Đào tạo - Bồi dưỡng cán bộ quản lý giáo dục trong xu thế đổi mới và hội nhập

Nội dung text: Đào tạo - Bồi dưỡng cán bộ quản lý giáo dục trong xu thế đổi mới và hội nhập

1. ĐÀO TẠO - BỒI DƯỠNG CÁN BỘ QUẢN LÝ GIÁO DỤC TRONG XU THẾ ĐỔI MỚI VÀ HỘI NHẬP PGS.TS Lưu Xuân Mới1 PGS.TS. Lưu Xuân Mới hiện là giảng viên chính, nghiên cứu viên tại Khoa Quản lý, Học viện Quản lý Giáo dục. Ông có rất nhiều năm kinh nghiệm trong công tác giảng dạy và bồi dưỡng về quản lý giáo dục. Nhiều công trình nghiên cứu của tiêu biểu của GS Mới đã được xuất bản thành sách. Các lĩnh vực mà ông quan tâm và nghiên cứu bao gồm lý luận dạy học, lý luận sư phạm, quản lý giáo dục và đổi mới quản lý giáo dục. Tóm tắt Trong bối cảnh thế giới ngày nay, các tác động của quá trình toàn cầu hóa (TCH), bước chuyển sang nền kinh tế tri thức (KTTT), cuộc cách mạng về công nghệ thông tin và truyền thông (CNTT&TT) tạo ra cho giáo dục vai trò mới: Giáo dục vừa là động lực cho việc vận hành nền kinh tế tri thức, vừa là hạ tầng xã hội cho việc hình thành xã hội tri thức - đó là nền giáo dục đặt trên cơ sở thích ứng với điều kiện, khả năng và nhu cầu phát triển của xã hội mới. Điều này tạo ra một bức tranh đa dạng của các hệ thống giáo dục thế giới nhưng vẫn có sự thống nhất về xu thế vận động và phát triển, đó là: phổ cập hóa giáo dục, nâng cao chất lượng giáo dục, dân chủ hóa giáo dục, thương mại hóa giáo dục, quốc tế hóa giáo dục Đồng thời, điều này cũng tạo ra sức ép cho các hệ thống giáo dục, buộc hệ thống giáo dục phải có sự thay đổi trong đào tạo - bồi dưỡng và cung cấp cho xã hội những con người có khả năng làm việc theo nhóm, làm công dân, làm lãnh đạo, năng động và sáng tạo phù hợp với nhu cầu của xã hội hiện đại. 1 Nguyên Phó trưởng khoa Quản lý, Học viện Quản lý Giáo dục
2. Đặt vấn đề Trong bối cảnh thế giới ngày nay, các tác động của quá trình toàn cầu hóa (TCH), bước chuyển sang nền kinh tế tri thức (KTTT), cuộc cách mạng về công nghệ thông tin và truyền thông (CNTT&TT) tạo ra cho giáo dục có thêm vai trò mới: Giáo dục vừa là động lực cho việc vận hành nền kinh tế tri thức, vừa là hạ tầng xã hội cho việc hình thành xã hội tri thức - đó là nền giáo dục đặt trên cơ sở thích ứng với điều kiện, khả năng và nhu cầu phát triển của xã hội mới; đang tạo ra một bức tranh đa dạng của các hệ thống giáo dục thế giới, nhưng vẫn có sự thống nhất về xu thế vận động và phát triển, đó là: phổ cập hóa giáo dục, nâng cao chất lượng giáo dục, dân chủ hóa giáo dục, thương mại hóa giáo dục, quốc tế hóa giáo dục ; đồng thời tạo ra sức ép cho các hệ thống giáo dục phải có sự thay đổi trong đào tạo - bồi dưỡng và cung cấp cho xã hội những con người có khả năng: làm việc theo nhóm, làm công dân, làm lãnh đạo, năng động và sáng tạo phù hợp với nhu cầu của xã hội hiện đại. 1. Yêu cầu mới về vai trò và trách nhiệm của cán bộ Quản lý giáo dục - Quá trình toàn cầu hóa, thế giới thành phẳng, trong đó: các nước là láng giềng của nhau; các nền kinh tế đan xen nhau trong hợp tác và cạnh tranh; các hệ thống giáo dục được quốc tế hóa. Giáo dục cũng trở thành phẳng - tức là hình thành một sân chơi giáo dục bình đẳng, nơi mọi người có thể học tập, học tiếp, học lên cao vào bất cứ lúc nào, ở bất cứ đâu, với bất kỳ trình độ nào; nhà trường hiệu quả, nhà trường thông tuệ, nhà trường tương lai được đưa vào thực thi tại nhiều nơi nhằm đáp ứng nhu cầu, năng lực, lựa chọn khác nhau của người học. Điều đó đặt ra cho giáo dục nhiệm vụ chuyển trọng tâm đào tạo từ chiều sâu sang diện rộng để người học không phải học chỉ để biết, để làm, để thành người mà còn học để chung sống, đủ sức đương đầu với cạnh tranh và hợp tác. Vì thế cán bộ quản lý giáo dục (CBQLGD) đang đứng trước yêu cầu mới là nâng cao hiệu quả tương lai của nhà trường với 3 định hướng: toàn cầu hóa (phát huy nguồn tri thức toàn cầu), địa phương hóa (phát huy thế mạnh, bản sắc và truyền thống địa phương), cá biệt hóa (phát huy năng lực cá nhân người học). - Bước chuyển sang nền kinh tế tri thức: tri thức trở thành động lực của sự phát triển. Song, trong thời đại bùng nổ thông tin này, tri thức sinh sôi và cùng với nó là chết đi diễn ra hết sức nhanh chóng, nên cách học một lần để dùng cho suốt đời không còn phù hợp nữa. Điều đó đặt ra cho giáo dục nhiệm vụ chuyển phương thức từ giáo
3. dục học đường sang giáo dục thường xuyên, suốt đời và kết hợp giữa chúng trong một xã hội học tập. Trước yêu cầu mới của xã hội học tập, người CBQLGD không chỉ hô hào mọi người học tập thường xuyên mà phải là tấm gương cho đội ngũ về học tập thường xuyên, suốt đời. CBQLGD cần có kế hoạch chiến lược về nghiên cứu khoa học, tự học, tự bồi dưỡng về các kiến thức chính trị - xã hội, chuyên môn - nghiệp vụ quản lý, đo lường và đánh giá trong giáo dục, công nghệ thông tin, ngoại ngữ để phát triển chính mình. Muốn trở thành CBLQGD chất lượng cao phải có tính kiên nhẫn, sự khổ luyện, lòng can đảm, tự tin trong học tập thường xuyên và phấn đấu suốt đời cho sự nghiệp. - Cuộc cách mạng về công nghệ thông tin và truyền thông đang tác động mạnh mẽ đến giáo dục trên mọi khía cạnh, buộc giáo dục phải tư duy lại những quan niệm về nhà trường, nhà quản lý, nhà giáo, người học, về quá trình dạy học, về tương lai của giáo dục để nắm bắt, cập nhật, khai thác những lợi thế do tiến bộ CNTT&TT đem lại. Hệ thống thông tin trong quản lý giáo dục (HTTTQLGD) là yêu cầu bắt buộc phải có đối với bất kỳ tổ chức, cơ sở giáo dục nào để giúp cho CBQL có cơ sở tin cậy và khách quan trong điều hành và ra quyết định quản lý chuẩn xác. Trong thời đại thông tin, vai trò của CBQLGD không hề giảm mà có cơ hội tăng lên, đòi hỏi CBQLGD phải có kỹ năng sử dụng CNTT&TT; làm chủ được môi trường CNTT&TT mới, vận dụng CNTT&TT vào quản lý có hiệu quả, đồng thời phải chuẩn bị về mặt tâm lý cho một sự thay đổi cơ bản của họ khi bổ sung và cập nhật kiến thức chuyên môn - nghiệp vụ quản lý và sẽ phải đối mặt với sự gia tăng về số lượng người học, do đó CBQLGD phải chỉ đạo giáo viên, giảng viên dạy số lượng người học đông hơn, đa dạng hơn theo các cách thức khác nhau dùng các phương pháp và công nghệ mới. 2. Đào tạo - bồi dưỡng Cán bộ quản lý giáo dục trong xu thế đổi mới và hội nhập. 2.1. Nhận thức mới về vai trò của cán bộ quản lý giáo dục. - Hiện nay, vai trò của CBQLGD được nhận thức lại: CBQLGD có vai trò của người điều hành một hệ thống lớn và phức tạp, đồng thời thực thi các chính sách giáo dục đa dạng và mềm dẻo để giải quyết mọt cách chủ động và sáng tạo các vấn đề mới nảy sinh như: Phân cấp quản lý, trách nhiệm xã hội, huy động nguồn lực, dân chủ hóa giáo dục, tin học hóa quản lý CBQLGD đóng vai trò quyết định trong việc đảm bảo thực hiện thành công chính sách giáo dục và nâng cao hiệu quả hoạt động giáo dục.
4. - Vai trò của CBQLGD thay đổi một cách căn bản: - Nếu CBQLGD trước đây hướng tới ổn định và trật tự thì CBQLGD ngày nay hướng tới đổi mới và phát triển. - CBQLGD trước đây quản lý bằng mệnh lệnh; còn CBQLGD ngày nay phải đóng vai trò nhà chính trị để tạo được sự đồng thuận trong đội ngũ và tổ chức. - CBQLGD trước đây không biết đến sức ép tài chính, còn CBQLGD ngày nay phải xoay xở như một doanh nhân - CBQL của cơ quan QLGD trước đây: chỉ huy, ra lệnh và kiểm soát thì ngày nay: hướng dẫn, tư vấn, hỗ trợ, tạo điều kiện. - CBQL cấp trường trước đây: thực hiện mệnh lệnh cấp trên trong mọi lĩnh vực: chuyên môn, tổ chức, nhân sự, tài chính thì ngày nay: quyết định, tổ chức thực hiện, minh bạch hóa các hoạt động chuyên môn, tổ chức, nhân sự và kĩ năng chủ yếu của họ là giải quyết vấn đề. Tất cả những sự thay đổi trên đòi hỏi CBQLGD phải được chuẩn bị chu đáo và thường xuyên về chuyên môn - nghiệp vụ quản lý chủ yếu thông qua đào tạo - bồi dưỡng. CBQLGD phải được trang bị những kiến thức về lý luận quản lý hiện đại, nghiệp vụ quản lý thiết thực mang tính chuyên nghiệp, đặc biệt cần có các kĩ năng quản lí của thế kỷ 21: kĩ năng giao tiếp và liên nhân cách; định hướng đạo đức và trí tuệ; kĩ năng quản lý sự thay đổi; khả năng khơi dậy và nuôi dưỡng động lực; có tầm nhìn chiến lược; kĩ năng phân tích và giải quyết vấn đề; kĩ năng xây dựng tư duy toàn cầu; dám nghĩ, dám làm; nhạy bén với các xu thế thị trường; sử dụng CNTT, có năng lực hoạt động thực tiễn, năng lực đối ngoại để trở thành nhà quản lý có đủ bản lĩnh biến chủ trương, chính sách thành hiện thực; trở thành nhà quản lý trong sạch và thạo việc, thực hiện đúng chức trách một cách chuyên nghiệp, hoạt động theo nguyên tắc minh bạch và hiệu quả. 2.2. Những vấn đề cần được ưu tiên trong đào tạo - bồi dưỡng CBQLGD Quản lý giáo dục hiện đại đã và đang có thêm nhiều nội dung mới, đòi hỏi CBQLGD phải tiếp nhận và biết vận dụng nhiều phương pháp và phương tiện quản lý hiện đại phù hợp và có hiệu quả. Do vậy, yêu cầu tất yếu cần làm hiện nay là nâng cao chất lượng đội ngũ CBQLGD mà cách làm chủ yếu là thông qua đào tạo - bồi dưỡng. Danh mục các nhu cầu của xã hội và người học về một số lĩnh vực ưu tiên trong đào tạo - bồi dưỡng CBQLGD là: a) Xây dựng chiến lược:
5. Xây dựng chiến lược trở thành một yêu cầu sống còn của giáo dục nói chung, nhà trường nói riêng. CBQLGD đứng trước yêu cầu phải có kiến thức và kỹ năng cần thiết để xác định tầm nhìn, nhận dạng sứ mệnh, xây dựng chiến lược phát triển. b) Quản lý nguồn nhân lực: CBQLGD cần thay đổi trong cách tiếp cận để giải quyết nhiều vấn đề mới đặt ra trong việc xây dựng chính sách tuyển dụng, quy trình tuyển chọn, bố trí công việc, phân công nhiệm vụ, đánh giá và đãi ngộ. Quan tâm đến vấn đề xây dựng và phát triển đội ngũ CBQLGD và giáo viên, nâng cao chất lượng đội ngũ; sử dụng hợp lý đội ngũ và nuôi dưỡng môi trường cho đội ngũ phát triển. c) Quản lý tài chính: Vấn đề cơ bản trong quản lý tài chính là đảm bảo tính hiệu quả trong sử dụng đồng tiền. Quan trọng nhất là phân tích chi phí và phân bổ nguồn lực (dựa trên các dữ liệu HTTTQLGD để tính được chi phí đơn vị, xác định hiệu quả chi phí). Phân bổ nguồn lực hiện vẫn là bài toán khó nhất cho CBQLGD trong việc lựa chọn các cách phân bổ khác nhau để đảm bảo nguồn lực được phân bổ đúng chỗ và có hiệu quả giữa các đơn vị trong một hệ thống. Gánh nặng thực hiện các chính sách tài chính, cải cách tài chính trong giáo dục đang đè lên vai các CBQLGD, đặc biệt là hiệu trưởng các nhà trường. Họ phải đương đầu với một loạt vấn đề huy động và sử dụng nguồn lực tài chính đó là: học phí, các khoản tài trợ; các đóng góp của phụ huynh; quỹ cựu học sinh, sinh viên; tiền cho vay; các khoản thu của hoạt động chuyển giao công nghệ, sản xuất, kinh doanh Khó khăn là ở chỗ: nhà trường phải hoạt động theo tư duy của một doanh nghiệp để tạo ra nguồn thu, nhưng lại không được áp dụng các giải pháp doanh nghiệp, vì nhà trường không phải là đơn vị kinh doanh. Lời giải cho việc vượt qua khó khăn này chưa có trong lý thuyết quản lý và chính các CBQLGD phải tìm ra trong thực tiễn công tác quản lý của mình. d) Hệ thống thông tin quản lý giáo dục (EMIS) Thông tin quản lý giáo dục là các thông tin phục vụ cho các nhà QLGD các cấp, cung cấp cho họ các cứ liệu, các điều kiện, các cơ sở pháp lý, độ tin cậy để ra quyết định quản lý; thông tin QLGD giúp nhà QLGD thực hiện tốt các chức năng quản lý, nâng cao được năng lực quản lý của mình qua quá trình thu thập, chọn lọc, phân loại, xử lý, truyền đạt và khai thác thông tin. Hệ thống thông tin quản lý giáo dục là tổ hợp các thông tin và dữ liệu về các điều kiện đảm bảo và kết quả thực hiện giáo dục nhằm cung cấp thông tin cần thiết cho các cấp QLGD, giúp CBQLGD giám sát hoạt động giáo dục theo chuẩn mực, xây
6. dựng chính sách phát triển, lập kế hoạch, phân bổ nguồn lực, đánh giá kết quả thực hiện. HTTTQLGD là huyết mạch của QLGD. Xây dựng HTTTQLGD thống nhất đối với giáo dục đảm bảo sớm có những dữ liệu thống kê chính xác, cập nhật làm cơ sở cho việc hoạch định chủ trương, chính sách giáo dục; làm cơ sở tin cậy và khách quan trong điều hành và ra quyết định quản lý giáo dục. e) Đánh giá trong giáo dục: Đánh giá trong giáo dục là do nhu cầu nội tại của ngành giáo dục, nhằm đảm bảo phát triển bền vững theo mục tiêu chiến lược đã định. Đánh giá trong giáo dục là do yêu cầu các cơ quan QLGD cũng như nhà trường phải có trách nhiệm giải trình đầy đủ với tính minh bạch cao về kết quả thực hiện giáo dục, kết quả công việc của mình trước nhà nước, xã hội và cộng đồng. Cách tiếp cận trong đánh giá ngày nay thiên về định lượng và nâng cao tính khách quan. Vì vậy, việc xây dựng các chỉ tiêu thực hiện giáo dục là cần thiết. Đồng thời công tác kiểm định chất lượng đối với cả nhà trường lẫn cơ quan QLGD trở thành hoạt động phổ biến. g) Phân cấp quản lý: Trong phân cấp QLGD, cấp quản lý dưới, đặc biệt là cấp trường được trao quyền quyết định nhiều hơn về chính sách, chuyên môn, kế hoạch, nguồn lực trong phạm vị các hoạt động liên quan đến nhiệm vụ được giao. Do đó, công việc của CBQLGD có những thay đổi rõ rệt, chẳng hạn: - Thanh tra giáo dục chuyển trọng tâm công tác từ kiểm soát sang giám sát, hỗ trợ, tư vấn, khuyến nghị - Lãnh đạo giáo dục địa phương chuyển vai trò từ người ra lệnh sang người phối hợp, tạo điều kiện thuận lợi cho nhà trường phát triển. - Hiệu trưởng nhà trường, bên cạnh công việc quản lý chuyên môn, phải lo giải quyết hàng loạt công việc bất thường về tổ chức, nhân sự, tài chính mà lời giải không phải lúc nào cũng có sẵn. Những thay đổi trong công việc của CBQLGD đòi hỏi những thay đổi tương ứng về kiến thức, kỹ năng, thái độ so với những gì được đào tạo - bồi dưỡng trước đây. h) Dân chủ hóa giáo dục: Giáo dục là công việc của mọi người, mọi nhà. Nhà nước đóng vai trò chủ đạo, nhưng cần được mở cửa cho sự tham gia của toàn xã hội trong cung ứng giáo dục, cũng như trong hoạch định, theo dõi và giám sát việc thực hiện chính sách.
7. Không gian dân chủ trong giáo dục đã và đang được hình thành, trong đó học sinh, sinh viên, các bậc cha mẹ và tất cả những ai có liên quan hoặc quan tâm đến giáo dục đều có tiếng nói để các chính sách giáo dục được phù hợp và khả thi hơn, việc tổ chức thực hiện được giám sát tốt hơn và có hiệu quả hơn. Do đó yêu cầu CBQLGD phải có những năng lực mới, đặc biệt là kỹ năng quan hệ với con người, kỹ năng liên nhân cách, kỹ năng giao tiếp và biết lựa chọn phong cách lãnh đạo phù hợp để quản lý thành công. i) Thị trường hóa giáo dục: Theo Hiệp định chung về thương mại dịch vụ (GATS) do Tổ chức Thương mại thế giới WTO ban hành năm 1995 đã công nhận: Giáo dục được coi là một dịch vụ và dịch vụ này cần được tự do hóa trong thương mại. Quan điểm này hiện vẫn đang gây nhiều tranh cãi, nhưng có một hiện thực không thể chối cãi là một thị trường giáo dục quốc tế đang hình thành và CBQLGD các nước đang phải đương đầu với những vấn đề đặc biệt mới mẻ về cơ hội và thách thức, lợi ích và rủi ro dù đó là nước xuất khẩu giáo dục hay nước nhập khẩu giáo dục. 2.3. Giải pháp đổi mới đào tạo - bồi dưỡng CBQLGD a) Đổi mới chương trình đào tạo - bồi dưỡng CBQLGD - Đổi mới chương trình ĐT-BD CBQLGD cần căn cứ vào: - Vai trò ngày càng cao và mô hình đa chiều về phẩm chất, năng lực của CBQLGD. - Xu hướng phát triển chương trình ĐT-BD hiện nay là căn cứ vào yêu cầu đầu ra để thiết kế mục tiêu, nội dung chương trình hay còn gọi là giáo dục dựa vào năng lực thực hiện (competency-based education), chương trình ĐT-BD CBQLGD cũng cần được thiết kế dựa trên yêu cầu công việc thực tế của họ. Xây dựng chương trình ĐT-BD: - Xây dựng chương trình bồi dưỡng ngắn hạn để cấp chứng chỉ. - Xây dựng chương trình đào tạo lấy văn bằng cử nhân, thạc sĩ, tiến sĩ QLGD. Do nhận thức về vai trò CBQLGD ngày càng cao và dựa vào chuẩn CBQLGD, hầu hết các nước đều kết hợp cả 2 loại chương trình với mức độ ưu tiên khác nhau tùy theo tình hình, điều kiện cụ thể của mỗi nước. Các chương trình được xây dựng đều có sự kết hợp ở mức độ khác nhau giữa: khuynh hướng hàn lâm (nặng về lý luận cơ bản và nghiên cứu khoa học QLGD) và khuynh hướng thực hành (nội dung chương trình nặng về giải quyết các tình huống, các giải pháp và kinh nghiệm QLGD )
8. - Xác định nội dung chương trình ĐT-BD theo nhu cầu xã hội và người học như: Xây dựng chiến lược, quản lý nguồn nhân lực, quản lý tài chính, hệ thống thông tin quản lý giáo dục, đánh giá trong giáo dục, phân cấp quản lý giáo dục, dân chủ hóa giáo dục, thị trường hóa giáo dục b) Đổi mới phương pháp dạy học (PPDH) - Định hướng đổi mới phương pháp dạy học trong ĐT-BD CBQLGD Hướng cơ bản: tích cực hóa hoạt động học tập của học viên, phát huy tính độc lập, sáng tạo của họ, giúp học viên nắm được cách học, cách tự học. Cần tập trung vào các hướng sau: + Phát huy tính tự giác, tích cực học tập, kinh nghiệm và vốn sống của HV- CBQLGD trong quá trình dạy học để biến quá trình ĐT-BD thành quá trình tự đào tạo, tự bồi dưỡng. + Đổi mới PPDH phải giúp học viên vận dụng tốt tri thức vào QLGD, huấn luyện các kỹ năng quản lý ở các mặt nghiệp vụ cụ thể; khai thác tính "tự phát hiện", "tự học" trong học tập. + Đổi mới PPDH trên cơ sở sử dụng và khai thác khả năng các phương tiện, thiết bị dạy học hiện đại. + Đổi mới cách thức kiểm tra - đánh giá trong ĐT-BD. Hướng cụ thể: Dạy học "đặt và giải quyết vấn đề" gồm các bước: - Đưa ra cho học viên vấn đề học tập (thường là tình huống quản lý giáo dục) và yêu cầu học viên giải quyết. - Hướng dẫn học viên tìm kiếm cách thức giải quyết vấn đề. - Theo dõi và giúp đỡ, gợi ý chung và riêng cho học viên. - Kiểm tra học tập của học viên bằng cách yêu cầu họ trình bày đầy đủ việc giải quyết vấn đề, tổ chức thảo luận và đi đến kết luận chung. + Dạy học "kiến tạo": thực hiện quá trình dạy học kiến tạo được tiến hành theo 3 pha chính: - Giao nhiệm vụ cho học viên - Thực hiện hành động giải quyết vấn đề (hay tình huống) - Tranh luận, hợp thức hóa và vận dụng kiến thức. Biện pháp đổi mới PPDH trong ĐT-BD CBQLGD i. Thực hiện phương châm đổi mới PPDH: dạy học tạo điều kiện để học viên suy nghĩ nhiều hơn, làm nhiều hơn, thảo luận nhiều hơn ở mỗi bài giảng và được thực hiện thông qua các biện pháp cụ thể.
9. ii. Đổi mới mục tiêu dạy học của từng bài giảng QLGD tập trung nhiều hơn vào việc hình thành năng lực hoạt động, giúp học viên tự phát hiện và giải quyết vấn đề, giải quyết tình huống QLGD thực tế một cách chủ động và sáng tạo. iii. Đổi mới hoạt động giảng dạy của giảng viên: Giảng viên thiết kế, tổ chức, điều khiển hoạt động học tập của học viên theo mục tiêu cụ thể của mỗi bài giảng cần đạt; tổ chức hoạt động trên lớp: hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm, tìm tòi, phát hiện; định hướng điều chỉnh các hoạt động trên lớp của học viên. Thiết kế việc sử dụng phương tiện trực quan, hiện tượng thực tế, tình huống có thật về QLGD; tạo điều kiện cho học viên được vận dụng nhiều hơn tri thức của mình để giải quyết các vấn đề có liên quan đến QLGD. Giảng viên không còn là người chỉ truyền đạt tri thức mà còn là người tổ chức, hướng dẫn học viên tìm tòi, chiếm lĩnh kiến thức và kỹ năng. iv. Đổi mới hoạt động học tập của học viên theo hướng: - Học viên là chủ thể tích cực, chủ động chiếm lĩnh kiến thức và kỹ năng. - Tự lực tham gia vào các hoạt động học tập do giảng viên hướng dẫn. - Học viên bộc lộ khả năng tự nhận thức, tự bảo vệ ý kiến của mình khi tranh luận, nêu thắc mắc, nêu tình huống QLGD và tham gia giải quyết. c) Đổi mới các hình thức tổ chức dạy học (HTTCDH): - Cần xác định rõ công việc của giảng viên và học viên trong quá trình dạy học. - Thực hiện các HTTCDH phù hợp với nguyên tắc và phương pháp dạy học dành cho người lớn: tăng cường tính thực hành, hoạt động tương tác, hoạt động nhóm, giải quyết vấn đề, đánh giá tin cậy, học tập thực địa - Áp dụng các HTTCDH trong điều kiện cụ thể cho phép như: thảo luận nhóm, sêmina, tạo điều kiện và không khí thuận lợi để học viên tranh luận với giảng viên với bạn và tự đánh giá cũng như đánh giá lẫn nhau; áp dụng các mô hình khác nhau trong học tập như: mô hình học theo tình huống (problem-besed learning) đưa học viên vào các tình huống giả định mà học sẽ phải đương đầu; mô hình nghiên cứu trường hợp điển hình (khảo sát điểm - case study) trong đó nội dung học tập được phân tích và tiếp thu từ một kết quả khảo sát cụ thẻ giúp gắn kết nội dung chương trình dạy học với thế giới thực trong công tác quản lý; mô hình học tập thực địa và tập sự (field-based training and internship) cũng đang được áp dụng rộng rãi trong việc tổ chức dạy học cho CBQLGD. Thực hiện quy trình giảng bài trên lớp để tích cực hóa hoạt động học tập của học viên: - Trắc nghiệm trước bài giảng (tiền trắc nghiệm). - Giảng viên nêu vấn đề vào bài giảng.
10. - Chuyển giao nhiệm vụ cụ thể cho học viên. - Hướng dẫn học viên thực hiện các hoạt động để tìm tòi tri thức mới. - Hướng dẫn việc trao đổi, thảo luận các kết quả học tập (về những nhận xét, kết luận đã rút ra) - Nếu có điều kiện, có thể tiến hành trắc nghiệm sau bài giảng (hậu trắc nghiệm) - Mỗi bài giảng cần dành thời gian cho kết luận bài học, đánh giá cuối bài giảng và hướng dẫn học viên học tập nghiên cứu ở nhà. Tài liệu tham khảo 1. Ban Bí thư Trung ương Đảng CSVN. Chỉ thị 40/CTTW về "Xây dựng và nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục" ngày 15/6/2004, Hà Nội, 2004. 2. Nghị quyết số 14/2005/NQ-CP ngày 2/11/2005 của Chính phủ về đổi mới cơ bản và toàn diện giáo dục đại học Việt Nam giai đoạn 2006-2020. 3. Thủ tướng Chính phủ. Quyết định phê duyệt Chiến lược phát triển nhân lực Việt Nam thời kỳ 2011-2020, số 579/QĐ/TTg ngày 19/4/2011. 4. Quốc hội nước CHXHCN Việt Nam. Luật Cán bộ, công chức, 2008. 5. Học viện Quản lý Giáo dục. Kỷ yếu hội thảo "Giải pháp bồi dưỡng CBQL các trường đại học, cao đẳng và trung cấp chuyên nghiệp". Hà Nội tháng 3/2008. 6. Lưu Xuân Mới. Giáo dục đại học trong thời kỳ hội nhập. Tạp chí Hoạt động khoa học - Bộ Khoa học và Công nghệ số tháng 11/2007. 7. Lưu Xuân Mới. Đổi mới PPDH nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả đào tạo, bồi dưỡng CBQLGD. Thông tin QLGD số 4- 2002. 8. Lưu Xuân Mới. Đổi mới nội dung chương trình, phương pháp và tổ chức đào tạo, bồi dưỡng CBQLGD. Tạp chí TTKHGD - số 3 /2002. 9. Trần Khánh Đức (2010): Giáo dục và phát triển nguồn nhân lực thế kỷ XXI, NXB Giáo dục Việt Nam, Hà Nội.