Nâng cao chất lượng tổ chức chuyên đề ở trường Tiểu học

Nội dung text: Nâng cao chất lượng tổ chức chuyên đề ở trường Tiểu học

1. LỜI MỞ ĐẦU Nhà trường tiểu học là đơn vị giáo dục của bậc học nền tảng nhằm giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ năng cơ bản để học sinh tiếp tục học Trung học cơ sở. Với yêu cầu trên, cho ta thấy đội ngũ giáo viên chính là lực lượng nịng cốt giữ vai trị then chốt trong việc giảng dạy và giáo dục học sinh. Muốn trị học tốt cần phải cĩ người thầy giỏi vững chuyên mơn, cĩ kiến thức sâu rộng, nắm bắt được tâm lý học sinh, để từ đĩ tổ chức được các họat động học tập cho các em nhằm giúp các em cĩ thể chủ động học tập tích cực và chiếm lĩnh được kiến thức. Chính vì thế, cơng tác nâng cao trình độ chuyên mơn nghiệp vụ cho giáo viên là vấn đề cấp thiết mà Ban giám hiệu nhà trường cần phải thực hiện . Muốn thực hiện tốt nhiệm vụ này, hiệu trưởng phải đẩy mạnh việc quản lý họat động chuyên mơn trong nhà trường. Trong đĩ, họat động chuyên đề là họat động mũi nhọn sẽ giải quyết được những khĩ khăn vướng mắc trong việc giảng dạy của giáo viên. Thực tế sau bốn năm thực hiện chương trình sách giáo khoa mới, giáo dục nước ta đã cĩ sự chuyển mình khá rõ rệt. Phương pháp dạy học truyền thống của chúng ta trước kia làm cho học sinh thụ động trong việc chiếm lĩnh kiến thức. Chúng ta đã mạnh dạn đổi mới phương pháp dạy và học, trên cơ sở kế thừa phương pháp dạy học truyền thống và phát huy phương pháp dạy học hướng tới họat động học tập phát huy tính tích cực của học sinh. Sự đổi mới phương pháp dạy học phát sinh những khĩ khăn vướng mắc cho giáo viên trong việc lựa chọn các hình thức tổ chức họat động học tập cho học sinh sao cho phù hợp với nội dung chương trình và từng đối tượng học sinh. Chính vì thế, việc tổ chức chuyên đề rất thiết thực, giúp giáo viên tháo gỡ những khĩ khăn vướng mắc trong quá trình giảng dạy. 1
2. Với họat động chuyên đề, giáo viên được đĩng gĩp xây dựng những kinh nghiệm qua việc giảng dạy của mình. Từ nhiều ý kiến đĩng gĩp, xây dựng của giáo viên đúc kết lại để tháo gỡ vướng mắc trong quá trình giảng dạy. Và chuyên đề cũng chính là bài học kinh nghiệm quý báu được nhân rộng ra cho tịan thể đội ngũ giáo viên trong nhà trường. Đĩ chính là lý do khiến tơi rất hứng thú khi thực hiện đề tài này. 2
3. NỘI DUNG Họat động dạy và học là hoạt động trung tâm của nhà trường. Tổ chuyên mơn là tổ chức cơ sở quan trọng nhất để thực hiện chức năng nhiệm vụ chính trị trong nhà trường. Các hoạt động của tổ chuyên mơn là họat động mà hiệu trưởng phải quản lý. Nội dung họat động của tổ chuyên mơn rất phong phú. Trong đĩ họat động chuyên đề là một họat động cơ bản được qui định trong các họat động của tổ chuyên mơn. Họat động chuyên đề gắn liền với vị trí, chức năng của tổ chuyên mơn ở trường tiểu học và thực tiễn dạy hoc sinh động hiện nay ở nhà trường. Do vậy họat động chuyên đề là một trong những họat động cơ bản của tổ chuyên mơn mà người hiệu trưởng phải quản lý. Do đĩ, muốn nâng cao chất lượng giáo dục cần đẩy mạnh cơng tác quản lý tổ chuyên mơn . I. Ý NGHĨA CỦA HỌAT ĐỘNG CHUYÊN ĐỀ TRONG VIỆC NÂNG CAO TAY NGHỀ GIÁO VIÊN: Họat động chuyên đề là một trong những nội dung sinh hoạt cơ bản của tổ chuyên mơn ở trường tiểu học. Nĩ giữ một vị trí, vai trị hết sức quan trọng. Hoạt động chuyên đề gắn bĩ chặc chẽ với vị trí, chức năng, nhiệm vụ của tổ chuyên mơn trường tiểu học. Nĩ gĩp phần nâng cao kết quả giảng dạy giáo dục và trình độ tay nghề của giáo viên.Qua họat động chuyên đề, chất lượng người thầy được nâng lên, phát huy được năng lực tiềm tàng, sáng kiến, kinh nghiệm của từng tổ viên trong tổ khối, nhân rộng những kinh nghiệm tốt trong tịan trường, từ đĩ khơng ngừng nâng cao chất lượng học tập của học sinh 3
4. II. KHĨ KHĂN VÀ THUẬN LỢI KHI TỔ CHỨC THỰC HIỆN CHUYÊN ĐỀ : * Thuận lợi: Đội ngũ giáo viên thường xuyên được dự các chuyên đề do trường và phịng giáo dục tổ chức. Khối trưởng, giáo viên nồng cốt được phịng giáo dục tập huấn một số kĩ năng: quản lí chuyên mơn, phương pháp trị chơi phát huy tính tích cực Đại đa số đội ngũ giáo viên trẻ, nhiệt tình, năng nổ trong cơng tác. Nhìn chung cơ sở vật chất của trường cũng tương đối ổn. Trường cĩ được một phịng vi tính để đáp ứng việc học tin học cho GV và học sinh. * Khĩ khăn: Phịng chức năng để tổ chức chuyên đề, hội thảo chưa đáp ứng. Sĩ số học sinh trong mỗi lớp đơng. Đa số giáo viên học nâng cao chuẩn vào ngày thứ 7 đơi lúc cũng khĩ để tổ chức hội thảo, chuyên đề. So với năm học trước, thư viên thiết bị cũng được trang bị thêm nhiều đồ dùng dạy học và thiết bị phục vụ cho việc giảng dạy. Tuy nhiên, đồ dùng dạy học vẫn chưa đáp ứng tốt nhu cầu của giáo viên. Bên cạnh đĩ một số đồ dùng dạy học ngành đưa về chưa kịp tiến độ so với việc thực hiện nội dung chương trình. Vì sĩ số học sinh đơng nên các phịng chức năng đều được trưng dụng làm phịng học. Hiện tại, trường vẫn không cĩ hội trừơng riêng để tiện 4
5. cho việc tổ chức hội thảo, chuyên đề (hội trường đã ngăn thành phòng học). III. NHỮNG LƯU Ý KHI TỔ CHỨC THỰC HIỆN CHUYÊN ĐỀ TRONG NHÀ TRƯỜNG : Chuyên đề thực hiện trong nhà trường được tiến hành qua các giai đọan sau : 1) Giai đoạn phát hiện vấn đề và chọn đề tài :(lý do ra đời của chuyên đề) Đây là giai đoạn khá quan trọng quyết định sự thành cơng của chuyên đề. Những vấn đề đưa ra giải quyết phải thật sự “thiết thực, cấp bách”, là những vướng mắc mà giáo viên đang cần tháo gỡ trong chuyên mơn . Chuyên đề phải xuất phát từ nhu cầu của GV. Tuyệt đối tránh tình trạng BGH tổ chức hàng loạt chuyên đề cho đủ tất cả những phân mơn trong chương trình mà khơng cần biết những chuyên đề đĩ cĩ thật sự cần thiết và đáp ứng được nhu cầu của GV hay khơng, điều này sẽ gây “bội thực” cho GV và cả học sinh mà lại khơng đạt hiệu quả , làm lãng phí thời gian vơ ích. Làm cách nào để chọn đề tài phù hợp khi tổ chức chuyên đề ? ( cần lưu ý đề tài ở đây khơng chỉ là những mơn học chính khố trong nhà trường mà cĩ thể là những vấn khác liên quan đến hoạt động giáo dục trong nhà trường như : giáo dục đạo đức học sinh, cách sử dụng ĐDDH như thế nào để đạt được hiệu quả .) GV tự chọn đề tài . Qua kiểm tra, dự giờ BGH phát hiện ra những vướn mắc của đa số GV từ đĩ chọn đề tài để tổ chức chuyên đề . 5
6. Ví dụ : Khá nhiều GV cho rằng Lịch sử là một phân mơn khơng quan trọng nên thường dạy qua loa, chủ yếu là cho học sinh tự đọc bài về học thuộc ghi nhớ trong SGK là đủ. Do cách học máy mĩc như thế nên đã dẫn đến tình trạng HS hiểu biết rất ít về lịch sử nước nhà. - Vậy thì nên chăng tổ chức một chuyên đề để giúp cho GV thấy được ích lợi và tầm quan trọng khi dạy tốt phân mơn lịch sử .Đây chính là điều quan trọng mà BGH cần định hướng cho GV trong chuyên mơn chứ khơng phải đợi GV cĩ nhu cầu thì mới tổ chức . - Vừa qua, phịng giáo dục Quận Tân Phú đã mạnh dạn thực hiện chuyên đề “Dân ta biết sử ta ” dành cho cán bộ quản lý và giáo viên cốt cán. Vậy cán bộ chuyên mơn phịng giáo dục đã nhìn thấy được mặt hạn chế của giáo viên trong Quận, đĩ cũng là điều đáng mừng. - Tổ chức chuyên đề để nâng cao hơn nữa những mặt mạnh của đội ngũ GV. - Nhân điển hình những tiết dạy hiệu quả , tạo điều kiện cho GV giao lưu học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau. 2) Giai đoạn tổ chức chỉ đạo thực hiện chuyên đề: a) Xây dựng kế hoạch: - Việc xây dựng kế họach thực hiện chuyên đề cần cụ thể và chi tiết (thời gian, nội dung cơng việc cần làm, phân cơng ) - Thời gian tổ chức chuyên đề cần kịp thời và đáp ứng được nhu cầu cấp thiết của GV. b) Chuẩn bị nội dung chuyên đề: - Nội dung chuyên đề được đưa xuống tổ chuyên mơn thảo luận. BGH cần định hướng cho GV thảo luận xoay quanh những khĩ khăn, vướng mắc khi 6
7. thực hiện những vấn đề mà chuyên đề đặt ra, đồng thời tự bản thân họ phải tìm ra được những biện pháp khắc phục những khĩ khăn đĩ, để sau khi tổ chức chuyên đề xong bản thân GV sẽ tự đối chiếu với cách thức họ đưa ra và từ đĩ tự điều chỉnh những phương pháp dạy học cho phù hợp . * Ví dụ : Dạy luyện nĩi cho HS lớp Một . - Khĩ khăn khi dạy cho HS lớp Một luyện nĩi là : HS rất ít chịu nĩi. Khi nĩi thì khơng thành câu hoặc dùng từ ngữ thiếu chính xác khi diễn đạt ý - Để HS nĩi được GV thường đưa ra những gợi ý nhỏ để HS trả lời. - GV thường bỏ qua giờ luyện nĩi mà tập trung vào dạy đọc chữ cho HS.  Vậy thì làm thế nào để HS tự tin khi nĩi và cĩ thể nĩi tốt chủ đề yêu cầu của bài. Nhiệm vụ của chuyên đề là phải giúp họ giải quyết được những gút mắc này . * Qua chuyên đề BGH cần giúp cho giáo viên hiểu được rằng : - Hoạt động luyện nĩi của HS là hết sức quan trọng khơng thể bỏ qua (mặc dù nĩ chỉ chiếm khoảng 10 15 phút trong một tiết).Tuy nhiên nếu dạy tốt hoạt động này sẽ giúp các em tự tin trong giao tiếp hằng ngày, mạnh dạn bày tỏ ý kiến trước đám đơng và điều quan trọng là sẽ giúp các em học tốt phân mơn Tập làm văn sau này. - GV cần hiểu rằng đây là giờ luyện nĩi : HS phải vận dụng tất cả những vốn sống của mình để nĩi. Chính vì vậy việc đưa ra từng câu hỏi nhỏ để gợi ý cho HS trả lời là khơng phù hợp. Chỉ nên đưa từng gợi ý nhỏ đối với những em yếu, khơng biết cách diễn đạt 7
8. -Đối với những chủ đề quen thuộc GV cần khai thác triệt để vốn sống của các em , phải chịu khĩ lắng nghe và kịp thời chỉnh sửa những từ ngữ mà HS dùng chưa chính xác trong từng ngữ cảnh . - Khi tổ chức chuyên đề cần giúp cho tất cả GV ( khơng chỉ là tổ trưởng chuyên mơn) nắm được cấu trúc của một bản nội dung chuyên đề gồm các phần: - Lí do thực hiện chuyên đề. - Mục đích, yêu cầu của chuyên đề. - Cơ sở lý luận của chuyên đề. - Nội dung cụ thể của chuyên đề. - Các điều kiện thực hiện. 3) Tổ chức báo cáo lý thuyết: Thơng qua cách trình bày tĩm tắt qui trình (các bước tiến hành) trong việc tổ chức thực hiện chuyên đề : Chọn chuyên Nghiên cứu tài Soạn kế hoạch Triển khai đến đề liệu tổ khối Tổng kết Triển khai Dạy minh hoạ Phân cơng thực chuyên đề kiểm tra CĐ hiện 8
9. - Trên thực tế hầu hết các chuyên đề được thực hiện cịn sơ sài chưa đầy đủ các bước theo qui trình. Cũng chính vì thế mà đại đa số giáo viên chưa nắm được nội dung lý thuyết của đề tài chuyên đề đĩ - Thường thì giáo viên được phổ biến chuyên đề qua hình thức dự giờ minh họa và tham gia gĩp ý về giờ dạy họăc qua hình thức giới thiệu giáo án mẫu, thiết kế mẫu. Giáo viên khơng được học tập phần lý thuyết của chuyên đề. Về phía GV cũng cĩ nhiều người ít quan tâm đến bài tham luận mà chỉ tập trung vào tiết dạy để nhận xét, rút kinh nghiệm cho bản thân. Thế thì liệu bài tham luận cĩ cần thiết khi tổ chức một chuyên đề hay khơng? - Theo tơi là hết sức cần thiết. Bản thân đề tài được chọn làm chuyên đề đã phải là những vấn đề gây khĩ khăn, trở ngại cho GV trong giảng dạy. Nếu chỉ dựa vào một tiết dạy minh hoạ khơng thơi thì chưa giải quyết thoả mãn nhu cầu cấp thiết của GV mà phải cùng nhau nhìn nhận được những khĩ khăn, vướng mắc để từ đĩ tìm ra biện pháp tháo gỡ . - Một vấn đề nữa là GV phải nắm được mục đích của chuyên đề để đĩng gĩp xây dựng cho chính xác. Nhiều chuyên đề tổ chức bị rơi vào tình trạng GV chỉ tập trung xoay quanh “mổ xẻ” tiết dạy minh hoạ, cứ cho đây là một tiết dạy mẫu và cứ thế đem về thực hiện rập khuơn vào lớp mình, như vậy chuyên đề đĩ chưa cĩ hiệu quả. 4) Giai đọan tổ chức dạy minh họa: - Những tiết dạy minh họa thường được thực hiện bởi những giáo viên cĩ trình độ chuyên mơn vững. Đại đa số giáo viên tham gia các phần việc khác như dự giờ tiết dạy minh họa, tham gia gĩp ý nội dung chuyên đề và tiết dạy. - Tiết dạy minh họa chuyên đề do phĩ hiệu trưởng và tổ trưởng chuyên mơn sẽ trực tiếp gĩp ý xây dựng. Sau khi xây dựng xong tiết này giáo viên minh họa chuyên đề sẽ lên tiết cho tất cả giáo viên tham dự. Sau khi tham dự tiết dạy 9
10. minh họa xong, tất cả giáo viên ngồi lại để đĩng gĩp ý kiến cho tiết dạy minh họa đĩ. - Qua thời gian tìm hiểu thực tế tại trường mình và các trường trong quận tơi thấy cần giúp cho GV cĩ được những nhận thức và quan điểm đúng đắn về việc tổ chức chuyên đề là nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ, là vấn đề hết sức thiết thực và cần thiết cho mỗi GV đứng lớp. Các chuyên đề thường tập trung sâu vào một số vấn đề chuyên mơn cần giải quyết do đĩ giáo viên cĩ điều kiện học tập bồi dưỡng chuyên mơn tốt hơn. Sau chuyên đề, quá trình dạy thực hành chuyên đề giúp giáo viên điều chỉnh phương pháp dạy phù hợp hơn. Bản thân BGH cũng cần thực hiện tốt sự chỉ đạo từ phịng giáo dục đến giáo viên, nắm bắt tâm tư nguyện vọng của từng tổ khối, tạo điều kiện cho cá nhân đĩng gĩp xây dựng chuyên đề. Do đĩ, khi được phân cơng minh họa chuyên đề, giáo viên cố gắng bằng mọi khả năng của mình để hịan thành chuyên đề một cách tốt nhất. Trong quá trình tổ khối thực hiện chuyên đề, BGH hỗ trợ các điều kiện về cơ sở vật chất, phịng ốc, thiết bị và đồ dùng dạy học, thời gian. Tuy nhiên về mặt tài chính thì chỉ được hỗ trợ một phần nào vì nhà trường khơng đủ kinh phí. Các bước tiến hành tổ chức chuyên đề ở nhà trường cũng thể hiện tính tập trung dân chủ. 5) Vận dụng – kiểm tra chuyên đề : Ban giám hiệu cùng khối trưởng tiến hành dự giờ các lớp và xem biên bản họp tổ khối để kiểm tra lại kết quả vận dụng chuyên đề. 6) Tổng kết chuyên đề : Qua các tiết kiểm tra chuyên đề Ban giám hiệu cùng tổ khối nhận xét ưu khuyết điểm của các tiết kiểm tra và cĩ ý kiến đề xuất thêm cho việc vận dụng chuyên đề cĩ hiệu quả. 10
11. Cần xác định đúng đối tượng học sinh của mình để vận dụng chuyên đề cho phù hợp .Phải hiểu rằng cĩ những cái bản thân GV thấy rất hay, rất thuyết phục trong tiết dạy minh của chuyên đề nhưng khi vận dụng vào lớp mình lại khơng cĩ hiệu quả thậm chí phản tác dụng. Đĩ là lý do tại sao cần phân tích kĩ bài tham luận để cĩ hướng đi đúng, thấy được trường hợp nào thì vận dụng phương pháp, hình thức tổ chức cho phù hợp. BGH phải xây dựng kế hoạch tổ chức thực hiện chuyên đề cụ thể ngay từ đầu năm học. Cần cĩ kế họach phổ biến lý thuyết của đề tài cụ thể trong chuyên đề và bồi dưỡng cho giáo viên cách viết một bài báo cáo chuyên đề. Tạo điều kiện để tất cả giáo viên mạnh dạn trình bày quan điểm của mình và đĩng gĩp ý kiến trong các buổi thảo luận chuyên đề. Định hướng và bồi dưỡng nhận thức để giáo viên cĩ nhận định đúng hơn về việc thực hiện chuyên đề ở nhà trường C. KẾT LUẬN Mục tiêu cuối cùng của giáo dục là đào tạo học sinh thành những con người phát triển tồn diện.Muốn đạt được mục tiêu này khơng cĩ con đường nào khác là phải bồi dưỡng, nâng cao tay nghề của đội ngũ giáo viên. Giáo viên phải thường xuyên học hỏi, cập nhật thơng tin, trình độ để cĩ thể đáp ứng được nhu cầu học tập của học sinh cũng như nhu cầu nâng cao chất lượng giáo dục của xã hội. Một trong những con đường đưa đến thành cơng đĩ chính là việc nâng cao chất 11
12. lượng chuyên đề trong nhà trường. Đây là cơ hội để GV cĩ thể trao đổi kinh nghiệm, học hỏi lẫn nhau. Tay nghề của giáo viên được nâng lên đồng nghĩa với chất lượng giảng dạy cũng được nâng lên. Cĩ thế mới mong tạo ra được một thế hệ học sinh tồn năng phục vụ cho đất nước mai sau. 12