Module Giáo dục thường xuyên 1: Giáo dục thường xuyên trong hệ thống giáo dục quốc dân - Thái Thị Xuân Đào
50 trang
2980
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Module Giáo dục thường xuyên 1: Giáo dục thường xuyên trong hệ thống giáo dục quốc dân - Thái Thị Xuân Đào", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Tài liệu đính kèm:
- module_giao_duc_thuong_xuyen_1_giao_duc_thuong_xuyen_trong_h.pdf
Nội dung text: Module Giáo dục thường xuyên 1: Giáo dục thường xuyên trong hệ thống giáo dục quốc dân - Thái Thị Xuân Đào
- THÁI THỊ XUÂN ĐÀO MODULE gdtx 1 Gi¸o dơc th−êng xuyªn trong hƯ thèng gi¸o dơc quèc d©n | 7
- A. GIỚI THIỆU TỔNG QUAN Giáo d c th ng xuyên hay cịn g i là giáo d c khơng chính quy Vi t Nam là xu th phát tri n t t y u khơng ch các n c trên th gi i, trong khu v c, mà c Vi t Nam tr c nhu c u h c t p su t i ngày càng t ng, ngày càng a d ng c a m i ng i dân. ng, Nhà n c và Qu c h i ã s m quan tâm phát tri n giáo d c th ng xuyên (tr c ây là bình dân h c v , BTVH) và ã cĩ nhi u ch tr ng, chính sách phát tri n giáo d c th ng xuyên. T 2000 n nay, c bi t sau n m 2005, giáo d c th ng xuyên ã c Lu t Giáo d c n m 2005 kh ng nh là m t trong 2 b ph n c u thành c a h th ng giáo d c qu c dân. Module này s c p t i nh ng v n , n i dung ch y u sau ây: — Giáo d c th ng xuyên và m t s khái ni m cĩ liên quan (giáo d c khơng chính quy, giáo d c phi chính quy, giáo d c ng i l n, giáo d c ngồi nhà tr ng, h c t p su t i, xã h i h c t p ). — i t ng, ch c n ng và nhi m v c a giáo d c th ng xuyên. — Quá trình phát tri n c a giáo d c th ng xuyên t 1945 tr l i ây. — V trí, vai trị c a giáo d c th ng xuyên trong h th ng giáo d c qu c dân. — Xu th và gi i pháp phát tri n giáo d c th ng xuyên trong nh ng th p k u c a th k XXI. ây là module cĩ ý ngh a quan tr ng mà m i GV tham gia giáo d c th ng xuyên c n ph i hi u tr c khi tìm hi u nh ng v n chuyên mơn khác c a giáo d c th ng xuyên. 8 | MODULE GDTX 1
- B. MỤC TIÊU 1. MỤC TIÊU CHUNG Module này nh m giúp GV giáo d c th ng xuyên cĩ c nh ng hi u bi t c b n v giáo d c th ng xuyên, v v trí, vai trị, i t ng, ch c n ng, nhi m v c a giáo d c th ng xuyên trong h th ng giáo d c qu c dân, v l ch s phát tri n giáo d c th ng xuyên và c ng nh v các xu th và gi i pháp phát tri n giáo d c th ng xuyên trong nh ng th p k u c a th k XXI. 2. MỤC TIÊU CỤ THỂ H c xong module này, ng i h c cĩ th 2.1. VỀ KIẾN THỨC — Phân bi t c s khác nhau gi a “giáo d c th ng xuyên” v i các khái ni m cĩ liên quan nh “giáo d c chính quy”, “giáo d c khơng chính quy”, “giáo d c phi chính quy” và “giáo d c ng i l n”. — Nêu lên c i t ng, ch c n ng và nhi m v c a giáo d c th ng xuyên. — Trình bày c m t cách s l c s phát tri n c a giáo d c th ng xuyên Vi t Nam t 1945 n nay. — Nêu lên c v trí, vai trị c a giáo d c th ng xuyên trong h th ng giáo d c qu c dân. — Trình bày c các xu th và gi i pháp phát tri n giáo d c th ng xuyên trong nh ng th p k u c a th k XXI. 2.2. VỀ KĨ NĂNG — Bi t v n d ng, liên h th c t phát tri n giáo d c th ng xuyên hi n nay c n c nĩi chung và a ph ng nĩi riêng. 2.3. VỀ THÁI ĐỘ — Tin t ng và yên tâm làm vi c h n trong l nh v c giáo d c th ng xuyên. GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN TRONG HỆ THỐNG GIÁO DỤC QUỐC DÂN | 9
- C. NỘI DUNG Hoạt động 1: Tìm hiểu sự khác nhau giữa “giáo dục thường xuyên” với một số khái niệm cĩ liên quan. 1. MỤC TIÊU Sau ho t ng này, ng i h c cĩ th phân bi t c s khác nhau gi a “giáo d c th ng xuyên”v i các khái ni m cĩ liên quan nh “giáo d c chính quy”, “giáo d c khơng chính quy”, “giáo d c phi chính quy” và “giáo d c ng i l n”. 2. THƠNG TIN CƠ BẢN “Giáo d c th ng xuyên” (Continuing Education) và m t s khái ni m khác nh giáo d c khơng chính quy, giáo d c ng i l n và giáo d c ngồi nhà tr ng là nh ng khái ni m khác nhau. Tuy nhiên, chúng khơng ph i là nh ng c p ph m trù khái ni m i l p nhau mà cịn giao thoa v i nhau. Vì v y, nhi u khi chúng cịn c s d ng v i ngh a t ng ng. — Giáo d c ng i l n(Adult Education) ch s giáo d c dành cho ng i l n, là khái ni m i l p v i giáo d c tr em. Ng i l n cĩ th h c theo nhi u hình th c khác nhau (chính quy, khơng chính quy và phi chính quy). Tuy nhiên, giáo d c ng i l n nhi u khi cịn c hi u theo ngh a h p ch là giáo d c khơng chính quy dành cho i t ng ng i l n thi t thịi, cĩ trình v n hố h n ch . — Giáo d c ngồi nhà tr ng (Out of school Education) ch s giáo d c c ti n hành ngồi nhà tr ng, là khái ni m i l p v i giáo d c trong nhà tr ng. Tr em ngày nay cĩ th h c c trong nhà tr ng và ngồi nhà tr ng và ng i l n c ng v y. Tuy nhiên, giáo d c trong nhà tr ng cịn c hi u theo ngh a h p ch dành cho tr em và Giáo d c ngồi nhà tr ngch dành cho ng i l n và tr em th t h c. — Giáo d c khơng chính quy (Non — formal Education) th ng c hi u là b t c ho t ng giáo d c cĩ t ch c, cĩ h th ng nào c ti n hành ngồi h th ng giáo d c chính quy nh m cung c p c h i h c t p khác nhau cho các nhĩm i t ng khác nhau. ây là khái ni m i l p v i khái ni m “giáo d c chính quy” — là h th ng/b ph n giáo d c ã c th ch , cĩ c u trúc ch t ch , theo c p l p và c ti n hành trong 10 | MODULE GDTX 1
- các th ch (nhà tr ng), b i i ng GV c tr l ng, theo ch ng trình chung, c nh và c c tr ng b i tính ng nh t, tính c ng r n, v i nh ng c u trúc ngang và d c (tu i — l p, nh ng chu trình và c p b c) và cĩ tiêu chí nh p h c. Giáo d c khơng chính quy theo quan ni m c a các n c khơng cĩ c u trúc ch t ch , khơng theo c p l p, khơng d n t i v n b ng, ch ng ch , c t ch c m i n i trong nhà tr ng và ngồi nhà tr ng, các trung tâm giáo d c th ng xuyên, trung tâm h c t p c ng ng, b i i ng GV ch y u là nh ng ng i tình nguy n viên, khơng ph i là biên ch nhà n c và khơng cĩ ch ng trình chung cho c n c, cho m i i t ng, m i vùng mi n Tuy nhiên, giáo d c th ng xuyên Vi t Nam cịn cĩ m t phân h t ng ng v i giáo d c chính quy ( ĩ là BTVH và t i ch c). Phân h này h c theo ch ng trình t ng ng v i ch ng trình chính quy cùng c p d n t i v n b ng c p, ch ng ch cùng c p và vì v y c ng theo ch ng trình chung, c nh và c c tr ng b i tính ng nh t, tính c ng r n, v i nh ng c u trúc ngang và d c (tu i — l p, nh ng chu trình và c p b c) và cĩ tiêu chí nh p h c. V i phân h này, giáo d c th ng xuyên cĩ b ph n GV c tr l ng (GV c h u) và c t ch c t i các trung tâm giáo d c th ng xuyên. — Giáo d c phi chính quy (Informal Education): Ch s giáo d c khơng cĩ m c ích, ng u nhiên ho c c ti n hành b i t ch c/c quan khơng cĩ ch c n ng chính là giáo d c nh các b , ban, ngành, ồn th , các ph ng ti n thơng tin i chúng (báo chí, truy n hình, truy n thanh ), các thi t ch v n hố (th vi n, b o tàng, nhà v n hố, i m b u i n — v n hố xã, ình, chùa, nhà Rơng ). Tuy nhiên giáo d c phi chính quy ơi khi c s dung v i ngh a Giáo d c khơng chính quy. Hi n các nhà khoa h c cịn ang tranh cãi li u cĩ “Informal Education” hay khơng hay ch cĩ “Informal Learning”. B i vì ã là giáo d c thì ph i cĩ m c ích, cĩ k ho ch, cĩ t ch c. M t s n c cịn s d ng “Informal Education” ch các ch ng trình giáo d c c a các ph ng ti n thơng tin i chúng (báo, ài, tivi, th vi n, b o tàng ). — Giáo d c th ng xuyên (Continuing Education): c hi u là s giáo d c ti p t c sau giáo d c ban u/sau giáo d c c b n (sau xố mù ch hay sau giáo d c ti u h c, giáo d c THCS tu theo giáo d c ph c p b t bu c c a t ng n c) nh m áp ng nhu c u h c t p su t i c a m i ng i, GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN TRONG HỆ THỐNG GIÁO DỤC QUỐC DÂN | 11
- d i nhi u hình th c khác nhau (chính quy, khơng chính quy ho c phi chính quy). Vì v y, “Continuing Education” là m t khái ni m r ng, bao g m c giáo d c chính quy, giáo d c khơng chính quy và giáo d c phi chính quy. Tuy nhiên, giáo d c th ng xuyên Vi t Nam cịn c s d ng v i ngh a t ng ng giáo d c khơng chính quy. Ngồi ra, giáo d c th ng xuyên Vi t Nam hi n cịn ang c hi u theo ngh a r ng h p khác nhau: + Theo ngh a r ng, giáo d c th ng xuyên bao g m t t c các ch ng trình giáo d c cho các i t ng ngồi nhà tr ng, t xĩa mù ch , sau xĩa mù ch , BTVH cho n cao ng, i h c t i ch c và các ch ng trình giáo d c khơng c p l p, giáo d c chuyên nh m áp ng nhu c u h c t p a d ng c a m i ng i dân c ng ng nh giáo d c k thu t, giáo d c ngh nghi p, giáo d c pháp lu t, giáo d c mơi tr ng, giáo d c dân s , giáo d c i s ng gia ình, giáo d c s c kho , dinh d ng, giáo d c k n ng s ng Nh v y, giáo d c th ng xuyên theo ngh a r ng khơng ch bao g m các ch ng trình giáo d c do B Giáo d c và ào t o tri n khai, mà cịn bao g m c các ch ng trình giáo d c, truy n thơng c a t t c các l c l ng trong xã h i, c a các ban, ngành, ồn th , d án, c a các ph ng ti n thơng tin i chúng — Theo ngh a h p, giáo d c th ng xuyên ch bao g m các ch ng trình giáo d c do B Giáo d c và ào t o qu n lí, ch o, c th là V Giáo d c Th ng xuyên và V Giáo d c i h c (xĩa mù ch , sau xĩa mù ch , b túc v n hố, ngo i ng , tin h c, THCN, cao ng, i h c t i ch c và các ch ng trình giáo d c khơng c p l p, giáo d c chuyên áp ng nhu c u c a ng i h c c ng ng). — H p h n n a, giáo d c th ng xuyên ch cĩ nhi m v t ch c h c xĩa mù ch , sau xĩa mù ch và BTVH cho tr em và ng i l n th t h c. Tĩm l i, giáo d c tr em và giáo d c ng i l n; giáo d c chính quy và giáo d c khơng chính quy; giáo d c trong nhà tr ng và giáo d c ngồi nhà tr ng là nh ng c p ph m trù ph n ánh 2 lo i hình/b ph n giáo d c c phân chia theo các tiêu chí khác nhau và khác nhau v b n ch t c a h th ng giáo d c. Cịn giáo d c ng i l n, giáo d c khơng chính quy, giáo d c ngồi nhà tr ng và giáo d c th ng xuyên là các khái ni m ch các khía c nh khác nhau c a m t trong 2 b ph n c a h th ng giáo d c qu c dân và nhi u khi c dùng v i ngh a t ng ng nh nhau. 12 | MODULE GDTX 1
- 3. CÂU HỎI — Giáo d c th ng xuyên, giáo d c khơng chính quy, giáo d c ng i l n, giáo d c ngồi nhà tr ng khác nhau nh th nào? — Giáo d c th ng xuyên/giáo d c khơng chính quy và giáo d c chính quy khác nhau nh th nào v i t ng, ch c n ng, nhi m v , ch ng trình, n i dung, i ng GV, c s v t ch t ? — Hi n nay trong xã h i cịn hi u quan ni m giáo d c th ng xuyên v i ngh a r ng, h p nh th nào? Hoạt động 2: Tìm hiểu đối tượng, chức năng, nhiệm vụ của giáo dục thường xuyên. 1. MỤC TIÊU Sau ho t ng này, ng i h c cĩ th phân tích c b n ch t, ch c n ng, nhi m v c a giáo d c th ng xuyên. 2. THƠNG TIN CƠ BẢN * V i t ng ng i h c c a giáo d c th ng xuyên: Tr c ây giáo d c th ng xuyên ch y u ch t ch c xố mù ch , BTVH cho ng i l n và thanh niên th t h c: nh ng ng i ch a i h c bao gi (cịn mù ch ) hay nh ng ng i b h c ph thơng d ch ng nay cĩ nhu c u h c l i. Ngày nay, i t ng ng i h c ngày càng c m r ng h n — t t c m i ng i (m i tu i, m i trình ) cĩ nhu c u h c t p th ng xuyên, h c t p su t i. i t ng c a giáo d c th ng xuyên hi n nay là t t c m i ng i khơng h c nhà tr ng chính quy. So v i giáo d c chính quy, i t ng c a giáo d c th ng xuyên ơng h n, a d ng h n v tu i, v trình v n hố, v v n hi u bi t và kinh nghi m ã cĩ, v ng c , nhu c u h c t p. N u s ng i h c trong các nhà tr ng chính quy ( t t c các c p/trình ) kho ng 25 tri u ng i, thì s ng i h c ngồi nhà tr ng d i nhi u hình th c, n i dung khác nhau (trên 50 tri u ng i) (Tham kh o s 1: i t ng ng i h c c a giáo d c chính quy và giáo d c th ng xuyên). GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN TRONG HỆ THỐNG GIÁO DỤC QUỐC DÂN | 13
- Sơ đồ 1: Đối tượng người học của giáo dục chính quy và giáo dục thường xuyên I T NG GIÁO D C TH NG XUYÊN TRÊN I H C CAO NG, I H C THPT B túc THPT THCS B túc THCS Ti u h c B túc ti u h c * i t ng c a giáo d c th ng xuyên cĩ th phân thành 3 nhĩm i t ng chính sau ây: — Nhĩm i t ng th nh t là nh ng ng i mù ch , nh ng ng i tái mù ch , nh ng ng i ch a i h c bao gi . Nhĩm i t ng này s gi m n u giáo d c chính quy làm t t ph c p giáo d c úng tu i. — Nhĩm i t ng th hai là nh ng thanh niên, ng i l n, k c h c sinh khơng cĩ i u ki n h c chính quy ho c ph i b h c d ch ng, nay cĩ nhu c u h c l i nâng cao trình c a mình và cĩ b ng c p. — Nhĩm i t ng th ba là nh ng ng i cĩ nhu c u h c t p th ng xuyên, h c t p su t i khơng ph i l y b ng c p, mà ch y u hồn thi n nhân cách; m r ng hi u bi t; nâng cao trình h c v n, chuyên mơn, nghi p v ; c i thi n ch t l ng cu c s ng; tìm vi c làm, t t o vi c làm và thích nghi v i i s ng xã h i”. Nhĩm i t ng này a d ng v tu i, v trình v n hố, v v n hi u bi t và kinh nghi m s ng, v nhu c u và ng c h c t p. Nhĩm i t ng này ngày càng ơng tr c s phát tri n nhanh chĩng c a khoa h c k thu t và cơng ngh , tr c yêu c u c a xu th tồn c u hố và h i nh p, c a cơng nghi p hố, hi n i hố g n v i phát tri n kinh t tri th c. H n n a, i t ng này c a giáo 14 | MODULE GDTX 1
- d c th ng xuyên khơng ch cĩ nhu c u h c m t l n, h c trong m t tu i nào ĩ, mà cĩ nhu c u h c trong su t cu c i. (Tham kh o s 2: Ba nhĩm i t ng ch y u c a giáo d c th ng xuyên). S 2: Ba nhĩm i t ng ch y u c a giáo d c th ng xuyên 70,2% 28,8% 1.0% H c viên b túc H c viên chuyên H c viên x ố mù ch * V ch c n ng c a giáo d c th ng xuyên: Giáo d c th ng xuyên cĩ 4 ch c n ng ch y u. ĩ là ch c n ng thay th , ti p n i, b sung và hồn thi n. — V i ch c n ng “thay th ”, giáo d c th ng xuyên cĩ ch c n ng cung c p c h i h c h c th hai cho nh ng ng i th t h c, ch a i h c bao gi . — V i ch c n ng “ti p n i”, giáo d c th ng xuyên t o c h i cho nh ng ng i b h c tr c ây c ti p t c h c t trình THCS, THPT hay i h c. — V i ch c n ng “b sung”, giáo d c th ng xuyên t o c h i h c t p th ng xuyên, h c t p su t i giúp m i ng i c p nh t, b sung ki n th c và k n ng s ng c n thi t s ng, làm vi c, t n t i và thích ng tr c s thay i nhanh chĩng c a khoa h c k thu t và cơng ngh và cu c s ng. — V i ch c n ng “hồn thi n”, giáo d c th ng xuyên t o c h i h c t p th ng xuyên, h c t p su t i giúp nh ng ng i cĩ nhu c u hồn thi n nhân cách, nâng cao ch t l ng cu c s ng ho c s d ng th i gian nhàn r i m t cách cĩ hi u qu . Tuy nhiên, tr c yêu c u m i c a th i i, tr c nhu c u h c t p th ng xuyên, h c t p su t i ngày càng a d ng c a m i ng i, giáo d c th ng xuyên trong giai o n t i s ch y u th c hi n ch c n ng “b sung”, “hồn thi n”. GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN TRONG HỆ THỐNG GIÁO DỤC QUỐC DÂN | 15
- * V nhi m v , giáo d c th ng xuyên cĩ 2 nhi m v ch y u sau: — T o c h i h c t p th hai cho thanh niên và ng i l n th t h c (ch a c i h c bao gi ho c ph i b h c d ch ng). — T o c h i h c t p th ng xuyên, h c t p su t i cho m i ng i cĩ nhu c u. Cùng v i xu th h c t p su t i ngày càng t ng và s ng i th t h c ngày càng gi m thì nhi m v ch y u c a giáo d c th ng xuyên trong t ng lai s là t o c h i h c t p th ng xuyên, h c t p su t i cho m i ng i cĩ nhu c u. V i ch c n ng và nhi m v trên, giáo d c th ng xuyên là h th ng giáo d c a d ng, ph c t p v i t ng, v các lo i ch ng trình và v h th ng v n b ng, ch ng ch . Tuy nhiên, h th ng giáo d c th ng xuyên hi n nay cĩ th chia thành 2 phân h /b ph n/m ng giáo d c khác nhau v m c tiêu và b n ch t. ĩ là: — Phân h giáo d c th ng xuyên khơng theo c p l p. — Phân h giáo d c th ng xuyên theo c p l p. S 3: H th ng giáo d c th ng xuyên hi n nay Giáo d c th ng xuyên Phân h giáo d c th ng xuyên Phân h giáo d c th ng xuyên theo c p l p khơng theo c p l p Phân h giáo d c th ng xuyên khơng c p l p hay cịn g i là phân h giáo d c th ng xuyên khơng d n t i v n b ng c a h th ng giáo d c qu c dân. Phân h giáo d c th ng xuyên này nh m t o “c h i g c t p th ng xuyên, g c t p su t i”, áp ng nhu c u “c n gì h c n y” c a m i ng i dân. Phân h này c a giáo d c th ng xuyên khơng c c u theo c p h c và th ng c t ch c d i hình th c các bu i t p hu n, 16 | MODULE GDTX 1
- chuyên , câu l c b Phân h giáo d c th ng xuyên này th c hi n ch ng trình giáo d c áp ng yêu c u c a ng i h c; c p nh t ki n th c, k n ng, chuy n giao cơng ngh và ch ng trình ào t o, b i d ng và nâng cao trình chuyên mơn, nghi p v . Phân h này khơng c p v n b ng c a h th ng giáo d c qu c dân, mà ch c p ch ng ch giáo d c th ng xuyên. H c viên sau khi h c h t ch ng trình trên, n u cĩ i u ki n theo quy nh c a B tr ng B Giáo d c và ào t o thì c d ki m tra, n u t yêu c u thì c c p ch ng ch giáo d c th ng xuyên. Phân h giáo d c th ng xuyên theo c p l p hay cịn g i là phân h giáo d c th ng xuyên l y v n b ng c a h th ng giáo d c qu c dân. Phân h giáo d c th ng xuyên này nh m t o “c h i h c t p th hai” cho nh ng ng i khơng cĩ i u ki n h c chính quy ho c ph i b h c tr c ây l y v n b ng c a h th ng giáo d c qu c dân. Phân h này c a giáo d c th ng xuyên hi n nay c c u theo c p h c và c t ch c theo các hình th c: v a làm v a h c; h c t xa ho c t h c cĩ h ng d n. C c u c p h c c a phân h giáo d c th ng xuyên theo c p l p bao g m: — Xố mù ch và giáo d c ti p t c sau khi bi t ch (b túc ti u h c). — Giáo d c th ng xuyên c p THCS (B túc THCS). — Giáo d c th ng xuyên c p THPT (B túc THPT). Tĩm l i, giáo d c th ng xuyên Vi t Nam v b n ch t là giáo d c khơng chính quy cĩ nhi m v “giúp m i ng i v a làm v a h c, h c liên t c, h c su t i nh m hồn thi n nhân cách, m r ng hi u bi t, nâng cao trình h c v n, chuyên mơn, nghi p v c i thi n ch t l ng cu c s ng, tìm vi c làm, t t o vi c làm và thích nghi v i i s ng xã h i”. (Lu t Giáo d c 2005, i u 44) 3. CÂU HỎI — i t ng ch y u c a giáo d c th ng xuyên hi n nay là ai? Hãy liên h th c t các trung tâm giáo d c th ng xuyên a ph ng. — Giáo d c th ng xuyên cĩ nh ng ch c n ng, nhi m v gì? Trong t ng lai, ch c n ng, nhi m v nào s là ch y u? T i sao? GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN TRONG HỆ THỐNG GIÁO DỤC QUỐC DÂN | 17
- Hoạt động 3: Tìm hiểu lịch sử phát triển của giáo dục thường xuyên từ 1945 đến nay. 1. MỤC TIÊU Sau ho t ng này, ng i h c cĩ th trình bày tĩm t t/s l c v l ch s phát tri n giáo d c th ng xuyên t 1945 qua các th i kì bình dân h c v , b túc v n hố, giáo d c th ng xuyên/giáo d c khơng chính quy. 2. THƠNG TIN CƠ BẢN Quá trình phát tri n giáo d c th ng xuyên Vi t Nam cĩ th chia thành 4 th i kì ch y u: Th i kì 1945 — 1960; th i kì 1960 — 1990; th i kì 1990 — 2000 và t 2000 n nay. a) Th i kì bình dân h c v (1945 — 1960) Th i kì này t p trung xố mù, ch b i sau Cách m ng tháng Tám n m 1945, 95% ng bào cịn mù ch . Ngồi ra, th i kì này cịn cĩ m t nhi m v quan tr ng n a là nâng cao trình v n hố cho i ng cán b c a ng, chính quy n và ồn th các c p lúc b y gi và cán b tr và thành niên u tú xu t thân t giai c p cơng nhân, nơng dân. i t ng u tiên c a bình dân h c v trong th i kì này là nh ng ng i mù ch t 8 tu i tr lên và cán b c t cán c a ng, chính quy n và ồn th t c p xã tr lên, cán b tr và thanh niên u tú xu t thân t giai c p cơng nhân, nơng dân. Giáo d c th ng xuyên trong th i kì này cĩ nhi m v : — M các l p s c p bình dân (các l p xĩa mù ch ) giúp ng i h c bi t c, bi t vi t ch qu c ng ; — M các l p d b bình dân giúp ng i h c c ng c k n ng c, vi t và cĩ hi u bi t v quy n l i, b n ph n c a mình và cĩ ki n th c tham gia vào cơng cu c xây d ng t n c. — M các l p b túc bình dân nâng cao trình v n hố cho i ng cán b ch ch t c a ng, chính quy n, ồn th và cán b tr , thanh niên u tú. 18 | MODULE GDTX 1
- b) Th i kì b túc v n hố (1960 — 1990) Sau hai chi n d ch xố mù ch l n th nh t (1945 — 1946) và l n th hai (1956 — 1958), 93,4% dân s t 12 — 50 tu i ã bi t c, bi t vi t ch Qu c ng . Giáo d c th ng xuyên b t u th c hi n m t nhi m v m i ĩ là BTVH nh m nâng cao trình v n hố cho i ng cán b , c bi t cán b lãnh o. Nh v y, giáo d c th ng xuyên trong th i kì này cĩ 2 nhi m v ch y u: — Ti p t c thanh tốn n n mù ch cho tồn dân, c bi t th c hi n chi n d ch xố mù ch l n th ba (1976 — 1977) sau gi i phĩng mi n Nam, th ng nh t t n c. — Nâng cao trình v n hố cho cho cán b , cơng nhân, thanh niên và nhân dân lao ng. c) i t ng — i t ng xố mù ch : cán b và nhân dân lao ng, c cán b các t nh phía Nam, cán b các t nh mi n núi. — i t ng c a BTVH t p trung vào ba nhĩm i t ng u tiên là: + i t ng 1: Cán b ch ch t c a các xã, cán b lãnh o và cán b c a các c quan, xí nghi p t cán s 3 tr lên. + i t ng 2: nơng thơn t p trung thanh niên ngồi ồn t 15 — 30 và c quan, xí nghi p, cơng tr ng, nơng tr ng u tiên cơng nhân k thu t, ng viên, ồn viên, thanh niên, cán s 1 — 2, t tr ng s n xu t, các nhân viên k thu t. + i t ng 3: nơng thơn, u tiên xã viên và nhân dân lao ng t 31 n 40 tu i và c quan, xí nghi p, cơng tr ng, nơng tr ng, lâm tr ng, u tiên cơng nhân và các lo i lao ng n gi n. Nh v y i t ng c a giáo d c th ng xuyên trong th i kì này ã c m r ng h n th i kì tr c. Tuy nhiên m i ch t p trung vào nh ng ng i cĩ nhu c u xố mù ch và h c b túc v n hố. Th i kì này, nhi u ch ng trình và sách giáo khoa BTVH ã c xây d ng, biên so n cho phù h p v i các nhĩm i t ng khác nhau, cho các vùng miên khác nhau và cho các hình th c h c khác nhau. V n ào GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN TRONG HỆ THỐNG GIÁO DỤC QUỐC DÂN | 19
- t o, b i d ng i ng GV tham gia gi ng d y BTVH r t c quan tâm. GV BTVH t i ch c cĩ 3 lo i: GV chuyên trách, GV nghi p d và GV ph thơng. Thành cơng l n nh t trong th i kì này là xây d ng c i ng chuyên trách BTVH do Nhà n c tr l ng (M i xã 1 chuyên trách. Trong các xí nghi p, cơng tr ng, nơng lâm tr ng, trong các i thanh niên xung phong, trong quân ơi và c quan hành chính s nghi p s c b trí 1 chuyên trách BTVH ho c nhi u h n tu theo s l ng cơng nhân, viên ch c). S l ng GV chuyên trách BTVH c p I, c p II và c p III cĩ lúc lên t i 7.200 ng i (n m 1968 — 1969). Trong quân i, s GV bán chuyên trách cĩ t i 10.000 ng i. b o m ch t l ng c a BTVH và xu t phát t s khác bi t v i t ng, ch ng trình, n i dung và ph ng pháp d y h c so v i ph thơng, Chính ph ã ch tr ng thành l p các tr ng s ph m BTVH trung ng và a ph ng. S l ng các tr ng s ph m BTVH t ng lên nhanh chĩng (t 1966 n 1970 t ng t 13 lên n 21 tr ng). Các tr ng s ph m BTVH ã ào t o c m t i ng GV chuyên d y BTVH gĩp ph n nâng cao ch t l ng BTVH th i b y gi . Ch th s 110/CP (ngày 13/7/1968) c a H i ng Chính ph ã ch th “T t c các lo i GV BTVH u c Nhà n c ào t o, b i d ng v chính tr , v n hố, nghi p v , c cung c p v tài li u và sách giáo khoa, khi i d các l p ào t o, b i d ng c ài th ti n tàu xe và ti n n trong th i gian h c t p”. d) Giáo d c th ng xuyên trong th i kì 1990 — 2000 Cu i nh ng n m 80 c a th k XX, BTVH cĩ nguy c tan rã. S ng i cĩ nhu c u h c BTVH gi m i m t cách áng k . Hàng lo t các tr ng BTVH b gi i th ho c b sáp nh p. cĩ th t n t i, BTVH c n ph i i u ch nh k p th i. Giáo d c th ng xuyên khơng ch làm BTVH n a mà c n m r ng i t ng, ch c n ng, nhi m v c a mình cho phù h p v i nhu c u h c t p ã i thay. Vì v y, ngày 15/9/1989, B tr ng B Giáo d c ã cĩ Ch th s 17/CT v ph ng h ng i u ch nh BTVH trong giai o n 1989 — 1995. Các tr ng BTVH n ch c n ng c n chuy n thành các trung tâm giáo d c th ng xuyên a ch c n ng. Ngh quy t Trung ng ng 4, khố VII (1993) ã ch tr ng “C n ph i th c hi n m t n n giáo d c th ng xuyên cho m i ng i, xác nh h c 20 | MODULE GDTX 1
- t p su t i là quy n l i và trách nhi m c a m i cơng dân. i v i giáo d c b túc, ào t o và b i d ng t i ch c khuy n khích phát tri n các lo i hình giáo d c th ng xuyên; m r ng d y và h c ngo i ng ”. Ngh nh 90/CP ngày 4/11/1993 ã kh ng nh giáo d c th ng xuyên là m t trong 5 phân h c a h th ng giáo d c qu c dân bao g m: giáo d c m m non, giáo d c ph thơng, giáo d c chuyên nghi p, giáo d c i h c và giáo d c th ng xuyên và ch th “Giáo d c th ng xuyên c th c hi n b ng nhi u hình th c (khơng t p trung, khơng chính quy, t i ch c, b túc, t h c, t xa ) nh m t o i u ki n thu n l i cho m i cơng dân m i trình cĩ th h c t p th ng xuyên, phù h p v i hồn c nh c th c a t ng ng i, áp ng nh ng yêu c u phát tri n kinh t và xã h i, khoa h c và cơng ngh , v n h c và ngh thu t”. i t ng c a giáo d c th ng xuyên trong th i kì này ã a d ng h n, khơng ch ng i mù ch , khơng ch nh ng ng i cĩ nhu c u h c b túc v n hố, mà m i ng i, m i trình cĩ nhu c u m r ng, c p nh t ki n th c, k n ng c n thi t cho cu c s ng và s n xu t c a h và áp ng yêu c u phát tri n kinh t — xã h i. Trong th i kì này, s h c viên xố mù ch và sau xố mù ch cĩ xu th gi m vào nh ng n m cu i, s h c viên c a b túc THCS, b túc THPT t ng nh , trong khi ĩ s h c viên h c các l p chuyên , h c ngo i ng tin h c và h c t xa b t u t ng m nh. Nhi m v c a giáo d c th ng xuyên trong th i kì này ã m r ng h n tr c, khơng ch xố mù ch , b túc v n hố, mà cịn mà phát tri n m nh m hình th c h c t p sau xố mù ch , hình th c theo chuyên nh m áp ng nhu c u h c t p ngày càng a d ng c a m i ng i dân. Th i kì này v n ti p t c xố mù ch cho ng i trong tu i t 15 — 35 i v i vùng thu n l i và trong tu i t 15 — 25 i v i vùng khĩ kh n. ây c ng v n là m t nhi m v quan tr ng c a th i kì này t m c tiêu xố mù ch và ph c p giáo d c ti u h c vào n m 2000. Vì v y, Chính ph ã quy t nh thành U ban Qu c gia Ch ng n n mù ch , bao g m i di n c a 12 b , ban ngành, ồn th (B Giáo d c và ào t o; B Tài chính; B Lao ng — Th ng binh và Xã h i; B V n hố và Thơng tin; B Ngo i giao; B K ho ch và u t ; U ban Qu c gia Dân s và K ho ch hố gia ình; U ban B o v và Ch m sĩc Tr em Vi t Nam; GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN TRONG HỆ THỐNG GIÁO DỤC QUỐC DÂN | 21
- H i Liên hi p Ph n ; ồn Thanh niên C ng s n H Chí Minh; H i Nơng dân Vi t Nam và T ng Liên ồn Lao ng Vi t Nam). Ngồi ra, giáo d c th ng xuyên trong th i kì này ã chuy n h ng sang vi c t ch c hình th c h c t p chuyên khơng theo c p l p nh m áp ng nhu c u h c t p a d ng c a m i ng i dân (nhu c u c p nh t hố ki n th c, k n ng, nhu c u h c ngh , nhu c u o t o l i, nhu c u chu n hố cán b , nhu c u tin h c, ngo i ng ). H th ng m ng l i các c s giáo d c c a giáo d c th ng xuyên trong th i kì này a d ng h n, m r ng h n tr c, khơng ch cĩ các tr ng BTVH n ch c n ng, mà xu t hi n các tr ng BTVH a ch c n ng, c bi t s ra i hàng lo t các trung tâm giáo d c th ng xuyên, các trung tâm ngo i ng , tin h c, d y ngh S l ng các trung tâm giáo d c th ng xuyên phát tri n m nh m trong th i kì này. N m h c 1992 — 1993 m i cĩ 30 trung tâm nh ng ch sau 1 n m s trung tâm giáo d c th ng xuyên ã lên t i 160. N m h c 1997 — 1998 c n c ã cĩ 235 trung tâm giáo d c th ng xuyên c p huy n và 56 trung tâm giáo d c th ng xuyên c p t nh. n n m 2000 ã cĩ 400 trung tâm giáo d c th ng xuyên c p huy n. Ch c n ng, nhi m v c a các trung tâm giáo d c th ng xuyên luơn c m r ng, i u ch nh k p th i cho phù h p v i nhu c u c a xã h i, c a ng i h c ã thay i. Vì v y, trong th i kì này, quy ch v t ch c và ho t ng c a trung tâm giáo d c th ng xuyên ã c 3 l n s a i (11/1992; 5/1997 và 9/2000). Các trung tâm giáo d c th ng xuyên c p qu n/huy n ã áp ng k p th i nhu c u h c t p a d ng c a ng i dân trên a bàn qu n/huy n. Tuy nhiên, do t trung tâm huy n, các trung tâm giáo d c th ng xuyên huy n khơng th áp ng nhu c u h c t p ngày càng t ng, ngày càng a d ng c a m i ng i dân các xã. Nhi u ng i dân các xã, c bi t mi n núi khơng th t i h c trung tâm giáo d c th ng xuyên c. Vì v y, cu i th i kì này (vào n m 1998), mơ hình trung tâm h c t p c ng ng c p xã/ph ng ã c nghiên c u, th nghi m. e) Giáo d c th ng xuyên t n m 2000 n nay B c sang th k XXI, giáo d c th ng xuyên Vi t Nam ã phát tri n m nh m c v s l ng và ch t l ng. Giáo d c th ng xuyên Vi t nam ngày càng hồ nh p h n v i giáo d c th ng xuyên các n c trong 22 | MODULE GDTX 1
- khu v c. Vai trị quan tr ng c a giáo d c th ng xuyên ngày càng c th a nh n, nh t là trong vi c t o c h i h c t p th ng xuyên, h c t p su t i cho m i ng i trong th k XXI, trong vi c nâng cao dân trí, ào t o ngu n nhân l c và th c hi n cơng b ng trong xã h i, c bi t trong vi c th c hi n m c tiêu “Giáo d c cho m i ng i” và xây d ng “Xã h i h c t p”. T 2000 n nay, quan ni m v giáo d c th ng xuyên c m r ng h n. Giáo d c th ng xuyên b t u chuy n h ng m nh sang t o c h i h c t p th ng xuyên, h c t p su t i cho m i ng i, nh t là t khi m ng l i trung tâm h c t p c ng ng ra i. Giáo d c th ng xuyên khơng ch quan tâm t i ng i th t h c, nh ng ng i cĩ nhu c u h c ch , h c v n hố, nh ng ng i cĩ nhu c u v b ng c p, mà t t c m i ng i cĩ nhu c u h c t p khác nhau. H th ng m ng l i các c s c a giáo d c th ng xuyên, c bi t các trung tâm h c t p c ng ng ã phát tri n nhanh chĩng và r ng kh p trong c n c. Quy mơ h c viên theo h c các ch ng trình c a giáo d c th ng xuyên c ng t ng lên nhanh chĩng, nh t là s ng i c tham gia h c chuyên các trung tâm h c t p c ng ng. S h c viên h c t xa, h c viên ngo i ng , tin h c c ng t ng áng k trong 10 n m qua. Ch ng trình, n i dung giáo d c th ng xuyên ngày càng a d ng, khơng ch cĩ ch ng trình xố mù ch , ch ng trình b túc v n hố, ch ng trình l y v n b ng, ch ng ch , mà ch y u các ch ng trình giáo d c áp ng nhu c u c p nh t ki n th c, k n ng s ng c n thi t s ng, làm vi c và thích ng trong xã h i luơn i thay nhanh chĩng, cùng chung s ng trong xu th tồn c u hố và h i nh p kinh t th gi i; khơng ch cĩ các ch ng trình c a ngành giáo d c, mà cịn cĩ nhi u ch ng trình giáo d c, tuyên truy n c a các ban, ngành ồn th , ch ng trình, d án, c a các xí nghi p, doanh nghi p Các l p h c ngh , h c vi tính, ngo i ng , ki m tốn, k tốn, ch ng khốn, h c m thu t, âm nh c, ch p nh, h c n i tr , trang trí, các l p t p hu n chuy n giao khoa h c k thu t s n xu t, các l p chuyên v mơi tr ng, v dinh d ng, v ch m sĩc s c kho , pháp lu t, v phịng ch ng t n n xã h i c m ra ngày càng nhi u, càng th ng xuyên h n nhi u a ph ng. Khu v c giáo d c khơng c p l p phong phú, a d ng, nhi u v t o nên s s ng ng c a giáo d c th ng xuyên. GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN TRONG HỆ THỐNG GIÁO DỤC QUỐC DÂN | 23
- Hình th c giáo d c th ng xuyên ngày càng a d ng. Hình th c “M t giáp m t” cĩ xu th gi m. Thay vào ĩ, ngày càng nhi u hình th c h c t xa, t h c cĩ h ng d n thơng qua tài li u in n, a VCD, DVD, ph n m m máy tính, thơng qua m ng internet, thơng qua ch ng trình phát thanh c a ài, tivi Các ban, ngành, ồn th , các t ch c, c quan, xí nghi p liên doanh, các tr ng i h c, vi n nghiên c u, các t ch c qu c t ngày càng ý th c h n, ngày càng quan tâm h n và dành kinh phí cho vi c ào t o, b i d ng i ng cán b /h i viên/ng i dân c s ho c ch ng m l p, m tr ng ào t o, b i d ng. Các b , ban, ngành, các t ch c, c quan, xí nghi p khơng ch h tr cho ngành giáo d c v nhân l c, v t l c, tài l c; khơng ch tham gia v n ng ng i h c và duy trì l p h c nh tr c n a, mà cùng làm giáo d c th ng xuyên, cùng v i ngành Giáo d c cĩ trách nhi m và ch ng t o các c h i h c t p khác nhau. ây chính là m t c tr ng quan tr ng c a xã h i h c t p trong t ng lai. Các ph ng ti n thơng tin i chúng, các thi t ch v n hố khác nh tivi, ài, nhà v n hố, th vi n, b o tàng, tri n lãm, h i ch ngày càng quan tâm t i vi c t ch c các ho t ng tuyên truy n, giáo d c nh m giúp ng i dân m mang hi u bi t, nâng cao dân trí. Cơng ngh thơng tin ngày càng c ng d ng r ng rãi trong giáo d c th ng xuyên, c bi t trong giáo d c t xa, trong t h c cĩ h ng d n Tĩm l i, trong nh ng n m qua, giáo d c th ng xuyên Vi t Nam ã phát tri n m nh m c v s l ng và ch t l ng. Giáo d c th ng xuyên ã luơn t i u ch nh, luơn m r ng i t ng, ch c n ng, nhi m v c a mình k p th i áp ng nhu c u c a xã h i, c a ng i dân. Nh ng th i i m khĩ kh n, kh ng kho ng c a giáo d c th ng xuyên chính là do ch a k p i u ch nh k p th i. Trong nh ng n m qua, v trí, vai trị ngày càng quan tr ng c a giáo d c th ng xuyên trong vi c nâng cao dân trí, ào t o ngu n nhân l c cho t n c, trong vi c t o c h i h c t p th ng xuyên, h c t p su t i cho m i ng i ã c kh ng nh tr c s phát tri n ngày càng nhanh chĩng và m nh m c a khoa h c k thu t và cơng ngh , trong vi c nâng cao ch t l ng ngu n nhân l c áp ng yêu c u c a n n kinh t tri th c, c a xu th tồn c u hố và h i nh p kinh t th gi i, c a s nghi p cơng 24 | MODULE GDTX 1
- nghi p hố, hi n i hố t n c. M c tiêu giáo d c cho m i ng i vào n m 2015 và m c tiêu xây d ng xã h i h c t p s khơng th th c hi n c n u khơng phát tri n giáo d c th ng xuyên. Vì v y, giáo d c th ng xuyên ngày càng c kh ng nh, th a nh n và ngày càng cĩ c s pháp lí phát tri n. Trong nh ng n m qua, quan ni m v giáo d c th ng xuyên ngày càng c m r ng h n. — Giáo d c th ng xuyên tr c ây ch cĩ nhi m v xố mù ch cho nh ng ng i mù ch ho c BTVH cho nh ng ng i th t h c, ho c giáo d c khơng chính quy ch dành cho m t s nhĩm i t ng u tiên. — Giáo d c th ng xuyên khơng ch cĩ nhi m v t o “c h i h c t p th hai” cho nh ng ng i th t h c, nh ng ng i thi t thịi v giáo d c, mà giáo d c th ng xuyên cịn cĩ nhi m v ngày càng quan tr ng h n là t o “c h i h c t p th ng xuyên, h c t p su t i” cho t t c m i ng i cĩ nhu c u, m i tu i, m i trình v n hố Vì v y, giáo d c th ng xuyên khơng ch cĩ ch c n ng ti p n i, thay th , mà ch c n ng b sung, hồn thi n ngày càng quan tr ng h n. — Giáo d c th ng xuyên khơng ch t p trung vào các ch ng trình giáo d c theo c p l p, ch ng trình l y v n b ng ch ng ch , mà cịn ch y u t p trung vào các ch ng trình giáo d c áp ng nhu c u, ch ng trình giáo d c khơng theo c p l p, khơng c n b ng c p ch ng ch , ch ng trình giáo d c giúp ng i dân cĩ ki n th c, n ng l c th c s cĩ th thích ng trong xã h i luơn thay i nhanh chĩng, cĩ th t n t i trong xu th h i nh p, c nh tranh. S a d ng hố ch ng trình, n i dung giáo d c th ng xuyên là t t y u áp ng nhu c u h c t p ngày càng a d ng c a m i ng i dân. t o i u ki n cho m i ng i ng i cĩ th h c th ng xuyên, h c su t i, hình th c t ch c giáo d c khơng chính quy ngày càng a d ng là t t y u b t c ai khi cĩ nhu c u, i u ki n cĩ th ch n cho mình m t hình th c h c phù h p. C s m ng l i c s giáo d c c a giáo d c th ng xuyên ngày càng phát tri n và m r ng quy mơ xu ng t n c s (xã/ph ng/th tr n, th m chí thơn/xĩm) là t t y u. M t khác, ch c n ng c a các c s giáo d c c a GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN TRONG HỆ THỐNG GIÁO DỤC QUỐC DÂN | 25
- Giáo d c th ng xuyên ngày càng m r ng, ph c v nhi u lo i i t ng c ng là t t y u m i cĩ th áp ng nhu c u h c t p ngày càng a d ng c a m i ng i dân c ng ng. Th c t phát tri n giáo d c th ng xuyên trong h n 65 n m qua cịn cho th y xu th a d ng hố các lo i hình c s giáo d c th ng xuyên (cơng l p, bán cơng, dân l p). Các c s giáo d c th ng xuyên khơng ch do ngành Giáo d c qu n lí, mà cịn do các b ngành, các c quan, xí nghi p, các t ch c, c s s n xu t, d ch v , kinh doanh thu c các thành ph n kinh t khác nhau thành l p và qu n lí. Các c s giáo d c th ng xuyên khơng ch do Nhà n c thành l p, mà cịn do Nhà n c và nhân dân cùng thành l p nh mơ hình trung tâm h c t p c ng ng và ti n t i do c ng ng qu n lí. V n xây d ng và phát tri n i ng GV ngày càng c quan tâm. Các tài li u t p hu n, b i d ng GV giáo d c th ng xuyên ngày càng nhi u h n, vi c t p hu n GV giáo d c th ng xuyên ngày càng c quan tâm, c t ch c cĩ h th ng h n, th ng xuyên h n và c nhi u ban ngành, ồn th , ch ng trình, d án, c ng nh các t ch c qu c t quan tâm h n. Th c t nh ng n m qua c ng cho th y i ng GV cĩ vai trị c c kì quan tr ng i v i ch t l ng giáo d c th ng xuyên nĩi riêng và i v i s phát tri n c a ngành h c nĩi chung. Vi c xây d ng và ào t o GV m t cách chính quy trong các tr ng s ph m cho giáo d c th ng xuyên v i t cách là m t h th ng/m t b ph n giáo d c quan tr ng trong h th ng giáo d c qu c dân là xu th t t y u. Trong nh ng n m qua cho th y s tham gia c a xã h i, c a các ban, ngành, ồn th , các t ch c chính tr — xã h i i v i giáo d c th ng xuyên là ph ng th c t n t i và phát tri n c a giáo d c th ng xuyên, là xu th t t y u a d ng hố các lo i ch ng trình, n i dung và hình th c h c, là xu th t t y u m r ng m ng l i c s giáo d c th ng xuyên ngày càng g n dân h n, là xu th t t y u huy ng ngu n l c (nhân l c, v t l c và tài l c) cho gáo d c th ng xuyên, nh t là khi n c ta cịn nghèo. Nhu c u v b ng c p, ch ng ch s cĩ xu th gi m, thay vào ĩ là nhu c u h c nh ng ki n th c, k n ng s ng thi t th c cho cu c s ng và s n xu t hi n t i. 26 | MODULE GDTX 1
- Th c t phát tri n giáo d c th ng xuyên n c ta trong nh ng n m g n ây ã cho th y vi c h c t p c a ng i dân ã ch ng h n, th c d ng h n. Các ph ng ti n s d ng cho vi c t h c ho c h c t xa ngày càng a d ng, thu n ti n h n và r h n, d tìm ki m h n. Tĩm l i, giáo d c th ng xuyên là b ph n giáo d c nh y c m, g n ch t v i nh ng i thay v kinh t — xã h i, v i nhu c u c a ng i h c. S ti n tri n trong quan ni m v giáo d c th ng xuyên, vi c luơn i u ch nh, m r ng ch c n ng nhi m v c a giáo d c th ng xuyên t Cách m ng tháng Tám n nay là xu th t t y u nh m k p th i áp ng nhu c u luơn thay i c a xã h i và ng i dân và d n hồ nh p v i quan ni m c a các n c trên th gi i và trong khu v c. Nh ng bài h c kinh nghi m trong th i gian qua cho th y: — Mu n t o c h i h c t p th c s cho ng i dân thì c c h i ĩ ph i a d ng; ph i s n cĩ; ng i dân ph i c thơng tin, t v n; ph i thu n ti n và c bi t ph i d dàng v th t c nh p h c, theo h c. — Mu n áp ng nhu c u và i u ki n h c t p h t s c a d ng c a m i ng i dân, ch ng trình, n i dung h c t p, hình th c t ch c c a giáo d c th ng xuyên ph i a d ng, linh ho t, m m d o; ph i do t t c các ban ngành, ồn th , các ch ng trình d án, các t ch c, xí nghi p, doanh nghi p cùng quan tâm cung ng. — Mu n t o c h i h c t p th t s cho m i ng i, trong su t cu c i, nh t là ng i dân c ng ng, nh ng vùng xa xơi, h o lánh, các c h i ĩ ph i thu n l i, ph i g n nhà. Vì v y, vi c m r ng quy mơ m ng l i các c s giáo d c th ng xuyên t i g n dân, t i c s xã/ph ng/th tr n, th m chí t i thơn/b n/xĩm là t t y u. — Mu n t o i u ki n d dàng cho m i ng i v a h c, v a làm ho c t h c, các th t c, quy trình nh p h c c ng nh quy trình theo h c ph i d dàng, linh ho t, m m d o (khơng liên t c, khơng gi i h n th i gian, khơng t p trung, khơng theo niên ch ) nh ng ph i b o m ch t l ng, hi u qu . — Mu n huy ng ngu n l c cho giáo d c th ng xuyên, Nhà n c, ngành giáo d c, Trung ng khơng th “ c quy n”, khơng th “ơm m” mà c n thi t ph i y m nh cơng tác xã h i hố, phát huy s tham gia, làm ch c a c ng ng, phân c p qu n lí xu ng t n c s . GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN TRONG HỆ THỐNG GIÁO DỤC QUỐC DÂN | 27
- — Mu n t n t i và phát tri n b n v ng, ngồi vi c quan tâm t i s l ng, giáo d c th ng xuyên b t u ph i quan tâm t i v n ch t l ng, c bi t ch t l ng c a các ch ng trình giáo d c l y v n b ng, ch ng ch c a h th ng giáo d c qu c dân. 3. CÂU HỎI — i t ng, ch c n ng, nhi m v c a giáo d c th ng xuyên thay i nh th nào qua các th i kì? Liên h v i th c t a ph ng. — T nghiên c u l ch s phát tri n giáo d c th ng xuyên t 1945 tr l i ây, nh ng bài h c kinh nghi m nào cĩ th rút ra cĩ th phát tri n ngành h c, c ng nh t o c h i h c t p thu n l i nh t cho ng i h c? Hoạt động 4: Tìm hiểu vị trí và vai trị của giáo dục thường xuyên trong hệ thống giáo dục quốc dân. 1. MỤC TIÊU Sau ho t ng này, ng i h c cĩ th nêu lên c v trí, vai trị c a giáo d c th ng xuyên trong h th ng giáo d c qu c dân. 2. THƠNG TIN CƠ BẢN Giáo d c th ng xuyên cĩ i t ng, cĩ m c tiêu riêng, cĩ ch ng trình, n i dung và ph ng pháp d y h c c thù, cĩ i ng cán b , GV và cĩ h th ng m ng l i c s giáo d c riêng Kinh nghi m c a các n c cho th y m c dù giáo d c th ng xuyên khơng th tách r i, khơng ph i là m t cái gì ĩ hồn tồn khác bi t so v i giáo d c chính quy, nh ng giáo d c th ng xuyên cĩ “ c thù riêng”, cĩ i t ng riêng. M i s áp t v n i dung, t ch c, v ph ng pháp d y h c, khơng ph i xu t phát t chính i t ng ch y u c a giáo d c th ng xuyên là ng i l n u th t b i. Vì v y, trong th i gian t i giáo d c th ng xuyên ph i c phát tri n v i t cách là m t h th ng nh kinh nghi m các n c và n c ta tr c ây. Vi t Nam, ngay t n m 1945, S c l nh s 17 c a Chính ph ã quy t nh “ t ra bình dân h c v trong tồn cõi Vi t Nam” ch m lo vi c h c c a dân chúng bên c nh h th ng giáo d c nhà tr ng cho tr em. 28 | MODULE GDTX 1
- T ĩ n nay, giáo d c th ng xuyên ã kh ng nh c v trí, vai trị c a mình i v i vi c nâng cao dân trí, ào t o ngu n nhân l c và th c hi n cơng b ng trong xã h i, c bi t trong vi c t o c h i h c t p th ng xuyên, h c t p su t i cho m i ng i gĩp ph n th c hi n m c tiêu “Giáo d c cho m i ng i” và xây d ng “Xã h i h c t p”. V i s nh n th c ngày càng sâu s c h n, ngày càng y h n, úng h n v v trí, vai trị c a giáo d c th ng xuyên, Lu t Giáo d c s a i 2005 l n u tiên ã kh ng nh giáo d c th ng xuyên là m t trong hai b ph n c u thành c a h th ng giáo d c qu c dân. ây cĩ th nĩi là c s pháp lí h t s c quan tr ng i v i phát tri n giáo d c th ng xuyên trong nh ng th p k u c a th k XXI v i t cách là h th ng. C c u h th ng giáo d c g m “hai b ph n c u thành” l n u tiên ã kh ng nh úng n v trí và vai trị c a giáo d c th ng xuyên trong h th ng giáo d c qu c dân. C c u h th ng giáo d c g m “hai b ph n c u thành” (Tham kh o s 4: Giáo d c th ng xuyên trong h th ng giáo d c qu c dân) là h th ng giáo d c quán tri t hai nguyên t c c b n nh t c a n n giáo d c hi n i th gi i. ĩ là “Giáo d c cho m i ng i” và “Giáo d c su t i”. Vi c hồn thi n c c u h th ng giáo d c g m “2 b ph n c u thành” th hi n s i m i t duy v giáo d c, th hi n s ti p c n, s h i nh p v i xu th th gi i và khu v c. C c u h th ng giáo d c g m “n m b ph n c u thành” theo Ngh quy t 14 v c i cách giáo d c (1979) và Ngh nh 90/CP (11/1993) và c bi t, c c u h th ng giáo d c g m “b n b ph n c u thành” (trong ĩ giáo d c khơng chính quy ch c coi là ph ng th c giáo d c) theo Lu t Giáo d c 1998 là h th ng giáo d c “khép kín”, ch cĩ giáo d c trong nhà tr ng, ch dành cho m t b ph n dân c (kho ng 24 tri u ng i), ch y u th h tr và ch h c trong m t th i gian nh t nh. H th ng giáo d c này khơng ph i là h th ng giáo d c “m ” dành cho t t c m i ng i; khơng ph i là h th ng giáo d c h ng t i áp ng nhu c u h c t p th ng xuyên, h c t p su t i; khơng phù h p v i xu th th i i. GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN TRONG HỆ THỐNG GIÁO DỤC QUỐC DÂN | 29
- S 4: Giáo d c th ng xuyên trong h th ng giáo d c qu c dân Giáo d c th ng xuyên Sau i h c (Th c s , ti n s ) i h c Cao ng Giáo d c th ng xuyên (4 — 6 n m) (3 n m) THPT Chuyên B túc Giáo d c th ng xuyên (4 n m) nghi p/ ngh THPT THCS B túc THCS Giáo d c (4 n m) th ng xuyên Tiểu học B túc Sau xố (5 n m) ti u h c mù ch Xố mù ch M m non V trí, vai trị c a giáo d c th ng xuyên cịn c kh ng nh trong nhi u v n b n, ngh quy t, ch tr ng c a ng và Nhà n c trong th i kì này (Ngh quy t i h i IX, X, XI Chi n l c giáo d c 2001 — 2010; K ho ch hành ng qu c gia v giáo d c cho m i ng i (2003 — 2015); Lu t Giáo d c s a i 2005; án Xây d ng xã h i h c t p 2005 — 2010; án Giáo d c t xa 2005 — 2010 ). Quy t nh 112 c a Th t ng Chính ph (5/2005) v vi c phê duy t án “Xây d ng xã h i h c t p” ngày 18/5/2005 ã kh ng nh “Giáo d c th ng xuyên là m t b ph n cĩ ch c n ng quan tr ng, làm ti n xây d ng xã h i h c t p” và ch tr ng “Xây d ng c n c tr thành m t xã h i h c t p d a trên n n t ng phát tri n ng th i, g n k t, liên thơng c hai b ph n c u thành: giáo d c chính quy và giáo d c th ng xuyên c a h th ng giáo d c qu c dân”. 30 | MODULE GDTX 1
- 3. CÂU HỎI — Vì sao giáo d c th ng xuyên c n c coi là m t trong hai b ph n c u thành c a h thơng giáo d c qu c dân? — H th ng giáo d c qu c dân hai thành ph n cĩ u i m gì so v i h th ng giáo d c b n thành ph n ho c n m thành ph n tr c ây? — T i sao giáo d c th ng xuyên là b ph n giáo d c cĩ vai trị quan tr ng trong vi c nâng cao dân trí, ào t o ngu n nhân l c và th c hi n cơng b ng trong xã h i, c bi t trong vi c t o c h i h c t p th ng xuyên, h c t p su t i cho m i ng i gĩp ph n th c hi n m c tiêu “Giáo d c cho m i ng i” và xây d ng “Xã h i h c t p”. Hoạt động 5: Tìm hiểu xu thế phát triển giáo dục thường xuyên trong những thập kỉ đầu của thế kỉ XXI. 1. MỤC TIÊU Sau ho t ng này, ng i h c cĩ th nêu lên c nh ng xu th phát tri n giáo d c th ng xuyên trong nh ng th p k u c a th k XXI. 2. THƠNG TIN CƠ BẢN Giáo d c nĩi chung và giáo d c th ng xuyên Vi t Nam ã, ang ch u s tác ng m nh m c a b i c nh chung c a th i i — th i i c c tr ng b i s phát tri n nhanh chĩng và m nh m c a khoa h c k thu t và cơng ngh , th i i c a xu th tồn c u hố, c a n n kinh t tri th c. Ngồi ra, s phát tri n giáo d c th ng xuyên Vi t Nam trong giai o n t i khơng th n m ngồi xu th phát tri n giáo d c th ng xuyên c a các n c và n c ta tr c ây. Xu t phát t b i c nh th i i, t xu th phát tri n giáo d c th ng xuyên các n c và n c ta trong th i gian tr c ây, giáo d c th ng xuyên Vi t Nam trong nh ng th p k u c a th k XXI s phát tri n theo các xu h ng sau: — Giáo d c th ng xuyên s phát tri n v i quan ni m ngày càng r ng h n. (Xu th m r ng quan ni m v giáo d c th ng xuyên). GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN TRONG HỆ THỐNG GIÁO DỤC QUỐC DÂN | 31
- — Giáo d c th ng xuyên s phát tri n v i t cách là h th ng, là m t trong hai b ph n c u thành c a h th ng giáo d c qu c dân ( Xu th th ch hố giáo d c th ng xuyên ). — Giáo d c th ng xuyên s phát tri n m nh m c v quy mơ và ch t l ng, c v chi u r ng l n chi u sâu, trong ĩ phát tri n v ch t l ng s ngày càng c coi tr ng (Xu th ch t l ng hố giáo d c th ng xuyên). — Giáo d c th ng xuyên s phát tri n theo h ng áp ng nhu c u h c t p th ng xuyên, h c t p su t i c a t t c m i ng i h n là áp ng nhu c u v v n b ng, ch ng ch (Xu th phi b ng c p trong giáo d c th ng xuyên). — Giáo d c th ng xuyên s phát tri n theo h ng m h n, a d ng h n, linh ho t h n và m m d o h n (Xu th a d ng hố, linh ho t hố và m m d o hố giáo d c th ng xuyên). — Giáo d c th ng xuyên s phát tri n theo h ng xã h i hố v i s tham gia ngày càng ơng, ngày càng tích c c và ch ng c a các l c l ng trong tồn xã h i (Xu th xã h i hố giáo d c th ng xuyên). — Giáo d c th ng xuyên s phát tri n theo h ng phi t p trung hố v i s tham gia, làm ch c a c ng ng, c a các a ph ng ngày càng m nh m h n (Xu th phi t p trung hố trong giáo d c th ng xuyên). a) Giáo d c th ng xuyên s phát tri n v i quan ni m ngày càng r ng h n i t ng c a giáo d c th ng xuyên khơng ch các i t ng thi t thịi v giáo d c, khơng ch nh ng ng i cĩ trình v n hố h n ch , khơng ch nh ng ng i trong tu i lao ng, khơng ch nh ng ng i cĩ nhu c u v n b ng, ch ng ch H c t p trong th k XXI khơng ch là nhu c u c a m t s ng i hay m t tu i nh t nh nào ĩ. i t ng ch y u c a giáo d c th ng xuyên trong th i gian t i s là m i ng i, m i tu i, m i trình cĩ nhu c u h c t p th ng xuyên, h c t p su t i. S ng i cĩ nhu c u v b ng c p cĩ xu th gi m. Ng i h c là nh ng ng i t nguy n, khơng c n ph i ng viên, ép bu c cĩ xu th t ng. S ng i c n ph i h c ho c c n c nhà n c h tr (ng i mù ch , ng i ch a t trình ph c p ) s khơng cịn nhi u. Vì v y, trong th i gian t i, s ng i cao tu i, ng i cĩ trình v n hố cao, ng i cĩ nhu c u c p nh t ki n th c, k n ng s ng c n thi t, s ng i cĩ nhu c u nâng cao n ng l c th c s , cĩ nhu c u m r ng hi u bi t, cĩ nhu c u 32 | MODULE GDTX 1
- hồn thi n nhân cách, làm phong phú thêm i s ng tinh th n c a mình và s d ng th i gian nhàn r i m t cách cĩ hi u qu s t ng. S ng i h c t nguy n, ch ng và s n sàng ĩng gĩp ti n c h c, mua tài li u s ngày càng t ng. Khác v i tr c ây, ng i h c i h c khơng m t ti n và th m chí trong khuơn kh c a m t s ch ng trình, d án, ng i i h c cịn c h tr ti n ho c tài li u. áp ng nhu c u h c t p th ng xuyên, h c t p su t i ngày càng t ng, ngày càng a d ng c a m i ng i dân, giáo d c th ng xuyên trong th i gian t i khơng ch cĩ ch c n ng “thay th ”, “ti p n i”, mà ch y u cĩ ch c n ng “b sung” và “hồn thi n”. V i ch c n ng “thay th ”, giáo d c th ng xuyên cung c p “c h i h c t p th hai” cho nh ng ng i mù ch , ch a bao gi c h c nhà tr ng chính quy. V i ch c n ng “ti p n i”, giáo d c th ng xuyên giúp nh ng ng i vì lí do này hay khác mà ph i b h c d ch ng cĩ th ti p t c i h c l i t c trình h c v n t ng ng v i ph thơng, cao ng, i h c. Ch c n ng này t nay n 2020 s ti p t c phát tri n khi s l ng h c viên xố mù ch , sau xố mù ch , BTVH cịn t ng, th m chí v i quy mơ cịn t ng h n các giai o n tr c do m r ng tu i xố mù ch , do yêu c u ph c p giáo d c, do tình hình b h c THCS, THPT trong nh ng n m g n ây. Tuy nhiên, tr c yêu c u m i c a th i i, tr c nhu c u h c t p th ng xuyên, h c t p su t i ngày càng a d ng và ngày càng t ng c a m i ng i, giáo d c th ng xuyên trong giai o n t i s ch y u th c hi n ch c n ng “b sung”, “hồn thi n”. V i ch c n ng “b sung”, giáo d c th ng xuyên t o c h i h c t p th ng xuyên, h c t p su t i giúp m i ng i c p nh t, b sung ki n th c và k n ng s ng c n thi t s ng, làm vi c, t n t i và thích ng tr c s thay i nhanh chĩng c a khoa h c k thu t và cơng ngh và cu c s ng. V i ch c n ng “hồn thi n”, giáo d c th ng xuyên t o c h i h c t p giúp nh ng ng i cĩ nhu c u hồn thi n nhân cách, nâng cao ch t l ng cu c s ng ho c s d ng th i gian nhàn r i m t cách cĩ hi u qu . b) Giáo d c th ng xuyên s phát tri n v i t cách là h th ng, là m t trong hai b ph n c u thành c a h th ng giáo d c qu c dân Giáo d c th ng xuyên cĩ i t ng, cĩ m c tiêu riêng, cĩ ch ng trình, n i dung và ph ng pháp d y h c c thù, cĩ i ng cán b và GV và cĩ h th ng m ng l i c s giáo d c riêng Kinh nghi m c a các n c cho GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN TRONG HỆ THỐNG GIÁO DỤC QUỐC DÂN | 33
- th y m c dù giáo d c th ng xuyên khơng th tách r i, khơng ph i là m t cái gì ĩ hồn tồn khác bi t so v i giáo d c chính quy, nh ng giáo d c th ng xuyên cĩ “ c thù riêng”, cĩ i t ng riêng, m i s áp t v n i dung, t ch c, v ph ng pháp d y h c, khơng ph i xu t phát t chính i t ng ch y u c a giáo d c th ng xuyên là ng i l n u th t b i. Vì v y, trong th i gian t i giáo d c th ng xuyên ph i c phát tri n v i t cách là m t h th ng nh kinh nghi m các n c và n c ta tr c ây. Vi t Nam, ngay t n m 1945, S c l nh s 17 c a Chính ph ã quy t nh “ t ra bình dân h c v trong tồn cõi Vi t Nam” ch m lo vi c h c c a dân chúng bên c nh h th ng giáo d c nhà tr ng cho tr em. Lu t Giáo d c 2005 c ng ã kh ng nh giáo d c th ng xuyên là m t trong hai b ph n c u thành c a h th ng giáo d c qu c dân. ây là c s pháp lí c bi t quan tr ng i v i phát tri n giáo d c th ng xuyên trong nh ng n m u c a th k XXI v i t cách là h th ng. c) Giáo d c th ng xuyên s phát tri n m nh m c v quy mơ và ch t l ng, c v chi u r ng và chi u sâu, trong ĩ phát tri n v ch t l ng s ngày càng c coi tr ng M r ng quy mơ là xu th t t y u c a giáo d c th ng xuyên trong th i gian t i nh m áp ng nhu c u h c t p th ng xuyên, h c t p su t i ngày càng t ng, ngày càng a d ng c a m i ng i dân. Tuy nhiên, mu n t n t i và phát tri n b n v ng v i t cách là h th ng, là b ph n c u thành c a h th ng giáo d c qu c dân, giáo d c th ng xuyên b t u ph i quan tâm t i nâng cao ch t l ng, c bi t ch t l ng c a các ch ng trình giáo d c l y v n b ng, ch ng ch . Trong th i gian t i, “Giáo d c th ng xuyên khơng ch t l ng” s khơng th t n t i trong xã h i mà “n ng l c th c s ” c coi tr ng. Ch t l ng là y u t quy t nh s t n t i và phát tri n b n v ng c a giáo d c th ng xuyên trong th i gian t i. Th c t cho th y “Giáo d c th ng xuyên khơng ch t l ng” s khơng thu hút c ng i h c mu n cĩ ki n th c và n ng l c th t s . “Giáo d c th ng xuyên khơng ch t l ng” s khơng c xã h i ch p nh n, tr nh ng ng i mu n l i d ng tính ch t nhân o c a nĩ “H c gi ”, mà cĩ c “B ng th t”. Kinh nghi m c a các n c cho th y m t xu th là giáo d c th ng xuyên ch t o c h i cho nh ng ng i 34 | MODULE GDTX 1
- khơng cĩ i u ki n h c chính quy, khơng cĩ i u ki n h c t p trung, h c liên t c, ch khơng t o c h i cho nh ng ng i cĩ nhu c u “h c gi , b ng th t”. Giáo d c th ng xuyên ch t o i u ki n, ch khơng gi m nh yêu c u, khơng c t xén ch ng trình, n i dung, khơng gi m b t th i gian. Giáo d c th ng xuyên cĩ th khơng quá chú tr ng vào khâu ki m tra u vào, vào hình th c t ch c, c ng nh th i gian nh giáo d c chính quy t o i u ki n thu n l i cho nh ng ng i thi t thịi, khơng cĩ i u ki n và kh n ng h c chính quy. “ ào t o theo tín ch ” s ngày càng ph bi n và phát tri n m nh m thay cho “ ào t o theo niên ch ” nh m t o i u ki n thu n l i nh t cho nh ng ng i v a h c, v a làm, khơng cĩ i u ki n h c t p chính quy, khơng cĩ i u ki n h c t p t p trung, h c t p liên t c. Ng i h c cĩ th h c t i ch c, h c t xa ho c t h c cĩ h ng d n. Ng i h c cĩ th h c b t kì âu, cĩ th h c d i b t c hình th c nào, cĩ th kéo dài th i gian h c tu thu c vào i u ki n, hồn c nh c th c a m i ng i, nh ng ph i b o m chu n c a ch ng trình, b o m cĩ các tín ch c tham gia d thi t t nghi p. Giáo d c th ng xuyên trong th i gian t i s chú tr ng c bi t khâu ki m tra u ra cĩ s sàng l c c n th n, m b o úng chu n m c c a các ch ng ch , v n b ng h c v . M t m ng l i d ch v ki m tra và thi c trong giáo d c th ng xuyên s c thi t l p, c bi t khi tri n khai r ng rãi “ ào t o theo tín ch ” — bi n pháp quan tr ng m b o ch t l ng giáo d c th ng xuyên trong th i gian t i. Nh v y trong giai o n t i, cùng v i vi c m r ng quy mơ, vi c nâng cao ch t l ng giáo d c th ng xuyên s ngày càng c coi tr ng. Cùng v i vi c t ng c ng h n n a tính a d ng, linh ho t m m d o, vi c qu n lí ch t l ng, vi c qu n lí “ u ra”, qu n lí thi c , qu n lí c p phát b ng, qu n lí các i u ki n b o m ch t l ng (ch ng trình, n i dung, c s v t ch t, GV) s ch t ch h n. d) Giáo d c th ng xuyên s phát tri n theo h ng áp ng nhu c u h c t p th ng xuyên, h c t p su t i c a t t c m i ng i h n là áp ng nhu c u v v n b ng, ch ng ch V i tính ch t nhân o là gĩp ph n t o cơng b ng xã h i và th c hi n dân ch trong giáo d c, giáo d c th ng xuyên cĩ hai nhi m v /s m ng chính là: GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN TRONG HỆ THỐNG GIÁO DỤC QUỐC DÂN | 35
- — T o “c h i h c t p th hai” cho nh ng ng i thi t thịi, ch a c i h c bao gi ho c ph i b h c d ch ng. — T o “c h i h c t p th ng xuyên, h c t p su t i” cho m i ng i cĩ nhu c u cĩ c p nh t ki n th c, k n ng s ng c n thi t cĩ th s ng, làm vi c và t n t i/thích nghi trong xã h i luơn thay i và thay i nhanh chĩng nh hi n nay. Hai nhi m v /s m ng này c u tiên khác nhau t ng qu c gia khác nhau. các n c ã phát tri n, n i khơng cịn ng i mù ch và th t h c, thì nhi m v t o “C h i h c t p th ng xuyên, h c t p su t i” là ch y u. Ng c l i, các n c nghèo, các n c ang phát tri n thì nhi m v u tiên s là cung c p “c h i h c t p th hai” cho nh ng ng i th t h c khơng cĩ c may n tr ng ho c ph i b h c d ch ng vì lí do này hay lí do khác. ngay trong cùng m t qu c gia, nhi m v u tiên c a giáo d c th ng xuyên c ng thay i tu theo nhu c u c a ng i h c, tu theo yêu c u c a t ng giai o n l ch s khác nhau. Vi t Nam, trong th i gian qua, giáo d c th ng xuyên ã gĩp ph n tích c c trong vi c t o cơng b ng xã h i trong giáo d c, ã t o “c h i h c t p th hai” cho nh ng ng i thi t thịi, ã gĩp ph n ch y u trong vi c gi m t l mù ch , nâng cao trình v n hố, nâng cao dân trí và ào t o, b i d ng ngu n nhân l c cho t n c, cho t ng a ph ng qua các th i kì. Trong giai o n t i, giáo d c th ng xuyên v n ti p t c nhi m v t o “c h i h c t p th hai” cho nh ng ng i thi t thịi v giáo d c, th m chí v i quy mơ l n h n các giai o n tr c do m r ng tu i xố mù ch , do yêu c u c a giáo d c ph c p và do tình hình b h c ngày càng t ng trong nh ng n m g n ây. Tuy nhiên, nhi m v ch y u c a giáo d c th ng xuyên trong th i gian t i s là t o các c h i h c t p th ng xuyên, h c t p su t i cho m i ng i cĩ nhu c u. ây là xu th t t y u khơng ch các n c trên th gi i, trong khu v c, mà c Vi t Nam. e) Giáo d c th ng xuyên s phát tri n theo h ng m h n, a d ng h n, linh ho t h n và m m d o h n v ch ng trình, n i dung, v hình th c t ch c và v h th ng m ng l i c s giáo d c Trong nh ng th p k t i, áp ng nhu c u h c t p th ng xuyên, h c t p su t i ngày càng a d ng, ngày càng phong phú c a m i ng i, 36 | MODULE GDTX 1
- các ch ng trình, n i dung giáo d c th ng xuyên s ngày càng phong phú, a d ng h n. Tuy nhiên, v b n ch t cĩ th chia thành hai lo i ch ng trình: 1) Các ch ng trình giáo d c th ng xuyên l y v n b ng, ch ng ch c a h th ng giáo d c qu c dân (hay cịn g i là ch ng trình giáo d c theo c p l p). 2) Các ch ng trình giáo d c th ng xuyên áp ng nhu c u, khơng c n b ng c p, ch ng ch (hay cịn g i là ch ng trình giáo d c khơng theo c p l p). K t qu nghiên c u các ch ng trình giáo d c th ng xuyên các n c và Vi t Nam trong th i gian qua cho th y khi kinh t cịn nghèo, dân trí cịn th p, cịn nhi u tr em th t h c thì giáo d c th ng xuyên ch y u t p trung vào ch ng trình xố mù ch , b túc v n hố, các ch ng trình l y v n b ng, ch ng ch cho thanh niên và ng i l n th t h c, các ch ng trình giáo d c nâng cao thu nh p, giáo d c y t , v sinh, s c kho , dân s , mơi tr ng, giáo d c cơng dân Cịn i v i các n c ã phát tri n, i s ng c a ng i dân ã c c i thi n, ít ng i th t h c, trình dân trí cao, giáo d c th ng xuyên ch y u t p trung vào các ch ng trình giáo d c khơng c p l p, khơng c n v n b ng, ch ng ch . Các ch ng trình giáo d c áp ng s thích cá nhân, áp ng nhu c u tinh th n cao h n s d ng th i gian nhàn r i, hồn thi n và phát tri n nhân cách nh các ch ng trình tìm hi u v n h c, l ch s , a lí, ngh thu t, âm nh c, m thu t và các ch ng trình giáo d c ngh m i ho c nâng cao tay ngh nh m thích ng v i nh ng i thay, ti n b trong s n xu t và i s ng. Nh v y, trong giai o n m i, khi ph c p giáo d c v c b n hồn thành, khi h u h t thanh niên ã t trình giáo d c ph c p, nhi m v ch y u c a giáo d c th ng xuyên s cung c p các ch ng trình giáo d c áp ng nhu c u h c t p th ng xuyên, h c t p su t i khơng d n t i v n b ng, ch ng ch . Các ch ng trình này c xây d ng theo h ng thi t th c, áp ng nhu c u “C n gì h c n y” c a ng i h c t ng a ph ng, t ng th i i m c th . Các lo i ch ng trình này m m d o, GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN TRONG HỆ THỐNG GIÁO DỤC QUỐC DÂN | 37
- linh ho t, khơng c ng nh c, khơng liên t c, khơng theo trình t , hay c p l p. Các ch ng trình này a d ng và vì v y, khơng th ch do trung ng, khơng ch do B Giáo d c và ào t o, mà cịn do các a ph ng, các ban, ngành, ồn th , các cơng ti, xí nghi p t xây d ng phù h p v i nhu c u c a mình. i v i các ch ng trình giáo d c th ng xuyên l y v n b ng, ch ng ch trong th i gian t i c ng s a d ng h n cho phù h p v i nhu c u và i u ki n c a ít nh t hai nhĩm i t ng khác nhau. — i v i nh ng ng i ch c n t trình giáo d c ph c p, ng i l n tu i khơng cĩ nhu c u h c lên cao, s cĩ các ch ng trình, tài li u riêng (ng n g n, c b n, tinh gi n và thi t th c) phù h p v i nhu c u và i u ki n c a ng i v a h c — v a làm v i th i gian h c ng n h n và s t ch c thi riêng và c p ch ng ch riêng. — i v i nh ng ng i cĩ nhu c u v v n b ng, ch ng ch c a h th ng giáo d c qu c dân, cĩ nhu c u h c ti p lên b c h c cao h n ( c bi t trình cao ng, i h c) giáo d c khơng chính quy c ng s t o c h i, t o i u ki n thu n l i cho ng i h c v hình th c, v a i m, v th i gian (khơng liên t c, khơng t p trung, ngồi gi hành chính ), nh ng ng i h c ph i b o m chu n và b o m th i l ng c a ch ng trình giáo d c chính quy. Vì v y, th i gian h c cĩ th kéo dài h n (ch khơng th ng n h n nh hi n nay). Bên c nh ĩ, v n ki m tra, ánh giá u ra s c t ch c nghiêm túc h n. H c viên h c các ch ng trình này s ph i tham d m t kì thi chung v i giáo d c chính quy nh m b o m ch t l ng, b o m úng chu n m c c a các v n b ng, ch ng ch . Trong th i gian t i, hình th c và ph ng ti n c a giáo d c th ng xuyên s ngày càng a d ng h n. Hình th c giáo d c th ng xuyên ph bi n hi n nay v n là hình th c “lên l p”, “m t i m t” gi a GV và h c viên, gi a ng i h c và ng i h ng d n. Hình th c này ngày càng t ra b t c p: khơng tr ng l p, khơng GV, khơng a d ng áp ng nhu c u h c t p ngày càng t ng, ngày càng a d ng c a m i ng i. Cùng v i s phát tri n m nh m c a khoa h c k thu t, c bi t cơng là ngh thơng tin, cùng v i s phát tri n m nh m c a internet, c a “k thu t s ”, 38 | MODULE GDTX 1
- “cu c s ng s ”, lo i hình c a giáo d c th ng xuyên s a d ng: t p trung — t i ch c, m t giáp m t — gián ti p, h c t xa, E — learning, t h c, t h c cĩ h ng d n Trong ĩ, hình th c h c t p trung, hình th c h c trên l p “m t i m t” cĩ xu th gi m. Thay vào ĩ, h c t xa và t h c s là hình th c h c ch y u, trong ĩ các th t c, quy trình nh p h c c ng nh quy trình theo h c d dàng, linh ho t, m m d o (khơng t p trung, khơng liên t c, khơng gi i h n th i gian, khơng theo niên ch ). Cơng ngh thơng tin và các ph ng ti n hi n i, các tài li u in n, b ng hình, b ng ti ng, cơng ngh ph n m m, giáo trình i n t , trang web s c ng d ng r ng rãi và ph bi n trong giáo d c th ng xuyên. M i ng i cĩ th h c t p th ng xuyên, h c t p su t i m i n i, m i lúc, th m chí nhà tu theo i u ki n, hồn c nh c th c a m i ng i. H th ng m ng l i c s c a giáo d c th ng xuyên ngày càng c m r ng h n, ngày càng a d ng h n. Kinh nghi m c a các n c trên th gi i và trong khu v c cho th y s thu n ti n là m t y u t h t s c quan tr ng trong vi c t o c h i h c t p th c s . Ng i dân ch cĩ c h i h c t p th c s khi a i m h c t p g n và thu n ti n. Vì v y, mơ hình trung tâm h c t p c s ngày càng c khuy n khích phát tri n các n c. Th c t n c ta t nh ng n m cu i cùng c a th k XX, c bi t t n m 2000 n nay, c ng cho th y s phát tri n nhanh chĩng và r ng kh p mơ hình trung tâm h c t p c ng ng xã/ph ng, th tr n là m t xu th t t y u nh m áp ng nhu c u h c t p th ng xuyên, h c t p su t i c a m i ng i dân c ng ng. Th m chí trong th i gian g n ây m t s a ph ng ã b t u m r ng m ng l i v tinh c a trung tâm h c t p c ng ng, thành l p các nhĩm, các câu l c b t i các thơn/xĩm/b n/ p. Trong th i gian t i, áp ng nhu c u h c t p th ng xuyên, h c t p su t i ngày càng t ng, ngày càng a d ng c a m i ng i dân, h th ng giáo d c th ng xuyên, m ng l i c s giáo d c th ng xuyên c n ph i c ti p t c hồn thi n, c n ph i c ti p t c a d ng hố, c n ph i c ti p t c m r ng và g n dân h n n a. H th ng v tinh c a các trung tâm h c t p c ng ng t t i thơn, b n s ti p t c phát tri n. Ngồi các c s giáo d c do B Giáo d c và ào t o qu n lí, cịn cĩ các c s giáo d c do các t ch c, các c quan, xí nghi p, cơng ti thu c các GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN TRONG HỆ THỐNG GIÁO DỤC QUỐC DÂN | 39
- thành ph n kinh t khác nhau c ng s c phát tri n. Vi c h c th m chí cĩ th di n ra nhà nh s ti n b c a khoa h c k thu t và cơng ngh , c bi t cơng ngh thơng tin. Vì v y, cĩ th nĩi, m ng l i c s c a giáo d c th ng xuyên s phát tri n r ng kh p, m i n i, k c nhà riêng. Khi m ng l i các trung tâm h c t p c ng ng ã phát tri n r ng kh p và ho t ng cĩ hi u qu , các trung tâm giáo d c th ng xuyên t nh, trung tâm giáo d c th ng xuyên qu n/huy n s c hồn thi n trên c s i u ch nh ch c n ng, nhi m v . Các trung tâm giáo d c th ng xuyên t nh, qu n/huy n khơng ch là c s giáo d c, là n i th c hi n, t ch c các ch ng trình, các l p h c, mà ch y u s tr thành các trung tâm ngu n c a t nh/c a huy n. Các trung tâm này s ho t ng v i t cách là: • Trung tâm thơng tin, t v n. • Trung tâm phát tri n h c li u. • Trung tâm b i d ng, t p hu n i ng GV, h ng d n viên, tình nguy n viên c a các trung tâm h c t p c ng ng trong t nh, huy n. Nh v y trong giai o n t i, h th ng giáo d c th ng xuyên s c hồn thi n theo h ng ngày càng a d ng h n v lo i hình, v n v ch qu n, ngày càng thu n ti n h n, ngày càng m h n cho t t c m i ng i, m i tu i, m i trình g) Giáo d c th ng xuyên s phát tri n theo h ng xã h i hố v i s tham gia ngày càng ơng, ngày càng tích c c và ch ng c a các l c l ng trong tồn xã h i m r ng và phát tri n giáo d c nĩi chung và giáo d c th ng xuyên nĩi riêng, ngồi vi c t ng c ng u t ngân sách nhà n c, c n thi t ph i y m nh xã h i hố giáo d c. Xã h i hố quan tr ng và c n thi t i v i m i c p h c, b c h c, ngành h c Tuy nhiên, i v i giáo d c th ng xuyên, xã h i hố l i càng quan tr ng và c p bách h n. B i vì giáo d c th ng xuyên là m t m ng giáo d c r ng l n, ph c v cho m i ng i, m i tu i, trong su t cu c i. Trong khi ĩ i t ng c a giáo d c chính quy ch m t tu i nh t nh và ch h c trong m t th i gian nh t nh. So v i giáo d c chính quy, giáo d c th ng xuyên cĩ nhi u 40 | MODULE GDTX 1
- khĩ kh n h n v i ng GV, v c s v t ch t, v kinh phí. Ngân sách c a Nhà n c hi n m i t p trung ch y u cho giáo d c chính quy, cho giáo d c tr em và trong t ng lai Nhà n c c ng khơng th dành nhi u ngân sách cho m ng giáo d c r ng l n này. c bi t, ch ng trình, n i dung c a giáo d c th ng xuyên c n ph i a d ng và linh ho t m i cĩ th áp ng nhu c u h c t p a d ng c a m i ng i dân trong su t cu c i, mà m t mình ngành giáo d c khơng th m ng c. Vi c a d ng hố ch ng trình, n i dung ch cĩ th th c hi n c b ng con ng xã h i hố Vì v y, vi c m r ng và phát tri n giáo d c th ng xuyên ch y u c th c hi n b ng con ng xã h i hố hay nĩi cách khác xã h i hố là ph ng th c s ng cịn c a giáo d c th ng xuyên. Kinh nghi m c a các n c cho th y n u ch cĩ Nhà n c, ch m t mình ngành Giáo d c n ph ng thì khơng th và khơng bao gi cĩ ngu n l c và cĩ kh n ng cung ng các c h i h c t p th ng xuyên, h c t p su t i cho t t c m i ng i dân trong c ng ng. Ngay c các n c ã phát tri n, cĩ ti m n ng kinh t m nh c ng v y. Th c t phát tri n giáo d c th ng xuyên trong th i gian qua cho th y giáo d c th ng xuyên t n t i và phát tri n c nh ngày nay chính là nh ã coi tr ng cơng tác xã h i hố. Các ban ngành, ồn th , các ch ng trình, d án, các l c l ng xã h i ngày càng quan tâm và tham gia tích c c vào giáo d c th ng xuyên thơng qua h tr nhân l c, v t l c, tài l c, v n ng ng i i h c, c GV, h ng d n viên, báo cáo viên ho c t m các l p h c, các l p t p hu n, b i d ng khác nhau cho ng i dân c s . Trong th i gian t i, giáo d c th ng xuyên s phát tri n v i quan ni m ngày càng r ng h n. i t ng c a giáo d c th ng xuyên ngày càng ơng h n. Nhu c u h c t p th ng xuyên, h c t p su t i c a m i ng i dân ngày càng t ng, ngày càng phong phú h n. M t mình ngành Giáo d c khơng th áp ng c. Xu th xã h i hố giáo d c th ng xuyên, xu th tồn xã h i cùng làm giáo d c th ng xuyên, cùng cĩ trách nhi m t o c h i h c t p th ng xuyên, h c t p su t i cho m i ng i dân là t t y u. Xã h i trong t ng lai là “Xã h i h c t p”, trong ĩ m i GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN TRONG HỆ THỐNG GIÁO DỤC QUỐC DÂN | 41
- ng i u h c t p, h c t p th ng xuyên, h c t p su t i và m i l c l ng xã h i u cĩ trách nhi m t o c h i h c t p cho m i ng i dân. Các ban, ngành, ồn th , các cơng ty, xí nghi p ngày càng ý th c c t i vi c tuyên truy n giáo d c i v i i ng cán b , cơng nhân c a mình, i v i h i viên c a mình ho c i v i ng i dân c s v l nh v c mà mình ph trách. Các cơng ty, xí nghi p ngày càng quan tâm và u t vào cơng tác ào t o, b i d ng th ng xuyên cho i ng cán b , cơng nhân c a mình, tuyên truy n cho nhân dân v các s n ph m c a mình. Các ban, ngành nh nơng nghi p, y t , v n hố, pháp lu t mu n tri n khai các ho t ng c a mình thì khơng th khơng quan tâm t i vi c u tiên là tuyên truy n, giáo d c t i ng i dân v các l nh v c chuyên mơn mà mình ph trách. Các ồn th nh h i ph n , h i nơng dân, h i ng i cao tu i, h i c u chi n binh c ng ph i coi tr ng cơng tác tuyên truy n, giáo d c cho i t ng, h i viên c a mình n u nh mu n ho t ng c a h i mình cĩ hi u qu . Lãnh o a ph ng các c p và c ng ng c n ph i ý th c c r ng mu n phát tri n kinh t , v n hố, xã h i a ph ng, mu n phát tri n c ng ng nhanh và b n v ng ph i quan tâm, u t khơng ch cho giáo d c tr em mà ph i quan tâm nâng cao ch t l ng i ng lao ng hi n t i. Trách nhi m giáo d c nâng cao dân trí khơng ph i là trách nhi m c a riêng Nhà n c, c a riêng ngành Giáo d c mà là trách nhi m c a tồn dân, c a tồn xã h i, c a các c p lãnh o a ph ng, c a t t c các c ng ng. Kinh nghi m các n c c ng cho th y “giáo d c cho m i ng i” và “M i ng i cho giáo d c” là xu th t t y u. h) Giáo d c th ng xuyên s phát tri n theo h ng phi t p trung hố v i s tham gia, làm ch c a c ng ng, c a các a ph ng ngày càng m nh m h n Giáo d c th ng xuyên là m t b ph n giáo d c c thù: a d ng, phong phú v i t ng, v ch c n ng, nhi m v , v các lo i ch ng trình Giáo d c th ng xuyên là m t b ph n giáo d c mang tính xã h i cao nh t, là b ph n giáo d c nh y c m nh t, luơn g n ch t v i xã h i, v i c ng ng. Giáo d c th ng xuyên ch cĩ th t n t i và phát tri n n u nh nĩ bi t tìm ngu n nh a s ng t chính c ng ng, bi t d a vào 42 | MODULE GDTX 1
- c ng ng. Giáo d c th ng xuyên là b ph n giáo d c a d ng, linh ho t và m m d o và c n n s tham gia c a c ng ng nhi u h n so v i giáo d c chính quy. B c sang th k XXI, giáo d c th ng xuyên phát tri n ngày càng m nh m , a d ng h n và ph c t p h n ịi h i c p bách ph i i m i qu n lí. Vì v y, UNESCO và các n c ã và ang khuy n khích các n c i m i qu n lí giáo d c th ng xuyên theo h ng phi t p trung hố (Decentralization), trong ĩ s tham gia, làm ch c a c ng ng (Community participation, Community Ownership) là c n thi t, là i u ki n tiên quy t b o m ch t l ng, hi u qu và tính b n v ng c a giáo d c th ng xuyên. L ch s cho th y phong trào ơng Kinh ngh a th c, Truy n bá Qu c ng , Bình dân h c v , B túc v n hĩa tr c ây cĩ nh ng lúc th ng, lúc tr m, cĩ nh ng lúc thành cơng, nh ng c ng cĩ nh ng lúc b e do xố b . Nĩ thành cơng khi nĩ g n ch t và áp ng v i nhi m v chính tr xã h i, c tồn xã h i, c ng ng ch m lo, c các c p lãnh o a ph ng quan tâm nh trong các chi n d ch xố mù ch và bình dân h c v sau Cách m ng tháng Tám, sau hồ bình l p l i n m 1954 mi n B c và sau gi i phĩng mi n Nam, th ng nh t hồn tồn t n c n m 1975. Ng c l i, giáo d c th ng xuyên m t giai o n nào ĩ hay m t n i, m t a ph ng nào ĩ b lâm vào kh ng kho ng, cĩ nguy c b tan rã khi nĩ c ng nh c, khơng áp ng nhu c u ng i h c, xa r i c ng ng, khơng ph c v các yêu c u phát tri n kinh t , v n hố, xã h i c a t n c, c a t ng a ph ng, t ng c ng ng, khi nĩ khơng c c ng ng và các c p lãnh o chính quy n a ph ng ng h . Nghiên c u kinh nghi m c a các n c c ng cho th y xu th phi t p trung hố, xu th chuy n t trách nhi m c a Nhà n c là ch y u t i trách nhi m c a tồn xã h i và c ng ng là xu th t t y u. UNESCO và các n c trong th i gian qua ã tích c c tìm ki m các gi i pháp, các mơ hình cĩ th huy ng s tham gia, làm ch c a c ng ng i v i giáo d c th ng xuyên. Trung tâm h c t p c ng ng c p làng xã c a dân, do dân và vì dân do UNESCO kh i x ng và c phát tri n nhanh chĩng và r ng kh p các n c trong th i gian g n ây chính là mơ hình c ánh giá cao là cĩ hi u qu khơng nh ng i v i vi c th c hi n “Giáo d c cho m i ng i”, mà cịn i v i vi c huy ng “M i ng i cho giáo d c”. GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN TRONG HỆ THỐNG GIÁO DỤC QUỐC DÂN | 43
- 3. CÂU HỎI — B n cĩ bình lu n gì v b y xu th d báo trên? Liên h v i th c t giáo d c th ng xuyên a ph ng. — T i sao ph i quan tâm nâng cao ch t l ng giáo d c th ng xuyên trong th i gian t i? — Xã h i hố giáo d c th ng xuyên cĩ khĩ kh n gì? C n cĩ gi i pháp gì y m nh xã h i hố giáo d c th ng xuyên? — T i sao i v i giáo d c th ng xuyên c n ph i huy ng s tham gia, làm ch c a c ng ng? Hoạt động 6: Tìm hiểu giải pháp phát triển giáo dục thường xuyên trong thời gian tới. 1. MỤC TIÊU Sau ho t ng này, ng i h c cĩ th nêu lên c gi i pháp phát tri n Giáo d c th ng xuyên trong th i gian t i v i t cách là m t trong 2 b giáo d c ngày càng quan tr ng c a h th ng giáo d c qu c dân. 2. THƠNG TIN CƠ BẢN B c sang th k XXI, giáo d c th ng xuyên ng tr c khơng ít khĩ kh n, thách th c. ĩ là giáo d c th ng xuyên ph i phát tri n c v quy mơ và ch t l ng trong i u ki n h t s c khĩ kh n v nh n th c c a xã h i, c a các c p lãnh o, v c s pháp lí, v c ch , chính sách, v ch ng trình, n i dung tài li u, v kinh phí, c s v t ch t, v i ng GV Vì v y, cĩ th phát tri n giáo d c th ng xuyên trong giai o n m i c v s l ng và ch t l ng v i t cách là h th ng, là m t trong hai b ph n c u thành c a h th ng giáo d c qu c dân, c n thi t và c p bách ph i tri n khai 7 nhĩm gi i pháp sau: a) Nhĩm gi i pháp “Tuyên truy n nâng cao nh n th c c a xã h i và các c p lãnh o v giáo d c th ng xuyên” Nh n th c c a xã h i và c a các c p lãnh o cĩ ý ngh a quy t nh i v i phát tri n giáo d c nĩi chung và giáo d c th ng xuyên nĩi riêng. Ch khi nh n th c úng và y v giáo d c th ng xuyên, v vai trị, ch c n ng, nhi m v c a nĩ thì xã h i và các c p lãnh o m i 44 | MODULE GDTX 1
- quan tâm, ng h và t o i u ki n cho giáo d c th ng xuyên phát tri n. Th c t phát tri n giáo d c th ng xuyên trong th i gian qua và kinh nghi m c a các n c cho th y qu c gia nào, a ph ng nào cĩ nh n th c úng thì giáo d c th ng xuyên ĩ phát tri n. Tuy nhiên, nh n th c hi n nay c a xã h i và c a các c p lãnh o v giáo d c th ng xuyên cịn h n ch . Quan ni m v giáo d c th ng xuyên cịn ch a rõ ràng và ch a th ng nh t. Giáo d c th ng xuyên cịn c hi u theo ngh a h p. Nhi u ng i cịn cho r ng giáo d c th ng xuyên ch làm xố mù ch và BTVH và khi m i ng i ã bi t ch . Khi giáo d c ph c p ã hồn thành thì giáo d c th ng xuyên c ng s b gi i th ho c sáp nh p v i chính quy Trong th i gian t í, c n ph i y m nh tuyên truy n v giáo d c th ng xuyên d i nhi u hình th c khác nhau (qua các h i th o, qua các ph ng ti n thơng tin i chúng nh báo, t p chí, ch ng trình truy n thanh, truy n hình ) cho xã h i và m i ng i hi u rõ giáo d c th ng xuyên, v vai trị c a giáo d c th ng xuyên i v i nâng cao dân trí, ào t o, b i d ng ngu n nhân l c, i v i vi c t o cơng b ng xã h i trong giáo d c, th c hi n “Giáo d c cho m i ng i” và xây d ng “Xã h i h c t p”. Vi c tuyên truy n, nâng cao nh n th c c n làm cho xã h i và m i ng i hi u s m ng, ch c n ng, nhi m v c a giáo d c th ng xuyên. Trong th i gian t i, giáo d c th ng xuyên khơng ch cĩ nhi m v t o “c h i h c th hai” cho nh ng ng i mù ch ho c nh ng ng i khơng c i h c ho c ph i b h c ph thơng tr c ây b thi t thịi v giáo d c l y v n b ng c a h th ng giáo d c qu c dân, mà ch y u cĩ nhi m v t o “c h i h c t p th ng xuyên, h c t p su t i” cho nh ng ng i cĩ nhu c u c p nh t, b sung ki n th c và k n ng s ng c n thi t, nh ng ng i cĩ nhu c u nâng cao n ng l c th t s . b) Nhĩm gi i pháp “Hồn thi n c s pháp lí, t ng c ng u t tài chính, c s v t ch t cho giáo d c th ng xuyên” C s pháp lí cĩ vai trị và ý ngh a quan tr ng i v i phát tri n giáo d c nĩi chung và c bi t i v i phát tri n giáo d c th ng xuyên nĩi riêng. C s pháp lí t o i u ki n cho các ban, ngành, ồn th , các t ch c GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN TRONG HỆ THỐNG GIÁO DỤC QUỐC DÂN | 45
- chính tr , xã h i, các a ph ng, các c p lãnh o, các doanh nghi p, cá nhân cĩ c s quan tâm, u t phát tri n giáo d c th ng xuyên. Tuy nhiên, giáo d c th ng xuyên hi n nay cịn thi u các c s pháp lí c n thi t phát tri n. u t tài chính và c s v t ch t là m t trong nh ng i u ki n quan tr ng b o m phát tri n giáo d c th ng xuyên v quy mơ, c bi t v ch t l ng. Trong ĩ, u t c a Nhà n c v n gi vai trị quan tr ng hàng u, m c dù giáo d c th ng xuyên tr c h t là trách nhi m c a tồn xã h i, c a c ng ng. S u t c a Nhà n c, m c dù khơng l n và ch cĩ tính ch t xúc tác ho c ch là s u t ban u nh ng cĩ ý ngh a h t s c quan tr ng, th hi n s quan tâm c a Nhà n c, b o m cho giáo d c th ng xuyên phát tri n b n v ng và n nh. Tuy nhiên, giáo d c th ng xuyên hi n nay cịn ch a c quan tâm u t v kinh phí và c s v t ch t. u t ngân sách c a Nhà n c cho giáo d c th ng xuyên cịn quá ít, ch a t ng x ng v i vai trị, ch c n ng, nhi m v ngày càng n ng n c a giáo d c th ng xuyên. C s v t ch t c a giáo d c th ng xuyên nhìn chung nghèo nàn, l c h u, h u nh khơng c quan tâm, u t . hồn thi n c s pháp lí, t ng c ng u t tài chính và c s v t ch t cho giáo d c th ng xuyên trong th i gian t i, c n thi t và c p bách ph i ti n hành các gi i pháp sau: — Rà sốt l i các c ch , chính sách và h th ng v n b n pháp lu t hi n hành v giáo d c th ng xuyên. — Nghiên c u ban hành Lu t Giáo d c ng i l n/Giáo d c su t i — Nghiên c u s a i, b sung, hồn thi n các v n b n quy ph m pháp lu t, các c ch , chính sách khơng phù h p v i c i m, tính ch t c thù c a giáo d c th ng xuyên ho c ã l c h u so v i th c t (phân c p qu n lí i v i các trung tâm giáo d c th ng xuyên huy n, ch , chính sách i v i các giám c trung tâm giáo d c th ng xuyên ). — Nghiên c u ban hành các v n b n quy ph m pháp lu t m i, các c ch , chính sách phù h p i v i giáo d c th ng xuyên và i ng cán b và GV c a giáo d c th ng xuyên nh chu n c a các c s giáo d c th ng 46 | MODULE GDTX 1
- xuyên (trung tâm giáo d c th ng xuyên, trung tâm h c t p c ng ng); tiêu chí phân h ng các trung tâm giáo d c th ng xuyên; chu n các giám c trung tâm giáo d c th ng xuyên, các trung tâm h c t p c ng ng; chu n GV c a giáo d c th ng xuyên; ch , chính sách i v i GV c a giáo d c th ng xuyên; quy nh v nh m c biên ch và u t cho giáo d c th ng xuyên nĩi chung và cho các c s c a giáo d c th ng xuyên nĩi riêng ). — Xây d ng ch ng trình m c tiêu qu c gia ho c án phát tri n giáo d c th ng xuyên th i kì 2010 — 2020. — T ng c ng cơng tác giám sát, ki m tra, ánh giá vi c th c hi n ch , chính sách i v i giáo d c th ng xuyên cĩ i u ch nh, x lí k p th i. c) Nhĩm gi i pháp “Nâng cao ch t l ng và s phù h p c a các ch ng trình giáo d c th ng xuyên” Ch t l ng và s phù h p c a các ch ng trình là m t trong nh ng y u t quan tr ng quy t nh s phát tri n v quy mơ, c ng nh ch t l ng c a giáo d c th ng xuyên trong th i gian t i. Tuy nhiên, nhi u ch ng trình giáo d c th ng xuyên hi n nay cịn h n ch v ch t l ng và s phù h p. i t ng c a giáo d c th ng xuyên a d ng v tu i, v trình , v v n hi u bi t, kinh nghi m s ng, v ng c , nhu c u h c t p Tuy nhiên, ch ng trình giáo d c th ng xuyên hi n ch a a d ng, ch a phù h p. Giáo d c th ng xuyên c p THPT ch cĩ m t ch ng trình cho t t c các nhĩm i t ng. Th c t này ã và ang gây khĩ kh n cho GV và c bi t i v i h c viên l n tu i, khơng cĩ nhu c u h c lên. nâng cao ch t l ng và s phù h p c a các ch ng trình giáo d c th ng xuyên trong th i gian t i, c n quan tâm t i m t s gi i pháp sau: — Nghiên c u a d ng hố các lo i ch ng trình, tài li u phù h p v i nhu c u, i u ki n và kh n ng c a các nhĩm i t ng khác nhau. — T ch c t p hu n nâng cao n ng l c cho các a ph ng bi t a ph ng hố ch ng trình, bi t t biên so n các tài li u a ph ng phù h p v i nhu c u và i u ki n th c t c a t ng a ph ng. GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN TRONG HỆ THỐNG GIÁO DỤC QUỐC DÂN | 47
- — Khuy n khích các ban, ngành, ồn th , các t ch c chính tr , xã h i, các doanh nghi p, các cá nhân quan tâm và u t phát tri n h c li u cho giáo d c th ng xuyên. — Xây d ng, a d ng hố các ch ng trình giáo d c t xa. — Phát tri n các lo i tài li u t h c, t h c cĩ h ng d n (sách, b ng, a ). — d) Nhĩm gi i pháp “Xây d ng, ào t o, b i d ng i ng cán b , giáo viên cho giáo d c th ng xuyên” i ng cán b , GV cĩ vai trị c bi t quan tr ng i v i ch t l ng c a giáo d c th ng xuyên v i t cách là h th ng. Các n c trên th gi i và trong khu v c ã và ang r t coi trong t i vi c xây d ng, ào t o, b i d ng nâng cao n ng l c cho i ng cán b , GV tham gia giáo d c th ng xuyên. Các khoa giáo d c ng i l n ã c thành l p nhi u tr ng i h c c a các n c nh m ào t o cán b , GV cho giáo d c th ng xuyên. Vi t Nam, v n ào t o, b i d ng cho cán b , GV riêng cho BTVH ã c coi tr ng, c bi t trong giai o n t n m 1960 n n m 1990. Các tr ng s ph m BTVH ã c thành l p nh m ào t o cán b , GV BTVH. Hi n nay i ng cán b , GV c a giáo d c th ng xuyên cịn nhi u b t c p, v a thi u v s l ng, v a h n ch v ch t l ng. Vi c xây d ng, tuy n d ng i ng cán b , GV cho giáo d c th ng xuyên g p nhi u khĩ kh n. i ng cán b , GV khơng yên tâm cơng tác, khơng n nh. Cán b và GV c a giáo d c th ng xuyên ch y u c ào t o v giáo d c chính quy, giáo d c tr em, trong khi ĩ vi c t p hu n, b i d ng cán b , GV c a giáo d c th ng xuyên cịn nhi u khĩ kh n v nh n th c c a xã h i, c a các c p lãnh o, v kinh phí, tài li u, v gi ng viên t p hu n cĩ th xây d ng và phát tri n i ng cán b , GV cho giáo d c th ng xuyên, c n thi t và c p bách ph i ti n hành các gi i pháp sau sau ây: — y m nh tuyên truy n nâng cao nh n th c xã h i và các c p lãnh o v s c n thi t ph i xây d ng và ào t o b i d ng i ng cán b , GV cho giáo d c th ng xuyên. 48 | MODULE GDTX 1
- — Xây d ng k ho ch t ng th v phát tri n i ng cán b , GV c a giáo d c th ng xuyên. — Hồn thi n c ch , chính sách phù h p thu hút, ng viên cán b , GV tham gia và yên tâm v i giáo d c th ng xuyên. — T ch c xây d ng ch ng trình b i d ng nghi p v v giáo d c ng i l n cho i ng cán b , GV hi n nay và ch ng trình ào t o giáo d c th ng xuyên các tr ng s ph m cho GV t ng lai. — T ch c biên so n tài li u, chuyên kh o v giáo d c th ng xuyên, giáo d c ng i l n s d ng, tham kh o trong các l p t p hu n, b i d ng, ào t o. — Thành l p ba trung tâm ngu n t i ba khu v c B c, Trung, Nam t p hu n, b i d ng nâng cao n ng l c cho i ng cán b , GV hi n hành. — Thành l p khoa giáo d c ng i l n các tr ng s ph m ào t o cán b , GV cho giáo d c th ng xuyên. — T ng c ng s h tr c a nhà n c ng th i v i vi c huy ng, a d ng các ngu n l c cho cơng tác ào t o, b i d ng i ng cán b , GV c a giáo d c th ng xuyên. — e) Nhĩm gi i pháp “Hồn thi n h th ng giáo d c th ng xuyên” cĩ th t o c h i h c t p th t s cho m i ng i, nh t là nh ng nhĩm i t ng thi t thịi, thì các c h i ĩ ph i thu n ti n, d dàng i v i ng i h c. Ng i h c khơng th cĩ c h i h c t p th t s n u a i m h c t p quá xa, i l i khĩ kh n, khơng thu n ti n. Vì v y, vi c m r ng, c ng c m ng l i c s giáo d c th ng xuyên là c n thi t và c p bách phát tri n quy mơ giáo d c th ng xuyên trong th i gian t i. Tuy nhiên, h th ng m ng l i c s c a giáo d c th ng xuyên hi n cịn nhi u b t c p: ch a r ng kh p, ch a th c s thu n ti n i v i ng i dân, ch a a d ng cĩ th c ng c , m r ng h th ng giáo d c th ng xuyên trong th i gian t i, c n thi t và c p bách ph i ti n hành các gi i pháp sau: — Ti p t c thành l p các trung tâm giáo d c th ng xuyên, các trung tâm h c t p c ng ng các t nh, huy n, xã ch a cĩ trung tâm giáo d c GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN TRONG HỆ THỐNG GIÁO DỤC QUỐC DÂN | 49
- th ng xuyên/trung tâm h c t p c ng ng; b o m 100% t nh, huy n cĩ trung tâm giáo d c th ng xuyên; 80% xã, ph ng, th tr n cĩ trung tâm h c t p c ng ng và n n m 2020; 100% s xã, ph ng, th tr n cĩ trung tâm h c t p c ng ng. — Rà sốt l i các trung tâm giáo d c th ng xuyên, trung tâm h c t p c ng ng hi n cĩ xây d ng k ho ch t ng th v nâng c p c s v t ch t, b sung trang thi t b d y h c, th vi n/t sách — Nghiên c u hồn thi n mơ hình trung tâm giáo d c th ng xuyên c p huy n trong giai o n m i, nâng cao n ng l c cho các trung tâm giáo d c th ng xuyên huy n trong vi c t v n v giáo d c th ng xuyên, giáo d c ng i l n, h tr phát tri n tài li u a ph ng và t p hu n GV c a các trung tâm h c t p c ng ng trong huy n. — Nghiên c u th c tr ng ho t ng c a các trung tâm h c t p c ng ng hi n nay xu t các gi i pháp nâng cao ch t l ng, hi u qu , tính b n v ng c a các trung tâm h c t p c ng ng. — Ti p t c nghiên c u m r ng m ng l i các v tinh c a trung tâm h c t p c ng ng các thơn, b n, xĩm, p — Khuy n khích, t o i u ki n thu n l i các c quan, các t ch c, c s s n xu t, d ch v , kinh doanh thu c các thành ph n kinh t khác nhau thành l p các c s h c t p, b i d ng th ng xuyên cho ng i lao ng, c bi t là i v i ng i lao ng trong l nh v c nơng nghi p và nh ng vùng cĩ i u ki n kinh t — xã h i khĩ kh n và c bi t khĩ kh n. g) Nhĩm gi i pháp “ y m nh xã h i hố giáo d c th ng xuyên” Xã h i hố là ph ng th c s ng cịn c a giáo d c th ng xuyên. Xã h i hố khơng ch huy ng s ĩng gĩp, h tr cho giáo d c th ng xuyên, mà cịn huy ng tồn xã h i cùng tham gia, cùng làm giáo d c th ng xuyên. Xã h i hố khơng ch huy ng tài l c, mà quan tr ng h n huy ng nhân l c cho giáo d c th ng xuyên (Báo cáo viên, h ng d n viên, gi ng viên, ng i v n ng, tuyên truy n, m l p ), huy ng v t l c cho giáo d c th ng xuyên (ch ng trình, tài li u, c s v t ch t, thi t b d y h c ). Tuy nhiên, cơng tác xã h i hố giáo d c th ng xuyên hi n cịn g p khơng ít khĩ kh n, thách th c. 50 | MODULE GDTX 1
- cĩ th t ng c ng xã h i hố giáo d c th ng xuyên trong th i gian t i, c n thi t và c p bách ph i ti n hành m t s gi i pháp sau ây: — y m nh tuyên truy n nâng cao nh n th c v giáo d c th ng xuyên cho tồn xã h i, các c p lãnh o ng và chính quy n và các ban, ngành, ồn th — Nghiên c u c ch ph i h p gi a các l c l ng xã h i cùng làm giáo d c th ng xuyên nh m khuy n khích ho c ràng bu c trách nhi m i v i vi c tham gia, ĩng gĩp và cùng làm giáo d c th ng xuyên c a tồn xã h i, c a các ban, ngành, ồn th , t ch c chính tr , xã h i — Thành l p u ban giáo d c th ng xuyên các c p bao g m i di n các ban, ngành, ồn th , các t ch c, các c quan, xí nghi p, cơng ty — Nghiên c u phân c p qu n lí trong xã h i hố giáo d c th ng xuyên, trong ĩ c n làm rõ, c th hố vai trị lãnh o c a các c p u ng; vai trị qu n lí c a các c p chính quy n và vai trị làm ch c a nhân dân. Ngồi ra, c ng c n làm rõ vai trị ch o c a Nhà n c, vai trị ch ng c a ngành giáo d c và vai trị tham gia c a các l c l ng xã h i trong xã h i hố giáo d c th ng xuyên. — Nâng cao ch t l ng, hi u qu , tác d ng c a giáo d c th ng xuyên nh m làm cho tồn xã h i, m i ng i, và các l c l ng xã h i mu n tham gia, mu n ĩng gĩp và cùng làm giáo d c th ng xuyên. — Duy trì và c ng c các trung tâm h c t p c ng ng c p xã, ph ng, th tr n vì ây là c ch cĩ hi u qu trong vi c th c hi n “M i ng i cho giáo d c”. h) Nhĩm gi i pháp “ i m i qu n lí giáo d c th ng xuyên” V i t cách là m t h th ng, v n qu n lí giáo d c th ng xuyên c n ph i c coi tr ng. Qu n lí t t và phù h p cĩ ý ngh a quy t nh i v i phát tri n giáo d c th ng xuyên trong th i gian t i, c bi t i v i vi c nâng cao ch t l ng và hi u qu c a giáo d c th ng xuyên. Vi c phân c p qu n lí giáo d c th ng xuyên cho phép qu n lí t t h n và hi u qu h n giáo d c th ng xuyên c s , cho phép huy ng c tính ch ng, sáng t o c a các a ph ng, các c ng ng, h n ch xu th nhà n c hố, bao c p ã và ang c n tr phát tri n giáo d c th ng xuyên GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN TRONG HỆ THỐNG GIÁO DỤC QUỐC DÂN | 51
- hi n nay. Tuy nhiên, qu n lí giáo d c th ng xuyên hi n nay cịn nhi u y u kém, b t c p. ây chính là m t trong nh ng nguyên nhân ch y u ã, ang và s nh h ng khơng nh n vi c phát tri n giáo d c th ng xuyên c v s l ng và ch t l ng trong th i gian qua, c ng nh trong th i gian s p t i. S y u kém, b t c p trong qu n lí giáo d c th ng xuyên hi n nay cĩ r t nhi u nguyên nhân, trong ĩ cĩ m t s nguyên nhân ch y u sau: — Nh n th c, hi u bi t v giáo d c th ng xuyên, v s c n thi t ph i i m i qu n lí giáo d c th ng xuyên cịn h n ch . — B máy qu n lí cịn nhi u b t c p, ch a t ng x ng v i vai trị, ch c n ng, nhi m v ngày càng m r ng c a giáo d c th ng xuyên. — i ng cán b qu n lí, ch o giáo d c th ng xuyên các c p cịn thi u v s l ng và h n ch v ch t l ng, khơng c ào t o, b i d ng v giáo d c th ng xuyên, giáo d c ng i l n. — S phân c p qu n lí trong giáo d c th ng xuyên ch a rõ ràng, ch a tri t . — Qu n lí giáo d c th ng xuyên cịn ch m i m i v m c tiêu, n i dung, hình th c và ph ng pháp, ch a theo k p v i th c ti n, ch a phù h p v i c thù c a giáo d c th ng xuyên. — Vì v y, phát tri n giáo d c th ng xuyên trong th i gian t i v quy mơ và ch t l ng, c n thi t và c p bách ph i i m i qu n lí giáo d c th ng xuyên b ng các gi i pháp sau ây: — y m nh tuyên truy n nâng cao nh n th c, hi u bi t v giáo d c th ng xuyên, v s c n thi t ph i i m i qu n lí giáo d c th ng xuyên. — C ng c , hồn thi n b máy qu n lí, ch o giáo d c th ng xuyên t trung ng xu ng a ph ng. • trung ng, V Giáo d c Th ng xuyên s c c ng c và i ng chuyên viên c a V c ng s c nâng cao v s l ng và ch t l ng. • c p t nh, các phịng giáo d c th ng xuyên c a các s giáo d c và ào t o s c c ng c , c b sung thêm biên ch ho c s c khơi ph c, thành l p l i n u ã b gi i th , sát nh p. 52 | MODULE GDTX 1
- • c p huy n, m i phịng giáo d c và ào t o s cĩ ít nh t m t biên ch ph trách giáo d c th ng xuyên. c p xã, s cĩ 1 cán b chuyên trách v giáo d c th ng xuyên c s . — Chu n hố, nâng cao n ng l c cho i ng cán b qu n lí, ch o giáo d c th ng xuyên các c p. — T ng c ng qu n lí ch t l ng, qu n lí các i u ki n b o m ch t l ng, qu n lí “ u ra” c a giáo d c th ng xuyên, nh t là ch t l ng c a các ch ng trình l y v n b ng, ch ng ch c a h th ng giáo d c qu c dân (qu n lí vi c th c hi n ch ng trình, qu n lí th i l ng, qu n lí i ng GV, c s v t ch t, qu n lí thi c ). — Th c hi n phân c p qu n lí trong giáo d c th ng xuyên. ây là xu th t t y u. B Giáo d c và ào t o, V Giáo d c Th ng xuyên ch u trách nhi m qu n lí nhà n c v giáo d c th ng xuyên. Tuy nhiên, v n nâng cao dân trí, b i d ng ngu n nhân l c là trách nhi m ch y u c a các a ph ng, ch khơng ph i ch là trách nhi m c a riêng Nhà n c, hay c a riêng ngành Giáo d c S phân c p qu n lí i v i giáo d c th ng xuyên c s , i v i các trung tâm h c t p c ng ng c n ph i cĩ l trình, c n ph i cĩ th i gian chuy n d n t mơ hình thu n tuý “Nhà n c” sang mơ hình “Nhà n c — Dân”, sau ĩ chuy n sang mơ hình “Dân — Nhà n c” và t ng lai s ti n t i mơ hình “Dân l p”. Trong các gi i pháp trên, nhĩm gi i pháp “Tuyên truy n nâng cao nh n th c xã h i và các c p lãnh o v giáo d c th ng xuyên”, nhĩm gi i pháp “Hồn thi n c s pháp lí, t ng c ng u t tài chính và c s v t ch t cho giáo d c th ng xuyên” và nhĩm gi i pháp “Xây d ng, ào t o, b i d ng i ng cán b , GV cho giáo d c th ng xuyên” là ba nhĩm gi i pháp c ánh giá là quan tr ng h n c . Kinh nghi m c a các n c và th c ti n phát tri n giáo d c th ng xuyên Vi t Nam trong th i gian qua c ng cho th y ba nhĩm gi i pháp u là quan tr ng, cĩ tính ch t quy t nh, t phá. Th c t cho th y giáo d c th ng xuyên hi n nay ph i i m t v i ba thách th c, khĩ kh n nh t là nh n th c c a xã h i v giáo d c th ng xuyên cịn h n ch , c s pháp lí phát tri n giáo d c th ng xuyên ch a , ch a ng b , ch a m nh, u t cho giáo GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN TRONG HỆ THỐNG GIÁO DỤC QUỐC DÂN | 53
- d c th ng xuyên cịn quá ít và i ng GV c a giáo d c th ng xuyên hi n nay b t c p c v s l ng và ch t l ng. N u th c hi n t t ba gi i pháp này, giáo d c th ng xuyên trong th i gian t i s cĩ nhi u c h i phát tri n m nh m . 3. CÂU HỎI — Giáo d c th ng xuyên hi n nay cịn g p nh ng khĩ kh n, thách th c gì phát tri n v i t cách là h th ng, là m t trong hai b ph n c a h th ng giáo d c qu c dân? — C n cĩ nh ng gi i pháp gì phát tri n giáo d c th ng xuyên trong th i gian t i? Gi i pháp nào là quan tr ng và mang tính t phá nh t? T i sao? 54 | MODULE GDTX 1
- D. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Ngơ V n Cát, Vi t Nam ch ng n n th t h c, 1980 . 2. Tơ Bá Tr ng, Giáo d c th ng xuyên — Xu h ng phát tri n Vi t Nam, T p chí Thơng tin Khoa h c Giáo d c, s 63, 1994. 3. Tơ Bá Tr ng, nh h ng phát tri n giáo d c th ng xuyên Vi t Nam n n m 2010 và 2020, Mã s B96—49—20, 1996. 4. Thái Th Xuân ào, Quan ni m v giáo d c th ng xuyên trong khu v c và h ng v n d ng vào Vi t Nam, tài NCKH c p Vi n, 1996. 5. Vi n nghiên c u phát tri n giáo d c, Nh ng v n v chi n l c phát tri n giáo d c th ng xuyên, K y u H i th o, NXB Giáo d c, 1998. 6. Thái Th Xuân ào, Xây d ng mơ hình thí i m trung tâm h c t p c ng ng c p xã nơng thơn . Mã s B99—49—79, 1999. 7. Tơ Bá Tr ng — V inh Ruy t — Thái Xuân ào — Nghiêm Xuân L ng. Giáo d c th ng xuyên: Th c tr ng và nh h ng phát tri n, NXB i h c Qu c gia, 2001. 8. Tơ Bá Tr ng, Giáo d c ng i l n — v n c a th i i, T p chí Giáo d c, s 26, 2002. 9. Tơ Bá Tr ng, Nh ng ch tr ng chính sách l n c a ng và Nhà n c v giáo d c ng i l n, T p chí Giáo d c, s 38, 2002. 10. Thái Th Xuân ào, Giáo d c ng i l n/giáo d c th ng xuyên/giáo d c khơng chính quy trên th gi i — th c tr ng và xu th phát tri n. T p chí Thơng tin Khoa h c Giáo d c, s 89, 2002. 11. Tơ Bá Tr ng, Giáo d c khơng chính quy — m t b ph n c a h th ng giáo d c qu c dân , T p chí Giáo d c, s 80, 2004. 12. Nguy n C nh Tồn, C n m t trung tâm qu c gia v giáo d c th ng xuyên Vi t Nam, T p chí C ng s n, s 15, 2004. 13. Thái Th Xuân ào, Xã h i hĩa giáo d c khơng chính quy — th c tr ng và gi i pháp, T p chí Khoa h c Giáo d c, s 110, 2004. GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN TRONG HỆ THỐNG GIÁO DỤC QUỐC DÂN | 55
- 14. Trung tâm Nghiên c u Chi n l c và Ch ng trình giáo d c khơng chính quy, Vi n Khoa h c Giáo d c Vi t Nam, D th o chi n l c giáo d c th ng xuyên 2008 — 2010, Hà N i, 2007. 15. Trung tâm Nghiên c u Chi n l c và Ch ng trình Giáo d c khơng chính quy, Giáo d c th ng xuyên Vi t Nam — T m nhìn trong nh ng th p k u c a th k XXI , K y u h i th o, Mã s B2005—80—27, 2007. 16. Nguy n H u Châu , Giáo d c th ng xuyên nh ng th p niên u th k XXI — Nh ng thách th c c n chia s . T p chí Khoa h c Giáo d c, s 21, 2007. 17. Tơ Bá Tr ng, H th ng giáo d c th ng xuyên Vi t Nam trong nh ng th p k u c a th k XXI , Mã s B2007—37—64, 2007. 18. Thái Xuân ào, Th c tr ng phát tri n giáo d c ng i l n Vi t Nam t sau H i ngh giáo d c ng i l n th gi i 1997 , Báo cáo tham lu n t i H i ngh giáo d c ng i l n khu v c châu Á — Thái Bình D ng, Seoul, Hàn Qu c, 2008, tháng 10. 19. Thái Xuân ào, Giáo d c khơng chính quy hi n nay — i m m nh, i m y u, c h i và thách th c, T p chí Khoa h c Giáo d c, s 34, 2008. 20. Thái Xuân ào, Giáo d c khơng chính quy Vi t Nam — T m nhìn trong nh ng th p k u c a th k XXI , T p chí Giáo d c, s 195, 2008. 21. Tơ Bá Tr ng, V m t s khái ni m trong giáo d c th ng xuyên , T p chí Giáo d c, s 186, 2008. 22. Thái Th Xuân ào, Xu h ng phát tri n giáo d c khơng chính quy Vi t Nam trong nh ng th p k u c a th k XXI , T p chí Khoa h c Giáo d c, s 43, 2009. 23. Thái Th Xuân ào, Gi i pháp phát tri n giáo d c khơng chính quy c a Vi t Nam trong nh ng th p k u c a th k XXI , T p chí Khoa h c Giáo d c, s 48, 2009. 24. UNESCO, B Tài li u hu n luy n cán b giáo d c th ng xuyên (8 t p), 1990. 25. Lyra Srivasan, Tri n v ng giáo d c ng i l n khơng chính quy. 26. H.S Bhola, Nh ng v n và xu th giáo d c ng i l n th gi i. 56 | MODULE GDTX 1
