›
›

Giáo trình thực hành Hóa vô cơ (Phần 1)

pdf 28 trang ngocly 450
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Giáo trình thực hành Hóa vô cơ (Phần 1)", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • pdfgiao_trinh_thuc_hanh_hoa_vo_co_phan_1.pdf

Nội dung text: Giáo trình thực hành Hóa vô cơ (Phần 1)

  1. TRÖÔØNG CAO ÑAÚNG COÂNG NGHIEÄP 4 KHOA HOAÙ GIAÙO TRÌNH THÖÏC HAØNH HOÙA VOÂ CÔ HEÄ CAO ÑAÚNG VAØ TRUNG CAÁP Thaønh phoá Hoà Chí Minh, 9 – 2004
  2. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô MUÏC LUÏC Noäi dung Trang muïc luïc 2 danh muïc caùc thí nghieäm 3 moân: hoùa voâ cô 4 baøi 1: hydro vaø caùc nguyeân toá phaân nhoùm ib, iib 6 baøi 2: caùc nguyeân toá phaân nhoùm viia 12 baøi 3: caùc nguyeân toá phaân nhoùm via 16 baøi 4. caùc nguyeân toá phaân nhoùm va 21 baøi 5. caùc nguyeân toáphaân nhoùm iva 25 baøi 6: caùc nguyeân toá kim loaïi phaân nhoùm i a, ii a, iii a 29 baøi 7. caùc nguyeân toá phaân nhoùm vib 33 baøi 8. caùc nguyeân toá nhoùm vii b 37 baøi 9. caùc nguyeân toá phaân nhoùm viii b 40 baøi 10. saûn xuaát pheøn nhoâm kali tö ø quaëng bauxite laâm ñoàng 44 baøi 11: ñieàu cheá dung dòch acid ortho phosphoric (h3po4) tö ø quaëng flor apatit long thaønh47 baøi 12: moät soá öùng duïng 51 2
  3. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô DANH MUÏC CAÙC THÍ NGHIEÄM Sinh vieân chæ laøm caùc thí nghieäm sau trong baøi thí nghieäm tö ông ö ùng vôùi heä ñaøo taïo cuûa mình. Baøi Cao ñaúng Trung caáp vaø coâng nhaân 1 2, 3, 1, 2 5 6 8 1,3, 1,3, 4, 5, 7 2 2, 3, 5, 7, 8 1, 3, 4, 6, 7 3 1, 2, 4, 6, 7 3, 5, 6, 7, 8 4 2, 3, 4, 7, 8, 9 1, 3, 5, 6, 9 5 2, 3, 5, 7, 8 1, 3, 4, 6, 9 6 2, 3, 5, 6, 7, 8 1, 3, 4, 7, 8, 9 7 1, 2, 3, 4, 6 1, 3, 5, 7, 8 8 1, 2, 3, 5, 6 1, 3, 4, 5, 6 9 1, 3, 4, 5, 9 2, 5, 6, 7, 8 10 Toaøn boä baøi Toaøn boä baøi 11 Toaøn boä baøi Toaøn boä baøi 12 1, 2, 3, 4 1, 3, 4 3
  4. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô MOÂN: HOÙA VOÂ CÔ 1. Maõ moân hoïc: 055HO220 2. Soá ñôn vò hoïc trình: 2 3. Trình ñoä thuoäc khoái kieán thöùc: Khoái cô sôû ngaønh. 4. Phaân boá thôøi gian: Thö ïc haønh 100% 5. Ñieàu kieän tieân quyeát: Ñaõ hoïc Hoùa voâ cô 6. Moâ taû vaén taét noäi dung moân hoïc: Trang bò cho sinh vieân kieán thö ùc thö ïc tieãn ñeå minh hoïa cho lyù thuyeát ñaõ hoïc treân lôùp nhö : ñieàu cheá caùc chaát, tính chaát hoùa hoïc vaø vaät lyù cuûa caùc chaát, so saùnh caùc tính chaát, 7. Nhieäm vuï cuûa sinh vieân: Tham dö ï hoïc vaø thaûo luaän ñaày ñuû. Thi vaø kieåm tra giö õa hoïc kyø theo qui cheá 04/1999/QÑ-BGD&ÑT. 8. Taøi lieäu hoïc taäp: Giaùo trình lyù thuyeát, giaùo trình thö ïc haønh. 9. Taøi lieäu tham khaûo: [1]. Nguyeãn Ñình Soa - Thö ïc haønh Hoùa voâ cô - Trö ôøng Ñaïi hoïc Baùch khoa Tp. Hoà Chí Minh [2]. Trònh Ngoïc Chaâu - Thö ïc haønh Hoùa voâ cô – Ñaïi hoïc quoác gia Haø Noäi [3]. Hoaøng Nhaâm - Thö ïc haønh Hoùa voâ cô - NXB Giaùo duïc [4]. Nguyeãn Ñö ùc Vaän - Thö ïc haønh Hoùa voâ cô – NXB Khoa hoïc kyõ thuaät [5]. Leâ Maäu Quyeàn - Thö ïc haønh Hoùa voâ cô - NXB Khoa hoïc kyõ thuaät 10. Tieâu chuaån ñaùnh giaù sinh vieân: Naém ñö ôïc cô baûn noäi dung moân hoïc Coù tính chuû ñoäng vaø thaùi ñoä nghieâm tuùc trong hoïc taäp Kieåm tra giö õa moân hoïc ñeå ñö ôïc dö ï thi 11. Thang ñieåm: 10/10 12. Muïc tieâu cuûa moân hoïc : Naém ñö ôïc baûn chaát cuûa caùc chaát cô baûn trong hoùa hoïc voâ cô thoâng qua caùc phaûn ö ùng vaø caùc phö ông phaùp ñieàu cheá ñeå cuõng coá lyù thuyeát ñaõ ñö ôïc hoïc 13. Noäi dung chi tieát moân hoïc: Noäi dung Thö ïc haønh Baøi 1: Hydro vaø caùc nguyeân toá phaân nhoùm IB, IIB 5 Baøi 2: Caùc nguyeân toá phaân nhoùm VIIA 5 Baøi 3: Caùc nguyeân toá phaân nhoùm VIA 5 Baøi 4: Caùc nguyeân toá phaân nhoùm VA 5 4
  5. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô Noäi dung Thö ïc haønh Baøi 5: Caùc nguyeân toáphaân nhoùm IVA 5 Baøi 6: Caùc nguyeân toá kim loaïi phaân nhoùm IA, IIA, IIIA 5 Baøi 7: Caùc nguyeân toá phaân nhoùm VIB 5 Baøi 8: Caùc nguyeân toá nhoùm VIIB 5 Baøi 9: Caùc nguyeân toá phaân nhoùm VIIIB 5 Baøi 10: Saûn xuaát pheøn nhoâm kali tö ø quaëng Bauxite Laâm Ñoàng 5 Baøi 11: Ñieàu cheá acid ortho Phosphoric (H3PO4) tö ø quaëng flor 5 apatit Long Thaønh Baøi 12: Moät soá öùng duïng 5 5
  6. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô BAØI 1: HYDRO VAØ CAÙC NGUYEÂN TOÁ PHAÂN NHOÙM IB, IIB I. CHUAÅN BÒ LYÙ THUYEÁT 1. Ñieàu cheá vaø tính chaát hoaù hoïc cuûa hydro. 2. Ñieàu cheá vaø tính chaát hoaù hoïc cuûa caùc hôïp chaát cuûa hydro. 3. Phö ông phaùp ñieàu cheá vaø tính chaát hoaù hoïc cuûa Ñoàng vaø Keõm. 4. Phö ông phaùp ñieàu cheá, tính chaát hoaù hoïc cuûa caùc hôïp chaát Ñoàng vaø Keõm. II. DUÏNG CUÏ VAØ THIEÁT BÒ - 4 oáng nghieäm trung. - 1 becher 250ml. - 1 giaù ñeå oáng nghieäm. - 1 oáng nghieäm pyrex D24mm. - 1 keïp oáng nghieäm. - 1 boä nuùt cao su vaø oáng daãn khí. - 3 Pipette 2ml, 5ml, 10ml. - 1 bình tia. - 1 oáng nhoû gioït. - 1 ñuõa thuûy tinh. - 1 quaû boùp cao su. - 1 cheùn sö ù nung. - 1 becher 100ml. III. HOÙA CHAÁT. - H2SO4 20%. - CdCl2 0,5N. - HCl 4N. - CuSO4 0,5N. - HCl 1N. - H2SO4 ñaäm ñaëc 98,2% (tuû huùt). - KI 0,1N. - C6H12O6 tinh theå. - ZnCl2 0,5N. - Keõm haït hay boät keõm. - HgCl2 0,5N. - Nhoâm haït hay boät nhoâm. - HCHO 30%. - Ñinh saét. - NaOH 0,4N. - Coàn 96o. - KMnO4 0,1N - CuSO4.nH2O tinh theå. - NH4OH 25%. IV. THÖÏC HAØNH. PHAÀN A. HYDRO. Thí nghieäm 1. Ñieàu cheá hydro vaø tính chaát cuûa khí hydro. Laép duïng cuï nhö hình veõ. 6
  7. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô Cho moät ít haït keõm nhoû vaøo oáng nghieäm lôùn. Cuoän troøn tôø giaáy vaø nheùt vaøo oáng nghieäm ñeå cho caùc haït keõm vaøo saùt ñaùy oáng nghieäm. Sau ñoù cho vaøo oáng nghieäm khoaûng 5ml dung dòch HCl 4N. Thu khí sinh ra vaøo oáng nghieäm nhoû chö ùa ñaày nö ôùc uùp ngö ôïc treân chaäu ñö ïng nö ôùc nhö hö ôùng daãn cuûa hình veõ. Khi lö ôïng khí trong oáng nghieäm ñaõ ñaåy heát nö ôùc trong oáng nghieäm, duøng ngoùn tay caùi bòt chaët oáng nghieäm ñeå giö õ khí laïi. Ñö a mieäng oáng nghieäm vaøo saùt ngoïn lö ûa ñeøn coàn vaøruùt tay che mieäng oáng nghieäm. Ñoát khí thoaùt ra ôû mieäng oáng nghieäm. Quan saùt hieän tö ôïng. Laëp laïi thí nghieäm treân 3 laàn. So saùnh tieáng noå phaùt ra ôû caùc laàn thí nghieäm. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích tieán trình thí nghieäm vaø caùc hieän tö ôïng quan saùt ñö ôïc. 2. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng xaûy ra. 3. Taïi sao duøng HCl 1N. Duøng noàng ñoä khaùc coù ñö ôïc khoâng? 4. Axit naøo coù theå thay HCl? Cho ví duï minh hoïa vaø vieát phö ông trình phaûn ö ùng. 5. Hoaù tính cuûa khí Hydro. Thí nghieäm 2: Ñieàu cheá khí hydro töø nhoâm vaø dung dòch NaOH 1N. Cho moät ít haït nhoâm vaøo oáng nghieäm baèng tôø giaáy cuoän troøn vaøo oáng nghieäm coù chö ùa 2ml dung dòch NaOH 1N. Quan saùt hieän tö ôïng xaûy ra. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích tieán trình thí nghieäm vaø caùc hieän tö ôïng quan saùt ñö ôïc. 2. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng xaûy ra. 3. Taïi sao phaûi sö û duïng dung dòch NaOH 1N. Duøng noàng ñoä khaùc ñö ôïc khoâng? 4. Neâu nguyeân taéc ñieàu cheá khí hydro trong phoøng thí nghieäm vaø trong coâng nghieäp. Thí nghieäm 3: So saùnh hoaït tính cuûa hydro nguyeân töû (hydro môùi sinh) vaø hydro phaân töû. Cho 8ml dung dòch H2SO4 20% vaø 2ml dung dòch KMnO4 0,01N vaøo chung trong 1 oáng nghieäm. Laéc kyõ roài chia laøm 3 phaàn baèng nhau trong 3 oáng nghieäm. OÁng 1: Duøng laøm oáng chuaån ñeå so saùnh. OÁng 2: Phaûi ñö ôïc tieán haønh cuøng luùc vôùi oáng 3. Tieán haønh ñieàu cheá khí H2 nhö ôû thí nghieäm 1 (hay thí nghieäm 2) trong moät oáng nghieäm khaùc. Sau ñoù môùi cho luoàng khí H2 ñieàu cheá loäi qua oáng. OÁng 3: Cho vaøo moät ít haït keõm baèng tôø giaáy cuoän troøn. Quan saùt hieän tö ôïng xaûy ra. So saùnh maøu saéc cuûa dung dòch trong oáng 2 vaø oáng 3 vôùi oáng 1. Xem sô ñoà laép raùp duïng cuï thí nghieäm. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích hieän tö ôïng quan saùt ñö ôïc. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng. 2. Tính chaát hoùa hoïc cuûa hydro nguyeân tö û. Taïi sao noùi tính chaát hoùa hoïc cuûa hydro chuû yeáu laø tính khö û maïnh. 7
  8. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô 3. Taïi sao ngö ôøi ta laïi saép xeáp hydro vaøo nhoùm kim loaïi kieàm (IA) hay nhoùm halogen (VIIA). 4. So saùnh hoaït tính cuûa hydro nguyeân tö û vaø hydro phaân tö û. Giaûi thích? O Áng 1: O Áng 2: K M nO 4 + H 2 SO 4 PHAÀN B. CAÙC NGUYEÂN TOÁ PHAÂN NHOÙM IIB VAØ PHAÂN NHOÙM IB Thí nghieäm 4: So saùnh tính khöû giöõa saét (Fe) vaø ñoàng (Cu). Cho vaøo becher khoaûng 10 – 15ml dung dòch CuSO4 0,5N. Duøng giaáy nhaùm ñaùnh saïch gæ, rö ûa saïch baèng coàn vaø thaám khoâ baèng giaáy thaám ñeán khi caây ñinh saét saùng boùng. Cho caây ñinh saét vaøo becher (baèng caùch thaû noù trö ôït treân thaønh cuûa becher ñaët naèm nghieâng). Chôø cho tôùi khi hieän tö ôïng xaûy ra ñuû ñeå quan saùt. Laáy ñinh saét ra khoûi coác, quan saùt maøu saéc treân beà maët cuûa noù. Maøu saéc naøy do chaát gì gaây ra? Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích hieän tö ôïng quan saùt ñö ôïc. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng. 2. Neáu ta laáy caây ñinh saét ñaõ ñaùnh boùng ñaët vaøo ñaùy becher. Sau ñoù raûi leân noù lôùp NaCl daøy 2cm. Ñaët leân treân 1 taám giaáy loïc. Sau ñoù ñoå 10 – 15ml dung dòch CuSO4 0,5N leân treân cuøng vaø xem hieän tö ôïng xaûy ra sau 2 ngaøy thì hieän tö ôïng coù khaùc khoâng? Giaûi thích? 3. Taïi sao sö û duïng dung dòch CuSO4 coù noàng ñoä 0,5N? Duøng noàng ñoä khaùc ñö ôïc khoâng? 4. Keát luaän veà tính khö û giö õa saét (Fe) vaø ñoàng (Cu). 5. Taïi sao vaãn keát luaän ñö ôïc tính khö û giö õa saét vaø ñoàng maëc duø tieán haønh thí nghieäm giö õa theùp (hôïp kim cuûa Fe) vaø ñoàng thau (hôïp kim Cu). Thí nghieäm 5: Ñieàu cheá vaø tính chaát cuûa ñoàng hydroxit. Trong becher chö ùa khoaûng 6 – 10ml dung dòch CuSO4 0,5N, theâm vaøo tö øng gioït dung dòch NaOH 0,4N cho ñeán khi keát tuûa hoaøn toaøn. Gaáp giaáy loïc thaønh 32 muùi. Cho giaáy loïc leân pheãu thuûy tinh ñaët treân oáng ñong (hay erlen). Keà mieäng becher vaøo ñaàu ñuõa thuûy tinh ñeå loïc laáy keát tuûa. Rö ûa keát tuûa baèng nö ôùc caát. Chia keát tuûa laøm 3 phaàn: Phaàn 1: Cho vaøo cheùn sö ù nung vaø ñun noùng treân beáp ñieän. Quan saùt sö ï thay ñoåi maøu saéc cho ñeán khi maøu saéc thay ñoài hoaøn toaøn. 8
  9. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô Phaàn 2: Cho vaøo oáng nghieäm baèng ñuõa thuûy tinh. Theâm vaøo tö øng gioït HCl 1N cho ñeán khi hieän tö ôïng khoâng ñoåi. Quan saùt hieän tö ôïng. Phaàn 3: Cho vaøo oáng nghieäm baèng ñuõa thuûy tinh. Theâm tö øng gioït dung dòch NaOH 0,4N cho ñeán khi hieän tö ôïng khoâng thay ñoåi. Quan saùt hieän tö ôïng. Nhaän xeùt maøu saéc cuûa dung dòch. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích hieän tö ôïng quan saùt ñö ôïc. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng. 2. Tính chaát hoùa hoïc cuûa Cu(OH)2. 3. Phaàn thí nghieäm naøo ñeå ñieàu cheá Cu(OH)2. Phaàn thí nghieäm vaø hieän tö ôïng naøo cho thaáy tính chaát cuûa Cu(OH)2. Ñoù laø tính chaát gì? Giaûi thích? 4. ÔÛ phaàn 2 coù theå duøng HCl 6N ñö ôïc khoâng? ÔÛ phaàn thí nghieäm 3 coù theå duøng NaOH baõo hoøa ñö ôïc khoâng? Taïi sao? 5. Coù theå phaùt bieåu tính chaát cuûa dung dòch CuSO4 dö ïa treân thí nghieäm naøy khoâng? Taïi sao? Thí nghieäm 6. Taùc duïng cuûa keõm vôùi acid Sulfuric loaõng. Laáy 2 oáng nghieäm. Cho vaøo moãi oáng nghieäm 1 haït keõm coù kích thö ôùc baèng haït ñaäu xanh. Theâm vaøo moãi oáng nghieäm 1 - 2ml dung dòch H2SO4 20%. Theo doõi hieän tö ôïng xaûy ra. OÁng 1: Duøng laøm oáng chuaån ñeå so saùnh. OÁng 2: cho theâm 1 – 2 gioït dung dòch CuSO4 0,5N. So saùnh toác ñoä phaûn ö ùng cuûa 2 oáng. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích hieän tö ôïng quan saùt ñö ôïc. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng. 2. Tính chaát hoùa hoïc cuûa kim loaïi Zn. 3. Thö û neâu taùc duïng cuûa Zn vôùi caùc loaïi acid dö ïa vaøo caùc hieän tö ôïng xaûy ra. 4. Taïi sao laïi phaûi sö û duïng Zn haït. Neáu duøng Zn boät thì caùc hieän tö ôïng coù gioáng theá khoâng? 5. Khí thoaùt ra tö ø oáng 1 coù muøi gì? Taïi sao? Thí nghieäm 7. Ñieàu cheá vaø khaûo saùt tính chaát cuûa Keõm Hydroxit. Cho vaøo oáng nghieäm 3ml dung dòch ZnCl2 0,5N. Cho tö øng gioït dung dòch NaOH 0,4N cho ñeán khi xuaát hieän keát tuûa. Quan saùt maøu saéc cuûa keát tuûa. Chia keát tuûa laøm ba phaàn baèng nhau. OÁng 1: Tieáp tuïc cho theâm tö øng gioït dung dòch NaOH 0,4N. OÁng 2: Cho theâm tö øng gioït dung dòch HCl 1N. OÁng 3: Cho theâm tö øng gioït dung dòch NH4OH 25% trong tuû huùt. Theo doõi caùc hieän tö ôïng. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích hieän tö ôïng quan saùt ñö ôïc. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng. 2. Tính chaát hoùa hoïc vaø phö ông phaùp ñieàu cheá Zn(OH)2. Thí nghieäm 8. Taùc duïng cuûa ion Cu2+ vôùi KI Trong oáng nghieäm chö ùa khoaûng 5ml dung dòch CuSO4 0,5N, theâm vaøo khoaûng 1ml dung dòch KI (dung dòch KI khoâng maøu) 0,1N. Nhaän xeùt sö ï thay ñoåi maøu cuûa dung dòch. Ñeå laéng yeân. Quan saùt maøu saéc cuûa keát tuûa taïo thaønh ôû dö ôùi ñaùy oáng nghieäm. 9
  10. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích hieän tö ôïng quan saùt ñö ôïc. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng. 2. Tính chaát hoùa hoïc cuûa muoái Ñoàng. Thí nghieäm 9: Ñieàu cheá vaø tính chaát cuûa Ñoàng (I) oxyt Cu2O. Laøm trong tuû huùt. Hoøa tan trong becher 2,5g CuSO4 vôùi 15ml nö ôùc caát. Theâm vaøo ñoù 2,5ml dung dòch NaOH 0,4N vaø khuaáy nheï cho ñeàu. Ñun noùng nheï dung dòch treân beáp ñieän (tôùi khoaûng 32 -35oC). Theâm vaøo tö ø tö ø dung dòch HCHO 30% cho tôùi khi keát tuûa chuyeån sang maøu traéng (hoaëc xanh raát nhaït). Ñeå yeân hoãn hôïp trong 1 giôø. Nhaän xeùt maøu cuûa keát tuûa thu ñö ôïc. Sau ñoù gaïn laáy keát tuûa. Rö ûa gaïn keát tuûa baèng nö ôùc caát. Sau ñoù rö ûa treân pheãu baèng nö ôùc noùng. Chia keát tuûa vaøo 2 oáng nghieäm: OÁng 1: Theâm vaøo tö øng gioït dung dòch H2SO4 ñaäm ñaëc. Nhaän xeùt hieän tö ôïng. OÁng 2: Theâm tö øng gioït dung dòch HCl 1N ñeán khi xuaát hieän keát tuûa traéng. Loïc laáy keát tuûa traéng, daøn moûng leân maët kính ñoàng hoà vaø ñeå yeân trong khoâng khí. Theo doõi sö ï thay ñoåi maøu saéc cuûa chaát raén. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích hieän tö ôïng treân. 2. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng xaûy ra. 3. Ñieàu cheá vaø tính chaát hoùa hoïc cuûa Cu2O. Thí nghieäm 10: Ñieàu cheá phöùc chaát [Cu(NH3)4]SO4. Tieán haønh trong tuû huùt. Cho vaøo oáng nghieäm khoaûng 5ml dung dòch CuSO4 0,5N, theâm tö øng gioït dung dòch NH4OH 25% cho ñeán khi taïo ra huyeàn phuø maøu xanh da trôøi. Chia huyeàn phuø vaøo 2 oáng nghieäm: OÁng 1: Ñeå so saùnh. OÁng 2: Tieáp tuïc cho theâm tö øng gòot dung dòch NH4OH 25% cho ñeán khi huyeàn phuø tan thaønh dung dòch maøu xanh. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích hieän tö ôïng treân. 2. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng xaûy ra. Thí nghieäm 11: Tính chaát cuûa Zn2+, Cd2+, Hg2+ Cho vaøo oáng nghieäm, moãi oáng 5 gioït dung dòch sau: OÁng 1: Dung dòch ZnCl2 0,5N. OÁng 2: Dung dòch CdCl2 0,5N. OÁng 3: Dung dòch HgCl2 0,5N. Theâm tö øng gioït NH4OH ñaäm ñaëc 25% cho ñeán dö . Quan saùt caùc hieän tö ôïng. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích hieän tö ôïng treân. 10
  11. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô 2. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng xaûy ra. 11
  12. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô BAØI 2: CAÙC NGUYEÂN TOÁ PHAÂN NHOÙM VIIA I. CHUAÅN BÒ LYÙ THUYEÁT. 1. Ñieàu cheá vaø tính chaát hoùa hoïc cuûa caùc nguyeân toá halogen. 2. Ñieàu cheá hôïp chaát cuûa caùc nguyeân toá halogen vaø tính chaát hoùa hoïc cuûa chuùng. II. DUÏNG CUÏ VAØ THIEÁT BÒ. - 4 oáng nghieäm trung. - 1 oáng nhoû gioït. - 1 pipette thaúng 5ml. - 1 cheùn sö ù nung. - 1 quaû boùp cao su. - 1 becher 250ml. - 1 keïp oáng nghieäm. - 1 maët kính ñoàng hoà. - 1 giaù ñeå oáng nghieäm. - 1 bình tia nö ôùc. III. HOÙA CHAÁT. - Hoà tinh boät 1%. - NaOH 0,4N. - Iod tinh theå. - H2SO4 ñaäm ñaëc 98,2%. - Boät nhoâm. - NaBr 0,1N. - KI tinh theå. - NaCl 0,1N. - MnO2 tinh theå. - AgNO3 0,1N. - KMnO4 tinh theå. - HCl ñaäm ñaëc 36,5% - K2Cr2O7 tinh theå. - Nö ôùc Brom 0,1% - Dung dòch K2SO3 0,1N. - Nö ôùc Iod 0,1N. - Dung dòch KI 0,1N. - H2O2 ñaäm ñaëc 30%. IV. THÖÏC HAØNH. THÍ NGHIEÄM 1: SO SAÙNH KHAÛ NAÊNG HOAÏT ÑOÄNG CUÛA CAÙC HALOGEN. Kieåm tra dung dòch KI 0,1N. Neáu dung dòch coù maøu hôi vaøng thì theâm vaøo tö øng gioït dung dòch K2SO3 0,01N cho ñeán khi maát maøu. Trong tuû huùt, tieán haønh cho vaøo oáng nghieäm 2ml dung dòch KI 0,1N. Theâm vaøo tö øng gioït dung dòch nö ôùc Brom 0,1%. Nhaän xeùt hieän tö ôïng xaûy ra. Tieáp tuïc cho theâm vaøi gioït hoà tinh boät 1%. Theo doõi sö ï thay ñoåi maøu saéc cuûa dung dòch. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích hieän tö ôïng xaûy ra. 2. Vieát caùc phö ông trình phaûn ö ùng xaûy ra. 3. Cho bieát quy luaät oxi hoùa cuûa caùc nguyeân toá trong phaân nhoùm halogen. 4. Giaûi thích quy luaät oxi hoùa khö û treân. 5. YÙ nghóa cuûa thí nghieäm treân laø so saùnh gì? Thí nghieäm treân so saùnh hoaït ñoäng cuûa caùc halogen naøo? 6. Dö ïa vaøo thí nghieäm treân haõy thö û xaây dö ïng moät thí nghieäm ñeå so saùnh khaû naêng hoaït ñoäng cuûa nguyeân toá Clor vaø Brom. 12
  13. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô Thí nghieäm 2: Söï chuyeån dòch caân baèng trong dung dòch nöôùc cuûa Iod. Cho vaøo oáng nghieäm khoaûng 2ml dung dòch nö ôùc cuûa Iod 0,1N. Tieáp tuïc theâm vaøo tö øng gioït dung dòch NaOH 0,4N. Nhaän xeùt hieän tö ôïng xaûy ra. Tieáp tuïc acid hoùa dung dòch thu ñö ôïc baèng caùc nhoû tö ø tö ø tö øng gioït dung dòch H2SO4 20% cho ñeán khi thaáy hieän tö ôïng. Nhaän xeùt hieän tö ôïng xaûy ra. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích hieän tö ôïng xaûy ra. 2. Vieát caùc phö ông trình phaûn ö ùng xaûy ra. 3. Caân baèng ñang khaûo saùt trong thí nghieäm treân laø caân baèng naøo? 4. Sö ï chuyeån dòch caân baèng trong thí nghieäm treân gaây ra bôûi taùc nhaân naøo? Giaûi thích lyù do? 5. Sö ï chuyeån dòch caân baèng trong thí nghieäm treân nhö theá naøo? Neâu keát luaän chung cho caùc trö ôøng hôïp tö ông tö ï. Thí nghieäm 3: Thuoác thöû ion Halogenur. Kieåm tra dung dòch KI 0,1N. Neáu dung dòch coù maøu hôi vaøng thì theâm vaøo tö øng gioït dung dòch K2SO3 0,01N cho ñeán khi maát maøu. Laáy 3 oáng nghieäm. Laàn lö ôït cho vaøo moãi oáng 2 – 3 ml dung dòch NaCl 0,1N; NaBr 0,1N; KI 0,1N. Theâm vaøo moãi oáng 1 – 2 gioït dung dòch AgNO3 0,1N. Nhaän xeùt hieän tö ôïng xaûy ra. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích hieän tö ôïng xaûy ra. 2. Vieát caùc phö ông trình phaûn ö ùng xaûy ra. 3. Laøm theá naøo ñeå nhaän bieát NaCl, NaBr, KI chæ baèng moät hoùa chaát? 4. Thuoác thö û ion halogenur nhö ôû thí nghieäm treân coù theå duøng cho moïi noàng ñoä halogenur ñö ôïc khoâng? Taïi sao? 5. Thuoác thö û ion halogenur nhö ôû thí nghieäm treân coù theå duøng cho moïi nhieät ñoä halogenur ñö ôïc khoâng? Taïi sao? 6. Thuoác thö û ion halogenur nhö ôû thí nghieäm treân coù theå duøng cho hoãn hôïp goàm ion halogenur vaø ion sulfat (photphat, hydroxit) ñö ôïc khoâng? Taïi sao? Thí nghieäm 4: Taùc duïng cuûa Iod vôùi kim loaïi. Thö ïc hieän trong tuû huùt. Duøng muoãng nhö ïa cho vaøo coái sö ù khoâ moät ít boät nhoâm khoaûng baèng 1 haït ñaäu xanh vaø lö ôïng tinh theå iod gaáp 3 laàn lö ôïng nhoâm treân. Duøng chaøy sö ù nghieàn nhoû. Nhaän xeùt hieän tö ôïng xaûy ra. Sau ñoù theâm vaøo 2 gioït nö ôùc. Nhaän xeùt hieän tö ôïng xaûy ra. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích hieän tö ôïng xaûy ra. 2. Vieát caùc phö ông trình phaûn ö ùng xaûy ra. 3. Neâu taùc duïng cuûa iod vôùi kim loaïi tö ø caùc hieän tö ôïng xaûy ra. 13
  14. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô 4. Neâu tính ñoäc haïi cuûa khí sinh ra. 5. Taïi sao coái sö ù phaûi khoâ, sau ñoù môùi cho vaøo 2 gioït nö ôùc? Neâu hieän tö ôïng neáu coái bò ö ôùt tö ø ban ñaàu. Thí nghieäm 5: Iod vaø hoà tinh boät. Kieåm tra dung dòch KI 0,1N. Neáu dung dòch coù maøu hôi vaøng thì theâm vaøo tö øng gioït dung dòch K2SO3 0,01N cho ñeán khi maát maøu. Cho vaøo 2 oáng nghieäm moãi oáng 2 ml nö ôùc caát. OÁng 1: Theâm vaøi gioït dung dòch Iod 0,1N. OÁng 2: theâm vaøi gioït dung dòch KI 0,1N. Theâm vaøo caû 2 oáng vaøi gioït hoà tinh boät 1% cho ñeán khi xuaát hieän hieän tö ôïng. Nhaän xeùt hieän tö ôïng xaûy ra. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích hieän tö ôïng xaûy ra. 2. Vì sao trong thí nghieäm treân khoâng ñö ôïc sö û duïng dung dòch KI coù maøu? Nguyeân nhaân gaây ra maøu? 3. Giaûi thích sö ï hình thaønh hôïp chaát KI3. 4. Giaûi thích quaù trình thí nghieäm. 5. Taïi sao hoà tinh boät gaëp Iod laïi bò ñoåi maøu? Vieát phö ông trình phaûn ö ùng xaûy ra (neáu coù). Thí nghieäm 6: Söï hoøa tan cuûa ñôn chaát tinh theå Iod trong nöôùc. Trong oáng nghieäm chö ùa 2 – 3 ml nö ôùc caát, theâm vaøo moät ít tinh theå Iod. Caån thaän laéc kyõ oáng nghieäm, theo doõi khaû naêng hoøa tan cuûa Iod trong nö ôùc. Chia dung dòch laøm 2 phaàn baèng nhau vaøo 2 oáng nghieäm. Oáng 1: Duøng laøm oáng chuaån ñeå so saùnh. Oáng 2: Cho theâm tö øng gioït dung dòch KI 0,1N vaø ñoàng thôøi laéc maïnh cho ñeán khi xuaát hieän hieän tö ôïng. Nhaän xeùt hieän tö ôïng xaûy ra. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Nhaän xeùt vaø giaûi thích hieän tö ôïng xaûy ra. 2. Tính chaát vaät lyù cuûa Iod? 3. Neâu keát luaän veà sö ï hoaø tan cuûa Iod trong nö ôùc. 4. Thö û neâu keát luaän veà sö ï hoaø tan Iod trong dung dòch acid vaø baz baát kyø. 5. Sö ï hoaø tan cuûa Iod trong nö ôùc coù phaûi do phaûn ö ùng hoaù hoïc? Giaûi thích dö ïa treân cô sôû tính phaân cö ïc cuûa phaân tö û Iod. Thí nghieäm 7: Ñieàu cheá Iod. Tieán haønh trong tuû huùt. Cho moät ít tinh theå KI vôùi 1 lö ôïng khoaûng baèng haït ñaäu xanh vaø lö ôïng MnO2 tö ông tö ï vaøo cheùn sö ù nung (ñaõ khoâ). Theâm vaøo vaøi gioït dung dòch H2SO4 ñaäm ñaëc 98,2%. Ñaäy kín cheùn sö ù nung baèng maët kính ñoàng hoà. Ñaët cheùn sö ù nung treân beáp ñieän. Ñun noùng vaø quan saùt phaûn ö ùng quanh maët kính ñoàng hoà. Khi coù hôi maøu tím baét ñaàu thoaùt ra, taét beáp ñieän, chôø cheùn sö ù nguoäi. Theo doõi sö ï taïo thaønh tinh theå Iod. 14
  15. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích quaù trình thí nghieäm. 2. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng. 3. Vai troø cuûa H2SO4 ñaäm ñaëc trong quaù trình phaûn ö ùng. 4. Veõ oâ maïng cô sôû vaø neâu hình daïng tinh theå Iod thu ñö ôïc. 5. Trong thö ïc teá ngö ôøi ta coù duøng phö ông phaùp treân ñeå ñieàu cheá Iod khoâng? Thí nghieäm 8: Taùc duïng cuûa acid Clohydric vaø caùc chaát oxi hoaù. Tieán haønh thí nghieäm trong tuû huùt. Laáy 4 oáng nghieäm khoâ. Moãi oáng cho 1 ít tinh theå sau khoaûng baèng haït ñaäu xanh. OÁng 1: Mangan dioxit, MnO2. OÁng 2: Kalibichromat, K2Cr2O7. OÁng 3: Kalipermanganat, KMnO4. OÁng 4: Kaliclorat, KClO3. Duøng pipette cho vaøo moãi oáng vaøi gioït HCl ñaäm ñaëc. Ñun noùng nheï. Duøng tôø giaáy traéng ñaët phía sau moãi oáng nghieäm ñeå quan saùt maøu saéc khí thoaùt ra. Ngö ûi muøi khí thoaùt ra. Duøng maåu giaáy thaám ñaõ taåm hoà tinh boät 1% vaø dung dòch KI 0,1N ñaët vaøo mieäng oáng nghieäm ñeå thö û khí bay ra. Quan saùt maøu saéc cuûa maåu giaáy thaám khi vö øa tieáp xuùc vôùi khí thoaùt ra vaø khi tieáp xuùc laâu hôn. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích hieän tö ôïng xaûy ra. 2. Vieát caùc phö ông trình phaûn ö ùng xaûy ra trong caùc thí nghieäm treân. 3. Trong caùc chaát oxi hoùa treân, chaát naøo phaûn ö ùng maïnh nhaát vôùi HCl? Chaát naøo phaûn ö ùng yeáu nhaát? Dö ïa vaøo cô sôû naøo ñeå keát luaän? Giaûi thích. 4. Neâu keát luaän dö ïa vaøo sö ï thay ñoåi maøu cuûa giaáy taåm hoà tinh boät vaø KI. 5. Trong caùc phaûn ö ùng treân, dung dòch HCl ñoùng vai troø gì? 6. Neáu sö û duïng dung dòch HCl loaõng thì hieän tö ôïng coù thay ñoåi khoâng? Taïi sao? 7. Neâu hoùa tính cuûa HCl. Acid HCl phaûn ö ùng ñö ôïc vôùi caùc chaát oxi hoaù coù ñoä maïnh theá naøo. 15
  16. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô BAØI 3: CAÙC NGUYEÂN TOÁ PHAÂN NHOÙM VIA I. CHUAÅN BÒ LYÙ THUYEÁT. 1. Ñieàu cheá, tính chaát vaät lyù vaø tính chaát hoùa hoïc cuûa caùc nguyeân toá phaân nhoùm VIA. 2. Ñieàu cheá vaø tính chaát caùc hôïp chaát cuûa caùc nguyeân toá phaân nhoùm VIA. II. DUÏNG CUÏ VAØ THIEÁT BÒ. - 4 oáng nghieäm trung. - 1 beáp ñieän + lö ôùi amiang. - 1 pipette thaúng 5ml. - 1 chaäu nhö ïa ñö ïng nö ôùc. - 1 quaû boùp cao su. - 1 chaøy vaø 1 coái sö ù nhoû. - 1 keïp oáng nghieäm. - 1 oáng nghieäm pyrex D24mm. - 1 giaù ñôõ oáng nghieäm. - 1 nuùt cao su coù oáng daãn khí. - 1 oáng nhoû gioït. - 1 muoãng kim loaïi. - 1 becher 100ml. - 1 cheùn sö ù nung. - 1 becher 250ml. - 1 pheãu thuûy tinh D100mm. - 1 ñeøn coàn. III. HOAÙ CHAÁT. - Boät Keõm. - H2SO4 20%. - Boät Ñoàng. - BaCl2 0,5N. - Daêm baøo Saét. - H2O2 3%. - Tinh theå BaO2. - H2O2 30% (tuû huùt). - Tinh theå KClO3. - Na2S2O3 0,4N. - Tinh theå MnO2. - KSCN 0,1N. - Tinh theå Na2S2O3. - KMnO4 0,1N. - Than hoaït tính daïng boät. - HNO3 ñaäm ñaëc 65% (tuû huùt). - KI 0,1N. - HCl 0,5N. - Na2S2O8 0,5N. - KBr 0,5N. - MnSO4 0,5N. - Nö ôùc Iod 0,1%. IV. THÖÏC HAØNH. Thí nghieäm 1: Taùc duïng cuûa hydroproxyt vôùi Saét (II) Sulfat. Cho vaøo oáng nghieäm lö ôïng dö maït saét khoaûng baèng 3 haït ñaäu xanh. Cho theâm khoaûng 5ml dung dòch H2SO4 20%. Ñun soâi dung dòch. Sau ñoù gaïn laáy maït saét. Rö ûa maït saét 2 laàn baèng nö ôùc caát. Tieáp tuïc theâm vaøo oáng nghieäm khoaûng 5ml dung dòch H2SO4 20%. Ñun noùng nheï dung dòch (khoâng ñeå soâi). Ñeå yeân cho ñeán khi khoâng coøn boït khí thoaùt ra. Gaïn laáy dung dòch vaøo oáng nghieäm khaùc roài cho theâm vaøo ñoù 2 – 4 gioït dung dòch H2SO4 20%. Chia nö ôùc loïc ra laøm 2 phaàn baèng nhau: OÁng 1: Theâm vaøo vaøi gioït dung dòch KSCN 0,1N. 16
  17. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô OÁng 2: Theâm vaøo tö øng gioït dung dòch H2O2 3%. Quan saùt hieän tö ôïng xaûy ra. Tieáp tuïc theâm vaøo lö ôïng theå tích dung dòch KSCN 0,1N nhö ñaõ theâm vaøo oáng 1. Quan saùt vaø nhaän xeùt hieän tö ôïng xaûy ra. So saùnh sö ï thay ñoåi maøu saéc cuûa dung dòch ôû 2 oáng nghieäm. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích tieán trình thí nghieäm. Taïi sao khoâng laáy dung dòch FeSO4 ñeå tieán haønh thí nghieäm maø phaûi cho Fe phaûn ö ùng vôùi acid H2SO4. Taïi sao H2SO4 phaûi 20%? Taïi sao dung dòch H2O2 phaûi 3% vaø ñö ôïc theâm vaøo tö øng gioït? Taïi sao khi ñieàu cheá dung dòch FeSO4 nhö treân laïi khoâng cho maït saét vaøo dung dòch H2SO4 20% ngay? Taïi sao coù khi ñun ñeán soâi vaø coù khi khoâng ñö ôïc ñun soâi? Taïi sao khoâng cho KSCN vaøo dung dòch FeSO4 roài theâm tö øng gioït H2O2? 2. Vieát caùc phö ông trình phaûn ö ùng xaûy ra. 3. Vai troø cuûa KSCN trong thí nghieäm? Coù theå thay theá noù baèng hoùa chaát khaùc khoâng? Cho ví duï neáu coù? 4. Neâu keát luaän taùc duïng cuûa H2O2 vôùi FeSO4 dö ïa treân caùc hieän tö ôïng phaûn ö ùng. Taïi sao coù theå keát luaän nhö vaäy khi thí nghieäm chæ khaûo saùt taùc duïng cuûa dung dòch FeSO4 vaø dung dòch H2O2 maø khoâng phaûi laø cho chaát raén FeSO4 taùc duïng vôùi hôïp chaát H2O2? Neâu hoùa tính cuûa H2O2? Thí nghieäm 2: Ñieàu cheá vaø khaûo saùt tính oxi hoùa cuûa Hydro peroxyt. Phaûi rö ûa oáng nghieäm thaät saïch, traùng kyõ baèng nö ôùc caát. Cho vaøo oáng nghieäm coù chö ùa 2ml H2SO4 20%. Ñaët oáng nghieäm vaøo trong coác (chaäu) chö ùa nö ôùc ñaù. Khi dung dòch ñaõ laïnh laáy moät ít BaO2 raén cho vaøo oáng nghieäm baèng maåu giaáy cuoän troøn. Laéc kyõ oáng nghieäm. Ñaët oáng nghieäm trôû laïi vaøo chaäu nö ôùc ñaù cho ñeán khi haàu heát keát tuûa ñaõ laéng xuoáng. Gaïn laáy dung dòch sang oáng nghieäm khaùc. Cho vaøo oáng nghieäm chö ùa dung dòch vö øa thu ñö ôïc. Theâm vaøo 1 gioït H2SO4 20%. Tieáp tuïc theâm vaøo tö øng gioït dung dòch KI 0,1N (dung dòch KI phaûi khoâng maøu, neáu coù maøu thì xem caùc xö û lyù trong thí nghieäm 5 cuûa baøi 2) cho ñeán khi coù hieän tö ôïng. Quan saùt vaø nhaän xeùt hieän tö ôïng. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích tieán trình thí nghieäm. Taïi sao phaûi ngaâm trong nö ôùc ñaù? Taïi sao khoâng duøng giaáy loïc loïc laáy dung dòch maø phaûi gaïn laáy dung dòch? Laøm sao bieát khi naøo phaûn ö ùng cuûa BaO2 vaø H2SO4 ñaõ keát thuùc? Tyû leä giö õa lö ôïng BaO2 vaø H2SO4. Thí nghieäm coù muïc ñích ñieàu cheá H2O2 vaø tính oxi hoùa cuûa noù maø laïi theâm dung dòch KI vaøo laøm gì? Theâm vaøo dung dòch khaùc khoâng phaûi laø dung dòch KI coù ñö ôïc khoâng? 2. Vieát caùc phö ông trình phaûn ö ùng xaûy ra. 3. Vai troø cuûa dung dòch H2SO4 20% trong thí nghieäm. Taïi sao khoâng duøng H2SO4 ñaäm ñaëc ñeå keát tuûa laéng xuoáng nhanh hôn? 4. Neâu caùc phö ông phaùp ñieàu cheá H2O2. 5. Neâu tính chaát hoùa hoïc cuûa H2O2. Phaân loaïi caùc loaïi chaát khö û coù theå taùc duïng vôùi H2O2. Taïi sao thí nghieäm treân keát luaän ñö ôïc tính oxi hoùa cuûa H2O2 maëc duø tieán haønh khaûo saùt vôùi dung dòch nö ôùc cuûa H2O2. 17
  18. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô Thí nghieäm 3: Taùc duïng cuûa löu huyønh vôùi acid Nitric ñaäm ñaëc. Tieán haønh trong tuû huùt. Cho moät ít boät lö u huyønh vaøo oáng nghieäm coù chö ùa 1 – 2ml dung dòch acid HNO3 ñaäm ñaëc 65%. Quan saùt hieän tö ôïng. Ñun soâi dung dòch. Quan saùt vaø nhaän xeùt hieän tö ôïng. Ñeå yeân oáng nghieäm treân giaù cho ñeán khi lö u huyønh tan heát (neáu khoâng tan heát thì theâm vaøo toái ña 5ml HNO3 ñaäm ñaëc nö õa. Neáu theâm heát 5ml acid maø chö a heát lö u huyønh thì laøm laïi thí nghieäm vôùi lö ôïng lö u huyønh ít hôn). Theâm vaøo oáng nghieäm 1 gioït dung dòch BaCl2 0,5N. Quan saùt vaø nhaän xeùt hieän tö ôïng xaûy ra. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Neâu tính chaát hoùa hoïc cuûa ñôn chaát lö u huyønh. 2. Vieát caùc phö ông trình phaûn ö ùng xaûy ra vaø giaûi thích caùc hieän tö ôïng. 3. Keát luaän veà taùc duïng cuûa lö u huyønh vaø acid nitric ñaäm ñaëc dö ïa treân caùc hieän tö ôïng xaûy ra. Taùc duïng naøy laø tính chaát gì cuûa lö u huyønh. 4. Thí nghieäm khaûo saùt taùc duïng cuûa lö u huyønh vôùi acid nitric taïi sao laïi theâm dung dòch BaCl2 laøm gì? Coù theå theâm hoùa chaát khaùc khoâng phaûi laø BaCl2 khoâng? Thí nghieäm 4: Taùc duïng cuûa Hydroperoxyt vôùi dung dòch KMnO4. Cho vaøo oáng nghieäm khoaûng 1 – 2ml dung dòch KMnO4 0,1N vaø 1 - 2ml dung dòch H2SO4 20%. Ñaët oáng nghieäm trö ôùc tôø giaáy traéng. Theâm vaøo tö øng gioït H2O2 30% cho ñeán khi thaáy hieän tö ôïng xaûy ra. Quan saùt vaø nhaän xeùt hieän tö ôïng. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích hieän tö ôïng vaø vieát phö ông trình phaûn ö ùng xaûy ra. 2. Tö ø hieän tö ôïng xaûy ra haõy cho bieát taùc duïng cuûa hydro peroxyt vôùi dung dòch KMnO4 laø tính chaát vaät lyù hay hoùa hoïc gì? Neâu keát luaän veà taùc duïng naøy. 3. Thí nghieäm khaûo saùt taùc duïng cuûa H2O2 vaø KMnO4 taïi sao laïi theâm H2SO4 vaøo? Coù theå khoâng theâm H2SO4? Coù theå thay H2SO4 baèng KOH, HCl ? 4. Moâi trö ôøng acid vaø baz aûnh hö ôûng tôùi tính oxi hoùa, tính khö û cuûa H2O2 nhö theá naøo? Chö ùng minh. Thí nghieäm 5: Ñieàu cheá khí oxi. Laøm khoâ coái sö ù, chaøy sö ù vaø oáng nghieäm lôùn. Cho vaøo coái sö ù hoaëc cheùn nicken 2g KClO3 vaø 0,5g MnO2. Duøng chaøy sö ù nghieàn nhoû. Duøng tôø giaáy cuoän troøn cho hoãn hôïp raén vaøo ñaùy oáng nghieäm lôùn. Ñaäy chaët oáng nghieäm baèng nuùt cao su coù gaén oáng daãn khí. Laép raùp duïng cuï nhö hình veõ. Hô noùng ñeàu oáng nghieäm roài ñun noùng baèng ñeøn coàn. Quan saùt hieän tö ôïng xaûy ra. Thu khí thoaùt ra vaøo oáng nghieäm lôùn chö ùa ñaày nö ôùc ñang uùp ngö ôïc trong chaäu (hình veõ). Error! Khoái löôïng maãu coám ban ñaàu Khoái löôïng maãu sau khi saáy Haøm löôïng chaát bay hôi 18
  19. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô KClO3 + MnO2 Khi oáng nghieäm ñaày khí thì ñaäy kín baèng nuùt cao su. Sau ñoù ñem ra khoûi chaäu nö ôùc vaø caát vaøo roå duïng cuï ñeå sö û duïng trong caùc thí nghieäm sau. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích quaù trình thí nghieäm. 2. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng xaûy ra. 3. MnO2 ñoùng vai troø gì trong phaûn ö ùng? Giaûi thích taïi sao. 4. Neâu ít nhaát 4 phö ông phaùp ñieàu cheá khí oxi trong phoøng thí nghieäm vaø trong coâng nghieäp. 5. Trong coâng nghieäp, khi ñieàu cheá khí O2 xong, ngö ôøi ta chö ùa noù baèng duïng cuï gì? 6. Laøm theá naøo ñeå kieåm tra thö û khí thoaùt ra coù phaûi laø khi oxi hay khoâng? Thí nghieäm 6: Tính chaát khí Oxi. Duøng moät que ñoùm (laáy 1 tôø giaáy quaán laïi thaät chaët, ñoát chaùy 1 ñaàu, duøng tay quaït taét neáu chaùy thaønh ngoïn lö ûa) ñö a nhanh vaøo oáng nghieäm coù chö ùa khí oxy ñaõ ñieàu cheá ôû thí nghieäm 5. Quan saùt hieän tö ôïng khi que ñoùm vö øa tieáp xuùc vôùi khí oxi. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích hieän tö ôïng quan saùt ñö ôïc. 2. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng xaûy ra. Neâu vai troø cuûa tö øng chaát trong phaûn ö ùng. 3. Tính chaát cuûa khí oxy maø thí nghieäm ñaõ khaûo saùt laø tính chaát ñaëc trö ng cuûa khí oxi laø tính chaát vaät lyù hay hoùa hoïc? Giaûi thích ñeå baûo veä quan ñieåm cuûa mình. 4. Ngö ôøi ta thö ôøng duøng que ñoùm ñeå nhaän bieát khí oxi. Ñieàu naøy ñuùng hay sai? Giaûi thích ñeå baûo veä quan ñieåm. 5. Neâu keát luaän veà tính chaát cuûa khí oxi. So saùnh vôùi tính chaát cuûa oxi trong khoâng khí khi thö ïc hieän sö ï chaùy, sö ï noå. Neâu hieän tö ôïng khi cho maãu Na, maãu Ca, daây Mg, daây Fe, daây Al, daây Ag chaùy trong khoâng khí vaø trong khí oxi. Thí nghieäm 7: Tính chaát hoùa hoïc cuûa Natri Thiosulfat. Cho vaøo oáng nghieäm khoaûng 1 – 2ml dung dòch Na2S2O3 0,4N. Theâm vaøo ñoù tö øng gioït dung dòch HCl 0,5N. Laéc kyõ oáng nghieäm cho ñeán khi thaáy hieän tö ôïng xaûy ra. Nhaän xeùt hieän tö ôïng. Cho vaøo oáng nghieäm khoaûng 1 – 2ml dung dòch H2O2 3%. Ngaâm oáng nghieäm 15 phuùt 2+ trong nö ôùc ñaù. Theâm vaøo 2 – 4 gioït thuoác thö û Ba (dung dòch BaCl2, Na(NO3)2 ). Tieáp tuïc 19
  20. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô theâm vaøo tö øng gioït dung dòch Na2S2O3 0,4N cho ñeán khi coù hieän tö ôïng xaûy ra. Nhaän xeùt vaø giaûi thích hieän tö ôïng xaûy ra. Cho vaøo oáng nghieäm khoaûng 1 – 2ml dung dòch H2O2 3% vaø 2 – 4ml dung dòch KBr 0,5N. Ngaâm oáng nghieäm 15 phuùt trong nö ôùc ñaù. Theâm vaøo 2 – 4 gioït thuoác thö û Ba2+ (dung dòch BaCl2, Na(NO3)2 ). Tieáp tuïc theâm vaøo tö øng gioït dung dòch Na2S2O3 0,4N cho ñeán khi coù hieän tö ôïng xaûy ra. Nhaän xeùt vaø giaûi thích hieän tö ôïng xaûy ra. Cho vaøo oáng nghieäm khoaûng 1 – 2ml dung dòch Iod 0,1%. Theâm vaøo 2 – 4 gioït thuoác thö û 2+ Ba (dung dòch BaCl2, Na(NO3)2 ). Tieáp tuïc theâm vaøo tö øng gioït dung dòch Na2S2O3 0,4N cho ñeán khi coùhieän tö ôïng xaûy ra. Nhaän xeùt vaø giaûi thích hieän tö ôïng xaûy ra. Cho vaøo cheùn sö ù 2 gam tinh theå Na2S2O3 vaøo cheùn sö ù nung. Ñun maïnh treân beáp ñieän cho ñeán khi trôû thaønh daïng boät traéng. Ñeå nguoäi. Hoøa tan saûn phaåm thu ñö ôïc vaøo nö ô ùc trong oáng nghieäm. Ñaët tôø giaáy coù maøu ñaäm phía sau oáng nghieäm. Quan saùt vaø nhaän xeùt hieän tö ôïng xaûy ra. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích hieän tö ôïng quan saùt ñö ôïc. 2. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng xaûy ra. 3. Trong thí nghieäm chaát naøo ñoùng vai troø oxy hoùa vaø khö û khi cho HCl taùc duïng vôùi Na2S2O3. 4. Khi cho dung dòch Na2S2O3 taùc duïng vôùi dung dòch Clo, dung dòch Brom, dung dòch Iod, dung dòch H2O2, caùc phaûn ö ùng coù khaùc nhau khoâng? Neâu ö ùng duïng cuûa caùc phaûn ö ùng ñoù trong phoøng thí nghieäm. 5. Trình baøy phö ông phaùp nhaän bieát caùc saûn phaåm sau khi nung muoái Na2S2O3? Haõy vaän duïng phö ông phaùp ñoù vaøo thí nghieäm treân. Thí nghieäm 8: Tính chaát hoùa hoïc cuûa Natri Peroxisulfat. Cho khoaûng 1 – 2ml dung dòch KI 0,1N vaøo oáng nghieäm, theâm vaøi gioït Na2S2O8 0,5N, ñun nheï baèng ñeøn coàn. Theo doõi sö ï thay ñoåi maøu saéc cuûa dung dòch. Cho vaøo oáng nghieäm khaùc khoaûng 1 – 2ml dung dòch Na2S2O8 0,5N. Theâm vaøo vaøi gioït dung dòch MnSO4 0,5N, ñun nheï baèng ñeøn coàn. Theo doõi sö ï thay ñoåi maøu saéc cuûa dung dòch. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng vaø giaûi thích nguyeân nhaân sö ï thay ñoåi maøu cuûa dung dòch. 2. Muïc ñích cuûa thí nghieäm treân. 3. Laøm theá naøo ñeå chö ùng minh raèng sau khi phaûn ö ùng trong dung dòch coù ion sulfat ñö ôïc taïo thaønh. 4. Veõ coâng thö ùc caáu taïo vaø neâu hoùa tính cuûa hôïp chaát Na2S2O8. 20
  21. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô BAØI 4. CAÙC NGUYEÂN TOÁ PHAÂN NHOÙM VA I. CHUAÅN BÒ LYÙ THUYEÁT 1. Tính chaát hoùa hoïc cuûa Nitô, Photpho vaø phö ông phaùp ñieàu cheá. 2. Phö ông phaùp ñieàu cheá vaø tính chaát caùc hôïp chaát cuûa Nitô vaø Photpho. II. DUÏNG CUÏ VAØ THIEÁT BÒ - 4 oáng nghieäm trung. - 1 becher 500ml. - 1 oáng nghieäm pyrex D24mm - 1 ñeøn coàn. - 1 nuùt cao su gaén vôùi vôùi oáng daãn khí. - 1 pheãu thuûy tinh D100mm. - 1 pipette thaúng 5ml. - 1 erlen 250ml. - 1 quaû boùp cao su. - 1 erlen 100ml. - 1 keïp oáng nghieäm. - 1 beáp ñieän. - 1 giaù ñôõ oáng nghieäm. - 1 ñuõa thuûy tinh. - 1 oáng nhoû gioït. - 1 bình tia nö ôùc. - 1 becher 100ml. III. HOÙA CHAÁT - KMnO4 0,1N. - Dung dòch amoni molipdat baõo hoøa. - FeSO4 0,1N. - Al2(SO4)3 0,1N - KI 0,1N. - HNO3 30%. - NH4OH 25% ñaäm ñaëc (tuû huùt). - HNO3 65% ñaäm ñaëc (tuû huùt). - Thuoác thö û phenolphtalein. - NH4Cl tinh theå. - HCl 36,5% ñaäm ñaëc (tuû huùt). - Na2CO3 baõo hoøa. - NaNO2 0,5N. - Ñoàng phoi. - H3PO4 20%. - Boät CuO. - H2SO4 20%. - NaOH 0,4N. - H2SO4 98,2% ñaäm ñaëc (tuû huùt). - (NH4)2SO4 tinh theå - Na3PO4 20%. - NaOH ñaäm ñaëc IV. THÖÏC HAØNH Thí nghieäm 1: Ñieàu cheá Natri hydro photphat Na2HPO4.12H2O Trong becher khoaûng 20 ml dung dòch H3PO4 20% theâm vaøi gioït phenolphtalein, tieáp tuïc cho tö ø tö ø dung dòch Na2CO3 baõo hoøa cho ñeán khi dung dòch coù maøu hoàng nhaït. Loïc dung dòch neáu khoâng trong suoát. Coâ nö ôùc loïc treân noài caùch thuûy cho ñeán khi xuaát hieän tinh theå. Ñeå nguoäi. Sau khi thaät nguoäi thì cho vaøo chaäu nö ôùc ñeå laøm laïnh. Loïc laáy tinh theå. Laøm khoâ ôû nhieät ñoä phoøng. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Quan saùt daïng ngoaøi tinh theå. Giaûi thích caùc hieän tö ôïng. 21
  22. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô 2. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng xaûy ra. Coù theå duøng NaOH thay cho Na2CO3 ñö ôïc khoâng? Taïi sao? Thí nghieäm 2: Ñieàu cheá khí Amoniac. Laáy khoaûng 1 – 2 ml NH4Cl 0,1N vaø 1 – 2 ml NaOH 0,4 N cho vaøo oáng nghieäm vaø ñun treân ñeøn coàn Duøng giaáy quyø tím taåm ö ôùt vaø ñem vaøo luoàng khí thoaùt ra ôû mieäng oáng nghieäm. Quan saùt hieän tö ôïng. Duøng ñuõa thuûy tinh nhuùng vaøo HCl ñaäm ñaëc ñö a vaøo luoàng khí thoaùt ra ôû mieäng oáng nghieäm. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Nhaän xeùt vaø giaûi thích caùc hieän tö ôïng xaûy ra. 2. Vieát caùc phö ông trình phaûn ö ùng. 3. Coù theå thay theá muoái amoni clorua baèng muoái khaùc ñö ôïc khoâng? Thí nghieäm 3: Ñieàu cheá NH3 . Laép duïng cuï nhö hình veõ. Cho vaøo oáng nghieäm 3 g NH4Cl vaø 5 ml dung dòch NaOH ñaäm ñaëc. Laéc kyõ oáng nghieäm, ñun noùng baèng ñeøn coàn vaø thu khí thoaùt ra trong moät bình tam giaùc. Khi coù muøi NH3 bay ra vaø thaønh bình môø nhö sö ông thì ngö ng ñun. Ñaäy oáng nghieäm baèng nuùt cao su coù gaén oáng thuûy tinh vaø nhuùng bình tam giaùc vaøo chaäu nö ôùc (coác nö ôùc) coù theâm vaøi gioït phenolphthalein. Quan saùt hieän tö ôïng. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích hieän tö ôïng. 2. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng. 3. Phö ông phaùp ñieàu cheá NH3. Thí nghieäm 4: Tính chaát cuûa muoái Nitrit. Laøm trong tuû huùt. Cho vaøo 4 oáng nghieäm, moãi oáng nghieäm khoaûng 1 ml dung dòch NaNO2 0,5N roài tieáp tuïc cho theâm vaøo: OÁng 1: Vaøi gioït dung dòch KMnO4 0,1N coù pha moät gioït H2SO4 ñaäm ñaëc (laéc ñeàu). OÁng 2: Vaøi gioït dung dòch FeSO4 0,1N vaø vaøi gioït H2SO4 ñaäm ñaëc (khoâng laéc). OÁng 3: Vaøi gioït dung dòch KI 0,1N coù pha moät gioït H2SO4 20%. OÁng 4: Vaøi gioït H2SO4 ñaäm ñaëc. 22
  23. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô Quan saùt hieän tö ôïng xaûy ra Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích caùc hieän tö ôïng. 2. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng. 3. Nhö õng ñieàu caàn bieát khi sö û duïng H2SO4 ñaäm ñaëc. Thí nghieäm 5: Söï chuyeån dòch caân baèng trong dung dòch Amoniac. Laøm trong tuû huùt. Laáy khoaûng 10 ml dung dòch NH4OH 25% cho vaøo becher, theâm vaøo vaøi gioït dung dòch phenolphtalein, troän ñeàu. Chia dung dòch vaøo 4 oáng nghieäm: OÁng 1: Ñun noùng tö ø tö ø ñeán soâi. OÁng 2: Cho theâm ít tinh theå NH4Cl laéc maïnh. OÁng 3: Cho theâm tö ø tö ø tö øng gioït dung dòch H2SO4 20%. OÁng 4: Theâm tö ø tö ø tö øng gioït Al2(SO4)3 0,1N. Quan saùt sö ï thay ñoåi maøu saéc cuûa dung dòch trong caùc oáng nghieäm. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích caùc hieän tö ôïng xaûy ra. 2. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng. 3. Coù hieän tö ôïng xaûy ra khoâng khi thay caùc chaát treân baèng (NH4)2SO4, HCl, CuSO4 ôû caùc oáng 2, 3, 4 tö ông ö ùng? Giaûi thích nguyeân nhaân. Thí nghieäm 6: Taùc duïng cuûa acid nitric vôùi ñoàng kim loaïi Laøm trong tuû huùt. Laáy hai oáng nghieäm: OÁng 1: Ñö ïng khoaûng 1 ml dung dòch HNO3 ñaäm ñaëc, theâm vaøo vaøi maûnh ñoàng vuïn. OÁng 2: Ñö ïng khoaûng 1 ml dung dòch HNO3 30%, theâm vaøo vaøi maûnh ñoàng vuïn. Duøng nuùt cao su ñaäy chaët mieäng oáng nghieäm. Sau 2 – 3 phuùt ñem ra caïnh cö ûa soå môû nuùt. Quan saùt hieän tö ôïng xaûy ra. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích caùc hieän tö ôïng quan saùt. 2. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng. 3. Tính chaát hoùa hoïc cuûa ñoàng. Thí nghieäm 7: Tính chaát cuûa muoái NH4Cl. Cho vaøo oáng nghieäm khoâ moät ít tinh theå NH4Cl. Quan saùt maøu saéc vaø ngö ûi muøi cuûa muoái. Sau ñoù duøng caëp goã caëp oáng nghieäm vaø ñun noùng nheï treân ngoïn lö ûa ñeøn coàn. Quan saùt hieän tö ôïng. Troän ñeàu moät ít tinh theå NH4Cl vôùi CuO, cho vaøo oáng nghieäm khoâ, ñun noùng. Sau khi phaûn ö ùng xaûy ra, ñeå nguoäi, theâm nö ôùc vaøo oáng, laéc maïnh. Quan saùt hieän tö ôïng. Gaïn laáy dung dòch sang moät oáng nghieäm khaùc, theâm vaøo vaøi gioït dung dòch NaOH 0,4N. Quan saùt hieän tö ôïng. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích caùc hieän tö ôïng xaûy ra trong thí nghieäm. 2. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng xaûy ra. 23
  24. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô Thí nghieäm 8: Nhieät phaân muoái Amoni Sulfat (NH4)2SO4 Laáy oáng nghieäm khoâ ñö ïng moät ít tinh theå (NH4)2SO4. Quan saùt maøu vaø ngö ûi muøi cuûa muoái. Ñun noùng nheï treân ngoïn lö ûa ñeøn coàn, ngö ûi muøi vaø nhaän xeùt. Tieáp tuïc ñun noùng oáng nghieäm. Caån thaän ngö ûi muøi sinh ra. Laáy maûnh giaáy quyø tím taåm ö ôùt, ñaët giaáy treân mieäng oáng nghieäm, theo doõi sö ï thay ñoåi maøu cuûa giaáy quyø. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích caùc hieän tö ôïng xaûy ra. 2. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng xaûy ra. 3- Thí nghieäm 9: Taùc duïng giöõa ion Photpho (PO4 ) vôùi Amoni Molipdat ((NH4)2MoO4). Laøm trong tuû huùt. Laáy hai oáng nghieäm cho vaøo moãi oáng 5 – 6 gioït dung dòch amoni molipdat baõo hoøa, acid hoùa dung dòch baèng vaøi gioït HNO3 65%. OÁng 1: Theâm vaøo 2 – 3 gioït dung dòch acid H3PO4 20%. OÁng 2: Theâm vaøo 2 – 3 gioït dung dòch Na3PO4 20%. Ngaâm oáng nghieäm trong coác ñö ïng nö ôùc noùng 40 – 500C. Quan saùt hieän tö ôïng xaûy ra. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích hieän tö ôïng. 2. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng. 24
  25. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô BAØI 5. CAÙC NGUYEÂN TOÁ PHAÂN NHOÙM IVA I. CHUAÅN BÒ LYÙ THUYEÁT. 1. Ñieàu cheá tính chaát hoùa hoïc cuûa carbon, silic. 2. Ñieàu cheá than hoaït tính – tính chaát cuûa than hoaït tính. 3. Ñieàu cheá vaø tính chaát cuûa hôïp chaát cuûa silic. II. DUÏNG CUÏ VAØ THIEÁT BÒ. - 4 oáng nghieäm trung. - 1 bình huùt aåm. - 1 pipette thaúng 5ml. - 1 ñeøn coàn. - 1 quaû boùp cao su. - 1 cheùn nicken. - 1 keïp oáng nghieäm. - 1 boä coái vaø chaøy sö ù. - 1 giaù ñôõ oáng nghieäm. - 1 ñuõa thuûy tinh. - 1 oáng nhoû gioït. - 1 bình tia nö ôùc. - 1 becher 100ml. - 1 nuùt cao su duøng cho oáng nghieäm nhoû. - 1 becher 250ml. III. HOÙA CHAÁT - Than goã. - HNO3 65% ñaäm ñaëc (tuû huùt). - Than hoaït tính. - AgNO3 0,1N. - Boät CuO. - KI 0,1N. - NaOH raén. - KMnO4 0,01N. - H2SO4 98,2% ñaäm ñaëc (tuû huùt). - Na2SiO3 30%. - HCl 1N. - Pb(NO3)2 0,1N. - HCl 36,5% ñaäm ñaëc (tuû huùt). - SiO2 tinh theå. - NH4Cl 0,1N. - OÁng thuûy tinh moûng ñeå thuûy phaân. - Thuoác thö û phenolphtalein. - Giaáy loïc baêng vaøng. IV. THÖÏC HAØNH. Thí nghieäm 1: Ñieàu cheá than hoaït tính. Laáy khoaûng 8 g than goã (choïn cuïc ñen vaø xoáp), duøng chaøy vaø coái sö ù nghieàn thaønh boät mòn, cho 4 g than vaøo becher 250 ml coù chö ùa saün 100 ml nö ôùc caát. Ñun soâi cho ñeán khi boät than chìm (khoaûng 30 - 40 phuùt). Vôùt than, duøng giaáy thaám thaám khoâ, cho vaøo cheùn sö ù coù naép, nung ôû nhieät ñoä 5000C trong voøng 30 phuùt. Laáy cheùn ñö a vaøo bình huùt aåm ñeán khi nguoäi, ñem ra so saùnh maøu saéc, troïng lö ôïng rieâng cuûa than ñaõ ñieàu cheá vôùi than ban ñaàu. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Than thö ôøng vaø than hoaït tính khaùc nhau nhö theá naøo? 2. Ñun soâi than trong nö ôùc nhaèm muïc ñích gì? Taïi sau ñun moät thôøi gian than laïi chìm. 25
  26. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô 3. Taïi sao sau khi nung laïi ñeå trong bình huùt aåm ñeå laøm nguoäi, khoâng laøm nguoäi ngoaøi khoâng khí. 4. Phö ông phaùp ñieàu cheá than hoaït tính. Thí nghieäm 2: Tính chaát hoùa hoïc cuûa Carbon (C) vôùi boät ñoàng oxit (CuO). Troän kyõ 0,5 g CuO vaø 1 g boät than ñaõ ñö ôïc nghieàn mòn roài cho vaøo cheùn sö ù vaø ñaäy naép. Ñö a vaøo loø nung ôû nhieät ñoä 6000C khoaûng 1 – 2 giôø. Laáy ra ñeå nguoäi. Ñoå saûn phaåm leân tôø giaáy. Raây voøng tôø giaáy ñeå caùc loaïi haït taùch khoûi nhau nhôø troïng lö ïc. Quan saùt hieän tö ôïng. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Muïc ñích cuûa thí nghieäm treân. 2. Giaûi thích hieän tö ôïng hoãn hôïp thay ñoåi sau khi ñun. Dö ïa vaøo hieän tö ôïng naøo ñeå bieát ñö ôïc phaûn ö ùng ñaõ xaûy ra vaø keát thuùc. 3. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng. Thí nghieäm 3: Taùc duïng cuûa Carbon (C) vôùi acid Nitric (HNO3) ñaäm ñaëc. Tieán haønh trong tuû huùt. Laáy maãu than goã cho vaøo oáng nghieäm chö ùa khoaûng 3 ml dung dòch HNO3 ñaäm ñaëc 65%. Ñun noùng oáng nghieäm. Quan saùt hieän tö ôïng. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Daáu hieäu naøo chö ùng toû raèng phaûn ö ùng ñaõ xaûy ra khi ñun than vôùi HNO3. 2. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng. 3. Trình baøy tính chaát hoùa hoïc cuûa Carbon. Thí nghieäm 4: Khaû naêng haáp phuï cuûa than hoaït tính Trong oáng nghieäm ñö ïng khoaûng nö ûa theå tích dung dòch KMnO4 0,01N. Cho vaøo ñoù moät ít than hoaït tính. Duøng nuùt cao su bòt chaët mieäng oáng nghieäm. Laéc maïnh khoaûng 2 – 3 phuùt. Ñeå yeân. Quan saùt sö ï thay ñoåi maøu cuûa dung dòch trö ôùc vaø sau thí nghieäm (coù theå loïc dung dòch ñeå quan saùt roõ hôn). Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích caùc hieän tö ôïng trong thí nghieäm. 2. Theá naøo laø hieän tö ôïng haáp phuï, haáp thuï. Coù maáy loaïi haáp phuï. Thí nghieäm 5: Khaû naêng haáp phuï ion trong dung dòch cuûa than hoaït tính. OÁng 1: Cho 2 – 3 gioït dung dòch Pb(NO3)2 0,1N, theâm moät gioït dung dòch KI 0,1N. Nhaän xeùt maøu keát tuûa taïo thaønh. OÁng 2: Cho dung dòch Pb(NO3)2 0,1N vaøo khoaûng nö ûa theå tích cuûa oáng vôùi moät ít than hoaït tính. Duøng nuùt cao su bòt chaët mieäng oáng. Laéc maïnh tö ø 3 – 5 phuùt. Loïc dung dòch. Cho vaøo nö ôùc loïc moät gioït dung dòch KI 0,1N. So saùnh lö ôïng keát tuûa Chì Iodua taïo ra ôû caû hai trö ôøng hôïp. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Muïc ñích thí nghieäm. Nguyeân nhaân gaây haáp phuï cuûa than hoaït tính. 2. Giaûi thích caùc hieän tö ôïng trong thí nghieäm. 26
  27. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô 3. Trình baøy cô cheá haáp phuï. 4. Coù theå duøng than hoaït tính ñeå haáp phuï kim loaïi naëng khoâng? taïi sao? Thí nghieäm 6: Taùc duïng cuûa Carbon (C) vôùi acid Sulfuric (H2SO4) ñaäm ñaëc. Tieán haønh trong tuû huùt. Cho vaøo oáng nghieäm khoaûng 2 – 6 ml dung dòch H2SO4 ñaäm ñaëc, cho theâm vaøo moät ít boät than goã. Ñaäy oáng nghieäm baèng nuùt cao coù gaén oáng daãn khí ñeå suïc khí vaøo dung dòch KMnO4 0,01N. Duøng ñeøn coàn ñun noùng oáng nghieäm. Quan saùt caùc hieän tö ôïng xaûy ra. C+ H2SO4 ñaäm ñaëc OÁng 1: HCl + Zn OÁng 2: KMnO4 Caâu hoûi chuaån bò: 1. Nhaän xeùt hieän tö ôïng vaø giaûi thích. 2. Muïc ñích cuûa vieäc daãn khí qua dung dòch KMnO4 loaõng. 3. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng. Thí nghieäm 7: Ñieàu cheá thuûy tinh loûng (Na2O.xSiO2). Cho vaøo cheùn nicken 1 g NaOH. Ñun cho NaOH noùng chaûy heát roài theâm 0,5 g SiO2. Ñaäy o naép cheùn nicken. Cho vaøo tuû nung nung ôû nhieät ñoä 600 C trong 30 phuùt ñeå SiO2 tan heát. Sau ñoù cho nö ôùc vaøo vaø hoøa tan. Loïc laáy dung dòch. Dung dòch thu ñö ôïc laø gì? Cho tö øng gioït HCl ñaäm ñaëc cho ñeán khi taïo keát tuûa. Quan saùt hieän tö ôïng. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích hieän tö ôïng quan saùt ñö ôïc. 2. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng. Thí nghieäm 8: Söï thuûy phaân Natri Silicat. Laáy 2 oáng nghieäm, cho vaøo moãi oáng nghieäm 1 ml dung dòch Na2SiO3 30%. OÁng 1: Theâm vaøo vaøi gioït dung dòch phenolphtalein. Quan saùt hieän tö ôïng. OÁng 2: Cho theâm vaøi gioït dung dòch HCl 1N. Quan saùt hieän tö ôïng. Trong erlen chö ùa khoaûng 10 ml dung dòch Na2SiO3 30%, theâm vaøo moät ít dung dòch NH4Cl baõo hoøa. Caån thaän laéc vaø ñun noùng. Quan saùt hieän tö ôïng. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Giaûi thích caùc hieän tö ôïng treân. 2. Vieát phö ông trình phaûn ö ùng. 27
  28. Khoa Hoùa Giaùo trình thöïc haønh Hoùa voâ cô 3. Nhö õng daáu hieäu naøo cho bieát Na2SiO3 bò thuûy phaân. Thí nghieäm 9: Thuûy phaân thuûy tinh (Na2O.CaO.6SiO2). Ñoát moät ñaàu oáng thuûy tinh cho ñeán khi noùng ñoû (meàm), nhanh choùng nhuùng vaøo coác ñö ïng ít nö ôùc. Laëp laïi thí nghieäm treân vaøi laàn. Gaïn nö ôùc ra, laáy nhö õng maûnh vuïn thuûy tinh nhoû cho vaøo coái sö ù saïch, duøng chaøy sö ù nghieàn nhoû thaønh boät mòn. Cho vaøo 2 – 3 gioït dung dòch phenolphtalein. Quan saùt. Caâu hoûi chuaån bò: 1. Nhaän xeùt caùc hieän tö ôïng xaûy ra vaø giaûi thích baèng phö ông trình phaûn ö ùng. 2. Haõy neâu thaønh phaàn chính cuûa thuûy tinh thö ôøng. 28