Module bồi dưỡng thường xuyên Trung học Cơ sở - Module THCS 10: Rào cản học tập của các đối tượng học sinh Trung học Cơ sở - Nguyễn Quang Uẩn

Nội dung text: Module bồi dưỡng thường xuyên Trung học Cơ sở - Module THCS 10: Rào cản học tập của các đối tượng học sinh Trung học Cơ sở - Nguyễn Quang Uẩn

1. NGUYỄN QUANG UẨN PHẠM THANH BÌNH ModulE THCS 10 RµO C¶N HäC TËP CñA C¸C §èI T¦îNG HäC SINH trung häc c¬ së RÀO CẢN HỌC TẬP CỦA CÁC ĐỐI TƯỢNG HỌC SINH THCS | 7
2. A. GIỚI THIỆU TỔNG QUAN Hc sinh ngày nay c to nhiu iu kin thun li phát trin nhng ng thi cng chu áp lc tâm lí t phía gia ình, nhà trng, xã hi i vi hot ng hc tp và các hot ng khác. Tt c các áp lc tâm lí nhiu chiu ó có th to ra nhng khó khn tâm lí nhiu mc khác nhau. Khi nhng khó khn tâm lí mc cao gây cn tr và làm gim ng lc trong hot ng hc tp s to nên nhng rào cn hc tp. Nu hc sinh không có k nng thích ng c vi nhng rào cn hc tp ó s nh hng không tt n kt qu hc tp và s hoàn thin nhân cách ca mình. Vì vy, vic hiu v rào cn và nh hng ca rào cn ti kt qu hc tp ca hc sinh t ó có k nng phát hin rào cn i vi hc sinh trong quá trình hc tp, tìm ra phng pháp h tr hp lí, kp thi và hiu qu phòng tránh các rào cn hc tp là hot ng cn thit trong nhà trng ph thông. Module này s làm rõ khái nim v rào cn tâm lí trong hc tp; c im, phân loi rào cn tâm lí trong hc tp ca các i tng hc sinh trung hc c s (THCS); các nguyên nhân to nên rào cn tâm lí và nh hng ca rào cn tâm lí ti kt qu hc tp ca hc sinh; mt s phng pháp, k thut phát hin rào cn và phng pháp h tr hc sinh phòng tránh các rào cn trong hc tp. ây cng là mt trong nhng ni dung nhà trng THCS h tr hc sinh phòng tránh khc phc mt phn các rào cn tâm lí trong hc tp và hng n s phát trin, hoàn thin nhân cách cho các em. Module này gm các ni dung sau: 1. Khái quát chung v rào cn tâm lí và rào cn tâm lí trong hc tp. 2. Cách phát hin và phòng tránh rào cn tâm lí trong hc tp. 3. Phng pháp và k nng h tr tâm lí cho hc sinh phát hin và phòng tránh rào cn tâm lí trong hc tp. 8 | MODULE THCS 10
3. B. MỤC TIÊU 1. VỀ KIẾN THỨC — Hiu c các khái nim c bn: khó khn tâm lí, rào cn tâm lí, các biu hin, các loi, nguyên nhân và nh hng ca rào cn tâm lí trong hc tp ca hc sinh THCS. — Nm c các phng pháp nhn bit các biu hin ca rào cn tâm lí trong hc tp ca hc sinh THCS. — Nm c các phng pháp, các k nng h tr tâm lí giúp hc sinh phòng tránh rào cn tâm lí trong hc tp. 2. VỀ KĨ NĂNG — Vn dng c các kin thc v khó khn tâm lí, rào cn tâm lí, nhn bit c các biu hin ca rào cn tâm lí trong hc tp ca hc sinh THCS. — Vn dng các phng pháp, k nng h tr hc sinh phòng tránh rào cn tâm lí trong hc tp. 3. VỀ THÁI ĐỘ Có thái úng n trong vic phát hin và phòng chng rào cn tâm lí trong hc tp; rèn luyn các hành vi phát hin và phòng chng rào cn tâm lí trong hc tp. RÀO CẢN HỌC TẬP CỦA CÁC ĐỐI TƯỢNG HỌC SINH THCS | 9
4. C. NỘI DUNG Module bao gm 3 ni dung và có dung lng tng ng 15 tit, trong ó 10 tit là thi gian t hc và 5 tit là thi gian hc tp trung (2 tit hc lí thuyt, 3 tit hc thc hành). Nội dung 1 KHÁI QUÁT CHUNG VỀ RÀO CẢN TÂM LÍ TRONG HỌC TẬP I. MỤC TIÊU 1. Về kiến thức Phân tích c các khái nim c bn: khó khn tâm lí, rào cn tâm lí, các biu hin, các loi, nguyên nhân và nh hng ca rào cn tâm lí trong hc tp ca hc sinh THCS. 2. Về kĩ năng Vn dng c các kin thc v khó khn tâm lí, rào cn tâm lí lí gii nguyên nhân và nhng nh hng ca rào cn tâm lí n kt qu hc tp ca hc sinh THCS. 3. Về thái độ Có thái úng n i vi rào cn tâm lí trong hc tp và nhng nh hng ca nó i vi kt qu hc tp. II. CÁC HOẠT ĐỘNG Hoạt động 1: Làm quen với khái niệm khó khăn tâm lí, rào cản tâm lí và rào cản tâm lí trong học tập. 1. Nhiệm vụ Nhim v 1: Phân tích khái nim khó khn tâm lí và khó khn tâm lí trong hc tp: — c và tip nhn các thông tin cho hot ng. — Tìm các ví d và các lun c làm rõ khái nim và mt s biu hin v khó khn tâm lí và khó khn tâm lí trong hc tp. — Phân tích c khái nim v khó khn tâm lí trong hc tp. 10 | MODULE THCS 10
5. Nhim v 2: Làm rõ khái nim rào cn tâm lí và rào cn tâm lí trong hc tp: — c và tip nhn các thông tin cho hot ng. — Ch ra khái nim rào cn tâm lí và rào cn tâm lí trong hc tp trên c s có s phân tích v khác bit vi khái nim khó khn tâm lí và khó khn tâm lí trong hc tp. Nhim v 3: Phân tích mt ví d v khó khn tâm lí trong hc tp và rào cn tâm lí trong hc tp: — c và tip nhn các thông tin cho hot ng. — Phân tích vào mt ví d làm ni bt s khác bit ca khó khn tâm lí trong hc tp và rào cn tâm lí trong hc tp hình dung ra nhng biu hin ca rào cn tâm lí trong hc tp. 2. Thông tin cơ bản làm quen vi khái nim rào cn tâm lí trong hc tp, trc ht phi xut phát t khái nim khó khn tâm lí và khó khn tâm lí trong hc tp. 2.1. Khó khăn tâm lí và khó khăn tâm lí trong học tập * Khó khn tâm lí là nhng tr ngi v mt tâm lí trong quá trình con ngi thc hin và t c mc ích ca hot ng. Trong s phát trin giai on la tui, hot ng hc tp ca hc sinh THCS giúp các em tip thu nhng tri thc khoa hc, kinh nghim, k nng, k xo góp phn to ln vào s hình thành và phát trin nhân cách. Tuy nhiên, không phi vic hc lúc nào cng din ra mt cách thun li mà có nhng lúc gp khó khn, b tc mà bn thân hc sinh khó gii quyt c, dn ti vic hc tp trì tr và kt qu không cao, không t c mc ích ra ó là khi các em ang gp nhng khó khn tâm lí trong hc tp. * Khó khn tâm lí trong hc tp ó chính là các tr ngi v mt tâm lí trong quá trình hc tp làm cho hc sinh khó t hoc không t c mc tiêu hc tp. Khó khn tâm lí c biu hin các mt: — Mt nhn thc: Ch th cha nhn thc y v nhim v hot ng ca mình, cha ánh giá úng kh nng ca bn thân trong hot ng (ánh giá quá cao hay quá thp kh nng ca bn thân trong hot ng). — Mt xúc cm — tình cm: Thiu kh nng kim ch xúc cm, tình cm, th vi hot ng. RÀO CẢN HỌC TẬP CỦA CÁC ĐỐI TƯỢNG HỌC SINH THCS | 11
6. — Mt hành vi : Nhng ngi có khó khn tâm lí trong hot ng thng biu hin các hành vi lúng túng, nói nng thiu chính xác, hot ng thiu lôgic, hành vi din ra bt phát, không làm ch c trong quá trình hot ng. * Có c nguyên nhân ch quan và nguyên nhân khách quan dn n nhng khó khn tâm lí: — Nguyên nhân ch quan: Nhng yu t bên trong xut phát t bn thân ni ti mi cá nhân khi tham gia vào hot ng: ó là s thiu hiu bit sâu sc v hot ng, vn kinh nghim hn ch, vic thc hin các thao tác không phù hp trong quá trình hot ng. — Nguyên nhân khách quan: N hng yu t bên ngoài nh hng ti quá trình hot ng: ó là nhng iu kin, phng tin hot ng, môi trng Mc ca khó khn tâm lí trong hc tp có c mc thp là nhng yêu cu, th thách các phm cht tâm lí hc sinh t c mc tiêu và c mc cao làm cn tr ng lc tin hành các hành ng hc tp t n mc tiêu hc tp. Khi mc cao y khó khn tâm lí tr thành nhng rào cn tâm lí . 2.2. Khái niệm về rào cản tâm lí và rào cản tâm lí trong học tập Cùng vi s phát trin mnh m ca khoa hc, s bùng n v thông tin kéo theo ni dung hc tp ca hc sinh ngày càng tr nên a dng, phong phú, phc tp và nhiu chiu tác ng. Ni dung, hình thc t chc dy hc và giáo dc hc sinh còn nhiu bt cp c bit là s quá ti ca chng trình so vi kh nng tâm lí, th cht ca hc sinh. Mt khác, t phía hc sinh, hiu bit ca các em v bn thân còn hn ch nên ngày càng có nhiu hc sinh gp không ít khó khn trong hc tp, tu dng, trong vic tìm tòi và nh hng giá tr cho bn thân mình cng nh trong các mi quan h vi bn bè, vi cha m và vi các thy cô giáo. Hc sinh THCS vi nhng c im c trng ni tri trong s phát trin tâm lí la tui thì vic gp phi nhng khó khn tâm lí là tt yu. Mt s khó khn tâm lí mt mc nào ó nó có th tr thành ng lc cho hot ng ca hc sinh, làm cho các em phn chn hn, c gng nhiu hn na trong hc tp, trong cuc sng. Tuy nhiên, cng có mt s khó khn tâm lí mc cao, phc tp và nhiu chiu có th gây cho hc sinh cm thy nn chí, không mun vt qua, làm gim ng lc tin hành mi hot ng ca mình — lúc ó, nhng khó khn tâm lí này thc 12 | MODULE THCS 10
7. s tr thành thách thc, tr ngi vi các em — tc là các em ang phi i mt vi nhng rào cn tâm lí. Rào cn tâm lí là nhng khó khn tâm lí mc cao, tr thành nhng thách thc, tr ngi mc ln, làm gim ng lc hot ng ca con ngi, nh hng tiêu cc n kt qu ca hot ng. Rào cn tâm lí trong hc tp chng qua là nhng khó khn tâm lí trong hc tp nhng mc cao, có nh hng n ng lc tin hành các hành ng hc tp hc sinh và có nh hng n kt qu hc tp ca các em. 3. Tự đánh giá Sau khi nghiên cu nhng thông tin c bn và thc hin các nhim v ca hot ng 1, bn ã hiu th nào là khó khn tâm lí, rào cn tâm lí và rào cn tâm lí trong hc tp. Bn hãy suy ngm và t tr li các câu hi sau: Câu hi 1: Khó khn tâm lí và khó khn tâm lí trong hc tp là gì? Cho ví d minh ho. Câu hi 2: Rào cn tâm lí và rào cn tâm lí trong hc tp là gì? Cho ví d minh ho. RÀO CẢN HỌC TẬP CỦA CÁC ĐỐI TƯỢNG HỌC SINH THCS | 13
8. Câu hi 3: Hãy chia s và phân tích mt tình hung mà anh (ch) bit hc sinh ang gp rào cn tâm lí trong hc tp. Hoạt động 2: Phân tích những biểu hiện của rào cản tâm lí trong học tập. 1. Nhiệm vụ Nhim v 1: Làm rõ nhng biu hin v mt nhn thc ca rào cn tâm lí trong hc tp: — c và tip nhn các thông tin cho hot ng. — Tìm các ví d nhng biu hin v mt nhn thc ca rào cn tâm lí trong hc tp. — Phân tích c biu hin v mt nhn thc ca rào cn tâm lí trong hc tp. Nhim v 2: Làm rõ nhng biu hin v mt xúc cm, tình cm và hành vi ca rào cn tâm lí trong hc tp: 14 | MODULE THCS 10
9. — c và tip nhn các thông tin cho hot ng. — Tìm các ví d v nhng biu hin xúc cm, tình cm và hành vi ca rào cn tâm lí trong hc tp. — Phân tích c biu hin v mt xúc cm, tình cm và hành vi ca rào cn tâm lí trong hc tp. 2. Thông tin cơ bản Cng gn ging vi khó khn tâm lí trong hc tp nhng mt mc cao, rào cn tâm lí trong hc tp có mt s biu hin c bn nh sau: 2.1. Về mặt nhận thức Nhn thc là nhân t rt quan trng trong i sng tâm lí con ngi. Nhn thc giúp con ngi hiu bit c các s vt hin tng, trên c s ó con ngi bày t thái tình cm và có nhng hành vi tng ng. Trong thc tin hot ng, ng trc nhng vn phc tp ca cuc sng, c bit trong lnh vc hc tp, không phi bt kì lúc nào con ngi cng có nhn thc úng, mà còn có lúc cha úng, cha hoàn chnh, dn ti nhng khó khn, tr ngi thm chí sai lm trong hot ng. i vi hc sinh THCS, trong môi trng hc tp mi, phc tp hn so vi môi trng hc tp Tiu hc, hc sinh xut hin nhng rào cn tâm lí trong hc tp, ó là: + Nhn thc cha y v nhim v hc tp THCS. Khi hc sinh hiu bit y , sâu sc v i tng hot ng ca mình, thì hot ng ó s t hiu qu cao hn. Vic nhn thc cha y v nhim v hc tp c coi là mt rào cn ln làm hn ch kt qu hc tp ca các em. + Ch th ánh giá cha úng v bn thân. Mt iu quan trng là trong quá trình hc tp lnh hi tri thc, ch th cn ánh giá chính xác nng lc ca bn thân, xác nh c im mnh, im yu, t ó la chn cho mình phng pháp hc tp sao cho phù hp. Nu ánh giá quá cao dn ti t cao t i, xem thng nhim v hc tp, xem thng ngi khác. Nu ánh giá quá thp, s có mc cm t ti, lo s nh hng ti kt qu hc tp. + ánh giá cha úng nhng vn cn hc tp: Trong quá trình làm quen vi vic hc tp THCS, hc sinh cha ánh giá chính xác nhng vn trong hc tp, quá coi trng hoc quá xem nh, phc tp vn . Vì vy, trong quá trình hc tp, các em không t tin vào bn thân, s mc sai lm trong quá trình hc tp hoc ánh giá thp ni dung hc tp nên RÀO CẢN HỌC TẬP CỦA CÁC ĐỐI TƯỢNG HỌC SINH THCS | 15
10. cha c gng hoc th ng trong quá trình hc tp. iu ó nh hng rt ln ti kt qu hc tp ca các em. 2.2. Về mặt xúc cảm – tình cảm ây là thái con ngi th hin trong quá trình hc tp. Thông thng, nhng hc sinh ít gp rào cn tâm lí trong hc tp thng bit làm ch trng thái cm xúc ca bn thân. mt mc nht nh, biu hin s kim ch, bit to ra hng thú, cm xúc tích cc cho bn thân; bit iu khin, iu chnh nhng din bin tâm lí ca mình, ng thi có phng pháp hc tp phù hp vi môi trng hc tp mi t mc ích hc tp. Nhng hc sinh gp phi nhng rào cn tâm lí trong quá trình hc tp thng có nhng biu hin nh: thiu kh nng kim ch xúc cm — tình cm, th vi vic hc hành. 2.3. Về mặt hành vi ây là biu hin c th ca ch th hot ng hc, là s phi hp vn ng ca toàn b các c quan trong c th, c bit là b não và s tham gia ca các giác quan trong quá trình hc tp. Mt khác, hành vi còn b quá trình nhn thc và xúc cm — tình cm chi phi. Chính vì vy, nu nhn thc và xúc cm — tình cm úng có th dn n hành vi th hin trong quá trình hc tp úng. Ngc li, nhn thc và xúc cm — tình cm cha úng thì hành vi hc tp có th cha úng hoc thiu chính xác. 3. Tự đánh giá Sau khi nghiên cu nhng thông tin c bn và thc hin các nhim v ca hot ng 2, bn ã nm c nhng biu hin ca nhng rào cn tâm lí trong hc tp. Bn hãy suy ngm và t tr li mt s câu hi sau: Câu hi 1: Biu hin ca rào cn tâm lí trong hc tp v nhn thc nh th nào? Nêu ví d c th. 16 | MODULE THCS 10
11. Câu hi 2: Biu hin ca rào cn tâm lí trong hc tp v mt xúc cm — tình cm và hành vi nh th nào? Nêu ví d c th. Câu hi 3: Hãy chia s và phân tích mt tình hung hc sinh ang gp rào cn tâm lí trong hc tp (Phân tích 3 mt biu hin). RÀO CẢN HỌC TẬP CỦA CÁC ĐỐI TƯỢNG HỌC SINH THCS | 17
12. Hoạt động 3: Xác định nguyên nhân và ảnh hưởng của rào cản tâm lí đến học tập của học sinh THCS. 1. Nhiệm vụ Nhim v 1: Phân tích các nguyên nhân ca rào cn tâm lí trong hc tp ca hc sinh THCS: — c và tip nhn các thông tin cho hot ng. — Phân tích c các nguyên nhân ch quan và khách quan ca rào cn tâm lí trong hc tp ca hc sinh THCS. Nhim v 2: Làm rõ nhng nh hng ca rào cn tâm lí ti hc tp ca hc sinh THCS: — c và tip nhn các thông tin cho hot ng. — Phân tích c mt s nh hng có th có ca rào cn tâm lí ti hc tp ca hc sinh THCS. 2. Thông tin cơ bản 2.1. Các nguyên nhân của những rào cản tâm lí trong học tập của học sinh trung học cơ sở Khi vào hc trng THCS, hc sinh phi làm quen vi mt môi trng mi. Bn bè, thy cô, cách hc, khi lng tri thc, ni dung tri thc khác nhiu so vi Tiu hc. Bên cnh ó, tác ng ca yu t gia ình, c im tâm lí la tui cng khác giai on trc kia. iu này khin nhiu hc sinh b ng, gp nhiu khó khn tâm lí và có th dn n rào cn tâm lí trong quá trình hc tp. Vì vy, vic xác nh các nguyên nhân gây ra nhng rào cn tâm lí trong hc tp ca hc sinh THCS là mt trong nhng vn ht sc quan trng. Có th sp xp các nguyên nhân ó thành hai nhóm: nhóm nguyên nhân ch quan và nhóm nguyên nhân khách quan. — Nguyên nhân ch quan là do: + Thiu kinh nghim sng và hc tp mt cách c lp. + Bn thân cha tích cc ch ng. + Không t tin vào bn thân. + Bn thân cha có phng pháp hc tp hp lí. + Bn thân không hng thú vi hc tp. + Có cm giác thiu s quan tâm ca gia ình, nên chnh mng hc tp. 18 | MODULE THCS 10
13. + Kin thc lp di hc cha chc. + Cha bit cách làm quen vi cách hc tp mi THCS. — Nguyên nhân khách quan: + Môi trng hc tp và tính cht hc tp trng THCS khác Tiu hc. + Lng tri thc phi tip thu THCS quá ln. + Kin thc THCS khó hn so vi Tiu hc. + Chu nh hng ln t cách hc Tiu hc. + B trí thi gian hc trên lp cho các môn hc cha hp lí. + iu kin vt cht, phng tin liên quan n hot ng hc tp còn khó khn. + Phng pháp ging dy ca giáo viên trng THCS khác Tiu hc. + Thiu sách, giáo trình, tài liu tham kho. + Cha bit t chc hot ng hc tp. + Hoàn cnh gia ình khó khn. + Thiu thi gian hc tp. + Áp lc, kì vng t cha m, thy cô giáo quá ln. 2.2. Những ảnh hưởng của những rào cản tâm lí tới học tập của học sinh trung học cơ sở Rào cn tâm lí ca hc sinh THCS xut phát t phía ch quan và khách quan gây nên. Song mc nh hng ca chúng là khác nhau. iu này cng cho thy rng rào cn tâm lí trong hc tp ca hc sinh THCS là hin tng tâm lí có thc. Vic nhn thc y nhng nguyên nhân s giúp cho chúng ta có nhng bin pháp tác ng nht nh phòng, tránh nhng rào cn tâm lí mà các em ang gp phi, giúp các em hc tp có kt qu cao hn. Thông thng, rào cn tâm lí có nh hng tiêu cc n quá trình hc tp ca hc sinh. Nó làm gim ng lc hc tp, không xác nh rõ ràng c ng c hc tp và không hình thành c ng c hc tp tích cc, làm trì tr quá trình tin hành các thao táo, hành ng hc tp và không t c mc ích hc tp. 3. Tự đánh giá Sau khi nghiên cu nhng thông tin c bn và thc hin các nhim v ca hot ng 3, bn ã nm c nguyên nhân và nh hng ca rào RÀO CẢN HỌC TẬP CỦA CÁC ĐỐI TƯỢNG HỌC SINH THCS | 19
14. cn tâm lí n hc tp ca hc sinh THCS. Bn hãy suy ngm và t tr li mt s câu hi sau: Câu hi 1: Các nguyên nhân ca rào cn tâm lí trong hc tp ca hc sinh THCS là gì? Câu hi 2: nh hng có th có ca rào cn tâm lí ti vic hc tp ca hc sinh THCS nh th nào? 20 | MODULE THCS 10
15. III. ĐÁNH GIÁ NỘI DUNG 1 Bài tp 1: Toàn rt rt rè và e ngi khi phát biu ý kin. Nhiu bài tp, Toàn có th nhanh chóng gii c nhng ngi không dám gi tay phát biu vì s b sai, mi ngi trong lp chê ci. Cng chính vì iu này mà các thy cô giáo thng ánh giá là Toàn hc kém. iu này làm cho Toàn cm thy rt cng thng và càng cm thy khó khn hn trong vic phát biu ý kin xây dng bài ca mình. Phân tích v tình hung trên và xác nh mc khó khn tâm lí trong hc tp mà Toàn ang gp phi. Bài tp 2: Hãy a ra mt ví d v rào cn tâm lí hc sinh trong lp cùng: — Nhn din v rào cn tâm lí trong hc tp trong ví d ó. — Phân tích nhng tri nghim có th tri qua khi i mt vi rào cn tâm lí ó trong hc tp. — Chia s cm xúc, s cng thng ca bn thân vi tình hung to ra rào cn tâm lí ó. — Hình dung ra các cách ng phó, phòng tránh i vi rào cn tâm lí trong hc tp c nêu ra trong ví d. Bài tp 3: Phân tích nhng nguyên nhân và nh hng ca rào cn tâm lí n hc tp ca hc sinh THCS. Nội dung 2 CÁCH PHÁT HIỆN VÀ PHÒNG TRÁNH RÀO CẢN TÂM LÍ TRONG HỌC TẬP I. MỤC TIÊU 1. Về kiến thức Lit kê c mt s ch báo phát hin ra rào cn tâm lí trong hc tp ca hc sinh THCS. RÀO CẢN HỌC TẬP CỦA CÁC ĐỐI TƯỢNG HỌC SINH THCS | 21
16. 2. Về kĩ năng Vn dng c các kin thc v rào cn tâm lí phát hin và phòng tránh c nhng nh hng ca rào cn tâm lí n kt qu hc tp ca hc sinh THCS. 3. Về thái độ Có thái úng n i vi nh hng ca rào cn tâm lí i vi kt qu hc tp và các cách phòng tránh chúng. II. CÁC HOẠT ĐỘNG Hoạt động 1: Liệt kê các chỉ báo cho sự xuất hiện các rào cản tâm lí trong học tập. 1. Nhiệm vụ Nhim v 1: Lit kê c nhng ch báo biu hin rào cn tâm lí trong hc tp ca hc sinh THCS: — c và tip nhn các thông tin cho hot ng. — Lit kê c nhng ch báo biu hin rào cn tâm lí trong hc tp ca hc sinh THCS. Nhim v 2: Phân tích c th v các ch báo biu hin rào cn tâm lí ti hc tp ca hc sinh THCS: — c và tip nhn các thông tin cho hot ng. — Phân tích c th v các ch báo biu hin rào cn tâm lí ti hc tp ca hc sinh THCS. 2. Thông tin cơ bản 2.1. Một số chỉ báo có thể xuất hiện rào cản tâm lí trong học tập Vic ch ra các ch báo nhm phát hin các biu hin ca rào cn tâm lí trong hc tp t ó tìm ra cách phòng tránh hp lí s giúp ích rt ln cho hc sinh. Hot ng này s cung cp mt s cách phát hin các rào cn tâm lí trong hc tp hc sinh. Mt s hot ng xut hin các biu hin rào cn tâm lí trong hc tp ca hc sinh. Nhng câu hi tng hot ng này s c a ra hc sinh tr li, t ó s cung cp nhng thông tin hu ích cho vic ch ra 22 | MODULE THCS 10
17. mc khó khn tâm lí hc sinh ang phi i mt và xác nh nó có tr thành nhng rào cn tâm lí trong hc tp vi hc sinh hay không. — Ch báo v các hot ng sinh lí. — Ch báo v mt nhn thc. — Ch báo v mt xúc cm. — Ch báo v mt hành vi. — Ch báo v k nng. 2.2. Phân tích cụ thể về một số chỉ báo — Ch báo v hot ng sinh lí: mt mi, suy nhc c th, au u, toát m hôi, thay i ng t mt, ch s huyt áp tng, thi gian phn ng chm li. Ging nói b nhíu li, tay chân b run, nét mt thay i — Ch báo v mt xúc cm: Thng ri vào trng thái xúc cm tiêu cc, stress mc cao, suy ngh tiêu cc, chán nn và th vi vic hc hành — Ch báo v mt nhn thc: Nhn thc lch lc vn , nhn thc không rõ ràng v các nhim v hc tp, nhn thc không úng v nng lc bn thân, ánh giá cha úng v kin thc hc tp cng nh vai trò ca môn hc i vi bn thân và vi xã hi. Không chu thay i thói quen nhn thc c v vn , không dám thay i và phá cách trong nhn thc — Ch báo v mt hành vi: Có nhng hành vi b mc nhim v phi i mt hoc quá cng thng, buông xuôi nhim v hc tp, không c gng ht sc hoàn thành các nhim v hc tp, chng i li các yêu cu ca vic hc. Nhiu khi có nhng hành vi hung tính, rút lui hoc tho hip trc rào cn tâm lí gp phi — Ch báo v mt k nng: Thiu hoc yu k nng thc hin các thao tác, hành ng hc tp vt qua rào cn tâm lí, b tc trong vic thc hin các hành ng hc tp hoàn thành nhim v hc tp, ri lon trong s phi hp các ng tác khi i mt vi nhim v hc tp 2.3. Vận dụng vào bài dạy Hãy xem xét li nhng lit kê v các du hiu ca rào cn tâm lí mà hc sinh ã thc hin và gii thích cho hc sinh vi nhng ch báo c tham kho trong tài liu. ngh hc sinh chia s v mt hoc mt s tình hung có thc mà hc sinh phi i mt. Khi chia s, luôn ngh n nhng ch báo v du hiu ca nhng rào cn tâm lí hng ti vic tìm cách ng phó, phòng tránh vi nhng rào cn tâm lí này. RÀO CẢN HỌC TẬP CỦA CÁC ĐỐI TƯỢNG HỌC SINH THCS | 23
18. 3. Tự đánh giá Sau khi nghiên cu nhng thông tin c bn và thc hin các nhim v ca hot ng 1, bn ã xác nh c các ch báo cho s xut hin các rào cn tâm lí trong hc tp ca hc sinh THCS. Bn hãy suy ngm và t tr li mt s câu hi sau: Câu hi 1: Lit kê c nhng ch báo biu hin rào cn tâm lí trong hc tp ca hc sinh THCS. Câu hi 2: Phân tích c th v các ch báo biu hin rào cn tâm lí ti hc tp ca hc sinh THCS. 24 | MODULE THCS 10
19. Hoạt động 2: Một số cách phòng tránh các rào cản tâm lí trong học tập. 1. Nhiệm vụ Nhim v 1: Lit kê các bin pháp phòng tránh rào cn tâm lí trong hc tp ca hc sinh THCS: — c và tip nhn các thông tin cho hot ng. — Lit kê c nhng bin pháp phòng tránh rào cn tâm lí trong hc tp ca hc sinh THCS. Nhim v 2: Phân tích c th v các bin pháp phòng tránh rào cn tâm lí trong hc tp ca hc sinh THCS: — c và tip nhn các thông tin cho hot ng. — Phân tích c th v các bin pháp phòng tránh rào cn tâm lí trong hc tp ca hc sinh THCS. 2. Thông tin cơ bản 2.1. Một số biện pháp phòng tránh các rào cản tâm lí trong học tập — Tích cc hc tp tích ly tri thc. — Hc hi kinh nghim hc tp ca nhng anh ch lp trên. — Ch ng trong hc tp. — Rèn luyn phng pháp hc tp mi. — Tích cc phát biu xây dng bài trong hc tp. — To tâm th t tin, sn sàng trong hc tp. — Rèn luyn thói quen hc tp c lp. — a ra ý kin vi giáo viên v phng pháp ging dy. — B trí thi gian, không gian hp lí cho hc tp. — Tích cc tham gia các bui tho lun, hc tp, ngoi khoá. — Ôn li cho vng nhng kin thc lp di. — Nói chuyn, tâm s vi cha m, thy cô. RÀO CẢN HỌC TẬP CỦA CÁC ĐỐI TƯỢNG HỌC SINH THCS | 25
20. 2.2. Một số câu hỏi xuất hiện trong quá trình phòng tránh các rào cản tâm lí trong học tập của học sinh trung học cơ sở — ng phó vi các rào cn tâm lí có liên quan n vic ng phó vi các biu hin v mt cm xúc, hành vi, nhn thc và k nng ca các rào cn tâm lí hay không? — Trc ht, mun có phng pháp phòng tránh các rào cn tâm lí trong hc tp thì phi làm gì? — H tr phòng tránh rào cn tâm lí trong hc tp t nhng ngun tr giúp nào? 3. Tự đánh giá Sau khi nghiên cu nhng thông tin c bn và thc hin các nhim v ca hot ng 2, bn ã nm c mt s cách phòng tránh rào cn tâm lí trong hc tp ca hc sinh. Bn hãy suy ngm và t tr li mt s câu hi sau: Câu hi 1: Phân tích c th v các bin pháp phòng tránh rào cn tâm lí trong hc tp ca hc sinh THCS. Câu hi 2: Phân tích c th v bin pháp phòng tránh rào cn tâm lí trong hc tp ca hc sinh THCS. 26 | MODULE THCS 10
21. III. ĐÁNH GIÁ NỘI DUNG 2 Bài tp 1: Du hiu làm xut hin nhng rào cn tâm lí trong hc tp là: a. Xut hin nhng ch báo v sinh lí: toát m hôi, au u, chân tay run b. Xut hin nhng ch báo v mt cm xúc: tc gin, cm xúc tiêu cc c. Thiu ht các k nng: b tc trong vic thc hin các hành ng hc tp hoàn thành nhim v hc tp, ri lon trong s phi hp các ng tác khi i mt vi nhim v hc tp d. C ba ch báo trên. Bài tp 2: Hãy nêu mt s bin pháp phòng tránh rào cn tâm lí. Nội dung 3 PHƯƠNG PHÁP VÀ KĨ NĂNG HỖ TRỢ TÂM LÍ CHO HỌC SINH PHÁT HIỆN VÀ PHÒNG TRÁNH RÀO CẢN TÂM LÍ TRONG HỌC TẬP I. MỤC TIÊU 1. Về kiến thức Phân tích và ch ra c mt s phng pháp và k nng h tr tâm lí cho hc sinh phát hin và phòng tránh các rào cn tâm lí trong hc tp. 2. Về kĩ năng Vn dng c các kin thc v rào cn tâm lí a ra mt s phng pháp và k thut phát hin, phòng tránh nhng nh hng ca rào cn tâm lí n kt qu hc tp ca hc sinh THCS. 3. Về thái độ Có thái úng n i vi nh hng ca rào cn tâm lí i vi kt qu hc tp và các cách phòng tránh chúng. T ó, có ý thc rèn luyn bn thân phòng tránh nhng nh hng ca rào cn tâm lí n kt qu hc tp. RÀO CẢN HỌC TẬP CỦA CÁC ĐỐI TƯỢNG HỌC SINH THCS | 27
22. II. CÁC HOẠT ĐỘNG Hoạt động 1: Làm quen với một số phương pháp và kĩ thuật phòng tránh các rào cản tâm lí trong học tập. 1. Nhiệm vụ Nhim v 1: Phân tích các phng pháp phòng tránh rào cn tâm lí trong hc tp ca hc sinh THCS: — c và tip nhn các thông tin cho hot ng. — Phân tích các phng pháp phòng tránh rào cn tâm lí trong hc tp ca hc sinh THCS. Nhim v 2: Thc hành v phng pháp phòng tránh rào cn tâm lí trong hc tp ca hc sinh THCS — làm ch cm xúc bn thân: — c và tip nhn các thông tin cho hot ng. — Thc hành v phng pháp phòng tránh rào cn tâm lí trong hc tp ca hc sinh THCS: làm ch cm xúc bn thân. Nhim v 3: Thc hành v phng pháp phòng tránh rào cn tâm lí trong hc tp ca hc sinh THCS: Qun lí stress trong hc tp và các bin pháp làm gim stress có hi trong hc tp: — c và tip nhn các thông tin cho hot ng. — Thc hành v phng pháp phòng tránh rào cn tâm lí trong hc tp ca hc sinh THCS: Qun lí stress trong hc tp và các bin pháp làm gim stress có hi trong hc tp. 2. Thông tin cơ bản Vic phát hin và phòng tránh các rào cn tâm lí trong hc tp là công vic tng i khó khn, òi hi phi có s n lc thay i t chính bn thân hc sinh cùng vi nhng h tr t nhà trng, gia ình và các dch v cng ng. T phía bn thân hc sinh, cn c làm quen vi mt s phng pháp và k thut sau phòng tránh rào cn tâm lí trong hc tp: 2.1. Làm chủ cảm xúc bản thân Khi mt kim soát cm xúc, hc sinh d a ra nhng quyt nh sai lm 28 | MODULE THCS 10
23. hoc có hành vi lch lc. iu ó có th là nguyên nhân dn n rào cn tâm lí cho vic thc hin các nhim v hc tp. Vì vy, hc sinh nên hc cách làm ch cm xúc ca mình: — Hiu bn cht ca cm xúc: Là kt qu phn ng ca bn trc môi trng xung quanh. Vic xy n không quan trng bng cách bn tip nhn nó. — Chp nhn cm xúc tiêu cc: ng kìm nén chúng ko chúng s tàn phá bn t bên trong ri bt ng “n tan xác” bn. Khi chp nhn, bn to cho chúng li thoát lành mnh t tin i u vi chúng. Vit nht kí, vn ng thân th, tâm tình vi bn bè, ngi thân s gim bt tác hi ca chúng. — Suy ngh trc khi hành ng: Suy i ngh li trc khi làm gì ó di nh hng ca cm xúc. Hãy cân nhc nhng hu qu bn có th gp trong tng lai gn. Hc cách phân tích toàn b tình hình ri hãy hành ng. — Không dùng ngôn t x v, ch trích. Chúng d khin cho ta tc gin, bc xúc. Luôn hc cách c x nhã nhn, tránh cng thng. — Thay i np suy ngh: Hãy lp trình li cách phn ng trong não hc sinh vi nhng tình hung c th. Ví d, bn hay trm ut, suy sp khi không t c mc tiêu. Bây gi bn hãy bt u khiêu v, thm chí nhy cng lên, ri tinh thn ca bn s c vc dy. Bn s thy vn ch là mt thách thc không hn. — Nuôi dng cm xúc tích cc: Chm sóc bn thân, n ung iu , ng , v sinh sch s, tp th dc u n, t mc tiêu thc t, tp trung vào iu bn mun và cn. Nhng iu này s giúp bn xây dng h thng phòng th trc cm xúc tiêu cc. Bn nng con ngi vn có y cm xúc tt, xu. Nu là cm xúc tích cc thì xu hng sng ca chúng ta lc quan. Song nu ó là cm xúc tiêu cc, nu không bit iu chnh làm ch nó, chúng ta s b nó hu hoi và cuc sng ca chúng ta tr nên u ám và mt mi. 2.2. Quản lí được căng thẳng của bản thân Vic u tiên là hc sinh phi bit nhn ra các du hiu ca stress. Các du hiu ca stress bao gm nhng bt bình thng v th cht, thn kinh và quan h xã hi. C th là s kit sc, thèm n hoc b n, au u, khóc, mt ng hoc là ng quên. Ngoài ra, tìm n ru, thuc hoc nhng biu hin khó chu khác cng là nhng du hiu ca stress. Stress còn i kèm vi cm giác bt an, gin d, hoc s hãi. RÀO CẢN HỌC TẬP CỦA CÁC ĐỐI TƯỢNG HỌC SINH THCS | 29
24. ng phó vi stress là kh nng gi cân bng khi xy ra nhng tình hung, s vic òi hi quá sc. Các bin pháp phòng tránh stress c th hin qua bng sau: Quan sát: Hãy xem xung quanh bn có Tìm cách thoát khi cm giác khng iu gì mà bn có th thay i xoay hong: Ngh ngi, th giãn, tng cho chuyn tình hình khó khn. bn thân mt thi gian ngh ngn mi ngày. ng tâm n nhng vic lt vt: Thay i cách bn thng phn ng: Vic nào tht s quan trng thì làm Hãy thay i t t nhng thói quen trc và gt nhng vic linh tinh sang phn ng trc khó khn và tp trung mt bên. gii quyt mt khó khn nào ó. Tránh nhng phn ng thái quá: Ti Ng gi: Thiu ng càng khin bn sao li phi “ Ghét” khi mà “ Mt chút thêm stress. xíu không thích” là n ri? Ti sao li phi “ lo cung lên” khi mà “ hi lo mt to” là c? Ti sao phi “ Gin sôi ngi” khi mà “ hi gin mt chút” ã ? Ti sao phi “ au kh tt cùng” khi mà bn ch cn “ bun mt to” ? Không c trn tránh bng ru hay Hc cách th giãn: Xoa bóp và nhng thuc: Hai th này s chng giúp c bài tp th th giãn rt hu dng gì bn mà s làm cho tình trng stress kim soát stress. Nhng th giãn nh càng tr nên trm trng. vy giúp xoá bt u phin khi tâm trí ca bn. t nhng mc tiêu c th cho bn Không nên làm cho bn thân mình thân: Ct bt khi lng công vic và “ngp u ngp c” bng vic gánh iu này có th giúp bn tránh c nhn quá nhiu công vic cùng mt vic sut ngày phi lo ngh quá nhiu. lúc. Thay i cách nhìn mi vic: Hc cách Hãy làm iu gì ó cho nhng ngi nhn nh rng bn ang b stress. T khác: giúp u óc bn ngh ngi iu chnh trng thái ca mình. mt lát, không phi ngh liên tc v nhng phin mun ca mình. 30 | MODULE THCS 10
25. Cha stress bng hot ng th cht Chin lc “ d dày” : iu mu cht nh i b, hc ánh tennis hay th làm ca stress là “ Chng qua, tôi t phin vn. mun chính bn thân mình”. Ly c tr c: Nu bn không tránh c stress, không thoát hn c stress thì s dng stress theo mt hng tích cc. Luôn ngh theo hng tích cc. Hãy t hi bn s i phó nh th nào vi stress, thay vì luôn dn vt mi chuyn s tr nên ti t nh th nào. Stress làm tng trí nh, khi stress trong thi gian ngn và không quá nghiêm trng. Stress khin c th sn sinh ra nhiu glucose lên não, to thêm nhiu nng lng cho các nron. iu này giúp s phát trin trí nh và phc hi trí nh. Mt khác, nu stress kéo dài thì nó li có th cn tr vic vn chuyn glucose và t ó làm gim trí nh. 2.3. Giảm mức độ cao của stress để có một sức khoẻ tốt học và thi i vi hc sinh THCS, c bit là hc sinh cui cp, thì vic thi t im cao là mc tiêu cn t c và mong mun t c. Mun làm c iu ó, các em phi thc s tnh táo, phi có mt trí nh tht tt có th tích lu c mt khi lng kin thc tht tt. Vy, mun có mt trí nh tht tt thi t kt qu cao thì phi làm gì? Có thuc nào làm tng cng trí nh hay không? Có thuc nào chng s mt mi hay không? — Mun có sc kho tt hc thi trc ht ta lu ý n phng pháp hc tp, ôn tp, ngh ngi, th giãn hp lí. Hc sinh cn tránh hin tng hc dn, thi mi hc, hc êm ng ngày. Trí não ca con ngi ch có th hot ng hiu qu trong vòng 45 phút n 1 gi, sau ó cn c ngh ngi, gii lao hoc làm nhng công vic chân tay t 15 n 20 phút, sau ó mi hot ng trí não tr li. Nhng ngi hc theo kiu “Nc chy n chân mi nhy” rt d b dystress do tâm lí, s không hc kp, thiu an tâm. Tình trng b stress nh th s dn n gim trí nh, thm chí u óc có th ri vào tình trng “trng rng”. — Cn có ch n y và cân bng dng cht. Chú ý dùng các thc phm nh sa (trong thi gian hc thi, mi ngày nên dùng 1 li sa), trng, tht, cá, rau, qu, c bit nên dùng thêm các loi du thc phm nh du u nành, du mè. Các loi thc phm ó cha nhiu dng cht cn cho hot ng trí não, h tr cho trí nh. Cn có k hoch phân chia thi gian biu hc tp, lao ng, ngh ngi hp lí. — Cà phê, trà m có cha cafein là cht có tác dng kích thích h thn kinh trung ng tnh táo, chng li cn bun ng. Nên ung vào ban RÀO CẢN HỌC TẬP CỦA CÁC ĐỐI TƯỢNG HỌC SINH THCS | 31
26. ngày, c bit là vào bui sáng là tt nht. Các em hc sinh THCS ang trong thi gian hc thi không nên lm dng nó thc êm hc. Bun ng là du hiu báo cho c th ã mt mi, cn s ngh ngi có th ly li s cân bng. Nu dùng cht kích thích vào lúc này là bt c th làm vic quá sc ca mình. Sau giai on dùng cht kích thích, c th s mt mi không còn sc tp trung chú ý có th ghi nh, do vy hiu qu làm vic s không cao. Trong thi gian hc thi, các em hc sinh nên dành thi gian ng. 2.4. Một số biện pháp làm giảm stress có hại — Ngâm tm: Nc có tác dng xoa du các c và khp xng b au mi. Tm giúp các t bào c phc hi, cht c c a ra ngoài c th nhanh hn. Trong khi tm, nên gim các yu t gây kích thích th giác nh các loi khn tm màu sc s. — Hát: Hát s kích thích hot ng c hoành, các c c. Nh có c hoành, trung tâm thn kinh sinh dng thuc vùng bng c phc hi. Hát còn cung cp thêm ôxi cho c th, là c hi cho mi ngi bc l cm xúc. — Chi ùa vi thú nuôi: Thú nuôi rt có ích cho vic gii to nhng stress cho con ngi. Ngi ta có th tâm s nhng bun vui vi vt nuôi trong nhà. Cho dù vt nuôi trong nhà không bit nói nhng chúng có th áp ng, chia s nhng cm xúc vui bun ca con ngi. — Th giãn bng các câu chuyn hài. Sau mi công vic cng thng cn có khong thi gian ngh ngi th giãn vi tt c nhng loi hình mà mình thích nht. — Ci: N ci sng khoái không ch mang li cho bn s vui v, thoi mái mà khi ci c th tit ra cht morphine t nhiên, to ra kh nng chng stress rt hiu qu. — Thng thc ngh thut: Hãy ngm nhìn mt bc tranh, nghe mt bn nhc mà mình yêu thích; hãy bt chng trình nhc nh, chng trình nhc ghita c in hay mt loi nhc mà mình yêu thích. Vic này cng có tác dng y lùi stress — Massage: Mi ngày có 30 phút làm vic này s làm cho hin tng co c gim i mt cách rõ rt. Massage có th giúp cho vic lu thông máu c tt hn, xoa du các khp xng b au — Tp th dc bui sáng, bách b: Vic này giúp bn lu thông khi huyt, hít th không khí trong lành, tnh tâm 32 | MODULE THCS 10
27. — Thin — Yoga: Là phng pháp tp luyn hu hiu cho tinh thn và c th con ngi. Yoga giúp con ngi có th t iu chnh nhp iu t nhiên, kt hp hài hoà gia tinh thn và th xác, tránh c nhng cng thng trong cuc sng thng nht Yoga giúp tng cng s hot ng có hiu qu ca h tun hoàn máu và tim mch; c th có kh nng chu ng bn b, giúp cho các khp trong c th có àn hi, do dai; ngn nga bnh loãng xng; chng c bnh mt ng, lo lng, bun phin; giúp cho con ngi có nhp th úng k thut. Yoga giúp con ngi làm vic tp trung, bit liên kt gia nhp th vi tng ng tác di chuyn, bình tnh, th thái, hài hoà 3. Tự đánh giá Sau khi nghiên cu nhng thông tin c bn và thc hin các nhim v ca hot ng 1, bn ã làm quen c vi mt s phng pháp và k thut phòng tránh các rào cn tâm lí trong hc tp ca hc sinh. Bn hãy suy ngm và t tr li mt s câu hi sau: Câu hi 1: Phân tích các phng pháp phòng tránh rào cn tâm lí trong hc tp ca hc sinh THCS. Câu hi 2: Thc hành v phng pháp phòng tránh rào cn tâm lí trong hc tp ca hc sinh THCS: làm ch cm xúc bn thân. RÀO CẢN HỌC TẬP CỦA CÁC ĐỐI TƯỢNG HỌC SINH THCS | 33
28. Câu hi 3: Thc hành v phng pháp phòng tránh rào cn tâm lí trong hc tp ca hc sinh THCS: Qun lí stress trong hc tp và các bin pháp làm gim stress có hi trong hc tp. 34 | MODULE THCS 10
29. Hoạt động 2: Làm quen với một số phương pháp trợ giúp học sinh trung học cơ sở phòng tránh các rào cản tâm lí trong học tập. 1. Nhiệm vụ Nhim v 1: Phân tích các phng pháp tr giúp hc sinh phòng tránh rào cn tâm lí trong hc tp: — c và tip nhn các thông tin cho hot ng. — Phân tích các phng pháp tr giúp hc sinh phòng tránh rào cn tâm lí trong hc tp. Nhim v 2: Thc hành v phng pháp tr giúp hc sinh phòng tránh rào cn tâm lí trong hc tp — Tham vn t tâm lí hc ng: — c và tip nhn các thông tin cho hot ng. — Thc hành v phng pháp tr giúp hc sinh phòng tránh rào cn tâm lí trong hc tp — Tham vn t tâm lí hc ng. Nhim v 3: Thc hành v phng pháp tr giúp hc sinh phòng tránh rào cn tâm lí trong hc tp: T vn t cha m, thy cô giáo: — c và tip nhn các thông tin cho hot ng. — Thc hành v phng pháp tr giúp hc sinh phòng tránh rào cn tâm lí trong hc tp — T vn t cha m, thy cô giáo. 2. Thông tin cơ bản 2.1. Sự trợ giúp từ tham vấn tâm lí học đường S tr giúp t hình thc tham vn tâm lí hc ng ngày nay ang tr nên kp thi và tích cc trong vic h tr hc sinh i mt, ng phó, phát hin và phòng tránh các rào cn tâm lí trong hot ng hc tp. Mt mt, ây là hình thc tr giúp gn gi và thit thc vi i sng hc ng, mt khác thông qua ó các em hc sinh có th nhn c s tr giúp mt cách chuyên nghip t nhng ngi c ào to, có chuyên môn v tâm lí hc ng. Thông qua các chng trình tham vn hc ng ti phòng tâm lí hc ng (nu có ti trng) hoc tham vn tâm RÀO CẢN HỌC TẬP CỦA CÁC ĐỐI TƯỢNG HỌC SINH THCS | 35
30. lí trên lp, hc sinh có th c h tr và t ó có th tìm ra phng pháp phòng tránh tt nht cho các rào cn tâm lí trong hc tp. Chng trình h tr mà phòng tâm lí hc ng ngày nay ã và ang h tr hc sinh là tr giúp hc sinh trong vic gii quyt nhng khó khn tâm lí gp phi trong hc ng, là mm mng ny sinh nhng rào cn tâm lí hc ng. Nhng khó khn tâm lí y bao gm: * Khó khn trong ho t ng h c t p: — Xá c nh m c ích, ng c h c t p. — Hi u và th c hi n úng n i quy, yêu c u trong h c t p. — Xá c nh i m m nh, i m y u trong cá ch h c c a mì nh. — Lp k ho ch nh h ng cho quá trì nh h c t p. — Thí ch ng v i phng phá p, ni dung gi ng d y và h c t p m i. — Sp x p, phân ph i th i gian h c t p h p lí. — Tì m ki m và x lí ngu n thông tin cho bà i h c. — Chu n b bà i tr c khi lên l p. — Tp trung chú ý trong h c t p. — Ph i h p gi a quan s át, nghe và ghi ché p bà i h c. — Ghi nh ni dung bà i h c. — Phá t bi u xây d ng bà i. — Tham gia và o cá c ho t ng h c t p, ho t ng ngo i khoá . — Hp tá c nhó m khi h c nhó m. — ng d ng công ngh thông tin khi h c t p. — Vn d ng tri th c h c t p và o vi c gi i quy t cá c bà i t p và và o th c ti n. — T ki m tra, ánh giá quá trì nh h c t p c a b n thân. * Khó khn trong quan h ng x vi th y, cô giá o: — Giao ti p v i th y cô (tr ng thá i tâm lí khi giao ti p). — S d ng cá c phng ti n giao ti p. — T o d ng m i quan h vi th y cô. — ng x phù hp v i v trí , vai trò c a mì nh. * Khó khn trong quan h ng x vi b n bè : — Làm ch bn thân khi giao tip vi bn. — Hoà ng, thân thin vi bn. — Giúp bn cho úng cách. — Khng nh v trí trong nhóm bn. 36 | MODULE THCS 10
31. — S d ng cá c phng ti n giao ti p. — T o h ng thú khi nó i chuy n v i b n. — T o thi n c m t b n. — C x phù hp. — Tôn tr ng, tin t ng khi giao ti p v i b n. — Trung thà nh v i b n. — Sn sà ng chia s khó khn v i b n. — ng c m v i b n. — Gi mi quan h úng m c v i b n khá c gi i. — Bi u l tì nh c m v i b n khá c gi i. — Quan tâm n b n khá c gi i. — Cân i gi a chuy n tì nh b n khá c gi i vi vic h c t p. — Xây d ng tì nh b n khá c gi i úng m c. * Khó khn trong quan h ng x vi cá c thà nh viên trong gia ình: — áp ng yêu c u, kì v ng c a b m. — Vui v , hoà ng v i m i ng i trong gia ình. — C x phù hp v i v trí c a mì nh. — Quan tâm, chm só c n m i ng i. — Có trá ch nhi m v i m i ng i trong gia ình. * Khó khn trong v n h ng nghi p: — Thông tin v cá c ngh trong xã hi. — Thông tin v th tr ng lao ng. — ánh giá c nng l c, hng thú , tí nh cá ch c a b n thân. — Ki m tra s phù hp nh ng c i m c a b n thân v i yêu c u c a ngh . * B lúng túng và gp khó khn trong nhng công vic c tp th giao phó: Lp trng và ban cán s lp không to c uy tín trong lp, không gii quyt c mâu thun gia các nhóm trong lp có th là nguyên nhân dn n hin tng bo lc hc ng, khó khn trong vic ng x công bng vi các thành viên trong lp, khó khn gia quan h ca ban cán s lp vi các bn và vi giáo viên (không dám báo cáo vi giáo viên ch nhim lp v li ca các bn trong lp vì s b ty chay, cô lp) * Nhng thc mc trong các vn v gii tính: thc mc v s phát trin ca c th, nhng vn thm kín ca bn thân mà không bit tâm s và chia s vi ai, nhng hin tng ng tính luyn ái RÀO CẢN HỌC TẬP CỦA CÁC ĐỐI TƯỢNG HỌC SINH THCS | 37
32. * Khó khn trong vic chp hành nhng ni quy ca nhà trng, ca lp: i hc tuyt i úng gi, mc ng phc úng quy nh, ngi úng v trí/s mà giá o viên b trí khi hc 2.2. Sự tư vấn, trợ giúp từ những người khác Bên cnh vic nh s tr giúp t hình thc tham vn hc ng, ng phó hoc phòng tránh nhng rào cn tâm lí nh hng n hc tp, hc sinh có th nh s t vn và tr giúp ca nhng ngi khác nh thy, cô giáo, cha m, bn bè hoc nhng ngi có uy tín vi bn thân. Thông qua ó, hc sinh có th nhn c nhng li khuyên hu ích cho vn v rào cn tâm lí mà mình ang phi i mt t ó tìm ra cách ng phó cng nh phòng tránh hp lí cho bn thân. 3. Tự đánh giá Sau khi nghiên cu nhng thông tin c bn và thc hin các nhim v ca hot ng 2, bn ã làm quen c vi mt s phng pháp tr giúp hc sinh THCS phòng tránh các rào cn tâm lí trong hc tp. Bn hãy suy ngm và t tr li mt s câu hi sau: Câu hi 1: Phân tích các phng pháp tr giúp hc sinh phòng tránh rào cn tâm lí trong hc tp. Câu hi 2: Thc hành v phng pháp tr giúp hc sinh phòng tránh rào cn tâm lí trong hc tp: tham vn t tâm lí hc ng. 38 | MODULE THCS 10
33. Câu hi 3: Thc hành v phng pháp tr giúp hc sinh phòng tránh rào cn tâm lí trong hc tp: t vn t cha m, thy, cô giáo. III. ĐÁNH GIÁ NỘI DUNG 3 Bài tp 1: Yêu cu hc sinh chia s v tình hung/vn mà các em ang i mt và nhn din ó là các rào cn tâm lí i vi các em. Phân tích nhng tri nghim, cm xúc, nhng cng thng mà các em ang phi i mt. T ó, ng dng các phng pháp h tr cho vic phát hin, i mt và phòng tránh các rào cn tâm lí ó các em. RÀO CẢN HỌC TẬP CỦA CÁC ĐỐI TƯỢNG HỌC SINH THCS | 39
34. Bài tp 2: Hãy a ra mt ví d v rào cn tâm lí hc sinh trong lp và cùng: — Nhn din v rào cn tâm lí trong hc tp trong ví d ó; — Phân tích nhng tri nghim có th tri qua khi i mt vi rào cn tâm lí ó trong hc tp; — Chia s cm xúc, s cng thng ca bn thân vi tình hung to ra rào cn tâm lí ó; — Hình dung ra các cách ng phó, phòng tránh i vi rào cn tâm lí trong hc tp c nêu ra trong ví d. 40 | MODULE THCS 10
35. D. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Dng Th Diu Hoa, V Khánh Linh, Trn Vn Thc, Khó khn tâm lí và nhu cu tham vn ca hc sinh trung hc ph thông , Tp chí Tâm lí hc, s 2, tháng 2/2007. 2. ng Phng Kit, C s tâm lí hc ng dng , Nhà xut bn i hc Quc gia Hà Ni, 2001. 3. Nguyn Thanh Bình, Mt s tr ngi trong giao tip vi hc sinh khi thc tp tt nghip, Lun án Phó Tin s, i hc S phm Hà Ni. 4. Phm Thanh Bình, Stress trong hc tp ca hc sinh THPT, Lun vn Thc s Tâm lí hc, i hc S phm Hà Ni, 2005. 5. V Ngc Hà, Mt s tr ngi ca tr khi vào hc lp 1, Tp chí Tâm lí hc, s 4/2003. 6. Nguyn Minh Hi, Khó khn tâm lí trong quá trình gii toán ca hc sinh tiu hc, Tp chí Tâm lí hc s 4/1998. 7. Nguyn Mai Phng, Tìm hiu khó khn trong hot ng hc tp ca sinh viên nm th nht i hc S phm Hà Ni, Lun vn Thc s Tâm lí hc, 2004. 8. Nguyn Thanh Sn, Nhng khó khn ca hc sinh min núi khi hc tác phm vn hc c in Vit Nam, tp chí Nghiên cu Giáo dc, s 4/1998. 9. Nguyn Xuân Thc, Khó khn tâm lí ca tr i hc lp 1, Tp chí Tâm lí hc, s 10/2003. RÀO CẢN HỌC TẬP CỦA CÁC ĐỐI TƯỢNG HỌC SINH THCS | 41
36. 42 | MODULE THCS 10