Bài giảng Nguyên lý kế toán - Chương 4: Khóa sổ và lập BCTC - Đại học Mở thành phố Hồ Chí Minh

Nội dung text: Bài giảng Nguyên lý kế toán - Chương 4: Khóa sổ và lập BCTC - Đại học Mở thành phố Hồ Chí Minh

1. Trường Đại học Mở TPHCM – Khoa Kế toán Kiểm toán Mục tiêu Sau khi nghiên cứu xong chương này, sinh viên có thể:  Giải thích các nguyên tắc kế toán áp dụng trong việc xác định lợi nhuận;  Giải thích các bút toán điều chỉnh và khóa sổ;  Trình bày các bước hoàn thành chu trình kế Chương 4 toán; KHÓA SỔ VÀ LẬP BCTC  Lập các báo cáo tài chính đơn giản;  Phân tích một số chỉ tiêu cơ bản của báo cáo tài chính. 1 2 Nội dung Các nguyên tắc kế toán để xác định lợi nhuận  Các nguyên tắc kế toán để xác định lợi nhuận • Lợi nhuận và cơ sở dồn tích.  Các bút toán điều chỉnh • Kỳ kế toán.  Các bút toán khóa sổ và kết chuyển • Nguyên tắc ghi nhận doanh thu.  Hoàn thành chu trình kế toán • Nguyên tắc phù hợp 3 4 1
2. Lợi nhuận và cơ sở dồn tích Ví dụ 1 Xác định lợi nhuận là xác định thời điểm ghi nhận Ngày 30.12.20x0, công ty A nhận được hóa đơn với số tiền là 40 triệu đồng về tiền thuê văn phòng tháng 12/20x0 từ bên cho các nghiệp vụ. thuê là công ty H nhưng chưa trả tiền vì theo hợp đồng, khoản này sẽ được thanh toán vào ngày 05.01.20x1. Hãy lập định Kế toán theo cơ sở dồn tích khoản tháng 12/20x0. • Ghi nhận doanh thu khi phát sinh, không Công ty A Công ty H căn cứ vào thời điểm thu tiền Kế toán theo Cơ sở tiền • Ghi nhận chi phí khi phát sinh, không căn Chưa ghi nhận giao dịch Chưa ghi nhận giao dịch cứ vào thời điểm chi tiền Kế toán theo cơ sở tiền Kế toán theo Cơ sở dồn tích • Ghi nhận doanh thu khi thu tiền. Nợ TK Chi phí QLDN: 40.000.000 Nợ TK Phải thu KH: 40.000.000 Có TK Phải trả NB: 40.000.000 Có TK DTBH: 40.000.000 • Ghi nhận chi phí khi chi tiền. 5 6 Bài tập thực hành 1: Kỳ kế toán Ngày 02.01.20x0, Công ty Kho Vận Ngoại Thương cho  Kỳ kế toán là khoảng thời gian hoàn thành một Công ty Thủy Sản Nam Việt thuê kho lạnh với giá 12 chu trình kế toán: triệu đồng/tháng. Công ty Nam Việt trả ngay 36 triệu đồng cho thời gian thuê kho từ 01.01.20x0 đến 31.3.20x0. Hãy điền số liệu vào bảng sau: Tháng 1 Tháng 2 Tháng 3 Mở sổ kế toán Lập Báo cáo tài chính Cty Doanh thu CS Tiền Ghi chép các nghiệp CS Dồn tích Khóa sổ vụ phát sinh Cty Chi phí CS Tiền CS Dồn tích 7 8 2
3. Kỳ kế toán Nguyên tắc ghi nhận doanh thu  Kỳ kế toán cơ bản là 12 tháng, gọi là niên độ  Doanh thu được ghi nhận trên cơ sở dồn tích kế toán hay năm tài chính. – Thời điểm ghi nhận doanh thu là thời điểm  Kỳ kế toán cung cấp hàng hóa, dịch vụ, không phụ . Để đảm bảo thông tin kế toán được báo cáo thường thuộc vào việc khách hàng đã trả tiền hay xuyên và; chưa . So sánh thông tin (kỳ này với kỳ trước). – Số tiền ghi nhận doanh thu là giá bán của  Việc phân chia các nghiệp vụ vào từng kỳ phải sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ đã cung cấp đúng đắn để lợi nhuận được xác định một cách cho khách hàng. đáng tin cậy. 9 10 Bài tập thực hành 2: Nguyên tắc phù hợp  Công ty Truyền thông VDC nhận thực hiện dịch vụ thực hiện một show quảng cáo trên truyền hình cho công ty  Chi phí phải được ghi nhận phù hợp với doanh thu. N. Ngày 25.6.20x1, khách hàng trả phí trọn gói là 520  Giúp việc đo lường lợi nhuận đúng đắn. triệu đồng. Show truyền hình được phát sóng ngày 11.8.20x1. Kế toán của công ty VDC sẽ ghi nhận doanh  Thực hiện: thu vào tháng 6.20x1 hay tháng 8.20x1? Tại sao?  Xác định tất cả các chi phí phát sinh trong mỗi  Để có được khách hàng mới, công ty VDC đã chấp nhận thực hiện một dịch vụ tương tự cho công ty Khánh kỳ kế toán; Hà với giá chỉ là 350 triệu đồng trong khi giá thông  Đo lường chi phí đảm bảo sự phù hợp với thường của dịch vụ này như trên là 520 triệu đồng. Lúc này, công ty sẽ ghi nhận doanh thu là bao nhiêu? doanh thu trong mỗi kỳ kế toán 11 12 3
4. Ví dụ 2: Các bút toán điều chỉnh Có tình hình trong tháng 3/20x1 tại Cty thương mại ABC như sau:  Khái niệm 1. Mua hàng X nhập kho để kinh doanh là 600 triệu  Các bút toán điều chỉnh cơ bản đồng, đã trả bằng chuyển khoản. 2. Xuất kho 2/3 lô hàng X với giá bán là 520 triệu đồng, đã thu ngay bằng tiền mặt là 320 triệu đồng. 3. Trả tiền thuê cửa hàng kinh doanh cho tháng 3, 4, 5/20x1 là 9 triệu đồng (mỗi tháng là 3 triệu đồng), trả bằng tiền mặt. 4. Mua hàng nhập kho để tiếp tục kinh doanh là 200 triệu đồng, chưa trả tiền cho người bán. Yêu cầu: Hãy tính doanh thu, chi phí và lợi nhuận của cty trong tháng 3/20x1. 13 14 Khái niệm Các bút toán điều chỉnh cơ bản  Cuối mỗi kỳ kế toán, một quá trình điều chỉnh  Chi phí trả trước; cần được thực hiện nhằm hai mục đích: . Bảo đảm ghi nhận doanh thu và chi phí trên  Khấu hao tài sản cố định; cơ sở dồn tích và phù hợp, từ đó xác định  Chi phí phải trả; lợi nhuận của doanh nghiệp. . Là quá trình đưa các tài khoản tài sản và  Doanh thu chưa thu tiền; nợ phải trả vào trạng thái sẵn sàng cho  việc lập báo cáo tài chính. Doanh thu chưa thực hiện. 15 16 4
5. Chi phí trả trước Khái niệm  Chi phí trả trước là các khoản đã chi ra trong  Khái niệm một kỳ kế toán nhưng lại có liên quan đến kết  Tài khoản sử dụng quả kinh doanh của nhiều kỳ kế toán sau đó.  Điều chỉnh chi phí trả trước là phân bổ chi phí trả trước vào các kỳ kế toán một cách phù hợp.  Các loại chi phí trả trước thường gặp . Tiền thuê mặt bằng trả trước . Tiền bảo hiểm . Chi phí quảng cáo trả trước 17 18 Sơ đồ tài khoản Ví dụ 3 Tháng 8/20x1, Công ty Bạch Dương chi ra 360 Tiềnmặt / Tiền gởi NH Chi phí trả trước CPBH / CPQLDN triệu đồng bằng TGNH để trả trước tiền quảng (1) (2) cáo trên truyền hình trong một năm, tính từ ngày Chi phí trả trước phát sinh Phân bổ chi phí trả trước 01 tháng 9 năm 20x1. Yêu cầu: Định khoản nghiệp vụ có liên quan Số dư: Chi phí trong tháng 8, 9/20x1 trả còn phân bổ cho các kỳ sau 19 20 5
6. Bài tập thực hành 3 Bài tập thực hành 3 1. Ngày 01.3.20x1, nhằm phục vụ cho hoạt động bán Yêu cầu: hàng, Công ty TNHH Hải Nam đã chi tiền mặt 480 triệu đồng để thuê kho hàng từ Công ty An Thái với thời a. Xác định nghiệp vụ kinh tế nào liên quan gian thuê là 12 tháng. Thời gian bắt đầu thuê kho từ đến chi phí trả trước và hạch toán đối với 01.4.20x1. các nghiệp vụ có liên quan đến chi phí trả 2. Ngày 09.3.20x1, Công ty trả chi phí lãi vay của tháng trước. 02.20x1 cho ngân hàng A là 30 triệu đồng bằng tiền gởi ngân hàng. b. Thực hiện các bút toán điều chỉnh chi phí 3. Ngày 15.3.20x1, Công ty trả trước 8 triệu đồng trong trả trước vào ngày 30.4.20x1 (nếu có). 12 triệu đồng tiền mua 2 máy điều hòa từ công ty Nguyễn Kim. 4. Ngày 28.3.20x1, Công ty Hải Nam chi tiền mặt 120 triệu đồng để mua bảo hiểm cháy nổ cho kho hàng vừa thuê với thời hạn 01 năm từ công ty AIG. Thời gian bắt đầu tính bảo hiểm là 01.4.20x1. 21 22 Khấu hao tài sản cố định Khái niệm  Khái niệm  Khấu hao TSCĐ là sự phân bổ giá gốc của tài  Tài khoản sử dụng khi trích khấu hao TSCĐ sản cố định vào chi phí của các kỳ mà TSCĐ được sử dụng  Phương pháp phân bổ giá gốc của TSCĐ tho thời gian sử dụng hữu ích gọi là phương pháp khấu hao đường thẳng. 23 24 6
7. Ví dụ 4a Sơ đồ tài khoản Trong tháng 8/20x1, Công ty Hoa Viên đã mua một máy bơm cao áp (TSCĐ hữu hình – TSCĐ HH) với giá gốc là 240 triệu đồng, trả ngay cho người TK Hao mòn TSCĐ CPBH / CPQLDN bán một nửa bằng tiền mặt. Máy bơm được đưa vào sử dụng cho công tác bán hàng từ ngày (1) 01.9.20x1. Thời gian sử dụng: 60 tháng. Yêu cầu: Trích khấu hao TSCĐ a. Định khoản nghiệp vụ mua TSCĐ. b. Tính mức khấu hao 1 tháng Số dư: Số c. Tính mức khấu hao của năm 20x1 hao mòn lũy kế của TSCĐ 25 26 Ví dụ 4b Bài tập thực hành 4 Sử dụng số liệu của ví dụ 4a. Tính số liệu vào ngày 31.12.20x4 Yêu cầu: Thông tin Công ty A Công ty B Công ty C a. Định khoản nghiệp vụ trích khấu hao TSCĐ. (Kỳ kế toán là tháng) TSCĐ thuần ? ? 44 b. Trình bày thông tin về TSCĐ tại ngày 31.12.20x1 - Nguyên giá 312 ? ? - TSCĐ hữu hình - Khấu hao lũy kế ? (174) ? - Nguyên giá Thời gian SD ước tính 6 5 7 - Hao mòn lũy kế Thời gian bắt đầu sử dụng 01.20x1 01.20x2 07.20x3 27 28 7
8. Chi phí phải trả Khái niệm  Khái niệm  Chi phí phải trả liên quan đến các khoản chi  Tài khoản sử dụng phí đã phát sinh nhưng chưa trả tiền. . Chi phí phải trả về tiền lương . Chi phí phải trả về dịch vụ đã sử dụng . Các khoản chi phí phải trả khác  Chi phí phải trả là một khoản Nợ phải trả  Bút toán điều chỉnh là ghi nhận chi phí cùng với một khoản nợ phải trả. 29 30 Sơ đồ tài khoản Sơ đồ tài khoản Tiền mặt / TGNH Phải trả NLĐ CPBH / CPQLDN Tiền mặt / TGNH Phải trả người bán CPBH / CPQLDN (2) (1) (2) (1) Trả tiền lương Tính các khoản phải trả về Trả tiền cho người cung Chi phí dịch vụ phát sinh lương cho NLĐ cấp dịch vụ trong kỳ chưa trả tiền Số dư: Các Số dư: Khoản khoản còn phải còn phải trả trả cho NLĐ cho bán Chi phí phải trả về tiền lương Chi phí phải trả về dịch vụ chưa trả tiền 31 32 8
9. Sơ đồ tài khoản Ví dụ 5 1. Cuối tháng 9/20x1, kế toán tính tiền lương phải Tiền mặt / TGNH Chi phí phải trả Chi phí tài chính trả cho nhân viên bán hàng trong tháng là 40 triệu đồng. Tiền lương trả vào 05.10.20x1 (1) (2) 2. Chi phí điện, nước mà bộ phận bán hàng của Trả lãi vay Chi phí lãi vay phát sinh trong kỳ chưa trả tiền công ty Ngọc Dung sử dụng tháng 9/20x1 là 15 triệu đồng, sẽ thanh toán trong tháng 10/20x1. Số dư: Chi phí 3. Vào ngày 16.6.20x1, Công ty Đại Liên vay 1 tỷ lãi vay còn phải trả đồng của ngân hàng với mức lãi suất 1%/ tháng, trả vào ngày 15 hàng tháng kể từ tháng kế tiếp. Kế toán tính chi phí lãi vay phát sinh tương ứng với 15 ngày đã sử dụng khoản vay Chi phí phải trả khác trong tháng 6. 33 34 Bài tập thực hành 5 Doanh thu chưa thu tiền Trong tháng 9/20x1, tại Công ty Hoa Mai có tình hình như sau: 1. Trả tiền điện thoại, điện, nước trong tháng 8/20x1 là 4.500.000đ bằng TM.  Khái niệm 2. Trả tiền lương tháng 8/20x1 của nhân viên bán hàng là 8.500.000đ bằng TM.  Tài khoản sử dụng 3. Trả tiền lãi vay tháng 8/20x1 cho ngân hàng ABC là 2.000.000đ bằng TM. 4. Trả tiền thuê cửa hàng và các vật dụng tháng 8/20x1 là 20.000.000đ bằng TGNH 5. Chi phí điện thoại, điện, nước chung tháng 9/20x1 là 5.000.000đ, trả trong tháng sau. 6. Phân bổ chi phí quảng cáo trong tháng 9/20x1 là 2.000.000đ (chương trình quảng cáo này bắt đầu từ tháng 7/20x1 và thực hiện trong 6 tháng. Công ty đã trả toàn bộ chi phí của chương trình từ tháng 6/20x1, trước khi chương trình được thực hiện 7. Chi phí tiền lương của nhân viên bán hàng và văn phòng trong tháng 9/20x1 lần lượt là 4.000.000đ và 3.000.000đ, thanh toán vào đầu tháng sau 8. Chi phí lãi vay ngân hàng trong tháng 9/20x1 là 1.500.000đ, thanh toán khi đến hạn. 9. Mua mực in để tiếp tục kinh doanh là 30.000.000đ, chưa trả tiền người 35 36 bán. 9
10. Khái niệm Sơ đồ tài khoản  Doanh thu chưa thu tiền là khoản phải thu được Doanh thu bán hàng Phải thu khách hàng Tiền mặt / TGNH ghi nhận khi nghiệp vụ bán hàng, cung cấp dịch (1) (2) vụ đã xảy ra và hoàn thành dù khách hàng Bán hàng chưa thu tiền Thu nợ khách hàng chưa thanh toán. Số dư:  Số tiền còn phải Bút toán điều chỉnh là ghi nhận doanh thu bán thu khách hàng vào cuối kỳ hàng cùng với một khoản phải thu khách hàng. Doanh thu chưa thu tiền 37 38 Doanh thu chưa thực hiện Sơ đồ tài khoản Doanh thu chưa  Doanh thu chưa thực hiện là khoản tiền doanh DTBH thực hiện Tiền mặt/ TGNH nghiệp đã thu của khách hàng nhưng chưa (2) (1) cung cấp dịch vụ cho khách hàng Phân bổ doanh thu chưa Khi nhận tiền thực hiện  Doanh thu chưa thực hiện là một khoản phải trả. Số dư:  Bút toán điều chỉnh là phân bổ doanh thu chưa Số doanh thu chưa thực hiện thực hiện vào doanh thu bán hàng của kỳ đó. còn phân bổ cho các kỳ sau Doanh thu chưa thực hiện 39 40 10
11. Ví dụ 6 Bài tập thực hành 6 Công ty TNHH Hải Nam chuyên sản xuất các sản phẩm điều Công ty Hải Thanh cho Nhà máy T thuê văn phòng khiển điện công nghiệp. Trong tháng 10/20x1 có tình hình sau: 1. Bàn giao 3 tủ điện đã hoàn thành cho công ty Shinryo trị làm việc bắt đầu từ 01.9.20x1 và yêu cầu trả trước giá 480 triệu đồng và Công ty Shinryo trả ngay bằng tiền thuê 6 tháng là 120 triệu đồng. Ngày chuyển khoản. 2. Công ty Hải Cường đã chuyển khoản cho công ty Hải Nam 20.8.20x1, Nhà máy T đã chuyển cho công ty 120 63 triệu đồng để thuê lại 1 kho hàng với thời gian thuê là 3 tháng bắt đầu từ tháng 10/20x1. triệu đồng bằng tiền mặt. 3. Công ty ký hợp đồng sản xuất 1 tủ điện cho công ty Minh Phú trị giá 240 triệu đồng. Công ty Minh Phú đã chuyển Yêu cầu: Định khoản các nghiệp vụ của tháng 8 và trước cho công ty Hải Nam 120 triệu đồng bằng tiền gửi ngân hàng. tháng 9/20x1 tại Công ty Hải Thanh và Nhà máy T. 4. Công ty Hải Nam hoàn thành lắp ráp 1 bộ thang máy cho nhà hàng Ngọc Sương với tổng trị giá 115 triệu đồng nhưng chưa thu tiền. Được biết, giá thông thường của một hợp đồng tương tự là 120 triệu đồng. 41 Yêu cầu: Định khoản và thực hiện các bút toán điều chỉnh 42 Các bút toán khóa sổ và kết chuyển Khóa sổ và kết chuyển doanh thu, thu nhập và chi phí  Khóa sổ và kết chuyển doanh thu, thu nhập  Cuối kỳ, kế toán khóa sổ các tài khoản doanh và chi phí để xác định kết quả kinh doanh thu, thu nhập và chi phí để kết chuyển vào tài (TK tạm thời). khoản Xác định kết quả kinh doanh nhằm tính  Khái niệm ra lợi nhuận của kỳ đó.  Tài khoản xác định KQKD  Việc khóa sổ giúp tách biệt thu nhập, chi phí  Khóa sổ các tài khoản khác và kết quả kinh doanh của mỗi kỳ. 43 44 11
12. Tài khoản để tính KQHĐKD Sơ đồ kế toán tổng hợp xác định KQKD GVHB XĐKQKD DTBH Tài khoản Xác định kết quả HĐKD (d) (a) Kết chuyển GVHB Kết chuyển DTBH Nhận kết chuyển Nhận kết chuyển từ CPBH, CPQLDN DT tài chính từ các TK chi phí các TK doanh thu, (e) (b) thu nhập CP tài chính Thu nhập khác Kết chuyển lãi (c) thuần sau thuế Kết chuyển lỗ thuần (f) CP khác (g) CP thuế TNDN (h) LN chưa PP LN chưa PP (i) Kết chuyển lãi (k) Kết chuyển lỗ 45 46 Khóa sổ các tài khoản khác Bài tập thực hành 7 Vào ngày 30.9.20x1, tại công ty A có số liệu tổng hợp như  Khóa sổ các tài khoản tài sản, Nợ phải trả, Vốn sau: chủ sở hữu. Công việc khóa sổ gồm: a. Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ: 180 triệu đồng . Tính toán tổng số phát sinh bên Nợ và tổng số b. Doanh thu chưa thực hiện 23 triệu đồng c. Giá vốn hàng bán của tháng 9 là 120 triệu đồng phát sinh bên Có d. Chi phí QLDN • chi phí tiền lương: 10 triệu đồng . Tính số dư cuối kỳ trên các tài khoản vào thời • Khấu hao TSCĐ 5 triệu đồng điểm kết thúc kỳ kế toán e. Chi phí bán hàng • Chi phí quảng cáo 10 triệu đồng • Chi phí tiền lương 10 triệu đồng Yêu cầu: Thực hiện bút toán kết chuyển để xác định KQKD (thuế TNDN là 0%) 47 48 12
13. Hoàn thành chu trình kế toán Chu trình kế toán Chu trình kế toán là một quá trình gồm các bước công  Chu trình kế toán việc được kế toán thực hiện trong một kỳ kế toán:  Lập báo cáo tài chính Đầu kỳ  Đánh giá về doanh nghiệp thông qua BCTC • Mở sổ (mở TK), chuyển số dư Cuối kỳ • Thực hiện các bút toán ĐC Trong kỳ • Thực hiện các bút • Ghi nhận các toán kết chuyển NVKTPS • Khóa sổ các TK • Lập BCTC 49 50 Lập báo cáo tài chính Đánh giá doanh nghiệp thông qua BCTC  Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh: sử dụng số phát sinh trên các tài khoản doanh . Tỷ số thanh toán ngắn hạn thu, thu nhập và chi phí để lập. . Tỷ số nợ  Bảng cân đối kế toán sử dụng các số dư cuối kỳ trên các tài khoản tài sản, nợ phải trả và . Tỷ số Lợi nhuận trên tài sản (ROA) vốn chủ sở hữu để lập. 51 52 13
14. Bài tập thực hành 8: Có số liệu trong tháng 1/20x1 Bài tập thực hành 8 (tiếp) tại cty ABC như sau TK "TGNH" TK "TSCĐ" TK "H.hóa" TK "GVHB" 400 600 Yêu cầu: 100 100 500 500 500 (KQKD) 80 (CPBH) 1. Lập Bảng cân đối kế toán và Báo cáo 500 500 KQHĐKD của tháng 1/20x1 cho cty ABC TK "CPBH" TK "XĐKQKD" TK "DTBH" TK "PTKH" 2. Tính toán các tỷ số tài chính sau: (GVHB) 500 (TGNH) 80 80 80 800 800 800 800 . Khả năng thanh toán 220 80 80 800 800 800 800 . Khả năng tự chủ tài chính . Hiệu quả sử dụng tài sản TK "LNCPP" TK "VGCSH" TK “Vay NH" 220 800 200 53 54 14