Phân tích các báo cáo tài chính công ty

Nội dung text: Phân tích các báo cáo tài chính công ty

1. Ch ươ ng trình Gi ng d y Kinh t Fulbright Phân tích tài chính Bài 6 2007-08 PHÂN TÍCH CÁC BÁO CÁO TÀI CHÍNH CÔNG TY Mc tiêu Bài này nh m gi i thi u và h ưng d n s d ng các k thu t phân tích các báo cáo tài chính công ty ñ giúp giám ñ c tài chính ñánh giá ñưc th c tr ng và tình hình tài chính công ty nh m ho ch ñ nh ho c ñưa ra các quy t ñ nh tài chính. ðc xong bài này b n s hi u ñưc vai trò c a phân tích các báo cáo tài chính c ũng nh ư s d ng ñưc các k thu t phân tích tài chính nh ư phân tích t s , phân tích xu h ưng, phân tích c ơ c u và phân tích ch s . 1. GI I THI U CHUNG Bài 1 ñã ch ra r ng qu n tr tài chính công ty liên quan ñn vi c ra các quy t ñ nh ñ u t ư, quy t ñ nh ngu n v n và quy t ñ nh phân chia c t c. Các quy t ñ nh này ñưc th c hi n hi n t i nh ưng s nh h ưng ñ n t ươ ng lai c a công ty. Do v y, giám ñc tài chính c n hi u ñưc tình hình tài chính hi n t i c a công ty tr ưc khi ra quy t ñ nh. Mu n v y, giám ñc tài chính có th th c hi n phân tích báo cáo tài chính c a công ty. Phân tích các báo cáo tài chính công ty là quá trình s d ng các báo cáo tài chính c a công ty ñ phân tích và ñánh giá tình hình tài chính c a công ty . M c ñích c a phân tích báo cáo tài chính là nh m ñánh giá tình hình tài chính và ho t ñ ng c a công ty ñ có c ơ s ra nh ng quy t ñnh h p lý. Phân tích báo cáo tài chính công ty có th do b n thân công ty ho c các t ch c bên ngoài công ty bao g m các nhà cung c p v n nh ư ngân hàng, công ty tài chính, công ty cho thuê tài chính và các nhà ñu t ư nh ư công ty ch ng khoán, các qu ñ u t ư, th c hi n. Tùy theo l i ích khác nhau, các bên có liên quan th ưng chú tr ng ñ n nh ng khía cnh phân tích khác nhau. Nhà cung c p hàng hoá và d ch v th ưng chú tr ng ñ n tình hình thanh kho n và kh n ăng tr các kho n n ng n h n c a công ty trong khi các nhà ñu t ư thì chú tr ng ñ n kh n ăng tr n dài h n và kh n ăng sinh l i c a công ty. Các nhà ñu t ư v c ơ b n chú tr ng ñ n l i nhu n hi n t i và l i nhu n k ỳ v ng trong t ươ ng lai c a công ty c ũng nh ư s n ñ nh c a l i nhu n theo th i gian. V m t n i b , công ty c ũng ti n hành phân tích tài chính ñ có th ho ch ñ nh và ki m soát hi u qu h ơn tình hình tài chính công ty. ð ho ch ñ nh cho t ươ ng lai, giám ñc tài chính c n phân tích và ñánh giá tình hình tài chính hi n t i và nh ng c ơ h i và thách th c có liên quan ñn tình hình hi n t i c a công ty. Cu i cùng, phân tích tài chính giúp giám ñc tài chính có bi n pháp h u hi u nh m duy trì và c i thi n tình hình tài chính công ty, nh ñó, có th gia t ăng s c m nh c a công ty trong vi c th ươ ng l ưng v i ngân hàng và các nhà cung c p v n, hàng hoá và d ch v bên ngoài. Trong ph m vi bài này khi nói ñn phân tích các báo cáo tài chính là nói ñn phân tích d a trên giác ñ c a công ty, t c là phân tích ñ n m tình hình tài chính công ty ñ t ñó ño l ưng và ñánh giá tình hình tài chính công ty nh m có nh ng quy t ñ nh phù h p cho ho ch ñ nh tài chính trong t ươ ng lai. Ngoài ra, trong bài này ñ giúp b n có th h c tp ñưc lý thuy t, kinh nghi m và ng d ng ñưc các k thu t phân tích báo cáo tài chính, chúng tôi trình bày riêng bi t hai ph n: Phân tích báo cáo tài chính công ty M và Phân tích báo cáo tài chính công ty Vi t Nam. Sau ñó chúng tôi trình bày ph n so sánh Nguy n Minh Ki u 1
2. Ch ươ ng trình Gi ng d y Kinh t Fulbright Phân tích tài chính Bài 6 2007-08 gi a hai k thu t phân tích ñ giúp b n th y ñưc cách th c ng d ng phân tích báo cáo tài chính vào th c ti n Vi t Nam. 2. PHÂN TÍCH BÁO CÁO TÀI CHÍNH CÔNG TY M Ph n này trình bày lý thuy t và k thu t phân tích báo cáo tài chính c a m t công ty M . Trong bài 2, chúng ta ñã th y các báo cáo tài chính trình bày tình hình tài chính c a công ty m t th i ñim (b ng cân ñ i tài s n) ho c qua m t th i k ỳ (báo cáo thu nh p) ho c c hai (báo cáo l i nhu n gi l i và báo cáo l ưu chuy n ti n t ). Tuy nhiên, các báo cáo tài chính này t thân chúng ch cung c p ñưc d li u tài chính (financial data) ch ch ưa cung c p nhi u thông tin tài chính (financial information). ð có ñưc thông tin tài chính, chúng ta c n ñưa các báo cáo tài chính này vào phân tích. ðng trên quan ñim c a nhà ñu t ư, phân tích báo cáo tài chính nh m d báo t ươ ng lai và tri n v ng c a công ty. ðng trên quan ñim qu n lý, phân tích báo cáo tài chính nh m c hai m c tiêu: v a d báo t ươ ng lai v a ñưa ra nh ng hành ñng c n thi t ñ c i thi n tình hình ho t ñ ng công ty. 2.1 Tài li u phân tích ð minh h a m t cách liên t c, c th và chi ti t, các b ng báo cáo tài chính c a công ty MicroDrive 1 nh ư ñã trình bày trong bài 2 s ñưc s d ng làm tài li u phân tích trong bài này. Các báo cáo tài chính ñưc s d ng phân tích ñây bao g m: B ng cân ñ i tài s n (b ng 6.1) và Báo cáo thu nh p (B ng 6.2) nh ư trình bày d ưi ñây. Bng 6.1 : Bng cân ñ i tài s n c a MicroDrive (tri u $) Năm Năm Năm Năm Tài s n nay tr ưc N và v n ch s h u nay tr ưc Ti n m t và ti n g i 10 15 Ph i tr nhà cung c p 60 30 ðu t ư ng n h n - 65 N ng n h n NH 110 60 Kho n ph i thu 375 315 Ph i tr khác 140 130 Tn kho 615 415 Tng n ng n h n ph i tr 310 220 Tng tài s n l ưu ñng 1,000 810 N dài h n 754 580 Tài s n c ñ nh ròng 1,000 870 Tng n ph i tr 1,064 800 C phi u ưu ñãi 40 40 C phi u th ưng 130 130 Li nhu n gi l i 766 710 Tng c ng v n ch s h u 936 880 Tng n và v n ch s Tng tài s n 2,000 1,680 hu 2,000 1,680 1 Trong bài 2 và bài này ñu s d ng các báo cáo tài chính c a MicroDrive ñưc trình bày trong Financial Management c a Birgham ñ minh h a và làm c ơ s h c t p c ũng nh ư ng d ng vào Vi t Nam. Nguy n Minh Ki u 2
3. Ch ươ ng trình Gi ng d y Kinh t Fulbright Phân tích tài chính Bài 6 2007-08 Bng 6.2 : Báo cáo thu nh p c a MicroDrive Inc. (tri u $) Năm Năm nay tr ưc Doanh thu ròng 3,000.00 2,850.00 Chí phí ho t ñ ng ch ưa k kh u hao 2,616.20 2,497.00 Thu nh p tr ưc thu , lãi, kh u hao TSHH và kh u hao TSVH (EBITDA) 383.80 353.00 Kh u hao tài s n h u hình (TSHH) 100.00 90.00 Kh u hao tài s n vô hình (TSVH) - - Kh u hao tài s n 100.00 90.00 Thu nh p tr ưc thu và lãi (EBIT) 283.80 263.00 Tr lãi 88.00 60.00 Thu nh p tr ưc thu (EBT) 195.80 203.00 Tr thu 78.32 81.20 Thu nh p tr ưc khi chia c t c ưu ñãi 117.48 121.80 C t c ưu ñãi 4.00 4.00 Thu nh p ròng 113.48 117.80 C t c c ph n th ưng 56.74 53.01 Li nhu n gi l i 56.74 64.79 Thông tin trên c ph n Giá c ph n 23.00 26.00 Thu nh p trên c ph n (EPS) 2.27 2.36 C t c trên c ph n 1.13 1.06 Giá tr s sách trên c ph n 17.92 16.80 Dòng ti n trên c ph n 4.27 4.16 2.2 Phân tích t s Phân tích t s tài chính là k thu t phân tích c ăn b n và quan tr ng nh t c a phân tích báo cáo tài chính. Phân tích các t s tài chính liên quan ñn vi c xác ñ nh và s d ng các t s tài chính ñ ño l ưng và ñánh giá tình hình và ho t ñ ng tài chính c a công ty. Có nhi u lo i t s tài chính khác nhau. D a vào cách th c s d ng s li u ñ xác ñ nh, t s tài chính có th chia thành ba lo i: t s tài chính xác ñnh t b ng cân ñ i tài s n, t s tài chính xác ñnh t báo cáo thu nh p và t s tài chính xác ñnh t c hai báo cáo v a nêu. D a vào m c tiêu phân tích, các t s tài chính có th chia thành: các t s thanh kho n, các t s n , t s kh n ăng hoàn tr lãi vay, các t s hi u qu ho t ñ ng, các t s kh n ăng sinh l i, và các t s t ăng tr ưng. Sau ñây s h ưng d n cách xác ñ nh và phân tích các t s này. Nguy n Minh Ki u 3
4. Ch ươ ng trình Gi ng d y Kinh t Fulbright Phân tích tài chính Bài 6 2007-08 2.2.1 T s thanh kho n T s thanh kho n là t s ño l ưng kh n ăng thanh toán n ng n h n c a công ty. Lo i t s này g m có: t s thanh kho n hi n th i (current ratio) và t s thanh kho n nhanh (quick ratio). C hai lo i t s này xác ñnh t d li u c a b ng cân ñ i tài s n, do ñó, chúng th ưng ñưc xem là t s ñưc xác ñ nh t b ng cân ñ i tài s n, t c là ch d a vào d li u c a b ng cân ñ i tài s n là ñ ñ xác ñ nh hai lo i t s này. ðng trên góc ñ ngân hàng, hai t s này r t quan tr ng vì nó giúp chúng ta ñánh giá ñưc kh n ăng thanh toán n c a công ty. T s thanh kho n hi n th i (còn g i là t s thanh kho n ng n h n) ñưc xác ñ nh d a vào thông tin t b ng cân ñ i tài s n b ng cách l y giá tr tài s n l ưu ñng chia cho giá tr n ng n h n ph i tr . Công th c xác ñ nh t s này áp d ng trong tr ưng h p công ty MicroDrive nh ư sau: Giaù trò taøi saûn löu ñoäng 1000 Tyû soá thanh khoaûn hieän thôøi = = = 3,2 laàn Giaù trò nôï ngaén haïn 310 Bình quaân ngaønh = 4,2 laàn Giá tr tài s n l ưu ñng bao g m ti n, ch ng khoán ng n h n, kho n ph i thu và t n kho. Giá tr n ng n h n bao g m kho n ph i tr ng ưi bán, n ng n h n ngân hàng, n dài hn ñ n h n tr , ph i tr thu , và các kho n chi phí ph i tr ng n h n khác. Khi xác ñ nh t s thanh kho n hi n th i chúng ta ñã tính c hàng t n kho trong giá tr tài s n l ưu ñng ñm b o cho n ng n h n. Tuy nhiên, trên th c t hàng t n kho kém thanh kho n h ơn vì ph i m t th i gian và chi phí tiêu th m i có th chuy n thành ti n. ð tránh nh ưc ñim này, t s thanh kho n nhanh nên ñưc s d ng. T s thanh kho n nhanh ñưc xác ñ nh c ũng d a vào thông tin t b ng cân ñ i tài s n nh ưng không k giá tr hàng t n kho vào trong giá tr tài s n l ưu ñng khi tính toán. Công th c xác ñ nh t s thanh kho n nhanh nh ư sau: Giaù trò taøi saûn löu ñoäng -GT haøng toàn kho Tyû soá thanh khoaûn nhanh = Giaù trò nôï ngaén haïn 1000 -615 = = 1,2 laàn 310 Bình quaân ngaønh = 2,1 laàn Mc dù t s thanh khon nhanh c a MicroDrive th p h ơn bình quân ngành nh ưng t s này v n l n h ơn 1, ngh ĩa là n u ch n ñòi ti n MicroDrive v n có ñ kh n ăng s d ng tài s n thanh kho n nhanh ñ chi tr mà không c n thanh lý t n kho. Nguy n Minh Ki u 4
5. Ch ươ ng trình Gi ng d y Kinh t Fulbright Phân tích tài chính Bài 6 2007-08 2.2.2 T s qu n lý tài s n hay t s hi u qu ho t ñ ng Nhóm t s này ño l ưng hi u qu qu n lý tài s n c a công ty, chúng ñưc thi t k ñ tr li câu h i: Các tài s n ñưc báo cáo trên b ng ñ i tài s n có h p lý không hay là quá cao ho c quá th p so v i doanh thu? N u công ty ñ u t ư vào tài s n quá nhi u d n ñ n d ư th a tài s n và v n ho t ñ ng s làm cho dòng ti n t do và giá c phi u gi m. Ng ưc l i, nu công ty ñ u t ư quá ít vào tài s n khi n cho không ñ tài s n ho t ñ ng s làm t n h i ñn kh n ăng sinh l i và, do ñó, làm gi m dòng ti n t do và giá c phi u. Do v y, công ty nên ñu t ư tài s n m c ñ h p lý. Th nh ưng, nh ư th nào là h p lý? Mu n bi t ñiu này chúng ta phân tích các t s sau: a. T s ho t ñ ng t n kho (Inventory activity) ð ñánh giá hi u qu n lý t n kho c a công ty chúng ta có th s d ng t s ho t ñ ng t n kho. T s này có th ño l ưng b ng ch tiêu s vòng quay hàng t n kho trong m t n ăm ho c s ngày t n kho. Doanh thu 3000 Voøng quay haøng toàn kho = = = 4,9 voøng Giaù trò haøng toàn kho 615 Bình quaân ngaønh = 9,0 voøng Vòng quay t n kho c a MicroDrive là 4,9 trong khi c a bình quân ngành là 9,0. ðiu này cho th y r ng công ty ñã ñu t ư quá nhi u vào t n kho. N u liên h t s này v i t s thanh kho n hi n th i và t s thanh kho n nhanh chúng ta có th nh n th y li u có công ty gi kho nhi u d ưi d ng tài s n ñ ng không tiêu th ñưc không. Vi c gi nhi u hàng t n kho s dn ñ n s ngày t n kho c a công ty s cao. ðiu này ph n ánh qua ch tiêu s ngày t n kho. Soá ngaøy trong naêm 360 Soá ngaøy toàn kho = = = 73 ,47 ngaøy Soá voøng quay haøng toàn kho 4,9 b. Kỳ thu ti n bình quân (Average collection period – ACP) T s này dùng ñ ño l ưng hi u qu và ch t l ưng qu n lý kho n ph i thu. Nó cho bi t bình quân m t kho n ph i thu m t bao nhiêu ngày. Công th c xác ñ nh k ỳ thu ti n bình quân nh ư sau: Giaù trò khoaûn phaûi thu 375 Kyø tieàn bình quaân = = = 45 ngaøy Doanh thu haøng naêm/360 3000/360 Bình quaân ngaønh = 36 ngaøy Nguy n Minh Ki u 5
6. Ch ươ ng trình Gi ng d y Kinh t Fulbright Phân tích tài chính Bài 6 2007-08 Kỳ thu ti n bình quân c a MicroDrive h ơi cao h ơn so v i bình quân ngành. ðiu này cho th y r ng th c t chính sách qu n lý kho n ph i thu c a công ty ch ưa ñưc th c hi n m t cách h p lý. Trong t ươ ng lai nên quan tâm c i thi n hi u qu m t này. c. Vòng quay tài s n c ñ nh (Fixed assets turnover ratio) T s này ño l ưng hi u qu s d ng tài s n c ñ nh nh ư máy móc, thi t b và nhà x ưng. Công th c xác ñ nh t s này nh ư sau: Doanh thu 3000 Voøng quay taøi saûn coá ñònh = = = 3,0 laàn Taøi saûn coá ñònh roøng 1000 Bình quaân ngaønh = 3,0 laàn Cũng nh ư bình quân ngành, vòng quay tài s n c ñ nh c a MicroDrive là 3 l n. ðiu này cho th y công ty hi n khá h p lý trong vi c ñ u t ư vào tài s n c ñ nh. Tuy nhiên, khi phân tích t s này c n l ưu ý là m u s chúng ta s d ng giá tr tài s n ròng, ngh ĩa là giá tr tài s n sau khi ñã tr kh u hao. Do ñó, ph ươ ng pháp tính kh u hao có nh h ưng quan tr ng ñ n m c ñ chính xác c a vi c tính toán t s này. d. Vòng quay t ng tài s n (Total assets turnover ratio) T s này ño l ưng hi u qu s d ng tài s n nói chung mà không có phân bi t ñó là tài sn l ưu ñng hay tài s n c ñ nh. Công th c xác ñ nh vòng quay t ng tài s n nh ư sau: Doanh thu 3000 Voøng quay toång taøi saûn = = = 1,5 laàn Giaù trò toång taøi saûn 2000 Bình quaân ngaønh = 1,8 laàn T s này c a MicroDrive h ơi th p h ơn so v i bình quân ngành, cho th y r ng bình quân mt ñ ng tài s n c a công ty t o ra ñưc ít doanh thu h ơn so v i bình quân ngành nói chung. Trong t ươ ng lai công ty nên chú ý c i thi n sao cho hi u qu s d ng tài s n ñưc tt h ơn b ng cách n l c gia t ăng doanh thu ho c bán b t ñi nh ng tài s n ñ ng không cn thi t. Cn l ưu ý r ng nhóm các t s qu n lý tài s n ñưc thi t k trên c ơ s so sánh giá tr tài s n, s d ng s li u th i ñim t b ng cân ñ i tài s n, v i doanh thu, s d ng s li u th i k ỳ t báo cáo thu nh p nên s h p lý h ơn n u chúng ta s d ng s bình quân giá tr tài s n thay cho giá tr tài s n trong các công th c tính. Tuy nhiên, ñiu này có th không tr thành v n ñ n u nh ư bi n ñ ng tài s n gi a ñ u k ỳ và cu i k ỳ không l n l m. Trong bài này chúng ta b qua vi c s d ng s li u bình quân ñ ti t ki m th i gian v i gi ñ nh s ñ u k ỳ và cu i k ỳ chênh l ch nhau không ñáng k . Nh ưng trên th c t , khi phân tích báo cáo tài chính b n c n l ưu ý thêm ñiu này. Nguy n Minh Ki u 6
7. Ch ươ ng trình Gi ng d y Kinh t Fulbright Phân tích tài chính Bài 6 2007-08 2.2.3 T s qu n lý n Trong tài chính công ty, m c ñ s d ng n ñ tài tr cho ho t ñ ng c a công ty g i là ñòn b y tài chính. ðòn b y tài chính có tính hai m t. M t m t nó giúp gia t ăng l i nhu n cho c ñông, m t khác, nó làm gia t ăng r i ro. Do ñó, qu n lý n c ũng quan tr ng nh ư qu n lý tài s n. Các t s qu n lý n bao g m: a. T s n trên t ng tài s n T s n trên tng tài s n, th ưng g i là t s n , ño l ưng m c ñ s d ng n c a công ty so v i tài s n. Công th c xác ñ nh t s này nh ư sau: Toång nôï 310 + 754 Tyû soá nôï = = = 53 2, % Giaù trò toång taøi saûn 2000 Bình quaân ngaønh = 40 0, % Tng n trên t s c a công th c tính bao g m n ng n h n và n dài h n ph i tr . Ch n th ưng thích công ty có t s n th p vì nh ư th công ty có kh n ăng tr n cao h ơn. Ng ưc l i, c ñông thích mu n có t s n cao vì s d ng ñòn b y tài chính nói chung gia t ăng kh n ăng sinh l i cho c ñông. Tuy nhiên, mu n bi t t s này cao hay th p c n ph i so sánh v i t s n c a bình quân ngành. Trong ví d ñang xét, t s n c a MicroDrive h ơi cao h ơn bình quân ngành. b. T s kh n ăng tr lãi (Ability to pay interest) hay t s trang tr i lãi vay S d ng n nói chung t o ra ñưc l i nhu n cho công ty, nh ưng c ñông ch có l i khi nào l i nhu n t o ra l n h ơn lãi ph i tr cho vi c s d ng n . N u không, công ty s không có kh n ăng tr lãi và gánh n ng lãi gây thi t hai cho c ñông. ð ñánh giá kh năng tr lãi c a công ty chúng ta s d ng t s kh n ăng tr lãi. Công th c xác ñ nh t s này nh ư sau: EBIT 283,8 Tyû soá khaû naêng traû laõi = = = 2,3 laàn Chi phí laõi vay 88 Bình quaân ngaønh = 6,0 laàn T s này ño l ưng kh n ăng tr lãi c a công ty. Kh n ăng tr lãi c a công ty cao hay th p nói chung ph thu c vào kh n ăng sinh l i và m c ñ s d ng n c a công ty. N u kh n ăng sinh l i c a công ty ch có gi i h n trong khi công ty s d ng quá nhi u n thì t s kh n ăng tr lãi s gi m. Trong ví d ñang xét, t s kh n ăng tr lãi c a MicroDrive là 3,2 l n trong khi c a trung bình ngành là 6,0 l n. MicroDrive có t s kh năng tr lãi th p h ơn trung bình có l do công ty có t s n h ơi cao h ơn trung bình ngành. Nguy n Minh Ki u 7
8. Ch ươ ng trình Gi ng d y Kinh t Fulbright Phân tích tài chính Bài 6 2007-08 c. T s kh n ăng tr n T s kh n ăng tr lãi ch ưa th t s ph n ánh h t trách nhi m n c a công ty, vì ngoài lãi ra công ty còn ph i tr n g c và các kho n khác ch ng h n nh ư ti n thuê tài s n. Do ñó, chúng ta không ch có quan tâm ñn kh n ăng tr lãi mà còn quan tâm ñn kh n ăng thanh toán n nói chung. ð ño l ưng kh n ăng tr n chúng ta s d ng t s sau: EBITDA + Thanh toaùn tieàn thueâ Tyû soá khaû naêng traû nôï = Chi phí laõi vay + Nôï goác + Thanh toaùn tieàn thueâ 283,8 +100 + 28 411 8, = = 0,3 laàn 88 + 20 + 28 136 Bình quaân ngaønh = 3,4 laàn Khi tính t s này c n l ưu ý khôi ph c l i ti n thuê, do ti n thuê ñã ñưc kh u tr nh ư là chi phí ho t ñ ng ra kh i EBITDA. Trong ví d ñang xét, gi s trong chi phí ho t ñ ng ca công ty có 28 tri u $ là ti n thuê. 2.2.4 T s kh n ăng sinh l i Trong các ph n tr ưc, chúng ta ñã bi t cách phân tích các t s ño l ưng kh n ăng thanh kho n, t s qu n lý tài s n và t s qu n lý n . K t qu c a các chính sách và quy t ñ nh liên quan ñn thanh kho n, qu n lý tài s n và qu n lý n cu i cùng s có tác ñ ng và ñưc ph n ánh kh n ăng sinh l i c a công ty. ð ño l ưng kh n ăng sinh l i chúng ta có th s d ng các t s sau: a. T s l i nhu n trên doanh thu (profit margin on sales) T s này ph n ánh quan h gi a l i nhu n ròng và doanh thu nh m cho bi t m t ñ ng doanh thu t o ra ñưc bao nhiêu ñng l i nhu n dành cho c ñông. Công th c tính t s này nh ư sau: Lôïi nhuaän roøng daønh cho coå ñoâng 113,5 TS lôïi nhuaän treân doanh thu = = = 3,8% Doanh thu 3000 Bình quaân ngaønh = 5,0% Trong ví d ñang xét, MicroDrive có t s l i nhu n trên doanh thu là 3,8% trong khi bình quân ngành là 5%. Có ngh ĩa là c m i 100 ñ ng doanh thu t o ra ñưc 3,8 ñ ng l i nhu n dành cho c ñông, t s này h ơi th p h ơn chút ít so v i bình quân ngành. Nguy n Minh Ki u 8
9. Ch ươ ng trình Gi ng d y Kinh t Fulbright Phân tích tài chính Bài 6 2007-08 b. T s s c sinh l i c ăn b n (Basic earning power ratio) T s này ph n ánh kh n ăng sinh l i c ăn b n c a công ty, ngh ĩa là ch ưa k ñ n nh hưng c a thu và ñòn b y tài chính. Công th c xác ñ nh t s này nh ư sau: EBIT 283,8 TS söùc sinh lôïi caên baûn = = = 1 2,4 % Toång taøi saûn 2000 Bình quaân ngaønh = 17,2% T s này ph n ánh kh n ăng sinh l i tr ưc thu và lãi c a công ty, cho nên th ưng ñưc s d ng ñ so sánh kh n ăng sinh l i trong tr ưng h p các công ty có thu su t thu thu nh p và m c ñ s d ng n r t khác nhau. c. T s l i nhu n ròng trên tài s n (return on total assets) T s l i nhu n ròng trên tài s n (ROA) ño l ưng kh n ăng sinh l i trên m i ñ ng tài s n ca công ty. Công th c xác ñ nh t s này b ng cách l y l i nhu n ròng sau thu chia cho tng giá tr tài s n. Lôïi nhuaän roøng daønh cho coå ñoâng thöôøng 113,5 ROA = = = 7,5 % Toång taøi saûn 2000 Bình quaân ngaønh = 9,0% Trong ví d ñang xét, t s ROA c a MicroDrive là 5,7% khá th p so v i bình quân ngành. Nguyên nhân là do kh n ăng sinh l i c ăn b n c a công ty th p c ng v i chi phí lãi cao do s d ng nhi u n ñã làm cho ROA c a công ty th p. d. T s l i nhu n ròng trên v n ch s h u (return on common equity) ðng trên góc ñ c ñông, t s quan tr ng nh t là t s l i nhu n ròng trên v n ch s hu (ROE). T s này ño l ưng kh n ăng sinh l i trên m i ñ ng v n c a c ñông th ưng. Công th c xác ñ nh t s này nh ư sau: Lôïi nhuaän roøng daønh cho coå ñoâng thöôøng 113,5 ROE = = =12 7, % Voán coå phaàn thöôøng 896 Bình quaân ngaønh = 15,0% Trong ví d ñang xét, t s ROE c a MicroDrive là 12,7% h ơi th p so v i bình quân ngành, nh ưng không quá th p nh ư t s ROA. ðiu này là do ñòn b y tài chính có tác dng làm gia t ăng l i nhu n ròng dành cho c ñông. Nguy n Minh Ki u 9
10. Ch ươ ng trình Gi ng d y Kinh t Fulbright Phân tích tài chính Bài 6 2007-08 2.2.5 T s t ăng tr ưng Các t s t ăng tr ưng cho th y tri n v ng phát tri n c a công ty trong dài h n. Do v y, nu ñ u t ư hay cho vay dài h n ng ưi ta th ưng quan tâm nhi u h ơn ñn các t s này. Phân tích tri n v ng t ăng tr ưng c a công ty có th s d ng hai t s sau: a. T s l i nhu n tích l ũy - T s này ñánh giá m c ñ s d ng l i nhu n sau thu ñ tích l ũy cho m c ñích tái ñ u t ư. Do v y nó cho th y ñưc tri n v ng phát tri n c a công ty trong t ươ ng lai. T s này xác ñnh theo công th c sau: Lôïi nhuaän tích luõy 56 ,74 Tyû soá lôïi nhuaän tích luõy = = = 0,50 Lôïi nhuaän sau thueá 113 ,48 Trong tr ưng h p c a MicroDrive, chúng ta th y r ng công ty ñã dành kho n 50% l i nhu n sau thu ñ tích l ũy cho m c ñính tái ñ u t ư sau này. ðây là m t t l tích l ũy khá tt. Tuy nhiên mu n ñánh giá chính xác h ơn c n so sánh v i t s tích l ũy c a ngành, ti c rng trong ví d ñang xét chúng ta không có bình quân ngành c a t s này. b. T s t ăng tr ưng b n v ng - T s này ñánh giá kh n ăng t ăng tr ưng c a v n ch s h u thông qua tích l ũy l i nhu n. Do v y có th xem t s này ph n ánh tri n v ng tăng tr ưng b n v ng t ăng tr ưng t l i nhu n gi l i. Lôïi nhuaän tích luõy Tyû soá taêng tröôûng beàn vöõng = Voán chuû sôû höõu TS LN tích luõy x LN sau thueá = Voán chuû sôû höõu = TS LN tích luõy x Lôïi nhuaän treân voán chuû sôõ höõu = 0,50 x 12,7 = 6,35% 2.2.6 T s giá tr th tr ưng Các nhóm t s kh n ăng thanh kho n, t s qu n lý tài s n, t s qu n lý n và t s kh năng sinh l i nh ư ñã trình bày các ph n tr ưc ch ph n ánh tình hình quá kh và hi n ti c a công ty. Giá tr t ươ ng lai c a công ty nh ư th nào còn tùy thu c vào k ỳ v ng c a th tr ưng. Các t s th tr ưng ñưc thi t k ñ ño l ưng k ỳ v ng c a nhà ñu t ư dành cho c ñông. Các t s th tr ưng g m có: a. T s P/E (Price/Earning Ratio) T s này cho th y nhà ñu t ư s n sàng tr bao nhiêu ñ có ñưc m t ñ ng l i nhu n c a công ty. Công th c tính t s này nh ư sau: Nguy n Minh Ki u 10
11. Ch ươ ng trình Gi ng d y Kinh t Fulbright Phân tích tài chính Bài 6 2007-08 Giaù coå phaàn 23,00 Tyû soá P/E = = = 10,1 laàn Lôïi nhuaän treân coå phaàn 2,27 Bình quaân ngaønh = 12,5 laàn Trong ví d ñang xét, t s P/E c a MicroDrive là 10,1, ñiu này có ngh ĩa là nhà ñu t ư sn sàng b ra 10,1 dollar ñ ki m ñưc 1 dollar l i nhu n. b. T s P/C T s này ít ph bi n h ơn t s P/E nó ch s d ng trong m t s ngành mà giá c c phi u có quan h ch t ch v i ngân l ưu h ơn là v i l i nhu n ròng. Công th c tính t s này nh ư sau: Giaù coå phaàn 23,00 Tyû soá P/C = = = 4,5 laàn Ngaân löu treân coå phaàn 4,27 Bình quaân ngaønh = 8,6 laàn Trong ví d ñang xét, MicroDrive có t s P/C th p h ơn bình quân ngành cho th y r ng tri n v ng c a công ty kém h ơn bình quan ngành ho c r i ro c a công ty cao h ơn bình quân ngành. c. T s M/B T s M/B so sánh giá tr th tr ưng c a c phi u v i giá tr s sách hay m nh giá c phi u. Công th c xác ñ nh t s này nh ư sau: Giaù trò thò tröôøng cuûa coå phieáu 23,00 Tyû soá M/B = = = 3,1 laàn Meänh giaù coå phieáu 17,92 Bình quaân ngaønh = 7,1 laàn Trong t s này, m u s ñưc xác ñ nh b ng cách l y v n ch s h u chia cho s c ph n ñang l ưu hành. Trong ví d ñang xét, chúng ta có m nh giá c phi u c a công ty MicroDrive b ng $896/50 = 17,92$. S d ng k t qu này chúng ta tính ñưc t s M/B c a MicroDrive là 1,3 l n. ðiu này có ngh ĩa là nhà ñu t ư s n sàng mua c phi u c a MicroDrive cao h ơn m nh giá chút ít. 2.3 Tóm t t các t s tài chính Các t s tài chính v a ch ra và phân tích m c 2.2 giúp các nhà phân tích trong n i b cũng nh ư bên ngoài công ty có th n m ñưc tình hình tài chính c a công ty trong quá kh cho ñ n hi n t i, t ñó, có quy t ñ nh ñúng trong t ươ ng lai. Các t s này c n ñưc phân lo i cho ti n s d ng và so sánh v i bình quân ngành ñ có cơ s ñánh giá tình hình tài chính công ty. Nh m giúp các b n ti n s d ng các t s tài chính, m c này tóm t t các t s tài chính ñã trình bày. B ng 6.2 trình bày công th c và cách tính t ng nhóm t Nguy n Minh Ki u 11
12. Ch ươ ng trình Gi ng d y Kinh t Fulbright Phân tích tài chính Bài 6 2007-08 s bao g m t s thanh kho n, t s qu n lý tài s n, t s qu n lý n , t s kh n ăng sinh li và t s giá tr th tr ưng. Bng 6.2 : Tóm t t các t s tài chính c a MicroDive Inc. (tri u $) Lo i t s Công th c tính Cách tính Kt TB ðánh qu ngành giá Thanh kho n Hi n th i Taøi saûn löu ñoäng 1000 = 3,2 4,2 Kém Nôï ngaén haïn phaûi traû 310 Nhanh Taøi saûn löu ñoäng - Toàn kho 385 = 1,2 2.1 Kém Nôï ngaén haïn phaûi traû 310 Qu n lý tài sn Vòng quay Doanh thu 3000 = 4,9 9,0 Kém tn kho GT toàn kho 615 Kỳ thu ti n Khoaûn phaûi thu 375 = 45 36 Kém bq Doanh thu/360 3000/360 ngày ngày Vòng quay Doanh thu 3000 = 3,0 3,0 ðưc tài s n c GT taøi saûn coá ñònh roøng 1000 ñnh Vòng quay Doanh thu 3000 =1,5 1,8 Hơi tng tài s n GT toång taøi saûn 2000 th p Qu n lý n T s n Toång nôï 1064 = 40% Cao GT toång taøi saûn 2000 53,2% Kh n ăng EBITï 283,8 = 3,2 6,0 Th p tr lãi Laõi phaûi traû 88 Kh n ăng EBITDA + Tieàn thueâï 411,8 = 3,0 4,3 Th p tr n Laõi phaûi traû + Nôï goác + Tieàn thueâ 136 Sinh l i Li nhu n Lôïi nhuaän cho coå ñoâng thöôøng 113,5 = 5,0% Kém trên doanh Doanh thu 3000 3,8% thu Kh n ăng EBIT 283,8 = 17,2% Kém sinh l i c ăn Toång taøi saûn 2000 14,2% bn ROA Lôïi nhuaän cho coå ñoâng thöôøng 113,5 = 9,0% Toång taøi saûn 2000 5,7% ROE Lôïi nhuaän cho coå ñoâng thöôøng 113,5 = 15% Kém Voán coå phaàn thöôøng 896 12,7% Giá tr th Nguy n Minh Ki u 12
13. Ch ươ ng trình Gi ng d y Kinh t Fulbright Phân tích tài chính Bài 6 2007-08 tr ưng P/E Giaù thò tröôøng coå phieáu 23,00 = 10,1 12,5 Th p EPS 2,27 P/C Giaù thò tröôøng coå phieáu 23,00 = 5,4 6,8 Th p Ngaân löu treân coå phieáu 4,27 M/B Giaù thò tröôøng coå phieáu 23,00 = 1,3 1,7 Th p Meänh giaù coå phieáu 17,92 2.4 Phân tích xu h ưng Phân tích xu h ưng là k thu t phân tích b ng cách so sánh các t s tài chính c a công ty qua nhi u n ăm ñ th y ñưc xu h ưng t t lên hay x u ñi c a các t s tài chính. Th c ra, ñây ch là b ưc ti p theo c a phân tích t s . Sau khi tính toán các t s nh ư ñã trình bày trong ph n tr ưc, thay vì so sánh các t s này v i bình quân ngành chúng ta còn có th so sánh các t s c a các n ăm v i nhau và so sánh qua nhi u n ăm b ng cách v ñ th ñ th y xu h ưng chung. K thu t phân tích này s ñưc minh h a trong ph n 3. 2.5 Phân tích c ơ c u (common size analysis) Phân tích c ơ c u là k thu t phân tích dùng ñ xác ñ nh khuynh h ưng thay ñ i c a t ng kho n m c trong các báo cáo tài chính. ði v i báo cáo k t qu kinh doanh, phân tích c ơ cu ñưc th c hi n b ng cách tính và so sánh t tr ng c a t ng kho n m c so v i doanh thu qua các n ăm ñ th y ñưc khuynh h ưng thay ñ i c a t ng kho n m c. T ươ ng t , trong phân tích c ơ c u b ng cân ñ i k toán chúng ta c ũng tính toán và so sánh t tr ng ca t ng kho n m c tài s n v i t ng tài s n và t ng kho n m c c a ngu n v n so v i tng ngu n v n. Ưu ñim c a phân tích c ơ c u là cung c p c ơ s so sánh t ng kho n m c c a t ng báo cáo ho c so sánh gi a các công ty v i nhau, ñ c bi t là khi so sánh gi a các công ty có qui mô khác nhau. Trong bài này, chúng ta s d ng các báo cáo tài chính c a MicroDire qua hai n ăm và th c hi n phân tích c ơ c u cho t ng n ăm, sau ñó so sánh v i nhau và so sánh v i bình quân ngành. K t qu phân tích c ơ c u báo cáo k t qu kinh doanh ñưc trình bày b ng 6.3 và k t qu phân tích c ơ c u b ng cân ñ i k toán ñưc trình bày b ng 6.4. Bng 6.3 : Phân tích c ơ c u b ng báo cáo k t qu kinh doanh công ty MicroDirve S tuy t ñ i T tr ng Năm Năm Năm nay Năm tr ưc nay tr ưc Doanh thu ròng 3,000.00 2,850.00 100.0% 100.0% Chí phí ho t ñ ng ch ưa k kh u hao 2,616.20 2,497.00 87.2% 87.6% Kh u hao 100.00 90.00 3.3% 3.2% Tng chi phí 2,716.20 2,587.00 90.5% 90.8% Thu nh p tr ưc thu và lãi (EBIT) 283.80 263.00 9.5% 9.2% Tr lãi 88.00 60.00 2.9% 2.1% Thu nh p tr ươc thu (EBT) 195.80 203.00 6.5% 7.1% Tr thu 78.32 81.20 2.6% 2.8% Nguy n Minh Ki u 13
14. Ch ươ ng trình Gi ng d y Kinh t Fulbright Phân tích tài chính Bài 6 2007-08 Thu nh p tr ưc khi chia c t c ưu ñãi 117.48 121.80 3.9% 4.3% C t c ưu ñãi 4.00 4.00 0.1% 0.1% Thu nh p ròng 113.48 117.80 3.8% 4.1% Co t c c ph n th ưng 56.74 53.01 1.9% 1.9% Li nhu n gi l i 56.74 64.79 1.9% 2.3% Bng 6.4 : Phân tích c ơ c u b ng cân ñ i k toán công ty MicroDrive S tuy t ñ i T tr ng Tài s n Năm nay Năm tr ưc Năm nay Năm tr ưc Ti n m t và ti n g i 10 15 0.5% 0.9% ðu t ư ng n h n - 65 0.0% 3.9% Kho n ph i thu 375 315 18.8% 18.8% Tn kho 615 415 30.8% 24.7% Tng tài s n l ưu ñng 1,000 810 50.0% 48.2% Tài s n c ñ nh ròng 1,000 870 50.0% 51.8% Tng tài s n 2,000 1,680 100.0% 100.0% N và v n ch s h u Ph i tr nhà cung c p 60 30 3.0% 1.8% N ng n hn NH 110 60 5.5% 3.6% Ph i tr khác 140 130 7.0% 7.7% Tng n ng n h n ph i tr 310 220 15.5% 13.1% N dài h n 754 580 37.7% 34.5% Tng n ph i tr 1,064 800 53.2% 47.6% C phi u ưu ñãi 40 40 2.0% 2.4% C phi u th ưng 130 130 6.5% 7.7% Li nhu n gi l i 766 710 38.3% 42.3% Tng c ng v n ch s h u 936 880 46.8% 52.4% Tng n và v n ch s h u 2,000 1,680 100.0% 100.0% 2.6 Phân tích Du Point Phân tích Du Point là k thu t phân tích b ng cách chia t s ROA và ROE thành nh ng b ph n có liên h v i nhau ñ ñánh giá tác ñ ng c a t ng b ph n lên k t qu sau cùng. K thu t này th ưng ñưc s d ng b i các nhà qu n lý trong n i b công ty ñ có cái nhìn c th và ra quy t ñ nh xem nên c i thi n tình hình tài chính công ty b ng cách nào. K thu t phân tích Du Point d a vào hai ph ươ ng trình c ăn b n d ưi ñây, g i chung là ph ươ ng trình Du Point. Nguy n Minh Ki u 14
15. Ch ươ ng trình Gi ng d y Kinh t Fulbright Phân tích tài chính Bài 6 2007-08 ROA = Laõi goäp x Voøng quay toång taøi saûn Lôïi nhuaän roøng Doanh thu = x Doanh thu Toång taøi saûn = 3,8 x 1,5 = 5,7% ROA = Laõi goäp x Voøng quay toång taøi saûn x Heä soá söû duïng voán coå phaàn Lôïi nhuaän roøng Doanh thu Toång taøi saûn = x x Doanh thu Toång taøi saûn Voán coå phaàn thöôøng = 3,8 x 1,5 x 2,23 = 12,7% Các ph ươ ng trình Du Point trên ñây có th minh h a b ng hình v 6.1 Hình 6.1 : Minh h a phân tích Du Point ROE = 12,7% ROA = 5,7% Nhân v i Tài s n/V n c ph n th ưng = 2000/896 =2,23 T l lãi g p = 3,8% Nhân v i Vòng quay t ng tài s n Li nhu n ròng Chia Doanh thu Doanh thu Chia Tng tài s n = 113,5$ cho = 3000$ = 3000$ cho = 2000$ 2.7 S d ng và h n ch c a phân tích báo cáo tài chính Nh ư ñã ñ c p ñ u bài, phân tích báo cáo tài chính th ưng ñưc s d ng b i ba nhóm chính. Các nhà qu n lý công ty s d ng ñ phân tích, ki m soát, và qua ñó c i thi n ho t ñng c a công ty. Các nhà phân tích tín d ng bao g m nhân viên tín d ng ngân hàng; chuyên viên phân tích và x p h ng trái phi u, nh ng ng ưi này s d ng phân tích báo cáo tài chính ñ ñánh giá kh n ăng tr n c a công ty. Các nhà phân tích c phi u s d ng phân tích báo cáo tài chính ñ ñánh giá hi u qu , l i nhu n, r i ro và tri n v ng phát tri n ca công ty. Qua bài này b n ñã th y phân tích báo cáo tài chính cung c p ñưc nhi u thông tin b ích liên quan ñn ho t ñ ng và tình hình tài chính c a công ty. Tuy nhiên, phân tích báo cáo tài chính c ũng có nhi u h n ch c n xem xét. Nguy n Minh Ki u 15
16. Ch ươ ng trình Gi ng d y Kinh t Fulbright Phân tích tài chính Bài 6 2007-08 Nh ng h n ch ti m n trong phân tích báo cáo tài chính t p trung nh ng ñim c n quan tâm nh ư ñưc li t kê d ưi ñây: • Có nhi u công ty qui mô r t l n và ho t ñ ng ña ngành, th m chí ho t ñ ng trong nh ng ngành r t khác nhau, nên r t khó xây d ng và ng d ng h th ng các t s bình quân ngành có ý ngh ĩa ñ i v i nh ng công ty này. Do ñó, phân tích báo cáo tài chính th ưng ch có ý ngh ĩa trong nh ng công ty nh và không có ho t ñ ng ña ngành. • Lm phát có th nh h ưng x u và làm sai l ch thông tin tài chính ñưc ghi nh n trên các báo cáo tài chính khi n cho vi c tính toán các t s phân tích tài chính tr nên sai lch. • Các y u t th i v c ũng làm nh h ưng ñ n tình hình ho t ñ ng c a công ty và khi n cho các t s tài chính có khuynh h ưng thay ñ i b t th ưng. Ch ng h n vào mùa v tn kho t ăng lên cao h ơn bình th ưng, n u s d ng t s vòng quay hàng t n kho s th y công ty có v ho t ñ ng kém hi u qu . • Các t s tài chính ñưc xây d ng và tính toán t các báo cáo tài chính nên m c ñ chính xác c a nó ph thu c r t l n vào ch t l ưng và nguyên t c th c hành k toán. Th nh ưng, nguyên t c và th c hành k toán l i có th khác nhau gi a các công ty, các ngành và các qu c gia, do ñó, th c hành k toán có th làm sai l ch ñi các t s tài chính. • Các nhà qu n lý còn có th l i d ng nguyên t c th c hành k toán ñ ch ñ ng t o ra các báo cáo tài chính và qua ñó t o ra các t s tài chính nh ư ý mu n c a mình khi n cho phân tích báo cáo tài chính không còn là công c ñánh giá và ki m soát khách quan. • ðôi khi công ty có vài t s r t t t nh ưng vài t s khác r t x u làm cho vi c ñánh giá chung tình hình tài chính c a công ty tr nên khó kh ăn và kém ý ngh ĩa. 3. PHÂN TÍCH BÁO CÁO TÀI CHÍNH CÔNG TY VI T NAM Phân tích báo cáo tài chính Vi t Nam ch m i th t s b t ñ u k t khi chuy n sang kinh t th tr ưng và có s xu t hi n ngày càng nhi u các công ty c ph n. Doanh nghi p nhà n ưc h u nh ư không quan tâm l m ñ n phân tích báo cáo tài chính, các lo i hình doanh nghi p khác nh ư công ty trách nhi m h u h n, doanh nghi p t ư nhân hay công ty hp danh h u nh ư quá nh bé khi n không ñ ngu n l c và c ũng không có nhu c u phân tích báo cáo tài chính. Các ngân hàng th ươ ng m i c ph n g n ñây khi xem xét cho vay ñi v i doanh nghi p ñ u có yêu c u nhân viên tín d ng phân tích tình hình tài chính c a khách hàng tr ưc khi quy t ñ nh cho vay. Tuy nhiên, vi c phân tích này vì nhi u nguyên nhân khác nhau v n còn mang tính ch t ñ i phó h ơn là tìm ki m thông tin chính xác v khách hàng. G n ñây ch có công ty ch ng khoán là có ti n hành phân tích báo cáo tài chính c a các công ty niêm y t m t cách th ưng xuyên và công b các t s tài chính cho các nhà ñu t ư tham kh o. Trong ph n này chúng ta ch y u xem xét th c hành phân tích báo cáo tài chính công ty Vi t Nam do các công ty ch ng khoán th c hi n. Ch ng h n ñây s ly phân tích báo cáo tài chính c a Công ty C ph n ch bi n hàng xu t kh u Long An (LAF) làm ví d minh ho . Báo cáo k t qu kinh doanh và b ng cân ñ i k toán c a LAF l n l ưt ñưc trình bày l i b ng 6.5 và 6.6. Nguy n Minh Ki u 16
17. Ch ươ ng trình Gi ng d y Kinh t Fulbright Phân tích tài chính Bài 6 2007-08 Bng 6.5 : Báo cáo k t qu kinh doanh c a LAF (tri u ñ ng) Kho n m c 2006* 2005 2004 2003 2002 Doanh thu t ng 699.982 521.319 521.319 328.044 259.216 Export revenue 508.311 Cc kho n gi m tr 78 47 Hng bn b tr l i Doanh thu thu n 699.904 521.319 521.319 327.997 259.216 Gi v n bn hng 690.670 460.890 460.890 304.430 233.260 Li nhu n t ng 9.234 60.430 60.430 23.567 25.956 Chi phí bn hng 14.566 9.739 9.739 7.961 6.193 Chi phí qu n lý doanh nghi p 8.807 11.650 11.650 4.377 4.358 Li nhu n t ho t ñ ng SXKD -14.139 39.040 39.040 11.230 15.404 Thu nh p ho t ñ ng ti chính 8.976 1.575 1.575 1.357 846 Chi phí ho t ñ ng ti chính 10.831 10.068 10.068 7.285 5.502 Interest payable 8.447 Li nhu n t ho t ñ ng ti chính -1.856 -8.493 -8.493 -5.928 -4.656 Thu nh p b t th ưng 2.777 546 546 289 Chi phí b t th ưng 27 304 304 187 Li nhu n b t th ưng 2.750 242 242 1.581 102 Li nhu n tr ưc thu -13.245 30.789 30.789 6.883 10.850 Thu thu nh p doanh nghi p 7.675 7.675 1.682 2.687 Li nhu n thu n -13.245 23.114 23.114 5.201 8.164 (*) Unaudited report(s). Bng 6.6 : B ng cân ñ i k toán công ty LAF – Ph n tài s n (tri u ñ ng) Ti s n 2005 2004 2003 2002 2001 2000 1999 Ti s n l ưu ñng v ñ u 210.764 120.055 92.642 66.353 88.758 54.876 61.520 tư ng n h n Ti n m t 9.986 2.070 4.607 3.349 461 794 96 Ti n m t t i qu 340 188 130 174 101 287 19 Ti n g i ngn hng 9.646 1.882 4.477 3.175 360 507 77 Các kho n ñ u t ư ti 3.980 6.455 1.725 4.650 4.680 1.461 1.000 chính ng n h n ðu t ư ch ng kh n 3.980 6.880 1.725 5.020 5.050 1.461 1.000 ng n h n D ph ng gi m gi ñ u -425 -370 -370 tư ng n h n Cc kho n ph i thu 39.720 35.237 22.717 16.195 19.107 25.329 14.095 Ph i thu c a khch hng 35.192 30.134 19.270 12.485 14.436 20.539 10.476 Tr tr ưc ng ưi bn 1.311 768 492 2.156 803 212 67 Thu V.A.T ñưc h n 2.725 4.312 3.138 1.424 3.693 1.999 3.451 li Cc kho n ph i thu 493 23 18 130 176 2.579 101 khc Nguy n Minh Ki u 17
18. Ch ươ ng trình Gi ng d y Kinh t Fulbright Phân tích tài chính Bài 6 2007-08 D ph ng n x u -201 Hng t n kho 151.179 70.071 60.013 39.462 63.108 20.625 43.868 Nguyn li u, v t li u 74.269 34.236 28.011 14.205 20.049 8.661 13.472 tn kho Cơng c , d ng c 229 106 26 32 372 12 17 trong kho Chi phí s n xu t kinh 12.874 5.494 5.463 3.484 3.553 4.232 1.898 doanh d dang Thnh ph m t n kho 37.263 25.219 13.963 16.510 10.665 5.629 11.067 Hng h t n kho 26.545 5.015 12.551 5.232 28.729 3.133 17.413 D ph ng gi m gi hng -260 -1.042 tn kho Ti s n l ưu ñng khác 5.899 5.998 3.356 2.473 1.191 6.495 2.307 Tm ng 247 532 180 210 137 255 191 Chi phí tr tr ưc 277 33 689 197 775 Chi phí ch k t 224 chuy n Ti s n ch x lý 154 Cc kho n th ch p, ký 4.997 5.433 3.177 2.263 364 6.044 1.340 cưc, ký qu ng n hn Chi s nghi p 224 224 224 211 172 154 Ti s n c ñnh v ñ u 21.516 20.563 16.919 14.366 8.723 5.258 5.514 tư di h n Ti s n c ñ nh 17.658 17.513 14.169 13.431 5.108 4.980 5.269 Ti s n c ñ nh h u 12.306 11.525 8.436 7.663 4.902 4.878 5.154 hình Nguyn gi ti s n c 22.536 19.607 15.358 13.244 10.332 9.733 9.111 ñnh h u hình Hao m n lu k ti s n -10.230 -8.082 -6.922 -5.581 -5.430 -4.855 -3.957 c ñ nh h u hình Ti s n c ñ nh vô hình 5.352 5.988 5.733 5.769 206 102 115 Nguyn gi ti s n c 6.377 6.377 5.861 5.861 262 137 137 ñnh vô hình Hoa m n lu k ti s n -1.025 -389 -128 -92 -56 -35 -22 c ñ nh vô hình Các kho n ñ u t ư ti 211 211 211 211 211 chính di h n Gĩp v n lin doanh 211 211 211 211 211 Chi phí xy d ng c ơ 3.858 3.050 2.539 723 3.404 68 34 bn d dang Tng c ng ti s n 232.281 140.618 109.561 80.719 97.481 60.134 67.034 Ngu n v n 2005 2004 2003 2002 2001 2000 1999 N ph i tr 175.549 87.907 76.498 45.955 65.539 27.626 38.131 N ng n h n 174.768 86.912 75.623 42.668 64.188 26.346 36.631 Vay ng n h n 125.338 55.335 51.942 27.062 32.507 10.755 7.947 Nguy n Minh Ki u 18
19. Ch ươ ng trình Gi ng d y Kinh t Fulbright Phân tích tài chính Bài 6 2007-08 Ph i tr cho ng ưi bn 18.584 13.553 5.538 3.825 2.353 5.436 431 Ng ưi mua tr ti n 2 1.494 98 216 tr ưc Thu v cc kho n ph i 26.313 9.731 11.867 6.802 27.748 5.184 25.832 np nh n ưc Ph i tr c ơng nhn vin 3.408 4.662 1.614 2.370 1.135 1.698 683 N khc 1.126 3.630 3.168 2.512 445 3.272 1.522 N di h n 2.792 1.236 1.125 1.500 Vay di h n 2.792 1.236 1.125 1.500 N khc 781 995 874 495 115 156 Chi phí ph i tr 781 995 874 495 115 156 Ngu n v n ch s 56.732 52.711 33.064 34.764 31.942 32.508 28.903 hu Vn v qu 55.838 52.265 32.653 33.965 31.208 31.767 27.796 Ngu n v n kinh 38.992 31.162 30.162 26.680 26.193 25.554 25.471 doanh Chnh l ch t gi 7 2 -9 5 9 5 -3 Qu ñ u t ư phát tri n 11.321 4.704 3.611 2.387 1.932 1.544 1.544 Qu d tr 412 966 966 966 966 772 772 Li nhu n ch ưa phn 5.106 19.817 2.307 5.018 2.108 3.893 12 ph i C phi u qu -4.385 -4.385 -1.090 Ngu n kinh phí, qu 894 446 411 799 734 741 1.107 khc Qu d ph ng v tr 504 504 504 512 cp vi c lm Qu khen th ưng v 665 217 182 66 1 8 366 phc l i Ngu n kinh phí s 229 229 229 229 229 229 229 nghi p Ngu n kinh phí s 229 229 229 229 nghi p n ăm nay Tng c ng ngu n v n 232.281 140.618 109.561 80.719 97.481 60.134 67.034 Báo cáo tài chính c a LAF qua các n ăm t 1999 ñ n 2005 do Công ty Ch ng khoán Sài Gòn công b trên website: www.ssi.com.vn . D a vào các báo cáo tài chính này công ty ch ng khoán Sài Gòn ñã ti n hành phân tích và công b các t s tài chính nh ư d ưi ñây (b ng 6.7) cho các nhà ñu t ư tham kh o. Nguy n Minh Ki u 19
20. Ch ươ ng trình Gi ng d y Kinh t Fulbright Phân tích tài chính Bài 6 2007-08 Bng 6.7 : Các ch s tài chính c a LAF 2 Kho n m c 2002 2001 2000 1999 1998 Ch s n N ng n h n/V n c ph n 122,74% 200,95% 81,04% 126,74% N ph i tr /V n c ph n 132,19% 205,18% 84,98% 131,93% N ph i tr /T ng ti s n 56,93% 67,23% 45,94% 56,88% T l t ăng tr ưng Tăng tr ưng doanh thu 22,13% -7,93% 122,44% 10,30% 31,52% Tăng tr ưng l i nhu n thu n 169,11% -21,82% 78,21% -69,60% -3,56% Ch s kh n ăng thanh toán Kh n ăng thanh toán n ng n h n 1,56 1,38 2,08 1,68 Kh n ăng thanh toán nhanh 0,63 0,40 1,30 0,48 Cc ch s hi u qu kinh doanh Li nhu n g p/Doanh thu 10,01% 6,00% 6,77% 7,89% 17,65% Li nhu n thu n/Doanh thu 3,15% 1,43% 1,68% 2,10% 7,62% Li nhu n thu n/V n c ph n (ROE) 23,48% 9,50% 11,94% 7,53% Li nhu n thu n/T ng ti s n (ROA) 10,11% 3,11% 6,45% 3,25% Vng chu chuy n ti s n l ưu ñng 3,91 2,39 4,20 1,68 Vng chu chuy n t ng ti s n 3,21 2,18 3,83 1,55 Vng chu chuy n hng t n kho 6,57 3,36 11,18 2,36 Doanh thu trn 1 CP 135.727 111.137 120.714 54.268 49.199 Li nhu n thu n trn 1 CP(EPS) 4.275 1.588 2.032 1.140 4. SO SÁNH VÀ NH N XÉT Th t ch t phân tích báo cáo tài chính công ty Vi t Nam là quá trình v n d ng và ñư a lý thuy t phân tích báo cáo tài chính h c t p ñưc t lý thuy t và th c hành phân tích báo cáo tài chính công ty M vào Vi t Nam. Tuy nhiên, do nguyên t c th c hành k toán và ñiu ki n môi tr ưng kinh doanh c a Vi t Nam có m s khác bi t nên th c hành phân tích báo cáo tài chính công ty Vi t Nam có m t s ñim khác bi t so v i công ty M . • Th nh t, phân tích báo cáo tài chính công ty Vi t Nam ít khi ñưc ti n hành vì m c ñích ñánh giá và ki m soát b i các nhà qu n lý trong n i b công ty mà ch y u do ngân hàng hay công ty ch ng khoán là nh ng ng ưi bên ngoài công ty th c hi n. 2 Công ty ch ng khoán Sài Gòn s d ng t “Ch s ” thay vì “T s ” ñ i v i thu t ng “Ratio” Nguy n Minh Ki u 20
21. Ch ươ ng trình Gi ng d y Kinh t Fulbright Phân tích tài chính Bài 6 2007-08 • Th hai, phân tích báo cáo tài chính công ty Vi t Nam g p m t tr ng i l n là không có d li u bình quân ngành ñ so sánh. ðiu này làm gi m ñi ph n nào ý ngh ĩa trong vi c ñánh giá tình hình tài chính công ty. • Th ba, do báo cáo k t qu kinh doanh c a Vi t Nam không tách b ch rõ ràng các kho n chi phí ti n thuê và lãi vay nên ít khi các nhà phân tích s d ng t s ño l ưng kh n ăng thanh toán lãi vay và kh n ăng tr n , tr khi ngân hàng và ch n vì quá quan tr ng t s này nên ph i tìm cách tách ph n chi phí này t chi phí ho t ñ ng tài chính. • Th t ư, ñng trên góc ñ nhà ñu t ư và c ñông, ch tiêu ROE hay l i nhu n ròng thu c v c ñông là r t ñáng quan tâm. Tuy nhiên, do báo cáo k t qu kinh doanh ch dng l i ch báo cáo l i nhu n ròng là bao nhiêu, trong khi th c t không ph i t t c l i nhu n ròng ñu thu c v c ñông, do công ty ph i trích l p m t s qu khác, nên ch tiêu l i nhu n ròng d gây ra s sai l ch k ỳ v ng cho c ñông. • Th n ăm, m c ñ tin cy c a s li u trên báo cáo tài chính không cao, k c các báo cáo tài chính ñã qua ki m toán, nên k t qu phân tích và ñánh giá tình hình tài chính công ty thông qua phân tích báo cáo tài chính th ưng ch có giá tr tham kh o h ơn là ph n ánh ñúng th c tr ng. 5. HƯNG D N TH C HI N PHÂN TÍCH BÁO CÁO TÀI CHÍNH Có nhi u cách ti p c n khác nhau trong vi c phân tích tình hình tài chính công ty. Trong ph m vi bài này chúng ta ti p c n phân tích tài chính t các khuôn kh nh ư mô t hình v 6.2 và 6.3, trong ñó hình 6.2 mô t khuôn kh phân tích tài chính d a vào m c ñích còn hình 6.3 mô t phân tích tài chính d a theo lo i phân tích. S tách bi t này ñ giúp bn d dàng theo dõi ch th c ra khi phân tích tài chính bao gi nhà phân tích c ũng k t hp c hai. Hình 6.2 : Khuôn kh phân tích tài chính d a vào m c ñích • Phân tích nhu c u ngu n v n ca công ty • Phân tích tình hình tài chính và Quy t ñ nh nhu c u Th ươ ng l ưng kh n ăng sinh l i c a công ty ngu n v n c a công ty vi nhà cung • Phân tích r i ro kinh doanh c a cp v n công ty Nguy n Minh Ki u 21
22. Ch ươ ng trình Gi ng d y Kinh t Fulbright Phân tích tài chính Bài 6 2007-08 Hình 6.3 : Khuôn kh phân tích tài chính d a vào lo i phân tích Phân tích t s : • T s thanh kho n • T s n • T s chi phí tài chính • T s ho t ñ ng ðo l ưng và ñánh giá: • • T s kh n ăng sinh l i Tình hình tài chính • • T s t ăng tr ưng Tình hình ho t ñ ng c a Phân tích so sánh: công ty • So sánh xu h ưng • So sánh trong ngành • Phân tích c ơ c u • Phân tích ch s ðng trên giác ñ ngân hàng, th ưng phân tích tài chính theo khuôn kh trình bày trên hình 6.3, ñó m c ñích c a phân tích là nh m ñánh giá ñưc tình hình tài chính và tình hình ho t ñ ng ñ t ñó có nh n ñ nh ñúng ñ n v kh n ăng hoàn tr n vay c a công ty. Trong các k thu t phân tích báo cáo tài chính, Vi t Nam hi n t i k thu t phân tích t s tài chính ñưc s d ng nhi u nh t. Phân tích các t s tài chính liên quan ñn vi c xác ñ nh và s d ng các t s tài chính ñ ño l ưng và ñánh giá tình hình và ho t ñng tài chính c a công ty. Có nhi u lo i t s tài chính khác nhau. ð d dàng ti p c n và ng d ng, b n nên phân lo i các t s tài chính. D a vào cách th c s d ng s li u ñ xác ñnh, t s tài chính có th chia thành ba lo i: t s tài chính xác ñnh t b ng cân ñ i tài s n, t s tài chính t báo cáo thu nh p và t s tài chính t c hai báo cáo v a nêu. Da vào m c tiêu phân tích, các t s tài chính có th chia thành: các t s thanh kho n, các t s n , t s kh n ăng hoàn tr n và lãi vay, các t s hi u qu ho t ñ ng, các t s kh n ăng sinh l i, và các t s t ăng tr ưng. Mt khi ñã n m ñưc t t c các lo i t s tài chính có th s d ng trong phân tích, k ñ n b n c n n m v ng các b ưc ti n hành phân tích t s . Nhi u sinh viên sau khi hoàn t t ch ươ ng trình h c nhà tr ưng ñi vào th c ti n v n g p không ít khó kh ăn khi ñi di n v i vi c phân tích t s tài chính c a m t công ty. ða s sinh viên không bi t b t ñu t ñâu và k t thúc ch nào. ð giúp các b n có th d dàng h ơn trong th c hành, chúng tôi, sau nhi u n ăm nghiên c u và tham kh o ý ki n c a nhi u ng ưi th c hành, ñ ngh các b ưc ti n hành phân tích t s tài chính nh ư sau: Bưc 1: Xác ñ nh ñúng công th c ño l ưng ch tiêu c n phân tích Bưc 2: Xác ñ nh ñúng s li u t các báo cáo tài chính ñ l p vào công th c tính Bưc 3: Gi i thích ý ngh ĩa c a t s v a tính toán Bưc 4: ðánh giá t s v a tính toán (cao, th p, hay phù h p) Bưc 5: Rút ra k t lu n v tình hình tài chính c a công ty Bưc 6: Phân tích các y u t nh h ưng ñ n t s tài chính Bưc 7: ðưa ra các khuy n ngh ñ kh c ph c ho c c ng c các t s tài chính Bưc 8: Vit báo cáo phân tích Nguy n Minh Ki u 22
23. Ch ươ ng trình Gi ng d y Kinh t Fulbright Phân tích tài chính Bài 6 2007-08 Bám ch t vào các b ưc này b n không ch d dàng trong vi c phân tích các t s tài chính nh ư ñưc trình bày trong tài li u h ưng d n và h c t p, mà b n còn có th v n dng sáng t o ñ t ñó có th b sung thêm m t s lo i t s khác ph c v cho nhu c u phân tích c a riêng b n. Có ñiu c n l ưu ý là các b ưc phân tích nêu trên có th thay ñ i tùy theo m c tiêu và góc ñ phân tích c a b n. ð n ñây là lúc b n th phân tích t ng t s tài chính. Tóm t t Phân tích báo cáo tài chính là quá trình s d ng các báo cáo tài chính c a m t công ty c th ñ ti n hành các k thu t phân tích nh ư phân tích t s , phân tích khuynh h ưng, phân tích c ơ c u và phân tích Du Point nh m ñánh giá tình hình tài chính c a công ty ñ có nh ng quy t ñ nh phù h p. Quan tâm ñn phân tích báo cáo tài chính công ty th ưng g m có ba nhóm chính: các nhà qu n lý công ty, các ch n và các nhà ñu t ư. M i ng ưi ñ u có m i quan tâm ñ n nh ng khía c nh khác nhau ñ i v i tình hình tài chính công ty. Tuy nhiên, h u h t ñ u r t chú tr ng ñ n phân tích t s và th ưng s d ng phân tích t s ñ ñánh giá các m t sau: kh n ăng thanh toán, kh n ăng qu n lý tài s n, kh n ăng qu n lý n , kh n ăng sinh l i và k ỳ v ng c a th tr ưng vào giá tr công ty. Mc dù phân tích báo cáo tài chính cung c p ñưc nhi u thông tin h u ích và quan tr ng nh ưng nó v n có nh ng m t h n ch c n n m v ng ñ v ưt qua ho c tránh nh ng tác ñ ng làm sai l ch k t qu phân tích. Phân tích báo cáo tài chính Vi t Nam còn nhi u h n ch c n v ưt qua b ng cách c i thi n h ơn môi tr ưng kinh doanh, ñ c bi t là s li u bình quân ngành. Nguy n Minh Ki u 23