Giáo trình Quy phạm trang bị điện - Phần I: Quy định chung

121 trang ngocly 3180

Download

Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Giáo trình Quy phạm trang bị điện - Phần I: Quy định chung", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

giao_trinh_quy_pham_trang_bi_dien_phan_i_quy_dinh_chung.pdf

Nội dung text: Giáo trình Quy phạm trang bị điện - Phần I: Quy định chung

Céng hoμ x∙ héi chñ nghÜa ViÖt Nam Bé c«ng nghiÖp PhÇn I Quy ®Þnh chung 11 TCN - 18 - 2006 Hµ Néi - 2006
Môc lôc PhÇn I Quy ®Þnh chung Ch−¬ng I.1 PhÇn chung • Ph¹m vi ¸p dông vµ ®Þnh nghÜa Trang 1 • ChØ dÉn chung vÒ trang bÞ ®iÖn 15 • §Êu c«ng tr×nh ®iÖn vµo hÖ thèng ®iÖn 20 Ch−¬ng I.2 L−íi ®iÖn vμ cung cÊp ®iÖn • Ph¹m vi ¸p dông vµ ®Þnh nghÜa 22 • Yªu cÇu chung 23 • Lo¹i hé tiªu thô ®iÖn, ®é tin cËy cung cÊp ®iÖn 26 • S¬ ®å cung cÊp ®iÖn 27 • ChÊt l−îng ®iÖn ¸p vµ ®iÒu chØnh ®iÖn ¸p 29 • L−íi ®iÖn thµnh phè ®iÖn ¸p ®Õn 35 kV 30 Ch−¬ng I.3 chän tiÕt diÖn d©y dÉn • Ph¹m vi ¸p dông 33 • Chän d©y dÉn theo mËt ®é dßng ®iÖn kinh tÕ 33 • Chän d©y dÉn theo tæn thÊt ®iÖn ¸p cho phÐp 36 • Chän d©y dÉn theo ®é ph¸t nãng cho phÐp 36 • Dßng ®iÖn l©u dµi cho phÐp cña c¸p lùc 44 • Dßng ®iÖn l©u dµi cho phÐp ®èi víi d©y dÉn vµ thanh dÉn trÇn 54
• Chän d©y dÉn theo ®iÒu kiÖn vÇng quang 61 • Chän d©y chèng sÐt 62 Ch−¬ng I.4 chän thiÕt bÞ ®iÖn vμ d©y dÉn theo ®iÒu kiÖn ng¾n m¹ch • Ph¹m vi ¸p dông 63 • Yªu cÇu chung 63 • X¸c ®Þnh dßng ®iÖn ng¾n m¹ch ®Ó chän thiÕt bÞ vµ d©y dÉn 65 • Chän d©y dÉn vµ c¸ch ®iÖn, kiÓm tra kÕt cÊu chÞu lùc theo lùc ®iÖn ®éng cña dßng ®iÖn ng¾n m¹ch 66 • Chän d©y dÉn theo ®iÒu kiÖn ph¸t nãng khi ng¾n m¹ch 67 • Chän thiÕt bÞ ®iÖn theo kh¶ n¨ng ®ãng c¾t 68 Ch−¬ng I.5 ®Õm ®iÖn n¨ng • Ph¹m vi ¸p dông vµ ®Þnh nghÜa 69 • Yªu cÇu chung 69 • VÞ trÝ ®Æt c«ng t¬ 70 • Yªu cÇu ®èi víi c«ng t¬ 72 • §Õm ®iÖn n¨ng qua m¸y biÕn ®iÖn ®o l−êng 73 • §Æt vµ ®Êu d©y vµo c«ng t¬ 75 • C«ng t¬ kiÓm tra (kü thuËt) 77 Ch−¬ng I.6 ®o ®iÖn • Ph¹m vi ¸p dông 78 • Yªu cÇu chung 78 • §o dßng ®iÖn 79
• §o ®iÖn ¸p vµ kiÓm tra c¸ch ®iÖn 81 • §o c«ng suÊt 82 • §o tÇn sè 83 • §o l−êng khi hoµ ®ång bé 84 • §Æt dông cô ®o ®iÖn 84 Ch−¬ng I.7 Nèi ®Êt • Ph¹m vi ¸p dông vµ ®Þnh nghÜa 85 • Yªu cÇu chung 87 • Nh÷ng bé phËn ph¶i nèi ®Êt 90 • Nh÷ng bé phËn kh«ng ph¶i nèi ®Êt 91 • Nèi ®Êt thiÕt bÞ ®iÖn ®iÖn ¸p trªn 1kV trung tÝnh nèi ®Êt hiÖu qu¶ 92 • Nèi ®Êt thiÕt bÞ ®iÖn t¹i vïng ®Êt cã ®iÖn trë suÊt lín 95 • Nèi ®Êt thiÕt bÞ ®iÖn ®iÖn ¸p trªn 1kV trung tÝnh c¸ch ly 96 • Nèi ®Êt thiÕt bÞ ®iÖn ®iÖn ¸p ®Õn 1kV trung tÝnh nèi ®Êt trùc tiÕp 97 • Nèi ®Êt thiÕt bÞ ®iÖn ®iÖn ¸p ®Õn 1kV trung tÝnh c¸ch ly 98 • Nèi ®Êt c¸c thiÕt bÞ ®iÖn cÇm tay 99 • Nèi ®Êt c¸c thiÕt bÞ ®iÖn di ®éng 100 • Trang bÞ nèi ®Êt 101 • D©y nèi ®Êt vµ d©y trung tÝnh b¶o vÖ 102 • Phô lôc I.3.1 110 • Phô lôc I.3.2 113 • Phô lôc I.7.1 116 • Phô lôc I.7.2 117
PhÇn I: Quy ®Þnh chung PHẦN I QUY ĐỊNH CHUNG Chương I.1 PHẦN CHUNG Phạm vi áp dụng và định nghĩa I.1.1. Quy phạm trang bị điện (QTĐ) áp dụng cho các công trình điện xây mới và cải tạo, điện áp đến 500kV, trừ các công trình điện chuyên dùng. I.1.2. Trang bị điện là tập hợp và kết nối các thiết bị điện dùng để sản xuất, biến đổi, truyền tải, phân phối và tiêu thụ điện năng. Các trang bị điện trong quy phạm này được chia thành 2 loại: • Loại có điện áp đến 1kV • Loại có điện áp trên 1kV I.1.3. Trang bị điện ngoài trời bao gồm các thiết bị điện được lắp đặt ở ngoài trời. Trang bị điện ngoài trời kiểu hở: bao gồm các thiết bị điện không được bảo vệ để chống tiếp xúc trực tiếp và không được che chắn, ngăn ngừa tác động của môi trường. Trang bị điện ngoài trời kiểu kín: bao gồm các thiết bị điện có vỏ bọc để chống tiếp xúc trực tiếp và tác động của môi trường. I.1.4. Trang bị điện trong nhà: bao gồm các thiết bị điện được lắp đặt trong nhà hoặc phòng kín. Trang bị điện trong nhà kiểu hở: bao gồm các thiết bị điện không được bảo vệ hoàn toàn để chống tiếp xúc trực tiếp. Trang bị điện trong nhà kiểu kín: bao gồm các thiết bị được bảo vệ hoàn toàn để chống tiếp xúc trực tiếp. Quy ph¹m trang bÞ ®iÖn Trang 1
PhÇn I: Quy ®Þnh chung I.1.5. Gian điện là gian nhà hoặc phần của gian nhà được ngăn riêng để đặt thiết bị điện và/hoặc tủ bảng điện. I.1.6. Gian khô là gian có độ ẩm tương đối không vượt quá 75%. Khi không có những điều kiện nêu trong các Điều I.1.9, 10, 11 thì gian đó gọi là gian bình thường. I.1.7. Gian ẩm là gian có độ ẩm tương đối vượt quá 75%. I.1.8. Gian rất ẩm là gian có độ ẩm tương đối xấp xỉ 100% (trần, tường, sàn nhà và đồ vật ở trong nhà đọng nước). I.1.9. Gian nóng là gian có nhiệt độ vượt quá +35oC trong thời gian liên tục hơn 24 giờ. I.1.10. Gian hoặc nơi bụi là gian hoặc nơi có nhiều bụi. Gian hoặc nơi bụi được chia thành gian hoặc nơi có bụi dẫn điện và gian hoặc nơi có bụi không dẫn điện. I.1.11. Nơi có môi trường hoạt tính hoá học là nơi thường xuyên hoặc trong thời gian dài có chứa hơi, khí, chất lỏng có thể tạo ra các chất, nấm mốc dẫn đến phá hỏng phần cách điện và/hoặc phần dẫn điện của thiết bị điện. I.1.12. Căn cứ vào mức độ nguy hiểm do dòng điện gây ra đối với người, các gian hoặc nơi đặt thiết bị điện được chia thành: 1. Gian hoặc nơi nguy hiểm là gian hoặc nơi có một trong những yếu tố sau: a. Ẩm hoặc bụi dẫn điện (xem Điều I.1.7 và Điều I.1.10). b. Nền, sàn nhà dẫn điện (bằng kim loại, đất, bê tông, cốt thép, gạch v.v.). c. Nhiệt độ cao (xem Điều I.1.9). d. Có khả năng để người tiếp xúc đồng thời một bên là kết cấu kim loại của nhà cửa hoặc thiết bị công nghệ, máy móc v.v. đã nối đất, và một bên là vỏ kim loại của thiết bị điện. e. Có cường độ điện trường lớn hơn mức cho phép. 2. Gian hoặc nơi rất nguy hiểm là gian hoặc nơi có một trong những yếu tố sau: a. Rất ẩm (xem Điều I.1.8). Quy ph¹m trang bÞ ®iÖn Trang 2
PhÇn I: Quy ®Þnh chung b. Môi trường hoạt tính hoá học (xem Điều I.1.11). c. Đồng thời có hai yếu tố của gian nguy hiểm. 3. Gian hoặc nơi ít nguy hiểm là gian hoặc nơi không thuộc hai loại trên. I.1.13. Mức ồn: Khi xây mới hoặc cải tạo các công trình điện cần áp dụng các biện pháp giảm tiếng ồn, đảm bảo không vượt quá mức cho phép theo bảng I.1.1 và bảng I.1.2. Các biện pháp giảm tiếng ồn gồm: • Biện pháp kỹ thuật: thiết kế công nghiệp, cách ly, cô lập nguồn ồn, sử dụng quy trình công nghệ có mức ồn thấp, các thiết bị điện có công suất âm thấp. • Biện pháp âm học trong xây dựng: dùng vật liệu cách âm hoặc tiêu âm. • Ứng dụng điều khiển từ xa, tự động hoá. I.1.14. Bức xạ mặt trời: Trang thiết bị điện đặt trong nhà có thể bỏ qua ảnh hưởng của bức xạ mặt trời. Tuy nhiên trong một số trường hợp đặc biệt, thiết bị ở vị trí có cường độ bức xạ chiếu vào thì cần chú ý đến nhiệt độ bề mặt tăng cao. Thiết bị điện đặt ngoài trời cần có những biện pháp đặc biệt để đảm bảo nhiệt độ làm việc của thiết bị không vượt quá nhiệt độ cho phép. I.1.15. Rò khí SF6 Trong gian điện có các thiết bị chứa khí SF6 bố trí phía trên hoặc ở mặt đất, yêu cầu một nửa diện tích các lỗ thông hơi phải nằm gần mặt đất. Nếu không đạt yêu cầu trên cần phải có thông gió cưỡng bức. Trong gian điện có các thiết bị chứa khí SF6 đặt dưới mặt đất thì cần phải thông gió cưỡng bức nếu lượng khí thoát ra ảnh hưởng tới sức khoẻ và an toàn của con người. Các phòng, ống dẫn, hầm v.v. ở dưới và thông với gian có thiết bị sử dụng khí SF6 cũng cần phải thông gió. Quy ph¹m trang bÞ ®iÖn Trang 3
PhÇn I: Quy ®Þnh chung Bảng I.1.1: Mức ồn tối đa cho phép ở khu vực công cộng và dân cư (đơn vị dB): Thời gian Khu vực Từ 6h đến Trên 18h đến Trên 22h đến 18h 22h 6h Khu vực cần đặc biệt yên tĩnh như: Bệnh viện, trường học, thư viện, nhà 50 45 40 điều dưỡng, nhà trẻ, nhà thờ, đền chùa Khu dân cư, khách sạn, nhà nghỉ, cơ 60 55 50 quan hành chính Khu dân cư xen kẽ trong khu vực 75 70 50 thương mại, dịch vụ sản xuất I.1.16. Rò dầu cách điện Máy biến áp hoặc kháng điện có dầu phải có bể chứa dầu riêng hoặc kết hợp bể chứa dầu riêng với hố thu gom dầu chung. Với các thiết bị điện trong nhà có thể dùng sàn nhà không thấm có gờ đủ độ cao sử dụng như một hố gom dầu nếu có số máy biến áp không lớn hơn 3 và lượng dầu chứa trong mỗi máy ít hơn 1.000 lít. Với các thiết bị điện đặt ngoài trời có thể không cần hố thu dầu nếu máy biến áp chứa dầu ít hơn 1.000 lít. Điều này không áp dụng cho những vùng thu gom nước và/hoặc những vùng có nguồn nước được bảo vệ. Đối với các trạm phân phối đặt ngoài trời có máy biến áp treo trên cột không cần bố trí bể chứa dầu. I.1.17. Thiết bị điện kiểu ngâm dầu là thiết bị có bộ phận ngâm trong dầu để tránh tiếp xúc với môi trường xung quanh, tăng cường cách điện, làm mát và/hoặc dập hồ quang. Quy ph¹m trang bÞ ®iÖn Trang 4
PhÇn I: Quy ®Þnh chung Bảng I.1.2: Mức áp suất âm tại một số vị trí làm việc Mức áp Mức âm ở các ốcta dải trung tần [Hz], suất âm không quá [dB] tương Vị trí làm việc đương, không 63 125 250 500 1000 2000 4000 8000 quá, [dBA] Tại vị trí làm việc, 85 99 92 86 83 80 78 76 74 sản xuất Phòng điều khiển từ xa, các phòng thí 80 94 87 82 78 75 73 71 70 nghiệm, thực nghiệm có nguồn ồn Phòng điều khiển từ xa, các phòng thí nghiệm, thực 70 87 79 72 68 65 63 61 59 nghiệm không có nguồn ồn Các phòng chức năng (kế toán, kế hoạch, 65 83 74 68 63 60 57 55 54 thống kê v.v.) Các phòng nghiên cứu, thiết kế, máy 55 75 66 59 54 50 47 45 43 tính và xử lý số liệu I.1.18. Thiết bị điện kiểu chống cháy nổ là máy điện hoặc khí cụ điện được phép dùng ở những nơi có môi trường dễ cháy nổ ở mọi cấp. I.1.19. Vật liệu kỹ thuật điện là những vật liệu có các tính chất xác định đối với trường điện từ để sử dụng trong kỹ thuật điện. Quy ph¹m trang bÞ ®iÖn Trang 5
PhÇn I: Quy ®Þnh chung I.1.20. Theo tính chất lý học, vật liệu kỹ thuật điện được chia thành: 1. Vật liệu chịu lửa là vật liệu không cháy hoặc không hoá thành than, còn khi bị đốt thì không tự tiếp tục cháy hoặc không cháy âm ỉ. 2. Vật liệu chịu hồ quang là vật liệu không thay đổi tính chất dưới tác động của hồ quang trong điều kiện làm việc bình thường. 3. Vật liệu chịu ẩm là vật liệu không thay đổi tính chất dưới tác động của ẩm. 4. Vật liệu chịu nhiệt là vật liệu không thay đổi tính chất dưới tác động của nhiệt độ cao hoặc thấp. 5. Vật liệu chịu hoá chất là vật liệu không thay đổi tính chất dưới tác động của hoá chất. I.1.21. Theo bậc chịu lửa, vật liệu và kết cấu xây dựng được chia thành 3 nhóm nêu trong bảng I.1.3. I.1.22. Điện áp danh định của hệ thống điện (Nominal voltage of a system) Một giá trị điện áp thích hợp được dùng để định rõ hoặc nhận dạng một hệ thống điện. I.1.23. Giá trị định mức (Rated value) Giá trị của một đại lượng, thường do nhà chế tạo ấn định cho điều kiện vận hành quy định đối với một phần tử, một thiết bị hoặc dụng cụ. I.1.24. Điện áp vận hành hệ thống điện (Operating voltage in a system) Trị số điện áp trong điều kiện bình thường, ở một thời điểm và tại một điểm đã cho của hệ thống điện. I.1.25. Điện áp cao nhất (hoặc thấp nhất) của hệ thống (Highest (lowest) voltage of a system) Trị số điện áp vận hành cao nhất (hoặc thấp nhất) trong các điều kiện vận hành bình thường ở bất kỳ thời điểm nào và tại bất kỳ điểm nào trong hệ thống. I.1.26. Điện áp cao nhất đối với thiết bị (Highest voltage for equipment) Trị số cao nhất của điện áp pha - pha, theo đó cách điện và các đặc tính liên quan khác của thiết bị được thiết kế bảo đảm điện áp này và những tiêu chuẩn tương ứng. Quy ph¹m trang bÞ ®iÖn Trang 6
PhÇn I: Quy ®Þnh chung Bảng I.1.3: Phân loại kết cấu xây dựng theo bậc chịu lửa Chia nhóm theo Mức độ cháy của vật liệu Mức độ cháy của cấu kiện mức độ cháy Dưới tác động của ngọn lửa hay Cấu kiện làm bằng các vật Nhóm nhiệt độ cao mà vật liệu không liệu không cháy và có mức độ không cháy bốc cháy, không cháy âm ỉ, cháy như của vật liệu không không bị cácbon hoá. cháy. Dưới tác động của ngọn lửa hay Cấu kiện làm bằng vật liệu nhiệt độ cao thì khó bốc cháy, khó cháy hoặc vật liệu dễ Nhóm khó cháy âm ỉ hoặc khó bị cháy nhưng phải có lớp bảo vệ cácbon hoá; chỉ tiếp tục cháy bằng vật liệu không cháy và khó cháy hay cháy âm ỉ khi tiếp xúc với có mức độ cháy như của vật nguồn lửa. Sau khi cách ly với liệu khó cháy. nguồn lửa thì ngừng cháy. Dưới tác động của ngọn lửa hay Cấu kiện làm bằng vật liệu dễ nhiệt độ cao thì bốc cháy, cháy cháy và không có lớp bảo vệ Nhóm âm ỉ hoặc bị cácbon hoá và tiếp bằng vật liệu không cháy và dễ cháy tục cháy âm ỉ hoặc bị cácbon có mức độ cháy như của vật hoá sau khi đã cách ly với liệu dễ cháy. nguồn cháy. I.1.27. Cấp điện áp (Voltage level) Một trong các trị số điện áp danh định được sử dụng trong một hệ thống nào đó. Ví dụ cấp điện áp 110kV, 220kV hoặc 500kV I.1.28. Độ lệch điện áp (Voltage deviation) Độ lệch điện áp thể hiện bằng phần trăm, giữa điện áp tại một thời điểm đã cho tại một điểm của hệ thống và điện áp đối chiếu như: điện áp danh định, trị số trung bình của điện áp vận hành, điện áp cung cấp theo hợp đồng. I.1.29. Độ sụt điện áp đường dây (Line voltage drop) Độ chênh lệch điện áp tại một thời điểm đã cho giữa các điện áp đo được tại hai điểm xác định trên đường dây. Quy ph¹m trang bÞ ®iÖn Trang 7
PhÇn I: Quy ®Þnh chung I.1.30. Dao động điện áp (Voltage fluctuation) Hàng loạt các thay đổi điện áp hoặc sự biến thiên có chu kỳ của hình bao điện áp. I.1.31. Quá điện áp (trong hệ thống) (Overvoltage (in a system)) Giá trị điện áp giữa pha với đất hoặc giữa các pha, có trị số đỉnh vượt quá đỉnh tương ứng của điện áp cao nhất của thiết bị. I.1.32. Quá điện áp tạm thời (Temporary overvoltage) Một giá trị quá điện áp dao động (ở tần số của lưới) tại một vị trí xác định mà không giảm được hoặc tắt dần trong một thời gian tương đối lâu. I.1.33. Quá điện áp quá độ (Transient overvoltage) Quá điện áp diễn ra trong thời gian rất ngắn (khoảng một vài phần nghìn giây hoặc ít hơn), có dao động hoặc không dao động, thường tắt nhanh. I.1.34. Dâng điện áp (Voltage surge) Một sóng điện áp quá độ lan truyền dọc đường dây hoặc một mạch điện, được đặc trưng bởi sự tăng điện áp rất nhanh, sau đó giảm chậm. I.1.35. Phục hồi điện áp (Voltage recovery) Sự phục hồi điện áp tới một trị số gần với trị số trước đó của nó sau khi điện áp bị suy giảm, bị sụp đổ hoặc bị mất. I.1.36. Sự không cân bằng điện áp (Voltage unbalance) Hiện tượng khác nhau giữa điện áp trên các pha, tại một điểm trong hệ thống nhiều pha, gây ra do sự khác nhau giữa các dòng điện tải hoặc sự không đối xứng hình học trên đường dây. I.1.37. Quá điện áp thao tác (Switching overvoltage) Điện áp quá độ có dạng tương tự với dạng của xung điện áp đóng cắt tiêu chuẩn, được đánh giá cho các mục đích phối hợp cách điện. Quy ph¹m trang bÞ ®iÖn Trang 8
PhÇn I: Quy ®Þnh chung I.1.38. Quá điện áp sét (Lightning overvoltage) Quá điện áp quá độ có hình dạng tương tự với hình dạng của xung sét tiêu chuẩn, được đánh giá cho mục đích phối hợp cách điện. I.1.39. Quá điện áp cộng hưởng (Resonant overvoltage) Quá điện áp phát sinh do dao động cộng hưởng duy trì trong hệ thống điện. I.1.40. Hệ số không cân bằng (Unbalance factor) Trong hệ thống điện ba pha, mức độ không cân bằng được biểu thị bằng tỷ số phần trăm giữa trị số hiệu dụng của thành phần thứ tự nghịch (hay thứ tự không) với thành phần thứ tự thuận của điện áp hoặc dòng điện. I.1.41. Cấp cách điện (Insulation level) Là một đặc tính được xác định bằng một hoặc vài trị số chỉ rõ điện áp chịu đựng cách điện đối với một chi tiết cụ thể của thiết bị. I.1.42. Cách điện ngoài (External insulation) Khoảng cách trong khí quyển và trên bề mặt tiếp xúc với không khí của cách điện rắn của thiết bị mà chúng chịu tác động của ứng suất điện môi, những tác động của khí quyển và các tác động bên ngoài khác, như: ô nhiễm, độ ẩm v.v. I.1.43. Cách điện trong (Internal insulation) Các phần cách điện dạng rắn, lỏng hoặc khí bên trong thiết bị được bảo vệ chống tác động của khí quyển và các tác động bên ngoài khác. I.1.44. Cách điện tự phục hồi (Self-restoring insulation) Cách điện được khôi phục lại hoàn toàn những đặc tính cách điện sau khi bị phóng điện. I.1.45. Cách điện không tự phục hồi (Non-self-restoring insulation) Cách điện bị mất những đặc tính cách điện hoặc không khôi phục lại hoàn toàn những đặc tính cách điện sau khi bị phóng điện. Quy ph¹m trang bÞ ®iÖn Trang 9
PhÇn I: Quy ®Þnh chung I.1.46. Cách điện chính (Main insulation) − Cách điện của bộ phận mang điện có tác dụng bảo vệ chính là chống điện giật. − Cách điện chính không nhất thiết bao gồm phần cách điện sử dụng riêng cho các mục đích chức năng. I.1.47. Cách điện phụ (Auxiliary insulation) Cách điện độc lập được đặt thêm vào cách điện chính để bảo vệ chống điện giật trong trường hợp cách điện chính bị hỏng. I.1.48. Cách điện kép (Double insulation) Cách điện bao gồm đồng thời cả cách điện chính và cách điện phụ. I.1.49. Phối hợp cách điện (Insulation co-ordination) Sự lựa chọn mức cách điện của thiết bị và các đặc tính của thiết bị bảo vệ có tính đến điện áp có thể xuất hiện trên hệ thống. I.1.50. Truyền tải điện (Transmission of electricity) Việc truyền tải một lượng điện năng từ nguồn điện tới khu vực tiêu thụ điện. I.1.51. Phân phối điện (Distribution of electricity) Việc phân phối một lượng điện năng tới khách hàng trong khu vực tiêu thụ điện. I.1.52. Liên kết hệ thống điện (Interconnection of power systems) Liên kết các hệ thống truyền tải điện bằng các đường dây hoặc máy biến áp, để trao đổi điện năng giữa các hệ thống. I.1.53. Điểm đấu nối (Connection point) Là điểm nối của đơn vị phát điện hoặc lưới điện của người sử dụng hoặc lưới điện truyền tải vào hệ thống điện Quốc gia. I.1.54. Sơ đồ hệ thống điện (System diagram) Quy ph¹m trang bÞ ®iÖn Trang 10
PhÇn I: Quy ®Þnh chung Thể hiện bằng hình học về bố trí của một hệ thống điện, trong đó chứa thông tin cần thiết cho các yêu cầu cụ thể. I.1.55. Sơ đồ vận hành hệ thống điện (System operational diagram) Một sơ đồ hệ thống điện biểu thị một phương thức vận hành nhất định. I.1.56. Quy hoạch hệ thống điện (Power system planning) Là toàn bộ các nghiên cứu và chương trình liên quan đến sự phát triển của hệ thống điện, bảo đảm các tính năng kinh tế - kỹ thuật, đảm bảo yêu cầu tăng trưởng phụ tải điện. I.1.57. Độ ổn định của hệ thống điện (Power system stability) Khả năng lập lại trạng thái xác lập của một hệ thống điện, đặc trưng bởi sự vận hành đồng bộ của các máy phát sau một nhiễu loạn, ví dụ do biến thiên công suất hoặc tổng trở. I.1.58. Độ ổn định của tải (Load stability) Khả năng lập lại chế độ xác lập sau một nhiễu loạn của tải. I.1.59. Ổn định tĩnh của hệ thống điện (Steady state stability of a power system) Sự ổn định của hệ thống điện sau các nhiễu loạn có biên độ tương đối nhỏ và tốc độ biến thiên chậm. I.1.60. Ổn định quá độ (ổn định động) của hệ thống điện (Transient stability of a power system) Sự ổn định của hệ thống, trong đó các nhiễu loạn có thể có biên độ và/hoặc tốc độ biến thiên tương đối nhanh. I.1.61. Ổn định có điều kiện của hệ thống điện (Conditional stability of a power system) Ổn định của hệ thống điện đạt được không cần sự trợ giúp của các phương tiện điều khiển tự động. I.1.62. Vận hành đồng bộ hệ thống điện (Synchronous operation of a system) Quy ph¹m trang bÞ ®iÖn Trang 11
PhÇn I: Quy ®Þnh chung Tình trạng của hệ thống điện trong đó tất cả các máy điện đều vận hành đồng bộ. I.1.63. Trung tâm điều độ hệ thống điện Quốc gia (National load dispatch center) Là đơn vị chỉ huy, điều hành hoạt động của hệ thống điện Quốc gia bao gồm: lập kế hoạch phát điện, phương thức vận hành và thực hiện điều độ các tổ máy phát điện đấu nối với hệ thống điện Quốc gia, điều khiển hoạt động của lưới điện truyền tải, điều độ mua bán điện với hệ thống điện bên ngoài. I.1.64. Hệ thống SCADA (Supervisory control and data acquisition system) Là hệ thống giám sát, điều khiển và thu thập các dữ liệu vận hành của hệ thống điện để phục vụ cho việc xử lý tại các trung tâm điều khiển. I.1.65. Tiêu chuẩn vận hành (Operation regulation) Là những quy định về các chỉ tiêu kinh tế, tiêu chuẩn kỹ thuật, tính đồng bộ và độ an toàn, tin cậy của hệ thống điện do cơ quan Nhà nước có thẩm quyền ban hành để phục vụ cho mục đích lập kế hoạch, lập phương thức và vận hành hệ thống điện Quốc gia. I.1.66. Quản lý nhu cầu hệ thống (System demand control) Sự điều hành nhu cầu điện của phía tiêu thụ trong hệ thống điện. I.1.67. Dự báo quản lý hệ thống điện (Management forecast of a system) Sự chuẩn bị và kiểm tra các chương trình phát điện, tức là phần dự phòng và phần vận hành, bao gồm việc phân tích sơ đồ lưới điện để đảm bảo cung cấp điện kinh tế nhất cho những phụ tải dự kiến với mức an toàn cần thiết trong khoảng thời gian đã cho, của hệ thống đã cho, có xét đến tất cả các hạn chế hiện hữu và tình huống có thể xảy ra. I.1.68. Tăng cường hệ thống điện (Reinforcement of a system) Bổ sung hoặc thay thế một số thiết bị trong hệ thống điện (như máy biến áp, đường dây, máy phát v.v.) sao cho có khả năng đáp ứng được sự tăng trưởng phụ tải hoặc đảm bảo chất lượng cung cấp điện. I.1.69. Khoảng cách làm việc tối thiểu (Minimum working distance) Quy ph¹m trang bÞ ®iÖn Trang 12
PhÇn I: Quy ®Þnh chung Khoảng cách an toàn tối thiểu, trong không khí, được duy trì giữa các bộ phận mang điện thường xuyên với một nhân viên bất kỳ đang làm việc trong trạm hoặc đang xử lý trực tiếp bằng dụng cụ dẫn điện. I.1.70. Khoảng trống cách điện tối thiểu (Minimum insulation clearance) Khoảng cách an toàn nhỏ nhất phải tuân theo giữa các bộ phận mang điện hoặc giữa phần mang điện với đất. I.1.71. Khởi động lạnh tổ máy nhiệt điện (Cold start-up thermal generating set) Quá trình mà tổ máy phát được tăng tốc độ, hoà vào hệ thống để mang tải sau một thời gian dài không vận hành. I.1.72. Khởi động nóng tổ máy nhiệt điện (Hot start-up thermal generating set) Quá trình một máy phát được tăng tốc độ, hoà vào hệ thống và mang tải sau thời gian ngắn không vận hành mà chưa thay đổi quá nhiều tình trạng nhiệt của tuabin. I.1.73. Khả năng quá tải (Overload capacity) Tải cao nhất mà có thể được duy trì trong một thời gian ngắn. I.1.74. Sa thải phụ tải (Load shedding) Quá trình loại bỏ một số phụ tải được lựa chon trước để giải quyết tình trạng bất thường nhằm duy trì tính toàn vẹn của hệ thống điện còn lại. I.1.75. Công suất sẵn sàng của một tổ máy (hoặc một nhà máy điện) (Available capacity of a unit (of a power station) Công suất tối đa ở đó một tổ máy (hoặc một nhà máy điện) có thể vận hành liên tục trong những điều kiện thực tế. I.1.76. Công suất dự phòng của một hệ thống điện (Reserve power of a system) Độ chênh lệch giữa công suất tổng sẵn sàng và nhu cầu công suất của hệ thống điện. I.1.77. Dự phòng nóng (Hot stand-by) Quy ph¹m trang bÞ ®iÖn Trang 13
PhÇn I: Quy ®Þnh chung Công suất tổng khả dụng của các máy phát đang chạy không tải hoặc non tải để phát điện nhanh vào hệ thống. I.1.78. Dự phòng nguội (Cold reserve) Công suất tổng sẵn sàng của các máy phát dự phòng mà việc khởi động có thể kéo dài vài giờ. I.1.79. Dự phòng sự cố (Outage reserve) Là công suất dự phòng có thể huy động vào vận hành trong một khoảng thời gian không quá 24 giờ. I.1.80. Dự báo phụ tải (Load forecast) Sự ước tính phụ tải của một lưới điện tại một thời điểm tương lai nhất định. I.1.81. Dự báo cấu trúc phát điện (Generation mix forecast) Dự báo thành phần của hệ thống phát điện tại một thời điểm tương lai đã cho. I.1.82. Chế độ xác lập của hệ thống điện (Steady state of a power system) Những điều kiện vận hành của một lưới điện trong đó các thông số trạng thái của hệ thống được coi là ổn định. I.1.83. Chế độ quá độ của hệ thống điện (Transient state of a power system) Chế độ vận hành của lưới điện trong đó có ít nhất một thông số trạng thái đang thay đổi, thông thường là trong thời gian ngắn. I.1.84. Trạng thái cân bằng của lưới điện nhiều pha (Balanced state of a polyphase network) Trạng thái trong đó điện áp và dòng điện trong các dây dẫn pha tạo thành các hệ thống nhiều pha cân bằng. I.1.85. Trạng thái không cân bằng của một lưới điện nhiều pha (Unbalanced state of a polyphase network) Trạng thái mà trong đó điện áp và/hoặc dòng điện trong các dây dẫn pha không tạo thành các hệ thống nhiều pha cân bằng. Quy ph¹m trang bÞ ®iÖn Trang 14
PhÇn I: Quy ®Þnh chung I.1.86. Độ tin cậy cung cấp điện (Service reliability) Khả năng của một hệ thống điện đáp ứng được chức năng cung cấp điện trong những điều kiện ổn định, theo thời gian quy định. I.1.87. Độ an toàn cung cấp điện (Service security) Khả năng hoàn thành chức năng cung cấp điện của hệ thống điện tại một thời điểm đã cho trong vận hành khi xuất hiện sự cố. I.1.88. Phân phối kinh tế phụ tải (Economic loading schedule) Việc khai thác các thành phần sẵn có của lưới điện sao cho đạt hiệu quả kinh tế nhất. I.1.89. Sự cân bằng của lưới phân phối (Balancing of a distribution network) Sự phân bố nguồn cấp cho các hộ tiêu thụ ở các pha khác nhau của lưới phân phối sao cho mức cân bằng dòng điện là cao nhất. I.1.90. Sự phục hồi tải (Load recovery) Sau khi phục hồi điện áp, việc tăng công suất của hộ tiêu thụ hoặc hệ thống, ở mức nhanh hoặc chậm phụ thuộc vào các đặc tính của tải. Chỉ dẫn chung về trang bị điện I.1.91. Trong quy phạm này, một số từ được dùng với nghĩa như sau: • Phải: bắt buộc thực hiện. • Cần: cần thiết, cần có nhưng không bắt buộc. • Nên: không bắt buộc nhưng thực hiện thì tốt hơn. • Thường hoặc thông thường: có tính phổ biến, được sử dụng rộng rãi. • Cho phép hoặc được phép: được thực hiện, như vậy là thoả đáng và cần thiết. • Không nhỏ hơn hoặc ít nhất là: là nhỏ nhất. • Không lớn hơn hoặc nhiều nhất là: là lớn nhất. • Từ đến : kể cả trị số đầu và trị số cuối. Quy ph¹m trang bÞ ®iÖn Trang 15
PhÇn I: Quy ®Þnh chung • Khoảng cách: từ điểm nọ đến điểm kia. • Khoảng trống: từ mép nọ đến mép kia trong không khí. I.1.92. Kết cấu, công dụng, phương pháp lắp đặt, cấp cách điện của vật liệu và thiết bị điện phải phù hợp với điện áp danh định của lưới điện hoặc thiết bị điện, với điều kiện môi trường và với những yêu cầu nêu trong quy phạm này. I.1.93. Thiết bị điện dùng trong công trình điện phải có đặc tính kỹ thuật phù hợp với điều kiện làm việc của công trình. I.1.94. Thiết bị đóng cắt điện trong không khí dùng ở vùng cao trên 1.000m so với mực nước biển phải được kiểm tra theo điều kiện đóng cắt điện ở áp suất khí quyển tương ứng. I.1.95. Thiết bị điện và kết cấu liên quan phải được bảo vệ chống gỉ và ăn mòn bằng lớp mạ, sơn v.v. để chịu được tác động của môi trường. Màu sắc sơn phải phù hợp với màu sắc chung của gian nhà, kết cấu xây dựng và thiết bị công nghệ, nếu ở ngoài trời nên dùng màu sơn phản xạ tốt. I.1.96. Việc lựa chọn thiết bị, khí cụ điện và kết cấu liên quan, ngoài các tiêu chuẩn về chức năng còn phải đảm bảo các tiêu chuẩn về độ ẩm, sương muối, tốc độ gió, nhiệt độ môi trường xung quanh, mức động đất v.v. I.1.97. Phần xây dựng của công trình (kết cấu nhà và các bộ phận trong nhà, thông gió, cấp thoát nước v.v.) phải tuân theo các tiêu chuẩn, quy phạm xây dựng của Nhà nước. I.1.98. Khi xây dựng công trình điện không có người trực thì không cần làm phòng điều khiển, phòng phụ cho người làm việc, cũng như xưởng sửa chữa. I.1.99. Việc thiết kế và chọn các phương án cho công trình điện phải dựa trên cơ sở so sánh các chỉ tiêu kinh tế - kỹ thuật, áp dụng các sơ đồ đơn giản và tin cậy, trình độ và kinh nghiệm khai thác, ứng dụng kỹ thuật mới, lựa chọn tối ưu nguyên vật liệu. Quy ph¹m trang bÞ ®iÖn Trang 16
PhÇn I: Quy ®Þnh chung I.1.100. Trong công trình điện, cần có biện pháp để dễ phân biệt các phần tử trong cùng bộ phận như có sơ đồ, lược đồ bố trí thiết bị, kẻ chữ, đánh số hiệu, sơn màu khác nhau v.v. I.1.101. Màu sơn thanh dẫn cùng tên ở mọi công trình điện phải giống nhau. Thanh dẫn phải sơn màu như sau: 1. Đối với lưới điện xoay chiều ba pha: pha A màu vàng, pha B màu xanh lá cây, pha C màu đỏ, thanh trung tính màu trắng cho lưới trung tính cách ly, thanh trung tính màu đen cho lưới trung tính nối đất trực tiếp. 2. Đối với điện một pha: dây dẫn nối với điểm đầu cuộn dây của nguồn điện màu vàng, dây nối với điểm cuối cuộn dây của nguồn màu đỏ. Nếu thanh dẫn của lưới điện một pha rẽ nhánh từ thanh dẫn của hệ thống ba pha thì phải sơn theo màu các pha trong lưới ba pha. 3. Đối với lưới điện một chiều: thanh dương (+) màu đỏ, thanh âm (-) màu xanh, thanh trung tính màu trắng. I.1.102. Phải bố trí và sơn thanh dẫn theo các chỉ dẫn dưới đây: 1. Đối với thiết bị phân phối trong nhà, điện xoay chiều ba pha: a. Khi thanh cái bố trí thẳng đứng: thanh trên (A) màu vàng; thanh giữa (B) màu xanh lá cây; thanh dưới (C) màu đỏ. Khi các thanh bố trí nằm ngang, nằm nghiêng hoặc theo hình tam giác: thanh xa người nhất (A) màu vàng; thanh giữa (B) màu xanh lá cây; thanh gần người nhất (C) màu đỏ. Trường hợp người có thể tiếp cận được từ hai phía thì thanh phía gần hàng rào hoặc tường rào (A) màu vàng, thanh xa hàng rào hoặc tường rào (C) màu đỏ. b. Các thanh rẽ nhánh từ thanh cái: nếu nhìn từ hành lang vận hành, thanh trái (A) màu vàng, thanh giữa (B) màu xanh lá cây và thanh phải (C) màu đỏ. 2. Đối với thiết bị phân phối ngoài trời, điện xoay chiều ba pha: a. Thanh cái và thanh đường vòng: thanh gần máy biến áp điện lực nhất (A) màu vàng, thanh giữa (B) màu xanh lá cây, thanh xa nhất (C) màu đỏ. b. Các thanh rẽ nhánh từ hệ thống thanh cái: nếu nhìn từ thiết bị phân phối ngoài trời vào các đầu ra của máy biến áp điện lực, thanh trái (A) màu vàng, thanh giữa (B) màu xanh lá cây, thanh phải (C) màu đỏ. Quy ph¹m trang bÞ ®iÖn Trang 17
PhÇn I: Quy ®Þnh chung c. Đường dây vào trạm: nếu nhìn từ đường dây vào trạm, tại vị trí đấu nối, thanh trái (A) màu vàng, thanh giữa (B) màu xanh lá cây, thanh phải (C) màu đỏ. d. Thiết bị phân phối ngoài trời dùng dây dẫn mềm làm thanh cái thì sơn màu pha ở chân sứ của thiết bị hoặc chấm sơn ở xà mắc thanh cái. 3. Đối với điện một chiều: a. Khi thanh cái bố trí thẳng đứng: thanh trên (thanh trung tính) màu trắng; thanh giữa (-) màu xanh; thanh dưới (+) màu đỏ. b. Khi thanh cái bố trí nằm ngang: nếu nhìn từ hành lang vận hành, thanh trung tính xa nhất màu trắng, thanh giữa (-) màu xanh, thanh gần nhất (+) màu đỏ. c. Các thanh rẽ nhánh từ thanh cái: nếu nhìn từ phía hành lang vận hành, thanh trái (thanh trung tính) màu trắng, thanh giữa (-) màu xanh, thanh phải (+) màu đỏ. d. Trường hợp cá biệt, nếu thực hiện như trên mà gặp khó khăn về lắp đặt hoặc phải xây thêm trụ đỡ gắn các thanh cái của trạm biến áp để làm nhiệm vụ đảo pha thì cho phép thay đổi thứ tự màu của các thanh. I.1.103. Để công trình điện không gây ảnh hưởng nhiễu và nguy hiểm cho công trình thông tin liên lạc, phải tuân theo các tiêu chuẩn, quy phạm hiện hành có liên quan. Phải có biện pháp chống nhiễu dòng điện công nghiệp cho các hệ thống thông tin và viễn thông. I.1.104. Trong công trình điện phải có các biện pháp đảm bảo an toàn sau: • Dùng loại cách điện thích hợp. Trường hợp cá biệt phải dùng cách điện tăng cường. • Bố trí cự ly thích hợp đến phần dẫn điện hoặc bọc kín phần dẫn điện. • Làm rào chắn. • Dùng khoá liên động cho khí cụ điện và cho rào chắn để ngăn ngừa thao tác nhầm. • Cắt tự động tin cậy và nhanh chóng cách ly những phần thiết bị điện bị chạm chập và những khu vực lưới điện bị hư hỏng. Quy ph¹m trang bÞ ®iÖn Trang 18
PhÇn I: Quy ®Þnh chung • Nối đất vỏ thiết bị điện và mọi phần tử của công trình điện có thể bị chạm điện. • San bằng thế điện, dùng máy biến áp cách ly hoặc dùng điện áp 42V trở xuống. • Dùng hệ thống báo tín hiệu, biển báo và bảng cấm. • Dùng trang bị phòng hộ. I.1.105. Đối với lưới điện đến 1kV, ở những nơi do điều kiện an toàn không thể đấu trực tiếp các thiết bị tiêu thụ điện vào lưới thì phải dùng máy biến áp cách ly hoặc dùng máy biến áp giảm áp có điện áp thứ cấp 42V trở xuống. Khi dùng các loại máy biến áp trên, phải tuân theo các chỉ dẫn dưới đây: 1. Máy biến áp cách ly phải có kết cấu an toàn và chịu được điện áp thử nghiệm cao hơn bình thường. 2. Mỗi máy biến áp cách ly chỉ được cấp điện cho một thiết bị và được bảo vệ bằng cầu chảy hoặc áptômát có dòng điện chỉnh định không quá 15A ở phía sơ cấp. Điện áp sơ cấp của máy biến áp cách ly không được quá 380V. 3. Cấm nối đất cuộn dây thứ cấp của máy biến áp cách ly và thiết bị tiêu thụ điện của nó. Vỏ của máy biến áp này phải được nối đất. 4. Máy biến áp giảm áp có điện áp thứ cấp 42V trở xuống có thể dùng làm máy biến áp cách ly nếu chúng thoả mãn các điểm nêu trên. Máy biến áp giảm áp không phải là máy biến áp cách ly thì phải nối đất các bộ phận sau: vỏ máy, một trong những đầu ra hoặc điểm giữa cuộn dây thứ cấp. I.1.106. Trong nhà ở, nhà công cộng, cửa hàng v.v. vỏ hoặc tấm che phần mang điện không được có lỗ. Trong gian sản xuất và gian điện được phép dùng vỏ hoặc tấm che có lỗ hoặc kiểu lưới. I.1.107. Rào ngăn và tấm che phải có kết cấu sao cho chỉ tháo hoặc mở bằng cờ lê hoặc dụng cụ riêng. I.1.108. Rào ngăn và tấm che phải có đủ độ bền cơ học. Đối với thiết bị trên 1kV, chiều dày của tấm che bằng kim loại không được nhỏ hơn 1mm. Vỏ che dây dẫn nên đưa sâu vào trong máy, thiết bị và dụng cụ điện. Quy ph¹m trang bÞ ®iÖn Trang 19
PhÇn I: Quy ®Þnh chung I.1.109. Để tránh tai nạn cho người do dòng điện và hồ quang gây ra, mọi trang bị điện phải có trang bị phòng hộ phù hợp với quy phạm sử dụng, thử nghiệm và quy phạm an toàn điện. I.1.110. Việc phòng cháy và chữa cháy cho trang bị điện có thiết bị chứa dầu, ngâm trong dầu hoặc tẩm dầu, sơn cách điện v.v. phải thực hiện theo các yêu cầu nêu trong các phần tương ứng của QTĐ và quy định của cơ quan phòng cháy địa phương. Ngoài ra khi đưa trang bị điện nói trên vào sản xuất, phải trang bị đầy đủ phương tiện chữa cháy theo quy định của quy phạm phòng cháy và chữa cháy. Đấu công trình điện vào hệ thống điện I.1.111. Khi công trình điện cần đấu vào hệ thống điện, ngoài những thủ tục xây dựng cơ bản đã được quy định còn phải có sự thoả thuận của cơ quan quản lý hệ thống điện, phải tuân theo các văn bản pháp quy hiện hành và những điều kiện kỹ thuật để đấu nối như sau: 1. Lập phương án xây dựng công trình trong hệ thống điện. 2. Tổng hợp số liệu phụ tải điện trong khu vực sẽ xây dựng công trình. 3. Dự kiến điểm đấu vào hệ thống điện (trạm điện, nhà máy điện hoặc đường dây dẫn điện), cấp điện áp ở những điểm đấu, trang bị tại điểm đấu nối. 4. Chọn điện áp, tiết diện và chủng loại của đường dây trên không hoặc đường cáp và phương tiện điều chỉnh điện áp, nêu những yêu cầu về tuyến đường dây. Đối với công trình lớn còn phải nêu thêm phương án chọn số mạch đấu. 5. Nêu yêu cầu về sự cần thiết phải tăng cường lưới điện hiện có do đấu thêm công trình mới (tăng tiết diện dây dẫn, thay thế hoặc tăng công suất máy biến áp). Quy ph¹m trang bÞ ®iÖn Trang 20
PhÇn I: Quy ®Þnh chung 6. Nêu những yêu cầu riêng đối với các trạm điện và thiết bị của hộ tiêu thụ điện được đấu vào hệ thống như: cần có bảo vệ tự động ở các đầu vào, cho phép các đường dây làm việc song song, cần có các ngăn điện dự phòng v.v. 7. Xác định dòng điện ngắn mạch tính toán. 8. Nêu những yêu cầu về bảo vệ rơle, tự động, cách điện, bảo vệ chống quá điện áp. 9. Nêu các biện pháp nâng cao hệ số công suất. 10. Nêu các yêu cầu về đo đếm điện năng. 11. Xác định những điều kiện để đấu trang bị điện có lò điện, thiết bị điện cao tần v.v. 12. Nêu những yêu cầu đối với các công trình phụ trợ và các công trình khác (như thông tin liên lạc v.v.). I.1.112. Công trình điện và thiết bị điện đã xây lắp xong phải được thử nghiệm, nghiệm thu, bàn giao và đưa vào khai thác theo quy định hiện hành. Quy ph¹m trang bÞ ®iÖn Trang 21
PhÇn I: Quy ®Þnh chung Chương I.2 LƯỚI ĐIỆN VÀ CUNG CẤP ĐIỆN Phạm vi áp dụng và định nghĩa I.2.1. Chương này áp dụng cho lưới điện của hệ thống điện, của xí nghiệp công nghiệp và thành phố v.v. Việc cung cấp điện cho các công trình ngầm, xe điện v.v. ngoài các yêu cầu nêu trong chương này còn phải tuân theo các quy phạm chuyên ngành. I.2.2. Hệ thống năng lượng là tập hợp các nhà máy điện, lưới điện và lưới nhiệt được nối với nhau, có liên hệ mật thiết, liên tục trong quá trình sản xuất, biến đổi và phân phối điện và nhiệt. I.2.3. Hệ thống điện là hệ thống năng lượng không có lưới nhiệt. I.2.4. Trạm điện là một phần tử của hệ thống điện, có thể là trạm phát điện, trạm biến áp, trạm cắt hoặc trạm bù công suất phản kháng v.v. I.2.5. Trạm biến áp là trạm có các máy biến áp lực kết nối hai hoặc nhiều lưới điện có điện áp khác nhau. I.2.6. Trạm cắt là trạm gồm thiết bị đóng cắt, các thanh cái, không có máy biến áp lực. I.2.7. Trạm bù công suất phản kháng gồm hai loại: • Trạm bù công suất phản kháng bằng tụ điện. • Trạm bù công suất phản kháng bằng máy bù đồng bộ. I.2.8. Trạm cách điện khí (Gas insulated substation - GIS): Trạm thu gọn đặt trong buồng kim loại được nối đất, cách điện cho các thiết bị điện chính của trạm bằng chất khí nén (không phải là không khí). Quy ph¹m trang bÞ ®iÖn Trang 22
PhÇn I: Quy ®Þnh chung I.2.9. Nguồn cung cấp điện độc lập cho một phụ tải là nguồn không bị mất điện khi nguồn khác mất điện. Các trạm phân phối nhận điện từ hai nhà máy điện hoặc từ hai nguồn cấp điện hoặc từ hai phân đoạn thanh cái của nhà máy điện hoặc trạm điện được gọi là nguồn cung cấp điện độc lập, nếu thoả mãn cả hai điều kiện: • Mỗi phân đoạn đều được cấp từ nguồn điện độc lập. • Các phân đoạn không liên hệ với nhau hoặc có liên hệ thì tự động tách ra khi một phân đoạn bị sự cố. I.2.10. Đưa điện sâu là phương thức cung cấp điện cao áp vào sát hộ tiêu thụ với ít cấp biến áp nhất. I.2.11. Điều chỉnh điện áp là hoạt động làm thay đổi điện áp ở thanh cái nhà máy điện hoặc trạm biến áp để duy trì điện áp ở mức cho phép. Yêu cầu chung I.2.12. Việc cấp điện cho các hộ tiêu thụ bao gồm cả việc chọn số lượng và cách bố trí trạm điện phải được giải quyết một cách tổng hợp tuỳ theo tình hình năng lượng trong khu vực (nguồn thuỷ năng, nhiên liệu địa phương, nhiên liệu phế thải, nhu cầu về nhiệt, khả năng cấp điện của các nhà máy điện lớn ở các vùng lân cận v.v.) trên cơ sở điều tra phụ tải điện và dự kiến phát triển kinh tế ở địa phương trong 10 năm sau, đồng thời phải xét đến điều kiện dự phòng. Ngoài ra còn phải tính đến các khả năng và biện pháp giảm dòng điện ngắn mạch và giảm tổn thất điện năng. I.2.13. Việc chọn phương án cấp điện phải dựa trên cơ sở sau khi đã đảm bảo các chỉ tiêu kỹ thuật, so sánh vốn đầu tư, chi phí khai thác hàng năm cho công trình với thời gian hoàn vốn từ 5 đến 8 năm, so sánh tính ưu việt của mỗi phương án. I.2.14. Việc thiết kế, xây dựng mới và cải tạo lưới điện phải đáp ứng yêu cầu phát triển chung về điện trong từng giai đoạn và khả năng mở rộng trong tuơng lai ít nhất là 10 năm sau. Quy ph¹m trang bÞ ®iÖn Trang 23
PhÇn I: Quy ®Þnh chung I.2.15. Khả năng tải điện của đường dây và máy biến áp nối nhà máy điện chuyên dùng của xí nghiệp công nghiệp với hệ thống điện phải bảo đảm: • Đưa công suất dư của nhà máy điện chuyên dùng vào hệ thống điện trong mọi chế độ làm việc. • Nhận công suất thiếu khi máy phát công suất lớn nhất của nhà máy điện chuyên dùng ngừng hoạt động do sự cố, sửa chữa theo kế hoạch và kiểm tra. I.2.16. Mọi nhà máy điện khi đưa vào làm việc song song với lưới điện Quốc gia, chủ quản các nhà máy đó phải thoả thuận với cơ quan quản lý lưới điện Quốc gia. I.2.17. Khi công suất tiêu thụ của các xí nghiệp công nghiệp nhỏ hơn khả năng tải của đường dây cấp điện chuyên dùng thì có thể kết hợp cấp điện cho các hộ tiêu thụ điện khác theo thoả thuận. Khi xây dựng xí nghiệp công nghiệp mới mà bên cạnh đó sẽ hình thành thành phố hoặc khu dân cư mới thì sơ đồ cấp điện của xí nghiệp phải tính đến khả năng tách riêng phụ tải sinh hoạt. I.2.18. Lưới 500, 220, 110kV là loại trung tính nối đất trực tiếp. Lưới 6, 10, 35kV là loại trung tính cách ly có thể nối đất qua cuộn dập hồ quang điện, trong trường hợp đặc biệt có thể nối đất trực tiếp. Lưới 15, 22kV là loại trung tính nối trực tiếp, trong trường hợp đặc biệt có thể trung tính cách ly hoặc nối đất qua điện trở nhỏ. Đối với lưới điện 6 ÷ 35kV có điểm trung tính nối đất qua cuộn dập hồ quang thì việc bù dòng điện dung khi có chạm đất được thực hiện trong các trường hợp sau: 1. Ở lưới điện 35 kV: khi dòng điện chạm đất lớn hơn 10A. 2. Ở lưới điện 10 kV: khi dòng điện chạm đất lớn hơn 20A. 3. Ở lưới điện 6 kV: khi dòng điện chạm đất lớn hơn 30A. 4. Ở tổ hợp khối máy phát điện - máy biến áp 6 ÷ 22 kV: khi dòng điện chạm đất lớn hơn 5A. Quy ph¹m trang bÞ ®iÖn Trang 24
PhÇn I: Quy ®Þnh chung I.2.19. Thông thường trạm điện từ 35kV trở xuống được thiết kế theo chế độ không có người trực mà dùng thiết bị tự động, khi cần thiết thì dùng các thiết bị điều khiển từ xa và hệ thống tín hiệu để báo sự cố. Bảng điều khiển chỉ cần đặt ở trạm nút cung cấp điện cho các trạm. I.2.20. Mọi thiết bị điện đấu vào đường dây có cuộn kháng điện phải chọn theo dòng điện ngắn mạch sau cuộn kháng điện (xem Điều I.4.7). I.2.21. Dao cách ly và dao cách ly tự động tiêu chuẩn được phép dùng để cắt và đóng: 1. Máy biến điện áp, dòng điện nạp của các thanh cái và thiết bị điện. 2. Dòng điện cân bằng của đường dây nếu hiệu điện áp ở dao cách ly hoặc ở dao cách ly tự động sau khi cắt ≤ 2% trị số danh định. 3. Dòng điện chạm đất 5A, đối với đường dây 22 ÷ 35kV và 3A đối với đường dây 10kV trở xuống. Cũng cho phép dùng dao cách ly để cắt và đóng: • Điểm nối đất trung tính của máy biến áp. • Cuộn dập hồ quang khi không có chạm đất trong lưới điện. • Mạch vòng (khi máy cắt đấu song song với dao cách ly đã đóng). Việc xác định công suất không tải của máy biến áp lực và chiều dài đường dây theo cấp điện áp cho phép dùng dao cách ly hoặc dao cách ly tự động tiêu chuẩn để đóng cắt, việc chọn biện pháp lắp đặt các loại dao trên và việc xác định khoảng cách giữa các cực của dao đều phải tuân theo chỉ dẫn của nhà chế tạo cũng như quy định kỹ thuật hiện hành. I.2.22. Cho phép dùng điện xoay chiều làm nguồn thao tác nội bộ để đơn giản và hạ giá thành. I.2.23. Ở những nơi chưa có quy hoạch ổn định nên dùng đường dây trên không, còn với những đô thị và khu công nghiệp đã có quy hoạch được duyệt thì dùng cáp ngầm. Đối với đường dây hạ áp cố gắng dùng dây bọc. Với đường dây 22kV trở xuống ở những nơi có hành lang chật hẹp, nhiều cây cối nên dùng dây bọc. Quy ph¹m trang bÞ ®iÖn Trang 25
PhÇn I: Quy ®Þnh chung Cho phép bố trí các đường dây có điện áp và công dụng khác nhau chung cột với đường dây trên không nhưng phải tuân theo các quy định nêu trong Phần II của quy phạm này. I.2.24. Tiết diện dây dẫn, thanh dẫn và cáp phải được chọn theo: 1. Mật độ dòng điện kinh tế nêu trong Chương I.3. 2. Khả năng tải điện theo độ phát nóng của dây dẫn trong chế độ bình thường và chế độ sự cố nêu trong Chương I.3. 3. Tổn thất điện áp trong các điều kiện theo Điều I.2.39. 4. Độ ổn định, độ phát nóng và lực điện động trong các chế độ ngắn mạch nêu trong Chương I.4. 5. Số liệu tính toán cơ - lý đường dây. 6. Vầng quang điện (Điều I.3.31). Loại hộ tiêu thụ điện, độ tin cậy cung cấp điện I.2.25. Tuỳ theo độ tin cậy cung cấp điện, các hộ tiêu thụ được chia thành 3 loại sau đây: • Loại I là những hộ tiêu thụ điện mà khi cung cấp điện bị gián đoạn sẽ ảnh hưởng đến an ninh Quốc gia, ảnh hưởng đến các cơ quan trọng yếu của Nhà nước, gây nguy hiểm chết người, tổn thất nghiêm trọng về kinh tế hoặc theo nhu cầu cấp điện đặc biệt của khách hàng. • Loại II là những hộ tiêu thụ điện mà khi cung cấp điện bị gián đoạn sẽ gây tổn thất lớn về kinh tế, rối loạn các quá trình công nghệ phức tạp, rối loạn hoạt động bình thường của thành phố. • Loại III là những hộ tiêu thụ điện không thuộc hai loại trên. I.2.26. Hộ tiêu thụ điện loại I phải được cung cấp điện bằng ít nhất hai nguồn cung cấp điện độc lập và một nguồn dự phòng tại chỗ. Chỉ được phép ngừng cung cấp điện trong thời gian tự động đóng nguồn dự phòng. Nguồn điện dự phòng tại chỗ có thể là trạm cố định hoặc lưu động có máy phát điện hoặc bộ lưu điện (UPS) v.v. Quy ph¹m trang bÞ ®iÖn Trang 26
PhÇn I: Quy ®Þnh chung I.2.27. Đối với hộ tiêu thụ điện loại II phải được cung cấp điện bằng ít nhất một nguồn cung cấp điện chính và một nguồn dự phòng, được phép ngừng cung cấp điện trong thời gian cần thiết để đóng nguồn dự phòng. I.2.28. Đối với hộ tiêu thụ điện loại III, được phép ngừng cung cấp điện trong thời gian sửa chữa hoặc xử lý sự cố. Sơ đồ cung cấp điện I.2.29. Khi xây dựng mới hoặc cải tạo lưới điện, nên dùng sơ đồ cung cấp điện đơn giản, tin cậy và có điện áp cao. Phải đưa nguồn cung cấp điện vào gần trung tâm phụ tải của các xí nghiệp công nghiệp và thành phố bằng cách đưa điện sâu điện áp 110 ÷ 220kV, xây dựng trạm điện gần trung tâm phụ tải hoặc ngay trong xí nghiệp, chia nhỏ các trạm điện. Để cấp điện cho trạm riêng lẻ, nên dùng rộng rãi hình thức rẽ nhánh trực tiếp từ một hoặc hai đường dây song song, tại chỗ rẽ nhánh nên đặt cầu dao phụ tải. Để đảm bảo cấp điện cho lưới điện thành phố nên dùng sơ đồ mạch vòng cấp điện cho các trạm. Cố gắng dùng rộng rãi sơ đồ trạm đơn giản không có máy cắt điện ở đầu vào và không có thanh cái ở phía cao áp hoặc chỉ có hệ thống thanh cái đơn. Hệ thống thanh cái kép chỉ được dùng khi có luận cứ xác đáng. I.2.30. Phải đặt máy cắt đầu vào trong các trường hợp sau: 1. Tại các đầu vào của trạm 110kV trở lên . 2. Đầu vào các trạm các trạm biến áp đến 35kV có công suất lớn hơn 1600 kVA. I.2.31. Nên dùng cầu chảy tự rơi hoặc cầu chảy cao áp phối hợp với cầu dao phụ tải và/hoặc dao cách ly để bảo vệ ngắn mạch cho máy biến áp 35kV trở xuống (xem Điều I.2.21) và cho các bộ tụ điện. Quy ph¹m trang bÞ ®iÖn Trang 27
PhÇn I: Quy ®Þnh chung I.2.32. Khi thiết kế trạm cấp điện phải có biện pháp hạn chế công suất ngắn mạch trong lưới nhận điện tới trị số công suất cắt lớn nhất cho phép của các máy cắt đặt trong lưới này. Khi hạn chế công suất ngắn mạch bằng kháng điện trên các đường dây ra, cho phép dùng một kháng điện chung cho nhiều đường dây nhưng mỗi đường dây phải đấu qua dao cách ly riêng. Trong trường hợp này nên dùng kháng điện phân chia. I.2.33. Lưới điện phải tính với phụ tải của mọi hộ tiêu thụ trong chế độ sự cố. Trong một số trường hợp khi thiết kế trạm, cho phép tính đến việc tự động sa thải một số phụ tải ít quan trọng khi sự cố. I.2.34. Khi giải quyết vấn đề dự phòng phải tính đến khả năng quá tải của thiết bị điện (theo nhà chế tạo) và nguồn dự phòng. I.2.35. Khi tính chế độ sự cố không xét đến tình huống đồng thời cắt sự cố và cắt sửa chữa; đồng thời cắt sự cố hoặc đồng thời cắt sửa chữa ở nhiều đoạn lưới hoặc nhiều đường dây. I.2.36. Mọi đường dây của hệ thống cấp điện phải mang tải theo yêu cầu phân bố dòng điện để bảo đảm tổn thất điện năng nhỏ nhất, trừ các đoạn ngắn dự phòng. I.2.37. Khi thiết kế lưới điện nên sử dụng các thiết bị tự động đóng lại, tự động đóng nguồn dự phòng và tự động sa thải phụ tải theo tần số. I.2.38. Kết cấu sơ đồ lưới điện phân phối trong xí nghiệp phải bảo đảm cấp điện cho các dây chuyền công nghệ làm việc song song và bảo đảm dự phòng lẫn nhau cho các tổ máy bằng cách nhận điện từ các trạm hoặc đường dây khác nhau hoặc từ các phân đoạn thanh cái khác nhau của cùng một trạm. Quy ph¹m trang bÞ ®iÖn Trang 28
PhÇn I: Quy ®Þnh chung Chất lượng điện áp và điều chỉnh điện áp I.2.39. Mức điện áp tại các điểm trong lưới điện phải xác định theo phương thức vận hành và theo chế độ phụ tải cực đại và cực tiểu. Trong điều kiện bình thường, độ lệch điện áp được phép dao động trong khoảng ±5% so với với điện áp danh định và được xác định tại vị trí đặt thiết bị đo đếm điện hoặc tại vị trí khác do hai bên thoả thuận. Trong trường hợp lưới điện chưa ổn định, điện áp được dao động từ -10% đến +5%. I.2.40. Ở chế độ làm việc bình thường của hệ thống điện, máy biến áp đến 35kV phải có điều chỉnh điện áp trong phạm vi ± 5% điện áp danh định. I.2.41. Ở chế độ làm việc bình thường của trạm cấp điện, trong thời gian tổng phụ tải giảm đến 30% so với trị số phụ tải lớn nhất, điện áp tại thanh cái phải duy trì ở mức điện áp danh định của lưới. I.2.42. Để điều chỉnh điện áp, ở lưới điện 110kV trở lên nên dùng máy biến áp có bộ điều chỉnh điện áp dưới tải với dải điều chỉnh ± (10 ÷15%). Ngoài ra cần xét đến việc dùng thiết bị điều chỉnh điện áp tại chỗ như: • Động cơ đồng bộ • Máy bù đồng bộ • Các bộ tụ điện bù • Đường dây liên hệ ở điện áp đến 1kV giữa các trạm biến áp để có thể cắt một số máy biến áp trong chế độ phụ tải cực tiểu I.2.43. Việc chọn điện áp và hệ thống cấp điện cho các lưới điện động lực và chiếu sáng trong các phân xưởng dùng điện áp 660V trở xuống phải được giải quyết một cách toàn diện. Nếu dùng máy biến áp để cung cấp điện động lực và chiếu sáng cho hộ tiêu thụ thì sơ đồ lưới phải cho phép cắt bớt máy biến áp trong những giờ không Quy ph¹m trang bÞ ®iÖn Trang 29
PhÇn I: Quy ®Þnh chung làm việc hoặc ngày nghỉ và chuyển việc cấp điện chiếu sáng thường trực sang máy biến áp riêng công suất nhỏ hoặc qua đường dây nối sang một trong những máy biến áp còn làm việc. I.2.44. Trong điều kiện bình thường, tần số hệ thống điện được phép dao động trong phạm vi ± 0,2Hz so với tần số danh định là 50Hz. Trong trường hợp hệ thống điện chưa ổn định, cho phép độ lệch tần số là ± 0,5Hz. Phía hộ tiêu thụ điện có công suất sử dụng từ 80kW hoặc máy biến áp có dung lượng từ 100kVA trở lên phải đảm bảo cosϕ ≥ 0,85 tại điểm đặt công tơ mua bán điện. Trường hợp cosϕ < 0,85 thì phải thực hiện các biện pháp sau: • Lắp đặt thiết bị bù công suất phản kháng để nâng cosϕ đạt từ 0,85 trở lên. • Mua thêm công suất phản kháng trên hệ thống điện của phía cung cấp. Trường hợp phía hộ tiêu thụ có khả năng phát công suất phản kháng lên lưới, hai bên có thể thoả thuận việc mua bán đó trong hợp đồng. Lưới điện thành phố điện áp đến 35kV I.2.45. Theo độ tin cậy cung cấp điện, các hộ tiêu thụ điện trong thành phố được phân loại theo Điều I.2.25. I.2.46. Khi nghiên cứu mở rộng thành phố phải lập sơ đồ cấp điện trong tương lai; phải xét đến khả năng thực hiện từng phần của sơ đồ phù hợp với từng giai đoạn phát triển của thành phố. Đối với lưới điện cũ không đáp ứng yêu cầu kỹ thuật khai thác hoặc có trên 50% bộ phận trong lưới đã hết thời gian sử dụng thì phải nghiên cứu cải tạo toàn diện. I.2.47. Tiết diện của cáp điện xây dựng theo giai đoạn đầu, phải được chọn phù hợp với sơ đồ cấp điện chung theo quy hoạch. I.2.48. Phụ tải điện tính toán của các hộ tiêu thụ đấu vào lưới điện đến 380V phải được xác định theo phụ tải hiện có cộng thêm mức phát triển hàng năm là 10 ÷ 20%. Quy ph¹m trang bÞ ®iÖn Trang 30
PhÇn I: Quy ®Þnh chung I.2.49. Hệ số đồng thời để tính phụ tải cực đại của các hộ tiêu thụ thuần dạng như sau: • Phụ tải chiếu sáng công cộng Kđt = 1 • Phụ tải sinh hoạt Kđt = 0,9 • Phụ tải thương mại dịch vụ, văn phòng Kđt = 0,85 • Phụ tải tiểu thủ công nghiệp Kđt = 0,4 ÷ 0,5 I.2.50. Khi chưa có cơ sở lựa chọn hệ số đồng thời chắc chắn do phụ tải hỗn hợp, có thể áp dụng công thức gần đúng sau: Pmax = Kđt(Passh + Pcn,tcn + Pnn) = Kđt ∑P Trong đó: Passh: tổng nhu cầu công suất cho ánh sáng sinh hoạt Pcn,tcn: tổng nhu cầu công suất cho công nghiệp hoặc tiểu thủ công nghiệp Pnn: tổng nhu cầu công suất cho nông nghiệp Kđt là hệ số đồng thời công suất của các phụ tải khu vực có thể lựa chọn như sau: Khi Passh = 0,5 SP thì lấy Kđt = 0,6 Khi Passh = 0,7 SP thì lấy Kđt = 0,7 Khi Passh = SP thì lấy Kđt = 0,9 Các trường hợp khác Kđt có thể nội suy. I.2.51. Hệ số đồng thời để tính phụ tải cho đường dây 6 - 35kV: • Với lộ cấp điện có từ 3 đến 5 trạm biến áp lấy Kđt = 0,9 • Với lộ cấp điện có từ 6 đến 10 trạm biến áp lấy Kđt = 0,8 • Với lộ cấp điện có từ 11 đến 20 trạm biến áp lấy Kđt = 0,75 • Với lộ cấp điện có trên 20 trạm biến áp lấy Kđt = 0,7 I.2.52. Tuỳ theo yêu cầu của phụ tải, lưới điện trên 1kV nên xây dựng theo sơ đồ có thiết bị tự động đóng nguồn dự phòng. Quy ph¹m trang bÞ ®iÖn Trang 31
PhÇn I: Quy ®Þnh chung I.2.53. Trong lưới điện có tự động đóng nguồn dự phòng cho hộ tiêu thụ, nên thực hiện việc truyền tín hiệu báo máy cắt sự cố ở trạm phân phối về trạm điều độ. I.2.54. Để cấp điện cho phụ tải ở khu vực có quy hoạch ổn định, lưới điện mọi cấp điện áp nên dùng đường cáp chôn ngầm; còn ở khu vực chưa có quy hoạch ổn định, lưới điện nên dùng đường dây trên không. Trong thành phố phải dùng cáp vặn xoắn và/hoặc cáp ngầm. I.2.55. Lưới điện phân phối hạ áp, khi xây mới hoặc cải tạo phải là lưới 3 pha 4 dây 380/220V có trung tính nối đất trực tiếp. I.2.56. Chỉ được đấu phụ tải vào lưới phân phối hoặc đấu vào phía 380V của trạm biến áp nếu dao động điện áp khi đóng điện không vượt quá ±5% điện áp danh định của lưới. Nếu số lần đóng cắt điện phụ tải trên trong một ngày đêm không quá 5 lần thì không quy định mức dao động điện áp. I.2.57. Lưới điện đi từ trung tâm cấp điện đến hộ tiêu thụ phải được kiểm tra về độ lệch điện áp cho phép có xét đến chế độ điện áp ở thanh cái của trung tâm cấp điện. Nếu độ lệch điện áp vượt quá giới hạn cho phép thì phải có các biện pháp để điều chỉnh điện áp. I.2.58. Khi xác định độ lệch điện áp cho lưới điện trong nhà, mức sụt điện áp ở thiết bị tiêu thụ điện xa nhất không quá 2,5%. Quy ph¹m trang bÞ ®iÖn Trang 32
Phần I: Quy định chung Chương I.3 CHỌN TIẾT DIỆN DÂY DẪN Phạm vi áp dụng I.3.1. Chương này áp dụng cho việc chọn tiết diện dây dẫn, gồm các loại dây trần, dây bọc, cáp và thanh dẫn, theo mật độ dòng điện kinh tế, theo tổn thất điện áp cho phép, độ phát nóng cho phép và điều kiện vầng quang. Nếu tiết diện dây dẫn chọn theo các điều kiện trên nhỏ hơn tiết diện chọn theo các điều kiện khác như độ bền cơ học, bảo vệ quá tải, độ ổn định động điện và độ ổn định nhiệt thì phải lấy tiết diện lớn nhất. Chọn dây dẫn theo mật độ dòng điện kinh tế I.3.2. Phải lựa chọn tiết diện dây dẫn và cáp trên 1kV theo mật độ dòng điện kinh tế bằng công thức: I S = jkt Trong đó: • I là dòng điện tính toán lớn nhất của đường dây trong chế độ làm việc bình thường có tính đến tăng trưởng phụ tải theo qui hoạch, không kể đến dòng điện tăng do sự cố hệ thống hoặc phải cắt điện để sửa chữa bất kỳ phần tử nào trên lưới. • jkt là mật độ dòng điện kinh tế, tham kh¶o trong bảng I.3.1. Sau đó tiết diện tính toán được quy về tiết diện tiªu chuẩn gần nhất. I.3.3. Việc tăng số đường dây hoặc số mạch đường dây đã lựa chọn tiết diện theo mật độ dòng điện kinh tế phải dựa trên cơ sở tính toán kinh tế kỹ thuật để đảm bảo độ tin cậy cung cấp điện. Quy phạm trang bị điện Trang 33
Phần I: Quy định chung Trong một số trường hợp, khi cải tạo nâng cấp, để tránh phải tăng số đường dây hoặc số mạch cho phép tăng mật độ dòng điện kinh tế tới mức gấp đôi trị số cho trong bảng I.3.1. Khi tính toán kinh tế kỹ thuật, phải kể đến toàn bộ vốn đầu tư tăng thêm, gồm cả đường dây và các thiết bị ở các ngăn lộ hai đầu, đồng thời cũng phải xét cả phương án nâng cấp điện áp đường dây để so sánh lựa chọn. Những chỉ dẫn trên cũng được áp dụng cho trường hợp cải tạo nâng cấp tiết diện đường dây do quá tải. Khi đó, chi phí cải tạo phải kể cả giá thiết bị và vật tư mới trừ đi giá trị thu hồi. Bảng I.3.1: Mật độ dòng điện kinh tế Mật độ dòng điện kinh tế (A/mm2) Vật dẫn điện Số giờ sử dụng phụ tải cực đại trong năm (h) Trên 1000 đến 3000 Trên 3000 đến 5000 Trên 5000 Thanh và dây trần: + Đồng 2,5 2,1 1,8 + Nhôm 1,3 1,1 1,0 C¸p cách điện giấy, dây bọc cao su, hoặc PVC: + Ruột đồng 3,0 2,5 2,0 + Ruột nhôm 1,6 1,4 1,2 Cáp cách điện cao su hoặc nhựa tổng hợp: + Ruột đồng 3,5 3,1 2,7 + Ruột nhôm 1,9 1,7 1,6 I.3.4. Không lựa chọn tiết điện dây dẫn theo mật độ dòng điện kinh tế trong các trường hợp sau: 1. Lưới điện xí nghiệp hoặc công trình công nghiệp đến 1kV có số giờ phụ tải cực đại đến 5000h. 2. Lưới phân phối điện áp đến 1kV (xem Điều I.3.6) và lưới chiếu sáng đã chọn theo tổn thất điện áp cho phép. Quy phạm trang bị điện Trang 34
Phần I: Quy định chung 3. Thanh cái mọi cấp điện áp. 4. Dây dẫn đến biến trở, điện trở khởi động. 5. Lưới điện tạm thời và lưới điện có thời gian sử dụng dưới 5 năm. I.3.5. Khi dùng bảng I.3.1 còn phải theo các nội dung sau: 1. Nếu phụ tải cực đại xuất hiện vào ban đêm thì jkt được tăng thêm 40%. 2 2. Với dây bọc cách điện có tiết diện đến 16mm thì jkt được tăng thêm 40%. 3. Đối với ĐDK tiết diện đồng nhất có n phụ tải rẽ nhánh dọc theo chiều dài thì jkt ở đoạn đầu đường dây được tăng K1 lần. K1 xác định theo công thức: 2 IL1 . K1 = 2 2 2 I1 . l1+ I 2 . l2 + + In . l n Trong đó: I1, I2, In là các dòng điện của từng đoạn đường dây. l1, l2, ln là chiều dài từng đoạn đường dây. L là chiều dài toàn bộ đường dây. 4. Nếu ĐDK dài có nhiều phụ tải phân bố dọc đường dây thì nên chia đường dây thành 2 đoạn để lựa chọn 2 loại tiết diện khác nhau theo cách ở mục 3. Không nên chọn tới 3 loại tiết diện trên một đường trục trên không. 5. Đường trục cáp ngầm có nhiều phụ tải phân bố dọc đường chỉ nên chọn một loại tiết diện duy nhất theo cách ở mục 3. 6. Khi chọn tiết diện dây dẫn cho nhiều hộ tiêu thụ cùng loại dự phòng lẫn nhau (ví dụ bơm nước, chỉnh lưu v.v.) gồm n thiết bị, trong đó m thiết bị làm việc đồng thời, số thiết bị còn lại là dự phòng, thì jkt được tăng K2 lần: n K = 2 m Quy phạm trang bị điện Trang 35
Phần I: Quy định chung Chọn dây dẫn theo tổn thất điện áp cho phép I.3.6. Trong lưới điện phân phối đến 1kV, tiết diện dây dẫn được lựa chọn theo tổn thất điện áp cho phép và kiểm tra lại theo điều kiện phát nóng lâu dài cho phép: ΔUmax ≤ [∆Ucp] Trong lưới điện trên 1kV đến 22kV, việc chọn tiết diện dây dẫn cần thực hiện theo so sánh kinh tế - kỹ thuật giữa Điều I.3.2 và Điều I.3.6. I.3.7. Tổn thất điện áp cho phép cụ thể từng trường hợp phụ thuộc vào yêu cầu của loại hình phụ tải, kể cả khi khởi động các động cơ điện và có tính đến việc tăng trưởng phụ tải trong tương lai, nhất là với đường cáp ngầm. I.3.8. Đối với phụ tải điện có yêu cầu ổn định điện áp ở mức độ cao đặc biệt, nếu chọn tiết diện dây dẫn theo tổn thất điện áp cho phép bị quá lớn gây tốn kém, thì phải so sánh với phương án nâng cấp điện áp đường dây kèm theo biến áp hạ áp ở cuối đường dây hoặc phương án đảm bảo sụt áp ở mức độ bình thường. Chọn dây dẫn theo độ phát nóng cho phép I.3.9. Các trường hợp đã ghi trong Điều I.3.4 là trường hợp dây dẫn được lựa chọn theo nhiệt độ phát nóng cho phép, sau đó kiểm tra thêm các tiêu chí khác, như độ sụt áp cho phép, độ ổn định điện động, giới hạn tiết diện về tổn thất vầng quang; còn các trường hợp khác thì độ phát nóng cho phép chỉ dùng để kiểm tra lại dây dẫn sau khi đã được lựa chọn theo mật độ dòng điện kinh tế hoặc tổn thất điện áp cho phép. I.3.10. Các loại dây dẫn đều phải thoả mãn độ phát nóng cho phép, không chỉ trong chế độ làm việc bình thường mà cả trong chế độ sự cố hệ thống, tức là chế độ đã có một số phần tử khác bị tách khỏi hệ thống làm tăng dòng điện ở phần tử đang xét. Quy phạm trang bị điện Trang 36
Phần I: Quy định chung Phụ tải lớn nhất được xét là phụ tải cực đại trung bình trong nửa giờ, xét tương lai phát triển trong 10 năm tới với đường dây trên không và sau 20 năm đối với đường cáp ngầm. I.3.11. Đối với chế độ làm việc ngắn hạn và ngắn hạn lặp lại của phụ tải (tổng thời gian một chu kỳ đến 10 phút và thời gian làm việc trong chu kỳ không quá 4 phút), để kiểm tra tiết diện dây dẫn theo độ phát nóng cho phép, phụ tải tính toán được quy về chế độ làm việc liên tục, khi đó: 1. Đối với dây đồng tiết diện đến 6mm2 và dây nhôm đến 10mm2, phụ tải tính toán được lấy là phụ tải ngắn hạn được coi là phụ tải liên tục. 2. Đối với dây đồng trên 6mm2 và dây nhôm trên 10mm2, phụ tải tính toán là phụ tải ngắn hạn nhân thêm với hệ số: 0,875 tlv Trong đó: tlv là tỷ số giữa thời gian làm việc trong chu kỳ với thời gian toàn bộ chu kỳ liên tục. I.3.12. Đối với chế độ làm việc ngắn hạn có thời gian đóng điện không quá 4 phút và thời gian nghỉ giữa 2 lần đóng điện đủ làm nguội dây đến nhiệt độ môi trường, phụ tải lớn nhất cho phép được xác định theo Điều I.3.9. Khi thời gian đóng điện trên 4 phút và thời gian nghỉ giữa 2 lần đóng điện không đủ làm nguội dây, thì phụ tải lớn nhất coi như phụ tải làm việc liên tục. I.3.13. Đối với 2 đường cáp trở lên thường xuyên làm việc song song, khi xét độ phát nóng cho phép của một đường ở chế độ sự cố, tức là chế độ có một trong những đường cáp ở trên không vận hành tạm thời, cho phép tính toán đường cáp còn lại vận hành quá tải theo tài liệu của nhà chế tạo. Quy phạm trang bị điện Trang 37
Phần I: Quy định chung I.3.14. Dây trung tính trong lưới 3 pha 4 dây phải có độ dẫn điện không nhỏ hơn 50% độ dẫn diện của dây pha. I.3.15. Khi xác định dòng điện lâu dài cho phép đối với dây dẫn trần và bọc cách điện, cáp ngầm, thanh dẫn khi nhiệt độ môi trường khác với nhiệt độ nói ở Điều I.3.16, 18 và 25 thì dùng hệ số hiệu chỉnh nêu trong bảng I.3.30. I.3.16. Dòng điện lâu dài cho phép đối với dây dẫn có bọc cách điện cao su hoặc PVC, cáp cách điện cao su hoặc nhựa tổng hợp có vỏ chì, PVC hoặc cao su do nhà chế tạo quy định; nếu không có quy định thì tham khảo trong bảng I.3.3 ÷ I.3.9, được tính với nhiệt độ phát nóng của ruột là +65oC khi nhiệt độ không khí xung quanh là +25oC hoặc khi nhiệt độ trong đất là +15oC. Khi xác định số lượng dây dẫn đặt trong cùng một ống (hoặc ruột của dây nhiều sợi) không tính đến dây trung tính của hệ thống 3 pha 4 dây (hoặc ruột nối đất). Bảng I.3.2: Hệ số hiệu chỉnh Nhiệt trở suất, Đặc điểm của đất Hệ số hiệu chỉnh cm.oK/W Cát có độ ẩm trên 9%, đất sét pha cát 80 1,05 có độ ẩm trên 1% Đất và cát có độ ẩm 7- 9%, đất sét pha 120 1,00 cát độ ẩm 12-14% Cát có độ ẩm trên 4% và nhỏ hỏn 7%, 200 0,87 đất sét pha cát có độ ẩm 8-12% Cát có độ ẩm tới 4%, đất đá 300 0,75 Quy phạm trang bị điện Trang 38
Phần I: Quy định chung Bảng I.3.3: Dòng điện lâu dài cho phép của dây dẫn hạ áp ruột đồng bọc cao su hoặc PVC Dòng điện cho phép (A) Tiết diện ruột, Dây đặt chung trong ống Dây đặt mm2 hở 2 dây một 3 dây một 4 dây một 1 dây hai 1 dây ba ruột ruột ruột ruột ruột 0,5 11 - - - - - 0,75 15 - - - - - 1,0 17 16 15 14 15 14 1,5 23 19 17 16 18 15 2,5 30 27 25 25 25 21 4 41 38 35 30 32 27 6 50 46 42 40 40 34 10 80 70 60 50 55 50 16 100 85 80 75 80 70 25 140 115 100 90 100 85 35 170 135 125 115 125 100 50 215 185 170 150 160 135 70 270 225 210 185 195 175 95 330 275 255 225 245 215 120 385 315 290 260 295 250 150 440 360 330 - - - 185 510 - - - - - 240 605 - - - - - 300 695 - - - - - 400 830 - - - - - Quy phạm trang bị điện Trang 39
Phần I: Quy định chung Bảng I.3.4: Dòng điện cho phép lâu dài của dây dẫn hạ áp ruột đồng cách điện cao su vỏ bảo vệ bằng kim loại, và cáp ruột đồng cách điện cao su trong vỏ chì, PVC hoặc cao su có hoặc không có đai thép Dòng điện (*) cho phép (A) Dây và cáp Tiết diện ruột, mm2 Một ruột Hai ruột Ba ruột Khi đặt trong: Không khí Không khí Đất Không khí Đất 1,5 23 19 33 19 27 2,5 30 27 44 25 38 4 41 38 55 35 49 6 50 50 70 42 60 10 80 70 105 55 90 16 100 90 135 75 115 25 140 115 175 95 150 35 170 140 210 120 180 50 215 175 265 145 225 70 270 215 320 180 275 95 325 260 485 220 330 120 385 300 445 260 385 150 440 350 505 305 435 185 510 405 570 350 500 240 605 - - - - Ghi chú: (*) Đối với dây hoặc cáp có hoặc không có ruột trung tính Quy phạm trang bị điện Trang 40
Phần I: Quy định chung Bảng I.3.5: Dòng điện lâu dài cho phép của dây dẫn hạ áp ruột nhôm cách điện cao su hoặc PVC Dòng điện cho phép (A) Tiết diện ruột, Dây đặt chung trong một ống Dây đặt mm2 hở 2 dây một 3 dây một 4 dây một 1 dây hai 1 dây ba ruột ruột ruột ruột ruột 2,5 24 20 19 19 19 16 4 32 28 28 23 25 21 6 39 36 32 30 31 26 10 60 50 47 39 42 38 16 75 60 60 55 60 55 25 105 85 80 70 75 65 35 130 100 95 85 95 75 50 165 140 130 120 125 105 70 210 175 165 140 150 135 95 255 215 200 175 190 165 120 295 245 220 200 230 190 150 340 275 255 - - - 185 390 - - - - - 240 465 - - - - - 300 535 - - - - - 400 645 - - - - - Quy phạm trang bị điện Trang 41
Phần I: Quy định chung Bảng I.3.6: Dòng điện lâu dài cho phép của cáp hạ áp ruột nhôm cách điện cao su hoặc nhựa tổng hợp có vỏ bảo vệ bằng kim loại, PVC hoặc cao su, có hoặc không có đai thép Dòng điện (*) cho phép (A) Tiết diện ruột, Một ruột Hai ruột Ba ruột (mm 2) Không khí Không khí Đất Không khí Đất 2,5 23 21 34 19 29 4 31 29 42 27 38 6 38 38 55 32 46 10 60 55 80 42 70 16 75 70 105 60 90 25 105 90 135 75 115 35 130 105 160 90 140 50 165 135 205 110 175 70 210 165 245 140 210 95 250 200 295 170 255 120 295 230 340 200 295 150 340 270 390 235 335 185 390 310 440 270 385 240 465 - - - - Ghi chú (*): Đối với cáp 4 ruột cách điện bằng nhựa tổng hợp, điện áp đến 1kV có thể chọn theo bảng này như đối với cáp 3 ruột nhưng nhân với hệ số 0,92. Quy phạm trang bị điện Trang 42
Phần I: Quy định chung Bảng I.3.7: Dòng điện lâu dài cho phép của cáp mềm hạ áp ruột đồng cách điện cao su dùng cho thiết bị di động Tiết diện ruột Dòng điện (*) cho phép (A) (mm2 ) Một ruột Hai ruột Ba ruột 0,5 - 12 - 0,75 - 16 14 1,0 - 18 16 1,5 - 23 20 2,5 40 33 28 4 50 43 36 6 65 55 45 10 90 75 60 16 120 95 80 25 160 125 105 35 190 150 130 50 235 185 160 70 290 235 200 Ghi chú: (*) Đối với cáp có hoặc không có ruột trung tính. Bảng I.3.8: Dòng điện cho phép lâu dài của cáp mềm ruột đồng cách điện cao su dùng cho thiết bị di động Dòng điện (*) cho phép (A) Tiết diện ruột (mm2) 0,5kV 3kV 6kV 6 44 45 47 10 60 60 65 16 80 80 85 25 100 105 105 35 125 125 130 50 155 155 160 70 190 195 - Ghi chú: (*) Đối với cáp có hoặc không có ruột trung tính Quy phạm trang bị điện Trang 43
Phần I: Quy định chung Bảng I.3.9: Dòng điện lâu dài cho phép của cáp mềm ruột đồng, cách điện cao su dùng cho thiết bị di động Dòng điện (*) cho phép (A) Tiết diện ruột (mm2) 3kV 6kV 16 85 90 25 115 120 35 140 145 50 175 180 70 215 220 95 260 265 120 305 310 150 345 350 Ghi chú: (*) Đối với cáp có hoặc không có ruột trung tính Dòng điện lâu dài cho phép của cáp lực I.3.17. Dòng điện lâu dài cho phép của cáp cách điện giấy tẩm dầu đến 35kV vỏ bọc kim loại hoặc PVC lấy theo nhiệt độ phát nóng cho phép của ruột cáp: có điện áp danh định đến 6kV là +65oC; đến 10kV là +60oC; 22 và 35kV là +50oC; hoặc theo các thông số kỹ thuật của nhà chế tạo. Đối với cáp cách điện cao su hoặc nhựa tổng hợp vỏ kim loại hoặc nhựa tổng hợp, dòng điện lâu dài cho phép và nhiệt độ phát nóng cho phép lấy theo quy định của nhà chế tạo. I.3.18. Dòng điện lâu dài cho phép của cáp đặt trong đất do nhà chế tạo quy định; nếu không có qui định thì tham khảo theo các bảng I.3.10, 13, 16 ÷ 18, tính với trường hợp đặt cáp trong hào ở độ sâu 0,7 ÷ 1m, nhiệt độ của đất là +15oC và nhiệt trở suất của đất là 120cm.oK/W. Quy phạm trang bị điện Trang 44
Phần I: Quy định chung Nếu nhiệt trở suất của đất khác trị số trên, thì dòng điện cho phép của cáp phải nhân thêm hệ số cho trong bảng I.3.2. I.3.19. Dòng điện lâu dài cho phép đối với cáp đặt trong nước do nhà chế tạo quy định; nếu không có qui định thì tham khảo theo các bảng I.3.11, 14, 18, 19 được tính với nhiệt độ của nước là +15oC. I.3.20. Dòng điện lâu dài cho phép đối với cáp đặt trong không khí do nhà chế tạo quy định; nếu không có qui định thì tham khảo theo các bảng I.3.12, 15 ÷ 21, được tính với khoảng cách giữa các cáp khi đặt trong nhà, ngoài trời và trong hào không nhỏ hơn 35mm, còn khi đặt trong mương thì khoảng cách đó không nhỏ hơn 50mm, với số lượng cáp bất kỳ và nhiệt độ không khí là +25oC. I.3.21. Dòng điện lâu dài cho phép khi đặt cáp trong ống chôn trong đất không có thông gió nhân tạo phải lấy như khi đặt cáp trong không khí. I.3.22. Khi tuyến cáp qua nhiều môi trường khác nhau, dòng điện cho phép được tính cho đoạn cáp có điều kiện xấu nhất nếu chiều dài đoạn này lớn hơn 10m. Khi đó nên thay đoạn cáp này bằng cáp có tiết diện lớn hơn. I.3.23. Khi đặt một số cáp trong đất hoặc trong ống, dòng điện lâu dài cho phép phải giảm đi bằng cách nhân với hệ số nêu trong bảng I.3.22 không kể cáp dự phòng. Khi đặt cáp trong đất, khoảng cách giữa chúng không nên nhỏ hơn 100mm. I.3.24. Dòng điện lâu dài cho phép đối với cáp chứa dầu áp lực, khí, cáp XLPE và cáp EPR, cáp một ruột đai thép theo tài liệu của nhà chế tạo. I.3.25. Các bảng dòng điện cho phép của cáp nêu trên, cho với điều kiện nhiệt độ tính toán của không khí là +25oC, nhiệt độ tính toán của nước là +15oC. I.3.26. Dòng điện lâu dài cho phép khi đặt cáp trong ống chôn trong đất có thông gió nhân tạo thì coi như cáp đặt trong không khí có nhiệt độ bằng nhiệt độ của đất. I.3.27. Khi cáp đặt thành khối, theo hướng dẫn của nhà chế tạo. Quy phạm trang bị điện Trang 45
Phần I: Quy định chung Bảng I.3.10: Dòng điện lâu dài cho phép của cáp ruột đồng có cách điện giấy tẩm dầu, nhựa không cháy và nhựa tổng hợp, vỏ kim loại đặt trong đất Tiết diện Dòng điện cho phép (A) ruột Cáp một ruột Cáp hai ruột Cáp bốn ruột Cáp ba ruột Cáp ba ruột (mm2) đến 1kV đến 1kV đến 1kV đến 6kV đến 10kV 6 - 80 - - - 10 140 105 85 80 - 16 175 140 115 105 95 25 235 185 150 135 120 35 285 225 175 160 150 50 360 270 215 200 180 70 440 325 265 245 215 95 520 380 310 295 265 120 595 435 350 340 310 150 675 500 395 390 355 185 755 - 450 440 400 240 880 - - 510 460 300 1000 - - - - 400 1220 - - - - 500 1400 - - - - 625 1520 - - - - 800 1700 - - - - Bảng I.3.11: Dòng điện lâu dài cho phép của cáp ruột đồng có cách điện giấy tẩm dầu nhựa thông, nhựa không chảy vỏ chì đặt trong nước Dòng điện cho phép (A) Tiết diện ruột, 2 Cáp ba ruột Cáp bốn ruột (mm ) §ến 3kV 6kV 10kV đến 1kV 16 - 135 120 - 25 210 170 150 195 35 250 205 188 230 50 305 255 220 280 70 375 310 275 350 95 440 375 340 410 120 505 430 395 470 150 565 500 450 - 185 615 545 510 - 240 715 625 585 - Quy phạm trang bị điện Trang 46
Phần I: Quy định chung Bảng I.3.12: Dòng điện lâu dài cho phép của cáp ruột đồng cách điện giấy tẩm dầu nhựa thông, nhựa không chảy vỏ chì đặt trong không khí Dòng điện cho phép (A) Tiết diện Cáp Cáp ba ruột Cáp hai ruột, một ruột Cáp bốn ruột đến 2 ruột (mm ) đến 1kV đến Đến 6kV Đến 10kV 1kV 1kV 6 - 55 - - - 10 95 75 60 55 - 16 120 95 80 65 60 25 160 130 100 90 85 35 200 150 120 110 105 50 245 185 145 145 135 70 305 225 185 175 165 95 360 275 215 215 200 120 415 320 260 250 240 150 470 375 300 290 270 185 525 - 346 325 305 240 610 - - 375 350 300 720 - - - - 400 808 - - - - 500 1020 - - - - 625 1180 - - - - 800 1400 - - - - Quy phạm trang bị điện Trang 47
Phần I: Quy định chung Bảng I.3.13: Dòng điện lâu dài cho phép của cáp ruột nhôm cách điện giấy tẩm dầu nhựa thông và nhựa không chảy, có vỏ chì hoặc nhôm, đặt trong đất Dòng điện cho phép (A) Tiết diện ruột Cáp một Cáp ba ruột Cáp hai ruột Cáp bốn ruột 2 ruột đến (mm ) đến 1kV đến 1kV 1kV 6kV 10kV 6 - 60 - - - 10 110 80 60 - 65 16 135 110 80 75 90 25 180 140 105 90 115 35 220 175 125 115 135 50 275 210 155 140 165 70 340 250 190 165 200 95 400 290 225 205 240 120 460 335 260 240 270 150 520 385 300 275 305 185 580 - 340 310 345 240 675 - 390 355 - 300 770 - - - - 400 940 - - - - 500 1080 - - - - 625 1170 - - - - 800 1310 - - - - Quy phạm trang bị điện Trang 48
Phần I: Quy định chung Bảng I.3.14: Dòng điện lâu dài cho phép của cáp ruột nhôm cách điện giấy tẩm dầu nhựa thông và nhựa không chảy, vỏ chì đặt trong nước Dòng điện cho phép (A) Tiết diện 2 Cáp ba ruột Cáp bốn ruột đến (mm ) 6kV 10kV 1kV 16 105 90 - 25 130 115 150 35 160 140 175 50 195 170 220 70 240 210 270 95 290 260 315 120 330 305 360 150 385 345 - 185 420 390 - 240 480 450 - Bảng I.3.15: Dòng điện lâu dài cho phép của cáp ruột nhôm cách điện giấy tẩm dầu nhựa thông và nhựa không chảy, vỏ chì hoặc nhôm, đặt trong không khí Dòng điện cho phép (A) Tiết diện ruột Cáp ba ruột Cáp bốn Cáp một ruột Cáp hai ruột (mm2) ruột đến đến 1kV đến 1kV 6kV 10kV 1kV 6 - 42 - - - 10 75 55 42 - 45 16 90 75 50 46 60 25 125 100 70 65 75 35 155 115 85 80 95 Quy phạm trang bị điện Trang 49
Phần I: Quy định chung 50 190 140 110 105 110 70 235 175 135 130 140 95 275 210 165 155 165 120 320 245 190 185 200 150 360 290 225 210 230 185 405 - 250 235 260 240 470 - 290 270 - 300 555 - - - - 400 675 - - - - 500 785 - - - - 625 910 - - - - 800 1080 - - - - Bảng I.3.16: Dòng điện lâu dài cho phép của cáp đồng ba ruột 6kV vỏ chì chung có cách điện tẩm ít dầu đặt trong đất và trong không khí Tiết diện Dòng điện cho phép (A) Tiết diện Dòng điện cho phép (A) ruột ruột, §ặt trong Đặt trong Đặt trong 2 2 Đặt trong đất ( mm ) đất không khí mm không khí 16 90 65 70 220 170 25 120 90 95 265 210 35 145 110 120 310 245 50 180 140 150 355 290 Quy phạm trang bị điện Trang 50
Phần I: Quy định chung Bảng I.3.17: Dòng điện lâu dài cho phép của cáp nhôm ba ruột 6kV bọc chì chung có cách điện tẩm ít dầu đặt trong đất và trong không khí Tiết diện Dòng điện cho phép (A) Tiết diện Dòng điện cho phép (A) ruột, ruột §ặt trong Đặt trong Đặt trong Đặt trong đất ( mm2) đất không khí ( mm2) không khí 16 70 50 70 170 130 25 90 70 95 205 160 35 110 85 120 240 190 50 140 110 150 275 225 Bảng I.3.18: Dòng điện lâu dài cho phép của cáp ruột đồng ba ruột vỏ chì riêng biệt có cách điện bằng giấy tẩm dầu nhựa thông và nhựa không chảy đặt trong đất, trong nước và trong không khí Dòng điện cho phép (A) Tiết diện §iện áp 22kV Điện áp 35kV ruột ( mm2) Khi đặt trong: Đất Nước Không khí Đất Nước Không khí 25 110 120 85 - - - 35 135 145 100 - - - 50 165 180 120 - - - 70 200 225 150 - - - 95 240 275 180 - - - 120 275 315 205 270 290 205 150 315 350 230 310 - 230 185 355 390 265 - - - Quy phạm trang bị điện Trang 51
Phần I: Quy định chung Bảng I.3.19: Dòng điện lâu dài cho phép của cáp ruột nhôm ba ruột vỏ chì riêng biệt có cách điện bằng giấy tẩm ít dầu và nhựa không chảy, đặt trong đất, trong nước và trong không khí Dòng điện cho phép (A) Tiết diện §iện áp 22kV Điện áp 35kV ruột, ( mm2) Khi đặt trong: Đất Nước Không khí Đất Nước Không khí 25 85 90 65 - - - 35 105 110 75 - - - 50 125 140 90 - - - 70 155 175 115 - - - 95 185 210 140 - - - 120 210 245 160 210 225 160 150 240 270 175 240 - 175 185 275 300 205 - - - Bảng I.3.20: Dòng điện lâu dài cho phép của cáp một ruột đồng, cách điện giấy tẩm dầu nhựa thông và nhựa không chảy, vỏ chì, không có đai thép, đặt trong không khí Dòng điện (*) cho phép (A) Tiết diện ruột (mm2) Cáp 22kV Cáp 35kV 25 105/110 - 35 125/135 - 50 155/165 - 70 185/205 - 95 220/255 - 120 245/290 240/265 150 270/330 265/300 185 290/360 285/335 240 320/395 315/380 300 350/425 340/420 400 370/450 - Ghi chú (*): Tử số dùng cho cáp đặt trên cùng một mặt phẳng cách nhau 35 -125mm. Mẫu số dùng cho cáp đặt theo 3 đỉnh tam giác đều. Quy phạm trang bị điện Trang 52
Phần I: Quy định chung Bảng I.3.21: Dòng điện lâu dài cho phép của cáp một ruột nhôm cách điện giấy tẩm dầu nhựa thông và nhựa không chảy, vỏ chì hoặc nhôm, không có đai thép, đặt trong không khí Dòng điện (*) cho phép (A) Tiết diện ruột ( mm2) Cáp 22kV Cáp 35kV 10 - - 16 - - 25 80/85 - 35 95/105 - 50 120/130 - 70 140/160 - 95 170/195 - 120 190/225 185/205 150 210/255 205/230 185 225/275 220/255 240 245/305 245/290 300 270/330 260/330 400 285/350 - 500 - - 625 - - 800 - - Ghi chú : (*) Tử số dùng cho cáp đặt trên cùng một mặt phẳng cách nhau 35-125mm. Mẫu số dùng cho cáp đặt trên đỉnh tam giác đều. Quy phạm trang bị điện Trang 53
Phần I: Quy định chung Bảng I.3.22: Hệ số hiệu chỉnh khi nhiều cáp làm việc đặt song song trong đất có hoặc không có ống Số lượng cáp 1 2 3 4 5 6 Kho¶ng trèng giữa c¸c c¸p (mm) 100 1,0 0,00 0,85 0,80 0,78 0,75 200 1,0 0,92 0,87 0,84 0,82 0,81 300 1,0 0,93 0,90 0,87 0,86 0,85 Dòng điện lâu dài cho phép đối với dây dẫn và thanh dẫn trần I.3.28. Dòng điện lâu dài cho phép của thanh dẫn và dây dẫn trần theo tài liệu của nhà chế tạo, nếu không có tài liệu của nhà chế tạo thì tham khảo các bảng I.3.23 ÷ I.3.29 được tính với nhiệt độ phát nóng cho phép +70oC khi nhiệt độ không khí +25oC. Khi lựa chọn thanh dẫn và dây dẫn cần kiểm tra dòng điện lâu dài cho phép theo điều kiện phát nóng phù hợp với điều kiện làm việc của thanh dẫn và dây dẫn. Việc tính toán kiểm tra dòng điện lâu dài cho phép thực hiện theo hướng dẫn tại Phụ lục I.3.1. I.3.29. Khi bố trí thanh dẫn theo hình 1 (bảng I.3.28) thì dòng điện nêu trong bảng I.3.28 phải giảm đi 5% đối với thanh dẫn có chiều rộng h đến 60mm và 8% đối với thanh dẫn có chiều rộng h lớn hơn 60mm. I.3.30. Khi chọn thanh dẫn có tiết diện lớn, phải chọn theo mật độ dòng điện kinh tế và có kết cấu thích hợp để giảm tối đa các tổn thất phụ do hiệu ứng bề mặt, hiệu ứng ở gần, và phải đảm bảo làm mát tốt nhất. Quy phạm trang bị điện Trang 54
Phần I: Quy định chung Bảng I.3.23: Dòng điện lâu dài cho phép theo độ phát nóng của dây trần bằng đồng, nhôm hoặc nhôm ruột thép (độ phát nóng cho phép là +70oC, khi nhiệt độ không khí là 25oC) Tiết diện Dòng điện cho phép (A) theo mã hiệu dây nhôm/thép AC, ACK, ACKC, ACKΠ, ACSR M A, AKΠ M A, AKΠ 2 ( mm ) Ngoài trời Trong nhà Ngoài trời Trong nhà 10/1,8 * 84 53 95 - 60 - 16/2,7* 111 79 133 105 102 75 25/4,2* 142 109 183 136 137 106 35/6,2 175 135 223 170 173 130 50/8 210 165 275 215 219 165 70/11 265 210 337 265 268 210 95/16 330 260 422 320 341 255 120/19 390 313 485 375 395 300 120/27 375 - 150/19 450 365 150/24 450 365 570 440 465 355 150/34 450 - 185/24 520 430 185/29 510 425 650 500 540 410 185/43 515 - 240/32 605 505 240/39 610 505 760 590 685 490 240/56 610 - 300/39 600 713 300/48 585 705 1050 815 895 690 300/66 680 - 330/27 730 - - - - - 400/22 830 713 400/51 825 705 1050 815 895 690 400/64 860 - 500/27 960 830 - 980 - 820 500/64 945 815 600/72 1050 920 - 1100 - 955 700/86 1180 1040 - - - - Ghi chú: (*) Mã dây ACSR không chế tạo loại tiết diện này. Quy phạm trang bị điện Trang 55
Phần I: Quy định chung Bảng I.3.24: Dòng điện lâu dài cho phép của thanh dẫn tròn và ống bằng đồng hoặc nhôm Đường Thanh tròn Ống đồng Ống nhôm ( ) kính Dòng điện * (A) Đường kính Dòng Đường kính Dòng (mm) §ồng Nhôm trong/ngoài điện (A) trong/ngoài điện(A) 6 155 120 12/15 340 13/16 295 7 195 150 14/18 460 17/20 345 8 235 180 16/20 505 18/22 425 10 320 245 18/22 555 27/30 500 12 415 320 20/24 600 26/30 575 14 505 390 22/26 650 25/30 640 15 565 435 25/30 830 36/40 765 16 610/615 475 29/34 925 35/40 850 18 720/725 560 35/40 1100 40/45 935 19 780/785 605/610 40/45 1200 45/50 1040 20 835/840 650/655 45/50 1330 50/55 1150 21 900/905 695/700 49/55 1580 54/60 1340 22 955/965 740/745 53/60 1860 64/70 1545 25 1140/1165 885/900 62/70 2295 74/80 1770 27 1270/1290 980/1000 72/80 2610 72/80 2035 28 1325/1360 1025/1050 75/85 3070 75/85 2400 30 1450/1490 1120/1155 90/95 2460 90/95 1925 35 1770/1865 1370/1450 95/100 3060 90/100 2840 38 1960/2100 1510/1620 - - - - 40 2080/2260 1610/1750 - - - - 42 2200/2430 1700/1870 - - - - 45 2380/2670 1850/2060 - - - - Ghi chú: (*) Tử số là dòng xoay chiều cho phép, mẫu số là dòng một chiều cho phép. Quy phạm trang bị điện Trang 56
Phần I: Quy định chung Bảng I.3.25: Dòng điện lâu dài cho phép của thanh dẫn tiết diện chữ nhật bằng đồng ( ) Kích thước, Dòng điện * cho phép theo số lượng thanh trong một pha (A) (mm) 1 2 3 4 15x3 210 - - - 20x3 275 - - - 25x3 340 - - - 30x4 475 - - - 40x4 625 -/1090 - - 40x5 700/705 -/1250 - - 50x5 860/870 -/1525 -/1895 - 50x6 955/960 -/1700 -/2145 - 60x6 1125/1145 1470/1990 2240/2495 - 80x6 1480/1510 2110/2360 2720/3220 - 100x6 1810/1875 2470/3245 3770/3940 - 60x8 1320/1345 2160/2485 2790/3020 - 80x8 1690/1755 2620/3095 3370/3850 - 100x8 2080/2180 3630/3180 3930/4690 - 120x8 2400/2600 3400/4400 4340/5600 - 60x10 1475/1525 2560/2725 3300/3530 - 80x10 1900/1990 3100/3510 3990/4450 - 100x10 2310/2470 3610/4395 4650/5385 5300/6060 120x10 2650/2950 4100/5000 5200/6250 5900/6800 Ghi chú : (*) Tử số là dòng xoay chiều cho phép, mẫu số là dòng một chiều cho phép Quy phạm trang bị điện Trang 57
Phần I: Quy định chung Bảng I.3.26: Dòng điện lâu dài cho phép của thanh dẫn tiết diện chữ nhật bằng nhôm ( ) Kích thước Dòng điện * cho phép theo số lượng thanh trong một pha (A) (mm) 1 2 3 4 15x3 165 - - - 20x3 215 - - - 25x3 265 - - - 30x4 365/370 - - - 40x4 480 -/885 - - 40x5 540/545 -/965 - - 50x5 665/670 -/1180 -/1470 - 50x6 740/745 -/1335 -/1655 - 60x6 870/880 1350/1555 1720/1940 - 80x6 1150/1170 1360/2055 2100/2460 - 100x6 1425/1455 1935/2515 2500/3040 - 60x8 1025/1040 1680/1810 2810/2330 - 80x8 1320/1355 2040/2100 2625/2975 - 100x8 1625/1690 2390/2945 3050/3620 - 120x8 1900/2040 2650/3350 3380/4250 - 60x10 1155/1180 2010/2110 2650/2720 - 80x10 1480/1540 2410/2735 3100/3440 - 100x10 1820/1910 2860/3350 3640/4160 4150/4400 120x10 2070/2300 3200/3900 4100/4800 4650/5200 Ghi chú: (*) Tử số là dòng cho phép xoay chiều, mẫu số là dòng cho phép một chiều. Quy phạm trang bị điện Trang 58
Phần I: Quy định chung Bảng I.3.27: Dòng điện lâu dài cho phép của dây dẫn trần bằng đồng thau hoặc đồng thau có ruột thép Dây đồng thau Dây đồng thau có ruột thép Dòng điện(*) cho phép Mã hiệu dây Mã hiệu dây Dòng điện(*) cho phép (A) (A) B-50 215 BC-185 515 B-70 265 BC-240 640 B-95 330 BC-300 750 B-120 380 BC-400 890 B-150 430 BC-500 980 B-185 500 B-240 600 B-300 700 (*) Ghi chú: Dòng điện cho phép ứng với đồng thau có điện trở suất ρ20 = 0,003 Ω.mm2/m Bảng I.3.28: Dòng điện lâu dài cho phép của thanh cái bố trí hình vuông (hình 1) bằng đồng hoặc nhôm Kích thước (mm) Tiết diện cả bốn Dòng điện cho phép cả bộ thanh (mm2) h b h1 H Đồng Nhôm 80 8 140 157 2560 5750 4550 80 10 144 160 3200 6400 5100 100 8 160 185 3200 7000 5550 100 10 164 188 4000 7700 6200 120 10 184 216 4800 9050 7300 Quy phạm trang bị điện Trang 59
Phần I: Quy định chung Hình 1 Hình 2 Bảng I.3.29: Dòng điện lâu dài cho phép của thanh dẫn hộp (hình 2) bằng đồng hoặc nhôm Kích thước (mm) Tiết diện toàn phần Dòng điện cho phép (A) a b c r ( mm2) Đồng Nhôm 75 35 4 6 1040 2730 - 75 35 5,5 6 1390 3250 2670 100 45 4,5 8 1550 3620 2820 100 45 6 8 2020 4300 3500 125 55 6,5 10 2740 5500 4640 150 65 7 10 3570 7000 5650 175 80 8 12 4880 8550 6430 200 90 10 14 6870 9900 7550 200 90 12 16 8080 10500 8830 225 105 12,5 16 9760 12500 10300 250 115 12,5 16 10900 - 10800 Quy phạm trang bị điện Trang 60
Phần I: Quy định chung Bảng I.3.30: Hệ số hiệu chỉnh dòng điện lâu dài cho phép của dây dẫn trần và bọc cách điện, cáp ngầm, thanh cái theo nhiệt độ của đất và không khí Hệ số hiệu chỉnh dòng điện lâu dài cho phép Nhiệt độ tính Nhiệt độ tiêu o toán của môi chuẩn của ruột theo nhiệt độ môi trường ( C) trường ( oC) cáp ( oC) 15 20 25 30 35 40 45 50 15 80 1,00 0,96 0,92 0,88 0,83 0,78 0,73 0,68 25 80 1,09 1,04 1,00 0,90 0,80 0,80 0,80 0,74 25 70 1,11 1,05 1,00 0,94 0,88 0,81 0,74 0,67 15 65 1,00 0,95 0,89 0,84 0,77 0,71 0,63 0,55 25 65 1,12 1,06 1,00 0,94 0,87 0,79 0,71 0,61 15 60 1.00 0,94 0,88 0,82 0,75 0,67 0,57 0,47 25 60 1,13 1,07 1,00 0,93 0,85 0,76 0,66 0,54 15 55 1,00 0,93 0,86 0,79 0,71 0,61 0,50 0,36 25 55 1,15 1,08 1,00 0,91 0,82 0,71 0,58 0,41 15 50 1,00 0,93 0,84 0,76 0,66 0,54 0,37 - 25 50 1,18 1,09 1,00 0,89 0,78 0,63 0,45 - Chọn dây dẫn theo điều kiện vầng quang I.3.31. Đối với cấp điện áp 110kV trở lên, dây dẫn phải được kiểm tra theo điều kiện vầng quang, theo nhiệt độ trung bình và mật độ không khí phụ thuộc độ cao so với mặt biển. Cường độ điện trường cực đại (E) ở mặt ngoài dây dẫn không được vượt quá 0,9E0 (E0 là cường độ điện trường bắt đầu phát sinh vầng quang ở dây dẫn). E0 = 17 ÷ 21 kV/cm. Quy phạm trang bị điện Trang 61
Phần I: Quy định chung Cường độ điện trường trong thực tế được tính theo công thức sau: 180o r.sin 0,354.U kV E = [1+ 2 n (n − 1)], []max D a cm n. r .lg tb rtd Trong đó: • U: điện áp danh định, kV • n: số dây phân pha, nếu không phân pha thì n =1 • a: khoảng cách giữa các dây phân pha, cm • r: bán kính của mỗi dây, cm • Dtb: khoảng cách trung bình hình học giữa các pha • rtd: bán kính tương đương, tính theo công thức: a r = R n n. r [cm] , trong đó R = [cm] tđ R 180 2sin n Đối với cấp điện áp 110kV, tiết diện tối thiểu để hạn chế phát sinh vầng quang là 70mm2, điện áp 220kV là 240mm2. Đối với cấp điện áp 220kV trở lên, dùng biện pháp phân pha thành 2 đến 4 dây nhỏ để hạn chế vầng quang. Cũng phải kiểm tra về mức độ nhiễu thông tin vô tuyến của vầng quang. Chọn dây chống sét I.3.32. Khi chọn dây chống sét, ngoài việc đảm bảo các điều kiện về tính toán cơ lý nêu ở Phần II, cần kiểm tra điều kiện ổn định nhiệt khi xảy ra ngắn mạch một pha, thực hiện theo hướng dẫn tại Phụ lục I.3.2. Quy phạm trang bị điện Trang 62
Phần I: Quy định chung Chương I.4 CHỌN THIẾT BỊ VÀ DÂY DẪN THEO ĐIỀU KIỆN NGẮN MẠCH Phạm vi áp dụng I.4.1. Chương này áp dụng cho việc chọn thiết bị và dây dẫn theo điều kiện ngắn mạch dùng điện xoay chiều tần số 50Hz. Yêu cầu chung I.4.2. Phải kiểm tra theo chế độ ngắn mạch (trừ các trường hợp nêu trong Điều I.4.4): 1. Đối với thiết bị điện trên 1kV: a. Thiết bị điện, cáp, dây dẫn, kết cấu đỡ và kết cấu chịu lực của chúng. b. Đường dây trên không có dòng điện ngắn mạch xung kích từ 50kA trở lên để tránh chập dây do lực điện động khi ngắn mạch. Ngoài ra, đối với đường dây phân pha còn phải kiểm tra khoảng cách giữa các khung định vị trong từng pha. Đối với đường dây trên không có thiết bị tự đóng lại tác động nhanh, phải kiểm tra về ổn định nhiệt. 2. Đối với thiết bị điện đến 1kV, chỉ kiểm tra bảng phân phối, đường dẫn điện và tủ động lực. Không phải kiểm tra ngắn mạch cho biến dòng điện. 3. Thiết bị điện dùng để cắt dòng ngắn mạch, phải kiểm tra cả khả năng thao tác được khi đang ngắn mạch. Thiết bị điện chịu được dòng ngắn mạch là thiết bị khi có dòng ngắn mạch tính toán, không bị phá huỷ hay bị biến dạng, vẫn tiếp tục vận hành bình thường. I.4.3. Ở thiết bị điện trên 1kV không phải kiểm tra: • Ổn định động điện của thiết bị và dây dẫn được bảo vệ bằng cầu chảy có dòng điện danh định đến 60A. • Ổn định nhiệt của thiết bị và dây dẫn được bảo vệ bằng mọi loại cầu chảy. Cầu chảy phải có khả năng đủ nhạy để cắt được dòng ngắn mạch nhỏ nhất. Quy phạm trang bị điện Trang 63
Phần I: Quy định chung I.4.4. Không phải kiểm tra theo chế độ ngắn mạch: 1. Các dây dẫn cấp điện cho các hộ dùng điện lẻ, kể cả cho các máy biến áp phân xưởng có tổng công suất đến 1MVA, điện áp sơ cấp đến 22kV, nếu đồng thời thoả mãn các điều kiện sau: • Hộ tiêu thụ đã có biện pháp dự phòng để không làm ảnh hưởng tới quá trình công nghệ khi mất điện. • Khi ngắn mạch, dù dây dẫn có bị hỏng cũng không gây nổ. • Có thể thay dây dẫn dễ dàng. 2. Dây dẫn các đường dây trên không, trừ chỗ nêu trong mục b Điều I.4.2. 3. Thanh dẫn và thiết bị của mạch biến điện áp đặt trong ngăn riêng biệt hoặc đặt sau điện trở phụ. I.4.5. Khi chọn sơ đồ tính dòng ngắn mạch, chỉ xét chế độ làm việc lâu dài của thiết bị điện mà không xét chế độ làm việc ngắn hạn tạm thời. Phải tính dòng ngắn mạch ở sơ đồ phát triển nguồn lưới ít nhất là 10 năm sau khi đưa thiết bị vào làm việc (cho phép tính gần đúng). I.4.6. Phải xét đến các dạng ngắn mạch sau đây: 1. Ngắn mạch 3 pha để kiểm tra ổn định điện động của thiết bị, thanh dẫn, dây dẫn và kết cấu đỡ kèm theo. 2. Ngắn mạch 3 pha để kiểm tra ổn định nhiệt của thiết bị, thanh dẫn, dây dẫn. Ở điện áp máy phát, chọn ngắn mạch 3 pha hoặc 2 pha theo dạng nào gây phát nhiệt lớn hơn. 3. Ngắn mạch 3 pha và một pha chạm đất, lấy trị số lớn hơn để chọn hoặc kiểm tra khả năng đóng cắt ngắn mạch của thiết bị. Nếu máy cắt có hai trị số dòng cắt 3 pha và một pha thì phải chọn theo cả hai dạng ngắn mạch trên. I.4.7. Các thiết bị và dây dẫn của mạch điện phải chọn theo dòng điện ngắn mạch lớn nhất chạy qua. Không xét trường hợp các pha khác nhau đồng thời chạm đất ở 2 điểm khác nhau. I.4.8. Trên mạch có điện kháng ở trạm trong nhà mà thiết bị và dây dẫn đặt trước điện kháng có ngăn cách với thanh cái cấp điện (trên đoạn rẽ nhánh từ mạch chính) bằng trần nhà, vách ngăn v.v. thì được chọn theo dòng ngắn mạch sau Quy phạm trang bị điện Trang 64
Phần I: Quy định chung điện kháng, nếu điện kháng đặt trong cùng một nhà và được nối bằng thanh dẫn. Thanh dẫn rẽ nhánh từ thanh cái đến vách ngăn và sứ xuyên phải được chọn theo dòng ngắn mạch trước kháng điện. I.4.9. Khi kiểm tra ổn định nhiệt, thời gian tính toán lấy bằng thời gian giải trừ ngắn mạch. Xác định dòng điện ngắn mạch để chọn thiết bị và dây dẫn I.4.10. Xác định dòng điện ngắn mạch để chọn thiết bị, thanh dẫn, dây dẫn, để kiểm tra các thiết bị chịu lực, xuất phát từ những yêu cầu sau: 1. Mọi nguồn cấp điện cho điểm ngắn mạch đều làm việc đồng thời với phụ tải danh định. 2. Mọi máy điện đồng bộ đều có tự động điều chỉnh điện áp và kích thích cưỡng bức. 3. Ngắn mạch xảy ra vào thời điểm kết cấu hệ thống tạo thành dòng ngắn mạch lớn nhất. 4. Sức điện động của mọi nguồn điện đều trùng pha. 5. Điện áp tính toán ở mỗi cấp lấy bằng 105% điện áp danh định của lưới. 6. Phải xét đến ảnh hưởng của máy bù đồng bộ, động cơ đồng bộ và không đồng bộ. Không xét ảnh hưởng của động cơ không đồng bộ tới 100kW nối qua máy biến áp tới điểm ngắn mạch và động cơ không đồng bộ lớn hơn nối tới điểm ngắn mạch qua từ 2 máy biến áp trở lên, qua đường dây có trở kháng đáng kể. I.4.11. Đối với lưới trên 1kV, chỉ tính điện kháng của thiết bị và đường dây. Tính tổng trở đối với đường dây tiết diện nhỏ, đường cáp dài có tiết diện nhỏ. I.4.12. Đối với lưới điện tới 1kV, phải tính cả điện kháng và điện trở của tất cả các phần tử, kể cả điện trở tiếp xúc của các tiếp điểm. Cho phép bỏ qua điện trở hoặc điện kháng nếu tổng trở sai lệch không quá 10%. Quy phạm trang bị điện Trang 65
Phần I: Quy định chung I.4.13. Đối với lưới điện tới 1kV nhận điện từ máy biến áp giảm áp; khi tính ngắn mạch, phải coi điện áp đưa vào máy biến áp là không đổi và bằng điện áp danh định của lưới. I.4.14. Đối với các phần tử được bảo vệ bằng cầu chảy có tính năng hạn chế dòng điện, phải kiểm tra độ ổn định động theo dòng điện ngắn mạch tức thời lớn nhất đi qua cầu chảy. Chọn dây dẫn và cách điện, kiểm tra kết cấu chịu lực theo lực điện động của dòng điện ngắn mạch I.4.15. Lực điện động tác động lên thanh dẫn cứng, truyền đến cách điện và kết cấu đỡ cứng phải được tính theo dòng điện ngắn mạch ba pha tức thời lớn nhất, có xét đến sự lệch pha giữa các dòng điện và bỏ qua dao động cơ học của kết cấu thanh dẫn. Lực xung tác động lên dây dẫn mềm, cách điện, đầu ra và kết cấu giữ dây được tính theo trị số trung bình bình phương của dòng điện ngắn mạch giữa hai pha kề nhau. Đối với dây phân pha và hệ dẫn điện mềm thì lực tương hỗ của dòng điện ngắn mạch trong dây dẫn cùng một pha được xác định theo trị số hiệu dụng của dòng điện ngắn mạch ba pha. Phải kiểm tra để hệ dẫn điện mềm không chập nhau. I.4.16. Lực cơ học do dòng điện ngắn mạch xác định theo Điều I.4.15 truyền qua thanh dẫn cứng đến cách điện đỡ và cách điện xuyên không được vượt quá 60% lực phá huỷ nhỏ nhất của cách điện nếu là cách điện đơn, và không được quá 100% lực phá huỷ của cách điện nếu là cách điện kép. Nếu dùng thanh dẫn định hình gồm nhiều thanh dẹt hoặc chữ U thì ứng suất cơ học bằng tổng ứng suất sinh ra do lực tác động tương hỗ giữa các pha và giữa các phần tử của mỗi thanh. Ứng suất cơ học lớn nhất trong thanh dẫn cứng không được vượt quá 70% lực phá huỷ tức thời. Quy phạm trang bị điện Trang 66
Phần I: Quy định chung Chọn dây dẫn theo điều kiện phát nóng khi ngắn mạch I.4.17. Nhiệt độ phát nóng của dây dẫn khi ngắn mạch không được vượt quá trị số cho phép trong bảng sau: Dạng và vật liệu dẫn điện Nhiệt độ cao nhất cho phép ( oC) Thanh dẫn: • Đồng 300 • Nhôm 200 Cáp cách điện giấy tẩm dầu, điện áp tới 10kV 200 Như trên, điện áp 15kV đến 220kV 125 Cáp và dây dẫn ruột đồng hoặc nhôm bọc cách điện: • PVC và cao su 150 • PE 120 • XLPE hoặc EPR 250 Dây đồng trần chịu lực kéo đến 20 N/mm2 250 Dây đồng trần chịu lực kéo trên 20 N/mm2 200 Dây nhôm trần chịu lực kéo đến 10 N/mm2 200 Dây nhôm trần chịu lực kéo trên 10 N/mm2 160 Phần nhôm của dây nhôm lõi thép 200 I.4.18. Việc kiểm tra cáp theo điều kiện phát nóng khi ngắn mạch như đã nêu trong Điều I.4.2 được tiến hành đối với: 1. Đường cáp đơn có tiết diện đồng nhất khi ngắn mạch ở đầu đường cáp. 2. Đường cáp đơn gồm nhiều đoạn có tiết diện khác nhau khi ngắn mạch ở đầu mỗi đoạn cáp. 3. Đường cáp gồm hai hoặc nhiều cáp đặt song song, khi ngắn mạch ở đầu cả bó cáp. I.4.19. Khi kiểm tra ổn định nhiệt của thiết bị và dây dẫn của đường dây có thiết bị tự đóng lại tác động nhanh, phải tính đến việc tăng độ phát nóng do tăng tổng thời gian dòng ngắn mạch. Khi kiểm tra phát nóng theo điều kiện ngắn mạch, các dây phân pha được coi như một dây có tiết diện bằng tổng tiết diện các dây phân pha. Quy phạm trang bị điện Trang 67
Phần I: Quy định chung Chọn thiết bị điện theo khả năng đóng cắt I.4.20. Để chọn máy cắt điện trên 1kV cần thực hiện: 1. Theo khả năng cắt: phải xác định dòng điện cắt tính toán theo các điều kiện đã nêu trong các Điều I.4.5 đến Điều I.4.9. Dòng điện cắt tính toán là dòng điện ngắn mạch hiệu dụng toàn phần (kể cả thành phần không chu kỳ) được xác định với thời gian nhả tiếp điểm máy cắt, bằng tổng thời gian cắt riêng của máy cắt (từ khi phát lệnh cắt đến khi nhả tiếp điểm dập hồ quang) cộng với thời gian dập tắt hồ quang. 2. Theo khả năng đóng: khi đó mắy cắt của máy phát điện đặt ở phía điện áp máy phát chỉ cần kiểm tra khi đóng không đồng bộ trong tình trạng đối pha. I.4.21. Khi chọn cầu chảy theo khả năng cắt, phải lấy trị số hiệu dụng của dòng điện ngắn mạch chu kỳ đầu làm dòng điện cắt tính toán (bỏ qua tính năng hạn chế dòng điện của cầu chảy). Máy cắt phụ tải và dao tạo ngắn mạch phải được chọn theo dòng điện ngắn mạch cho phép khi đóng. I.4.22. Ngoài việc chọn theo khả năng cắt ngắn mạch, máy cắt còn phải chọn theo khả năng cắt điện áp phục hồi quá độ (Transient recovery voltage - TRV). Khả năng cắt TRV của máy cắt phải lớn hơn trị số TRV tính toán cụ thể cho từng vị trí máy cắt trong hệ thống. Yêu cầu chọn theo TRV chỉ áp dụng đối với máy cắt 500kV và máy cắt 220kV ở đầu đường dây dài, máy cắt đầu cực máy phát điện và máy cắt đặt cạnh cuộn kháng. Quy phạm trang bị điện Trang 68
Phần I: Quy định chung Chương I.5 ĐẾM ĐIỆN NĂNG Phạm vi áp dụng và định nghĩa I.5.1. Chương này áp dụng cho đếm điện năng tại các công trình điện, hộ tiêu thụ điện v.v. Dụng cụ để đếm điện năng được gọi là công tơ điện. Hệ thống gồm có các công tơ điện, biến dòng điện, biến điện áp và dây đấu các thiết bị trên với nhau gọi là hệ thống đếm điện năng. I.5.2. Công tơ thanh toán là công tơ đếm điện năng để thanh toán tiền điện giữa hai bên mua và bán điện, bao gồm điện năng sản xuất ra, điện năng tiêu thụ của các hộ tiêu thụ điện hoặc điện năng mua bán ở ranh giới. Việc lựa chọn đặt công tơ điện hay điện tử và việc yêu cầu truyền số liệu của công tơ đi xa thực hiện theo các quy định hiện hành. I.5.3. Công tơ phải được lắp đặt trong khu vực quản lý của bên mua điện, trừ trường hợp các bên có thoả thuận khác. Vị trí lắp đặt và việc lắp đặt công tơ phải đảm bảo an toàn, mỹ quan, thuận lợi cho bên mua điện kiểm tra chỉ số công tơ và bên bán điện ghi chỉ số công tơ. Trường hợp điện năng có thể trao đổi theo cả hai hướng ở ranh giới thì phải đặt hai công tơ có hướng hoặc một công tơ đếm được cả hai hướng. I.5.4. Công tơ kiểm tra là công tơ dùng để theo dõi kiểm tra. Không dùng các số liệu của công tơ kiểm tra để thanh toán. Yêu cầu chung I.5.5. Việc đếm điện năng tác dụng phải bảo đảm xác định được lượng điện năng tác dụng: 1. Do từng tổ máy phát điện phát ra. Quy phạm trang bị điện Trang 69
Phần I: Quy định chung 2. Tự dùng trong nhà máy điện, trong các trạm điện kể cả trạm bù và trạm điêzen. 3. Do nhà máy điện cấp vào lưới truyền tải, lưới phân phối. 4. Cấp hoặc nhận của hệ thống điện khác. 5. Cấp cho các hộ tiêu thụ điện. Ngoài việc đếm điện năng để thanh toán tiền điện, đếm điện năng còn phải bảo đảm khả năng kiểm tra việc sử dụng điện của các hộ tiêu thụ, kiểm tra điện năng trao đổi ở ranh giới, cân đối điện năng, xây dựng các chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật và dự báo phụ tải. I.5.6. Việc đếm điện năng phản kháng phải đảm bảo xác định được lượng điện năng phản kháng: 1. Do từng máy phát điện phát ra. 2. Do nhà máy điện đưa vào lưới truyền tải, lưới phân phối. 3. Do các máy bù quay hoặc trạm bù tĩnh phát ra. 4. Nhận hoặc cấp cho hệ thống điện khác. 5. Của các hộ dùng điện sản xuất kinh doanh, dịch vụ theo quy định hiện hành. Ngoài việc đếm điện năng phản kháng thanh toán, cũng phải bảo đảm chức năng kiểm tra giống như công tơ tác dụng đã nói ở Điều I.5.5. Vị trí đặt công tơ I.5.7. Trong nhà máy điện, công tơ tác dụng phải được đặt ở: 1. Từng máy phát điện. 2. Từng MBA tăng áp, đặt ở phía thứ cấp, trừ cuộn cân bằng không khai thác. Khi phía thứ cấp không có máy biến dòng riêng để đếm điện năng thì đặt công tơ ở phía sơ cấp đấu với điện áp máy phát. Phía nào của MBA có trao đổi công suất thì phải đặt hai công tơ có hướng hoặc công tơ đếm được cả hai hướng. Quy phạm trang bị điện Trang 70
Phần I: Quy định chung 3. Từng đường dây điện áp máy phát. Đường dây nào có trao đổi công suất thì phải đặt hai công tơ có hướng hoặc công tơ đếm được cả hai hướng. 4. Từng máy biến áp tự dùng. Công tơ đặt ở phía cao áp của máy biến áp tự dùng. Nếu đặt phía cao áp bị khó khăn thì cho phép đặt ở phía hạ áp. 5. Từng máy phát điện tự dùng. Nếu máy phát điện tự dùng cũng có điện tự dùng riêng thì phần tự dùng này cũng phải có công tơ. I.5.8. Trong lưới điện, công tơ tác dụng phải được đặt ở: 1. Cả hai đầu đường dây liên lạc hệ thống, mỗi đầu đặt hai công tơ có hướng hoặc một công tơ đếm được cả hai hướng. 2. Phía hạ áp của máy biến áp hai cuộn dây. 3. Phía hạ áp và trung áp của máy biến áp ba cuộn dây, trừ cuộn cân bằng không được khai thác. 4. Mỗi đầu đường dây từ trạm, trừ đường dây hạ áp cấp điện sinh hoạt và đường dây chuyên dùng đã có công tơ đặt ở cuối đường dây. 5. Mỗi máy biến áp tự dùng. I.5.9. Công tơ thanh toán điện năng tác dụng cho các hộ tiêu thụ phải được đặt: 1. Theo Điều I.5.3 hoặc Điều I.5.8 mục 3. 2. Tại đầu vào trạm của hộ tiêu thụ nếu không có đường dây nối với trạm khác hoặc với hộ tiêu thụ khác ở điện áp cấp cho hộ trên. 3. Ở phía cao áp của máy biến áp trong hộ tiêu thụ, nếu trạm này còn cấp điện hoặc nối với trạm của hộ tiêu thụ khác ở điện áp cung cấp. Khi không có máy biến dòng với cấp chính xác đúng qui định ở điện áp 35kV trở lên, cho phép đặt công tơ ở phía hạ áp máy biến áp. 4. Ở phía hạ áp máy biến áp, nếu phía cao áp là cầu dao phụ tải, dao cách ly tự động hoặc cầu dao cầu chảy. I.5.10. Công tơ phản kháng phải đặt ở: 1. Máy phát điện có công suất từ 1.000kW trở lên. Quy phạm trang bị điện Trang 71
Phần I: Quy định chung 2. Các cuộn dây trung áp và hạ áp máy biến áp và ở các vị trí trong trạm trung gian mà ở đó có đặt công tơ tác dụng. Nếu không có máy biến dòng với cấp chính xác đúng qui định, được phép không đặt công tơ phản kháng ở phía trung áp máy biến áp. 3. Ở đường dây 35kV, nếu việc thanh toán tiền điện với các hộ tiêu thụ chỉ căn cứ vào công tơ tác dụng của đường dây đó. 4. Ở đầu ra máy bù hoặc lộ tổng của tụ điện có dung lượng 1MVAr trở lên. 5. Bên cạnh công tơ tác dụng thanh toán của các hộ động lực lớn. 6. Ở các phần tử của hệ thống điện, ở các ranh giới có yêu cầu phải thanh toán hoặc theo dõi điện năng phản kháng. 7. Tại các hộ tiêu thụ có phát điện năng phản kháng thì phải đặt hai công tơ phản kháng có hướng. 8. Tại các ranh giới có trao đổi công suất, phải đặt hai công tơ phản kháng có hướng hoặc một công tơ đếm được cả hai hướng. Yêu cầu đối với công tơ I.5.11. Nắp công tơ, nắp kẹp đấu dây công tơ, nắp tủ hoặc hộp công tơ đều phải có niêm phong của cơ quan kiểm định nhà nước theo chức năng hoặc cơ quan cung ứng điện được uỷ quyền. I.5.12. Phải đếm điện năng tác dụng và điện năng phản kháng trong mạch 3 pha bằng công tơ 3 pha. I.5.13. Công tơ và các thiết bị đo đếm liên quan như biến dòng, biến điện áp phải được kiểm định theo qui định hiện hành. Sai số của công tơ tác dụng của máy phát điện phải phù hợp với bảng I.5.1. Các sai số này được xác định tại mức phát điện từ 50% tới 100% công suất danh định theo cosϕ =1 và 0,5 ở tần số và điện áp danh định. Quy phạm trang bị điện Trang 72