Giáo trình Mạng máy tính 3

pdf

144 trang ngocly 1000

Download

Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Giáo trình Mạng máy tính 3", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

giao_trinh_mang_may_tinh_3.pdf

Nội dung text: Giáo trình Mạng máy tính 3

TR NG I H C KINH T QU C DÂN KHOA TIN H C KINH T MNG MÁY TÍNH (TÀI LI U THAM KH O) HÀ N I 2004
MC L C (TÀI LI U THAM KH O) 1 PH N I NH NG V N C B N V M NG MÁY TÍNH 5 § 1 . Các khái ni m v m ng máy tính 5 1.1 Khái ni m v m ng (Network concepts). 5 1.2 ng d ng c a m ng máy tính trong các t ch c 5 1.3 M t s y u t c tr ng c a mng 5 1.4 Phân lo i m ng máy tính 7 § 2 . Chu n m ng 7 2.1 Chu n 7 2.2 Mô hình tham chi u 9 2.2.1 Mô hình tham chi u OSI (Open System Interconnection) 9 (OSI Reference Model) 9 2.3 Mô hình tham chi u TCP/IP 16 * So sánh v i mô hình tham chi u OSI: 18 2.4 M t s chu n m ng 19 § 3 .hình tr ng m ng (Network Topology) 21 § 4 . Các thi t b liên k t m ng 23 4.1. Dây cáp m ng 23 4.2. V m ch m ng (Network Interface Card - NIC) 25 4.3. B t p trung (Hub) 27 4.4. Chuy n m ch (Switch) 27 4.5. B phát l p (Repeater) 26 4.6. C u n i (Bridge) 28 4.7. B d n !ng (Router) 29 4.8. C ng k t n i (Getway) 29 § 5 . Các giao th c truy n trên m ng (Protocol) 30 5.1 Khái ni m 30 5.2. Các b giao th c ph bi n 32 § 6 . Thi t k m ng c c b 32 6.1. Qui t "c thi t k m ng: 33 6.2. Ph # ng pháp thi t k : 33 6.3. M t s thi t k m ng 34 PH N II H IU HÀNH M NG NOVEL NETWARE 39 § 1 . Gi i thi u m ng NOVELL NETWARE 39 1.1. S $ phát tri n c a Novell Netware 39 1.2. Novell Directory Services 39 § 2 . Qu n tr FILE SERVER 41 § 3 . Cài t m ng NOVELL NETWARE 42 3.1. Yêu c u v ph n c ng - ph n m m 43 NET 2
3.2. Các b c cài t: 43 3.3. Cài t WORK STATIONS (DOS) 49 3.3. Cài t WORK STATIONS (Windows 9.X) 49 § 4 . Qu n tr h th ng th m c và files 52 4.1. C %u trúc th m c và files c a Novell NetWare 52 4.2. Thi t k h th ng th m c và FILES 53 4.3. Quy n h n 54 4.4. Thu c tính 55 § 5 . Qu n tr USER Và GROUP 56 5.1. Qu &n tr ' USER 57 5.2. Qu &n tr ' GROUP 61 5.3. Qu &n tr ' USER ACCOUNT 62 5.4. Thao tác v i USER ACCOUNT 63 § 6 . LOGIN SCRIPTS 64 6.1. Khái ni m: 64 6.2. Kh (i t o LOGIN SCRIPT 65 6.3. Các l nh h th ng trong LOGIN SCRIPT 66 § 7 . Qu n tr d ch v in trên m ng 67 7.1.T ng quan v công vi c in trên m ng (DOS client) 67 7.2. Cài t PRINT SERVER , cài t máy in, cài t PRINT QUEUE, 68 7.3. ) work station : n i máy in v i m ng 69 7.4. T ch c máy in PRINT SERVER 69 § 8 . M t s l nh c b n c a Novell Netware 70 PH N III H IU HÀNH M NG WINDOWS 2000 76 § 1. Tng quan v Microsoft windows 2000 76 1.1. Windows 2000 Server 76 1.2. Activate Directory (AD) 77 1. 3. 'a ch trong giao th c TCP/IP 79 § 2. Cài t WINDOWS 2000 SERVER 80 2.1. M t s v %n chung 80 2.2. Cài t windows 2000 server 81 2.3. Cài t Activate Directory 85 2.4. Hi u ch nh các tham s 89 2.5. C # s ( d * li u Registry 91 § 3. Qu n tr USER và GROUP 94 3.1. Khái ni m user và group 94 3.2. Khái ni m quy n h n 98 3.3. Thi t k h th ng user và group 100 3.4. T o user và group 101 3.5. Login Script 105 § 4. Qu n tr h th ng th m c và files 106 4.1 C %u trúc th m c c a Windows 2000 106 NET 3
4.2 Thi t k h th ng th m c cho ng !i dùng 107 4.3 Qu &n lý quy n truy c p 107 4.4 C %p phát h n ng ch + a (quota) 111 § 5 . Cài t client, Truy nh p vào m ng 113 5.1. H i u hành DOS 113 5.2. H i u hành WINDOWS 9X 116 5.3. Truy nh p vào Workstation khác trong m ng (m ng ngang hàng) 118 § 6 . Qu n tr ph ng ti n l u tr 118 6.1. M t s khái ni m 118 6.2. Qu &n lý + a c ng 120 § 7 . Qu n tr d ch v in n trên m ng 121 7.1. Nguyên lý in %n trên windows 2000 : 121 7.2. M t ki u c %u hình in trên m ng: 122 § 8 . Qu n tr sao l u d li u 125 8.1. Khái ni m 125 8.2. Sao l u h th ng 125 8.3. Sao l u d * li u 126 § 9 . M t s d ch v m ng c a Windows 2000 127 9.1. Giao th c c %u hình máy ng (Dynamic Host Configuration Protocol -DHCP).127 9.2. Domain Name System (DNS) 130 § 10. Tích h p Novell Netware v i Windows 2000 133 X.1. Kh & n ,ng liên k t v i Novell Netware 134 10.2. G "n k t v i NWLink 134 10.3. C %u hình d 'ch v c ng n i cho Novell 134 § 11. M t s ti n ích 136 T I!N THU "T NG 139 TÀI LI U THAM KH O 144 NET 4
PH -N I NH .NG V /N 0 C 1 B N V 0 M NG MÁY TÍNH § 1 . CÁC KHÁI NI M V 0 M NG MÁY TÍNH 1.1 Khái ni m v m ng (Network concepts). Mng máy tính là t p h 2p các máy tính và các thi t b ' 2c liên k t v i nhau thông qua !ng truy n v t lý ho c lôgíc (môi tr !ng truy n thông – communication medium) và tuân theo nh *ng qui t "c truy n thông nào ó g 3i là mng máy tính. Mng máy tính 2c thi t l p có th chia s 4 các tài nguyên mng. !ng truy n (môi tr !ng truy n thông) dùng truy n d n tín hi u in t 5 (electronic signal). !ng truy n có th là h *u tuy n ho c vô tuy n. - Các qui t "c truy n thông là c # s ( các máy tính có th liên l c 2c v i nhau. - Tài nguyên m ng bao g 6m: thi t b ' ph n c ng, d * li u và ng d ng. - Ch th làm vi c trên h th ng m ng: con ng !i 1.2 #ng d ng c a m ng máy tính trong các t ch c. Mng 2c s 5 d ng ch y u chia s 4, dùng chung tài nguyên, và giao ti p tr $c tuy n. Chia s 4 thi t b ' ngo i vi (devices): + a m ng, máy in, modem, và m t s thi t b ' khác có th 2c cài t trên m ng m 3i ng !i có th dùng chung các thi t b ' này. Chia s 4 d * li u (Data): các máy trên m ng u có th c p nh t và khai thác thông tin t7 máy ch dùng chung trên h th ng mng. Chia s 4 file (file sharing): các máy tính trên m ng có th chia s 4 vi c s 5 d ng các file v i nhau. Chia s 4 các ng d ng: có th cài t các ng ch y trên m ng có th khai thác t 7 nhi u máy trên m ng ho c thi t l p các ng d ng làm vi c theo nhóm trên m ng. H8 h 2 giao ti p (liên l c) trên m ng: ch 9ng h n nh g5i nh n thông ip (message), tán g u (chat - instant message), th in t 5 (e-mail); reminder, schedule, Qu &n lý t p trung và b &o m t tài nguyên. 1.3 M t s y u t c tr ng c a m ng !ng truy n: Là ph # ng ti n dùng truy n tín hi u in t 5 (electric signal) gi *a các nút mng, các tín hi u này là thông tin 2c bi u th ' d i d ng các xung nh 'p. Tùy NET 5
theo i u ki n k : thu t ng !i ta có th s 5 d ng các lo i !ng truy n khác nhau, có hai ki u !ng truy n: - !ng truy n h *u tuy n: Các nút m ng 2c n i v i nhau tr $c ti p b ;ng dây cáp kim lo i ho c cáp quang (fibre optic). - !ng truy n vô tuy n: Các nút m ng 2c n i v i nhau thông qua các thi t b' i u ch /gi &i i u ch (modulation and demodulation) và truy n tín hi u qua sóng vô tuy n. Ki n trúc m ng (network architecture) Ki n trúc m ng máy tính (network architecture) th hi n cách th c ni các máy tính, thi t b ' m ng v i nhau và t p h 2p các quy t "c, quy c mà t %t c & các th $c th tham gia truy n thông trên m ng ph &i tuân theo & m b &o cho m ng ho t ng t t. Ki n trúc m ng bao g 6m toàn b nh *ng thi t k và n n t &ng c a m ng. Khi nói n ki n trúc c a m ng ng !i ta mu n nói t i hai v %n là hình tr ng m ng (Network topology) và giao th c m ng (Network protocol). - Network Topology: Cách th c kt n i các máy tính v i nhau v m t hình h 3c mà ta g 3i là topo ca m ng. Các hình tr ng m ng c # b &n ó là: hình sao, hình bus, hình vòng. - Network Protocol: T p h 2p các quy c truy n thông gi *a các th $c th truy n thông mà ta g 3i là giao th c (hay nghi th c) c a m ng. Các b giao th c th !ng g p nh %t là: TCP/IP, NETBIOS, IPX/SPX, . . . H i u hành m ng H i u hành m ng là m t ph n m m h th ng mng (Network Operating System) làm nhi m v qu&n lý các lu 6ng thông tin vào ra, ki m tra và phát hi n sai sót c a thi t b ', qu &n lý và phân chia tài nguyên, qu &n lý h th ng tp tin, thi hành ch b &o m t. Các ch c n ,ng chính ca h i u hành m ng: + Qu &n lý ng !i dùng và các công vi c trên h th ng: H i u hành &m b &o giao ti p gi *a ng !i s 5 d ng v i các ch # ng trình ng d ng, gi *a các ng d ng vi thi t b ' c a h th ng. + Cung c %p các d'ch v m ng (network services) và các ti n ích (utilities) cho vi c khai thác h th ng. + B &o m t h th ng m ng. Các h i u hành m ng thông d ng hi n nay là: Windows NT, Windows 2000, Unix (Sco Unix, Digial Unix, Sun Solaris), Linux (Redhat linux, Debian Linux, ), Novell netware. Máy ch mng(Server) và máy tr m (Workstation) - Server: Máy ch m ng th !ng là m t máy tính có c %u hình m nh, 2c cài t h i u hành m ng cùng v i các d 'ch v m ng (network services) và NET 6
các ti n ích làm nhi m v cung c %p tài nguyên, d'ch v m ng t i ng !i s 5 dng và qu &n lý m ng (network supervising). - Workstation: máy thành viên trên m ng th !ng 2c ng !i s 5 d ng dùng khai thác các tài nguyên và d'ch v m ng. 1.4 Phân lo i m ng máy tính. * Phân loi m ng theo ph m vi n i máy: - Mng LAN (Local Area Network): Là m t m ng máy tính ( quy mô nh < k t ni các máy tính trong ph m vi m t v ,n phòng, c # quan ho c tr !ng h 3c (có bán kính c = vài tr ,m mét n vài km), m ng này th !ng có t c truy n thông l n. Nó còn 2c g 3i là m ng c c b . - Mng MAN (Metropolitan Area Network): Là m t m ng 2c cài t trong ph m vi m t ô th ' hay trumg tâm kinh t xã h i (bán kính kho &ng 100km). - Mng WAN (Wide Area Network): Là m t m ng máy tính di n r ng có ph m vi bao trùm m t qu c gia hay l c ' a. - Mng GAL (Global Area Network): Mt m ng toàn c u, k t n i các h th ng mng trên toàn c u. * Phân lo i m ng theo cách th c khai thác/chia s 4 d * li u + M ng ngang hàng (Peer-to-Peer): T %t c & các máy tính trong m ng u có vai trò nh nhau và t %t c & u có th chia s 4 tài nguyên v i nhau. Các h i u hành 2c s 5 d ng trong m ng ngang hàng nh : - Windows for workgroup (Windows 3.11). - Lantastic Antisoft - Windows 98/ME/2K/XP + Mng phân quy n (Client/Server): T %t c & các máy tính trong m ng (máy khách – Client) u khai thác và chia s 4 tài nguyên thông qua m t máy ch ph c v (Server). Các h i u hành m ng phân quy n (client/server) ph bi n nh : - Novell NetWare (2.x / 3.x / 4.x /5.x/6.x). - Win dows NT , Windows 2000 * Phân lo i theo cách th c n i máy + im im (point to point) + Qu &ng bá (broadcast) * Phân lo i theo ph # ng th c chuy n m ch + Chuy n m ch kênh (Circuit Switching Network) + Chuy n m ch thông ip (Message Switching Network) + Chuy n m ch gói (Packet Switching Network) § 2 . CHU $N M NG 2.1 Chu n NET 7
2.1.1 Khái ni m Trong công nghi p truy n thông, t 7 lâu các chu n ó 2c ch %p nh n nh là yêu c u c n thi t qu &n lý các c tính v th t c, in t 5 và v t lý c a thi t b ' truy n th ng. qua ó cho phép các thi t b ' t # ng tác v i nhau. - Các u im c a vi c xây d $ng và tuõn theo chu n: o &m b &o cho m t th ' tr !ng r ng l n cho các thi t b ' và ph n m m. o Cho phép các s &n ph m c a các nhà cung c %p khác nhau truyên thông 2c v i nhau - Các nh 2c im: o Không thay i công ngh (Freeze technology) o Cú th cú nhi u chu n cho c $ng m t lo i thi t b '. Các t ch c qu c t chính, quan tr 3ng trong vi c xây d $ng và a ra các chu n : - Internet Society - ISO - ITU-T (formally CCITT) ISO (International Standards organization): là t ch c tiêu chu n qu c t làm vi c d i s $ b &o tr 2 c a Liên h 2p qu c v i các thành viên là các c # quan tiêu chu n qu c gia, trong ISO 2c chia thành các y ban k : thu t ph trách các l+nh v $c khác nhau. Các công trình chu n hóa sau khi 2c ISO bi u quy t thông qua s > 2c công b nh tiêu chu n qu c t chính th c (International Standard - IS). CCITT (Commite Consultatif International pour le Telegraphe et la Telephone): T ch c t v %n qu c t v in tín và in tho i, làm vi c d i s $ b &o tr 2 ca Liên h 2p qu c v i các thành viên là c # quan b u chính vi ?n thông c a các qu c gia ho c các hãng xuyên qu c gia. Các tiêu chu n c a CCITT 2c coi là các khuy n ngh '. CCITT ã ban hành khuy n ngh ' lo i V: liên quan n v %n truy n d * li u, lo i X: liên quan n các m ng truy n d * li u công c ng S$ t 6n t i c a c & hai t ch c gi &i thích cho s $ giao thoa gi *a các ch c n ,ng x5 lý và truy n tin trong các ng d ng vi ?n thông-tin h 3c. IEEE (Institute of Electrical and Electronics Engineers) Vi n k : thu t in t 5, mt t ch c a ra các chu n c th c a m ng. ANSI (American National Standards Institute): là t ch c c a các nhóm doanh nghi p và công nghi p M :, chuyên phát tri n các tiêu chu n th # ng m i và truy n thông: mã, b &ng ch * cái, l 2c 6 tín hi u. NET 8
Common Open Software Environment (COSE): Môi tr !ng chung cho ph n m m m ( Open Software Foundation (OSF): c # s ( ph n m m m ( SQL Access Group (SAG): Nhóm truy c p ngôn ng * h <i có c %u trúc Object Management Group (OMG): nhóm qu &n lý i t 2ng Corporation for Open Systems (COS): t p oàn các h m ( Electronics Industries Association (EIA): Hi p h i các ngành công nghi p in t5 2.1.2 Qui lu t và ti n trình liên l c Các m ng u d $a vào nhi u qui lu t trao i thông tin. M t s quy trình 2c các m ng chu n i u hành nh sau: - Qui trình n i và c "t liên l c - Tín hi u trình bày d * li u trên ph # ng ti n truy n thông. - L3ai tín hi u 2c dùng. - Ph # ng pháp truy c p chuy n ti p m t tín hi u liên l c. - Ph # ng pháp truy n tr $c ti p m t thông ip g 5i t i n #i n. - Th t c dùng ki m soát t c truy n d * li u. - Ph # ng pháp dùng cho máy in toán khác lo i liên l c 2c v i nhau. - Các cách b &o & m cho thông ip 2c nh n úng cách 2.2 Mô hình tham chi u N,m 1978 t ch c tiêu chu n qu c t – ISO ã ban hành t p h 2p c im k: thu t mô t & ki n trúc m ng dành cho vi c k t n i nh *ng thi t b ' không cùng ch ng lo i. Ban u tài li u này áp d ng cho nh *ng h th ng m ( v i nhau do chúng có th dùng chung giao th c và tiêu chu n trao i thông tin. Vào n ,m 1984, ISO ã phát hành b &n s 5a i mô hình này và g 3i là mô hình tham chi u mng h m ( OSI (Open Systems Interconnection) 2.2.1 Mô hình tham chi u OSI (Open System Interconnection) (OSI Reference Model) Mô hình tham chi u OSI: Mô hình này là m t khung mà các tiêu chu n l p mng khác nhau có th kh p vào. Nó 'nh rõ các m t nào c a ho t ng c a mng có th nh ;m n b (i các tiêu chu n m ng khác nhau. Mô hình OSI có 7 tng, hai t ng áy là các t ng có tác ng th $c t nh %t trên các m ng nh <. Các tiêu chu n m ng nh Ethernet và Tonken Ring là các tiêu chu n t ng 1 và t ng 2. Các t ng cao h #n trong mô hình OSI không t o ra các tiêu chu n ph bi n. NET 9
Tng H th ng A H th ng B 7 Application Application (ng d ng) (ng d ng) Các 6 Presentation ch c Presentation (trình bày) n,ng (trình bày) ng !i s5 d ng 5 Session Session (giao d 'ch) (giao d 'ch) 4 Transport Transport (giao v n) (giao v n) 3 Network Network (m ng) Các (m ng) ch c 2 Data link n,ng Data link (liên k t d * li u) mng (liên k t d * li u) 1 Physical Physical (v t lý) (v t lý) Ph # ng ti n truy n v t lý Mô hình OSI Liên l c gi *a các t ng ngang hàng Tng th i c a m t máy tính s > h i tho i v i t ng th i c a m t máy khác. Các qui t "c và qui c 2c dùng trong vi c h i tho i ó 2c g 3i là giao th c (protocol) c a m c i. Gi *a m 8i c p t ng k nhau t 6n t i m t giao di n (interface) xác 'nh các thao tác và các d 'ch v mà t ng d i cung c %p cho t ng trên. M8i t ng s > truy c p v i t ng trên và d i nó thông qua các im truy c p d'ch v (Service Access Point -SAP). Trong th $c t d * li u không 2c truy n tr $c ti p t 7 t ng th i c a c a máy này sang t ng th i c a máy khác (riêng t ng 1 d * li u truy n tr $c ti p). M 8i tng chuy n d * li u và thông tin i u khi n xu ng t ng ngay d i nó và ti p t c cho n t ng 1. ) t ng 1 s > có !ng truy n thông v t lý t i t ng th %p nh %t c a máy t # ng ng và t 7 ó d * li u và thông tin i u khi n l i 2c truy n ng 2c lên các t ng trên. Nh v y ( các t ng trên t ng 1 s > ch xác ' nh các !ng NET 10
truy n LOGIC t i t ng t # ng ng c a các máy khác. ( !ng t nét bi u th ' !ng truy n LOGIC, !ng li n nét bi u th ' !ng truy n v t lý). Ví d : Gi & s 5 có 2 máy A và B c n truy n d * li u cho nhau. (Gi & thi t d * li u 2c t o ra t i t ng ng d ng - tng 7 - c a máy A). Thông tin xu %t phát t 7 m c 7 c a máy A chuy n t i m c 6 bao g 6m thông tin ca m c 7 c ng v i ph n Header c a m c sáu. C nh v y cho n m c 1 và 2c chuy n ra !ng truy n. Thông tin nh n 2c ( m c 1 c a máy B 2c ki m tra ph n Header c a chính m c 1 n u úng thì ph n Header s > 2c c "t b báo l i cho máy A truy n l i. Quá trình c ti p t c nh v y cho t i mc 7 c a máy B. !ng truy n d * li u trong OSI: Sending Receiving Process Data Process Application Application Application protocol PDU Presentation Presentation Presentation protocol AH PDU Session Session Session protocol Transport PH PDU Transport Transport Network SH PDU Network protocol Data Link Network Data Link protoc TH PDU ol Physica Physica Data link NH protocol PDU Bits Bits DT Actual data transmission path Physical medium T%ng 1 (physical - v t lý): NET 11
Tng này không xác 'nh rõ ph # ng tiên v t lý nh ng nó v n nêu rõ nh *ng yêu c u v nh *ng ph # ng tiên k : thu t c n thi t trên ph # ng di n v t lý (ch 9ng hn các cable m ng phù h 2p chu n IEEE 802.2). Cung c %p các ph # ng ti n in, c # hàm và th t c kh (i ng, duy trì và h y b nh n 2c bít 1. Các thành ph n ho t ng ( t ng v t lý: B chuy n ti p (repeater), là m t thi t b ' m ng nó l p l i tín hi u t 7 m t c ng r6i chuy n ti p n nh *ng c ng khác. Nó không l 3c ho c di ?n gi&i i u gì mà ch l p l i khuy ch i tín hi u truy n trên m ng (Amplifiy signal – khuy ch i tín hi u). Do vâyh các thi t b ' lo i này th !ng khu ch i c & tín hi u nhi ?u (noise signal) . T%ng 2 (data link - liên k t d * li u): Tng này làm nhi m v nh n nh n d * li u t7 t ng mng (network layer) r 6i chia thành các khung d * li u (data frame) và g 5i n t ng vt lý (physical layer). Ti u nh n, t ng này óng gói d * li u thô (ch a x 5 lý) t 7 t ng physical thành t7ng khung d * li u. T i t ng này có th $c hi n vi c i u khi n lu 6ng, c "t/h 2p d * li u và phát hi n sai sót. Tóm l i t ng data link ch 'u trách nhi m chuy n khung d * li u không l 8i t 7 nút m ng này sang nút m ng khác thông qua t ng physical. Thông th !ng khi g5i m t khung d * li u nó ch ! tín hi u báo nh n t 7 nút nh n. Tng data link c a nút nh n s > dò tìm b %t c v %n nào có th x &y ra trong quá trình truy n. Khung d * li u nào không 2c báo nh n ho c b ' h t n trong quá trình truy n s > b ' g 5i tr & l i. Tng data link 2c chia làm 2 l p ph là: - i u khi n truy nh p ph # ng ti n (Media Access Control – MAC): l p ph MAC i u khi n vi c truy nh p thi t b ', ph # ng ti n truy n thông truy n d * li u t 7 t ng MAC c a thi t b ' này sang t ng MAC c a thi t th ' kia (ch 9ng h n card m ng). C th t ng MAC s > qu &n lý các thi t b ' m ng truy c p vào môi tr !ng truy n thông, cung c %p ' a ch (MAC Address) liên l c gi *a các thi t b ' trên m ng. - i u khi n liên k t logic (Logical Link Control – LLC): tng này làm nhi m v giao ti p v i tâng trên, ki m soát lu 6ng và l 8i, thi t l p và duy trì liên k t gi *a các th $c th tham gia truy n thông. Thành ph n ho t ng: NET 12
Cu n i (bridge - thi t b ' m ng t i t ng liên k t d * li u): Bridge làm nhi m v chuy n các khung d * li u (data frame) t 7 m ng này sang m ng khác (c u ni gi * các m ng). Nh ! vi c ki m tra ' a ch MAC ti t ng liên k t d * li u n n nó có th phát hi n ra ích n c a khung d * li u là n ;m trong m ng hay ngoài m ng d $a vào m t b &ng ' a ch MAC (MAC Address table) c a các nút (Node) trong mng. Khi m t khung d * li u n, Bridge ki m tra ' a ch ích c a khung và a khung n mng ch a thi t b ' ích ho c nút ích. Nu nút ích ( cùng m ng v i nút ngu 6n bridge s > không a n các m ng khác. N u c u không tìm 2c ' a ch ích, nó a khung n t %t c & các mng tr 7 m ng ngu 6n. T%ng 3 (network - m ng): Tng m ng 2c hình thành nh ;m & m b &o trao i thông tin gi *a các m ng con trong m t h th ng m ng l n. Tng này quy t ' nh !ng i cho các gói s li u, kh & n ,ng ' nh tuy n d $a trên c # ch ánh ' a ch th ng nh%t mà l p m ng qui 'nh cho các nút m ng. Ngoài ra nó còn ki m soát dòng d * li u trên các tuy n tránh t "c ngh >n ho c m %t mát thông tin. Tóm l i tng này ph trách nh *ng vi c sau: - Ch 3n !ng i, cung c %p ' a ch . - Ki m soát l 8i và thông l 2ng. - Chuy n m ch và d 3n !ng. - Chia thông tin l i thành t 7ng bó và l $a ch 3n !ng i n ích cho t 7ng bó khác nhau sao cho th !i gian truy n tin là ng "n nh %t và tin c y nh %t. - H2p nh %t các bó thông tin t i nút nh n. Tng này ph trách vi c thi t l p các tuy n !ng gi *a các nút m ng khác nhau. Chính nh ! tng này mà các m ng l "p theo các chu n khác nhau có th liên kt v i nhau. * 'nh ' a ch trên t ng m ng: Tng m ng làm nhi m v ánh ' a ch các máy tham gia truy n thông trên m ng. ' a ch này ch là 'a ch Logic thay th cho các 'a ch v t lý, vì trong các m ng l n vi c s 5 d ng ' a ch ch v t lý là không th $c t , không áp ng 2c yêu c u truy n tin. T ng m ng s 5 d ng ' a ch logic ' nh tuy n (Router) và l 3c b giám sát quá trình ch 3n !ng truy n và phân ph i gói tin qua m ng. * Các k : thu t chuy n mch c # b &n: chuy n m ch kênh (Circuit switching), chuy n m ch thông ip (Message switching), chuy n m ch gói (Packet switching). + Chuy n m ch kênh (Circuit switching): Khi có hai nút c n truy n thông v i nhau thì gi *a chúng s > thi t l p m t kênh c ' nh và duy trì k t n i ó cho t i khi hai bên ng "t liên l c. Các d * li u ch truy n i theo con !ng c ' nh ó. K: thu t này cung c %p cho các thi t b ' m t b ,ng t n xác ' nh. Ph # ng pháp này NET 13
có u im là !ng truy n thông su t, t c n ' nh. Nh ng c @ng có các nh 2c im nh quá trình thi t l p s $ k t n i thi t b ' ch m, !ng truy n b ' chi m gi * ngay c & khi không có d * li u truy n qua d n n lãng phí !ng truy n. + K: thu t chuy n thông ip (Message switching): thông ip là m t #n v ' d * li u c a ng !i s 5 d ng có khuôn d ng 2c quy 'nh tr c. M 8i thông ip tin có ch a các thông tin i u khi n trong ó ch rõ ích c n truy n t i c a thông ip. C ,n c vào thông tin i u khi n này mà m 8i nút trung gian có th chuy n b&n tin t i nút k ti p trên con !ng d n t i ích c a b &n tin. K : thu t này có th dùng chung kênh d * li u nâng cao hi u su %t s 5 d ng gi &i t n, có kh & n ,ng lu tr * b &n tin n khi có kênh truy n vì v y gi &m m t ùn t "c trên m ng. Tuy nhiên nh 2c im chính c a nó là không phù h 2p v i các ng d ng th $c t nh truy n d * li u,truy n thanh. + K: thu t chuy n m ch gói (Packet switching): ( ây b &n tin ho c thông ip 2c chia ra thành nhi u gói nh nhanh và hi u qu & h #n so v i k : thu t chuy n m ch tin. * Lo i giao th c: T ng m ng trong mô hình OSI xác 'nh ' nh tuy n các gói tin t 7 máy ngu 6n n máy ích qua nhi u m ng khác nhau. Trong t ng này s 5 dng hai loi giao th c c # b &n truy n tin là: Giao th c h ng k t n i (Connection Oriented ) và Giao th c không h ng k t n i (Connectionless). + Giao th c hng k t n i (Connection Oriented): Trong giao th c bao gi ! c @ng thi t l p k t n i (Connection) tr c khi truy n s li u, t c là gi *a nút ích và nút ngu 6n s > thi t l p m t liên k t logic truy n s li u (phân ph i các m t cách có th c t $ các gói tin qua kênh logic này và có báo nh n & m b &o d * li u n ích m t cách tin c y). + Giao th c không h ng k t ni (Connectionless): Trong giao th c này vi c phân ph i các gói tin d $a vào 'a ch ích mà không thi t l p k t n i (connectionless) và báo nh n. (t c là nút phân ph i gói tin không bi t 2c gói tin phát i có n ích hay không). * Thành ph n ho t ng: B ' nh tuy n (router) thi t b ' m ng ho t ng t i t ng mng. B ' nh tuy n t i t ng m ng d $a vào b &ng ' nh tuy n (routing table) l$a ch 3n !ng i phù h 2p cho gói tin nh n 2c. Các b &ng 'nh tuy n có th t+nh (static) ho c ng (dynamic). T%ng 4 (transport - giao v n, v n chuy n): NET 14
Trong mô hình tham chi u th !ng chia ra 3 t ng cao (Application, Presentation,Session) và 4 t ng th %p (Transport, Network, Data link, Physical). Các t ng th %p quan tâm n vi c áp ng vi c truy n s li u gi *a các h thng cu i (end systems) qua #h# ng ti n truy n thông, còn t ng cao t p trung áp ng các yêu c u c a ng d ng và ng !i s 5 d ng. T ng giao v n là t ng cao nh %t c a nhóm các t n th %p, nó ph trách vi c l u chuy n thông tin trên m ng m t cách “trong su t” i v i các t ng cao. Do ó các tính n ,ng m c này ph &i & m b &o là: + Ki m soát vi c truy n s li u t 7 nút t i nút (end to end): . 6ng nh %t m t nút b ;ng m t ' a ch duy nh %t. . Nh n bi t m ng và ho t ng 2c v i c & m ng h ng k t n i (Connection oriented) và c & không h ng k t n i (Connectionless). . Ph &i nh n bi t 2c ch %t l 2ng d 'ch v (Quality of Service – QoS) c a ng !i s 5 d ng và kh & n ,ng cung c %p d 'ch v c a t ng bên d i. + Kh "c ph c sai sót: Trong quá trình truy n c li u có th x &y ra sai sót thì tng giao v n ph &i có kh & n ,ng kh "c ph c các sai sót ó b ;ng các c # ch báo nh n và truy n l i các gói tin (packet/diagram). + Ghép kênh, c "t/h 2p d * li u n u c n: Kh i l 2ng d * li u truy n có th l n ho c nh<, !ng truy n có th nhi u ho c ít, Vì v y t ng giao v n ph &i có kh & n ,ng c "t/ h 2p d * li u t i u g 5i/nh n và phân kênh/h 2p kênh khi c n thi t (TDM – Time Division Multiplexing, FDM – Frequency Division Multiplexing). T%ng 5 (Session – Tng phiên): Tng phiên là t ng th %p nh %t trong các t ng cao, nó áp ng các yêu c u c a ng !i dùng ph c v cho các ng d ng trên m ng thông qua các ph # ng ti n truy n thông cung c %p b (i nhóm các t ng th %p. Tng phiên cho phép ng !i s 5 d ng ti p xúc v i nhau qua m ng. Do ó nhi m v ch y u là qu &n lý các cu c ti p xúc (giao d 'ch) gi *a ng !i s 5 d ng trên m ng t o, duy trì hay h y b < các cu c ti p xúc ó. (t ng này ch y u là thi t lp giao d 'ch gi *a các ng d ng trong m ng). Tng phiên thi t l p các giao d 'ch gi *a các nút m ng. M t giao d 'ch ph &i 2c thi t l p tr c khi truy n d * li u trên m ng. Tng phiên ph &i &m b &o cho các giao d 'ch 2c thi t l p và duy trì úng qui 'nh. Kh (i t o cho các giao d 'ch u cu i. 6 ng b và 6ng b l i vi c truy n thông tin. i u khi n h i tho i. Mt s d 'ch v c a t ng phiên: - Thi t l p m t liên k t v i m t ng !i s 5 d ng ( t ng phiên khác, trao i d * li u v i ng !i s 5 d ng ó m t cách ông b , và hu A b < li n k t m t cách có tr t t $ khi không dùng n n *a. - Th # ng l 2ng v vi c dùng các th 4 bài (token) trao i d * li u, 6ng b hoá và h y b < liên k t, s "p x p ph # ng th c trao i d * li u + Half-duplex + Full-duplex NET 15
- Thi t l p các im 6 ng b hoá trong các h i tho i và khi x y ra s $ c có th khôi ph c l i vi c h i tho i b "t u t 7 m t im 6 ng b hoá ã tho & thu n. - Ng "t m t h i tho i và khôi ph c l i h i tho i sau ó t 7 m t im xác ' nh tr c. T%ng 6 (presentation - trình bày): Tng trình bày ch 'u trách nhi m bi u di ?n thông tin, chuy n i d * li u g 5i i trên m ng t 7 m t lo i bi u di ?n này sang m t lo i bi u di ?n khác. Ch 9ng h n nh các k : thu t nén d * li u tr c khi truy n i, sau ó nh n 2c và khôi ph c tr ( l i. Tng trình bày c @ng là tng có th dùng k : thu t mã hoá xáo tr n d * li u tr c khi truy n i và gi &i mã sau khi nh n l i nh ;m & m b &o vi c b &o m t và an toàn s li u trên !ng truy n. Tng này c @ng & m b &o cho các h th ng cu i thuy n thông 2c v i nhau ngay c & khi chúng s 5 d ng các bi u di ?n d * li u khác nhau. làm 2c i u ó nó cung c %p m t bi u di ?n chung dùng trong truy n thông và cho phép chuyn i t 7 bi ?u di ?n c c b sang bi u di ?n chung ó. B T6n t i 3 d ng cú pháp thông tin 2c trao i gi *a các th $c th ng dng, ó là: + Cú pháp dùng b (i th $c th ng d ng Ngu 6n + Cú pháp dùng b (i th $c th ng d ng ích + Cú pháp 2c dùng gi *a các th $c th t ng trình di ?n. * D 'ch v c a t ng Phiên: Tng phiên có hai lo i d 'ch v c # b &n - D'ch v lo i th nh %t: dùng bi u di?n d * li u c a ng !i dùng (d * li u c c b) thành d ng d * li u chung. Các nhi m v c a lo i 1: + Th # ng l 2ng v cú pháp truy n: v i m 8i ki u d * li u ng !i dùng cho tr c, m t cú pháp truy n 2c th # ng l 2ng. + Chuy n i: d * li u cung c %p b (i ng !i s 5 d ng 2c chuy n i thành bi u di ?n theo cú pháp truy n truy n i; ng 2c l i, d * li u nh n 2c s > 2c chuy n i t 7 bi u di ?n theo cú pháp truy n sang bi u di ?n c a ng !i s5 d ng. - D'ch v lo i th hai: cho phép các th $c th ng d ng có th s 5 d ng các d 'ch v t ng phiên qu &n lý h i tho i. T%ng 7 (application - ng d ng): Là t ng cao nh %t c a mô hình OSI, tng ng d ng trên gi&i quy t các k : thu t mà các ch # ng trình ng d ng có th trao i v i m ng. Tng này ph c v tr $c ti p cho ng !i s 5 d ng trên m ng v i các d 'ch v mng và ph # ng ti n c n thi t truy c p môi tr !ng OSI. 2.3 Mô hình tham chi u TCP/IP NET 16
B giao th c TCP/IP ph <t tri n b (i tr s ( nghi !n c u c <c d $ <n cao c %p b qu c ph @ng m : (DARPA) cho h th ng m ng chuy n m ch gúi. Nú 2c s5 d ng b (i m ng Internet toàn c u (global Internet). B giao th c TCP/IP có th 2c xem g 6m các t ng sau: o Tng ng d ng (Application layer) B H8 tr 2 cho các ng d ng ng !i s 5 d ng B ch 9ng h n nh : http, SMTP, o Tng Host to Network ho c Transport (giao v n) B &m b &o vi c truy n d * li u tin c y B Nh n d * li u theo úng th t $ truy n. o Tng Internet (Internet layer) B Các h th ng có th k t n i 2c v i các m ng khác nhau B Các ch c n ,ng truy n thông xuyên su t các m ng a kênh B 2c cài t ( các end system và router o Tng truy c p m ng (Network Access Layer) B Trao i d * li u gi *a các h th ng u cu i (end system) và mng. B Ki m soát ' a ch ích. B Y!u c u d 'ch v . o Tng v t lý (Physical layer) B Giao ti p v t lý gi *a các thi t b ' truy n d * li u và môi tr !ng truy n thông ho c m ng. B c tính c a môi tr !ng truy n thông B C<c m c t n hi u B Tc truy n d * li u B Sau ây là mô h =nh ki n tr Cc giao th c TCP/IP. NET 17
* So sánh v i mô hình tham chi u OSI: NET 18
2.4 M t s chu n m ng 2.4.1 SLIP và PPP SLIP là m t giao th c u tiên (RFC 1055) dùng chuy n ti p các gói tin (IP Packets) qua !ng truy n quay s (Dial-up lines). n nay thì SLIP hoàng toàn b ' thay th b (i PPP (Point-to-Point Protocol). PPP là m t giao th c phân tng (a layered protocol) 2c thi t k h 8 tr 2 vi c thi t l p liên k t truy cp m ng b ;ng quay s cho nhi u b giao th c truy n t &i khác nhau. SLIP là giao th c #n gi &n ho t ng nh ( t ng v t lý, PPP là m t giao th c t ,ng c!ng ho t ng gi ng nh tng vt lý và t ng liên k t d * li u. Các h i u hành ca Microsoft h 8 tr 2 c & SLIP và PPP ( máy tr m nh ng server ch h 8 tr 2 PPP. Aplication Presentation Session Transport Network Data Link PPP Physical SLIP Mi quan h gi *a SLIP, PPP và mô hình OSI - SLIP 2c s 5 d ng trên các h th ng c @, ch h 8 tr 2 giao th c TCP/IP và ch ho t ng trên h th ng s 5 d ng ' a ch IP t +nh. - PPP h 8 tr 2 giao th c TCP/IP, NetBeui, IPX, AppleTalk và c & DECNet, h 8 tr 2 các giao th c h 8n h 2p. PPP ho t ng c& trên h th ng dùng 'a ch t+nh (static) và ng (DHCP). 2.4.2 B tiêu chu n IEEE 802 H3 tiêu chu n IEEE do Vi n k : thu t in t 5 a ra, nh *ng tiêu chu n này hng v vi c k t n i gi *a card giao di n m ng (NIC) và các ph # ng ti n truy n. Nh *ng tiêu chu n này ã 2c thông qua h th ng ISO, h 3 tiêu chu n này bao g 6m: Aplication Presentation Session Transport 802.10 Network 802.1 Data Link Physical 802.3 802.4 802.5 802.6 802.9 802.11 802.12 Mi quan h gi *a các tiêu chu n IEEE NET 802 và mô hình OSI 19
IEEE 802.1 (High Level Interface): Tiêu chu n này i v i t ng Data Link ca mô hình OSI, ây là m t chu n t ng quát cho qu &n tr ' m ng và cung c %p các chu n qu &n tr ' m ng cho các tiêu chu n 802 khác. IEEE 802.2 (Logical Link Control): Tiêu chu n này 'nh ngh+a m t l p ph LLC 2c s 5 d ng b (i các giao th c tng th %p h #n. Các giao th c t ng m ng có th 2c thi t k c l p trong c & t ng v t lý và s $ th $c hi n ( l p ph MAC, tiêu chu n này ít 2c s 5 d ng IEEE 802.3 (CSMA/CD): Tiêu chu n này 2c phát tri n b (i Digital, Intel, Xerox, tiêu chu n này 'nh ngh +a các tính ch %t có liên quan t i t ng con MAC. Lp con MAC s 5 d ng ki u truy c p tranh ch %p Carrier Sense Multiple Access with Collision Dection (CSMA/CD). K : thu t này làm gi &m s $ tác ng c a xung t b ;ng cách giúp cho m 8i thi t b ' trong m ng xác ' nh 2c nó có ang ( tr ng thái t +nh hay không, m t thi t b ' s > th 5 truy n i khi nào m ng ang th ng. Khi các thi t b ' truy n i, chúng ti p t c xem xét r ;ng nó có x &y ra xung t hay không. Khi có xung t x &y ra, t %t c & các thi t b ' u ng 7ng truy n và g 5i m t tín hi u “jamming” giúp thông báo t %t c & các tr m khác v s $ xung t này. Sau ó m 8i thi t b ' ch ! m t kho &ng th !i gian ng u nhiên tr c khi truy n th 5 l i. IEEE 802.4 (Token Bus): Tiêu chu n này 'nh ra m t m ng v i các giao th c BUS v t lý mà i u khi n s $ truy c p các ph # ng ti n v i m t c # c %u d %u hi u. Tiêu chu n này 2c thi t k áp ng nhu c u c a h th ng t $ ng công nghi p, tiêu chu n này ít 2c s 5 d ng. IEEE 802.5 (Token ring): Tiêu chu n này b "t ngu 6n t 7 IBM, m ng này dùng c%u trúc ring topology và i u khi n ph # ng ti n d $a theo vòng IEEE 802.6 (Metropolitan Area Network - MAN): Tiêu chu n này 'nh ngh +a m t tiêu chu n MAN g 3i là Distributed Queue Dual-Bus (DQDB), DQDB thích h 2p v i vi c truy n d * li u, gi 3ng nói và video. M ng này d $a vào dây cáp quang trong bus topology hai hàng, kh & n ,ng t &i trên m 8i bus u 2c i u khi n nhi u chi u, tiêu chu n này ít 2c s 5 d ng. IEEE 802.7 (Broadband Technical Advisory Group): Tiêu chu n này giúp gi &i quy t nh *ng gi &i pháp v b ,ng t n r ng tích h 2p trong môi tr !ng m ng, tiêu chu n này hi n v n ang 2c phát tri n. IEEE 802.8 (Fiber Optic Technical Advisory Group): Tiêu chu n này gi &i quy t các ph # ng pháp b xung k : thu t cáp quang vào trong môi tr !ng m ng. IEEE 802.9 (Integrated Data and Voice Networks): Tiêu chu n này h 8 tr 2 kênh truy n b %t 6 ng b 10 Mbps cùng v i kênh 9664 Kbps dành cho dòng d * li u riêng bi t. Tiêu chu n này 2c g 3i là Isochromous Ethernet (IsoEnet). NET 20
IEEE 802.10 (Standards for Interoperable LAN Security): Tiêu chu n này gi &i quy t nh *ng v %n v tính b &o m t và mã hóa, hi n ang 2c phát tri n. IEEE 802.11 (Wireless LAN): Là tiêu chu n cho m ng c c b LAN không dây, Ph # ng th c CSMA/CD ã 2c phê chu n, hiên ang 2c phát tri n. IEEE 802.14 : Tiêu chu n này dùng cho vi c truy n d * li u qua !ng dây cáp TV, tiêu chu n này v n ang 2c phát tri n nh ;m ti p c n Internet qua !ng truy n TV. IEEE 802.3 và IEEE 802.5 media : Tiêu chu n này mô t & tính n ,ng và m c ích c a các ph # ng ti n s 5 d ng trong IEEE 802.3 và IEEE 802.5. IEEE 802.2 c l p v topology, IEEE 802.3 d $a trên ethernet, IEEE 802.5 d $a trên ring topology là nh *ng tiêu chu n thông d ng nh %t c a IEEE 802. Tiêu chu n IEEE 802.3 mô t & các ph # ng pháp tín hi u (c & trên b ,ng t n c # s ( và b ,ng t n r ng), tc d * li u, các ph # ng ti n và c %u trúc liên k t. Tiêu chu n này quy 'nh c th các ph # ng ti n truy n d n v t lý nh cáp xo "n, cáp 6 ng tr c, cáp quang. 2.4.3 NDIS và ODI Tiêu chu n NDIS (network driver interface specification), 2c phát tri n b(i Microsoft và 3COM, tiêu chu n này mô t & giao di n gi *a giao th c v n chuy n m ng và trình i u khi n m ng c a t ng datalink. NDIS có ch c n ,ng cung c %p m t ranh gi i trung gian gi *a ng &i cung c p giao th c v n chuy 'n và b iu khi 'n card m ng , các nhóm giao th c t # ng thích NDIS có th ho t ng v i card m ng. NDIS ' nh ngh +a m t ph # ng pháp k t h 2p các giao th c h 8n h 2p thành m t trình i u khi n #n b i u khi n có th h 8 tr 2 6 ng th !i các giao ti p. ODI (open datalink interface), phát tri n b (i Novell và Apple, ho t ng cùng ch c n ,ng nh NDIS. ODI cung c %p nh *ng qui t "c giúp thi t l p m t giao di n trung gian v i ng &i cung c p, gi a nhóm giao th c và trình iu khi 'n card m ng . Giao di n này c @ng giúp cho m t hay nhi u trình i u khi n mng có th h 8 tr 2 m t hay nhi u giao th c. NDIS và ODI là nh *ng tiêu chu n giúp cho card m ng ho t ng t t trong môi tr !ng c a h i u hành. § 3 .HÌNH TR NG M NG (NETWORK TOPOLOGY) Máy tính và thi t b ' x 5 lý thông tin khác có th n i v i nhau t o thành m t mng g 3i chung là m ng máy tính. Cách n i các máy tính và t p h 2p các qui t "c mà t %t c & các th $c th tham gia truy n thông trên m ng ph &i tuân theo m ng có th ho t ng 2c 2c g 3i là ki n trúc m ng. Cách n i các máy tính 2c g3i là hình tr ng (topology) c a m ng. Topology c a m ng 2c áp d ng cho mng c c b (LAN) ho c là m ng di n r ng, trong th $c t ch có nh *ng m ng máy tính v i qui mô nh < là áp d ng m t topology nào ó, nh *ng m ng máy tính ln th !ng 2c t ch c theo nh *ng topology h 8n h 2p. Các ki u topology d i ây là các ki u c # b &n. NET 21
3.1. Star topology WS WS HUB/SWITCH WS WS ( d ng hình sao, t %t c & các máy tr m u n i tr $c tip vào b i u khi n trung tâm có nhi m v nh n tín hi u t 7 các tr m và chuy n tín hi u n tr m ích. Tùy theo yêu c u truy n thông trong m ng, thi t b ' truy n thông có th là m t b chuy n m ch (SWITCH), m t b ch 3n !ng (Router) ho c ch #n gi &n là mt b phân kênh (HUB). Vai trò c a b trung tâm này là liên k t im-im (point-to-point) gi *a các máy trong m ng. - u im : + L "p t #n gi &n. + D ? dàng c %u hình l i (thêm, b t máy tr m). + D ? dàng ki m soát và kh "c ph c s $ c . + T n d ng 2c t i ã t c c a !ng truy n v t lý. - Nh 2c im: + dài c a !ng truy n n i t 7 m t máy tr m t i trung tâm b ' h n ch . + Khi b i u khi n trung tâm có s $ c s > &nh h (ng n toàn m ng. + Cn nhi u cáp h #n d ng bus 3.2. Bus topology ( d ng BUS t %t c & các máy tr m phân chia chung m t !ng truy n chính (bus). !ng truy n chính 2c gi i h n hai u b (i m t lo i u n i c bi t g3i là Terminator . M 8i tr m 2c n i vào vào bus qua m t u n i ch T (T- connector) ho c m t b thu phát (Transceiver). Khi m t tr m truy n d * li u, tín hi u 2c qu &ng bá (broadcast) trên hai chi u ca bus, có ngh +a là m 3i tr m còn l i u có th nh n tín hi u tr $c ti p. i v i các bus m t chi u thì tín hi u ch I v m t phía, lúc ó terminator ph &i thi t k sao cho các tín hi u ph &i 2c “d i l i” trên bus có th n 2c các tr m còn l i ( phía bên kia. Nh v y, trong bus topology thì d * li u 2c truy n d $a trên các liên k t im- nhi u im(point-to-multipoint) hay qu &ng bá (broadcast). - u im: L"p t #n gi &n, s 5 d ng ít cáp. NET 22
- Nh 2c im: Khi có s $ c trên !ng truy n thì toàn m ng ng 7ng ho t ng. 3.3. Ring topology (vòng) WS WS WS WS ( d ng vòng m 8i máy tr m 2c n i v i vòng qua m t b chuy n ti p (repeater) có nhi m v nh n tín hi u r 6i chuy n n tr m k ti p trên vòng. Nh vy ( d ng này tín hi u 2c l u chuy n trên vòng theo m t chi u duy nh %t, m t chu 8i liên ti p các liên k t im-im gi *a các repeater. Giao th c s 5 d ng cho d ng m ng này là “chuy n th 4 bài “ (token passing) c %p phép truy c p !ng truy n. - Nh 2c im: + on n i gi *a hai tr m h &nh h (ng n toàn m ng. + Ki n trúc l i m ng khó (thêm, b t các máy tr m). + Giao th c truy c p !ng truy n ph c t p. § 4 . CÁC THI (T B ) LIÊN K (T M NG 4.1. Dây cáp m ng Dây cáp óng vai trò là ph # ng ti n truy n tín hi u gi *a các nút m ng, có nhi u lo i cáp nh ;m áp ng qui mô c a nhi u lo i m ng khác nhau. Có m t s lo i cáp th !ng 2c nh sau. - Cáp *ng tr c (coxial cable): Có &nh h (ng nhi ?u th %p, có th truy n tín hi u v i t c cao trên kho &ng cách l n. Cáp 6ng tr c có th dùng cho gi &i t n c # s ( (Baseband) và gi &i t n r ng (Broadband). + Cáp gy (thin coxial cable - 10B2 / IEEE 802.3a) : tr ( kháng 50 Ω, có th a tín hi u i xa n 185 mét. NET 23
10B2 Cable or "Thin Ethernet" + Cáp béo (thick coxial cable - 10B5 ): có th a tín hi u i xa n 500 mét. Cáp 6ng tr c s 5 d ng các b n i cáp BNC t o k t n i gi *a cáp và máy tính, gi *a cáp và on cáp khác. B n i g 6m có: b n i hình ch * T (T- connector) n i cáp và card m ng; b n i ng n i gi *a hai on cáp (BNC- connector) ; b n i cu i (Terminator). 10B5 Cable or "Thick Ethernet" - Cáp không v + b ,c ch ng nhi -u (UTP): ôi dây cáp in tho i có th s 5 d ng truy n d * li u khi tín hi u 2c l 3c nhi ?u và kho &ng cách không l n l "m. V i lo i cáp này m c ch ng nhi ?u, kho &ng cách truy n, gi &i t n c @ng nh s thi t b ' g "n vào 2c x p ( m c trung bình. Khi truy n ( m c cao ( 1Mbps) nó t o ra sóng RF, do ó ph &i s 5 d ng thêm các b l 3c c n thi t. Cáp xo "n ôi tr n 10BASET có th a tín hi u n 100 mét. Cáp xo "n ôi dùng gi "c c "m RJ45. NET 24
Wire pair #1: White/Blue Blue Wire pair #2: White/Orange Orange Wire pair #3: White/Green Green Wire pair #4: White/Brown Brown - Cáp có v + b ,c ch ng nhi -u (STP) Là lo i cáp có 1 ho c hai ôi dây n ;m trong v < b 3c kim lo i, v < b 3c gi &m nhi ?u và gi &m phát sinh sóng RF do ó nó cho phép truy n d * li u ( t c cao h#n trên kho &ng cách l n h #n lo i UTP. - Cáp quang 10BASEFL, 10BASEFB (công ngh cao h #n, cho phép truy n tín hi u 6 ng b ) Trong cáp s 2i quang, s 2i quang truy n tín hi u d * li u d i d ng s ( hình thái xung ánh sáng. Cáp này không b ' &nh h (ng nhi ?u in, lý t (ng cho cáp ch y ngoài tr !i ho c g n nh *ng ngu 6n in cao th . Có kh & n ,ng truy n d * li u vi t c r %t l n (hàng tr ,m n hàng nghìn Mbps), là gi &i pháp t t cho !ng truy n t c cao, làm !ng tr c (backbone) cho m ng. Cáp quang th !ng 2c s 5 d ng cho gi &i t n c # s (. 4.2. V . m ch m ng (Network Interface Card - NIC) Là thi t b ' 2c l "p t vào khe m ( r ng (expansion slot) c a máy tính (có th 2c tích h 2p trên MainBoard), nó &m nhi m truy n d * li u t 7 bus d * li u NET 25
ca m t nút (node) (pc, server, printer, ) t i m t nút khác trong m ng. Vai trò ca NIC là chu n b ' d * li u, g 5i d * li u n nút m ng khác, ki m soát lu 6ng d * li u gi *a máy tính và h th ng cáp. Chu n b d li u: NIC ph &i chuy n i d * li u t 7 d ng th c mà máy tính có th hi u 2c sang d ng th c có th truy n qua dây cáp m ng. D * li u di chuy n qua m t máy tính theo các tuy n g 3i là BUS, có th có nhi u tuy n (8 bits, 16 bits, 32 bits) cùng 2c truy n d * li u d 3c theo các tuy n này, g 3i là truy n song song. Có m t s ki n trúc bus th !ng dùng nh : ISA ( 16 bít d * li u, 32 bit ' a ch ); EISA ( 32 bít d * li u, 16 ho c 32 bít ' a ch ); PCI ( 32 ho c 64 bít d * li u, 'a ch ). Trên cáp m ng, d * li u ph &i i theo m t lu 6ng bít #n l 4, d * li u 2c truy n theo m t h ng bít này n i uôi bít kia, g 3i là truy n n i ti p. NIC ti p nh n tín hi u ch y song song, s "p x p l i có th truy n n i ti p theo tuy n r ng m t bít c a cáp m ng. Vi c th $c hi n chuy n d 'ch tín hi u s c a máy tính sang tín hi u in và tín hi u quang do m t thi t b ' ch 'u trách nhi m thi hành g 3i là máy thu – phát (Transceiver, transmitter/receiver). G/i và ki 'm soát d li u: Tr c khi NIC ( u g 5i g 5i d * li u, nó ti n hành ki m tra v i NIC ( u nh n c & hai cùng th ng nh %t các tham s : + Kích th c t i a c a c m d * li u 2c g 5i + L 2ng d * li u 2c g 5i i tr c khi 2c xác nh n + Th !i gian cách quãng gi *a nh *ng l n g 5i d * li u + Th !i gian ch ! tr c khi tín hi u báo nh n 2c g 5i i + M 8i NIC ch a 2c bao nhiêu d * li u + V n t c truy n d * li u Các tùy ch 3n và xác l p c %u hình + Ng "t (IRQ) + 'a ch c ng xu %t/ nh p (I/O) c # s ( + 'a ch b nh + Máy thu – phát (qua gi "c c "m RJ45, BUS, AUI ) 4.3. B phát l p (Repeater) NET 26
Thi t b ' trung gian th $c hi n ch c n ,ng chuy n ti p ( m c v t lý, nó có tác dng khuy ch i tín hi u trên !ng truy n do ó 2c s 5 d ng kéo dài cáp mng. Nó không th s5 d ng n i các m ng có công ngh khác nhau. B phát l p ho t ng t i t ng v t lý, nó ti p nh n tín hi u t 7 m t on m ng tái t o và truy n n on m ng k ti p. Mu n chuy n gói d * li u qua b phát lp t 7 on m ng này sang on m ng k ti p, gói d * liu và giao th c Logical Link Control (LLC) ph &i gi ng nhau trên m 8i on m ng. B phát l p không d'ch ho c l 3c b %t k C tín hi u nào, thi t b ' này có th ho t ng, c & hai on mng n i b chuy n ti p ph &i có cùng ph # ng pháp truy c p. 4.4. B t p trung (Hub) Là trung tâm c a m ng hình sao ( im t p trung các u dây trong m ng). Hub nh n tín hi u t i m t cng (port) và l p l i tín hi u ó (relay and/or amplify/generate signal) trên t %t c & các c ng (port) còn l i. Ti m 8i th !i im ch có m t tr m 2c chuy n d * li u. Vì v y m t hub 10Mbps thì có t c t ng cng là 10Mbps. 8-port 3Com Office Connect Hub - Hub th ng (passive hub): chúng óng vai trò nh im k t n i và không khuy ch i (amplify) hay tái t o (generate) tín hi u. - Hub ch ng (Active hub): tái t o và truy n l i tín hi u theo cách t # ng t $ cách th c v n hành c a b chuy n ti p (Repeater). - Hub lai (hybrid hub): công ngh c &i ti n ch %p nh n nhi u lo i cáp khác nhau, có th m ( r ng m ng b ;ng cách liên k t nhi u hub. Hub là thi t b ' a n ,ng có nhi u tính n ,ng có th dùng trong Topology: Star, Star-Bus, Star-Ring. Khi thay i ho c m ( r ng h th ng, !ng dây s > ít &nh h(ng n ho t ng c a m ng. Thi t b ' Hub có th t p trung, ti n cho quá trình b &o d =ng qu &n lý m ng. 4.5. Chuy 'n m ch (Switch) Chuy n m ch 2c phát tri n thi t k cho m ng nhi u on, ho c các mng máy tính. Chuy n m ch cho phép n i m ng v i nhau ( t c cao. Switch nh n tín hi u t 7 m t c ng và chuy n ti p tín hi u n c ng k t n i vi thi t b ' ích. Ti m 8i th !i im có th có nhi u h #n m t tr m truy n d * li u. Vì v y m t switch 10Mbps thì có t c t ng c ng có th là 10Mbps, 20Mbps, qua ó ta th %y t c truy n d * li u c a m t switch trên m ng hi u qu & h #n hub (tham kh &o hình v > mô t & vi c truy n d * li u sau). NET 27
Chuy n m ch Ethernet: 2c thi t k phân chia m ng thành các segment t ,ng gi &i thông cho t 7ng segment. Các chuy n m ch hi n nay có th s 5 d ng ( m ng t c cao nh Fast Ethernet, FDDI/CDDI ho c ATM. Chuy n m ch cho m ng di n r ng (WAN): 2c thi t k n i các m ng cc b thành m ng di n r ng. 4.6. C %u n i (Bridge) Ni các on m ng phân bi t l i v i nhau và truy n d * li u qua l i gi *a chúng. Nó cho phép m ( r ng kích th c t i a c a m ng khi g p gi i h n nh chi u dài cáp, gi i h n v s l 2ng tr m. Cu n i ho t ng t i t ng Data Link (thu c t ng con Media Access Control) nên nó không hi u 2c các thông tin ( t ng cao h #n. Do v y nó không phân bi t giao th c này v i giao th c khác, c u n i có nhi m v chuy n t %t c & các NET 28
giao th c d 3c theo m ng. Khi chuy n d * li u qua m ng, tùy thu c vào t 7ng máy tính quy t ' nh chúng có th nh n giao th c nào. C u n i có nhi m v : + L "ng nghe các l u thông trên m ng + Ki m tra ' a ch ngu 6n và 'a ch ích c a m 8i gói d * li u + Xây d $ng b &ng ' nh tuy n + Gói d * li u 2c chuy n theo cách th c sau: N u ích n không 2c li t kê trong b &ng ' nh tuy n c u n i s > chuy n d * li u n m 3i on m ng. N u ích n 2c li t kê, c u n i s > chuy n gói d * li u n on m ng ó. C u n i ho t ng trên nguyên t "c m 8i nút mng có ' a ch riêng. M t c u n i chuy n i các gói d * li u d $a trên 'a ch nút n. 4.7. B nh tuy n (Router) B 'nh tuy n làm vi c t i t ng 3 trong mô hình OSI hay t ng Internet trong mô hình TCP/IP, nó th !ng 2c dùng ni hai hay nhi u on m ng v i giao th c và ki n trúc m ng khác nhau. Thi t b ' này có ch c n ,ng quy t ' nh tuy n !ng t t nh %t truy n d * li u và sàng l 3c gói tin (Packet filter). B 'nh tuy n s 5 dng b&ng ' nh tuy n (routing table) ch a ' a ch c a các nút m ng, nó s 5 d ng b &ng này xác ' nh ' a ch cho d * li u n, b &ng này li t kê các thông tin sau: + Toàn b s ' a ch m ng + Cách k t n i vào các m ng khác + Các l trình có th có gi *a các b ' nh tuy n + Phí t n truy n d * li u qua các l trình ó Các giao th c ' nh tuy n: DECnet, IP, IPX, OSI, XNS, DDP (AppleTalk) Các giao th c không h 8 tr 2 ' nh tuy n: LAT (giao th c c a hãng Digital Equipment), NetBEUI. B d n !ng chia làm hai lo i + T +nh (static): òi h <i ng !i qu &n tr ' m ng ph &i cài t và l p c %u hình b &ng 'nh tuy n 6 ng th !i t $ mình 'nh rõ m 8i l trình. + ng (dynamic): T $ ng phát hi n l trình và do ó 2c l p c %u hình ít h #n. 4.8. C ng k t n i (Getway) Cng k t n i cho phép truy n thông gi *a các ki n trúc m ng và môi tr !ng khác nhau. Chúng óng gói l i và bi n i gói d * li u 2c truy n t 7 môi tr !ng này n môi tr !ng khác, sao cho các môi tr !ng có th hi u d * li u c a nhau. M t k t n i liên k t hai h th ng không s 5 d ng cùng giao th c truy n thông, c %u trúc ' nh d ng d * li u, ngôn ng *, ki n trúc mng. NET 29
Cng k t n i chuyên dùng cho tác v c th , chúng 2c dành riêng cho m t truy n t &i c th nào ó. Ví d c ng k t n i gi *a Windows NT, Windows 2000 và SNA. C ng k t n i ti p nh n d * li u t 7 môi tr !ng, t c b mô t & ch c n ,ng c a giao th c ó. Nhi u giao th c có th ho t ng ph i h 2p g 3i là ch 6ng giao th c. C %p trong ch 6ng giao th c t # ng ng v i t ng c a mô hình OSI. Ch 6ng giao th c chu n: Giao th c t 6n t i ( m 8i t ng c a ch 6ng giao th c, làm công vi c do t ng ó qui ' nh. Nh *ng tác v truy n thông c n thi hành qua mng 2c gán cho nh *ng giao th c ang ho t ng nh m t trong ba loi giao th c. Ba lo i giao th c này ánh x n mô hình OSI Sending Process Application D'ch v m ng Presentation ( m c ng d ng Session D'ch v v n t &i Transport Network Data Link D'ch v m ng Physical NET Các tác v truy n thông trong mô hình30 OSI
Giao th c ng d ng: - FTAM (File Transfer Access and Management): giao th c truy nh p t p tin c a mô hình OSI - X.400: giao th c CCITT cho vi c truy n e-mail qu c t - X.5000 giao th c CCITT cho d 'ch v t p tin và th m c ngang qua nhi u h th ng - SMTP (Simple Mail Transfer Protocol): Giao th c Internet cho vi c chuy n mail - FTP (File Transfer Protocol): Giao th c chuy n t p tin trên Internet - SNMP (Simple Network Management Protocol): Giao th c Internet cho vi c theo dõi m ng và các thành ph n m ng - Telnet : giao th c Internet cho vi c , ng nh p máy ch ( xa và x 5 lý d * li u trên máy c c b - Microsoft SMP (Server Messaga Block) và shell ho c b i h ng (redirector) trên máy khách - NCP (Novell Netware Core Protocol): và shell ho c b i h ng (redirector) trên máy khách c a Novell Netware - Appletalk and Appleshare: Dãy giao th c c a Apple - AFP (Appletalk Filing Protocol): giao th c cho vi c truy c p t p tin t 7 xa ca Apple - DAP (Data Access Protocol): Giao th c truy c p t p tin Decnet. Giao th c v n t &i: - TCP (Transmission Control Protocol): giao th c TCP/IP b &o & m d * li u tu n t $ - SPX : m t ph n c a dãy giao th c IPX/SPX (Internetwork Packet Exchange) c a Novell Netware - Nwlink m t cài t trên IPX/SPX c a Microsoft - NetBEUI (NetBIOS - Network Basic Input/output System) Extended User Interface: thi t l p vi c truy n thông gi *a các máy tính (Netbios) và cung c%p d 'ch v v n t &i d * li u (NetBEUI) - ATP (Appletalk Transaction Protocol), NBP (Name Binding Protocol): Giao th c phiên truy n thông và giao t c v n t &i d * li u c a Apple. Giao th c m ng - IP (Internet Protocol) - IPX: Giao th c c a Novell Netware NET 31
- Nwlink: m t cài t trên IPX/SPX c a Microsoft - NetBEUI: Giao th c v n t &i cung c %p d 'ch v v n t &i d * li u cho phiên làm vi c và ch # ng trình ng d ng NetBIOS - DDP (Datagram Delivery Protocol): Giao th c v n t &i d * li u c a Appletalk 5.2. Các b giao th c ph bi n Trong th $c t các giao th c 2c dùng ph bi n và 2c t p h 2p thành các giao thc nh sau: 1. TCP/IP (transmission Control Protocol / Internet protocol) - Là giao th c chu n cho các h trên c # s ( UNIX, c bi t s 5 d ng cho m ng Internet. TCP/IP h 8 tr 2 vi c ' nh tuy n (routing), là giao th c chu n cho kh & n,ng liên k t ho t ng c a nhi u lo i máy tính. - M 8i card m ng 2c gán ' a ch Internet hay ' a ch IP - 'a ch IP 2c phân thành 4 l p ( A B C D) - TCP/IP là m t t p h 2p nhi u giao th c nó là tiêu chu n th $c t cho liên mng: + FTP (File Transfer Protocol) m t ng d ng truy n file gi *a các máy + SMTP (Simple Mail Transfer Protocol) h th ng th in t 5 + SNMP: qu &n lý m ng 2. IPX/SPX Giao th c trao i thông tin trên m ng c a hãng Novell. IPX s 5 d ng ph # ng th c truy n gói d * li u và nguyên t "c tìm !ng theo chu n IEEE 802.3 , h 8 tr 2 'nh tuy n 3. NetBIOS (Network basic input/output system) Giao th c này 2c s 5 d ng trên m ng v i các ng d ng c a IBM, Microsoft, và Lotus. - Chu n c a IBM v giao di n ch # ng trình cho m ng máy tính - C # s ( là ngang hàng - Nó là giao thc ' nh h ng cho vi c n i m ng, không có m c m ng - Không có giao th c tìm !ng - Ki m tra 2c lu 6ng thông tin Quy t "c c a NetBIOS không quy ' nh ch t ch > v ph n c ng, ph n m m, giao th c hay !ng truy n v t lý mà m ng s 5 d ng. NetBEUI (NetBIOS Extended User Interface): Giao th c kèm theo s &n ph m mng c a Microsoft. § 6 . THI T K M NG C C B NET 32
6.1. Qui t 0c thi t k m ng: Kho &ng cách t i a cho t 7ng on m ng tùy theo ki u !ng truy n: - 10Base5: 500 mét cho on cáp không có b phát l p - 10Base2: 185 mét cho on cáp không có b phát l p - 10BaseT: 100 mét - 10BaseFL, 10BaseFB: 2000 mét Trong th $c t , kho &ng cách t i a còn ph thu c vào môi tr !ng l "p t, ví d nh i u ki n th !i ti t có th làm gi &m kho &ng cách th $c t . Ho c vi c s 5 dng các thi t b ' khác nh HUB thông minh có th làm t ,ng kho &ng cách th $c t. B Xác 'nh s các b phát l p t i a gi *a hai tr m trên m ng: - Theo Ethernet: m t c p b phát l p 2c m là m t b l p, ch có 2 b lp trên !ng truy n gi *a hai tr m b %t k C. - Theo IEEE: không l n h #n 5 on phát l p, không quá 4 b phát l p gi *a hai tr m b %t k C, trong ó 3 on có th n i máy tr m (5 segments, 4 repeaters, 3 populated segments) B S tr m t i a: Tùy theo ki u % u n i mà có 2c s workstations t i a - 10Base5: 100 workstations - 10Base2: 30 workstations - 10BaseT: 2 workstations - 10BaseFL, 10BaseFB: 2 workstations Mng nhi u on (Multisegment): - on m ng là ph n dây cáp 2c ch n b (i các thi t b ' nh c u, b d 3n !ng, b phát l p, terminator. Tác d ng c a 1 on và nhi u on - 1 on m ng: + C %u trúc #n gi &n + T c b &o & m vì không b ' tr ? (do các thi t b ' n i on m ng) + Giá thành cho m t tr m th %p + L u l 2ng thông tin trên m ng l n, s > d n n tình tr ng quá t &i, &nh h(ng n toàn b m ng. + Khó kh ,n khi m ( r ng m ng. - Nhi u on m ng: + T ,ng kích th c m ng và s các thi t b ' g "n vào m ng. + Tính s Dn sàng c a m ng cao: các m ng con 2c tách bi t c & v logic và vt lý, do v y l 8i t 7 on này không làm &nh h (ng n on khác. + Cung c %p các kh & n ,ng k t n i gi *a các tr m n ;m trên các on m ng khác nhau. + D ? dàng m ( r ng m ng Có th s 5 d ng c u (Bridges) ho c chuy n m ch (Swiches) n i các on mng. 6.2. Ph ng pháp thi t k : NET 33
Thi t k m ng là ch 3n ra m t c %u hình úng cho m t ph # ng án c th , ph &i th 2c xem xét khi l $a ch 3n thi t k phân on m ng, c %u hình c a các thi t b '. Xác 'nh nhu c u v truy n tin c a t 7ng tr m, m i quan h gi *a các tr m. Khi ó xác 'nh nh *ng nhóm ng !i s 5 d ng. Xem xét kho &ng cách v t lý gi *a các tr m trong m ng, 1 tòa nhà hay nhi u. Tùy thu c vào kho &ng cách th $c t mà quy t ' nh phân on m ng b ;ng c u, chuy n m ch. Các thông tin ph c v cho b &n v > chi ti t: + S l 2ng các tr m, v ' trí c "m. + V ' trí, kích th c c a t % u dây + dài các on cáp gi *a các thi t b ' + Tr ng thái nhà c 5a, v ,n phòng S$ phát tri n c a m ng trong t # ng lai. B Thi t k chi ti t: - B&n v > chi ti t v cách m "c dây c a m ng: ki n trúc m ng, c %u hình các thi t b' trên m ng. + Thi t k t ng th . + Thi t k c th t 7ng on m ng, khu v $c thi t b ' t p trung. - Các ph n m m s 5 d ng trên m ng: h i u hành, c# s ( d * li u, các ng dng B Mt s yêu c u khác - Qui 'nh v qu &n lý m ng: + Ng !i qu &n lý m ng: s l 2ng, v ' trí. + Các th t c ph &i th $c hi n hàng ngày + Th t c phát hi n và kh "c ph c s $ c trên m ng + Th t c l u tr * d $ phòng và khôi ph c + Theo dõi s 5 d ng m ng + H ng d n ng !i s 5 d ng t i ch 8 + Phân ph i ph n m m 6.3. M t s thi t k m ng Star Topology : SERVER 2c n i tr $c ti p vào HUB b ;ng cáp UTP: Dùng trong m ng nh <, b trí máy t p trung, s l 2ng tr m ph thu c vào s cng c a HUB, có loi Hub 4, 8 ,12, 24 port, tùy s l 2ng máy mà l "p t hub phù h 2p. NET 34
Hub Server Workstation Workstation Topology Bus : SERVER n i tr $c ti p v i các máy b ;ng cáp BNC Dùng cho m ng nh <, s l 2ng máy không l n, th !ng 2c dùng cho m t v,n phòng ho c m t m ng máy tính nh < nh ng các máy tính cách nhau khá xa, trong ph m vi cho phép c a cáp 6 ng tr c. Server Workstation Workstation Topology Bus – Star : SERVER ni v i HUB - HUB b ;ng cáp BNC Dùng cho m ng vi qui mô khá l n, có th có nhi u phòng máy, các phòng máy l i cách nhau xa (trong ph m vi cho phép c a cáp 6 ng tr c), các HUB có th ( các phòng khác nhau, m 8i hub có th cung c %p !ng truy n cho 1 ho c 2 phòng tùy theo s l 2ng máy. NET 35
Server Ethernet Hub Hub Workstation Workstation Liên k t hai on m ng b ;ng Repeater: on m ng có th là 1 t ng nhà ho c tòa nhà, s l 2ng máy c a m 8i on mng không l n l "m, máy tr m t p trung. Workstation Workstation Repeater Workstation Workstation Liên k t hai on m ng b ;ng Bridge: on m ng có c %u trúc m ng khác nhau, m 8i on m ng có th l"p t ( 1 tng nhà ho c tòa nhà, m 8i on m ng có th có s l 2ng máy khá l n. NET 36
Workstation Workstation Bridge Workstation Workstation server n i vào các HUB x p ch 6ng S l 2ng máy tr m khá l n, th !ng là các máy tr m 2c t p trung, kho &ng cách máy trong c $ ly cho phép, các HUB qu &n lý t p trung. Tuy nhiên mng này dùng trong các t ch c mà l u l 2ng thông tin trên m ng không l n l"m, n u quá trình truy n tin trên m ng di ?n ra liên t c thì ng !i ta th !ng thi t k m ng theo mô hình Lan-Switch Hub IBM Compatible Hub Hub Các HUB liên k t qua Switch: - Switch có nhi m v k t n i các HUB, khi ó Switch có nhi m v qu &n lý t%t c & các !ng tín hi u trên m ng, v i cách l "p t này có th c &i thi n t c NET 37
mng. ây là mô hình có th dùng cho các t ch c có qui mô máy l n, các máy tr m u n ;m trong ph m vi nh < h #n 150 m so v i t HUB trung tâm. Theo mô hình này khi c n m ( r ng m ng ch c n l "p t thêm HUB, tuy nhiên s l 2ng HUB c $c i ph thu c vào s c ng ra c a Switch. Vì các thi t b ' này t t p trung nên có th thi t k b ngu 6n in nuôi HUB t p trung, h n ch s $ c v in. T %t c & các dây m ng u t p trung v t i u khi n nên c @ng d ? dàng x 5 lý s$ c . Switch IBM Compatible Hub Hub NET 38
PH -N II H I0U HÀNH M NG NOVEL NETWARE § 1 . GI EI THI U M NG NOVELL NETWARE 1.1. S 1 phát tri 'n c a Novell Netware NOVELL NETWARE 2c thi t l p n ,m 1983 v i c %u hình ti thi u và m t s d 'ch v #n gi &n. Novell phiên b &n 1.X , 2.X, 3.XX 2c phát hành cho n n ,m 1993 Novell phiên b &n 4.X 2c cài t qu &n tr ' m ng trên h th ng nhi u FILE SERVER thông qua h d 'ch v NDS (Netware Directory Servise) m ng này có th qu &n lý trên h th ng r ng l n. Novell 5.X ra !i vào n ,m 1999, phiên b &n này 2c thi t k v i nhi u tính n,ng m i, giúp ng !i dùng d ? dàng s 5 d ng h #n, d ? tích h 2p v i m ng di n rng và Internet. Tài li u này c p n nh *ng n i dung c # b &n c a Novell Netware và các ch c n ,ng c a phiên b &n Novell 4.X. NOVELL NETWARE 2c dùng r ng rãi trong: - Các v ,n phòng: liên k t các b ph n r !i r c - Các công ty: liên k t các xí nghi p thành viên Novell Netware có th ch y trên nh *ng máy có c %u hình không cao (c & SERVER và WORKSTATION), cài t không ph c t p, qu &n tr ' m ng #n gi &n và có hi u qu &. Qu &n tr ' Novell Netware bao g 6m nh *ng công vi c nh sau: - Qu &n tr ' FILE SYSTEM - Qu &n tr ' USER và GROUP - Qu &n tr ' FILESERVER - Qu &n tr ' PRINT SERVICE - Qu &n tr ' các d 'ch v khác 1.2. Novell Directory Services a. Khái ni m Novell Directory Services (NDS) là d 'ch v c tr ng c a Novell Netware, NDS duy trì c # s ( d * li u c a t %t c & tài nguyên m ng. NDS t o các m ng thành mt m ng th ng nh %t b ;ng cách cung c %p m t im truy nh p và qu &n lý h u h t tài nguyên m ng. NDS qu &n lý tài nguyên theo c %u trúc hình cây, m 8i cây (tree) 2c t tên, nó có th qu &n lý nhi u i t 2ng (object), có các lo i i t 2ng sau: - i t 2ng Root bi u th ' c %p cao nh %t trong cây th m c, Root không ch a thông tin, không th xóa hay i tên. - i t 2ng Container 2c dùng t 2ng tr ng cho qu c gia, công ty, phòng ban, nhóm làm vi c và tài nguyên dùng chung (Country, NET 39
Organization, Organization Unit). Trong i t 2ng này có th ch a các container khác theo 3 mc. - i t 2ng Leaf i di n cho tài nguyên m ng nh ng !i dùng, máy in, Root Root Root | | | Organization Organization Country | | | Leaf Organization Unit Organization | | Leaf Organization Unit | Leaf C%u trúc NDS c a tree NEU có Root và container THKT (O), trong ó ch a container CNTT và TH (OU), trong container CNTT ch a server THB user t1 (Leaf), trong container ch a server THB, (CN). Root Container Leaf b. Vai trò c a NDS truy c p tài nguyên c a m ng, ng !i s 5 d ng ph &i yêu c u i t 2ng theo tên c a NDS. Khi NDS trên máy ph c v nh n bi t yêu c u, nó s > ki m tra trên cây NDS v ng !i s 5 d ng, quy n s 5 d ng i t 2ng, d $a trên yêu c u và th m quy n ng !i dùng máy d 'ch v s > ' nh v ' và n i ng !i s 5 d ng v i tài nguyên. NET 40
Máy khách Máy ph c v NDS 'nh vi yêu c u tài Novell áp i t 2ng nguyên ng V' trí t ài Ki m tra th m Máy khách nguyên 2c quy n c a máy 2c n i v i nh n di n khách tài nguyên c. Tên c a i t ng Các i t 2ng có th trùng tên, n ;m trên các container khác nhau, NDS không tìm ki m i t 2ng trên toàn cây th m c, do v y NDS òi h tính toán ki u thu c tính cho t 7ng i t 2ng. § 2 . QU N TR F FILE SERVER - Th $c hi n các ti n ích c # b &n c a FILESERVER b ;ng cách n p các MODUL chính nh INSTALL, MONITOR , VREPAIR , REMOTE - Cài t và b sung c %u hình m ng (INSTALL) - G5i thông ip h th ng ho c cho t 7ng USER (MONITOR) - Ki m tra liên k t ho c ng "t b < liên h c a các WORK STATION - S5a l 8i c a VOLUME trong m t s tr !ng h 2p (VREPAIR) - Cài t hay h y b < các d 'ch v , ph n m m h th ng khác. - óng FILESERVER NET 41
B Cách n p các MODULE trên máy SERVER: Ti d %u nh "c Novell Netware b %m LOAD Các module sau ây th !ng 2c th $c hi n: 1. INSTALL Cài t c %u hình h th ng m ng,t o các NETWARE PARTITIONS dùng làm các VOLUMES trong m ng. Kh (i t o các VOLUMES, sao chép các FILE h th ng, cài t các ph n m m m ng. 2. MONITOR Ki m tra ho t ng c a h th ng, các liên k t trong h th ng. Ví d sau khi load module monitor trên màn hình s > hi n th ' các thông tin 3. PSERVER Cài t và ki m soát các ho t ng c a PRINT SERVER 2c cài t tr $c ti p vào FILESERVER . i u khi n các máy in trong m ng. 4. VREPAIR S5a l 8i khi kh (i ng m ng. Các l 8i này th !ng x &y ra khi h th ng b ' tác ng t ng t t 7 bên ngoài, ví d m %t in t ng t. Ch 3n các ch c n ,ng th $c hi n ch # ng trình 3. CÀI GT M NG NOVELL NETWARE NET 42
3.1. Yêu c %u v ph %n c ng - ph %n m m - 1 FILE SERVER (máy ch ) : v i c %u hình t i thi u CPU 486 4MB RAM - Các Work station (máy làm vi c) - Card m ng (ne2000, 3c503 ) - Các ph ki n khác + Dây cáp: cáp quang, cáp 6ng tr c,cáp in tho i + Các thi t b ' n i chúng: n i !ng th 9ng, n i ch * T + Hub (thi t b ' trung gian n i các work station vào FILE SERVER) - Ph n m m + 1 b + a NOVELL NETWARE (ho c CD ROM) + 1 b + a DOS + Các ch # ng trình s > ch y trên m ng 3.2. Các b c cài t: 1. Kh (i t o FILESERVER - L"p t Card m ng vào slot c a main-board, l "p dây m ng. Ki m tra các thi t b' b &o & m cho máy có th ho t ng 2c. - Kh (i ng máy ch , dùng FDISK t o trên +a c ng c a máy ch m t DOS PARTITION FORMAT và n p ph n h th ng 2. Kh (i ng l i máy ch - Ch y tp install.bat (Trên b + a cài t) - Ho c t o 1 th m c, chuy n vào th m c ; sao chép các t p sau ây: + SERVER.EXE + Trình i u khi n + a c ng (IDE.DSK, ISADISK.DSK, SCSI???.DSK ) + Trình i u khi n CARD m ng ( *.LAN) + Các t p khác (*.NLM) - B%m SERVER trên màn hình hi n th ' d %u nh "c c a NOVELL - Máy thông báo : FILESERVER NAME - Gõ tên c a FILE SERVER (tên do mình t, nên t tên ng "n g 3n) - Máy thông báo : IPX INTERNAL NETWORK NUMBER - Gõ dãy s c tr ng c a card m ng Th $c hi n i n các tham s c a Modul Install - Ti d %u nh "c c a Server Novell Netware gõ LOAD INSTALL, trên màn hình hi n th ' th $c #n c a module install: Installation Options Driver options (Load/Unload disk and networkdrive) Disk options (configure/mirror/test disk partitions) Volume options (configure/mount/dismount volumes) Licence option (install the server licence) Copy files option (install Netware system files) Directory options (install Netware Directory services) NETNCF files options (create/edit server startup43 files) Product options (other optional installation items) Server options (install/upgrade this server) Exit
a- Ch n th c n DRIVER OPTIONS Cài t trình i u khi n + a c ng và card m ng Driver options Configure disk and storage device Configure network drivers Return to previous menu - +a c ng: ch 3n “Configure disk and storage device drivers” , ch 3n load a driver Additional Driver Actions Load a driver Unload a selected driver Return to previous menu Trên màn hình hi n th ' danh m c các driver, ch 3n lo i phù h 2p Select a driver: IDE.DSK IDE (ATA Compatible) . . . . i n các tham s cho + a c ng (I/O: 1f0,170,1e8,168; interrupt: A,B,C,E,F ) IDE Parameters Interrupt number: E Port value: 1F0 Scatter Gather: No Driver Version: version 5.00 (940930) NET 44
Driver IDE parameter Actions Select/Modifi driver parameter Save parameters and load driver - Card m ng : ch 3n “Configure network drivers ” , ch 3n load a driver Select a driver to install 3C503.LAN 3Com 3c503 EtherLink NE2000.LAN Novell Ether net NE2000 - Ch 3n các tham s cho card m ng: NE2000_1 Protocols IPX (always seleted) [ ] TCP/IP [ ] AppleTalk Board NE2000_1 (Driver NE2000) Actions Select/Modifi driver parameters and Save parameters and load driver IPX là giao th c ng m ' nh, Novell Netware luôn s 5 d ng giao th c này, có th ch 3n thêm các giao th c TCP/IP và Appletalk. b. Ch n th c n “DISK OPTIONS” Available Disk Options Modifi disk partitions and hot fix Mirror/Unmirror disk partitions Perform surface test (optional) Scan for additional devices (optional) Return to the previous menu - Ch 3n “Modifi disk partitions and hot fix” Trên màn hình hi n th ' b &ng phân chia + a: partition th nh %t do DOS qu &n lý, c n ph &i kh (i t o Volumes cho partition th hai. NET 45
Disk Partition Type Start End Size Unknown Partition Type 6 0 627 250.2 MB Netware Partition 628 1008 800.0 MB c. Ch n th c n “VOLUME OPTIONS ” Khi ch a có volume nào 2c kh (i t o Volume Name Size (MB) Ch 3n các phím t # ng ng t o Volume m i Các thông tin v partition c a + a 2c hi n th ' Volume Disk Segment List Device No. Segment No. Size(MB) Volume Assigment Status 0 0 800 (free space) NET 46
Volume u tiên 2c Novell t tên là SYS, dung l 2ng t i thi u là 75MB. Disk segment parameters Disk segment volume name: SYS Disk segment size: 500 MB Nu ch 3n dung l 2ng c a volume SYS c $c i thì s > không có volume ti p theo Ti p t c kh (i t o các volume What would you like to do with this free segment Make this segment a new volume Make this segment part of another volume d. Ch n th c n “LICENCE OPTIONS” Cài t b &n quy n cho Novell Netware th !ng 2c cài t t 7 + a m m ( + a b&n quy n), b &n quy n quy ' nh s user t i a 2c ni vào m ng e. Ch n “ COPY FILES OPTIONS” L$a ch 3n cài t files h th ng, nhóm trình nào 2c ánh d %u [x] s > 2c cài t NET 47
Indicate which file groups you want installed [x] NetWare 4.1 Server executable and boot files (4MB) [x] Update NetWare 4.1 boot directory driver files (1MB) [x] Pre-Install Files (7MB) [x] NetWare System Files (9) [x] NetWare DOS Utilities (12MB) [x] NetWare MS OS/2 Utilities (2MB) [x] NetWare MS Windows Utilities (4MB) [x] NetWare UNIX Utilities (1MB) [x] ETC Files (1MB) [x] Set up a Network Directory for Client Install (7MB) [x] Set up a Network Directory for Server Migration (2MB) [x] NetWare 4.1 English Language-Specific Files (5MB) f. Ch n th c n “DIRECTORY OPTIONS” Cài t NDS và các c p nh t: khi cài ph &i l $a ch 3n Directory name: Company organization: + Level 1: + Level 2: + Level 3: - M t kh u c a ADMIN Directory Services Options Install Directory Services onto this server Remove Directory Services from this server Upgrade NetWare 3.x bindery information to the Directory Upgrade mounted volumes into the Directory Return to the previous menu g. Ch n th c n “NCF FILES OPTIONS” Available NCF Files Options Create AUTOEXEC.NCF file Create STARTUP.NCF file Edit AUTOEXEC.NCF file Edit STARTUP.NCF file Upgrade a v3.1x AUTOEXEC.NCF Files Return to the previous menu NET 48
3.3. Cài t WORK STATIONS (DOS) - Yêu c u v ph n c ng: Máy ph &i 2c l "p card m ng, n i dây vào m ng - Yêu c u v ph n m m: máy ã 2c cài t h i u hành DOS, b + a cài t card m ng. a. Cài t t i thi u: truy c p m ngmc bindery Kh (i t o tp tin IPX.COM - T o 1 th m c tên là WSGEN và sao chép toàn b + a WSGEN ca Novell Netware vào th m c này. - Ch y trình cài t WSGEN, ch 3n danh sách card m ng ng v i card m ng ã cài vào WORK STATIONS, i n các tham s (IRQ, I/O, DMA or RAM ) Nu cài t thành công t p tin IPX.COM s > 2c t o ra N i WORK STATIONS vào m ng: kh (i ng máy ( DOS, b%m các l nh sau IPX NETX Chuy n vào +a m ng LOGIN / b. Cài t y : truy c p m ngm c NDS S5 d ng ph n m m i kèm card m ng, ch y trình cài t INSTALL.EXE, i n các tham s liên quan, nu quá trình cài t thành công, các files sau s > 2c t o: LSL.COM 3C508.COM IPXODI.COM VLM.EXE *.VLM NET.CFG - Kh (i ng máy t 7 DOS, chy l n l 2t các t p trên, có th ch y các t p tin trên b ;ng cách t o t p BAT. Chuy n vào + a m ng LOGIN / 3.3. Cài t WORK STATIONS (Windows 9.X) Các máy tính s 5 d ng h i u hành Windows 95, Windows 98, mu n s 5 dng tài nguyên c a Novell c n ph &i cài t ph n m m client cho máy, có th dùng h i u hành Windows 9.x cài t, các b c c # b &n cài t: Ch 3n trong Control Panel – Network: khi ó trên c 5a s s > hi n th' nh *ng ni dung 2c cài t NET 49
Cài t card m ng và các tham s - Ch 3n ADD – Adapter - Ch 3n card m ng trên danh sách card B Cài t Protocol Ch 3n ADD - Protocol NET 50
Ch 3n Microsoft, l $a ch 3n các Protocol c n thi t, truy c p m ng Novell NetWare c n cài IPX/SPX Cài t client (máy khách) - Ch 3n Microsoft - client for Netware Networks i n tham s khi truy c p vào m ng: NET 51
- Preferres server: B %m tên Novell Netware Server mà user mu n truy c p - First network drive: + a m ng (logic) u tiên 2c gán khi user truy c p - Enable logon script processing: cho phép th $c hi n login script c a Novell Cài t d'ch v NDS - Ch 3n ADD – Service, ch 3n Service for NetWare Directory Services § 4 . QU N TR F H TH NG TH M C VÀ FILES 4.1. C u trúc th mc và files c a Novell NetWare Khái ni m VOLUMES VOLUMES 2c kh (i t o trong quá trình cài t m ng, nó là m t ph n c a Netware partition. M 8i VOLUMES u có tên, VOLUMES u tiên 2c kh (i NET 52
to có tên là SYS trên VOLUMES này các FILE h th ng c a NOVELL NETWARE 2c cài t. Các VOLUMES khác có th t tên tùy ý. m t VOLUMES 2c s 5 d ng nh m t tài nguyên trên m ng VOLUMES này c n 2c MOUNT. C%u trúc c a VOLUMES SYS /LOGIN : Ch a các ch # ng trình dùng vào ra trên m ng /PUBLIC: Ch a các ti n ích ( trên m ng, m 8i USER u có quy n truy nh p n th m c này. /SYSTEM: Ch a các ch # ng trình h th ng c a NOVELL NETWARE. Ch có ADMIN m i có quy n i v i th m c này. /MAIL : Ch a các thông tin c a USER trên m ng /ETC : Ch a m t s FILES ví d có th cài t. /DELETE.SAV: Ch a các FILE 2c c u n ;m trong th m c ã b ' xóa. 4.2. Thi t k h th ng th m c và FILES Nguyên lý chung - H th ng th m c c a NOVELL NETWARE riêng trên volume SYS - H th ng th m c c a các USER nên t p trung d ? dàng theo dõi và ki m soát. - H th ng các ch # ng trình ng d ng nên phân lo i và theo nhóm. Ví d : n u ch có 1 VOLUMES LOGIN PUBLIC SYSTE USER USER 1 USER 1 USER APPS MSDOS WINDOWS OFFICE DBF NET FOXPR 53
Nu có nhi u VOLUMES nên m 8i VOLUMES l u tr * m t nhóm ch # ng trình. Ví d : m t volume dành cho các user, m t volume dành cho group, m t volume dành cho các ng d ng khác. Nu có nhi u + a c ng thì nên to trên m 8i + a c ng thành 1 volume. 4.3. Quy n h n Quy n h n 1 USER qui ' nh kh & n ,ng truy nh p n các tài nguyên c a USER này. Nh v y quy n h n là m t trong nh *ng ch c n ,ng c # b &n b &o v an toàn cho d * li u và h th ng. Nhi m v c a ADMIN là gán các quy n này cho h 2p lý. M t h th ng làm vi c t t là m t h th ng trong ó các USER 2c trao quy n h n v 7a , có kh & n ,ng khai thác t i u nh %t các tài nguyên trên mng. Quy n h n c a các user i v i các tài nguyên 2c qui ' nh b (i m t trong hai cách sau: TRUSTEE ASSIGNMENT Quy n 2c gán tr $c ti p b (i ADMIN ho c các WORK GROUP cho các USER sau khi 2c gán USER này s > 2c g 3i là STRUSTEE c a tài nguyên t# ng ng. Quy n STRUSTEE 2c chia làm 2 lo i: - Gán cho th m c: STRUSTEE DIRECTORY RIGHT - Gán cho FILES: STRUSTEE FILE RIGHT INHERITED RIGHT MASK (Quy n th 7a k ) Quy n th 7a k 2c t $ ng gán cho FILE và th m c khi USER t o ra các th m c hay FILES. Quy n th 7a k 2c chia làm 2 lo i: quy n th 7a k c a th mc và quy n th 7a k c a FILES . Quy n c a USER - user ADMIN Quy n có th gán i v i FILES và th m c + Có quy n tuy t i + Thay i các quy n Các quy n h n - SUPERVISOR t %t c & các quy n i v i Th m c ho c files. User có quy n này có th gán quy n cho các user khác v th m c và files NET 54
- READ (D,F) m ( FILE hay 3 c th m c; khi mu n ch y m t ch # ng trình, xem n i dung c a 1 t p d * li u ph &i có quy n này. - WRITE (D,F) Cho m ( FILE và ghi các thay i i v i FILE này. - CREATE (D) T o m i t p tin và các th m c con (F) Ph c h 6i các t p tin sau khi t p tin b ' xóa - ERASE (D) Xóa 1 th m c FILE và các th m c con (F) Xóa 1 t p tin - MODIFY (D,F) Thay i thu c tính c a th m c và các t p tin, i tên FILES và tên th m c. - FILESCAN (D,F) Cho phép li t kê các t p tin trên danh sách các th m c - ACCESS CONTROL Quy n thay i TRUSTEE, INHERITED tr 7 quy n SUPERVISOR 4.4. Thu c tính Thu c tính là tính ch %t n i t i bên trong các tài nguyên và không ph thu c vào các i t 2ng bên ngoài. Thu c tính là m t tác nhân b sung cho quy n h n và cùng v i quy n h n t o nên quy n th $c s $ c a USER - ARCHIVE NEEDED (A,F,D) 2c t $ ng gán b (i NOVELL NETWARE cho các FILES và th m c Thu c tính này là bít ARCHIVE c a DOS ( DOS có 4 thu c tính RASH ) (Status) - CAN’T COMPRESS (Cc,F) Không nén files (Status) - COMPRESSED (C,F) có th nén files (Status) - COPY INHIBIT (CI, F) c %m COPY t 7 Macintosh (Status) - DELETE INHIBIT (D,F,D) c %m xóa, thu c tính này m nh h #n quy n xóa (ERASE) c a USER i v i FILES ho c th m c (Status) - DON”T COMPRESS (DC, F,D) Không cho phép nén t p tin - DON”T MIGRATE (DM, F,D) Không cho phép di chuy n t p tin sang thi t b' l u tr * th hai (nh +a quang) - EXCUTE ONLY (X,F) C %m sao chép (*.com, *.exe) , thu c tính này ch có SUPERVISOR có quy n gán và n u m t l n gán thì không th xóa b s m b ' nén - PURGE (P,F) Thông th !ng files b ' xóa có th 2c ph c h 6i b ;ng l nh SALVAGE, - thu c tính này s > làm m %t tác d ng c a l nh SALVAGE. Do ó các files v i thu c tính PURGE sau khi b ' xóa s > không th c u l i 2c. - READ ONLY (Ro,F) thu c tính này luôn i kèm DELETE INHIBIT và RENAME INHIBIT . Ch cho phép 3c, không th xóa hay i tên, c @ng không th thay i n i dung files . Thu c tính này có th b ' lo i b t $ ng gán. NET 55
- RENAME INHIBIT (RI,F,D) Không cho phép i tên files hay th m c. Thu c tính này m nh h #n quy n MODIFY. - SHAREABLE (S,F) Cho phép 2c s 5 d ng nh tài nguyên chung trong mng. Thu c tính này c bi t h *u ích trong tr !ng h 2p nhi u user s 5 d ng chung. - SYTEM (Sy,F,D) n i v i l nh DIR, 6 ng th !i không cho phép xóa hay sao chép. - TRANSACTIONAL (T,F) files 2c gán thu c tính này s > 2c b &o v trong m ng b (i TTS (TRANSACTIONAL TRACKING SYSTEM ) § 5 . QU N TR F USER VÀ GROUP H th ng qu &n tr ' user trong NOVELL NETWARE 2c t ch c: USER -ADMIN USER -MANAGER USER -MANAGER USER - OPERATOR USER USER USER USER USER USER GROUP User là m t ' nh danh bao g 6m tên và m t kh u, mu n truy nh p vào m ng ph &i nh p tên user và m t kh u. Nh *ng thông tin liên quan n user 2c t p h2p và g 3i là user account bao g 6m: tên y , mô t & kho &n m c, thông tin v môi tr !ng, th !i gian 2c phép làm vi c, nh *ng h n ch i v i tài nguyên và nh *ng quy n c a ng !i s 5 d ng i v i h th ng. - Qu &n tr ' user và group bao g 6m nh *ng công vi c c # b &n sau: 1- Kh (i t o USER và GROUP 2- Gán quy n cho USER và GROUP 3- Cài t h n ch c a USER 4- Theo dõi và qu &n tr ' USER ACCOUNT NET 56
5- Kh (i t o các OPERATOR Các user c bi t: User ADMIN - T o, xóa các USER và GROUP - T o các quy n h n c a t 7ng USER và GROUP - Ch ' nh WORKGROUP MANAGER - T o các OPERATOR - Ki m soát USER ACCOUNT - T o các thu c tính cho toàn b tài nguyên 2c s 5 d ng trong h th ng mng. - Kh (i t o và i u khi n máy in trong m ng - X 5 lý và i u khi n toàn b ho t ng c a h th ng thông qua các l nh và ti n ích c a m ng. OPERATOR : là 1 user có quy n h n ng m ' nh th $c hi n m t s nhi m v , có 3 lo i OPERATOR - FILESERVER CONSOLE OPERATOR ng !i có quy n s 5 d ng FCONSOLE ki m soát các liên k t m ng, g 5i các thông ip h th ng. - PRINT SERVER OPERATOR quy n 2c i u khi n công vi c in trên PRINT SERVER - PRINT QUEUE OPERATOR quy n i u khi n các hàng 2i c a PRINT SERVICE - T%t c & các OPERATOR u do ADMIN kh (i t o và giao quy n. Thi t k h th ng users groups 5.1. Qu n tr USER Qu &n tr ' user thông qua ch # ng trình NETADMIN To USER - Trong th $c #n c a NETADMIN : - Ch 3n Manage object NET 57
Trên màn hình hi n th ' danh sách các object (user, group, printer ) B%m INSERT t o user m i, trên màn hình hi n th ': - Ch 3n “USER”, b %m tên user m i - Cài t các thông s cho user: các thông s c n xác ' nh cho user chính là các h n ch c a user b &o & m cho s $ an toàn và b &o m t c a h th ng - Trong th $c #n c a NETADMIN (Object, Class) Ch 3n tên c a USER trong danh sách Trên màn hình hi n th ' th $c #n có th cài t, hi u ch nh các tham s c a user NET 58
Ch 3n “View or edit properties or this object “ Các tham s sau ây c n hi u ch nh: ACCOUNT RESTRICTION - ACCOUNT DISABLE: YES user không 2c phép vào m ng No user 2c phép vào m ng - ACCOUNT HAS EXPRIRATION DATE NO user vào m ng v i tên mình trong cùng m t th !i gian YES user ch có th vào m ng v i tên mình t i workstation nhi u nh %t là s l n 2c ch ra trong MAXIMUM CONECTION - ALLOW USER TO CHANGE PASSWORD YES user có quy n thay i m t kh u NO user không có quy n thay i m t kh u - MINIMUM PASSWORD LENGTH: dài t i thi u m t kh u - FORCE PERIODIC PASSWORD CHANGES YES user b "t bu c thay i m t kh u ' nh k C CHANGE PASSWORD thay i m t kh u LOGIN SCRIPT kh (i t o hay s 5a ni dung c a USER LOGIN SCRIPT Time RESCTRICTIONS Khai báo h n ch v th !i gian làm vi c c a user trong h th ng VOLUMES/DISK RESCTRICTIONS khai báo hn ch v dung l 2ng không gian trong các VOLUMES mà các user này có th s 5 d ng. NET 59
TRUSTEE DIRECTORY ASSIGNMENT TRUSTEE FILE ASSIGNMENT Hai l $a tr 3n trên dùng gán quy n t # ng # ng cho user s 5 d ng directory và files ADMIN ho c MANAGER có th gán quy n t # ng # ng cho m t user ngang v i m t user ho c m t nhóm khác. - Ch y trình NETADMIN - Ch 3n USER , Ch 3n “View or edit right to files and directories “ Ch 3n “Volume object name” nh p tên volume c n gán quy n (có th b %m ENTER sau ó INSERT ch 3n trên danh sách) B%m F10 hi n th ' quy n truy nh p các th m c và các files c a user Quy n truy nh p - Ch 3n SECURITY EQUIVALENCES Trong c 5a s b %m INSERT gán quy n, ho c DETETE h y b < quy n trong danh sách. NET 60
5.2. Qu n tr GROUP Kh (i t o GROUP - Ch y NETADMIN Trên màn hình hi n th ' danh sách các object (user, group, printer ) B%m INSERT, ch 3n “GROUP “ t o tên cho GROUP B sung, b t các thành viên c a nhóm - Ch y NETADMIN , ch 3n group, ch 3n “view or edit properties of this object” - Ch 3n “group members “ B%m INSERT thêm user vào group. Trên Novell Netware 4.x Group administration là m t group c bi t, thành viên c a group này có quy n t # ng # ng v i ADMIN B Kh (i t o OPERATOR To FILESERVER CONSOLE OPERATORS - Ch y NETADMIN - Ch 3n object “Netware Server” NET 61
Ch 3n “Identification” - Ch 3n “OPERATOR “, ch 3n user gán thành operator B Các OPERATOR khác 2c kh (i t o b ;ng PCONSOLE 5.3. Qu n tr USER ACCOUNT Qu &n tr ' USER ACCOUNT là ch c n ,ng cho phép qu &n tr ' và theo dõi ti n trình làm vi c c a t 7ng USER trong h th ng. H th ng tài kho &n công n 2 ACCOUNTING SYSTEM c a NOVELL NETWARE cho phép ki m tra và ti n hành tính toán c th trên các tham s . - 3c d * li u: Kh i l 2ng d * li u USER ã ti n hành 3c trên các VOLUMES c a SERVER =Σ h s * s #n v ' 3 c S #n v ' 3 c: BLOCK/30” (1BLOCK=4KB NOVELL NETWARE ) H s có th thay i theo t 7ng #n v ' th !i gian là 30 phút trong ngày (48 h s/ngày) - Ghi d * li u: Kh i l 2ng d * li u 2c ghi trên các VOLUMES c a SERVER Cách tính t # ng t $ nh i v i 3 c d * li u - Th !i gian làm vi c: T ng th !i gian user làm vi c trên m ng, #n v ' tính là 30 phút =Σh s * s #n v ' làm vi c -Th !i gian k t n i trong m ng: t ng s th !i gian user k t n i trong h th ng, # n v ' tính là 30 phút =Σh s * s #n v ' làm vi c - Dung l 2ng + a ã 2c s 5 d ng: T ng dung l 2ng + a ã 2c s 5 d ng NET 62
- Các d 'ch v mà user ã ti n hành trên SERVER. Các d 'ch v này 2c th hi n thành nh *ng request (yêu c u) g 5i lên SERVER nh E-mail, in %n trên mng 5.4. Thao tác v i USER ACCOUNT Cài t Accounting system - Ch y NETADMIN, ch 3n server c n cài t, ch 3n “View or edit properties of this object” - Ch 3n ACCOUNTING - Ch 3n YES cài t t các yêu c u: - BLOCK READ CHARGE RATES: cài t h s tính toán kh i l 2ng 3 c +a - BLOCK WRITTEN CHARGE RATES: cài t h s tính toán kh i l 2ng ghi +a - CONNECT TIME CHARGE RATES: cài t h s tính toán th !i gian truy cp - SERVICE REQUEST CHARGE RATES : cài t h s d 'ch v m ng ã yêu c u Xóa SERVER ACOUNT - Ch y NETADMIN - Ch 3n các b c gi ng trên, ch 3n “Acounting server “, b %m DELETE NET 63
- Danh sách các SERVER ACCOUNT xu %t hi n, b %m DELETE xóa Tính công n 2 tính công n 2 (BALANCE) c a m t user : - Ch y NETADMIN - Ch 3n user trong danh sách, ch 3n “View or edit properties of this object “ - Th $c hi n ACCOUNT BALANCE Trên màn hình hi n th ' th $c #n, c n i n các tham s : Account balance: i n s Allow unlimited credit: (Yes: không gi i h n tài kho &n, No: gi i h n) § 6 . LOGIN SCRIPTS 6.1. Khái ni m: Nh *ng l nh c n th $c hi n m t cách t $ ng khi USER n i vào m ng 2c tp h 2p và ghi trong m t t p 2c g 3i là LOGIN SCRIPT. LOGIN SCRIPT óng vai trò nh AUTOEXEC c a DOS . NOVELL NETWARE phân bi t 3 LOGIN SCRIPT - SYSTEM LOGIN SCRIPT NET 64
Ch a các l nh mà m 3i user thu c organization này khi vào m ng s > 2c th $c hi n. LOGIN SCRIPT 2c kh (i t o b ;ng ADMIN - PROFILE LOGIN SCRIPT ch a các l nh trong m t object, có th gán mt s user có th th $c hi n LOGIN SCRIPT này. - PERSONAL LOGIN SCRIPT Ch a các l nh riêng bi t c n th $c hi n c a user khi vào m ng . M 8i user có th kh (i t o riêng cho mình m t USER LOGIN SCRIPT. - DEFAULT LOGIN SCRIPT ng m ' nh c a m 3i user khi USER LOGIN SCRIPT c a user này ch a 2c kh (i t o USER LOGIN Ki m tra và th $c hi n LOGIN SCRIPT Không Th $c hi n các Có Ki m tra Th $c hi n LOGIN SCRIPT USER LOGIN SCRIPT DEFAULT LOGIN SCRIPT 6.2. Kh 2i t o LOGIN SCRIPT Kh (i t o SYSTEM LOGIN SCRIPT - Ch y NETADMIN - Ch 3n tên Oganizational Unit - B %m F10, ch 3n “View or edit properties of this object “ - Ch 3n SYSTEM LOGIN SCRIPT Kh (i t o ho c hi u ch nh SYSTEM LOGIN SCRIPT vi t gi ng nh trên h so n th &o v ,n b &n Kh (i t o PERSONAL LOGIN SCRIPT - Ch y NETADMIN - Ch 3n tên user, b %m F10, ch 3n “View or edit properties of this object “ - Ch 3n LOGIN SCRIPT Kh (i t o ho c hi u ch nh LOGIN SCRIPT vi t gi ng nh trên h so n th &o v,n b &n B Kh (i t o PROFILE LOGIN SCRIPT - To m t PROFILE (là m t object, gi ng nh t o m t user) - Gán quy n, vi t LOGIN SCRIPT - Gán quy n s 5 d ng PROFILE này cho user + Trong NETADMIN ch 3n user , ch 3n “View or edit properties of this object “, ch 3n “Group/Security/Equals/Profile” NET 65
+ Ch 3n PROFILE và gán tên PROFILE 6.3. Các l nh h th ng trong LOGIN SCRIPT 1. COMSPEC Ch c n ,ng: Khi k t thúc 1 ng d ng bao gi ! DOS c @ng n p l i COMMAND.COM, l nh này ch !ng d n h th ng ch a t p COMMAND.COM h i u hành n p l i t p tin này. Cú pháp: COMSPEC COMMAND.COM 2. DRIVE Ch c n ,ng: Chuy n + a làm vi c, t + a m ng ( 2c ánh x -MAP) nh là + a DOS m c nhiên. Cú pháp: DRIVE DRIVE *n: n th t $ + a m ng 3. # (exec) - Ch c n ,ng: Thi hành m t l nh ngo i trú ngay trong LOGIN SCRIPT sau ó quay tr ( v - Cú pháp: # Chú ý: Ch th $c hi n các l nh ngo i trú - Không n p các TSR (th !ng trú) - # n ;m trên 1 dòng 4. EXIT - Ch c n ,ng: Ng 7ng thi hành các l nh còn l i c a LOGIN SCRIPT và chuy n v DOS th $c hi n ti p - Cú pháp: EXIT EXIT “L nh” - Chú ý: SERVER, STATION ph &i t # ng thích v i IBM - “L nh” sau EXIT ph &i n ;m trong + a ã 2c ánh x 5. IF THEN - Ch c n ,ng: cho phép LOGIN SCRIPT th $c hi n quy t ' nh d $a trên 1 s i u ki n Cú pháp: IF i u ki n THEN l nh IF i u ki n AND i u ki n THEN l nh IF i u ki n THEN BEGIN Lnh (ELSE) NET 66
Lnh END 6. WRITE - Ch c n ,ng: hi n th ' m t on v ,n b &n lên màn hình - Cú pháp : WRITE “Text”;”more text “; identifier (bi n h th ng) WRITE “Text %Bi n” (Tên bi n ph &i vi t ch * in hoa) * Danh sách các bi n : DAY S ngày trong tháng (1-31) DAY_OF_WEEK Tên ngày trong tu n (MONDAY, TUESDAY ) HOUR gi ! hi n hành (1-12) GREETING_TIME “morning”, “afternoon “, “evening” theo 6ng h 6 MONTH Tháng (1-12) FULL_NAME Tên y c a USER LOGIN_NAME Tên user khi n i vào m ng STATION Ch s c a tr m làm vi c P_STATION V' trí v t lý c a tr m làm vi c OS Tên c a h i u hành Các bi n c a DOS 7. Lnh MAP § 7 . QU N TR F DFCH V IN TRÊN MNG 7.1.T ng quan v công vi c in trên m ng (DOS client) WS WS WS Terminator FILESERVER WS Terminator PRINTER - PRINT SERVICE ã 2c cài t - ( FILESERVER ã 2c n p PSERVER NET 67
- ( WORKSTATION : ã 2c chu n b ' kh (i t o c ng máy in vào m ng và chuy n d * li u ra PRINT SERVER - ( WORKSTATION có n i máy in: máy in ã 2c n i vào m ng - ( các ch # ng trình ng d ng: Kh (i t o máy in, kh (i t o c ng in (LPT logic) 7.2. Cài t PRINT SERVER , cài t máy in, cài t PRINT QUEUE, Ng !i th $c hi n (user): ADMIN Ch y PCONSOLE - Cài t PRINT SERVER + Ch 3n PRINT SERVERS : Khai báo tên PRINT SERVER - Cài t máy in + Ch 3n PRINTER, khai báo tên máy in Ti p theo nh p vào các thông s k : thu t c a máy - Cài t print queue Trong th $c #n PCONSOLE NET 68
+ Ch 3n PRINT QUEUES : gõ tên queue + Ch 3n QUEUE SERVERS gán queue cho print server ã 2c cài t ( ph n trên Th $c #n QUEUE USER dùng gán các user 2c quy n s 5 d ng các queue này Th $c #n QUEUE OPERATOR dùng gán USER i u khi n hàng 2i in; các user này có quy n xem và i u khi n print jobs h y hay thay i th t $ in - Gán các printer 2c cài t cho print queue + Ch 3n PRINT SERVERS + Ch 3n PRINTER Mt danh sách các printer ã cài t xu %t hi n, v i m 8i máy in làm nh sau: + Printer queues assigned gán QUEUE + Gõ th t $ u tiên PRIORITY Kh (i ng PRINT SERVER t i FILE SERVER Trong t p AUTOEXEC.CNF vi t dòng l nh LOAD PSERVER Khai báo, chu n b ' !ng truy n d * li u cho WORK STASTION - Dùng l nh CAPTURE Có th dùng l nh này ( autoexec ho c trong login script Cú pháp : CAPTURE q= L= Có th có thêm m t s tham s : NB B in ra, c ng in 2c ch 3n ph &i t # ng ng v i c ng in 2c khai báo trong CAPTURE 7.4. T ch c máy in PRINT SERVER WS WS WS Terminator FILESERVER WS Terminator Printer port PRINTER NET 69
- Máy in 2c n i tr $c ti p v i m ng qua b i u khi n c "m ( c ng máy in (Printer connection) - T o PRINT SERVER : thao tác gi ng nh tr !ng h 2p máy in n i vào máy tính - Ch y ch # ng trình SETUP c a Printer connection): ch 3n và i n các tham s + Type: manual load (remote) + Port: other § 8 . M T S L NH C 1 B N C HA NOVELL NETWARE 8.1. Lnh NDIR Ch c n 4ng: Xem các thông tin v t p, th m c và volume. Cú pháp: NDIR / Tham s Ví d : NDIR Hi n th ' danh sách t p tin, các thông tin v t p ( th m c hi n th !i. 8.2. Lnh NCOPY NET 70
Ch c n 4ng : sao chép t p và th m c Cú pháp: NCOPY Tham s ngu 6n Tham s ích [Options] Ví d: NCOPY *.* C:\ /S Copy tt c các tp, các th mc con th mc hin thi sang Ča C:\ 8.3. L nh Login. Ch c n 4ng : cho phép user truy nh p vào m ng Novell Netware Cú pháp: Ví d : Login [/Ver] [[Server|Tree]/user name] [/optional] Các option: /Ver: Cho bi t version m ng ta login /NS: Khi vào m ng không ch y các l nh trong login script. /CLS Khi vào m ng, xoá màn hình sau khi ch y các l nh trong login script. /S filename Ch y các l nh login script trong file có tên là filename. /NB Không hi n th ' b &ng (banner) trên màn hình khi login. 8.4. L nh Logout. Ch c n 4ng: ra kh <i m ng, tr m làm vi c ch nhìn th %y th m c LOGIN c a máy ch , tr c khi t "t máy ng !i s 5 d ng c n th $c hi n l nh này. Cú pháp: LOGOUT [server name | T | /Ver] Các option: Server name Ra kh <i máy ch có tên là server name. /T Ra kh <i m ng l i d 'ch v th m c bindery connection /Ver Ra kh <i m ng và cho bi t version c a m ng ang s 5 d ng. Ví d : Máy ang làm vi c (login) v i 3 máy ch có tên là FS1, FS2 và FS3. Mu n ra kh <i máy ch FS1, ta gõ l nh: Logout FS1 Mu n ra kh <i t %t c & các máy ch , ta gõ: Logout 8.5. L nh NLIST. a. Ch c n 4ng: cho bi t các thông tin v các user, group và các i t 2ng khác. Cú pháp: NLIST Class type [property search option] [display option] [basic option] Classtype: có các lo i nh sau: Server Profile Computer Alias NET 71