Một số biện pháp chủ yếu để nâng cao khả năng cạnh tranh trong đấu thầu xây dựng của các doanh nghiệp xây dựng

Nội dung text: Một số biện pháp chủ yếu để nâng cao khả năng cạnh tranh trong đấu thầu xây dựng của các doanh nghiệp xây dựng

1. T¹p chÝ KTKT Má - §Þa chÊt, sè 38/4-2012, tr.33-37 MỘT SỐ BIỆN PHÁP CHỦ YẾU ĐỂ NÂNG CAO KHẢ NĂNG CẠNH TRANH TRONG ĐẤU THẦU XÂY DỰNG CỦA CÁC DOANH NGHIỆP XÂY DỰNG PHAN THỊ THÁI, Trường Đại học Mỏ - Địa chất Tóm tắt: Bài báo đưa ra một số biện pháp chủ yếu để tăng cường thực lực của doanh nghiệp, tăng chất lượng hồ sơ dự thầu và kỹ thuật đấu thầu nhằm nâng cao khả năng cạnh tranh trong đấu thầu xây dựng của các doanh nghiệp xây dựng Việt Nam gắn với điều kiện kinh tế hiện nay. Đặt vấn đề cũng có đầy đủ thiết bị phục vụ nhu cầu thi Đấu thầu trong xây dựng để tìm kiếm công công các công trình, nhất là đối với các thiết bị trình, việc làm nhằm duy trì và phát triển doanh thi công đặc chủng. Để cân đối vốn và tránh nghiệp, nâng cao vị thế kinh doanh là việc làm những vấn đề trên, doanh nghiệp cần phân tích diễn ra thường xuyên của các doanh nghiệp xây lựa chọn một trong ba hình thức là: Tín dụng dựng trong môi trường cạnh tranh gay gắt hiện thuê mua; thuê thiết bị trực tiếp của các doanh nay. Muốn thành công trong đấu thầu thì các nghiệp khác; mua thiết bị. Trong đó: doanh nghiệp phải tìm cách nâng cao khả năng * Đối với tín dụng thuê mua: Có hai hình cạnh tranh của mình bằng nhiều cách, trong đó thức giao dịch chủ yếu là: cần quan tâm đến một số biện pháp chủ yếu -Thuê vận hành: Hình thức này có thời hạn sau: thuê ngắn so với toàn bộ đời sống hữu ích của 1. Các biện pháp nhằm tăng cường thực lực thiết bị, điều kiện chấm dứt hợp đồng linh hoạt, của doanh nghiệp chỉ cần báo trước trong thời gian ngắn song 1.1. Tăng năng lực thiết bị và công nghệ thi người cho thuê phải chịu mọi chi phí vận hành công các thiết bị như chi phí bảo trì, bảo hiểm, Đối với các doanh nghiệp xây dựng thì tỷ lệ thuế cùng rủi ro về sự giảm giá trị của máy tài sản cố định trong tổng tài sản thường cao móc, thiết bị. nên nhu cầu về đầu tư tăng năng lực thiết bị thi - Thuê tài chính: Hình thức này thường xảy công trong các doanh nghiệp là hết sức cần ra khi thời hạn thuê mua chiếm phần lớn tuổi thiết. Mặt khác, lĩnh vực xây lắp yêu cầu ngày thọ hữu ích của thiết bị và hiện giá thuần của càng cao về kỹ thuật, mỹ thuật và tính phức tạp toàn bộ khoản tiền thuê phải bù đắp những chi của các công trình đòi hỏi phải có thiết bị thi phí mua thiết bị tại thời điểm bắt đầu hợp đồng. công phù hợp thì dự án mới thực thi được. Tuy Thực chất của hình thức này là một khoản tiền nhiên, để đảm bảo hiệu quả kinh doanh thì việc vay đầu tư trung hạn hoặc dài hạn trong điều đầu tư thiết bị và công nghệ thi công cần phải kiện thiếu khả năng bảo lãnh để vay vốn. tính đến nhiều yếu tố và doanh nghiệp cần phải * Đối với thuê thiết bị trực tiếp của doanh giải quyết các vấn đề sau: nghiệp khác: Được áp dụng trong trường hợp a, Cân đối giữa phương án đầu tư thiết bị với ngắn hạn, đột xuất có tính thời điểm. Hình thức thuê mua nhằm tăng năng lực thiết bị này phụ thuộc vào công suất thiết bị dư thừa Rủi ro lớn nhất làm ảnh hưởng đến trình độ của doanh nghiệp bạn cũng như các nguồn lực tận dụng năng lực thiết bị của các công ty xây lắp khác về tài chính, kinh tế, kỹ thuật. là thiếu việc làm và sự thay đổi công nghệ thi công Căn cứ vào khả năng tài chính của mình, do tiến bộ vượt bậc của khoa học. Xét theo tổng các yêu cầu của chủ đầu tư thực sự đòi hỏi về thể không phải bất cứ lúc nào doanh nghiệp tiến độ thi công và nhu cầu thị trường mà doanh 33
2. nghiệp có thể sử dụng phương pháp sau đây để tranh gay gắt thị trường thiết bị, thì chất lượng lựa chọn quyết định mua hay thuê thiết bị. của tiêu chuẩn đánh giá hồ sơ này là thước đo Gọi NPV1; NPV2 Lần lượt là giá trị hiện tại để lựa chọn chính xác thiết bị thi công, đảm bảo thuần của dòng tiền mua thiết bị và thuê thiết bị. tiết kiệm chi phí đầu tư, nâng cao hiệu quả sử n1 CF n2 CF dụng. NPV t ; NPV k 1  (1 t)t 2 (1 t)k Trong điều kiện chưa thể mua sắm được t 1 t 1 cùng một lúc do khó khăn về vốn nhưng cần trong đó: CF : Dòng tiền ròng năm thứ t của t phải có thiết bị để đáp ứng yêu cầu của công phương án mua thiết bị. CF : Dòng tiền ròng k trình, doanh nghiệp có thể thực hiện các giải năm thứ k của phương án thuê thiết bị; n : 1 pháp như: Hợp tác liên doanh với doanh nghiệp Vòng đời của dự án mua thiết bị. n2: Vòng xây dựng khác nhằm tăng năng lực thiết bị thi đời của dự án thuê thiết bị; i: Lãi suất chiết công. Với một số thiết bị có thể cải tiến được, khấu. doanh nghiệp cần mua các linh kiện về lắp ráp, Dựa vào bảng dưới đây để đưa ra các quyết thay thế nhằm kéo dài thời gian hoạt động, tăng định phù hợp mua hoặc thuê thiết bị. công suất. 1.2. Tăng năng lực tài chính Bảng 1. Phương án quyết định thuê, Để giải quyết vấn đề này doanh nghiệp có mua thiết bị thể thực hiện các biện pháp sau: Các điều kiện đi Quyết * Huy động vốn của cán bộ công nhân viên Giá trị NPV1 kèm định trong doanh nghiệp: Do đặc điểm của sản xuất NPV1 > 0 Thuê thiết kinh doanh trong lĩnh vực xây dựng cũng như Nếu NPV2 > NPV1 Mua thiết bị bị đặc tính của sản phẩm nên hầu hết các doanh mang lợi nghiệp xây dựng đều cần một lượng vốn lớn. Mua thiết nhuận cho Nếu NPV2 0 bị hành công trình, khiến cho doanh nghiệp gặp Mua thiết bị Không nhiều thiệt hại, nhất là thiệt hại về lãi vay ngân không mang thuê, hàng mà chủ yếu là mức lãi vay vốn lưu động. Về lợi nhuận cho Nếu NPV2 < 0 không phía người lao động, qua điều tra cho thấy công ty mua lượng vốn cất trữ trong dân tương đối lớn. Nếu họ có nhu cầu gửi vào ngân hàng thì thường gửi b, Đầu tư các thiết bị chuyên dụng hiện đại theo kỳ hạn dưới một năm và mức lãi được Thiết bị và công nghệ hiện đại là cơ sở của hưởng thấp hơn mức lãi suất mà doanh nghiệp chất lượng công trình, tạo ra phong cách xây vay vốn lưu động ở các ngân hàng. Vì vậy, để dựng cho doanh nghiệp, giúp doanh nhghiệp huy động được nguồn vốn này, doanh nghiệp có thực hiện những biện pháp thi công tiên tiến, rút thể lợi dụng sự linh hoạt về lãi suất nhằm thu ngắn tiến độ thi công và giảm giá thành công hút người lao động gửi tiền vào doanh nghiệp trình, hơn thế nữa còn tạo ra sự tin cậy từ phía mình. Cụ thể mức lãi suất trả cho người gửi vào chủ đầu tư và các khách hàng tiềm năng. Tuy doanh nghiệp là mức lãi được tính trong khoảng nhiên, đầu tư mua sắm mới các thiết bị công nghệ giữa lãi vay vốn lưu động của doanh nghiệp và hiện đại rất tốn kém nên các thiết bị mua sắm lãi tiền gửi ngân hàng của người dân. Điều này sẽ mới phải là các thiết bị có tính chất quan trọng, mang lại lợi ích cho cả hai phía. quyết định phần lớn giá trị công trình phù hợp * Liên doanh, liên kết với các doanh nghiệp với khả năng tài chính của doanh nghiệp. Mặt khác nhằm tăng năng lực tài chính trong các khác, doanh nghiệp phải cân nhắc để xây dựng đơn dự thầu với gói thầu quy mô lớn. riêng cho mình bộ tiêu chuẩn đánh giá hồ sơ dự * Nghiêm cấm các đơn vị bên ngoài gửi thầu mua sắm thiết bị vì trong điều kiện cạnh hợp đồng vào doanh nghiệp để thu tỷ lệ phần 34
3. trăm, cấp vốn và bảo lãnh mọi mặt cho hợp sản xuất để tham gia kiểm soát và tìm ra biện đồng đó. Ngoài ra còn có hiện tượng, giữa các pháp để đẩy tiến độ thi công. doanh nghiệp xây dựng bán công trình cho nhau 2. Các biện pháp nhằm nâng cao chất lượng để ăn chênh lệch theo thoả thuận riêng hồ sơ dự thầu và kỹ thuật đấu thầu 1.3. Thực hiện các biện pháp nâng cao trình 2.1. Xây dựng các phương án lựa chọn mức độ và chất lượng công tác của cán bộ quản lý, giá dự thầu hợp lý công nhân kỹ thuật, nhất là đội ngũ cán bộ Trong đấu thầu, giá dự thầu có tác dụng xây dựng hồ sơ dự thầu quyết định bởi nó thường chiếm 45% - 55% Trong các giải pháp đưa ra luôn có mặt con tổng số điểm mà chủ đầu tư đánh giá cho hồ sơ người, thậm chí còn luôn ở vị trí trung tâm của dự thầu. Việc lập giá dự toán công trình đều giải pháp. Vì vậy, nâng cao chất lượng đội ngũ phải tuân thủ theo quy định tại các văn bản lao động là một trong những biện pháp quan hướng dẫn của cơ quan quản lý, nhưng giá đó trọng nhằm tăng năng lực dự thầu của doanh chưa phải là giá đấu thầu. Thực tế, sau khi tính nghiệp xây dựng. Cụ thể: được đơn giá của các hạng mục công việc, giá * Đối với Phòng Quản lý dự án: Trong quá dự thầu của nhà thầu chính thức hoàn thành và trình tham gia dự thầu xây lắp, họ có trách được niêm phong nộp cho chủ đầu tư. Nhưng nhiệm thu thập, đánh giá thông tin, lập hồ sơ dự trong quá trình chờ đến ngày mở thầu, các nhà thầu, kiểm tra các công trình khi trúng thầu. Để thầu có thể thay đổi mức giá. Trong nhiều dự có thể làm tốt các công việc này thì yêu cầu cán án, quyết định giảm giá qua thư giảm giá là bộ nhân viên của phòng phải có trình độ cao, có nhân tố chính để nhà thầu thắng thầu. kinh nghiệm và kiến thức trong lĩnh vực xây Việc đi đến quyết định giá dự thầu có thể dựng. Vì vậy, hàng năm doanh nghiệp phải tổ dựa trên 4 mục tiêu đấu thầu là: I: Giành lợi chức thi sát hạch để kiểm tra chất lượng nhân nhuận mức cao; II: Giành lợi nhuận mức vừa; sự, có kế hoạch tuyển chọn đội ngũ kế cận thay III: Tạo công ăn việc làm, có ít lợi nhuận; IV: thế và với mỗi dự án trúng thầu, doanh nghiệp Có việc làm, thâm nhập vào thị trường mới nên trích một tỷ lệ phần trăm để khen thưởng, nhằm tạo điều kiện cho những dự án sau (có thể nhằm động viên kích thích tinh thần năng động, lỗ). Tương ứng với từng mục tiêu là mức giá bỏ sáng tạo làm việc của từng cá nhân. thầu và phần trăm lợi nhuận được dự kiến quan * Đối với các phòng chức năng khác: Cần hệ với nhau theo phương trình sau: gắn trách nhiệm của mỗi người với từng công Gọi A: Mức giá trần không bao gồm VAT; trình, từng dự án thông qua kế hoạch khoán chỉ B: Chi phí không bao gồm VAT. tiêu, khen thưởng và thăng tiến nếu hoàn thành X: Tỷ lệ % giá bỏ thầu so với giá trần; xuất xắc nhiệm vụ, ngược lại để tạo ra sự phối Y: Tỷ lệ % lợi nhuận đạt được. hợp đồng bộ trên cơ sở tuân theo quy định của Vậy: giá bỏ thầu là A * X và phương trình pháp luật, quy chế của doanh nghiệp. quan hệ X, Y như sau: * Đối với các đơn vị sản xuất: Thực hiện B X *100 chế độ khoán sản phẩm, đầu việc cho các đơn vị A*(100 Y) sản xuất nhằm khuyến khích sự năng động sáng (A*X) B tạo của người lao động, có chế độ thưởng phạt Y *100 rõ ràng, xây dựng một hệ thống thang bảng A*X) lương phù hợp với hệ thống phân công lao động Thống kê các dự án đấu thầu của một số của doanh nghiệp. Mặt khác, tăng cường đội doanh nghiệp xây dựng trong thời gian qua, ta có ngũ cán bộ khoa học kỹ thuật xuống các đơn vị bảng số liệu quan hệ X, Y và các nhận xét sau: Bảng 2. Các phương án lựa chọn mức giá vào thầu Mục tiêu Mục tiêu I Mục tiêu II Mục tiêu III Mục tiêu IV X % 85 ÷ 95 70 ÷ 80 55 ÷ 60 < 50 Y % 8 ÷ 10 5,5 ÷ 7,5 1,5 ÷ 3,5 ≤ 0 35
4. - Với mục tiêu I: Mức lợi nhuận đạt cao thời gian ngắn có tính chất quyết định khi cần loại nhất, chỉ xảy ra đối với các công trình được chỉ bỏ đối thủ cạnh tranh trực tiếp; Thâm nhập thị định thầu, sự cạnh tranh hầu như không đáng kể. trường mới để tạo công ăn việc làm cho đội ngũ Vấn đề hiệu quả phụ thuộc vào sự điều hành công nhân quan trọng của mình. quản lý dự án và biện pháp tổ chức thi công của Việc xác định các mục tiêu cũng như doanh nghiệp. phương án định giá vào thầu, cho phép doanh - Với mục tiêu II: Lợi nhuận vừa phải, nghiệp lựa chọn “thủ pháp” để chủ động trong nhưng mức độ cạnh tranh cao nhất. việc định giá bỏ thầu, giảm tối thiểu sự chênh - Với mục tiêu III: Lợi nhuận thấp, mức độ lệch về giá so với các đối thủ cạnh tranh, khiến cạnh tranh diễn ra không gay gắt. Do vậy trước cho lợi nhuận của các công trình trúng thầu đỡ khi đi đến quyết định giá bỏ thầu, doanh nghiệp bị giảm một cách không cần thiết. cần phải thu thập, phân tích, phán đoán nhanh 2.2. Hoàn thiện kỹ năng trong việc phân tích các kênh thông tin từ các phía đối thủ cạnh tranh, giá cạnh tranh đặc biệt là thông tin nơi mở thầu để có cơ sở lựa Trong quá trình tham gia đấu thầu, giá bỏ chọn tỷ lệ giảm giá hợp lý nhất. thầu là yếu tố quan trọng có ý nghĩa quyết định - Với mục tiêu IV: Doanh nghiệp đã bỏ đến khả năng thắng thầu. Khi tham gia đấu thầu phần lợi nhuận, thậm chí bỏ cả chi phí quản lý giá bỏ thầu quá “cao” hoặc quá “thấp” đều dẫn doanh nghiệp. Khi áp dụng chiến lược này, đến sự thất bại mà điều đó lại phụ thuộc vào kỹ doanh nghiệp cần phải cân nhắc hết sức thận năng trong việc xây dựng giá. Vì vậy, việc xác trọng và chỉ nên áp dụng trong các trường hợp: định giá đúng, đủ và hợp lý là điều kiện quyết Các công trình xây dựng từ thiện; Xây dựng định tăng khả năng cạnh tranh trong đấu thầu. cho loại khách hàng đặc biệt quan trọng và có Cấu thành đơn giá dự thầu bao gồm các thành ảnh hưởng tới doanh nghiệp; Áp dụng trong một phần được mô tả như sau: Chi phí vật liệu Chi phí nhân công Chi phí máy thi công Chi phí chung Chi phí trực tiếp Lợi nhuận dự kiến Thuế VAT Trượt giá Các chi phí trong Yếu tố rủi ro (nếu có) đơn giá dự thầu (nếu có) Đơn giá dự thầu Mô hình hoá các chi phí cấu thành trong đơn giá dự thầu Thực tế, hầu hết các doanh nghiệp xây nghiệp nên tập trung giảm chi phí trực tiếp và dựng khi tính giá dự thầu thường bị cứng nhắc, chi phí chung với tỷ lệ giảm tùy thuộc lợi thế không xét đến các yếu tố ảnh hưởng đến đơn của mình. giá dự thầu. Nếu chỉ tính đúng, đủ thì chưa *Giảm chi phí trực tiếp: Việc này đòi hỏi được mà phải hợp lý mang tính cạnh tranh cao. các doanh nghiệp phải hết sức thận trọng vì sẽ Vì vậy, doanh nghiệp cần tiến hành nghiên cứu dẫn đến sự nghi ngờ về chất lượng công trình và thị trường ở từng thời điểm thi công để có chiến tính hiệu quả sau khi hoàn thành. Để giảm chi lược đúng; cần mở rộng quan hệ với doanh phí này một cách hợp lý thì cần phải căn cứ vào nghiệp khác nhằm tìm kiếm nguồn nguyên vật sự biến động do ảnh hưởng của các yếu tố bên liệu, thiết bị để hạ thấp chi phí Các doanh ngoài, phân chi phí trực tiếp thành hai nhóm. 36
5. Nhóm 1: Chi phí thường xuyên biến động - đào tạo; Nâng cao trình độ cơ giới hoá trong thi Chi phí vật liệu, chiếm từ 55-65% giá trị công công, nâng cao hiệu suất sử dụng máy; Tìm trình. Những năm gần đây giá cả của vật liệu biện pháp tổ chức thi công hợp lý, đặc biệt là (sắt, thép, xi măng, cát, đá ) chịu ảnh hưởng các biểu đồ về sử dụng nhân lực. Sử dụng thiết bởi các yếu tố như tình hình kinh tế chính trị bị thi công đảm bảo tính chủ động theo từng dự của thế giới, các điều kiện thời tiết, khí hậu nên án và tính linh hoạt cho nhiều dự án cùng thi thường xuyên biến động, gây ra sự chênh lệch công. so với dự toán được lập ban đầu. Đặc điểm trên * Giảm chi phí chung: Theo thông tư sẽ tạo cơ hội cho doanh nghiệp lập giá cạnh 04/2010/TT-BXD thì chi phí chung tính bằng tỷ tranh về vật liệu theo các hướng: Hình thành lệ phần trăm so với chi phí nhân công (hoặc các xí nghiệp tự sản xuất và cung ứng vật liệu máy) tuỳ từng công trình. Việc áp đặt định mức xây dựng (đá, gạch, cát), xí nghiệp cung ứng sắt chi phí chung bằng con số cụ thể là không phù thép, xi măng; Lập phương án vận chuyển chi hợp với thực tế. Vì vậy, doanh nghiệp phải căn tiết nhằm bảo đảm khai thác tối đa các phương cứ vào cơ cấu tổ chức của mình, có thể giảm chi tiện vận chuyển không để gián đoạn sản xuất phí chung ở cấp công ty khi thực hiện cùng một nhằm rút ngắn thời gian thi công; Quan hệ tốt lúc nhiều công trình mà chỉ tính chi phí quản lý với các nhà cung cấp, thu nhận, đánh giá thông công trình nhằm đảm bảo sự cạnh tranh về giá. tin về biến động giá cả của vật liệu để quyết Ngoài ra điều này còn góp phần giảm thuế VAT định khối lượng và thời điểm mua thích hợp đầu vào cho doanh nghiệp. nhằm hạn chế sự rủi ro trượt giá. Tóm lại, căn cứ vào điều kiện thực tế của Nhóm 2: Chi phí ít biến động - Chi phí máy doanh nghiệp mà doanh nghiệp có thể vận dụng và nhân công. Chúng ít chịu ảnh hưởng bởi các linh hoạt một số biện pháp trên nhằm góp phần yếu tố bên ngoài và trong giai đoạn thiết kế kỹ nâng cao khả năng cạnh tranh trong đấu thầu thuật về tổ chức thi công, được tính toán rất cụ theo Luật đấu thầu hiện nay. thể theo đúng quy trình công nghệ với từng loại dự án. Vì vậy, sự chênh lệch so với dự toán lập TÀI LIỆU THAM KHẢO ban đầu là rất thấp nên chủ đầu tư thường yêu [1]. Lê Thị Thanh Huyền, 2010. Nghiên cứu cầu các nhà thầu thuyết trình tỉ mỉ về việc giảm giải pháp nâng cao khả năng cạnh tranh trong chi phí này. Để giảm chi phí này doanh nghiệp đấu thầu xây dựng - Áp dụng cho Công ty cổ chỉ có thể: Tăng năng suất lao động, phát huy phần đầu tư xây dựng Thành Thắng, luận văn tính sáng tạo của từng cá nhân, tập thể trong cao học, Đại học Mỏ - Địa chất, Hà Nội. quá trình thi công; Sử dụng lao động thuê ngoài [2]. Phan Thị Thái, 2008. Giáo trình Quản trị dự ở địa phương đối với những việc mà họ có thể án đầu tư, Nxb Giao thông Vận tải, Hà Nội. đảm nhận được. Sử dụng đan xen thợ bậc thấp [3]. Bộ xây dựng, 2010. Thông tư hướng dẫn và để làm giảm chi phí tiền lương, tạo cơ hội cho quản lý chi phí đầu tư xây dựng công trình thợ bậc thấp nâng cao tay nghề và giảm chi phí (Thông tư số 04/TT-BXD ngày 26/05/2010). SUMMARY Researching some essential solutions to improve competitive ability for contracting in building business Phan Thi Thai, University of Mining and Geology This article emphasizes some essential solutions to enhance professional ability of enterprises, quality of constructional document and construction technique to improve competitive ability for contracting in building business in the Vietnamese economy. 37