›
›

Bài giảng Tiền tệ, tài khóa và lạm phát - Sử Đình Thành

pdf 50 trang ngocly 2830
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Bài giảng Tiền tệ, tài khóa và lạm phát - Sử Đình Thành", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • pdfbai_giang_tien_te_tai_khoa_va_lam_phat_su_dinh_thanh.pdf

Nội dung text: Bài giảng Tiền tệ, tài khóa và lạm phát - Sử Đình Thành

  1. TIEÀN TEÄ, TAØI KHOÙA VAØ LAÏM PHAÙT PGS.TS. SÖÛ ÑÌNH THAØNH KHOA TATAIØI CHÍNH NHA Ø NÖÔNÖÔCÙC 2/7/2009 1
  2. NOÄI DUNG NGHIEN NGHIEÂNCÖ CÖUÙU 1. CaCauàu tietienàn teä 2. Moâ hình ISLM, chính saùch tieàn teä vaø taøi khoùa trong moâ hình ISLM 3. TieTienàn teä, tataiøi khokhoaùa vaø lamlaïm phaphatùt 2/7/2009 2
  3. LYÙ THUYEÁT CAÀU TIEÀN TEÄ ƒ Taïi sao caùc chuû theå caàn tieàn ? ƒ Caùc chuû theå caàn tieàn teä ñeå ñaùp öùng nhu caàu: ƒ Caàu ñaàu tö ƒ Caàu tieâu duøng ƒ 2/7/2009 3
  4. LYÙ THUYEÁT CAÀU TIEÀN TEÄ ƒ Nhaân toá aûnh höôûnggä caàu tieàn teä: ƒ Thu nhaäp ƒ Giaù caû vaø lamlaïm phat phaùt ƒ Laõi suaát ƒ Cô cacauáuda danânso soá, VaVanênho hoaùa 2/7/2009 4
  5. ((yThuyeát soá löô ïgïng tieàn te äFisher 1887-1947) ƒ M.V = P.Y ƒ M: Khoái löôïng tieàn löu haønh ƒ P: Giaù caû haøng hoùa ƒ Y: Khoái löôïng hangø hoaù ƒ=> M.V = GDP ƒ V: ToTocác ñoä vovongøng quay ñoñongàng tietienàn (velocity of money) ƒ Phöông trình treân goïi laø phöông trình trao ñoåi (EtiEquation of exchange) nghóa lølaø soá löôïng tieà n täteä nhaân vôùi soá laàn maø löôïng tieàn chi tieâu trong moät naêm baèng soá thu nhaäp danh nghóa (P.Y) 2/7/2009 5
  6. (Fisher 1887-1947) ƒ PY laø thu nhaäp danh nghóa, ñöôïc qqyuyeát ñònh bôûi M. ƒ Nghóa laø giaù caû haøng hoùa bieán ñoäng tuøy thuoäc vaøo löôïng cung tieàn M ƒ Fisher cho rarangèng V trong nganganén laø coá ñònh. ƒ Töø ñoù coù theå chuyeån ñoåi phöông trình trao ñoåi thaønh lyù thuyeát soá löôïng tieàn teä. PY ñöôïc quyeát bôûi soá löôïng tieàn . ƒ Ví duï: V = 5; PY lølaø 5 tyû ñàñoàng thì M = 1 tyû ñàñoàng ƒ Lyù thuyeát soá löôïng tieàn teä cho raèng: ƒ NeNeuáu gagapáp ñoñoiâi M thì P cucungõng gagapáp ñoñoiâi trong nganganén hanhaïn vì V vaø Y coá ñònh. ƒ Nhöõng thay ñoåi möùc giaù keát quaû duy nhaát laø töø thay ñoåi soá löônglöôïng tietienàn teä 2/7/2009 6
  7. (Fisher 1887-1947) ƒ Coù theå vieát laïi phöông trình trao ñoåi : M = PY/V ƒ Khi thò tröôøng tieàn teä caân baèng thì soá löôïng tieàn teä maø coâng chuùng naém giöõ baèng vôùi soá löôïng caàu tieàn teä Md . Goïi k= 1/V, khi ñoù ppghöông trình treân ñöôïc vieát laïi: ƒ Md =kxPY ƒ Do k laø coá ñònh, caàu tieàn laø haøm soá cuûa thu nhaäp danh nghóa PY. LaLaiõi suasuatát khokhongâng coù aanhûnh höôhöôngûng ñeñenán cacauàu tietienàn teä. ƒ Theo Fisher, coâng chuùng naém giöõ tieàn laø ñeå giao dòch vaø caàu tieàn teä phuï thuoäc vaøo: ƒ Nhu caàu giao dòch PY. ƒ Caùch thöùc ñieàu haønh cuûa caùc ñònh cheá taùc ñoäng đñến giao dòch, töø ñoù quyequyetát ñònh ñeñenán V vaø k. 2/7/2009 7
  8. (Cambridge –Marsall &Pigou) ƒ Khaùc vôùi Fisher, Cambridge cho raèng coâng chuùng raát linh hoaït trong vieäc naém giöõ tieàn vaø khoâng phuï thuoäc hoaøn toaøn vaøo caùc ñònh cheá taøi chính. ƒ CoCongâng chuchungùng cacanàn tietienàn ñeå trao ñoñoiåi vaø cacatát tröõ giaù trò. TieTienàn laø moät taøi saûn vaø caàu tieàn teä phuï thuoäc vaøo: ƒ Möùc ñoä giao dòch cuûa coâng chuùng ƒ Möùc ñoä giaøu coù cuûa coâng chuùng . ƒ k coù theå thay ñoåi trong ngaén haïn. Söï caát tröõ tieàn phuï thuoäc vaøo lilôïi töùc køkyø voïng cuûacaùctaøi saûncoù chùhöùc naêng caáttröõ giùiaù trò 2/7/2009 8
  9. (Keynes 1884 -1946) ƒ Thuyeát öu thích thanh khoaûn cuûa Keynes ƒ Söï öu thích tieànmaët xuaáát phaùt töø: ƒ Ñoäng cô giao dòch ( Transaction motive) ƒTieTienàn laø phöông tieän trao ñoñoiåi (tính lolongûng cao) ƒ Ñoäng cô döï phoøng (Precautionary motive) ƒTieTienàn laø phöông tieän ñañapùp ööngùng cacacùc nhu cacauàu khokhongâng mong ñôïi ( tính loûng cao) ƒ Ñoäng cô ñaàu cô (Speculative motive) ƒTie ànvaø traùi phieá u. CâCoâng chùhuùng choïn tiàieàn hay traùi phieáu? ƒCầu tiền quan hệ nghịch với lalaiõi suất 2/7/2009 9
  10. (Keynes 1884 -1946) 2/7/2009 10
  11. (Keynes 1884 -1946) ƒ Keynes phaphanân bieät soá löônglöôïng tietienàn danh nghiaõ (nominal) vaø soá löôïng tieàn thöïc (real). ƒ Coâng chuùng muoán naém giöõ khoái löônï g tieàn thöc.ï Ba ñoäägng cô giöõ tieàn coù quan heä ñeán Y vaø laõi suaát. ƒ Caàu tieàn teääï ñöôïc bieát ñeán nhö laø haøm soá “sôû thích tính loûn g”. Caàu tieàn thöïc (M/p) coù lieân quan ñeán Y vaø i: M d p = f ()(iy, ) -+ 2/7/2009 11
  12. (Keynes 1884 -1946) ƒ Nggòhòch ñaûo coâng thöùc treân P = 1 M d f (,i y ) ƒ Nhaân 2 veá cho Y ta coù PY Y v ==M fifiy()( , ) ƒ Keynes cho raèng v bieán ñoåi. Khi i taêng thì f(i,Y) giaûm vì theá => v gia tatangêng. 2/7/2009 12
  13. (Keynes 1884 -1946) r Cung tiền Cầu tiền L (r) M/P M/P 2/7/2009 13
  14. Thuyeát soá löôïng tieàn teä cuûa Milton_Friedman (1950s) ƒ Nhu caàu tieàn maët laø haøm soá cuûa nhieàu bieán: thu nhaäp, giaù caû, lilaõi suaá t, cô caá u taøi saû n vaø söï öa thí híhch caù nh hâaân Md e P =−−−f (,Yrp hmem rr , r ,π r m ) + - - - Trong ñoù: M d ƒ P cacauàu tteieàn ttöhöcïc ƒ Yp: cuûa caûi (taøi saûn) ƒ rm: tieàn lôøi kyø voïng cuûa tieàn teä ƒ rh: tieàn lôøi kyø voïng cuûa traùi phieáu ƒ re tieàn lôøi kyø voïng cuûa coå phieáu ƒπ e tyû leä laïm phaùt kyø voïng 2/7/2009 14
  15. Thuyeát soá löôïng tieàn teä cuûa Milton_Friedman (1950s) ƒ Söï khakhacùc nhau giögiöaõa KeynessKeyness vaø Friedman:Friedman: FriFriedmanedman cchoho rrang:aèng: ƒ Coù nhieàu taøi saûn coù theå thay theá tieàn. Taùch traùi phieáu ra khoûi coå phieáu, chuùng coù möùc tieàn lôøi khaùc nhau ƒ Tieàn vaø haøng hoùa coù theå thay theá nhau tuøy theo tyû suaát sinh lôïi cuûa chuùng. ƒ MöMöcùc sinh lôilôïi cucuaûa tietienàn teä khokhongâng coá ñònh. Söï thay ñoñoiåi mömöcùc sinh lôïi cuûa tieàn teä keùo theo söï thay ñoåi giaù caû cuûa traùi phieáu vaø coå phieáu. ƒ Neáu nhö Keynes cho raèng laõi suaát aûnh höôûng quan troïng ñeán caàu tieàn teä thì Friedman cho raèng caàu tieàn teä ít bò aûnh höôûng bôbôiûi lalaiõi suasuatát vaø coù tính oonån ñònh 2/7/2009 15
  16. Milton_Friedman (1950s) ƒ HaH amømca cauàu tietienànteäcu teä cuaûa Friedman coù theå vievietáttha thanh:ønh: Md P = fY()p v = Y fY()p ƒ => Khaùc vôùi keynes, Friedman cho raèng caàu tieàn teä chuû yeáu phuï thuoäc vaøo thu nhaäp. 2/7/2009 16
  17. MO HÌNH ISLM ƒ MoâhìnhISLM ñöôcñöôïc John Hiccsks (1937) ppathaùt trieån döïa vaøo phaân tích cuûa Keynes (1936) ƒ Moâ hình ISML giagiaiûi thích lalaiõi suasuatát vaø sasanûn löônglöôïng ñöôïc quyeát ñònh nhö theá naøo öùng vôùi moät möùc giaù coáco ñònh (trong nganganén han)haïn) ƒ Coâng duïng ISLM:(i)döïbaùokinhteá;(ii) kieåm soasoatùt tatacùc ñoäng chính sasachùch cucuaûa chính phuû ñeñenán hoathoaït ñoäng kinh teá toång theå. 2/7/2009 17
  18. Caùc khaùi nieäm cô baûn ƒ Toång caàu xaõ hoäi AE = C + I + G + ( X − M ) ƒ Keynes hình thathanhønh moâ hình soá nhanhanân tretrenân cô sôû phaphanân taùch chi tieâu xaõ hoäi thaønh hai loaïi: (i) chi tieâu töï ñònh (Autonomy expenditures) thay ñoåi theo nhöõng nhaân toá khaùc, ñoäc laäp vôùi thay ñoåi thu nhaäp; (ii) Chi tieâu öùng duï (Induced expenditure) laø thaønh phaàn chi tieâu thay ñåiñoåi khi thunhähaäp thay ñåiñoåi. 2/7/2009 18
  19. Caùc khaùi nieäm cô baûn ƒ Khi ñoù AE=C+I +G+(X −M) = AE0 +mpcY ƒ Trong ñoù: ƒ AE0 laø chi tieâu töï ñònh (chi tieâu duøng vaø chi ñaàu tö); ƒ mpc: thiethienân höôhöôngùng tietieuâu dudungøng biebienân (Marginal propensity to consume); ƒ Y: thu nhaäp; ƒ vaø tích soá mpcY chính laø chi tieâu öùng duï. 2/7/2009 19
  20. Caùc khaùi nieäm cô baûn Δ C Δ AE ƒ mpc ñöôcï tính: mpc = = Δ Y Δ Y ƒ Döïa vaøo mpc, Keynes thieát laäp moái quan heä giöõa chi tieâu cuûa ngöôøi tieâu duøng (C) vôùi thu nhaäp khaû duïïgng (disposable income: YD). ƒ Trong ñoù, thu nhaäp khaû duïng (YD) ñöôïc xaùc ñònh baèng toång thu nhaäp (Y)tröø ñi thueá (T): YD = Y - T. ƒ Haøm soá tieâu duøng C ñöôïc dieãn taû qua coâng thöùc: C = a + mpcY D ƒ a laø chi tieâu töï ñònh cuûa ngöôøi tieâu duøng. 2/7/2009 20
  21. Caùc khaùi nieäm cô baûn ƒ Taïi ñieåm caân baèng thò tröôøng caïnh tranh, toång cung = toång caàu. Trong ñieàu kieän thò tröôøng hoaøn haûo, toång caàu (AD) Ù toång chi tieâu xaõ hoäi; vaø toång cung Ùø toång thu nhaäp xaõ hoäi => taïi ñieåmcaânbaèng cuûa thò tröôøng ta coù: Y = AE ƒ TøTöø ñùñoù,suyra Y = AE0 + mpcY ⎛ 1 ⎞ ƒ Bieán ñoåi phöông trình naøy ta ñöôïc: Y = ⎜ ⎟ × AE ⎜ (1− mpc) ⎟ 0 ⎛ 1 ⎞ ⎝ ⎠ ⎜ ⎟ goïi laø soá nhaân chi tieâu ⎝ (1 − mpc ) ⎠ 2/7/2009 21
  22. Caùc khaùi nieäm cô baûn ƒ Chuùng ta coù theå phaân taùch toång caàu thaønh caùc thaønh toá: ⎛ Δ C (+ ) ⎞ ⎜ ⎟ 1 ⎜ Δ I (+ ) ⎟ Δ Y = Δ AE = × 1 − mpc ⎜ Δ G (+ ) ⎟ ⎜ ⎟ ⎜ ⎟ ⎝ Δ (X - M) ⎠ 2/7/2009 22
  23. (b) E Y = E E = C + I + G Y (a) (c) r r Lãi suấttăng => đầu tư giảm=> tổng cầu giảm => sảnlượng giảm => Liên kết các sự kiện hình thành I(r) IS đường IS I Y
  24. r Suppl y Demand, L (r) M/P M/P/ Thị trường tiềntệ thiếtlậpsự cân bằng cung và cầutiềntệ 2/7/2009 24
  25. r Suppl y' Suppl y Demand, L (r,Y) M/P M/P/ Cung tiềngiảm, lãi suấttăng => cầutiềntệ giảm 2/7/2009 25
  26. r Supply r LM r2 r1 L (r,Y)' L (r,Y) M/P M/P Y Lãi suấtthị trường tăng khi cầutiềntệ Tương ứng các loạilãisuất r là các tăng => sản lượng tăng Y Æ Y’ mức sản lượng Y
  27. LM' r Suppl y' Suppl y r LM r2 r2 r 1 r1 L (r,Y) M´/P M/P M/P/ Y Cung tiềntệ giảm, lãi suấttăng, sảnlượng giảm => đường LM ->LM> LM’ 2/7/2009 27
  28. r IS LM(P0) r0 Y Y0 2/7/2009 28
  29. +ΔG r IS IS´ LM B A Y
  30. +ΔM r IS LM LM′ A B Y
  31. LM(P( ) r IS r IS 2 LM(P1) LM(P1) B A A P Y P Y P2 B A A P1 AD AD Y Y
  32. +ΔG LM r IS IS´ (P2) C LM(P ) Y = C (Y-T) + I(r) + G 0 A B M/ P = L (r , Y) LRAS Y P C P2 B Chi tiêu chính phủ tăng (G) => đầu tư tăng (I) SRAS A =>IS dịch chuyển sang phải => AD ->AD’. P AD´ Giá tăng (chi phí tăng) => Cầu tiền giảm LM 0 AD (P ) ->LM(P ) 0 2 Y
  33. +ΔG LM(P( 2) r IS IS´ C LM(P0) A B LRAS Y P P C 2 B P SRAS 0 A AD´ AD Y* Y´ Y
  34. +ΔG LM(P2) r IS IS´ C LM(P0) A B LRAS Y P P C 2 B P SRAS 0 A A AD´ D YY* ´ Y
  35. +ΔM M/ P = L ((,r, Y) r IS LM (P0) LM′ A= C B M/ P = L (r, Y) Y P LRAS P C 2 B P0 SRAS A AD´ Cầu tiền tăng LM (P0)=> LM’ kéo theo AD ->AD’. AD (A->B) Giá tăng (chi phí tăng) => Cầu tiền giảm LM’ -> LM (P0) Y (B->C)
  36. Lưu ý SR di ch uyê ên từ A -> B. IS (P2) r LM (P0) LM′ A B Y P LRAS P 2 B P0 SRAS A AD´ AD Y* Y´ Y
  37. IS r LM (P0) LM′ A = C B Y P LRAS P C 2 B P0 SRAS A AD´ AD Y* Y´ Y
  38. CÔ CHEÁ TRUYEÀN DAÃN CUÛA TIEÀN TEÄ „ Cô cheá truyeàndaãncuûachínhsaùchtieànteä nhaán maïnh moái quan heä giöõa heä thoáng taøi chính vôùi chính saùch tieàn teä vaø caùc muïc tieâu kinh teá (Mishkin, 2006) „ Hieåu ñöôïc cô cheá truyeàn daãn => hieåu ñöôïc vai tøtroø cuûachính saùhùch tieà n täteä ñáiñoái vôùi neàn kinh teá „ Cacù kenâ h truyenà dan:㠄 Laõi suaát „ TøiTaøi saûn 2/7/2009 38
  39. Cô cheá . „ Moâ hình truyeàndaãncôbaûnqua keânh laõi suaát: M (cung tietienàn) -> i (la(laiõi suasuat)át) -> I (ña(ñauàu tö) -> Y (saûn löôïng). 2/7/2009 39
  40. Cô cheá . „ Moâ hình truyeàn daãn qua keânh taøi saûn: 2/7/2009 40
  41. LAÏM PHAÙT Coù 2 vaán ñeà caàn taäp trung: „ Caùc quan ñieåm laïm phaùt „ NguoNguonàn gogocác chính sasachùch tietienàn teä gagayây ra lamlaïm phaùt 2/7/2009 41
  42. Caùc quan ñieåm laïm phaùt Friedman cho raèng:“Baát cöùkhinaøo, tyûleä laïm phaùt cuûa moät quoác gia ôû möùc cao keùo daøi, thì tyû leä taêng tröôûng cung tieàn cuõng ôû möùc cao”. => Laïm phaùt luoân luoân vaø baát cöù ôû ñaâu ñeàu laø hieäntöôïïgng tieàn teä. 2/7/2009 42
  43. Quan ñieåm laïm phaùt Quan ñieåm caùc nhaø thuoäc tröôøng phaùi tieàn teä: Taêng tröôûng tieàn teä cao, keùo daøi => laïm phaùt AS4 AS P 3 4 Cung tieàn gia AS2 P taêng => toång caàu 4 3’ AS1 dòch chuyechuyenånsang sang 3 P3 phaûi => nền kinh 2’ 2 tế mở rộng => chi P2 phí tăng => giaù 1’ 1 taêng P1 AD4 AD3 AD1 AD2 Y 2/7/2009 Phaûn öùng giaù caû ñoái vôùi söï gia taêng tieàn teä lieân tuïc 43
  44. Quan ñieåm laïm phaùt Chính saùch taøi khoùa coù ggyaây ra laïm phaùt hay khoâng? AS2 P AS2 2 1’ 1 AD2 AD1 Y Phaûn öùng giaù caû ñoái vôùi söï gia taêng chi tieâu chính phuû 2/7/2009 44
  45. Quan ñieåm laïm phaùt (caùc nhaø kinh teá tieàn teä) „ Neáu nhö chính phuû cöù gia taêng chi tieâu lieân tuïc => möùc giaù gia taêng lieân tuïc => laïm phaùt. Theá nhöng theo tröôøng phaùi cuûa Keynes, ñoù chæ laø gia taêng chi tieâu töùc thôøi chöù khoâng phaûi gia taêng lieân tuïc vaø laïm phaùt cuõng seõ trôû veà zero. „ Thöïc teá coù söï giôùi haïn nhaát ñònh trong chi tieâu chính phuû do quaù trình chính trò vaø söïkieåmsoaùt cuûa quoác hoäi. Tröôøng phaùi Keynes keát luaän: laïm phaùt cao khoâng coù theå moät mình chính saùch taøi khoùa gaây ra. 2/7/2009 45
  46. Quan ñieåm laïm phaùt „ Töølaäp luaäntreân, tröôøng phaùi Keynes cho raèng khi neàn kinh teá chöa ñaït tôùi möùc toaøn duïng, chính phuû coù theå thöïc hieän moät chính saùch kích caàu thì chaéc chaén seõ thu ñöôïc keát quaû tích cöïc trong ngaén haïn: (i) khaéc phuïc khuûng hoaûng kinh teá, (ii) giaûm thieåu ñöôïc tình traïng thaát nghieäp. „ Laïm phaùt ñöôïc chính phuû chuû ñoäng söû duïng nhö laø moät coâng cuï ñeå kích thích taêng tröôûng kinh teá. 2/7/2009 46
  47. Quan ñieåm laïm phaùt Tuy nhienhien,ân, Lyù thuyethuyetát tataiøi khokhoaùa tatacùc ñoäng ñeñenán möùc giaù (Fiscal theory of the price level: FT) cucuaûa Woodford (1995) tranh luaän lamlaïm phaphatùt thöïc söï laø moät hieän töôïng thuoäc veà tieàn teä, nhöng söï tatangêng tröôtröôngûng tietienàn teä bò chi phophoi/quyetái/quyeát ñònh bôûi chính saùch taøi khoùa. „ Moâ hình FT thöthöaøa nhaän momoiái töông quan giöõa chính saùch taøi khoùa vaø chính saùch tieàn teä. 2/7/2009 47
  48. Quan ñieåm laïm phaùt „ Chính phuû coù caùc nguoàn thu ñeå chi tieâu (thueá, phí, leä phí ). Khi ngaân saùch bò thaâm huït, chính phuû phaûi vieän ñeán ngaân haøng trung öông ñeå taøi trôï => “taïo tieàn” (thoâng qua cô cheá cho chính phuû vay babangèng vieäc cacamàm coá tratraiùi phiephieuáu chính phuphu/û/ tieàn teä hoùa traùi phieáu) => gaây ra taêng tröôûng tieàn teä, coù theå laøm taêng giaù caû vaø gaây ra laïm phaùt. „ Thieáu huït taøi khoùa ñöôïc taøi trôï qua phaùt haønh traùi phieáu, thì seõ khoâng laøm aûnh höôûng ñeán cô soá tieàn teä vaø vì theá ñeán cung tieàn teä. Nhöng, neáu thieáu huïtñöôïctaøitrôï baèng in tieàn/hay tieàn teä hoùa traùi phieáu => thay ñoåi cô soá tieàn vaø cung tieàn gia taêng. 2/7/2009 48
  49. Quan ñieåm laïm phaùt Caùc cuù soác thuoäc khía cung töïï noù coù ggyaây ra laïm phaùt hay khoâng? AS2 P AS2 P1’ 1’ P1 1 AD1 Y 2/7/2009 Phaûn öùng giaù caû ñoái vôùi cuù soác cung 49
  50. Quan ñieåm laïm phaùt „ Xeùt tröôøng hôïp giaù daàu taêng: Neáu cung tieàn khoâng ñoåi, cuù soác daàu löûa laøm dòch chuyeån ñöôøng toång cung sang traùi. Töông öùng möùc saûn löôïng thöïc teá thaáp hôn sasanûn löônglöôïng tietiemàm nanangêng => giaù caû tatangêng vaø thathatát nghieäp gia taêng. „ Tuy nhieân, do möùc thaát nggäphieäp cao hôn tyûleä tieàm naêng, neân ñöôøng toång cung coù khuynh höôùng dòch chuyeån sang phaûi vaø caân baèng cuûa neàn kinh teá seõ ñaït ôû vò trí ban ñañauàu. „ Tröôøng phaùi Keynes keát luaän: Hieän töôïng thuoäc khía canhcaïnh cung töï noù khokhongâng theå laø nguonguonàn gogocác gagayây ra lamlaïm phaùt cao. 2/7/2009 50