Module Giáo dục thường xuyên 28: Nội dung và kĩ năng tư vấn cho trung tâm học tập cộng đồng - Phạm Xuân Luận
46 trang
2870
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Module Giáo dục thường xuyên 28: Nội dung và kĩ năng tư vấn cho trung tâm học tập cộng đồng - Phạm Xuân Luận", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Tài liệu đính kèm:
- module_giao_duc_thuong_xuyen_28_noi_dung_va_ki_nang_tu_van_c.pdf
Nội dung text: Module Giáo dục thường xuyên 28: Nội dung và kĩ năng tư vấn cho trung tâm học tập cộng đồng - Phạm Xuân Luận
- LỜI GIỚI THIỆU Giáo viên là m t trong nh ng nhân t quan tr ng quy t nh ch t l ng giáo d c và ào t o ngu n nhân l c cho t n c. Do v y, ng, Nhà n c ta c bi t quan tâm n công tác xây d ng và phát tri n i ng giáo viên. M t trong nh ng n i dung c chú tr ng trong công tác này là b i d ng th ng xuyên (BDTX) chuyên môn, nghi p v cho giáo viên. BDTX chuyên môn, nghi p v cho giáo viên là m t trong nh ng mô hình nh m phát tri n ngh nghi p liên t c cho giáo viên và c xem là mô hình có u th giúp s ông giáo viên c ti p c n v i các ch ng trình phát tri n ngh nghi p. Ti p n i chu kì II, chu kì III BDTX giáo viên m m non, ph thông, B Giáo d c và ào t o ã xây d ng ch ng trình BDTX giáo viên và quy ch BDTX giáo viên theo tinh th n i m i nh m nâng cao ch t l ng và hi u qu c a công tác BDTX giáo viên trong th i gian t i. Theo ó, các n i dung BDTX chuyên môn, nghi p v cho giáo viên ã c xác nh, c th là: — B i d ng áp ng yêu c u th c hi n nhi m v n m h c theo c p h c (n i dung b i d ng 1); — B i d ng áp ng yêu c u th c hi n nhi m v phát tri n giáo d c a ph ng theo n m h c (n i dung b i d ng 2); — B i d ng áp ng nhu c u phát tri n ngh nghi p liên t c c a giáo viên (n i dung b i d ng 3). Theo ó, h ng n m m i giáo viên ph i xây d ng k ho ch và th c hi n ba n i dung BDTX trên v i th i l ng 120 ti t, trong ó: n i dung b i d ng 1 và 2 do các c quan qu n lí giáo d c các c p ch o th c hi n và n i dung b i d ng 3 do giáo viên l a ch n t b i d ng nh m phát tri n ngh nghi p liên t c c a mình. B Giáo d c và ào t o ã ban hành Ch ng trình BDTX giáo viên m m non, ph thông và giáo d c th ng xuyên v i c u trúc g m ba n i dung b i d ng trên. Trong ó, n i dung b i d ng 3 ã c xác nh và th hi n d i hình th c các module b i d ng làm c s cho giáo viên t l a ch n n i dung b i d ng phù h p xây d ng k ho ch b i d ng h ng n m c a mình. giúp giáo viên t h c, t b i d ng là chính, B Giáo d c và ào t o ã giao cho C c Nhà giáo và Cán b qu n lí c s giáo d c ch trì xây | 5
- d ng b tài li u g m các module t ng ng v i n i dung b i d ng 3 nh m ph c v công tác BDTX giáo viên t i các a ph ng trong c n c. m i c p h c, các module c x p theo các nhóm t ng ng v i các ch trong n i dung b i d ng 3. M i module b i d ng c biên so n nh m t tài li u h ng d n t h c, v i c u trúc chung g m: — Xác nh m c tiêu c n b i d ng theo quy nh c a Ch ng trình BDTX giáo viên; — Ho ch nh n i dung giúp giáo viên th c hi n nhi m v b i d ng; — Thi t k các ho t ng th c hi n n i dung; — Thông tin c b n giúp giáo viên th c hi n các ho t ng; — Các công c giáo viên t ki m tra, ánh giá k t qu b i d ng. Tuy nhiên, do c thù n i dung c a t ng l nh v c c n b i d ng theo Chu n ngh nghi p giáo viên nên m t s module có th có c u trúc khác. Tài li u c thi t k theo hình th c t h c, giúp giáo viên có th h c m i lúc, m i n i. B ng các ho t ng h c t p ch y u trong m i module nh : c, ghi chép, làm bài th c hành, bài t p t ánh giá, bài ki m tra nhanh, bài t p tình hu ng, tóm l c và suy ng m, giáo viên có th t l nh h i ki n th c c n b i d ng, ng th i có th th o lu n nh ng v n ã t h c v i ng nghi p và t n d ng c h i áp d ng k t qu BDTX trong ho t ng gi ng d y và giáo d c c a mình. Các tài li u BDTX này s c b sung th ng xuyên h ng n m ngày càng phong phú h n nh m áp ng nhu c u phát tri n ngh nghi p a d ng c a giáo viên m m non, giáo viên ph thông và giáo viên t i các trung tâm giáo d c th ng xuyên trong c n c. B tài li u này l n u tiên c biên so n nên r t mong nh n c ý ki n óng góp c a các nhà khoa h c, các giáo viên, các cán b qu n lí giáo d c các c p tác gi c p nh t, b sung tài li u ngày m t hoàn thi n h n. M i ý ki n óng góp xin g i v C c Nhà giáo và Cán b qu n lí c s giáo d c — B Giáo d c và ào t o (Toà nhà 8C — Ngõ 30 — T Quang B u — P. Bách Khoa — Q. Hai Bà Tr ng — TP. Hà N i) ho c Nhà xu t b n i h c S ph m (136 — Xuân Thu — P. D ch V ng — Q. C u Gi y — TP. Hà N i). C c Nhà giáo và Cán b qu n lí c s giáo d c — B Giáo d c và ào t o 6 |
- BẾ HỒNG HẠNH MODULE gdtx 28 NéI DUNG Vµ KÜ N¡NG T¦ VÊN CHO TRUNG T¢M HäC TËP CéNG §åNG | 7
- A. GIỚI THIỆU TỔNG QUAN Trung tâm h c t p c ng ng (TTHTC ) là m t mô hình giáo d c m i, c hình thành và phát tri n Vi t Nam t n m 1998 n nay. Hi n nay, TTHTC ang phát tri n r t nhanh và ã c thành l p h u h t các xã, ph ng, th tr n trong c n c. Là c s giáo d c không chính quy c a xã, ph ng th tr n, TTHTC có ch c n ng: “T o i u ki n thu n l i cho m i ng i m i l a tu i c h c t p th ng xuyên, h c t p su t i, c ph bi n ki n th c và sáng ki n kinh nghi m trong s n xu t và cu c s ng góp ph n xoá ói gi m nghèo, t ng n ng su t lao ng, gi i quy t vi c làm; nâng cao ch t l ng cu c s ng c a t ng ng i dân và c c ng ng; là n i th c hi n vi c ph bi n ch tr ng, chính sách, pháp lu t n v i m i ng i dân”. Dù m i c thành l p và phát tri n h n 10 n m, TTHTC ã b c u ch ng t là m t mô hình giáo d c h u hi u trong vi c t o c h i h c t p su t i cho ng i dân. Qua ó, góp ph n nâng cao ch t l ng cu c s ng ng i dân và phát tri n c ng ng b n v ng. Là m t c s giáo d c c ng ng, c a c ng ng và do c ng ng thành l p qu n lí nên s n nh và phát tri n c a các TTHTC ph thu c r t nhi u vào i u ki n c a các a ph ng. Th c t hi n nay, nhi u a ph ng còn nghèo nên vi c u t kinh phí, c s v t ch t cho TTHTC còn r t ít i, th m chí là không có. M t khác, nh n th c v TTHTC c a xã h i, c a các c p lãnh o a ph ng, các ban ngành, oàn th và c a c cán b qu n lí TTHTC còn nhi u h n ch . i u này ã gây nhi u khó kh n cho vi c duy trì, phát tri n b n v ng TTHTC . Do v y, TTHTC hi n ang r t c n s t v n, giúp c a các cán b /GV Giáo d c th ng xuyên (GDTX) trên a bàn. Trung tâm GDTX là c s giáo d c duy nh t trên a bàn c a t nh/huy n làm công tác GDTX. Trung tâm GDTX có i ng cán b , GV có trình chuyên môn và am hi u v GDTX, v TTHTC . Vì v y, không th ai khác, các trung tâm GDTX c n và có kh n ng tr thành các trung tâm ngu n h tr , t v n cho các TTHTC trong t nh/huy n. Quy ch t ch c và ho t ng c a trung tâm GDTX và c a TTHTC c ng ã quy nh rõ i u này. C th : 8 | MODULE GDTX 28
- i u 40, Quy ch t ch c và ho t ng c a trung tâm GDTX ã quy nh “Trung tâm GDTX t v n, h ng d n các TTHTC trong vi c th c hi n n i dung giáo d c”. i u 26, Quy ch t ch c và ho t ng c a TTHTC xã, ph ng, th tr n ã quy nh “Trung tâm GDTX c p huy n có trách nhi m t v n cho TTHTC ”. ây là nh ng c s pháp lí quan tr ng yêu c u các Trung tâm GDTX ph i có trách nhi m t v n cho TTHTC . Do ó, các cán b /GV GDTX ph i có nhi m v t v n cho TTHTC . Mu n t v n cho TTHTC , cán b /GV GDTX c n ph i bi t rõ t v n cái gì cho TTHTC (n i dung c n t v n)? T v n cho ai ( i t ng t v n)? T v n b ng cách nào (k n ng, ph ng pháp t v n)? Module này s giúp cho cán b /GV GDTX bi t cách l a ch n n i dung t v n, l a ch n và s d ng nh ng k n ng, ph ng pháp t v n phù h p, hi u qu v i các i t ng c n t v n TTHTC . Vì v y, n i dung chính c a module này g m nh ng v n sau: — T v n và ch c n ng c a t v n TTHTC ; các hình th c t v n TTHTC (2 ti t). — i t ng và n i dung c n t v n TTHTC (4 ti t). — Nh ng k n ng và công vi c c n thi t th c hi n t v n có hi u qu TTHTC (4 ti t). — Th c hành l a ch n n i dung, hình th c, k n ng t v n phù h p v i i t ng c n t v n TTHTC (5 ti t). Nh v y, sau khi h c xong module này, cán b /GV GDTX s có m t s ki n th c, k n ng c b n, c n thi t v t v n TTHTC ; ng th i bi t ti n hành nh ng công vi c c n thi t th c hi n nhi m v t v n cho TTHTC . Module này c ng giúp cán b /GV GDTX nh n bi t c nh ng i t ng c n t v n và nh ng n i dung c n t v n TTHTC hi n nay. NỘI DUNG VÀ KĨ NĂNG TƯ VẤN CHO TRUNG TÂM HỌC TẬP CỘNG ĐỒNG | 9
- B. MỤC TIÊU TÀI LIỆU I. MỤC TIÊU CHUNG Module GDTX 28 nh m cung c p, trang b cho cán b , GV GDTX m t s ki n th c và k n ng t v n h có th v n d ng khi th c hi n nhi m v t v n cho TTHTC . II. MỤC TIÊU CỤ THỂ H c xong module này, ng i h c có kh n ng: 1. Kiến thức — Trình bày c khái ni m t v n và ch c n ng c a t v n TTHTC . — Nh n bi t c các hình th c t v n TTHTC . — Xác nh c i t ng, n i dung và k n ng t v n cho TTHTC . 2. Kĩ năng — Bi t l a ch n n i dung và hình th c t v n phù h p v i các i t ng c n t v n TTHTC , phù h p v i tình hình th c ti n c a TTHTC . — Có các k n ng c b n, c n thi t t v n có hi u qu cho TTHTC . — Bi t ti n hành nh ng công vi c c n thi t t ch c t v n cho TTHTC . 3. Thái độ — Có nh n th c úng n v t m quan tr ng c a vi c t v n cho TTHTC . — Có ý th c b i d ng ki n th c, rèn luy n k n ng nâng cao n ng l c t v n cho TTHTC . 10 | MODULE GDTX 28
- C. NỘI DUNG Nội dung 1 TƯ VẤN VÀ CHỨC NĂNG CỦA TƯ VẤN Ở TTHTCĐ; CÁC HÌNH THỨC TƯ VẤN Ở TTHTCĐ (2 tiết) Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm tư vấn và chức năng tư vấn ở TTHTCĐ (1 tiết). a. Nhi m v Mu n th c hi n nhi m v t v n cho TTHTC , tr c h t c n có nh ng hi u bi t nh t nh v t v n và ch c n ng c a t v n TTHTC . Ho t ng này òi h i ph i làm vi c cá nhân. Sau ó có th trao i, chia s k t qu v i các ng nghi p và i chi u v i áp án m c thông tin ph n h i cho ho t ng 1. b. Bài t p * Bài t p 1 : T v n cho TTHTC là gì? * Bài t p 2 : Ch c n ng c a t v n cho TTHTC là gì? * Bài t p 3 : T v n cho TTHTC có gì khác bi t c n chú ý? c. Thông tin ph n h i * Bài t p 1 : T v n cho TTHTC là quá trình thông qua nhi u hình th c nh m chia s v i nh ng i t ng c n t v n TTHTC nh ng hi u bi t, ki n th c, k n ng v GDTX, v TTHTC và nh ng v n v n hoá — xã h i khác có liên quan góp ph n duy trì và phát tri n b n v ng TTHTC . * Bài t p 2 : T v n cho TTHTC có các ch c n ng c b n sau ây: — Cung c p thông tin. — H tr . — Gi i quy t mâu thu n. — Gi i quy t v n . — Ra quy t nh. — Thay i hành vi. NỘI DUNG VÀ KĨ NĂNG TƯ VẤN CHO TRUNG TÂM HỌC TẬP CỘNG ĐỒNG | 11
- * Bài t p 3 : T v n cho TTHTC có m t s i m khác bi t c n chú ý, ó là: — i t ng c n t v n TTHTC r t a d ng v tu i, trình v n hoá, ngành ngh , v nhu c u, nguy n v ng c n t v n — N i dung t v n cho nh ng i t ng c n c t v n TTHTC v a có tính chuyên môn sâu v GDTX, TTHTC , l i v a có tính a d ng, phong phú v nh ng v n thu c các l nh v c c b n c a i s ng và s n xu t nh : kinh t , v n hoá, xã h i, môi tr ng, s c kho , pháp lu t Nh ng cán b , GV c n hi u c i m khác bi t này c a t v n TTHTC có công tác chu n b t t tr c khi ti n hành t v n cho TTHTC . Hoạt động 2: Xác định các hình thức tư vấn ở TTHTCĐ (1 tiết). a. Bài t p * Bài t p 4: Khi t v n cho TTHTC , có th s d ng nh ng hình th c t v n nào? * Bài t p 5: M t s i m c n chú ý khi l a ch n hình th c t v n cho TTHTC ? b. Thông tin ph n h i * Bài t p 4: t v n cho TTHTC , thông th ng có th s d ng m t s hình th c t v n sau: — T v n tr c ti p. — T v n qua i n tho i. — T v n qua th . — T v n b ng mô hình h i th o. — T v n thông qua các ph ng ti n truy n thanh, b n tin, t p san, các tài li u tuyên truy n. — T v n qua m ng. * Bài t p 5: Khi l a ch n hình th c t v n, c n chú ý n m t s i m sau: — Hình th c t v n ph i phù h p v i i t ng c n t v n. Do i t ng c n t v n TTHTC r t a d ng nên b n c n hi u r ng v i m i i t ng c n t v n có th có nh ng hình th c t v n khác nhau, ví d : Hình th c t v n tr c ti p phù h p v i i t ng A, nh ng l i không hi u 12 | MODULE GDTX 28
- qu khi s d ng v i i t ng B. Vì th , tr c khi t v n b n c n bi t rõ v i t ng c n t v n l a ch n các hình th c t v n phù h p. Nh v y, t v n m i hi u qu . — Hình th c t v n ph i phù h p v i n i dung t v n. Vì i t ng c n t v n TTHTC r t da d ng, có nhu c u t v n nhi u v n khác nhau nên n i dung t v n c ng r t a d ng, phong phú. V i m i lo i n i dung t v n, c ng c n có nh ng hình th c t v n khác nhau. Ví d : N u n i dung t v n là nh ng v n m i, c n cung c p nhi u thông tin thì s phù h p v i hình th c t v n b ng mô hình h i th o. Còn n u n i dung t v n là nh ng v n c th , mang tính k thu t thì b n nên s d ng hình th c t v n tr c ti p Nội dung 2 ĐỐI TƯỢNG VÀ NỘI DUNG CẦN TƯ VẤN Ở TTHTCĐ (4 tiết) Hoạt động 1: Xác định các đối tượng cần được tư vấn ở TTHTCĐ (1 tiết). a. Bài t p * Bài t p 6: i t ng c n c t v n TTHTC là ai? b. Thông tin ph n h i * Bài t p 6: i t ng c n t v n TTHTC r t a d ng, có th chia thành các nhóm nh sau: — Nhóm i t ng là các lãnh o ng, Chính quy n a ph ng các c p, c bi t c p xã. — Nhóm i t ng là các cán b các ban, ngành, oàn th ; là nh ng i di n c a t ch c qu n chúng, t ch c kinh t — xã h i, các ch ng trình, d án trong và ngoài c ng ng. — Nhóm i t ng là các b qu n lí, lãnh o TTHTC . — Nhóm i t ng là cán b , GV, h ng d n viên, báo cáo viên tham gia gi ng d y t i các TTHTC . — Nhóm i t ng cu i cùng, quan tr ng nh t là ng i dân c ng ng. NỘI DUNG VÀ KĨ NĂNG TƯ VẤN CHO TRUNG TÂM HỌC TẬP CỘNG ĐỒNG | 13
- Hoạt động 2: Xác định một số nội dung cần tư vấn cho TTHTCĐ (1,5 tiết). a. Bài t p * Bài t p 7: TTHTC c n c t v n nh ng n i dung nào? b. Thông tin ph n h i * Bài t p 7: TTHTC c n c t v n m t s n i dung c b n nh sau: — Nh ng v n c b n v GDTX, v TTHTC . — Qu n lí và ch o, giám sát, ánh giá TTHTC ; liên k t, ph i h p và xây d ng m ng l i TTHTC ; qu n lí và huy ng ngu n l c cho TTHTC ; i u tra nhu c u ng i h c; l p k ho ch, t ch c th c hi n các ho t ng và ch ng trình giáo d c TTHTC . — c i m h c t p c a h c viên ng i l n c ng ng; ph ng pháp và k thu t d y h c ng i l n TTHTC ; k n ng c b n, c n thi t c a h ng d n viên/báo cáo viên/tình nguy n viên TTHTC ; khai thác và biên so n tài li u cho TTHTC . Hoạt động 3: Lựa chọn nội dung tư vấn phù hợp với đối tượng cần tư vấn ở TTHTCĐ (1,5 tiết). a. Bài t p * Bài t p 8: Các nhóm i t ng c n t v n TTHTC c n có nh ng n i dung t v n khác nhau nh th nào? b. Thông tin ph n h i * Bài t p 8: V i m i nhóm i t ng khác nhau s c n c t v n nh ng n i dung khác nhau. Ng i cán b t v n c n xác nh rõ m t s n i dung t v n c th cho t ng nhóm i t ng khác nhau. Ví d nh : — i v i nhóm i t ng là các lãnh o ng, Chính quy n a ph ng các c p, c bi t c p xã , n i dung t v n có th là: nh ng hi u bi t c b n v GDTX/GDKCQ, v i t ng, ch c n ng, nhi m v c a GDTX; các ch tr ng, chính sách c a ng và Nhà n c i v i vi c phát tri n GDTX nói chung và TTHTC nói riêng; v trí, vai trò, ch c n ng, nhi m v c a TTHTC ; các v n hi n nay c a TTHTC a ph ng; các i m m nh, i m y u c a các TTHTC t i a ph ng. 14 | MODULE GDTX 28
- — i v i nhóm i t ng là các b qu n lí, lãnh o TTHTC , n i dung t v n có th là: v trí, vai trò, ch c n ng, nhi m v c a TTHTC ; Trách nhi m, quy n h n c a ban giám c; qu n lí TTHTC ; xây d ng k ho ch ho t ng dài h n và ng n h n c a TTHTC ; ch o và t ch c th c hi n tri n khai các ho t ng c a TTHTC ; ki m tra, giám sát, ôn c th c hi n k ho ch c a TTHTC . Nội dung 3 NHỮNG KĨ NĂNG VÀ CÔNG VIỆC CẦN THIẾT ĐỂ TỔ CHỨC TƯ VẤN CÓ HIỆU QUẢ CHO TTHTCĐ (4 tiết) Hoạt động 1: Tìm hiểu những phẩm chất và kĩ năng cơ bản của cán bộ tư vấn cho TTHTCĐ (3 tiết). a. Bài t p * Bài t p 9: Cán b t v n cho TTHTC c n ph i có nh ng ph m ch t nào? * Bài t p 10: t v n có hi u qu cho TTHTC , cán b t v n c n có nh ng k n ng t v n nào? b. Thông tin ph n h i * Bài t p 9: Cán b t v n c n ph i có nh ng ph m ch t nh sau: — Có nh ng hi u bi t sâu, r ng v các v n c n t v n. — Có kinh nghi m, hi u bi t v th c t a ph ng, th c t v n c n t v n. — Có s hi u bi t v i t ng t v n và có kh n ng t o c m i quan h tin c y c i m và tôn tr ng l n nhau gi a cán b t v n và i t ng c n t v n. * Bài t p 10: Cán b t v n c n ph i có nh ng k n ng c b n, c n thi t nh sau: — K n ng giao ti p; — K n ng l ng nghe; — K n ng di n t; — K n ng ng viên; — K n ng ra quy t nh và gi i quy t v n . NỘI DUNG VÀ KĨ NĂNG TƯ VẤN CHO TRUNG TÂM HỌC TẬP CỘNG ĐỒNG | 15
- Hoạt động 2: Tìm hiểu những công việc cần thiết của TTGDTX để làm tốt công tác tư vấn cho TTHTCĐ (1 tiết). a. Bài t p * Bài t p 11: Theo b n, TTGDTX c n th c hi n nh ng công vi c gì làm t t công tác t v n cho TTHTC ? b. Thông tin ph n h i * Bài t p 11: t v n t t cho TTHTC , TTGDTX c n ti n hành m t s công vi c sau: — Thu th p và lên danh m c các lo i tài li u, t li u nghiên c u v các v n c n t v n và tài li u h tr i t ng c t v n. — Tuy n ch n i ng cán b , GV tham gia t v n. — Liên k t ph i h p v i các ban ngành, oàn th , t ch c, ch ng trình d án — Kh o sát tình hình th c t c a a ph ng, xác nh nh ng v n c n t v n c a các i t ng t v n. — Xây d ng ch ng trình t v n, bao g m có: m c ích, i t ng, n i dung, hình th c, ph ng pháp, a i m Nội dung 4 THỰC HÀNH LỰA CHỌN NỘI DUNG, HÌNH THỨC, KĨ NĂNG TƯ VẤN PHÙ HỢP VỚI ĐỐI TƯỢNG CẦN TƯ VẤN Ở TTHTCĐ (5 tiết) Hoạt động 1: Nghiên cứu một số tình huống cần tư vấn ở TTHTCĐ (2 tiết). a. Bài t p * Bài t p 12 (tình hu ng 1): TTHTC xã B ã thành l p c 1 n m nay. Trong ngày khai tr ng trung tâm, ng i dân trong xã ph n kh i, nô n c n tham d các ho t ng c a trung tâm. Nh ng ngày sau, nhi u ng i dân ã n c sách, tham gia h c các l p h c chuyên trung tâm. Nh ng r i, không bi t vì sao s l ng ng i dân n tham gia các ho t ng c a trung tâm ngày m t th a d n. B n hãy phân tích và tìm ra nguyên nhân c a tình hu ng trên. 16 | MODULE GDTX 28
- * Bài t p 13 (tình hu ng 2): TTHTC xã C ã thành l p c 2 n m. Trong nh ng ngày u thành l p, lãnh o chính quy n các c p c a a ph ng ã h a s h tr kinh phí hàng n m trung tâm ho t ng. Th nh ng ã hai n m nay, trung tâm ch a h nh n c m t kho n kinh phí nào t ngu n ngân sách c a a ph ng. Trung tâm ang r t khó kh n vì không có kinh phí ho t ng. B n hãy phân tích và tìm ra nguyên nhân c a tình hu ng trên. * Bài t p 14 (tình hu ng 3): Ch t ch xã D c lãnh o huy n cho i tham quan h c t p m t s xã tiêu bi u a ph ng b n. Ông r t tâm c v i mô hình TTHTC c a các xã ó. Ông quy t nh ph i thành l p ngay TTHTC c a xã mình. V i s n l c c a lãnh o xã, ch m t th i gian ng n sau ó, xã D ã có m t TTHTC khá khang trang so v i i u ki n c a m t xã khó kh n. Tuy ch là nhà c p 4 nh ng trung tâm ã có m t phòng làm vi c c a ban lãnh o trung tâm, m t phòng th vi n, m t h i tr ng ch cho 100 ng i ng i v i các trang thi t b c n thi t nh bàn, gh , t ng âm, loa, ài, tivi. Trung tâm c ng có m t ban lãnh o qu n lí và i u hành trung tâm. ng chí phó giám c th ng tr c c a trung tâm là hi u phó m t tr ng ti u h c c a xã v n là ng i tâm huy t, có uy tín và kinh nghi m trong công tác qu n lí và ch o giáo d c. V y mà, ã g n 2 n m trôi qua, trung tâm v n ch a ho t ng có hi u qu . B n hãy phân tích và tìm ra nguyên nhân c a tình hu ng trên. b. Thông tin ph n h i * Bài t p 12: Phân tích và tìm nguyên nhân c a tình hu ng 1. — Xem xét tình hu ng 1 cho th y, ngay t ngày thành l p trung tâm ã thu hút c s quan tâm c a ng i dân c ng ng. H ã n tham gia các ho t ng c a trung tâm khá là tích c c. i u ó th hi n vi c thành l p trung tâm là phù h p v i nguy n v ng c a ng i dân c ng ng. ng th i c ng cho th y, trung tâm ã nh n c s h ng ng khá tích c c c a ng i dân, ây là m t y u t r t quan tr ng trong vi c t ch c các ho t ng c a m t c s giáo d c không chính quy c ng ng. Tuy nhiên, ho t ng c a trung tâm v n ch a th t s hi u qu , do v y mà ng i dân ã không còn h ng thú, ít tham gia các ho t ng c a trung tâm. NỘI DUNG VÀ KĨ NĂNG TƯ VẤN CHO TRUNG TÂM HỌC TẬP CỘNG ĐỒNG | 17
- — Tình hu ng trên có th do m t s nguyên nhân sau: Các ho t ng c a TTHTC xã C ch a phong phú, h p d n, ch a phù h p, ch a áp ng c nhu c u, nguy n v ng h c t p c a ng i dân trong c ng ng; Ban lãnh o trung tâm ch a có s ph i h p ch t ch v i c ng ng tìm hi u, i u tra, xác nh c nhu c u h c t p c a c a ng i dân trong xã; Ban lãnh o trung tâm ch a t ch c c nhi u hình th c h c t p linh ho t, phong phú, h p d n ng i h c và n i dung h c t p c ng ch a th c s thi t th c, b ích ph c v cho i s ng lao ng, s n xu t và sinh ho t c a ng i dân nên không thu hút c ng i dân tham gia. * Bài t p 13: Phân tích và tìm nguyên nhân c a tình hu ng 2. — Trong tình hu ng 2, TTHTC xã C ang g p khó kh n v tài chính. TTHTC ã c thành l p c 2 n m nh ng ch a c h tr kinh phí ho t ng t ngu n ngân sách c a a ph ng. — Tình hu ng trên có th do m t s nguyên nhân sau: Lãnh o a ph ng ch a c p kinh phí cho TTHTC vì có th do a ph ng ó còn nghèo, còn quá nhi u khó kh n; ho c do lãnh o a ph ng ch a nh n th c úng vai trò, s c n thi t c a TTHTC ; ho c chính TTHTC ó ho t ng quá kém. M t khác, ban lãnh o TTHTC có th ch a ch ng tìm hi u, tích c c ngh , tranh th s ng h c a các c p chính quy n gi i quy t kinh phí t ngu n ngân sách; ch a linh ho t, sáng t o tìm nh ng ngu n kinh phí khác t các ch ng trình d án c a các ban ngành, oàn th , t ch c xã h i, doanh nghi p a ph ng * Bài t p 14: Phân tích và tìm nguyên nhân c a tình hu ng 3. — Tình hu ng 3 cho th y, TTHTC xã D ã có m t i u ki n h t s c thu n l i ó là trung tâm ã nh n c s ng h và h tr , t o i u ki n c a lãnh o xã. C th , ch t ch xã ã có nh n th c úng v vai trò c a TTHTC và ã n l c thành l p TTHTC . TTHTC c a xã ã c lãnh o xã u t ban u v c s v t ch t t ng i t t. V t ch c, trung tâm c ng ã có m t ban lãnh o trong ó có phó giám c th ng tr c là ng i tâm huy t, có kinh nghi m qu n lí giáo d c. — Tuy thu n l i nh v y nh ng ã g n 2 n m, trung tâm v n ch a ho t ng có hi u qu . Có th do m t s nguyên nhân sau: Tr c h t, TTHTC xã D ch a c thành l p theo úng b n ch t c a m t TTHTC . ó là, 18 | MODULE GDTX 28
- vi c thành l p trung tâm ph i xu t phát t nguy n v ng c a ng i dân ch không ph i c a riêng lãnh o xã. Ng i dân ph i có nh n th c úng và ph i th c s tham gia vào quá trình thành l p trung tâm, có nh v y h m i c m th y mình là ch c a trung tâm và có trách nhi m tham gia xây d ng và th c hi n các hoat ng c a trung tâm. Nh v y, trong tình hu ng này, TTHTC xã D thi u m t y u t quan tr ng nh t, ó là s h ng ng t ng i dân, s tham gia làm ch c a ng i dân. M t nguyên nhân n a có th là ban lãnh o trung tâm ch a có kinh nghi m qu n lí, i u hành m t mô hình giáo d c m i và r t khác v i các tr ng h c chính quy. Do v y, ban lãnh o trung tâm ã ch a bi t t ch c các ho t ng phù h p TTHTC . Hoạt động 2: Lập phương án tư vấn cho một số tình huống ở TTHTCĐ (3 tiết). a. Bài t p * Bài t p 15: B n hãy l a ch n n i dung, hình th c, k n ng t v n phù h p v i i t ng c n t v n tình hu ng 1. * Bài t p 16: B n hãy l a ch n n i dung, hình th c, k n ng t v n phù h p v i i t ng c n t v n tình hu ng 2. * Bài t p 17: B n hãy l a ch n n i dung, hình th c, k n ng t v n phù h p v i i t ng c n t v n tình hu ng 3. b. Thông tin ph n h i * Bài t p 15: Trên c s phân tích nguyên nhân c a tình hu ng bài t p 12, b n hãy xác nh và tr l i các câu h i: i t ng là ai? N i dung là gì? Hình th c t v n nào s phù h p? D ki n s d ng k n ng t v n nào? — i t ng c n t v n: là nh ng cán b qu n lí TTHTC , t p trung vào ban lãnh o TTHTC . — N i dung t v n: Có th t p trung vào nh ng v n c b n c a TTHTC và qu n lí, i u hành TTHTC ; i u tra, xác nh nhu c u h c t p c a ng i dân, xây d ng k ho ch; n i dung và hình th c t ch c các ho t ng TTHTC NỘI DUNG VÀ KĨ NĂNG TƯ VẤN CHO TRUNG TÂM HỌC TẬP CỘNG ĐỒNG | 19
- — Hình th c t v n: có th s d ng hình th c t v n qua h i th o, to àm và t v n tr c ti p; cung c p các tài li u có liên quan. — K n ng t v n: Giao ti p, l ng nghe, di n t * Bài t p 16: Trên c s phân tích nguyên nhân c a tình hu ng bài t p 13, b n hãy xác nh c th : i t ng, n i dung, hình th c t v n và k n ng t v n. — i t ng c n t v n: là cán b chính quy n a phu ng các c p, ban lãnh o TTHTC . — N i dung t v n: mô hình TTHTC và qu n lí i u hành TTHTC ; ch tr ng, chính sách c a ng và Nhà n c v phát tri n GDTX nói chung và TTHTC nói riêng, các v n b n ã ban hành. — Hình th c t v n: có th s d ng hình th c t v n qua h i th o, to àm và t v n tr c ti p; cung c p các tài li u có liên quan. — K n ng t v n: Giao ti p, l ng nghe, di n t, ra quy t nh * Bài t p 17: Trên c s phân tích nguyên nhân c a tình hu ng bài t p 14, b n hãy xác nh c th : i t ng, n i dung, hình th c t v n và k n ng t v n. — i t ng c n t v n: là cán b chính quy n c p xã, ban lãnh o TTHTC và ng i dân trong xã. — N i dung t v n: mô hình TTHTC và qu n lí i u hành TTHTC ; ch tr ng, chính sách c a ng và Nhà n c v phát tri n GDTX nói chung và TTHTC nói riêng, các v n b n ã ban hành; i u tra, xác nh nhu c u h c t p c a ng i dân, xây d ng k ho ch; n i dung và hình th c t ch c các ho t ng TTHTC — Hình th c t v n: có th s d ng hình th c t v n qua h i th o, to àm và t v n tr c ti p; cung c p các tài li u có liên quan, t v n qua các ph ng ti n truy n thông — K n ng t v n: giao ti p, l ng nghe, di n t, ra quy t nh 20 | MODULE GDTX 28
- D. KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ (trắc nghiệm/tình huống và thông tin phản hồi về các bài đánh giá) * Bài t p 1: L a ch n úng/Sai. c các phát bi u d i ây, theo b n ý ki n nào úng, ý ki n nào sai? Hãy ánh d u × vào c t phù h p v i ý ki n c a b n. Quan ni m úng Sai 1. T v n cho TTHTC là quá trình thông qua nhi u hình th c nh m chia s v i nh ng i t ng c n t v n TTHTC nh ng hi u bi t, ki n th c, k n ng v GDTX, v TTHTC và nh ng v n v n hoá — xã h i khác có liên quan góp ph n duy trì và phát tri n b n v ng TTHTC . 2. Ch c n ng c a t v n cho TTHTC là: cung c p thông tin; h tr ; gi i quy t mâu thu n; gi i quy t v n ; ra quy t nh; thay i hành vi. 3. Chú tr ng vào công tác t v n cho TTHTC là không c n thi t vì h u h t i t ng c n t v n TTHTC là ng i l n, h hi u bi t và có nhi u kinh nghi m s ng. 4. Cán b t v n có trách nhi m h tr và h ng d n ng i c t v n t o ra nh ng thay i tích c c, nh ng s l a ch n cu i cùng là do chính ng i c t v n. 5. Cán b t v n cho TTHTC n u ch có s hi u bi t v i t ng t v n và t o c m i quan h tin c y c i m , tôn tr ng i v i ng i c t v n là ch a . 6. TTHTC , n i dung t v n là quan tr ng nh t. Vì th , cán b t v n có nh ng hi u bi t sâu, r ng v các v n c n t v n thì s t v n t t. 7. Cán b t v n cho TTHTC càng có nhi u k n ng t v n càng t v n thành công. 8. Cán b t v n cho TTHTC bi t l a ch n n i dung và hình th c t v n phù h p v i i t ng, làm t t các công vi c c n thi t tr c khi t v n thì kh n ng t v n thành công s cao. NỘI DUNG VÀ KĨ NĂNG TƯ VẤN CHO TRUNG TÂM HỌC TẬP CỘNG ĐỒNG | 21
- * Bài t p 2: Bài t p v m t s k n ng t v n c b n. 1. M t s ng i dân xã A cho r ng, tham gia h c t p TTHTC v a m t th i gian l i v a không c ti n. B n s t v n cho h nh th nào? 2. M t TTHTC ã t ch c r t nhi u l p h c nh ng v n r t ít ng i dân xã ó tham gia. B n s t v n cho ban lãnh o TTHTC ó nh th nào? 3. M t lãnh o xã có suy ngh r ng, s d TTHTC c a xã B ho t ng ch a hi u qu b i vì c s v t ch t c a TTHTC còn r t nhi u thi u th n so v i các tr ng h c. B n s t v n cho v lãnh o xã ó nh th nào? * Bài t p 3: T ánh giá. B n hãy t ánh giá k n ng t v n c a chính mình d a vào b ng d i ây: 1 = 2 = 3 = 4 = 5 = Các k n ng t v n R t Th p Trung Khá Xu t th p bình s c K n ng giao ti p K n ng l ng nghe Kh n ng xác nh v n K n ng di n t Kh n ng t c ni m tin c a ng i khác S c m thông K n ng ng viên Kh n ng l a ch n n i dung, hình th c t v n phù h p v i i t ng c n t v n K n ng gi i quy t v n Kh n ng làm vi c v i ng i khác gi i quy t v n 22 | MODULE GDTX 28
- E. PHỤ LỤC/TÀI LIỆU BỔ SUNG PHỤ LỤC 1: TÀI LIỆU BỔ SUNG CHO NỘI DUNG 1 1. Thế nào là tư vấn cho trung tâm học tập cộng đồng? T v n cho TTHTC là quá trình thông qua nhi u hình th c nh m chia s v i nh ng i t ng c n t v n TTHTC nh ng hi u bi t, ki n th c, k n ng v GDTX, v TTHTC và nh ng v n v n hoá — xã h i khác có liên quan góp ph n duy trì và phát tri n b n v ng TTHTC . 2. Các chức năng của tư vấn cho trung tâm học tập cộng đồng T v n cho TTHTC có các ch c n ng nh sau: — Cung c p thông tin: Cung c p cho các i t ng c n t v n nh ng thông tin rõ ràng, chính xác có th làm thay i nh n th c và quan i m ch a úng c a i t ng c n t v n. — H tr : T t c các i t ng c n t v n u c n n s giúp . Vì v y, t v n là quá trình th hi n s s n sàng giúp v m t nào ó (ví d : tâm lí, tình c m, ki n th c, k n ng ) làm hài lòng i t ng c n t v n. — Gi i quy t mâu thu n: Giúp i t ng c n t v n gi i quy t các v n khó kh n c a chính h ho c v i ng i khác. — Gi i quy t v n : Giúp các i t ng c n t v n phân tích nh ng khó kh n, tìm ra nh ng gi i pháp hành ng và cu i cùng tìm c gi i pháp hi u qu gi i quy t v n . — Ra quy t nh: Giúp các i t ng c n t v n xác nh các ph ng án, t a ra quy t nh c th v cách gi i quy t nh ng khó kh n c a h . — Thay i hành vi: Trang b cho i t ng c n t v n các k n ng c n thi t h có th quy t nh các thay i liên quan n suy ngh , tình c m, hành vi. 3. Một số hình thức tư vấn cho trung tâm học tập cộng đồng Thông th ng có m t s hình th c t v n cho TTHTC sau: — T v n tr c ti p: là hình th c ng i t v n tr c ti p trao i v i i t ng c n t v n. — T v n qua i n tho i: là hình th c ng i t v n trao i v i i t ng c n t v n qua i n tho i. NỘI DUNG VÀ KĨ NĂNG TƯ VẤN CHO TRUNG TÂM HỌC TẬP CỘNG ĐỒNG | 23
- — T v n qua th : là hình th c ng i t v n trao i v i i t ng c n t v n qua lá th . — T v n b ng mô hình h i th o: là hình th c ng i t v n trao i v i nhi u i t ng c n t v n khác nhau qua t ch c các h i th o. — T v n thông qua các ph ng ti n truy n thanh, b n tin, t p san, các tài li u tuyên truy n: là hình th c ng i t v n trao i v i i t ng c n t v n thông qua m c h i áp. — T v n qua m ng: là hình th c ng i t v n trao i v i i t ng c n t v n qua email, chat, di n àn (forum). Tu thu c vào i t ng, n i dung và i u ki n t v n mà GV trung tâm GDTX có th l a ch n các hình th c t v n thích h p. PHỤ LỤC 2: TÀI LIỆU BỔ SUNG CHO NỘI DUNG 2 4. Đối tượng cần tư vấn ở trung tâm học tập cộng đồng i t ng c n t v n TTHTC có th chia thành các nhóm nh sau: — Nhóm i t ng là các lãnh o ng, chính quy n a ph ng các c p, c bi t c p xã: ây là nh ng ng i quy t nh các ch tr ng, chính sách i v i TTHTC , là nh ng ng i qu n lí tr c ti p các TTHTC , là nh ng ng i có trách nhi m và có kh n ng i u ph i các ban, ngành, oàn th , các l c l ng xã h i liên k t, h p tác v i nhau trong vi c t ch c các ho t ng TTHTC , duy trì và phát tri n b n v ng TTHTC . — Nhóm i t ng là các cán b các ban, ngành, oàn th : là nh ng i di n c a t ch c qu n chúng, t ch c kinh t — xã h i, các ch ng trình, d án trong và ngoài c ng ng. ây là l c l ng quan tr ng trong vi c tham gia xây d ng k ho ch, h tr và t ch c các ho t ng TTHTC . — Nhóm i t ng là các b qu n lí, lãnh o TTHTC : H là nh ng ng i tr c ti p qu n lí, ch o, xây d ng k ho ch và t ch c các ho t ng c a TTHTC . — Nhóm i t ng là cán b , GV, h ng d n viên, báo cáo viên tham gia gi ng d y t i các TTHTC : ây là l c l ng nòng c t, có vai trò ch ng, tr c ti p th c hi n các ho t ng c a TTHTC . 24 | MODULE GDTX 28
- — Nhóm i t ng cu i cùng, quan tr ng nh t là ng i dân c ng ng: ây là i t ng có vai trò quy t nh, n u không có h thì TTHTC không th t n t i. S tham gia tích c c và t nguy n c a ng i dân chính là m t trong nh ng y u t quan tr ng duy trì và phát tri n TTHTC . Ng i dân c n có nh n th c úng v vai trò, ch c n ng, nhi m v c a TTHTC , c ng nh nh ng l i ích do TTHTC em n cho h . T ó, h m i ng h và tích c c, t nguy n tham gia các ho t ng c a TTHTC . Lãnh o ng và chính quy n các c p Các ban, ngành, oàn th , t ch c qu n Ng i dân chúng, t ch c kinh t — xã h i, các ch ng i t ng c n t v n trình, d án TTHTC GV/HDV c a Ban giám c TTHTC TTHTC Sơ đồ: Đối tượng cần tư vấn ở trung tâm học tập cộng đồng 5. Một số nội dung cần tư vấn cho trung tâm học tập cộng đồng * Hi n nay, TTHTC r t c n c t v n v các v n liên quan t i GDTX nói chung và TTHTC nói riêng. C th có các n i dung nh sau: NỘI DUNG VÀ KĨ NĂNG TƯ VẤN CHO TRUNG TÂM HỌC TẬP CỘNG ĐỒNG | 25
- — Nh ng v n c b n v GDTX (GDTX trên th gi i, khu v c và Vi t Nam; t m nhìn và h th ng GDTX trong nh ng th p k u c a th k XXI, GDTX và phát tri n b n v ng ). — TTHTC — Mô hình giáo d c m i (b n ch t, m c ích, i t ng, ch c n ng, nhi m v ). — TTHTC trong khu v c và Vi t Nam (Th c tr ng và xu th phát tri n); TTHTC v i vi c nâng cao dân trí, b i d ng ngu n nhân l c và t o c h i h c t p t xa, h c t p su t i góp ph n xây d ng xã h i h c t p và phát tri n c ng ng b n v ng). — Qu n lí và ch o có hi u qu TTHTC ; giám sát, ánh giá TTHTC . — Liên k t, ph i h p và xây d ng m ng l i TTHTC ; qu n lí và huy ng ngu n l c cho TTHTC . — i u tra nhu c u ng i h c; l p k ho ch, t ch c th c hi n các ho t ng và ch ng trình giáo d c TTHTC . — c i m h c t p c a h c viên ng i l n c ng ng. — Ph ng pháp và k thu t d y h c ng i l n TTHTC . — K n ng c b n, c n thi t c a h ng d n viên/báo cáo viên/tình nguy n viên TTHTC . — Khai thác và biên so n tài li u cho TTHTC . * Tuy nhiên, v i các nhóm i t ng khác nhau, n i dung c n t v n s khác nhau. Có th nh : — i v i lãnh o ng, chính quy n các c p: các n i dung c n t v n có th là: + Nh ng hi u bi t c b n v GDTX giáo d c không chính quy v i t ng, ch c n ng, nhi m v c a GDTX. + Các ch tr ng, chính sách c a ng và Nhà n c i v i vi c phát tri n GDTX nói chung và TTHTC nói riêng. + V trí, vai trò, ch c n ng, nhi m v c a TTHTC . + Nh ng v n b c xúc, b t c p c a TTHTC . + i m m nh, i m y u c a các TTHTC t i a ph ng. — i v i các ban, ngành, oàn th , ch ng trình, d án n i dung t v n có th là: 26 | MODULE GDTX 28
- + V trí, vai trò, ch c n ng, nhi m v c a TTHTC . + Các ho t ng hi n nay c a TTHTC . + Các v n b t c p hi n nay c a TTHTC a ph ng. + Vai trò c a TTHTC i v i vi c th c hi n các nhi m v chính tr c a các ban, ngành oàn th , ch ng trình, d án + Vai trò c a các ban, ngành oàn th i v i TTHTC . + TTHTC có th giúp gì cho các ban, ngành, oàn th , ch ng trình, d án và ng c l i, các ban ngành, oàn th , ch ng trình, d án c n và có th giúp gì, giúp nh th nào (hình th c và m c ph i h p cho TTHTC ). + Làm th nào t ch c có hi u qu các ho t ng TTHTC ? — i v i Ban qu n lí các TTHTC , n i dung t v n có th là: + V trí, vai trò, ch c n ng, nhi m v c a TTHTC . + Trách nhi m, quy n h n c a ban giám c. + Qu n lí TTHTC . + Xây d ng k ho ch ho t ng dài h n và ng n h n c a TTHTC . + Ch o và t ch c th c hi n tri n khai các ho t ng c a TTHTC . + Ki m tra, giám sát, ôn c th c hi n k ho ch c a TTHTC . + Qu n lí và i u hành nh th nào TTHTC ho t ng hi u qu . — i v i GV/h ng d n viên tham gia gi ng d y t i các TTHTC , n i dung t v n có th là: + Nh ng hi u bi t c b n v GDTX/GDKCQ, v i t ng, ch c n ng, nhi m v c a GDTX. + V trí, vai trò, ch c n ng, nhi m v c a TTHTC . + Trách nhi m, quy n h n c a GV/h ng d n viên tham gia gi ng d y t i các TTHTC . + c i m h c viên ng i l n và ph ng pháp d y h c ng i l n. + N i dung d y h c ng i l n. + Khai thác và s d ng tài li u tham kh o, tài li u s n có a ph ng; biên so n tài li u h c t p cho TTHTC . NỘI DUNG VÀ KĨ NĂNG TƯ VẤN CHO TRUNG TÂM HỌC TẬP CỘNG ĐỒNG | 27
- + Cách th c t ch c các ho t ng giáo d c TTHTC . — i v i ng i dân, n i dung t v n có th là: + Ch c n ng, nhi m v và các ho t ng t i TTHTC . + N i dung/l p h c phù h p v i nhu c u và i u ki n c a h . + Tài li u h c t p. + Các v n /ch thu c các l nh v c c b n trong cu c s ng mà ng i dân th ng quan tâm quan tâm nh : kinh t , v n hoá xã h i, pháp lu t, s c kho , môi tr ng PHỤ LỤC 3: TÀI LIỆU BỔ SUNG CHO NỘI DUNG 3 6. Một số phẩm chất và kĩ năng cơ bản cần thiết của cán bộ tư vấn cho trung tâm học tập cộng đồng có th t v n có hi u qu cho TTHTC , cán b t v n c n ph i có nh ng ph m ch t và k n ng c b n nh sau: — Có nh ng hi u bi t sâu, r ng v các v n c n t v n. — Có kinh nghi m, hi u bi t v th c t a ph ng, th c t v n c n t v n. — Có s hi u bi t v i t ng t v n và có kh n ng t o c m i quan h tin c y c i m và tôn tr ng l n nhau gi a cán b t v n và i t ng c n t v n. — Có m t s k n ng c n thi t t v n t t (K n ng giao ti p, k n ng l ng nghe, k n ng di n t, k n ng ng viên, k n ng ra quy t nh và gi i quy t v n ). 7. Một số chú ý khi sử dụng các kĩ năng tư vấn s d ng t t các k n ng t v n, cán b t v n c n chú ý nh ng c i m c b n và cách ti n hành t ng k n ng t v n, c th nh sau: * K n ng giao ti p: — Khi ti p xúc v i các i t ng t v n c n ni m n , thân ái, bình ng, t o b u không khí c i m , tin c y v i i t ng t v n. — S d ng các t ng giao ti p n gi n, khuy n khích i tho i, song tránh ng t quãng m ch trình bày c a i t ng c n t v n. 28 | MODULE GDTX 28
- — H i, tìm hi u v n b ng các câu h i m , ng n g n, n gi n, d tr l i. — H tr l i nói b ng các c ch , dáng i u, nét m t, ánh m t * K n ng l ng nghe: — Quan tâm và chú ý l ng nghe nh ng ý ki n mà i t ng t v n trình bày. — Không tranh lu n ho c không có nh ki n v i nh ng ý ki n riêng, khác bi t c a i t ng t v n. — Kiên trì l ng nghe xác nh rõ v n c n t v n. * K n ng di n t: — S d ng nh ng t ng rõ ràng, n gi n, c th , d hi u. — a ra nh ng ví d c th g n v i i u ki n, hoàn c nh c a i t ng t v n. — Cung c p thông tin, phân tích v n b ng gi ng nói nh nhàng, thuy t ph c. * K n ng ng viên: — ng viên khuy n khích i t ng t v n h m nh d n trao i nh ng suy ngh , tình c m, khó kh n c a chính h . — ng viên khuy n khích i t ng t v n tin t ng th c hi n các hành vi có l i. — ng viên khuy n khích i t ng c n t v n b ng c ch , dáng i u, nét m t, gi ng nói * K n ng ra quy t nh và gi i quy t v n : — Xác nh úng b n ch t v n c n t v n. — Giúp i t ng c n t v n phân tích nh ng khó kh n c a h . — Giúp i t ng c n t v n xác nh các ph ng án gi i quy t v n . — Giúp i t ng c n t v n tìm ra c gi i pháp t i u và t a ra c nh ng quy t nh v cách gi i quy t nh ng khó kh n c a chính h . NỘI DUNG VÀ KĨ NĂNG TƯ VẤN CHO TRUNG TÂM HỌC TẬP CỘNG ĐỒNG | 29
- 8. Những công việc cần thiết của các trung tâm giáo dục thường xuyên để làm tốt công tác tư vấn cho trung tâm học tập cộng đồng t v n t t cho TTHTC , TTGDTX c n th c hi n m t s công vi c sau: — Xây d ng k ho ch t v n cho TTHTC trên a bàn trong k ho ch t ng th h ng n m c a n v ; giao nhi m v c th cho t ng cán b /giáo viên. — Thu th p và lên danh m c các lo i tài li u, t li u nghiên c u v các v n c n t v n và tài li u h tr i t ng c t v n. Th ng xuyên c p nh t các tài li u và thông tin m i. — Tuy n ch n i ng GV tham gia t v n. Các cán b tham gia t v n ph i c th ng xuyên t p hu n, b i d ng nâng cao trình hi u bi t, chuyên môn và rèn luy n các k n ng, c bi t là các k n ng t v n. — Liên k t ph i h p v i các ban ngành, oàn th , t ch c, ch ng trình d án có s ng h , giúp , ph i h p v i u ki n và chuyên gia t v n. Khi có i ng t v n là nh ng chuyên gia c a nhi u l nh v c khác nhau s giúp cho ph m vi t v n r ng, n i dung t v n sâu và phong phú. Do ó, hi u qu t v n c ng t t h n. — Kh o sát tình hình th c t c a a ph ng, xác nh nh ng v n c n t v n c a các i t ng t v n. — Xây d ng k ho ch, ch ng trình t v n, bao g m: m c ích, i t ng, n i dung, hình th c, ph ng pháp, a i m PHỤ LỤC 4: TÀI LIỆU THAM KHẢO CHO NỘI DUNG 4 1. Vai trò và tác động của trung tâm học tập cộng đồng Tuy c hình thành và phát tri n trong kho ng 15 n m, nh ng TTHTC c ánh giá cao là mô hình giáo d c có hi u qu trong vi c th c hi n m c tiêu “Giáo d c cho m i ng i” và xây d ng “Xã h i h c t p”, là mô hình giáo d c có tác d ng góp ph n nâng cao ch t l ng cu c s ng c a ng i dân và góp ph n phát tri n c ng ng b n v ng. a. Trung tâm h c t p c ng ng — Mô hình có hi u qu trong vi c th c hi n “Giáo d c cho m i ng i” và xây d ng “Xã h i h c t p” 30 | MODULE GDTX 28
- * M ng l i TTHTC c phát tri n r ng kh p trong c n c t o i u ki n thu n l i cho m i ng i dân c ng ng c h c t p th ng xuyên, h c t p su t i. TTHTC c thi t k và thành l p c p xã, ph ng, th tr n v i m c ích chính là t o c h i h c t p cho m i ng i dân c ng ng. có th th c hi n t t nhi m v xây d ng XHHT, các c p chính quy n c a m t s a ph ng ã nh n th c c r ng, m t trong nh ng vi c làm c n thi t u tiên là ph i thành l p các TTHTC . Tuy nhiên, c ng có nh ng a ph ng ch là do b nh thành tích. Nh ng dù là vì nh ng lí do khác nhau thì các a ph ng c ng ã góp ph n t o nên m t phong trào thành l p TTHTC vô cùng m nh m . C n c hi n ã có 10.764 xã, ph ng, th tr n có TTHTC . Nh v y, TTHTC ã c thành l p h u h t các xã, ph ng, th tr n trong c n c. 12000 10764 10000 m â t 8000 g 7384 n 6000 Số TTHTCĐ ru t ố 4000 S 2000 0 155 2001 2006 2012 Năm Bi u 1: S phát tri n m nh m c a TTHTC trong c n c Ngu n: S li u th ng kê n tháng 2 n m 2012, V GDTX Vi c hì nh thà nh và phá t tri n TTHTC m nh m nh hi n nay ã giú p cho ng i dân c ng ng c a t t c m i mi n, m i vù ng trong c n c chí nh th c có m t c s giá o d c g n dân nh t c a chí nh quy n a ph ng chuyên ch m lo vi c h c t p cho ng i dân, nh ng ng i lao ng ang có nhu c u c h c t p r t cao. Các TTHTC hi n nay c ng ang ngày càng c u t v c s v t ch t, trang thi t b ph c v t t h n nhu c u h c t p c a ng i dân. i u này c th hi n trong b ng s li u sau: NỘI DUNG VÀ KĨ NĂNG TƯ VẤN CHO TRUNG TÂM HỌC TẬP CỘNG ĐỒNG | 31
- B ng 1: C s v t ch t c a TTHTC hi n nay S trung tâm có tr s riêng 3.092 C s v t ch t c a S trung tâm có phòng sách riêng 5.624 TTHTC S trung tâm có thi t b riêng 4.822 Ngu n: S li u th ng kê n tháng 2 n m 2012, V GDTX Bên c nh ó, t ng tí nh hi u qu trong vi c t ch c cá c ho t ng giá o d c TTHTC . Cá c c p chí nh quy n a ph ng ã có s quan tâm n i ng cá n b , giá o viên, h ng d n viên TTHTC . Nhi u a ph ng ã th c hi n r t linh ho t, sá ng t o Thông t s 40 c a B Giá o d c và ào t o v vi c t ng c ng giá o viên chuyên trá ch cho TTHTC , ã c nh ng giá o viên tr ng ti u h c, trung h c c s trên a bà n sang là m cá n b chuyên trá ch cho TTHTC . i ng cá n b nà y b c u ã phá t huy r t t t hi u qu trong vi c giú p lã nh o TTHTC quá n xuy n, t ch c cá c ho t ng giá o d c trung tâm h ph trá ch. Vì v y, ph n nà o ã gó p ph n áp ng nhu c u h c t p c a ng i dân c ng ng. B ng 2: i ng cán b qu n lí, giáo viên, báo cáo viên c a TTHTC hi n nay 1 Cán b qu n lí TTHTC 28.890 2 Giáo viên TTHTC 4.428 3 Báo cáo viên, c ng tác viên TTHTC 49.128 Ngu n: S li u th ng kê n m h c 2010 — 2011, V GDTX * N i dung, ch ng trì nh h c t p c a TTHTC ngà y cà ng phong phú , a d ng và hi u qu , gó p ph n áp ng nhu c u h c t p c a ng i dân c ng ng Hi n nay, cá c TTHTC ang t ch c th c hi n r t nhi u nh ng ho t ng, ch ng trì nh giá o d c áp ng nhu c u h c t p a d ng ngà y cà ng t ng c a ng i dân. Cá c ho t ng ch ng trì nh giá o d c nà y ngà y càng h ng t i ng i h c, áp ng nhi u s thích, nhu c u, i u ki n khác nhau c a t ng nhóm i t ng. Theo báo cáo c a các a ph ng, các ch ng trình h c t p TTHTC hi n nay khá phong phú, a d ng. Vì th , ã t o nên s c h p d n c a TTHTC , góp ph n làm t ng s l ng ng i dân tham gia h c t p. 32 | MODULE GDTX 28
- B ng 3: S l ng h c viên theo h c m t s ch ng trình GDTX STT Ch ng trình S l t h c viên 1 Chuyên (GD áp ng yêu c u Công nghi p hoá) 13.265.960 2 Ngh ng n h n 258.325 3 Xoá mù ch 29.469 3 Giáo d c ti p t c sau khi bi t ch 22.003 Ngu n: S li u th ng kê n m h c 2010 — 2011, V GDTX Ch ng trì nh GDTX áp ng yêu c u c a ng i h c, c p nh t ki n th c, k n ng, chuy n giao công ngh là ch ng trình ang th c hi n t t c cá c TTHTC . Nh ng ch ng trì nh giáo d c khá c c th c hi n tu theo nhu c u, i u ki n c a t ng a ph ng. Ngoài ra, ph i k n nh ng ch ng trì nh, n i dung h c t p do chí nh t ng TTHTC t xây d ng. Có th nó i, c n c có 10.764 TTHTC thì có b y nhiêu ch ng trì nh h c t p do a ph ng t xây d ng ang c th c hi n cá c TTHTC . Ch ng tr ình GDTX áp ng yêu c u c a ng i h c, c p nh t ki n th c, k n ng, chuy n giao công ngh hi n nay c xây d ng theo 3 c p . Khung ch ng trì nh chung qu c gia ban hà nh là c p Trung ng ( ây là ph n c ng). Sau ó, n c p t nh, c p xã (ph n m m). T c là m i t nh l i có nh ng ch o xây d ng, b sung thêm nh ng n i dung h c t p riêng c a a ph ng cho TTHTC c a t nh mì nh. Cá c TTHTC l i có th ti p t c b sung, thay th nh ng n i dung h c t p khá c phù h p v i nhu c u i t ng ng i h c trung tâm. Nh ng dù có s khá c nhau trong cá c n i dung h c t p c a t ng a ph ng, t ng TTHTC thì cá c n i dung nà y v n t p trung và o 5 nhó m l nh v c n i dung. 5 nhó m l nh v c n i dung này chính là 5 v n l n c a cu c s ng hi n nay c a ng i dân. ó là: Kinh t , xã h i, pháp lu t, s c kho và môi tr ng. Nh ng n i dung h c t p này ã c b n giúp ng i dân gi i quy t c nh ng v n c p bách, c n thi t c a b n thân, gia ình và c ng ng; NỘI DUNG VÀ KĨ NĂNG TƯ VẤN CHO TRUNG TÂM HỌC TẬP CỘNG ĐỒNG | 33
- gó p ph n phá t tri n kinh t — xã h i c a a ph ng. N i dung h c t p cá c TTHTC phong phú , a d ng, thi t th c ã gó p ph n là m t ng tí nh hi u qu , thi t th c c a vi c h c t p c a ng i dân, tá c ng r t tí ch c c và o vi c t ng s l ng ng i dân tham gia h c t p TTHTC . Bi u 2: S l ng h c viên tham gia h c t p chuyên t i các TTHTC Ngu n: S li u th ng kê n m h c 2010 — 2011, V GDTX b. Trung tâm h c t p c ng ng góp ph n nâng cao ch t l ng cu c s ng c a ng i dân c ng ng — Thông qua t ch c các l p h c xoá mù ch và giáo d c ti p t c sau khi bi t ch , các l p chuyên , các l p t p hu n, chuy n giao khoa h c, k thu t — công ngh TTHTC góp ph n tích c c trong vi c nâng cao dân trí, c i thi n i s ng dân sinh, th c hi n dân quy n, n nh và nâng cao ch t l ng dân s và c i thi n môi tr ng dân c . — Thông qua các l p xoá mù ch , các l p sau xoá mù ch và các l p chuyên , t p hu n TTHTC ã giúp ng i dân m mang hi u bi t, nâng cao dân trí, ã góp ph n quan tr ng nâng t l ng i bi t ch trong tu i và gi m t l mù ch ngoài tu i, gi m t l tái mù ch , nâng cao trình v n hoá c a ng i dân c ng ng. 34 | MODULE GDTX 28
- — Thông qua các l p d y ngh , các l p t p hu n ng n h n v k thu t s n xu t, các l p chuyên v tr ng tr t và ch n nuôi, các l p chuy n giao khoa h c k thu t, các bu i khuy n nông, khuy n lâm, khuy n ng nghi p, các bu i tham quan, trao i kinh nghi m s n xu t TTHTC ã góp ph n giúp ng i dân c p nh t ki n th c, k thu t s n xu t m i, bi t cách t ch c s n xu t, làm n giúp ng i dân bi t cách xoá ói, gi m nghèo, nâng cao thu nh p, c i thi n i s ng dân sinh. — TTHTC c ng c ánh giá cao là ã góp ph n quan tr ng trong vi c nâng cao hi u bi t c a ng i dân v các ch tr ng, ng l i, chính sách và pháp lu t c a ng và Nhà n c, giúp ng i dân s ng và làm vi c theo pháp lu t. Thông qua ph bi n pháp lu t, chính sách c a ng, Nhà n c và c a a ph ng tr c ti p t i ng i dân, TTHTC ã t o i u ki n cho “Dân c bi t”, dân c thông tin — là i u ki n tiên quy t u tiên “Dân c bàn”, “Dân c làm” và “Dân c ki m tra”. Nh v y, TTHTC ã góp ph n tích c c i v i vi c th c hi n dân ch c s , làm gi m áng k vi c tranh ch p, khi u ki n do không hi u bi t, góp ph n n nh chính tr — xã h i, xây d ng kh i oàn k t n i b trong nhân dân và m i liên k t ch t ch gi a các oàn th , t ch c xã h i trong c ng ng xã, ph ng, th tr n. — TTHTC còn có tác ng tích c c i v i vi c n nh và nâng cao ch t l ng dân s c a c ng ng thông qua các bu i h c chuyên , các bu i nói chuy n, th o lu n nhóm, sinh ho t câu l c b v dân s , k ho ch hoá gia ình, v s c kho sinh s n, quy n sinh s n và trách nhi m nuôi d y con cái, v dinh d ng, v ch m sóc s c kho bà m , tr em và ng i cao tu i, v phòng ch ng các d ch, b nh, các tai n n th ng tích th ng g p. — Cu i cùng, TTHTC còn có vai trò tích c c trong c i thi n môi tr ng dân c thông qua các l p t p hu n, các bu i th o lu n, sinh ho t câu l c b ho c các cu c thi tìm hi u, thi ti u ph m v b o v môi tr ng. TTHTC góp ph n giúp ng i dân có hi u bi t, k n ng và có ý th c b o v môi tr ng, b o v ngu n n c s ch, b o v r ng, có ý th c s n xu t s ch, h n ch s d ng phân hoá h c, thu c tr sâu, có ý th c thu gom và x lí rác th i, ý th c v sinh môi tr ng s ng NỘI DUNG VÀ KĨ NĂNG TƯ VẤN CHO TRUNG TÂM HỌC TẬP CỘNG ĐỒNG | 35
- c. Trung tâm h c t p c ng ng ã góp ph n phát tri n c ng ng b n v ng B ng các ho t ng thi t th c, c th và a d ng c a mình, các TTHTC không ch góp ph n giúp các a ph ng th c hi n các m c tiêu xoá ói, gi m nghèo, phát tri n kinh t , mà còn góp ph n giúp các a ph ng th c hi n các m c tiêu v v n hoá — xã h i nh xoá mù ch , nâng cao dân trí; gi m các t n n xã h i; xây d ng gia ình v n hoá, làng xã v n hoá; duy trì b n s c v n hoá dân t c c a a ph ng; h n ch b t bình ng gi i; phòng, tránh các d ch b nh và ch m sóc s c kho cho ng i dân c bi t, TTHTC còn góp ph n quan tr ng trong vi c nâng cao hi u bi t, k n ng và ý th c c a ng i dân v b o v môi tr ng — là y u t quan tr ng i v i phát tri n b n v ng c a các c ng ng. nhi u TTHTC , n i dung, ch ng trình h c t p c a ng i dân c thi t k h p lí, hài hoà gi a các v n thu c c ba l nh v c: kinh t , v n hoá — xã h i và môi tr ng. Vì v y, có th nói TTHTC góp ph n quan tr ng i v i phát tri n b n v ng c a các a ph ng. 36 | MODULE GDTX 28
- Phát tri n kinh t Trung tâm h c t p c ng ng B o v V n hoá — xã h i môi tr ng S : Trung tâm h c t p công ng và phát tri n c ng ng b n v ng Tóm l i, m c dù v a m i c hình thành và phát tri n, TTHTC ã c ánh giá cao là ã góp ph n t o c h i h c t p t xa, h c t p su t i cho m i ng i dân c ng ng, góp ph n tích c c trong vi c nâng cao dân trí, b i d ng ngu n nhân l c, c i thi n ch t l ng cu c s ng c a ng i dân và góp ph n phát tri n c ng ng b n v ng. d. M t s h n ch c a TTHTC và nguyên nhân * H n ch M c dù TTHTC c ánh giá là mô hì nh giá o d c m i r t phù h p v i c ng ng và trong th i gian ng n TTHTC ã c nhi u a ph ng ánh giá là có hi u qu r t t t cho c ng ng trong vi c t o c h i h c t p th ng xuyên, h c t p su t i cho ng i dân. Nh ng cho n nay TTHTC ang cò n r t nhi u h n ch và b t c p, c th nh sau: — TTHTC ho t ng không hi u qu . Theo r t nhi u bá o cá o c a cá c a ph ng, hi n nay TTHTC ch y u t ng nhanh v s l ng. Trong t ng t nh/thà nh ph , s trung tâm ho t ng th c s có hi u qu l i không nhi u. Tu theo t ng a ph ng, a ph ng nà o có i u ki n nh t, quan tâm nh t thì s trung tâm ho t ng hi u qu c ng không quá c 20 — 30%. Th m chí m t s a ph ng khó kh n v i u ki n kinh t , xã h i, a lí nhi u TTHTC c thành l p nh ng m i ch treo bi n, ch a t ch c ho t ng, nhi u trung tâm ho t ng c m ch ng, s l ng trung tâm ho t ng có hi u qu ch m c vài ba trung tâm. NỘI DUNG VÀ KĨ NĂNG TƯ VẤN CHO TRUNG TÂM HỌC TẬP CỘNG ĐỒNG | 37
- — S ng i dân tham gia h c t p cá c TTHTC ch a cao. C ng theo bá o cá o c a cá c a ph ng, s l t ng i tham gia h c t p t i TTHTC có t ng lên r t nhi u so v i tr c ây. Tuy nhiên, s l t ng i nà y ch t p trung và o m t s ng i dân. T l ng i dân c tham gia h c t p TTHTC tí nh trên t ng s ng i dân là cò n r t th p. — S c h p d n c a TTHTC cò n h n ch . Th c ch t, trên m t a bà n xã , ph ng, th tr n cò n r t nhi u ng i dân ch a bi t ho c ch a n h c t p TTHTC . i u nà y là ph bi n nh ng vù ng khó kh n, vù ng sâu, vù ng xa khi mà i u ki n i l i, i s ng kinh t c a ng i dân cò n r t khó kh n. Ng c l i, tì nh tr ng nà y c ng r t ph bi n khu v c thà nh th /thà nh ph l n, ng i dân có s khác bi t v s thí ch, thó i quen sinh ho t, vi c là m và cá ch thu th p thông tin, nhu c u h c t p — N i dung, ch ng t rì nh h c t p TTHTC hi n nay cò n ch a áp ng c nhu c u h c t p có hi u qu c a ng i dân. Ng i dân mong mu n c h c nh ng gì có th v n d ng ngay, có th giú p h c i thi n ch t l ng i s ng, nâng cao thu nh p, là m già u. Nh ng qua nhi u cu c kh o sá t, i u tra, nhi u TTHTC ch a áp ng c mong mu n nà y c a ng i dân. — Hì nh th c và ph ng phá p h ng d n h c t p TTHTC cò n ch a th t phong phú , a d ng, ít h p d n. Nhi u giáo viên, h ng d n viên, báo cáo viên ch y u v n s d ng ph ng pháp d y h c c , theo h ng ph bi n, truy n th ki n th c, ch a chú ý phát tri n, rèn luy n k n ng cho ng i h c. * M t s nguyên nhân Nguyên nhân c a nh ng h n ch , t n t i c a cá c TTHTC hi n nay trong vi c t o c h i h c t p cho ng i dân theo ý ki n c a nhi u cán b qu n lí giáo d c t trung ng n a ph ng, chuyên gia nghiên c u giáo d c không chính quy cho th y, ch y u là do m t s nguyên nhân sau: – TTHTC phát tri n quá nhanh, thiên v s l ng. nhi u n i, thành l p TTHTC còn mang tính hình th c, hoàn thành ch tiêu, ch y theo thành tích; vi c thành l p trung tâm ch a úng v i b n ch t và quy trình thành l p m t mô hình giáo d c c ng ng. — TTHTC ch a th t s c các c p lãnh o quan tâm, ch o. nhi u n i, TTHTC ch a c u t , h tr kinh phí ho t ng; công tác ki m tra, ánh giá ch a c coi tr ng. 38 | MODULE GDTX 28
- – C ch , chính sách và h th ng v n b n pháp lu t i v i TTHTC v n ch a hoàn ch nh, tính hi u l c và tính kh thi ch a cao. — S ph i h p gi a các b ngành có liên quan t trung ng n a ph ng trong vi c phát tri n TTHTC ch a ch t ch và hi u qu . — i u ki n kinh t , xã h i nhi u a ph ng, c bi t nh ng a ph ng thu c vùng mi n núi, vùng sâu, vùng xa, h i o còn r t nhi u khó kh n, thi u th n. — i ng cán b qu n lí, GV/HDV c a TTHTC còn h n ch v n ng l c, l i ch a c ng viên, ãi ng k p th i. Các cán b chuyên trách c a TTHTC nhi u n i ch a phát huy t t vai trò, trách nhi m c a cán b giáo d c c ng ng. i ng này c ng ít c b i d ng, t p hu n v chuyên môn, nghi p v . — Các TTHTC ch a phát huy t t tinh th n làm ch c a c ng ng, c ng nh ch a khai thác và phát huy c s c m nh n i l c c a t ng c ng ng. — V y, làm th nào duy trì, c ng c , nâng cao ch t l ng TTHTC ? Làm th nào các TTHTC ho t ng th c s có hi u qu úng v i vai trò, ch c n ng c a TTHTC , áp ng s kì v ng c a xã h i dành cho m t mô hình giáo d c m i c ng ng, góp ph n quan tr ng th c hi n XHHT xã, ph ng, th tr n? ó chính là nh ng suy ngh , tr n tr y tâm huy t c a nh ng ng i làm công tác giáo d c c ng ng v i mong mu n tìm ra cá ch gi i quy t. Vi c xác nh các gi i phá p t ng c ng hi u qu ho t ng c a TTHTC góp ph n xây d ng XHHT c s là r t c n thi t. 2. Tổ chức và hoạt động của trung tâm học tập cộng đồng Ngày 24 tháng 3 n m 2008, B tr ng B Giáo d c và ào t o ã kí Quy t nh s 09/2008/Q -BGD T v vi c ban hành Quy ch t ch c và ho t ng c a TTHTC t i xã, ph ng, th tr n. Theo quy ch này, TTHTC t i xã, ph ng, th tr n s c t ch c và ho t ng nh sau: a. V trí, ch c n ng, nhi m v c a trung tâm h c t p c ng ng * V trí c a trung tâm h c t p c ng ng: — Là c s giáo d c th ng xuyên trong h th ng giáo d c qu c dân. NỘI DUNG VÀ KĨ NĂNG TƯ VẤN CHO TRUNG TÂM HỌC TẬP CỘNG ĐỒNG | 39
- — Là trung tâm h c t p t ch c a c ng ng c p xã. — Có s qu n lí, h tr c a Nhà n c, ng th i ph i phát huy m nh m s tham gia, óng góp c a ng i dân trong c ng ng dân c xây d ng và phát tri n các trung tâm theo c ch Nhà n c và nhân dân cùng làm . — TTHTC có t cách pháp nhân, có con d u và tài kho n riêng . * Ch c n ng c a trung tâm h c t p c ng ng: TTHTC có ch c n ng sau: — T o i u ki n thu n l i cho m i ng i m i l a tu i c h c t p th ng xuyên, h c t p su t i, c ph bi n ki n th c và sáng ki n kinh nghi m trong s n xu t và cu c s ng góp ph n xoá ói gi m nghèo, t ng n ng su t lao ng, gi i quy t vi c làm; nâng cao ch t l ng cu c s ng c a t ng ng i dân và c c ng ng. — TTHTC là n i th c hi n vi c ph bi n ch tr ng, chính sách, pháp lu t n v i m i ng i dân. * Nhi m v c a trung tâm h c t p c ng ng: TTHTC có 4 nhi m v sau: — T ch c th c hi n có hi u qu công tác xoá mù ch và giáo d c ti p t c sau khi bi t ch , c ng c ch t l ng ph c p giáo d c; t ng c ng công tác tuyên truy n, ph bi n ki n th c nh m m r ng hi u bi t, nâng cao nh n th c và c i thi n ch t l ng cu c s ng c a nhân dân trong c ng ng; ph i h p tri n khai các ch ng trình khuy n công, khuy n nông, khuy n ng và các d án, ch ng trình t i a ph ng. — T ch c các ho t ng giao l u v n hoá, v n ngh , th d c th thao, c sách báo, t v n khuy n h c, giáo d c cho con em nhân dân a ph ng, phòng ch ng t n n xã h i. — i u tra nhu c u h c t p c a c ng ng, xây d ng n i dung và hình th c h c t p phù h p v i i u ki n c th c a t ng nhóm i t ng. — Qu n lí tài chính, c s v t ch t, trang thi t b c a trung tâm theo quy nh c a pháp lu t. 40 | MODULE GDTX 28
- * t tên cho trung tâm h c t p c ng ng: Tên c a TTHTC c t nh sau: — Tên c a TTHTC : Trung tâm h c t p c ng ng + tên xã, ph ng, th tr n. — Tên c a TTHTC c ghi trong quy t nh thành l p, con d u, bi n hi u và gi y t giao d ch c a trung tâm. * Phân c p qu n lí trung tâm h c t p c ng ng: TTHTC do u ban nhân dân c p xã qu n lí tr c ti p và ch u s ch o v chuyên môn, nghi p v c a phòng Giáo d c và ào t o. b. T ch c và qu n lí trung tâm h c t p c ng ng * Vi c thành l p TTHTC : — i u ki n: TTHTC c thành l p khi có 2 i u ki n sau: + Vi c thành l p TTHTC phù h p v i quy ho ch m ng l i c s giáo d c c a a ph ng; áp ng nhu c u h c t p c a c ng ng. + Có a i m c th , có c s v t ch t, thi t b , cán b qu n lí, GV, k toán, th qu theo quy nh. — Ng i có th m quy n thành l p TTHTC : Ch t ch UBND huy n, qu n, th xã, thành ph thu c t nh (sau ây g i chung là c p huy n) quy t nh thành l p TTHTC theo ngh c a UBND c p xã. — H s thành l p TTHTC : H s thành l p TTHTC g m: + T trình c a ch t ch u ban nhân dân c p xã ngh thành l p TTHTC . + S y u lí l ch và b n sao các gi y t , v n b ng, ch ng ch c a nh ng ng i d ki n làm cán b qu n lí TTHTC . — Th t c thành l p TTHTC : Th t c thành l p TTHTC c quy nh nh sau: + UBND c p xã l p h s thành l p TTHTC . + Phòng giáo d c và ào t o ti p nh n h s , ch trì ph i h p v i các n v có liên quan t ch c th m nh các i u ki n trình ch t ch u ban nhân viên c p huy n xem xét, quy t nh. NỘI DUNG VÀ KĨ NĂNG TƯ VẤN CHO TRUNG TÂM HỌC TẬP CỘNG ĐỒNG | 41
- + Trong th i h n 15 ngày làm vi c, k t ngày nh n h s h p l , c p có th m quy n thành l p TTHTC có trách nhi m thông báo k t qu b ng v n b n cho u ban nhân dân xã. L u ý: Vi c thành l p và t ch c ho t ng c a TTHTC ph i c thông báo trên các ph ng ti n thông tin i chúng c p xã m b o tính công khai, minh b ch và c p nh t thông tin n công chúng, nâng cao hi u qu ho t ng c a trung tâm. * Vi c ình ch ho t ng c a TTHTC : — TTHTC b ình ch ho t ng trong các tr ng h p sau: + Vi ph m các quy nh c a pháp lu t v x ph t hành chính trong l nh v c giáo d c m c ph i ình ch . + Ho t ng c a TTHTC không áp ng nhu c u h c t p c a c ng ng, không c s h ng ng c a nhân dân. + Trong th i h n 12 tháng liên t c, trung tâm không có ho t ng ph c v nhu c u h c t p c a c ng ng. — Ng i có quy n ình ch ho t ng c a TTHTC : Ch t ch u ban nhân dân c p huy n quy t nh vi c ình ch ho t ng c a TTHTC . Trong quy t nh vi c ình ch ho t ng c a trung tâm ph i xác nh rõ lí do và c n c ình ch ; các bi n pháp b o m quy n l i c a GV, h c viên và các v n khác có liên quan. — Trình t , th t c ình ch ho t ng TTHTC : Tr ng phòng giáo d c và ào t o t ch c thanh tra ho t ng c a TTHTC , l y ý ki n c a các t ch c có liên quan và nhân dân trên a bàn. N u có c n c ình ch ho t ng thì trình u ban nhân dân c p huy n quy t nh ình ch ho t ng TTHTC . Sau th i gian ình ch , n u TTHTC kh c ph c c nh ng nguyên nhân d n n vi c ình ch thì phòng giáo d c và ào t o ph i h p v i các n v liên quan t ch c ki m tra và trình u ban nhân dân c p huy n ra quy t nh cho phép TTHTC ho t ng tr l i. 42 | MODULE GDTX 28
- * Vi c gi i th TTHTC : — TTHTC b gi i th khi x y ra m t trong các tr ng h p sau ây: + Vi ph m nghiêm tr ng các quy nh v qu n lí, t ch c, ho t ng c a TTHTC . + H t th i gian ình ch mà không kh c ph c c nguyên nhân d n n vi c ình ch . + M c tiêu và n i dung ho t ng c a TTHTC không còn phù h p v i yêu c u phát tri n kinh t — xã h i c a a ph ng. — Ng i có quy n quy t nh vi c gi i th TTHTC : Ch t ch u ban nhân dân c p huy n quy t nh vi c gi i th TTHTC . Trong quy t nh gi i th ph i xác nh rõ lí do gi i th , các bi n pháp b o m quy n l i c a GV và h c viên. — Trình t , th t c gi i th TTHTC : Tr ng phòng giáo d c và ào t o t ch c thanh tra TTHTC , l y ý ki n c a các n v có liên quan và nhân dân trên a bàn. N u có c n c gi i th theo quy nh thì trình u ban nhân dân c p huy n quy t nh gi i th TTHTC . * T ch c biên ch c a TTHTC : Quy ch nêu rõ: — Không b trí biên ch theo ch công ch c, viên ch c các TTHTC . — Các b qu n lí TTHTC c b trí theo ch kiêm nhi m, g m m t cán b qu n lí c p xã kiêm giám c trung tâm, m t cán b c a H i Khuy n h c và m t cán b lãnh o c a tr ng ti u h c ho c trung h c c s trên a bàn kiêm phó giám c. Các cán b này c h ng ph c p t kinh phí h tr c a Nhà n c. * Giám c TTHTC : — Giám c TTHTC là ng i qu n lí, i u hành m i ho t ng c a trung tâm và ch u trách nhi m tr c pháp lu t và c quan qu n lí c p trên v m i ho t ng c a trung tâm. NỘI DUNG VÀ KĨ NĂNG TƯ VẤN CHO TRUNG TÂM HỌC TẬP CỘNG ĐỒNG | 43
- — Giám c TTHTC do ch t ch u ban nhân dân c p huy n quy t nh trên c s ngh c a u ban nhân dân c p xã. — Giám c TTHTC có nh ng nhi m v và quy n h n: + L p k ho ch và t ch c th c hi n các nhi m v c a TTHTC . + Tuyên truy n v n ng m i thành viên trong c ng ng tham gia các ho t ng c a TTHTC . + Huy ng các ngu n l c trong và ngoài c ng ng duy trì và phát tri n các ho t ng c a TTHTC . + Qu n lí tài chính, c s v t ch t c a TTHTC . + Xây d ng n i quy ho t ng c a TTHTC . + Ki m tra, ánh giá và báo cáo nh kì k t qu ho t ng c a TTHTC v i u ban nhân dân c p xã và các c quan qu n lí c p trên. + c theo h c các l p chuyên môn, nghi p v và c h ng các ch ph c p trách nhi m và khen th ng theo quy nh hi n hành c a Nhà n c. * Phó giám c TTHTC : — Phó giám c TTHTC là ng i có ph m ch t chính tr , có n ng l c qu n lí do ch t ch u ban nhân dân c p huy n quy t nh theo ngh c a giám c TTHTC . — Phó giám c có nh ng nhi m v và quy n h n: + Giúp vi c cho giám c trong vi c qu n lí và i u hành các ho t ng c a trung tâm; tr c ti p ph trách m t s l nh v c công tác theo s phân công c a giám c và gi i quy t các công vi c do giám c giao. + Khi gi i quy t công vi c c giám c giao, phó giám c thay m t giám c và ch u trách nhi m tr c giám c v k t qu công vi c c giao. + Thay m t giám c i u hành ho t ng c a trung tâm khi c u quy n. + c h c theo các l p chuyên môn, nghi p v và c h ng các ch ph c p và khen th ng theo quy nh hi n hành c a Nhà n c. * K toán, th qu c a TTHTC : K toán, th qu c a TTHTC do k toán, th qu c a u ban nhân dân c p xã kiêm nhi m, c h ng ch ph c p do h i ng nhân dân xã quy nh trên c s t cân i ngân sách a ph ng. 44 | MODULE GDTX 28
- c. Ho t ng giáo d c c a trung tâm h c t p c ng ng * Ch ng trình giáo d c: TTHTC th c hi n các ch ng trình giáo d c sau: — T ch c th c hi n có hi u qu ch ng trình xoá mù ch và giáo d c ti p t c sau khi bi t ch , c ng c ch t l ng ph c p giáo d c; ch ng trình áp ng nhu c u c a ng i h c ; t ng c ng công tác tuyên truy n, ph bi n ki n th c nh m m r ng hi u bi t, nâng cao nh n th c và c i thi n ch t l ng cu c s ng c a nhân dân trong c ng ng; ph i h p tri n khai các ch ng trình khuy n công, khuy n nông, khuy n ng và các d án, ch ng trình t i a ph ng. — T ch c các ho t ng giao l u v n hoá, v n ngh , th d c th thao; c sách báo; t v n khuy n h c; giáo d c cho con em nhân dân a ph ng; phòng ch ng t n n xã h i. — i u tra nhu c u h c t p c a c ng ng, xây d ng n i dung và hình th c h c t p phù h p v i i u ki n c th c a t ng nhóm i t ng. * Ng i ch u trách nhi m xây d ng k ho ch h c t p: K ho ch d y h c và th i gian bi u c th TTHTC do Giám c TTHTC xây d ng phù h p v i t ng ch ng trình giáo d c. * Vi c biên so n tài li u h c t p c a TTHTC : TTHTC s d ng tài li u do các b , ngành, các c quan ch c n ng có liên quan biên so n, các tài li u a ph ng do s giáo d c và ào t o và các c quan chuyên môn có th m quy n quy nh ho c tài li u do các nhà chuyên môn có kinh nghi m biên so n. * T ch c l p h c TTHTC : — C n c vào tình hình th c t c a a ph ng, các l p xoá mù ch , c ng c ch t l ng ph c p giáo d c c t ch c t i TTHTC ho c t i các p, thôn, b n có i u ki n t ch c l p h c. — Các l p h c khác tu theo n i dung ch ng trình giáo d c c t ch c t i các a i m và th i gian phù h p. * Vi c công nh n k t qu h c t p TTHTC : — H c h t ch ng trình xoá mù ch và giáo d c ti p t c sau khi bi t ch , n u i u ki n theo quy nh c a B tr ng B Giáo d c và ào t o thì c giám c trung tâm giáo d c th ng xuyên c p huy n c p ch ng ch . NỘI DUNG VÀ KĨ NĂNG TƯ VẤN CHO TRUNG TÂM HỌC TẬP CỘNG ĐỒNG | 45
- — H c h t các ch ng trình khác (theo các n i dung ch ng trình nhi m v c a TTHTC ) thì tu theo n i dung, th i gian h c, giám c TTHTC xác nh n k t qu h c t p (n u ng i h c có nhu c u). d. Giáo viên, h c viên c a trung tâm h c t p c ng ng * GV tham gia gi ng d y t i TTHTC : — GV c a TTHTC bao g m: + GV c phòng giáo d c và ào t o bi t phái d y ch ng trình xoá mù ch và giáo d c ti p t c sau khi bi t ch , c ng c ch t l ng ph c p giáo d c. + Báo cáo viên d y các chuyên ; các c ng tác viên, h ng d n viên và nh ng ng i tình nguy n tham gia h ng d n h c t p t i TTHTC theo h p ng tho thu n v i giám c trung tâm. — GV c a TTHTC có nhi m v : + Gi ng d y theo n i dung, ch ng trình và vi t tài li u ph c v gi ng d y — h c t p theo quy nh. + Ch u s giám sát c a các c p qu n lí v ch t l ng, n i dung và ph ng pháp d y h c. + H ng d n, giúp ng i h c. + Rèn luy n t t ng, o c, tác phong, l i s ng. — GV c a TTHTC có các quy n sau: + c TTHTC t o i u ki n th c hi n nhi m v c giao. + GV d y xoá mù ch , c ng c ch t l ng ph c p giáo d c c h ng các ch theo quy nh hi n hành c a Nhà n c. + GV d y các ch ng trình khác c h ng các ch theo quy nh c a TTHTC . — Vi c khen th ng và k lu t GV: + GV có thành tích s c khen th ng theo quy nh. + GV có hành vi vi ph m khi thi hành nhi m v thì tu theo tính ch t, m c vi ph m s b x lí k lu t, x ph t vi ph m hành chính ho c truy c u trách nhi m hình s ; n u gây thi t h i thì ph i b i th ng theo quy nh c a pháp lu t. 46 | MODULE GDTX 28
- * H c viên c a TTHTC : — H c viên c a TTHTC có nhi m v : + Th c hi n y các quy nh c a TTHTC . + Gi gìn, b o v tài s n c a TTHTC . + óng h c phí y và úng h n theo quy nh c a TTHTC . — H c viên c a TTHTC có các quy n sau: + c ch n ch ng trình h c, hình th c h c phù h p v i kh n ng, i u ki n c a b n thân và c a TTHTC . + c cung c p y thông tin v vi c h c t p c a b n thân. + c tr c ti p ho c thông qua i di n óng góp ý ki n v n i dung h c t p, ph ng pháp gi ng d y c ng nh các ho t ng khác c a trung tâm. + H c viên TTHTC c công nh n k t qu h c t p theo quy nh. — Vi c khen th ng và k lu t h c viên: + H c viên có thành tích trong h c t p c khen th ng theo quy nh hi n hành. + H c viên vi ph m các quy nh trong quá trình h c t p, tu theo tính ch t, m c vi ph m mà b x lí k lu t theo quy nh c a pháp lu t. e. C s v t ch t, thi t b và tài chính c a trung tâm h c t p c ng ng * C s v t ch t, thi t b : TTHTC có c s v t ch t và các thi t b c n thi t áp ng c yêu c u ho t ng c a trung tâm trên c s u t , trang b m i ho c t n d ng các c s v t ch t s n có trên a bàn c p xã. TTHTC ph i có bi n trung tâm, g m nh ng n i dung sau ây: — Góc phía trên, bên trái: U ban nhân dân c p xã + tên c p xã. — gi a: Tên TTHTC . — D i cùng: a ch c a TTHTC , i n tho i, fax, e-mail (n u có). * Tài chính c a TTHTC : — Tài chính c a TTHTC g m: + Ngân sách nhà n c h tr . + Kinh phí huy ng t các ngu n khác, thông qua ho t ng thi t th c, có hi u qu trên a bàn: NỘI DUNG VÀ KĨ NĂNG TƯ VẤN CHO TRUNG TÂM HỌC TẬP CỘNG ĐỒNG | 47
- • Kinh phí huy ng t các ch ng trình khuy n công, khuy n nông, khuy n lâm, khuy n ng , các d án, ch ng trình t i a ph ng liên quan n n i dung ho t ng c a TTHTC . • Tài tr c a doanh nghi p, cá nhân và các t ch c kinh t — xã h i, các n v s n xu t kinh doanh, doanh nghi p, các oàn th trong và ngoài n c (n u có). • H c phí (n u có). — Ngu n tài chính c a TTHTC c chi nh sau: + Chi cho các ho t ng c a TTHTC . + Chi cho vi c mua trang thi t b c s v t ch t, thi t b d y h c và tài li u h c t p. + Chi ph c p cho cán b qu n lí, GV c a TTHTC + Các kho n chi khác theo quy nh c a pháp lu t. * Vi c qu n lí thu, chi t các ngu n tài chính c a TTHTC : — Vi c qu n lí thu, chi t các ngu n tài chính c a TTHTC ph i tuân theo các quy nh c a Nhà n c; ch p hành y các ch k toán, th ng kê và báo cáo nh kì theo quy nh. — Ngân sách nhà n c h tr cho ho t ng c a TTHTC th c hi n theo h ng d n c a B Tài chính. Ch ph c p kiêm nhi m i v i cán b qu n lí TTHTC th c hi n theo h ng d n c a B N i v . g. Trách nhi m c a s giáo d c và ào t o, h i khuy n h c t nh, phòng giáo d c và ào t o, các c s giáo d c và u ban nhân dân c p xã * Trách nhi m c a các s giáo d c và ào t o — Tham m u cho h i ng nhân dân, u ban nhân dân t nh, thành ph tr c thu c Trung ng (sau ây g i chung là c p t nh) ban hành các v n b n ch o và các chính sách c th c a a ph ng. — xu t các gi i pháp h tr c a Trung ng xây d ng và phát tri n b n v ng các TTHTC trên a bàn. — Ph i h p v i các s , ban, ngành, các t ch c xã h i trong t nh m các l p h c chuyên , các l p t p hu n thu c ch ng trình, d án có liên quan; — T ch c biên so n tài li u ph c v các ho t ng c a TTHTC . 48 | MODULE GDTX 28
- — T ch c các l p b i d ng nâng cao n ng l c qu n lí TTHTC cho i ng cán b c t cán trong t nh. — Ph i h p v i u ban nhân dân c p huy n và h i khuy n h c c p t nh, ch o các ho t ng giáo d c c a TTHTC phù h p v i tình hình th c t c a a ph ng. * H i khuy n h c c p t nh có trách nhi m: — Ph i h p v i s giáo d c và ào t o trong vi c tham m u cho c p u ng, chính quy n c p t nh v ch tr ng, gi i pháp và c ch chính sách phù h p v i i u ki n c a a ph ng duy trì ho t ng có hi u qu và phát tri n b n v ng các TTHTC trên a bàn t nh. — Ch o h i khuy n h c các c p ph i h p v i các c s giáo d c, các cá nhân, t ch c, oàn th xã h i trong vi c v n ng ng i h c, h tr tài chính, c s v t ch t, trang thi t b h c t p cho các TTHTC , tham gia gi ng d y t i các TTHTC . * Phòng giáo d c và ào t o có trách nhi m: — Tham m u cho c p u ng, chính quy n c p huy n v ch tr ng, bi n pháp, t o i u ki n thu n l i cho các TTHTC ho t ng có hi u qu , góp ph n th c hi n t t các m c tiêu phát tri n kinh t , v n hoá, xã h i c a a ph ng. — Ch o v n i dung và các hình th c ho t ng c a TTHTC . — H tr ngu n nhân l c cho các TTHTC . — T ch c t p hu n v chuyên môn, nghi p v cho i ng cán b qu n lí, GV c a các TTHTC . — Báo cáo nh kì cho u ban nhân dân c p huy n và s giáo d c và o t o v công tác qu n lí và ho t ng c a các TTHTC óng góp trên a bàn. * Các c s giáo d c có trách nhi m: Trung tâm GDTX c p huy n và các tr ng ti u h c, trung h c và c s có trách nhi m: — T v n. — Ch n, i u ng GV tham gia gi ng d y. NỘI DUNG VÀ KĨ NĂNG TƯ VẤN CHO TRUNG TÂM HỌC TẬP CỘNG ĐỒNG | 49
- — H ng d n v chuyên môn nghi p v . — Biên so n tài li u cho TTHTC . * U ban nhân dân c p xã có trách nhi m: — Tham m u cho h i ng nhân dân c p xã trong vi c cân i ngân sách a ph ng u t xây d ng và phát tri n TTHTC , k c ch ph c p trách nhi m cho cán b qu n lí, GV TTHTC . — Tr c ti p qu n lí v t ch c, nhân s , n i dung và k ho ch ho t ng c a TTHTC . — T o i u ki n TTHTC ho t ng theo nhi m v và quy n h n c giao. — Ph i h p v i các tr ng ti u h c, trung h c c s , h i khuy n h c c p xã, các t ch c kinh t — xã h i, các oàn th qu n chúng trên a bàn và các t ch c khuy n công, khuy n nông, khuy n lâm, khuy n ng h tr ho t ng c a TTHTC . F. DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Tài li u hu n luy n c a APPEAL cho cán b giáo d c th ng xuyên, t p 8, S tay v phát tri n các trung tâm h c t p, V n phòng UNESCO, khu v c châu Á — Thái Bình D ng, Bangkok, 1995. 2. V Giáo d c th ng xuyên, Phát tri n trung tâm h c t p c ng ng, B Giáo d c — ào t o và Hi p h i Qu c gia các t ch c UNESCO Nh t B n (NFUAJ), 2004. 3. V Giáo d c th ng xuyên, S tay thành l p và qu n lí trung tâm h c t p c ng ng, B Giáo d c và ào t o và Hi p h i Qu c gia các t ch c UNESCO Nh t B n (NFUAJ), 2005. 4. Quy ch T ch c và ho t ng c a trung tâm h c t p c ng ng t i xã, ph ng, th tr n. Ban hành theo Quy t nh s 09/2008/Q -BGD T, ngày 24/3/2008 c a B Giáo d c và ào t o. 5. Quy ch T ch c và ho t ng c a trung tâm giáo d c th ng xuyên. Ban hành theo Quy t nh s 01/2007/Q -BGD T, ngày 02/01/2007 c a B Giáo d c và ào t o. 50 | MODULE GDTX 28
