Module bồi dưỡng thường xuyên Trung học Cơ sở - Module THCS 29: Giáo dục học sinh Trung học Cơ sở thông qua các hoạt động giáo dục - Phan Thanh Long

Nội dung text: Module bồi dưỡng thường xuyên Trung học Cơ sở - Module THCS 29: Giáo dục học sinh Trung học Cơ sở thông qua các hoạt động giáo dục - Phan Thanh Long

1. PHAN THANH LONG (Chủ biên) TRẦN THỊ CẨM TÚ ModulE THCS 29 GI¸O DôC HäC SINH Module THCS 29: Giáo dục HS THCS thông qua các hoạt động giáo dục trung häc c¬ së TH¤NG QUA C¸C HO¹T §éNG GI¸O DôC GIÁO DỤC HỌC SINH THCS THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC | 53
2. A. GIỚI THIỆU TỔNG QUAN Hot ng và giao lu va là ngun gc va là ng lc ca s hình thành và phát trin tâm lí, ý thc ca cá nhân. Con ngi hot ng và giao lu nh th nào thì s có b mt tâm lí, ý thc nh th y. Chính vì vy, giáo dc th h tr tr thành con ngi áp ng yêu cu ca xã hi thì phi t chc các hot ng giáo dc tng ng. Mun giáo dc thì phi thông qua vic t chc các hot ng, không t chc hot ng tc là không giáo dc. T chc các hot ng a dng, phong phú là con ng giáo dc hc sinh hiu qu nht. La tui hc sinh THCS là la tui có nhiu thay i t bin v các c im tâm sinh lí. ây là la tui quá t tr em sang ngi ln, vi hot ng ch o là giao tip vi bn bè cùng la tui. T chc các hot ng chung, các hot ng tp th là cách thc tt nht cho tr giao tip vi nhau, thông qua ó giúp tr phát trin và vt qua thi kì khng hong. Các hot ng trong nhà trng THCS ht sc a dng và phong phú. Ngoài hot ng c trng là dy hc có th k n rt nhiu hot ng khác nh: th dc, th thao; vn hoá, vn ngh; sinh hot tp th; lao ng sn xut; vui chi gii trí; tham quan, du lch, ngoi khoá, hng nghip, hot ng giáo dc ngoài gi lên lp Tuy nhiên, trong các trng THCS hin nay, vic t chc các hot ng giáo dc còn nghèo nàn v ni dung, n iu v hình thc dn n hiu qu không cao, cha phù hp vi c im tâm sinh lí ca hc sinh và xng tm vi vai trò, v trí ca nó. Có th có nhiu nguyên nhân khác nhau, trong ó chc chn có nguyên nhân c bn là ngi giáo viên cha có k nng t chc các hot ng cho hc sinh, thông qua ó giáo dc các em. B. MỤC TIÊU 1. MỤC TIÊU CHUNG Module này giúp giáo viên THCS nhn thc úng và y v vai trò ca hot ng giáo dc trong nhà trng và có k nng t chc các hot ng giáo dc a dng ó. 54 | MODULE THCS 29
3. 2. MỤC TIÊU CỤ THỂ — Mc tiêu kin thc: Lit kê và phân tích c vai trò ca vic t chc các hot ng giáo dc trong nhà trng; — Mc tiêu k nng: + Có k nng xây dng k hoch, ni dung, hình thc t chc các hot ng giáo dc; + Có k nng t chc thc hin các hot ng giáo dc cho hc sinh trong nhà trng mt cách hiu qu. — Mc tiêu thái : Có thái nghiêm túc, khoa hc và hng thú vi vic t chc các hot ng giáo dc cho hc sinh. C. NỘI DUNG Module này có 3 ni dung ln: 1. Vai trò ca vic t chc các hot ng giáo dc hc sinh THCS 2. Xây dng các hot ng giáo dc trong nhà trng THCS 3. T chc thc hin các hot ng giáo dc hc sinh THCS THÔNG TIN NGUỒN Nội dung 1 VAI TRÒ CỦA VIỆC TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ I. GIỚI THIỆU T chc các hot ng giáo dc trong nhà trng THCS là vn quan trng ca vic phát trin nhân cách hc sinh và hng ti i mi cht lng giáo dc ào to. Trit hc Mácxít cng khng nh: bn cht xã hi ca con ngi ch có c khi nó tham gia vào i sng xã hi ích thc thông qua hot ng và giao lu mt môi trng vn hoá. Mun giáo dc thì phi thông qua vic t chc hot ng, không t chc hot ng tc là không giáo dc. T chc các hot ng a dng, phong phú là con ng giáo dc hc sinh hiu qu nht. Vic xác nh c vai trò ca vic t chc hot ng giáo dc s giúp giáo viên có cách nhìn nhn và nh hng úng n trc khi xây dng và t chc các hot ng giáo dc cho hc sinh, c bit là hc sinh THCS. GIÁO DỤC HỌC SINH THCS THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC | 55
4. II. MỤC TIÊU Hc xong ni dung này, giáo viên cn t c mc tiêu: — Nâng cao hiu bit v vai trò ca vic t chc các hot ng giáo dc trong nhà trng THCS. — Coi trng vic t chc các hot ng tin hành giáo dc hc sinh trong nhà trng THCS. III. CÁC HOẠT ĐỘNG — Hot ng 1: Tìm hiu vai trò ca hot ng cá nhân i vi s hình thành và phát trin nhân cách. — Hot ng 2: Tìm hiu vai trò ca vic t chc hot ng i vi quá trình giáo dc nhân cách hc sinh THCS. IV. TIẾN TRÌNH Hoạt động 1: Tìm hiểu vai trò của hoạt động cá nhân đối với sự hình thành và phát triển nhân cách Thy (cô) ã c c, nghiên cu và tri nghim v vai trò ca hot ng cá nhân i vi s hình thành và phát trin nhân cách. Thy (cô) hãy nh li và vit ra các quan im khoa hc v vn này: — Quan im ca Trit hc: — Quan im ca Tâm lí hc: 56 | MODULE THCS 29
5. — Quan im ca Giáo dc hc: Thy (cô) hãy i chiu ni dung va vit ra vi nhng thông tin di ây tng thêm hiu bit v các quan im này. THÔNG TIN PHN HI 1. Hot ng và vai trò ca hot ng i vi s phát trin nhân cách Bt kì s vt hin tng nào cng luôn vn ng và phát trin không ngng. Bng vn ng và thông qua vn ng mà s vt hin tng tn ti và th hin c tính ca nó. Bi vy, vn ng là thuc tính vn có, là phng thc tn ti ca s vt hin tng. con ngi, phng thc ó chính là hot ng. Có nhiu ngành khoa hc ã nghiên cu v hot ng và s tác ng ca hot ng i vi s phát trin ca con ngi. GIÁO DỤC HỌC SINH THCS THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC | 57
6. 1.1. Quan im ca Trit hc v vai trò ca hot ng i vi s phát trin con ngi và nhân cách con ngi Hot ng, di góc Trit hc, có ni hàm rng và c ng. Hot ng là c tính ca gii t nhiên, trong ó có con ngi, là phng tin gii t nhiên và con ngi sn sinh và phát trin. Hot ng là quan h bin chng ca ch th và khách th. Trong quan h ó, ch th là con ngi, khách th là hin thc khách quan. góc này, hot ng c xem là quá trình mà trong ó có s chuyn hoá ln nhau gia hai cc “ch th — khách th”[1]. Lun im mang ý ngha bao trùm trong trit hc Mác — Lênin v con ngi, là con ngi ã sáng to ra chính bn thân mình thông qua lao ng [5]. Hay nói cách khác, con ngi là sn phm ca chính mình. Khi phân tích quá trình chuyn bin t vn thành ngi, ngghen cng i n kt lun: Lao ng ã sáng to ra bn thân con ngi [5]. Con ngi va là sn phm ca s tin hoá sinh gii, nhng quan trng hn, con ngi là sn phm ca lch s xã hi. B óc thông minh ca con ngi, bàn tay khéo léo ca con ngi là sn phm ca lch s xã hi. ó là kt qu ch yu ca quá trình lao ng. Nh có lao ng, con ngi mi có th tin hoá và phát trin. Hot ng c xem nh là phng thc tn ti ca cá nhân và xã hi. Hot ng giúp con ngi tác ng, ci to th gii khách quan to ra nhng sn phm phc v cho nhu cu cuc sng ca mình. ng thi, thông qua hot ng, con ngi nhn thc c các thuc tính và quy lut ca s vt và t to cho mình hình nh tâm lí vng chc v th gii khách quan. “Trong lao ng, tt c s khác nhau v bn cht, v trí tu và xã hi ca hot ng cá nhân u bc l rõ ” [6]. Con ngi ã sáng to ra bn thân mình và toàn b lch s xã hi bng hot ng lao ng. 1.2. Quan im ca Tâm lí hc v vai trò ca hot ng i vi s phát trin nhân cách Di góc Tâm lí hc, hot ng là mi quan h tác ng qua li gia con ngi và th gii (khách th) to ra sn phm c v phía th gii, c v phía con ngi (ch th). Hot ng là mt vn nghiên cu, là phm trù c bn ca Tâm lí hc hin i. Tâm lí hc hot ng là lí thuyt ly hot ng ca cá nhân làm 58 | MODULE THCS 29
7. i tng nghiên cu. L.X. Vgotxki, A.N. Leonchev, P.Ia. Galperin, X.L. Rubinstein là nhng nhà tâm lí tiêu biu cho trng phái này. Hot ng là mt trong nhng nhân t có nh hng rt ln n s phát trin tâm lí ca con ngi nh có hai quá trình c trng: — Quá trình i tng hoá (quá trình xut tâm): con ngi chuyn nng lc ca mình thành sn phm ca hot ng. Hay nói cách khác, là thông qua sn phm ca hot ng, có th ánh giá v nng lc và phm cht ca con ngi ó. — Quá trình ch th hoá (quá trình nhp tâm): thông qua vic tác ng vào th gii khách quan, con ngi nm c các c im, quy lut, bn cht ca khách th hình thành nhng s hiu bit, ý thc, nhân cách Hot ng giúp con ngi phát trin tâm lí vì ni dung tâm lí là do th gii khách quan quy nh. Hot ng là c s trc tip nht và ch yu nht ca t duy con ngi, nói rng ra là các chc nng nhn thc ca con ngi. Bi theo C. Mác và ngghen thì “trc ht là lao ng, sau lao ng và ng thi vi lao ng là ngôn ng, ó là hai ng lc ch yu làm chuyn bin não vn thành não ngi Khi b óc phát trin, thì các công c trc tip ca b óc ca con vn, tc là các giác quan cng phát trin theo” [5]. Nh vy, hot ng không ch giúp b mt tâm lí nh tình cm, tính cách, nng lc, ng c và nhân cách ca con ngi c hình thành, phát trin mà thông qua hot ng tâm lí, nhân cách ca con ngi mi bc l ra ngoài. 1.3. Quan im ca Giáo dc hc v vai trò ca hot ng i vi s phát trin nhân cách Giáo dc hc nghiên cu quá trình tác ng có tính s phm nhm hình thành nhân cách cho th h tr. “Quá trình giáo dc là quá trình tác ng có mc ích, có t chc ca nhà giáo dc n i tng giáo dc nhm hình thành và phát trin nhân cách ca hc sinh và áp ng yêu cu ào to ngun nhân lc ca xã hi” [1]. Ngun nhân lc ó không ch áp ng nhng yêu cu ca xã hi mà còn có kh nng ci to và xây dng xã hi ngày càng phát trin. Nhân cách ca con ngi là toàn b các phm cht xã hi ca ngi ó hình thành trong nhng hot ng và quan h xã hi khác nhau. Vì vy, Mác khng nh: “Bn cht ca con ngi không phi là mt cái tru tng c hu riêng bit. Trong tính hin thc ca nó, bn cht ca con ngi là tng hoà nhng mi quan h xã hi” [13]. làm c iu ó, nhà giáo dc phi a hc sinh vào GIÁO DỤC HỌC SINH THCS THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC | 59
8. các hot ng mang tính a dng và phong phú h c lnh hi các chun mc xã hi, tích ly các kinh nghim t ó hoàn thin nhân cách bn thân mình. Theo quan im giáo dc hc, hot ng cá nhân óng vai trò quyt nh trc tip i vi s phát trin nhân cách cá nhân ó. Thông qua hot ng, con ngi tip thu nn vn hoá xã hi và bin nn vn hoá ca loài ngi thành vn riêng ca mình, vn dng chúng vào cuc sng, làm cho nhân cách ngày càng hoàn thin và phát trin. ng thi, giúp con ngi c bc l nhng phm cht và nng lc ca bn thân. Thông qua hot ng, con ngi c kim nghim các giá tr ca cuc sng, iu này có ý ngha quan trng giúp con ngi ci to nhng nét nhân cách phát trin cha phù hp theo hng ngày càng hoàn thin theo chun mc o c xã hi t ra. Giáo dc hc khng nh: bn cht ca quá trình giáo dc là quá trình t chc cuc sng, hot ng và giao lu cho hc sinh. Nguyên lí giáo dc, các nguyên tc giáo dc, phng pháp giáo dc u nói n hot ng, thông qua t chc hot ng giáo dc. Hn th na, quá trình giáo dc phi i n t giáo dc. Vic mi cá nhân tích cc trong các hot ng s giúp h rèn luyn c các phm cht nhân cách: ý chí, ngh lc ng thi tng cng tính tích cc, t giác, ch ng, sáng to. KT LUN Qua phân tích các quan im trên, có th khng nh, hot ng có vai trò quyt nh trc tip n s hình thành và phát trin nhân cách ca con ngi. Khi mi sinh ra, con ngi cha có nhân cách, nhân cách có c do con ngi xác nh c nhng quan h ca mình vi nhng con ngi và th gii xung quanh mt cách có ý thc. Nói cách khác, nhân cách ch c hình thành và phát trin khi con ngi là ch th ca hot ng. Mun giáo dc hc sinh, nhà giáo dc cn t chc các hot ng a dng, phong phú và a hc sinh tích cc tham gia vào các hot ng ó. 60 | MODULE THCS 29
9. Hoạt động 2. Tìm hiểu vai trò của việc tổ chức hoạt động đối với quá trình giáo dục nhân cách học sinh THCS Thy (cô) ã tng t chc các hot ng giáo dc hc sinh trong nhà trng, ã nghiên cu vn này qua tài liu, giáo trình Hãy nh li và vit ra suy ngh, hiu bit ca mình v nhng vn sau: — phát trin nhân cách cho hc sinh nói chung, hc sinh THCS nói riêng có th thông qua nhng con ng nào? — Ti sao phi t chc các hot ng a dng giáo dc hc sinh? — Cách thc t chc các hot ng giáo dc nh th nào? GIÁO DỤC HỌC SINH THCS THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC | 61
10. Thy (cô) hãy i chiu ni dung va vit ra vi nhng thông tin di ây tng thêm hiu bit v ni dung hot ng này. THÔNG TIN PHN HI 2. Vai trò ca vic t chc các hot ng giáo dc trong nhà trng Hot ng giáo dc trong nhà trng là mt b phn ca quá trình giáo dc nhà trng. “Hot ng giáo dc là hot ng do ngi ln t chc theo k hoch, chng trình, iu hành và chu trách nhim”. iu này có ngha là các ch th hot ng giáo dc phi chu trách nhim v các hot ng giáo dc do mình t chc và iu hành. ó là các nhà giáo dc, giáo viên và các ch th có liên quan nh: cha m hc sinh, các t chc giáo dc xã hi và các c s giáo dc. Hot ng giáo dc trong nhà trng c phân làm hai b phn ch yu: — Các hot ng giáo dc trong h thng các môn hc và các lnh vc hc tp khác nhau. — Các hot ng giáo dc ngoài các môn hc và lnh vc hc tp, có th k n các hot ng giáo dc trong nhà trng nh hot ng giáo dc th cht, o c, thm m, lao ng, dân s, môi trng, pháp lut Cùng vi quá trình dy hc, quá trình giáo dc là mt b phn ca quá trình s phm tng th. Nu chc nng tri ca quá trình dy hc là cung cp tri thc mang tính khoa hc, c bn, hin i, hình thành các k nng, k xo tng ng t ó phát trin th gii quan, nhân sinh quan cho hc sinh thì quá trình giáo dc có chc nng tri là hình thành nhn thc, thái , nim tin và nhng hành vi thói quen phù hp vi các chun mc xã hi thông qua vic t chc các hot ng. Vì vy, có th thy hot ng giáo dc là con ng rt quan trng hoàn thin nhân cách ca hc sinh. Hn th, hot ng giáo dc là b phn hu c vi 62 | MODULE THCS 29
11. hot ng dy hc, s góp phn to nên quá trình s phm tng th cân i t c mc tiêu giáo dc t ra. Hot ng giáo dc là con ng gn lí lun vi thc tin to nên s thng nht gia nhn thc và hành ng, góp phn hình thành tình cm, nim tin hc sinh. Hot ng giáo dc là con ng phát trin toàn din nhân cách th h tr, giúp h hình thành nhn thc úng n, bi dng tình cm, cng c nim tin và to lp nhng hành vi tích cc. Hot ng giáo dc còn to iu kin và môi trng hc sinh phát huy vai trò tích cc, ch ng, sáng to ca mình trong quá trình hc tp. Hot ng giáo dc giúp hc sinh c tri nghim các kin thc ã c tìm hiu. Là mt c hi rt tt hc sinh cng c, b sung và m mang kin thc ã hc, ng thi rèn luyn các k nng c bn, không ch là k nng trong nhn thc hc tp mà còn là nhng k nng sng nh k nng t chc, qun lí công vic, k nng giao tip, k nng hp tác nhóm Vic c trang b các k nng cn thit s giúp các em hc sinh t tin hn trong cuc sng. Hn th, hot ng giáo dc còn giúp hc sinh cng c và phát trin các mi quan h giao tip gia cá nhân và tp th, rng hn là vi cng ng xã hi; giáo dc trách nhim ca cá nhân i vi các vn ca cng ng và t nc. iu ó giúp các em có mt tâm th và ý chí vt qua nhng thách thc t ra. Hot ng giáo dc hng hng thú ca hc sinh vào các hot ng b ích làm gim thiu tình trng yu kém o c ca hc sinh. Hot ng giáo dc thng có nhng mc tiêu giáo dc rt ý ngha, c t chc mt cách khoa hc và hp dn. Vì vy, nhng hot ng b ích này s giúp hc sinh gim thi gian tham gia các hot ng không lành mnh, hn ch nhng nhóm t phát có nh hng tiêu cc nh c bc, nghin game, ma tuý, bo lc Tham gia hot ng giáo dc, giúp hc sinh iu chnh nhn thc, hành vi phù hp vi các chun mc xã hi t ra. Hot ng giáo dc giúp nhà giáo dc sm phát hin nng khiu ca hc sinh, t ó có k hoch bi dng nhm giúp hc sinh phát trin nng khiu, s thích ca bn thân trong hc tp và cuc sng. Hot ng giáo dc giúp hc sinh kim nghim c kh nng ca mình, t ó có th la chn c hng i phù hp cho tng lai. i vi nhà giáo dc, hot ng giáo dc giúp h phát hin, la chn c các hc sinh có nng khiu trên các mt, t ó cùng vi nhà trng và ph huynh có k hoch các em phát trin. GIÁO DỤC HỌC SINH THCS THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC | 63
12. Hot ng giáo dc còn là mt phng thc gn kt các lc lng giáo dc hc sinh ó là gia ình — nhà trng — xã hi. Hot ng giáo dc giúp thu hút và phát huy tim nng ca các lc lng giáo dc, góp phn thúc y xã hi hoá giáo dc và nâng cao cht lng giáo dc toàn din ca nhà trng. Vic t chc hot ng giáo dc có hiu qu s góp phn phát huy vai trò ca giáo dc vào quá trình hình thành và phát trin nhân cách cho hc sinh và gn lin nhà trng vi i sng xã hi trong vic thc hin mc tiêu ào to ngun nhân lc áp ng vi yêu cu ca xã hi c bit là trong xu th phát trin ca các quc gia nh hin nay. T chc các hot ng giáo dc s làm cho kt qu giáo dc hc sinh tr nên bn vng, sâu sc, trn vn v ý thc, thái , tình cm, k nng, hành vi Theo mt s nghiên cu v vai trò, nhim v ca hot ng giáo dc trong nhà trng ph thông, chúng ta phi hng ti các nhim v quan trng nh: — V nhn thc: + Hot ng giáo dc giúp hc sinh cng c, b sung, nâng cao thêm hiu bit các lnh vc khác nhau ca i sng xã hi, làm phong phú vn tri thc ca bn thân. T ó, hc sinh có kh nng vn dng tri thc gii quyt các vn thc tin t ra. + Hot ng giáo dc giúp hc sinh nm chc tri thc và phát trin t duy, phm cht trí tu. — V k nng: + Hot ng giáo dc giúp hc sinh hình thành và cng c các k nng giao tip, ng x vn hoá, k nng hc tp, lao ng + Hot ng giáo dc còn giúp hc sinh t iu chnh hành vi phù hp vi các chun mc xã hi. — V thái : + Hot ng giáo dc bi dng tình cm, nim tin vào các giá tr tt p ca cuc sng. + Bi dng hng thú và tính tích cc, ch ng, sáng to ca hc sinh khi tham gia các hot ng. Nh vy, hot ng giáo dc có ý ngha cc kì quan trng trong vic phát trin toàn din nhân cách hc sinh, áp ng yêu cu xã hi, góp phn 64 | MODULE THCS 29
13. phát huy vai trò ca giáo dc trong s nghip công nghip hoá, hin i hoá t nc. V. ĐÁNH GIÁ NỘI DUNG 1 — Yêu cu thy (cô) nm vng c các quan im ca Trit hc, Tâm lí hc, Giáo dc hc v vai trò ca hot ng i vi s phát trin nhân cách. — ánh giá c tm quan trng ca hot ng i vi s phát trin nhân cách. — Phân tích c vai trò ca vic t chc các hot ng giáo dc trong nhà trng i vi quá trình giáo dc hc sinh. Nội dung 2 XÂY DỰNG CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC TRONG NHÀ TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ I. GIỚI THIỆU Xây dng các hot ng giáo dc trong nhà trng là mt trong nhng nhim v trng tâm ca công tác giáo dc nhân cách hc sinh. Vic xây dng các hot ng sao cho va phù hp vi c im tâm sinh lí ca hc sinh, va phù hp vi iu kin hoàn cnh ca nhà trng và a phng là ht sc quan trng. Xây dng các hot ng giáo dc là giáo viên tin hành thit k ni dung, chng trình, hình thc t chc, tính toán các iu kin thc hin, lc lng tham gia trong mt hot ng c th cho cá nhân hoc tp th hc sinh. II. MỤC TIÊU Hc xong ni dung này, giáo viên cn t c mc tiêu: — Có kh nng lit kê và mô t c các hot ng giáo dc ch yu trong nhà trng THCS. — Có k nng xây dng các hot ng giáo dc (thit k ni dung, chng trình, hình thc t chc ). — Coi trng vic t chc các hot ng tin hành giáo dc hc sinh trong nhà trng và có hng thú vi công vic này. III. CÁC HOẠT ĐỘNG — Hot ng 1: Lit kê các hot ng giáo dc có th có trong trng THCS hin nay. GIÁO DỤC HỌC SINH THCS THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC | 65
14. — Hot ng 2: Mô t vai trò, ni dung, cách thc t chc, iu kin thc hin ca tng hot ng giáo dc trong trng THCS. — Hot ng 3: Nêu và phân tích thc trng nhng mt mnh và mt hn ch trong vic xây dng các hot ng giáo dc trong nhà trng THCS hin nay, ch ra các nguyên nhân và xut bin pháp phát huy mt tích cc và hn ch, khc phc các tn ti. — Hot ng 4: Thc hành xây dng mt hot ng giáo dc c th. IV. TIẾN TRÌNH Hoạt động 1: Liệt kê các hoạt động giáo dục có thể có trong trường THCS hiện nay Qua nghiên cu tài liu, tham quan thc t và tri nghim ca bn thân, thy (cô) hãy vit ra nhng suy ngh, hiu bit ca mình bng cách tr li mt s câu hi sau: — Lit kê các hot ng giáo dc c bn trng THCS. Cho bit hot ng nào là ph bin nht. — Nhng hot ng giáo dc nào thy (cô) ã tng t chc? — Nhng hot ng giáo dc nào thy (cô) bit do ng nghip t chc? 66 | MODULE THCS 29
15. — Thy (cô) có c nhng tri thc v t chc các hot ng giáo dc trng THCS qua nhng tài liu nào? Thy (cô) hãy i chiu ni dung va vit ra vi nhng thông tin di ây tng thêm hiu bit v các hot ng giáo dc trng THCS. THÔNG TIN PHN HI Trong nhà trng, các hot ng giáo dc ht sc a dng và phong phú. Tu theo tui hc sinh, iu kin, hoàn cnh ca a phng và nhà trng và kinh nghim ca giáo viên t chc các hot ng giáo dc. Riêng trong trng THCS, các hot ng giáo dc ch yu nh: dy hc, các hot ng giáo dc ngoài gi, tham quan du lch, vui chi gii trí, vn hoá, vn ngh, th dc th thao, sinh hot tp th, lao ng sn xut Mi hot ng u có vai trò riêng ca nó i vi vic hình thành và phát trin nhân cách cho hc sinh. 1. Hot ng dy hc Trong nhà trng THCS nói riêng và các nhà trng nói chung, hot ng dy hc vn là hot ng c trng c bn, chim nhiu thi gian, sc lc, tin bc ca c thy và trò cng nh các lc lng trong nhà trng. ây cng là hot ng có kh nng giáo dc hiu qu nht. ây là hình thc thông qua dy ch dy ngi, thông qua truyn th tri thc, rèn luyn các k nng, k xo giáo dc nhân cách. Hot ng dy hc trong nhà trng có nhiu u th so vi nhiu hot ng khác, vì ó là hot ng có t chc, có ni dung, có chng trình, có k hoch, có phng pháp, do nhng ngi có trình chuyên môn, nghip v m nhn. Trong dy hc, mi môn hc li có th mnh riêng trong vic giáo dc nhân cách cho hc sinh. Ví d, môn Toán nhm bi dng t duy GIÁO DỤC HỌC SINH THCS THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC | 67
16. lôgic, môn Ng vn bi dng t duy hình tng, môn Lch s bi dng lòng t hào dân tc, lòng yêu nc Có th nói, dy hc là con ng hiu qu nht rèn luyn trí tu, hình thành tình cm, thái i vi t nhiên, xã hi và nhng ngi xung quanh cho hc sinh. Tuy nhiên, hot ng dy hc cng có nhng hn ch nht nh nh tính n iu, gò bó, ni dung, chng trình chm thay i so vi thc tin, không gian hot ng thng “óng khung” trong lp hc Chính vì vy, bên cnh hot ng dy hc nhà trng cn t chc nhiu hot ng khác, càng a dng, càng phong phú càng tt. 2. Hot ng giáo dc ngoài gi lên lp theo ch im Hot ng giáo dc ngoài gi lên lp (GDNGLL) cng là mt hot ng khá c trng và có nhiu ý ngha trong công tác giáo dc ca nhà trng. Hin nay, theo chng trình ca B Giáo dc và ào to quy nh, mi tun mi lp trong trng THCS có 3 tit t chc hot ng GDNGLL, trong ó 1 tit chào c u tun, 1 tit sinh hot tp th cui tun và 1 tit cho sinh hot GDNGLL theo ch im. Các ch im c thit k phù hp vi c im la tui hc sinh va có tính kh thi. Ví d, Hc tp tt; Chm ngoan theo li dy ca Bác H kính yêu; Chúng em nh công n thy (cô) giáo; Bit n các gia ình có công vi cách mng; Em cng góp phn phòng chng AIDS Hình thc t chc hot ng này cn phi ht sc mm do và linh hot tu theo iu kin, hoàn cnh c th ca tng trng. Nu nhà trng có phòng và a im riêng cho các lp t chc hot ng, không làm nh hng n hot ng hc tp ca lp khác thì ht sc thun li. Nu nhà trng cha có iu kin thì có th phi hp nhiu lp t chc, gp 3 — 4 tit li thành mt bui t chc thng nht trong toàn trng 3. Hot ng vn hoá, vn ngh Hot ng vn hoá, vn ngh là hot ng không th thiu trong mi nhà trng. Vn hoá, vn ngh không ch có tác dng gim bt s cng thng trong hc tp, to ra không khí vui v, thoi mái mà còn có tác dng giáo dc rt ln, nht là giáo dc tình yêu quê hng t nc, tình thy trò, tình bn bè Hot ng vn hoá, vn ngh thng c t chc chào mng các ngày l ca t nc, a phng và nhà trng Vn hoá, vn ngh còn là mt mt hot ng ca các tp th hc sinh, thông qua ó nhà trng ánh giá tinh thn, thái ca cá nhân và tp th hc sinh. 68 | MODULE THCS 29
17. Trong nhà trng, vi ni dung hot ng vn hoá, vn ngh, giáo viên có th t chc di nhiu hình thc khác nhau: — Các hình thc sinh hot vn ngh nh hát, múa, c th, k chuyn, biu din kch — T chc biu din các loi hình ngh thut khác nhau nh kch nói, hài, ngâm th, k chuyn — T chc cho hc sinh i xem phim, thng thc các loi hình ngh thut. — Tham quan các di tích lch s, di sn vn hoá ca a phng và t nc, tìm hiu vn hoá các vùng min. — T chc các cuc thi tôn vinh các giá tr cao p. Ví d: Thi Nét p thanh niên; Sng p; Ngi tt vic tt; Các cán b oàn xut sc; Thi tài nng, Thi sáng tác ngh thut — T chc các câu lc b chuyên phù hp vi c im la tui và mong mun ca hc sinh. Ví d: Câu lc b ting Anh, câu lc b nhng ngi làm phim tr, câu lc b giá tr sng, câu lc b khiêu v, ca hát Hot ng vn hoá ngh thut giúp hc sinh hng ti nhng giá tr chân, thin, m trong cuc sng; bit cm th ngh thut; khi dy nhng tình cm có tính tích cc, t ó bit gi gìn và sáng to nhng giá tr mi cho bn thân và cng ng. Trên c s ó, hc sinh có th hình thành c các k nng cn thit nh k nng giao tip có vn hoá, k nng làm vic nhóm, k nng liên quan n sáng to ngh thut. iu quan trng là hot ng vn hoá ngh thut giúp các em bit cách xây dng mt cuc sng ý ngha và có nhiu giá tr tích cc cho bn thân và cho cng ng. 4. Hot ng th dc, th thao Hot ng th dc th thao là mt hot ng giáo dc toàn din nhân cách hc sinh. ây là hot ng ch yu nhm vào quá trình giáo dc th cht cho hc sinh, mt trong nm mt giáo dc c bn trong nhà trng (c, trí, th, m và lao ng). Thông qua hot ng này rèn luyn, tng cng th lc cho hc sinh, giúp các em bit cách rèn luyn thân th, gi gìn v sinh cá nhân, phòng nga bnh tt. Th dc th thao giúp hc sinh gii phóng nng lng, to s do dai, kho mnh cho hc sinh GIÁO DỤC HỌC SINH THCS THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC | 69
18. Th dc còn là mt môn hc chính khoá trong trng hc. Hot ng này cng nhm thay i không khí lp hc, giúp cho hot ng hc tp hiu qu hn. ây là hot ng có th lôi kéo nhiu hc sinh tham gia. Cng nh vui chi, hot ng th dc th thao còn tác ng ln n i sng tinh thn ca hc sinh, giúp các em sng khoái hn, tích cc hn và tip thu kin thc hc tp hiu qu hn. Hot ng th dc th thao không ch giúp hc sinh hình thành các k nng ca môn th thao ó mà còn giúp các em rèn luyn c các phm cht rt cn thit nh ý chí, s kiên trì, tính oàn kt, tính k lut, tính hp tác. Hot ng th dc th thao có nhng hình thc t chc nh sau: — Th dc gia gi: nhà trng t chc thng xuyên trong mi bui hc giúp các em gii to c cng thng. — Tp luyn th thao: th thao trong nhà trng thng là nhng hot ng n gin, phù hp vi sc kho và iu kin ca nhà trng nh tp cu lông, bóng bàn, cu mây, bóng á, th dc thm m — T chc cuc thi u th thao gia các lp, các khi trong toàn trng nhm phát ng phong trào và nâng cao tinh thn th thao mi hc sinh, ng thi giúp các hc sinh xích li gn nhau hn, có ý thc tp th hn, nâng cao trách nhim ca bn thân vi tp th — Trò chi gii trí vn ng. — T chc các ngày hi kho. — v.v 5. Hot ng lao ng sn xut Hot ng lao ng sn xut tuy không th hin rõ trong nhà trng, nht là các trng thành ph, nhng ây là hot ng ht sc quan trng. Nu không t chc giáo dc lao ng cho hc sinh d làm cho các em ny sinh tâm lí li bing, da dm, n bám và t ó sinh ra thói ích k, coi thng lao ng chân tay Trong nhà trng, trc ht phi yêu cu hc sinh lao ng t phc v nh trc nht lp, v sinh môi trng, cnh quan nhà trng, t git gi qun áo, dn dp góc hc tp, phòng ng ngn np, sch s. Tip n là t chc các hot ng lao ng xã hi, lao ng công ích, nh v sinh ng làng, ngõ xóm, v sinh ng ph, trng cây Hc sinh THCS nông thôn thng tham gia lao ng sn xut cùng vi gia ình t nh. Nhng thành ph, hc sinh THCS rt ít có iu kin tham gia lao ng sn xut. Song, nhà trng cn kt hp vi các n v sn xut, các t chc xã hi to iu kin cho hc sinh 70 | MODULE THCS 29
19. c tham gia lao ng sn xut, các em cm nhn c nim vui khi t mình to ra c sn phm, ca ci vt cht và tinh thn cho xã hi. T ó các em càng yêu lao ng và cm thy t hào trong lao ng. 6. Hot ng vui chi, gii trí Vui chi, gii trí là nhu cu thit yu ca con ngi mi la tui, nht là tui tr li càng quan trng. Vui chi gii trí là hot ng giúp tr ly li s cân bng trong th cht và tinh thn tip tc hc tp và làm nhng vic khác sau mt thi gian hc tp cng thng, mt mi. Vui chi còn là mt c hi hc sinh c giao lu, hc hi, thit lp và xây dng nhng mi quan h tt p gia các cá nhân vi nhau và mi quan h gia giáo viên và hc sinh ngày càng gn gi và thân thit vi nhau hn. Xây dng tinh thn oàn kt gn bó trong tp th; tính k lut. Hot ng vui chi giúp các em c bc l nhng nng khiu và s trng ca mình, t ó giáo viên có th phát hin và có bin pháp bi dng phù hp. Cùng vi các hot ng khác, hot ng vui chi góp phn vào s phát trin toàn din ca hc sinh THCS. Vui chi gii trí phi tu vào s thích ca cá nhân mi hiu qu. Vui chi gii trí trong nhà trng c phi hp vi các hot ng khác nh th dc, th thao; vn hoá, vn ngh; sinh hot tp th; tham quan, du lch Hot ng vui chi có th c t chc di các hình thc nh sau: — S dng các trò chi khác nhau: trò chi vui kho, trò chi vn ng, trò chi dân gian, trò chi trí tu. Các trò chi nên c t chc an xen cùng các hot ng khác s to c s hp dn, ngoài ra giáo viên cn t chc trong khong thi gian và không gian a dng. — Chi các môn th thao: giáo viên khuyn khích hc sinh ng kí tham gia vào các i chi nh i bóng á, bóng bàn, in kinh, c vua và ra k hoch tp luyn và thi u. — T chc trò vui chi giái trí: thi toán nhanh, vui, trò chi có tính tp th cao. — Ca, múa hát tp th trong khi chi c v. — Trò chi có tính cht th giãn. — v.v 7. Hot ng chính tr — xã hi Hot ng chính tr — xã hi là nhng hot ng có ý ngha nh hng v GIÁO DỤC HỌC SINH THCS THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC | 71
20. mt xã hi giúp hc sinh tip cn vi i sng chính tr — xã hi ca t nc, a phng. Ni dung ca các hot ng chính tr — xã hi cp n các s kin lch s ca dân tc, các s kin chính tr có tính thi s din ra hng ngày a phng, trong nc và trên th gii, các vn có tính toàn cu nh bo v môi trng, chm sóc i sng sc kho th cht và tinh thn, chin tranh và nn khng b, vn hoà bình Có rt nhiu hình thc t chc hot ng nhm chuyn ti ni dung chính tr — xã hi. Giáo viên có th tin hành c lp hoc phi hp các hot ng vi nhau. Các hình thc ó có th là: — Hot ng k nim các ngày l ln, các s kin chính tr — xã hi trong nc và trên th gii hoc nhng s kin áng chú ý ca a phng. Ví d: Nm 2010, Hà Ni và c nc t chc các hot ng k nim 1000 nm Thng Long, Hà Ni. — Nghe báo cáo thi s v các vn chính tr — xã hi, kinh t và vn hoá ni bt trong nc và trên th gii. — Thi tìm hiu v các ch có liên quan n i sng chính tr — xã hi, vn hoá ca t nc và a phng cng nh tìm hiu các giá tr truyn thng tt p ca dân tc. Ví d: Tìm hiu v bin o Vit Nam; Tìm hiu v truyn thng hiu hc ca a phng — Tuyên truyn, c ng các ch trng, chính sách ca ng và Nhà nc, nhng quy nh ca pháp lut, c bit t chc cho hc sinh tham gia tuyên truyn nhng vn gn gi, d hiu a phng. Ví d: Tuyên truyn v vn bo v môi trng, vn bin i khí hu; Tuyên truyn v Lut Giao thông — Tham gia các hot ng tình nguyn có tính cng ng cao. Ví d: Giúp gia ình có hoàn cnh khó khn; Phòng chng các dch bnh; Giúp tr em b tt nguyn; Thm các gia ình thng binh, lit s. — Tham gia các hot ng ca a phng c bit là các hot ng có tính vn hoá nh l hi, phong trào thi ua Hot ng chính tr — xã hi có ý ngha trong vic nâng cao nhn thc ca hc sinh v các vn chính tr — xã hi ca a phng ni sinh sng và rng hn là ca quc gia và th gii. T ó, hình thành các em tinh thn trách nhim, tình oàn kt, lòng yêu thng, ý chí u tranh 72 | MODULE THCS 29
21. cho l phi. Ngoài ra, hot ng này còn giúp các em hc sinh hình thành các k nng giao tip, k nng làm vic nhóm Ngoài ra, trong nhà trng có th t chc các hot ng khác nh các hot ng ca câu lc b, hot ng tham quan du lch, giao lu vi các t chc, các c quan, n v khác Hoạt động 2: Tìm hiểu vị trí, vai trò, nội dung chương trình, cách thức tiến hành, điều kiện thực hiện hoạt động GDNGLL ở trường THCS Thy (cô) ã tng t chc hot ng GDNGLL cho hc sinh, có th thy (cô) ã c nhng tài liu v vn này. Hãy nh li và vit ra suy ngh, hiu bit ca mình v: — V trí ca hot ng GDNGLL: — Vai trò ca hot ng GDNGLL: GIÁO DỤC HỌC SINH THCS THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC | 73
22. — Ni dung chng trình hot ng GDNGLL: — Cách thc t chc: 74 | MODULE THCS 29
23. — iu kin thc hin: Thy (cô) hãy i chiu ni dung va vit ra vi nhng thông tin di ây tng thêm hiu bit v ni dung hot ng 2. THÔNG TIN PHN HI 1. V trí ca hot ng GDNGLL trng THCS Nh phn trên chúng ta ã bit, trong nhà trng THCS có rt nhiu các loi hình hot ng khác nhau và mi hot ng u có nhng vai trò riêng, th mnh riêng. Hot ng dy hc ch yu là truyn th tri thc v t nhiên, v xã hi v t duy và các k nng, k xo tng ng, thông qua ó giáo dc nhân cách hc sinh. Tuy nhiên, hot ng dy hc không th thay th chc nng ca các hot ng khác. Thm chí, hot ng dy hc cng có nhng hn ch, òi hi phi có các hot ng khác b sung, h tr. Mt s hn ch c bn ca hot ng dy hc nh: thiu s mm do và linh hot v ni dung, chng trình, thi gian, a im Ni dung, chng trình thng ít thay i vì th kh nng cp nht vi s thay i ca thc tin chm. S tng tác, giao tip gia giáo viên và hc sinh, gia hc sinh vi nhau trong dy hc thng khô cng, khuôn mu và có th nhàm chán do tính n iu ca nó. Dy hc thng ch tin hành trong phm v không gian ca lp hc, to cm giác cht hp, gò bó Khc phc nhng hn ch trên, hot ng GDNGLL s rt a dng, mm do và linh hot, các hot ng ht sc phong phú, có th tho mãn nhu cu ca mi cá nhân hc sinh, nht là nhu cu vui chi, gii trí, nhu cu giao tip, kt bn. GIÁO DỤC HỌC SINH THCS THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC | 75
24. Hot ng GDNGLL là iu kin kim soát thi gian và hành vi ca hc sinh, làm cho quá trình giáo dc có tính liên tc Hot ng GDNGLL có v trí rt quan trng trong quá trình giáo dc, là iu kin giáo dc toàn din nhân cách hc sinh. Di góc ch o, hot ng GDNGLL là mt trong ba k hoch ào to (k hoch dy hc; k hoch GDNGLL và k hoch hng nghip dy ngh) ca trng THCS nhm thc hin mc tiêu ào to ca cp hc theo hng giáo dc nhân vn, khoa hc và k thut. 2. Vai trò Do v trí quan trng ca hot ng GDNGLL, xut phát t c im tâm sinh lí ca hc sinh THCS, hot ng GDNGLL c xác nh có vai trò to ln trong quá trình giáo dc hc sinh góp phn cng c kt qu dy hc trên lp. Cùng vi hot ng dy hc, hot ng GDNGLL to ra s cân i hài hoà các hot ng trong nhà trng nhm to ra quá trình s phm toàn din, thng nht hng vào thc hin mc tiêu cp hc. Hot ng GDNGLL là iu kin cng c và phát trin các mi quan h gia giáo viên vi hc sinh, gia hc sinh vi nhau và gia hc sinh vi cng ng xã hi, trên c s ó phát trin các mi quan h xã hi, c s và nn tng ca s phát trin nhân cách cá nhân. Hot ng GDNGLL còn có vai trò thu hút và phát huy tim nng, th mnh ca các lc lng giáo dc gia ình và xã hi nâng cao cht lng và hiu qu giáo dc. Hot ng GDNGLL c t chc ht sc a dng và phong phú, gn lin vi thc tin v mi mt: lao ng, khoa hc, thm m, th dc, vn ngh, vn hoá xã hi, vui chi gii trí, trên c s ó phát trin nhân cách toàn din cho hc sinh. 3. Ni dung chng trình a. Nguyên tc la chn ni dung Nguyên tc là nhng quan im có tính ch o hot ng. Vic m bo các nguyên tc, giúp giáo viên xây dng ni dung phù hp vi thc tin nhà trng và a phng. Vì vy, khi xây dng ni dung chng trình hot ng giáo dc nói chung và hot ng GDNGLL nói riêng trong nhà trng THCS, cn tuân theo các nguyên tc c bn sau: 76 | MODULE THCS 29
25. — Nguyên tc m bo mc tiêu ca cp hc. iu 27, Khon 3, Lut Giáo dc nm 2005 có quy nh v mc tiêu ca giáo dc THCS nh sau: “Giáo dc trung hc c s nhm giúp hc sinh cng c và phát trin nhng kt qu ca giáo dc tiu hc; có hc vn ph thông trình c s và nhng hiu bit ban u v k thut và hng nghip tip tc hc trung hc ph thông, trung cp, hc ngh hoc i vào cuc sng lao ng”. — Nguyên tc phù hp vi thc t phát trin ca t nc và a phng. Mi quc gia, mi a phng u có nhng iu kin kinh t, chính tr, xã hi, phong tc tp quán khác nhau. Vic xây dng ni dung hot ng giáo dc trong nhà trng có ý ngha kt ni giáo dc nhà trng và xã hi, to nên nhng công dân có ý thc trách nhim trong vic xây dng và phát trin t nc, a phng. Vic m bo nguyên tc này s giúp giáo viên khi xây dng ni dung không tách ri vi thc tin và thu hút c s tham gia ca hc sinh, nhà trng và các lc lng giáo dc ngoài nhà trng. — Nguyên tc phù hp vi c im la tui và tính cá bit ca hc sinh. Hot ng giáo dc ch t hiu qu khi hc sinh tích cc tham gia các hot ng. Các hot ng ó phi phù hp vi c im la tui là nhng c im liên quan n sc kho, tâm lí nh hng thú, nhu cu, mong mun ca hc sinh. Mc dù mi la tui có nhng hot ng mang tính ch o nhng giáo viên cng phi chú ý n nhng s khác bit ca cá nhân, quan tâm tho áng n cái riêng ca mi hc sinh. — Nguyên tc m bo phát trin tính tích cc, c lp, sáng to di s giúp ca giáo viên. Tính tích cc, c lp, ch ng th hin hc sinh có ý thc trong vic tip thu các yêu cu, nhim v ca giáo viên, Có ý chí, ngh lc vt qua nhng tr ngi hoàn thành các nhim v t ra di s hng dn, giúp ca giáo viên ng thi luôn luôn tìm ra các bin pháp và quyt tâm thc hin. ây là mt nguyên tc rt quan trng trong vic xây dng ni dung hot ng giáo dc trong nhà trng THCS. b. Ni dung chng trình Hot ng GDNGLL trng THCS ht sc a dng và phong phú, nhng có th tu trung li trong 5 lnh vc sau: GIÁO DỤC HỌC SINH THCS THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC | 77
26. (i) Các hot ng xã hi, c th nh: — Hot ng k nim các ngày l ln, các s kin chính tr — xã hi ca t nc và ca a phng. — Nghe nói chuyn v tình hình thi s các mt kinh t, chính tr — xã hi ca a phng, t nc và th gii ang c xã hi quan tâm. — Thi tìm hiu truyn thng tt p ca nhà trng, a phng và dân tc. — Tuyên truyn, c ng các chính sách ca ng và Nhà nc, pháp lut, các quy nh ca a phng, phòng chng các t nn xã hi — Giao lu, kt ngha vi các trng, lp khác, vi các n v quân i, các t chc xã hi — Tham gia các hot ng n n áp ngha, công tác nhân o. — Hng ng các hot ng vn hoá, xã hi, các l hi truyn thng ca a phng. — Tham gia giáo dc nhi ng thông qua ph trách Sao Nhi ng a phng trong các dp hè (ii) Các hot ng tip cn khoa hc, k thut — T chc các trò chi hi — áp tìm hiu v khoa hc, k thut theo các môn hc (Toán, Lí, Hoá, Sinh ). — Tham gia các câu lc b theo s thích và hng thú cá nhân (câu lc b nhng ngi yêu th, câu lc b nhà toán hc tr, câu lc b nhng ngi yêu thiên nhiên ). — Tìm hiu v các thành tu khoa hc, k thut trên th gii và ca t nc. — Tìm hiu cuc i, s nghip ca nhng nhà khoa hc, nhà phát minh, sáng ch. — Nghe nói chuyn v thành tu khoa hc, k thut. — Tham quan các c s sn xut, trin lãm thành tu kinh t — k thut. — Thc hành, thí nghim phát minh, sáng ch theo kh nng và s hiu bit ca bn thân. — Sáng to các dùng dy hc phc v dy và hc. (iii) Hot ng vn hoá, vn ngh — Tham gia các hot ng vn ngh di các hình thc khác nhau. — c sách báo, xem phim, xem biu din các loi hình ngh thut, tho lun ni dung và ý ngha ca các tác phm ngh thut. — Tham quan, tìm hiu các di tích lch s, các danh lam thng cnh. 78 | MODULE THCS 29
27. — T chc thi sáng tác (hi ho, âm nhc, th ). — T chc hi thi khéo tay (iv) Hot ng vui chi, gii trí — Tp th dc gia gi. — T chc chi th thao. — T chc các trò chi gii trí. — T chc các ngày hi vui kho. (v) Hot ng lao ng công ích — Trc nht, v sinh trng lp. — Trang trí lp hc. — Trng cây, làm bn hoa. — Tham gia lao ng theo quy nh ca nhà trng Ni dung ca hot ng GDNGLL còn th hin c th theo các ch im quy nh trong chng trình. Ví d: Chào mng nm hc mi; Hc tp và làm theo li Bác; Chúng em bit n thy (cô) giáo 4. Cách thc t chc và iu kin thc hin t chc mt hot ng giáo dc, cn tin hành theo các bc sau: Bc 1: Lp k hoch hot ng ây là bc u tiên khi tin hành hot ng giáo dc trong nhà trng THCS. K hoch là s thng kê nhng công vic c th trong mt thi gian nht nh, làm sáng rõ nhng nhim v chính ca các công vic. Giáo viên lng trc các vn ny sinh có cách gii quyt ch ng, phù hp, kp thi. Trên c s ó, giáo viên b trí công vic phù hp, gim cng thng và to iu kin thun li cho hot ng giáo dc i úng hng và din ra suôn s. bc này, giáo viên cn phi có cái nhìn mang tính bao quát ht các vic phi làm, nhng cng cn c th, chi tit n tng vic, tng ngi. Giáo viên cn tr li các câu hi: Làm gì? Ai làm? Làm nh th nào? Thi gian? Không gian din ra hot ng? Các iu kin tin hành? Bc này gm các công vic c th sau: * Xác nh mc tiêu hot ng — Mc tiêu xác nh trên ba mt: Nhn thc, k nng, thái . — Mc tiêu phi rõ ràng, c th, có tính xác nh. Mc tiêu có th lng hoá c thc hin, kim tra, ánh giá. GIÁO DỤC HỌC SINH THCS THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC | 79
28. * La chn và t tên cho hot ng Mt ch thng có nhiu hot ng ph thuc vào i tng hc sinh, iu kin thc hin. Vic la chn hot ng phi phù hp vi hai iu kin này. Sau khi ã chn ch hot ng, giáo viên cn t tên cho ch hot ng. Tên gi phi khái quát c ch , mc tiêu, ni dung, hình thc và tht s hp dn, lôi cun s tham gia ca ông o hc sinh. t tên cho hot ng m bo s ngn gn, súc tích, rõ ràng và chính xác. Giáo viên và hc sinh có th cùng tham gia tho lun a ra tên ch phù hp. Ví d: Ch hot ng tháng 9: Chào mng nm hc mi. Gm các ni dung: — Tho lun chuyên : “Làm th nào hc tp có kt qu tt?” — Thi tìm hiu truyn thng nhà trng. — Nghe nói chuyn v các thy (cô) giáo c ca trng, gng các hc sinh c ca nhà trng và nhng cu hc sinh thành t. — Biu din vn ngh, làm báo tng * Xác nh ni dung và hình thc hot ng — Ni dung hot ng cn a dng phong phú. Các hot ng liên quan n các vn kinh t, chính tr, xã hi, lao ng, hc tp, giao tip, vn hoá ngh thut, th dc th thao — Tu tng ch mà la chn hình thc t chc phù hp. Hình thc t chc cng rt a dng. Giáo viên có th t chc theo câu lc b, hi thi, tho lun, giao lu, hi din vn ngh, hot ng vui chi — D kin ni dung công vic, hình dung tin trình hot ng. Ni dung hot ng càng chi tit thì vic thc hin càng d dàng hn. Các hot ng cn sp xp có th t rõ ràng và giáo viên phi nm c các nhim v chính ca các hot ng. — Hot ng ó s din ra theo các bc nh th nào: M u, din bin và kt thúc hot ng. * Xác nh i tng tham gia hot ng — Tu theo hot ng giáo dc c t chc mà giáo viên cn xác nh thành phn tham gia bao gm hc sinh và lc lng bên ngoài nhà trng vi các vai trò và v trí khác nhau, vi mc ích cùng tham gia h tr, chia s vi tp th hc sinh. Ví d: Hi ph huynh, Ban giám 80 | MODULE THCS 29
29. hiu nhà trng, các giáo viên trong trng, oàn Thanh niên, các t chc xã hi — Xác nh s lng tham gia hot ng sao cho phù hp vi ch , quy mô ca hot ng. Ví d: t chc hot ng giáo dc trong lp, toàn trng, theo nhóm nh hay c tp th lp — Hot ng giáo dc c t chc phi phù hp vi i tng tham gia. Giáo viên cn xác nh c nhu cu, mong mun, nng lc, s thích ca i tng tham gia hot ng. — Giáo viên cng cn xác nh các nhim v c th, rõ ràng cho tng thành phn tham gia phân công nhim v. * Xác nh thi gian t chc hot ng — Xác nh thi gian t chc hot ng là mt yu t quan trng. Thi gian t chc hot ng giáo dc cn cn c vào các hot ng dy hc và các hot ng khác trong nhà trng, tránh s chng chéo lên nhau. — B trí và sp xp thi gian to iu kin mi ngi tham gia c y . — Ngoài ra, giáo viên cn xác nh c thi lng t chc các hot ng. Hot ng giáo dc s din ra bao lâu, trình t các bc s c tin hành nh th nào * Xác nh không gian t chc hot ng La chn không gian t chc sao cho phù hp vi hot ng giáo viên a ra. Ví d là bui to àm trao i v mt ch nào ó, giáo viên có th t chc trong lp hc; nhng ó là hot ng vui chi, tham quan thì giáo viên nên la chn không gian rng rãi và thoi mái hn nh sân trng, nhà thi u * Xác nh nhng iu kin h tr D kin phng tin, iu kin phc v cho mi hot ng. Phng tin rt phong phú nh tranh nh, s biu bng, mô hình, bn trong dùng cho máy chiu, bng a ghi âm, bng ghi hình * Xác nh các bin pháp thc hin D kin v nhng bin pháp s thc hin nhm kích thích tính tích cc, ch ng, sáng to ca hc sinh trong vic tng tác vi giáo viên t c mc tiêu giáo dc. Giáo viên có th s dng phng pháp giao vic, khen thng, trao i ng thi cn có nhng cách thc giám sát, ng viên và giúp kp thi. GIÁO DỤC HỌC SINH THCS THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC | 81
30. Lp k hoch hot ng Ni Bin Thi Phng Công Ngi Ngi Phng Thi dung pháp gian án vic ph thc tin gian hot thc hoàn d c th trách hin h tr ng hin thành phòng Bc 2: Trin khai k hoch hot ng Sau khi ã lên k hoch c th cho hot ng giáo dc, giáo viên trin khai hot ng theo nhng vn ã c lp k hoch. Ví d: Hp ban cán s, thông báo thi gian, a im, giao nhim v cho tng cá nhân và tp th tham gia, h tr, giám sát vic thc hin các nhim v ca hc sinh, chun b các tài liu, phng tin, Bc 3: T chc hot ng giáo dc Bc t chc hot ng chính là bc c th hoá các mc tiêu, nhim v và hin thc hoá các d kin ca giáo viên các bc trên. ây là bc rt quan trng, bao gm các hot ng có tính th t, có trt t rõ ràng, cn m bo quy trình t chc mt hot ng giáo dc t m u, din bin hot ng và kt thúc hot ng. T chc thc hin nh th nào s th hin trình và nng lc t chc qun lí, iu khin, k nng nm chc ni dung, iu hành s tham gia ca các lc lng khác nhau. Khi t chc hot ng giáo dc, òi hi giáo viên cn có s linh hot trong vic làm ch các tình hung ny sinh. Bc 4: Kim tra, ánh giá hot ng Sau khi kt thúc hot ng, giáo viên có th tin hành bc tip theo ó là kim tra, ánh giá. Mc tiêu ca vic kim tra, ánh giá là khng nh s phát trin ca hc sinh v mt nhn thc, thái , hành vi. Tính tích cc, tinh thn trách nhim, ý thc tp th ca hc sinh khi tham gia hot ng giáo dc s là c s ánh giá úng hnh kim ca hc sinh. Vic ánh giá khách quan và công bng có ý ngha khích l s vn lên ca hc sinh. Vic kim tra, ánh giá, tng kt, cho giáo viên thông tin v nhng mt mnh và mt yu ca vic t chc hot ng giáo dc trên c 82 | MODULE THCS 29
31. s ó có s iu chnh hp lí, xác nh c phng hng thc hin cho nhng hot ng tip theo. ánh giá vic tham gia hot ng giáo dc có th tin hành trên hai cp ó là ánh giá cá nhân hc sinh và ánh giá tp th hc sinh, vì vy ni dung ánh giá phi c th, thit thc, có tiêu chí rõ ràng thì vic ánh giá mi tác ng tích cc n hc sinh. — ánh giá cá nhân bao gm: + ánh giá v mc nhn thc các vn ca ni dung hot ng. + ánh giá v ý thc trách nhim tham gia các hot ng ca tp th. + ánh giá hiu qu óng góp ca bn thân vào vic t chc thc hin các hot ng. — ánh giá tp th lp: + S lng hc sinh tham gia hot ng. + Các sn phm hot ng. + Ý thc cng ng trách nhim. + Tinh thn hp tác trong hot ng. Giáo viên có th s dng các hình thc ánh giá khác nhau nh qua bài thu hoch, qua quan sát hot ng ca hc sinh, qua to àm, trao i, sn phm ca hc sinh hoc cng có th qua trao i vi nhng ngi cùng tham gia hot ng nh giáo viên trong trng, ph huynh hc sinh, tp th hc sinh và các oàn th Khi ánh giá, giáo viên cn phi cho hc sinh phát huy tính tích cc, ch ng ca mình bng cách t ánh giá theo nhng tiêu chí giáo viên ã a ra, sau ó tp th lp ánh giá và quyt nh trên c s có s tham kho ý kin ca giáo viên ch nhim. Bc 5: Rút kinh nghim Sau khi thc hin bc kim tra, ánh giá, giáo viên tng kt li các mt ã làm c và cha thc hin tt t ó khc phc nhng mt còn hn ch. Rút kinh nghim là bc cui cùng giúp giáo viên nhìn nhn mt cách khách quan v vic t chc hot ng giáo dc. Rút kinh nghim s giúp giáo viên có c nhng thông tin hu ích, làm cn c và bài hc quan trng cho nhng ln t chc hot ng sau. Rút kinh nghim tt c các bc t bc lp k hoch hot ng, trin khai hot ng, t chc hot ng và kim tra, ánh giá. GIÁO DỤC HỌC SINH THCS THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC | 83
32. Tóm li : Tin trình t chc mt hot ng giáo dc trong nhà trng THCS thng tin hành qua các bc nh sau: Bc 1: Lp k hoch hot ng Bc 2: Trin khai k hoch hot ng Bc 3: T chc hot ng giáo dc Bc 4: Kim tra, ánh giá hot ng Bc 5: Rút kinh nghim Hoạt động 3: Nêu và phân tích thực trạng những mặt mạnh và mặt còn hạn chế trong việc xây dựng các hoạt động giáo dục trong nhà trường THCS hiện nay, chỉ ra nguyên nhân và đề xuất biện pháp phát huy mặt tích cực, hạn chế mặt tiêu cực Thy (cô) hãy vit ra nhng suy ngh và kinh nghim ca mình v t chc các hot ng giáo dc trng THCS bng cách tr li mt s câu hi sau: — Trng THCS ni thy (cô) ang công tác ã xây dng các hot ng giáo dc cho hc sinh nh th nào? — Nhng mt mnh và hn ch ca trng THCS ca thy (cô) trong vic xây dng các hot ng giáo dc cho hc sinh nh th nào? 84 | MODULE THCS 29
33. — Nhng nguyên nhân ca thc trng trên. Nguyên nhân nào là ch yu? — Thy (cô) xut mt vài bin pháp nâng cao hiu qu các hot ng giáo dc cho hc sinh trng THCS ca mình. GIÁO DỤC HỌC SINH THCS THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC | 85
34. T chc hot ng — Chia hc viên thành các nhóm theo khu vc sng (thành th, nông thôn, min núi và nhng vùng khó khn) h tho lun, ghi thành biên bn nhng mt mnh và mt còn hn ch ca vic xây dng các hot ng giáo dc trng THCS ni h công tác và nguyên nhân. — T chc din àn trao i kinh nghim xây dng các hot ng giáo dc. — T chc trao i v các gii pháp Có th cho hc viên vit tham lun, thit k mu kho sát thc trng, cách ánh giá thc trng, tìm hiu nguyên nhân, su tm các kinh nghim quý trong thc tin Thông tin phn hi — Thông tin t các hc viên cung cp. — Thông tin trong báo chí (ch yu là báo Giáo dc và Thi i). — Thông tin t các phng tin thông tin i chúng khác (truyn hình, internet ). Hoạt động 4: Thực hành xây dựng một hoạt động giáo dục cụ thể Bài tp: Hãy thit k ni dung, chng trình t chc mt bui biu din vn ngh chào mng Ngày Nhà giáo Vit Nam 20/11. Yêu cu thy (cô) phi trình bày các ni dung công vic c th trong hot ng này. Thy (cô) xây dng mt chng trình t chc vi y các bc. Gi s, thy (cô) là ngi chu trách nhim chính v bui biu din vn ngh ca nhà trng chào mng Ngày Nhà giáo Vit Nam 20/11, vi bn ni dung và k hoch nh ã chun b, thy (cô) có t tin iu hành thành công hot ng này không? Lí do ti sao? T chc hot ng — Hc viên t thit k ni dung, chng trình mt hot ng c th. — Cho hc viên trình bày kt qu chun b ca mình. — Cho các hc viên khác góp ý. — Ging viên tng kt, ánh giá, b sung. Thông tin phn hi — Mt s mu thit k ni dung, chng trình t chc hot ng Gii thiu mu thit k minh ho 86 | MODULE THCS 29
35. Thi vn ngh ca ngi truyn thng cách mng ca quê hng, t nc 1. Mc tiêu hot ng — V mt nhn thc: Giúp hc sinh hiu sâu sc truyn thng cách mng ca quê hng, t nc và chin công ca th h trc ã hi sinh vì s c lp, t do ca t nc. — V mt thái : Bi dng tình cm bit n, kính trng, yêu mn i vi nhng anh hùng ã to nên truyn thng quý báu ó. — V k nng: Có hành vi th hin s mong mun n áp công n nhng anh hùng và quyt tâm hc tt. 2. Ni dung và hình thc hot ng a) Ni dung hot ng — Tìm hiu v các tác phm ca ngi nhng anh hùng ã hi sinh cho dân tc và truyn thng cách mng ca a phng, t nc. — S quyt tâm ca thy trò trong vic gi gìn truyn thng cách mng và s quyt tâm ca hc sinh trong vic tu dng, rèn luyn n áp công n ca th h cha anh. b) Hình thc hot ng — Thi din vn ngh. — Trò chi vui. — Tho lun, trao i. 3. Chun b, trin khai hot ng — Thi gian hot ng: trung tun tháng 12 — Thi lng tin hành hot ng: 90 phút — a im din ra hot ng: phòng hc ln — i tng tham gia: Giáo viên ch nhim, giáo viên b môn và tp th hc sinh. — Phng tin h tr: máy chiu, màn chiu, micro, máy vi tính; bàn gh, hoa — Tài liu: Nhng bài hát, bài th, câu chuyn ca ngi quê hng, t nc; quân i, các anh hùng, lit s, thng binh; mt s câu hi thi liên quan n truyn thng cách mng và suy ngh ca hc sinh v vn này — Phân công nhim v a) V phía giáo viên — Chun b các tài liu có liên quan n truyn thng cách mng. GIÁO DỤC HỌC SINH THCS THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC | 87
36. — Hp ban cán s lp, t chc ph bin k hoch hot ng. — Cùng ban cán s lp, chun b chng trình chi tit cho hot ng và trin khai các công vic c th hot ng din ra úng thi gian và úng yêu cu. — Yêu cu cán b lp phân công cho các t tp luyn nhng bài hát, c th, k chuyn phù hp vi ch . — Duyt k hoch ca cán b lp, ôn c quá trình chun b ca hc sinh. — Kim tra, ánh giá, trao i vi hc sinh và các giáo viên khác rút kinh nghim. b) V phía hc sinh — Cán b lp phân công các bn chun b tài liu và xây dng chng trình hot ng. — Phân công các bn: nhóm din vn ngh, nhóm chun b, trang trí lp hc, nhóm th kí, chun b phn thng, phng tin — C ngi dn chng trình và mi i biu. — Xin ý kin giáo viên ch nhim v ni dung và k hoch phân công. 4. T chc hot ng D kin chng trình thi vn ngh ca ngi truyn thng cách mng ca quê hng, t nc s din ra: — Hot ng 1: Khi ng + C lp hát bài hát Nm anh em trên mt chic xe tng ca nhc s Xuân Hng. + Ngi dn chng trình tuyên b lí do, gii thiu i biu, Ban giám kho. + Gii thiu chng trình. — Hot ng 2: Thi vn ngh gia các t + Chia thành các i thi, mi ban giám kho là các giáo viên tham gia. + i din Ban giám kho nêu th l cuc thi, nhng tiêu chun ánh giá các tit mc d thi (v ni dung, cht lng thc hin, tính sáng to, phong cách th hin, trang phc ). + Mi i thi s ln lt thc hin tit mc ca mình. + Ban giám kho nhn xét và cho im công khai. + Th kí s tng hp và gi li ngi dn chng trình. + Phát phn thng cho i chin thng. — Hot ng 3: Trò chi vui + i din Ban giám kho s nêu th l cuc thi và tiêu chí chm im. 88 | MODULE THCS 29
37. + Hình thc thi là Ban giám kho t câu hi hoc i thi bc thm câu hi. Ví d: Hát mt bài có t “cách mng”, “Bác H”, “quê hng”. + Hc sinh tham gia d thi theo d kin. + Ban giám kho cho im. — Hot ng 4: Trao i, tho lun Ngi dn chng trình s nêu lên nhng câu hi gi m nh: + Khi biu din nhng tit mc ngh thut v tài quê hng, cách mng, anh hùng cách mng bn có suy ngh gì? + Bn cm thy nh th nào? + Hc sinh chúng ta s làm nhng công vic thit thc nào ghi nh và n áp công lao to ln ó và gi gìn truyn thng cách mng ca quê hng, t nc? — Kt thúc hot ng. + Th kí công b kt qu. + Ban giám kho trao phn thng. + Ban cán s lp cm n s giúp và tham gia ca các thy (cô) giáo. 5. ánh giá, nhn xét và rút kinh nghim — Giáo viên ch nhim, ban t chc nhn xét chung v kt qu cuc thi, s chun b và thái ca các bn tham gia. — Giáo viên ch nhim s a ra nhn xét cui cùng và rút ra nhng bài hc kinh nghim cho ln t chc sau. V. ĐÁNH GIÁ NỘI DUNG 2 — Yêu cu thy (cô) lit kê c các hot ng c bn trong trng THCS. — Các thy (cô) mô t và phân tích c các hot ng giáo dc c th. — Thy (cô) xây dng c k hoch, ni dung, mc tiêu, cách thc t chc mt hot ng. GIÁO DỤC HỌC SINH THCS THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC | 89
38. Nội dung 3 TỔ CHỨC THỰC HIỆN CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ I. GIỚI THIỆU T chc thc hin các hot ng giáo dc là khâu quan trng nht trong quá trình tin hành giáo dc hc sinh. làm tt công vic này, ngi giáo viên phi có các k nng t chc giáo dc. Vì, nu giáo viên không có k nng này thì quá trình giáo dc hc sinh không hiu qu. K nng t chc giáo dc là kh nng iu hành mt hot ng t c mc tiêu giáo dc ra. T chc các hot ng giáo dc chính là thc hin k hoch hot ng giáo dc ã vch ra theo mc tiêu ã nh. Thông qua các hot ng tin hành giáo dc nhân cách hc sinh. Ch có thông qua hot ng hc sinh mi có iu kin bc l nhân cách ca mình, thông qua ó giáo viên iu khin, iu chnh s phát trin nhân cách ca hc sinh. T chc thc hin các hot ng giáo dc là làm cho hc sinh tham gia vào các hot ng a dng hình thành các tri thc, k nng, phm cht cn thit, thông qua ó phát trin nhân cách ca mình. II. MỤC TIÊU Hc xong ni dung này, giáo viên cn t c mc tiêu: — Giáo viên THCS phi xác nh c ây là nhim v quan trng hàng u trong nhà trng. — Mô t c quy trình t chc mt hot ng giáo dc cp lp hc và cp toàn trng. — Có k nng t chc mt hot ng giáo dc c th. — Coi trng vic t chc thc hin các hot ng giáo dc và có hng thú vi công vic này. III. ĐIỀU KIỆN THỰC HIỆN — Giáo viên phi am hiu sâu sc c im tâm, sinh lí ca hc sinh THCS. — Giáo viên phi nm vng các nguyên tc, phng pháp, hình thc t chc và c im ca quá trình giáo dc. — Nhà trng phi có các iu kin ti thiu nh sân bãi, các thit b, dng c, tài liu phc v cho các hot ng. 90 | MODULE THCS 29
39. IV. CÁC HOẠT ĐỘNG Hot ng 1: Xây dng quy trình t chc mt hot ng giáo dc c th. Hot ng 2: Tin hành mô phng quá trình t chc mt hot ng giáo dc. Hot ng 3: Tp x lí các tình hung xy ra trong quá trình t chc mt hot ng giáo dc hc sinh. Hot ng 4: Thc hành t chc mt hot ng giáo dc hc sinh. V. TIẾN TRÌNH Hoạt động 1: Xây dựng quy trình tổ chức một hoạt động giáo dục cụ thể Thy (cô) hãy vit ra suy ngh, hiu bit ca mình bng cách tr li mt s câu hi sau: — xây dng quy trình t chc mt hot ng giáo dc, cn phi cn c vào nhng iu kin nào? — Quy trình t chc mt hot ng giáo dc c th có my bc? ó là nhng bc nào? GIÁO DỤC HỌC SINH THCS THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC | 91
40. — Trình bày ni dung c bn ca tng bc trong quy trình t chc mt hot ng giáo dc. — Thy (cô) hãy thit k quy trình t chc mt hot ng giáo dc c th. Thy (cô) hãy i chiu nhng ni dung va vit và bn thit k ca mình vi nhng thông tin di ây tng thêm hiu bit v vic xây dng quy trình t chc hot ng giáo dc cho hc sinh. THÔNG TIN PHN HI 1. Các yu t nh hng n vic t chc các hot ng giáo dc trong nhà trng THCS 1.1. c im la tui hc sinh THCS Tui thiu niên có v trí và ý ngha c bit trong sut quá trình phát trin ca i ngi. iu này c th hin nhng im nh: 92 | MODULE THCS 29
41. — Th nht, ây là thi kì chuyn tip, quá t tui th sang tui trng thành, thi kì tr ngã ba ng ca s phát trin. Nu không c nh hng úng n thì tr s phát trin lch lc v nhn thc, thái , hành vi và nhân cách. — Th hai, ây là thi kì tính tích cc xã hi ca tr em c phát trin mnh m, thit lp mi quan h bình ng vi ngi ln và bn ngang hàng. — Th ba, thi kì này có s cu to li và ci t v mt th cht, sinh lí, v hot ng, tng tác xã hi và tâm lí, to nn tng và vch chiu hng cho s trng thành thc th hc sinh. — Th t, ây là la tui phc tp và y mâu thun, ngi ta gi là tui khng hong a) c im sinh lí ca hc sinh THCS Hc sinh bc vào giai on dy thì, tng lên v chiu cao, cân nng, h c, h xng và s phát trin ca các c quan trong c th. S ci t din ra mnh m, nhanh nhng không cân i. b) c im tâm lí ca hc sinh THCS c trng c bn nht ca la tui này là mâu thun gia mt bên là tính cht quá “không còn là tr con na nhng cha phi là ngi ln” và bên kia là ý thc bn ngã phát trin mnh m các em. S phát trin din ra nhanh, t ngt nên có th dn n tình trng mt cân i, không bn vng. — S phát trin nhn thc: ánh du s phát trin các tri thc lí lun gn vi các mnh . Các em t chc các hành ng nhn thc có tính mc ích rõ ràng, yu t ch nh chim u th. — S phát trin nhân cách: i sng tình cm hc sinh THCS phc tp và phong phú. Các em quan tâm nhiu n vic tìm hiu các mi quan h xã hi, quan tâm n v bên ngoài, nhu cu giao tip vi bn cùng la tui và ngi ln din ra rt mnh m và phc tp hn Hot ng ch o ca hc sinh la tui này là hc tp và giao tip. Vì vy, giáo viên cn cn c vào c im tâm sinh lí ca hc sinh THCS t chc các hot ng giáo dc phong phú, giúp các em có c hi c hc hi, th hin bn thân mình, tho mãn nhu cu giao tip ng thi rèn luyn k nng giao tip, làm ch cm xúc và s bin i tâm, sinh lí ca bn thân. T ó to mt tâm th thoi mái cho các em hc sinh bc qua giai on khng hong ca la tui mt cách d dàng hn. GIÁO DỤC HỌC SINH THCS THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC | 93
42. 1.2. Giáo viên cn nm c mc ích, nguyên tc và ni dung t chc dy hc — Mc ích giáo dc có ý ngha nh hng cho quá trình t chc giáo dc. Giáo viên cn phi cn c vào mc ích chung v vai trò ca giáo dc trong vic phát trin nhân cách toàn din cho th h tr, nm rõ mc tiêu ca cp hc. Lut Giáo dc nm 2005 quy nh mc tiêu ca giáo dc THCS là: “Giáo dc trung hc c s nhm giúp hc sinh cng c và phát trin nhng kt qu ca giáo dc tiu hc, có hc vn ph thông trình c s và nhng hiu bit ban u v k thut và hng nghip tip tc hc trung hc ph thông, trung cp, hc ngh hoc i vào cuc sng lao ng”. — Nhim v ca hot ng giáo dc giúp giáo viên nh hng c vic t chc hot ng giáo dc. Hot ng giáo dc có ý ngha v mt nhn thc, cung cp cho các em thêm kin thc mi; cng c, b sung và nâng cao thêm kin thc ã hc các môn hc v các lnh vc khác nhau ca i sng xã hi; giúp hc sinh hình thành nhng k nng sng phù hp và có thái tích cc hn, có ý thc xây dng cuc sng tt p hn cho bn thân và cho cng ng. — Giáo viên cn nm c các nguyên tc t chc hot ng nh nguyên tc m bo mc tiêu giáo dc ca cp hc, nguyên tc phù hp vi s phát trin c im la tui, nguyên tc phù hp vi s phát trin t nc, nguyên tc m bo tính tích cc, c lp, sáng to ca hc sinh di s giúp ca giáo viên. 1.3. iu kin c s vt cht ca nhà trng t chc hot ng giáo dc, cn có s h tr ca trang thit b và ngun kinh phí. Bi hot ng giáo dc din ra rt a dng di nhiu hình thc khác nhau. Cùng mt ch giáo dc có th có nhiu hot ng. Mi hot ng li cn có nhiu phng tin h tr. Hình thc t chc nh hi thi, tho lun, giao lu, din vn ngh, vui chi, thi u, tham quan, Giáo viên cn cn c vào thc trng v iu kin c s vt cht ca nhà trng có s la chn v hình thc t chc hot ng giáo dc hp lí. 1.4. Nng lc ca giáo viên T chc hot ng giáo dc, không ch òi hi giáo viên phi nm rng và sâu kin thc ca các lnh vc khác nhau, s nhit tình và tn tâm vi ngh, tính t ch, kiên nhn, nhy cm, nhanh trí, sáng to và s nht quán v nguyên tc thc hin. Giáo viên cn phi rèn luyn và hình 94 | MODULE THCS 29
43. thành nhng k nng t chc hot ng. Theo ó, giáo viên cn có nhng k nng nh: — K nng xác nh mc tiêu hot ng. — K nng thit k chng trình hot ng. — K nng t chc hot ng giáo dc. — K nng trin khai hot ng giáo dc. — K nng th hin nm chc ni dung, iu hành các lc lng tham gia hot ng giáo dc. — K nng nm vng ni dung, cách thc tin hành, yêu cu ca phng pháp t chc hot ng giáo dc (phng pháp tho lun; phng pháp óng vai; phng pháp gii quyt vn ; phng pháp giao nhim v). — K nng tip cn và huy ng các lc lng giáo dc. — K nng kim tra, ánh giá. 2. Quy trình t chc hot ng giáo dc trong nhà trng THCS Hot ng giáo dc trong nhà trng THCS rt a dng và phong phú. Mi hot ng s có cách thc t chc riêng. Tuy nhiên, quy trình t chc hot ng giáo dc trong nhà trng THCS thng theo các bc: Bc 1: Khi ng Bc này nhm thu hút s chú ý ca hc sinh vào hot ng chung ca tp th và giúp các em cm thy thoi mái, t nhiên khi cùng nhau tin hành hot ng. — Bc khi ng thng bt u bng trò chi, bài hát — Ngi iu khin hot ng s tuyên b lí do, gii thiu chng trình và i tng tham gia Bc 2: T chc các hot ng c th Tu vào tng hot ng s có các cách thc t chc khác nhau. Giáo viên cn xác nh các bc cho mi hot ng. Ch 1 gm có: — Hot ng 1 — Hot ng 2 — Hot ng 3 Tuy nhiên, mi hot ng u cn có nhng bc c bn nh: gii thiu hot ng ó: mc ích, yêu cu và cách thc tin hành hot ng, s lng tham gia, cách ánh giá Sau ó, t chc và iu khin cho các i tng tham gia GIÁO DỤC HỌC SINH THCS THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC | 95
44. Bc 3: Kt thúc hot ng — Kt thúc hot ng cng rt a dng. Tu vào ni dung và hình thc t chc mà chúng ta có cách kt thúc khác nhau. Kt thúc bng mt bài hát, bài th, mt bài vn hoc cng có th bng trò chi tp th. — Giáo viên hoc ngi iu khin nhn xét chung v t chc hot ng và rút kinh nghim Gii thiu bài minh ho: T chc hot ng L ng kí “Tun hc tt, tháng hc tt” * Bc 1: Khi ng — Hát tp th bài Lp chúng mình. — Tuyên b lí do, gii thiu i biu. — Gii thiu chng trình hot ng. * Bc 2: T chc các hot ng c th Hot ng 1: Trao i, tho lun v tun hc tt, tháng hc tt — Ngi iu khin a ra các câu hi hoc nêu vn nh: + Th nào là mt tun hc tt, tháng hc tt? + Tác dng ca tun hc tt, tháng hc tt là gì? + có c tháng hc tt, tun hc tt, hc sinh cn phi làm gì? — Các thành viên trong lp có th xung phong lên din àn phát hiu ý kin. — Sau mi ý kin, ngi iu khin dn dt có thêm nhiu ý kin chia s, b sung, tho lun. — Cán b lp tng kt ngn gn các vn ã c trình bày. Hot ng 2: ng kí và giao c thi ua — Ngi dn chng trình gii thiu ni dung ca bn giao c và hình thc ng kí. — Mi cá nhân hoc i din mi t ln lt c n ng kí thi ua ca t và treo lên bng. — Các cá nhân np bn ng kí cho t trng. — Ly ý kin trng cu v các nhim v ca hc sinh cn phi làm thc hin tun hc tt, tháng hc tt theo t làm nhng giao c chung cho c lp. 96 | MODULE THCS 29
45. Hot ng 3: Biu din vn ngh — Ly tinh thn xung phong, các bn lên hát, múa, k chuyn. — T chc các trò chi vui. * Bc 3: Kt thúc hot ng — Ngi dn chng trình phng vn nhanh mt s hc sinh trong lp v kt qu ca bui ng kí: + Bn hãy nói cm ngh ca mình v vic xây dng tun hc tt, tháng hc tt. + Bn có quyt tâm thc hin không? — Ngi dn chng trình mi giáo viên ch nhim hoc i biu phát biu ý kin. — Giáo viên nhn xét, rút kinh nghim và gi ý cho các em nhng bin pháp theo dõi, kim tra và các cách thc hc tp hiu qu. Hoạt động 2: Mô phỏng quá trình tổ chức một hoạt động giáo dục — Yêu cu hc viên va mô t bng li va mô t bng hành ng quá trình t chc mt hot ng giáo dc. (Hc viên cn phi tng tng mình ang t chc mt hot ng giáo dc c th cho hc sinh). — Sau khi mô phng xong, yêu cu các hc viên khác nhn xét và b sung, cùng rút kinh nghim. Hoạt động 3: Xử lí các tình huống xảy ra trong quá trình tổ chức một hoạt động giáo dục — Yêu cu hc viên t xây dng tình hung và nêu cách x lí. — Cho các hc viên khác nêu nhn xét. — Ging viên nêu tình hung cho hc viên nêu cách x lí Hoạt động 4: Thực hành tổ chức một hoạt động giáo dục — Hc viên t thc hành vi nhau trong lp. — a hc viên xung trng THCS thc hành t chc các hot ng giáo dc. VI. ĐÁNH GIÁ NỘI DUNG 3 Ch yu ánh giá qua thc tin quá trình t chc mt hot ng giáo dc ca hc viên. GIÁO DỤC HỌC SINH THCS THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC | 97
46. D. KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ TOÀN BỘ MODULE Câu 1: Vit thu hoch: Vai trò ca hot ng i vi s phát trin cá nhân và xã hi. Câu 2: Làm bài tp nghiên cu: ánh giá thc trng các hot ng giáo dc trong nhà trng THCS a phng hin nay. Câu 3: Su tm các nhn nh ca các tác gia kinh in trong Trit hc, Tâm lí hc và Giáo dc hc v vai trò ca hot ng i vi s phát trin nhân cách. Câu 4: Lit kê y các hot ng giáo dc trong nhà trng trung hc c s, ch ra nhng th mnh và hn ch ca tng hot ng, t ó nêu ra cách thc phi hp các hot ng trong quá trình t chc giáo dc hc sinh. Câu 5: Mô t, phân tích mt hot ng giáo dc trong nhà trng. Câu 6: Xây dng k hoch, ni dung, chng trình t chc mt hot ng * Thông tin phn hi Câu 1: ánh giá vai trò ca hot ng trên hai phng din: — i vi s phát trin nhân cách nói chung và phát trin nhân cách ca hc sinh THCS nói riêng. — i vi xã hi. Câu 2: ánh giá thc trng các hot ng giáo dc trong nhà trng THCS a phng trên các phng din: — Mc tiêu t chc các hot ng giáo dc cho hc sinh THCS. — Ni dung thc hin các hot ng giáo dc. — Quy trình thc hin các hot ng giáo dc. — ánh giá v các lc lng tham gia: + i ng giáo viên. + Hc sinh. — ánh giá nhng thun li và khó khn trong quá trình t chc các hot ng giáo dc nhà trng THCS. Câu 4: Lit kê các hot ng giáo dc trong nhà trng hin nay — Hot ng xã hi. — Hot ng tip cn khoa hc, k thut. 98 | MODULE THCS 29
47. — Hot ng vn hoá, vn ngh. — Hot ng vui chi, gii trí. — Hot ng lao ng công ích. Câu 6: Xây dng k hoch, ni dung và chng trình t chc hot ng Tin trình t chc mt hot ng giáo dc trong nhà trng THCS thng tin hành qua các bc nh sau: Bc 1: Lp k hoch hot ng Bng lp k hoch hot ng Ni Bin Thi Phng Công Ngi Ngi Phng Thi dung pháp gian án vic ph thc tin gian hot thc hoàn d c th trách hin h tr ng hin thành phòng Bc 2: Trin khai k hoch hot ng Bc 3: T chc hot ng Bc 4: Kim tra, ánh giá hot ng Bc 5: Rút kinh nghim GIÁO DỤC HỌC SINH THCS THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC | 99
48. F. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Nguyn Thanh Bình (Ch biên) và nhiu tác gi (2001), Nhng vn cp bách trong giáo dc con la tui thiu niên trong gia ình thành ph hin nay, NXB i hc Quc gia Hà Ni. 2. Phm Minh Hc (2010), Mt s vn giáo dc Vit Nam u th k XXI, NXB Giáo dc Vit Nam. 3. ng V Hot (1999), Hot ng giáo dc ngoài gi lên lp trng trung hc c s, NXB Giáo dc. 4. ng Thành Hng (2005), Tng tác hot ng thy — trò trên lp hc, NXB Giáo dc. 5. Nguyn Dc Quang, Lê Thanh S, Nguyn Th K (2000), Nhng tình hung giáo dc hc sinh ca ngi giáo viên ch nhim lp, NXB i hc Quc gia Hà Ni. 6. Nguyn Dc Quang, Ngô Quang Qu (2007), Giáo trình Hot ng giáo dc ngoài gi lên lp (dùng cho sinh viên CSP), NXB i hc S phm. 7. Giang Quân (Biên dch, 2006), Nhng phng pháp giáo dc hiu qu trên th gii, NXB T pháp. 8. Hà Nht Thng (1998), Thc hành t chc hot ng giáo dc, NXB Giáo dc. 9. Hà Nht Thng, Nguyn Dc Quang, Nguyn Trng Hoàn (2004), T chc hot ng giáo dc ngoài gi lên lp trng ph thông, NXB Giáo dc. 10. Hà Nht Thng, Nguyn Dc Quang, Lê Thanh S, (2002 — 2005), Hot ng giáo dc ngoài gi lên lp 6, 7, 8, 9, NXB Giáo dc. 11. Hoàng Mng Tuyn (2009), Bi dng nng lc hot ng giáo dc ngoài gi lên lp cho sinh viên cao ng s phm, Lun án Tin s Giáo dc hc, Vin Khoa hc Giáo dc Vit Nam. 100 | MODULE THCS 29