có thể thể hiện khả năng giải quyết mâu thuẫn của bạn. Các phương pháp bạn cần thể hiện là: • Công bằng • Nói chuyện riêng về vấn đề mâu thuẫn với từng cá nhân • Tìm hiểu rõ nguồn gốc vấn đề • Tìm ra giải pháp khiến những người liên quan đều hài lòng
73. Bạn cũng có thể khẳng định thêm: “Theo tôi, nếu một nhóm được điều hành dựa trên tiêu chí công bằng và các thành viên trong nhóm cùng đồng lòng, thì chắc chắn sẽ rất hiếm khi xảy ra mâu thuẫn”. Mẹo phỏng vấn Bạn sẽ làm gì nếu đối mặt với nhà tuyển dụng có trình độ thấp? Sai lầm lớn nhất mà nhà tuyển dụng này mắc phải là không khuyến khích bạn mở rộng câu trả lời. Họ chỉ đưa ra những câu hỏi đóng (chỉ trả lời đúng hoặc sai), hoặc không bao giờ đề nghị bạn đưa ra ví dụ hoặc những kinh nghiệm để minh họa. Bí quyết là hãy làm việc đó thay cho họ. Hãy tự nguyện mở rộng câu trả lời ngay cả khi câu hỏi không yêu cầu. Hãy đưa ra các ví dụ minh họa mặc dù nhà tuyển dụng không yêu cầu. Nếu bạn gặp một nhà tuyển dụng thường xuyên lạc đề hoặc ngắt lời bạn trong cuộc phỏng, hãy gây ấn tượng bằng khả năng trả lời chính xác khi họ hỏi: “Chúng ta đang nói đến đâu nhỉ?”. Sếp của bạn sẽ nói gì về bạn? Nhà tuyển dụng rất có thể sẽ trở thành sếp tương lai của bạn, vì vậy, hãy cẩn thận. Họ muốn biết rằng bạn là một nhân viên làm việc có hiệu quả, nhưng họ không muốn bạn “giẫm lên ngón chân của họ”. Vì vậy, hãy miêu tả mình như một người mà bất kỳ ông chủ nào cũng muốn tuyển dụng. Ví dụ: “Sếp của tôi sẽ miêu tả tôi là người làm việc chăm chỉ, đầy nhiệt huyết và trung thành. Sếp sẽ nói rằng tôi làm việc tốt nhờ luôn sáng tạo và thường giúp đỡ các thành viên khác trong nhóm”. Đừng bao giờ nói: “Tôi nghĩ sếp của tôi sẽ nói ”. Hãy đưa ra câu trả lời chắc chắn và quả quyết. Nếu nhà tuyển dụng có cơ hội gặp sếp hiện tại của bạn để tham khảo ý kiến, bạn phải đảm bảo câu trả lời của mình ăn khớp với những điều sếp hiện tại sẽ nói về bạn. Bạn ghét điều gì nhất trong công việc hiện tại của bạn? Bạn rất yêu công việc. Nhà tuyển dụng có thể chắc chắn thuê bạn bởi họ biết rằng bạn sẽ tích cực, tận tụy trong từng phút làm việc. Vì vậy, với câu hỏi đó, bạn không thể đưa ra một