Bài giảng môn Tài chính doanh nghiệp - Bài 6: Đầu tư dài hạn của doanh nghiệp

Nội dung text: Bài giảng môn Tài chính doanh nghiệp - Bài 6: Đầu tư dài hạn của doanh nghiệp

1. Bài 6: ðu tư dài hn ca doanh nghip BÀI 6: ðU TƯ DÀI HN CA DOANH NGHIP Mc tiêu Hưng dn hc • Trang b nhng kin thc cơ bn v tài • ð hc tt bài này, hc viên cn tp cĩ tm chính trong vic xem xét đu tư dài nhìn dài hn, thy đưc mi quan h ga đu hn ca doanh nghip. tư dài hn và s tăng trưng cũng như vic thc hin các mc tiêu ca doanh nghip. • Nm đưc phương pháp, k năng ch yu và đánh giá la chn d án đu tư • Bit vn dng lý thuyt giá tr theo thi gian trên gĩc đ tài chính. ca tin vào vic xem xét hiu qu tài chính ca đu tư đi vi doanh nghip. • Cn nm vng ni dung kinh t ca các phương pháp đánh giá, la chn d án đu Ni dung tư trên gĩc đ tài chính. • Liên h vi thc t đ hiu rõ hơn cách thc • Tng quan v đu tư dài hn ca vn dng lý thuyt giá tr theo thi gian ca doanh nghip. tin vào vic gii quyt các vn đ tài chính • Xác đnh dịng tin ca d án đu tư. đt ra trong hot đng ca doanh nghip và trong thc t cuc sng. • Xác phương pháp ch yu đánh giá và • Kt hp đc các tài liu tham kho: la chn d án đu tư. o Chương 5, Giáo trình Tài chính doanh • Mt s trưng hp đc bit trong đánh nghip – Hc viên Tài chính, ch biên giá và la chn d án đu tư. PGS. TS Nguyn ðình Kiêm & TS Bch ðc Hin, NXB Tài chính 2008. o Chương 9 & 10&11, Tài chính doanh Thi lưng hc nghip hin đi, ch biên TS Trn Ngc Thơ, NXB Thng kê, năm 2007. • 8 tit v1.0 113
2. Bài 6: ðu tư dài hn ca doanh nghip TÌNH HUNG D N NHP Quyt đnh đu tư dài hn ca doanh nghip ðu tư dài hn là mt quyt đnh tài chính chin lưc – mt trong nhng vn đ sng cịn cũng như quyt đnh đn tương lai ca doanh nghip. ð đi đn quyt đnh đu tư ln như m rng quy mơ kinh doanh hay ch to ra sn phm mi địi hi doanh nghip phi cân nhc nhiu yu t. Mt quyt đnh như vy là kt qu tng hịa các ý kin ca các chuyên gia trong nhng lĩnh vc khác nhau, như ý kin ca các chuyên gia v thit b, cơng ngh, chuyên gia v lao đng – tin lương, chuyên gia v maketing, chuyên gia v mơi trưng và chuyên gia tài chính. Trên gĩc đ tài chính, đu tư là b tin ra ngày hơm nay đ hy vng trong tương lai cĩ đưc dịng tin thu nhp nhiu hơn. Hy vng tương lai là cái chưa chc chn, bp bênh. Do vy, đu tư là đi mt vi nhng thách thc và ri ro. Trong quyt đnh đu tư, gánh nng đt trên vai nhà qun tr tài chính doanh nghip là phi tr li các câu hi dưi đây: Câu hi 1. Liu các li ích hay các dịng tin d kin trong tương lai vi nhng ri ro đã tiên cĩ đ ln đ bù đp nhng chi phí b ra ngày hơm nay hay khơng? 2. Liu các d án đu tư đã đưc trin khai vi chi phí thp nht nhm đt đưc nhng mc tiêu đã đ ra cĩ kh thi hay khơng? 3. Dịng tin thun thu đưc do đu tư đưa li trong tương lai cĩ tương xng vi s đánh đi hy sinh mo him và chp nhn ri ro hay khơng? Vic đu tư như vy cĩ làm gia tăng giá tr cơng ty, đưa li li ích cho c đơng hay khơng? ð tìm ra li gii đĩ, các nhà qun tr tài chính doanh nghip phi s dng các thưc đo, các phương pháp nht đnh. Ni dung ch yu ca bài này giúp cho bn hiu đưc nhng điu đĩ, trên cơ s như vy cĩ th vn dng vào vic đánh giá mt d án đu tư v mt tài chính. 114 v1.0
3. Bài 6: ðu tư dài hn ca doanh nghip 6.1. Tng quan v đu tư dài hn ca doanh nghip 6.1.1. Khái nim và phân loi đu tư dài hn 6.1.1.1. Khái nim đu tư dài hn • Khái nim ðu tư dài hn là mt trong nhng nhân t ch yu quyt đnh đn s phát trin ca mt doanh nghip cũng như ca nn kinh t quc dân. ðu tư là vic s dng các ngun lc hin ti nhm bin các li ích d kin thành hin thc trong tương lai. Trên gĩc đ ca doanh nghip kinh doanh, cĩ th thy rng mt trong nhng mc tiêu hàng đu ca doanh nghip là thu đưc li nhun. ð thc hin mc tiêu này địi hi doanh nghip phi cĩ mt lưng vn nht đnh và vi s vn đĩ doanh nghip thc hin các hot đng mua sm máy mĩc thit b, xây dng nhà xưng, mua bng phát minh sáng ch, đào to cơng nhân, hình thành mt lưng tài sn lưu đng thưng xuyên cn thit. Trong quá trình phát trin, doanh nghip cĩ th tip tc b sung vn đ tăng thêm tài sn kinh doanh tương ng vi s tăng trưng ca qui mơ kinh doanh. Các hot đng ca quá trình trên chính là quá trình đu tư dài hn ca mt doanh nghip. Ngồi hot đng đu tư cĩ tính cht đin hình như trên, doanh nghip cịn cĩ th thc hin các hot đng như b vn mua c phiu, trái phiu ca các ch th khác nhm thu li nhun trong mt thi gian dài. Các c phiu, trái phiu doanh nghip b vn ra mua hình thành nên mt loi tài sn ca doanh nghip đưc gi là tài sn tài chính dài hn. Vy, trên gĩc đ tài chính, đu tư dài hn là quá trình hot đng s dng vn đ hình thành nên nhng tài sn cn thit nhm phc v cho mc đích thu li nhun trong dài hn tương lai. ðu tư dài hn ca mt doanh nghip khơng phi ch là đu tư vào TSCð mà nĩ cịn bao hàm c vic đu tư cho nhu cu tương đi n đnh v vn lưu đng thưng xuyên cn thit tương ng vi mt quy mơ kinh doanh nht đnh ca doanh nghip, đu tư cĩ tính cht dài hn vào các hot đng khác đ thu li nhun. • ðc đim ðu tư dài hn ca doanh nghip cĩ đc đim là phi ng ra mt lưng vn tin t ban đu tương đi ln và đưc s dng cĩ tính cht dài hn trong tương lai, do đĩ đu tư dài hn luơn gn lin vi ri ro. Các quyt đnh đu tư ca doanh nghip mc dù đu da trên cơ s d tính v thu nhp trong tương lai do đu tư đưa li, tuy nhiên kh năng nhn đưc thu nhp trong tương lai thưng khơng chc chn nên ri ro trong đu tư là rt ln. Thi gian đu tư càng dài thì ri ro đu tư càng cao và ngưc li. 6.1.1.2. Phân loi đu tư dài hn ca doanh nghip Cĩ th phân loi đu tư ca doanh nghip theo các cách sau: • Theo cơ cu vn đu tư: Căn c vào cơ cu vn đu tư ca doanh nghip cĩ th chia đu tư ca doanh nghip thành các loi: v1.0 115
4. Bài 6: ðu tư dài hn ca doanh nghip o ðu tư xây dng cơ bn: ðây là khon đu tư nhm to ra TSCð ca doanh nghip và thơng thưng doanh nghip phi s dng mt khon vn ln đ thc hin đu tư v TSCð thơng qua vic xây dng và mua sm. Trong đu tư XDCB li cĩ th thc hin phân loi chi tit da theo nhng tiêu thc nht đnh:
   Theo tính cht cơng tác cĩ th phân chia đu tư XDCB ca doanh nghip thành: đu tư cho cơng tác xây lp; đu tư cho máy mĩc thit b, đu tư XDCB khác. ðu tư cho xây lp, bao gm đu tư cho vic lp ráp các kt cu kin trúc, lp đt máy mĩc, thit b sn xut trên nn b c đnh. ðu tư cho thit b: là đu tư v mua sm máy mĩc, thit b cn thit ca doanh nghip bao gm chi phí mua thit b theo giá mua, chi phí vn chuyn, bo qun thit b. ðu tư xây dng cơ bn khác: bao gm đu tư cho vic kho sát, thit k xây dng, chi phí dùng đt xây dng, đn bù đt đai, hoa màu, tài sn, chi phí di chuyn nhà ca trên đt đai xây dng, cũng như chi phí mua bn quyn phát minh sáng ch, chi phí cơng ngh, mua nhãn hiu hàng hĩa v.v
   Theo hình thái vt cht ca kt qu đu tư cũng cĩ th chia đu tư xây dng cơ bn ca doanh nghip thành hai loi như sau: ðu tư tài sn c đnh hu hình (cĩ hình thái vt cht), bao gm tồn b vic xây dng, mua sm các tài sn như nhà xưng, máy mĩc thit b Vic đu tư các loi tài sn này cn phi đưc xem xét gn lin cht ch vi s phát trin ca tin b k thut. ðu tư tài sn c đnh vơ hình như đu tư mua bng sáng ch, bn quyn, quy trình cơng ngh sn xut mi o ðu tư v vn lưu đng thưng xuyên cn thit: Là khon đu tư đ hình thành nên tài sn lưu đng ti thiu thưng xuyên cn thit (nguyên liu, vt liu, nhiên liu) đm bo cho quá trình sn xut kinh doanh ca doanh nghip tin hành hot đng bình thưng. Tuỳ thuc vào mơ hình t chc ngun vn mà cĩ th đu tư mt phn hoc tồn b tài sn lưu đng thưng xuyên cn thit tương ng vi mt quy mơ kinh doanh nht đnh. o ðu tư gĩp vn liên doanh dài hn và đu tư vào tài sn tài chính: ðây là các khon đu tư ra bên ngồi doanh nghip. Trong hot đng sn xut kinh doanh ca các doanh nghip cĩ nhiu hình thc liên doanh liên kt. Trong đĩ cĩ hình thc liên doanh dài hn, các doanh nghip tham gia gĩp vn sn xut kinh doanh trong thi gian tương đi dài, chu trách nhim chung và phân chia li nhun theo t l tương ng vi phn đĩng gĩp. Liên doanh này cĩ th thc hin trong khuơn kh mt doanh nghip đã cĩ sn, các t chc, doanh nghip khác gĩp vn vào liên doanh vi doanh nghip đĩ hoc cũng cĩ th thc hin liên doanh bng cách cùng gĩp vn đ lp nên mt đơn v kinh t mi. Ngồi vic tham gia liên doanh trong điu kin nn kinh t hàng hĩa nhiu thành phn, các doanh nghip cĩ th tham gia đu tư vn dài hn vào các doanh nghip, các t chc kinh t khác dưi các hình thc mua c phn, mua trái phiu dài hn ca doanh nghip khác phát hành Doanh nghip s nhn đưc khon thu nhp t các c phiu, trái phiu đã mua. 116 v1.0
5. Bài 6: ðu tư dài hn ca doanh nghip Như vy, các c phiu, trái phiu và các loi chng khốn dài hn khác mà doanh nghip đã mua vi ý đnh nm gi trong mt thi gian tương đi dài (trên 1 năm), là mt loi tài sn ca doanh nghip và đưc gi là tài sn tài chính ca doanh nghip. Vic phân loi đu tư theo cơ cu vn giúp cho doanh nghip cĩ th xem xét tính cht hp lý ca các khon đu tư trong tng th đu tư ca doanh nghip đ đm bo xây dng đưc cơ cu vn đu tư thích ng vi điu kin c th ca tng doanh nghip nhm đt hiu qu đu tư cao. • Theo mc tiêu đu tư: Căn c vào mc tiêu đu tư c th ca doanh nghip cĩ th chia đu tư ca doanh nghip thành các loi sau: o ðu tư thành lp doanh nghip: bao gm các khon đu tư ban đu đ thành lp doanh nghip. o ðu tư m rng quy mơ kinh doanh: Là tồn b các khon đu tư nhm m rng thêm các phân xưng mi hay các đơn v trc thuc. o ðu tư ch to sn phm mi: Là khon đu tư cho nghiên cu và phát trin sn phm, to điu kin phát trin lâu dài cho doanh nghip. o ðu tư thay th, hin đi hĩa máy mĩc: Là khon đu tư thay th hoc đi mi các trang thit b cho phù hp vi tin b khoa hc k thut, nhm duy trì hoc tăng kh năng sn xut sn phm ca doanh nghip. o ðu tư ra bên ngồi: Là s đu tư gĩp vn thc hin liên doanh dài hn vi các doanh nghip, t chc kinh t khác, đu tư v tài sn tài chính khác Vic phân loi này giúp cho doanh nghip cĩ th kim sốt đưc tình hình thc hin đu tư theo nhng mc tiêu nht đnh mà doanh nghip đt ra trong mt thi kỳ và cĩ th tp trung vn và bin pháp thích ng đ đt đưc mc tiêu đu tư đã đ ra. Ngồi các cách phân loi trên, căn c vào phm vi đu tư ngưi ta cĩ th phân chia đu tư ca doanh nghip thành đu tư vào bên trong doanh nghip và đu tư ra bên ngồi doanh nghip. Căn c vào quy mơ đu tư cĩ th phân chia thành d án đu tư cĩ quy mơ ln, d án đu tư cĩ quy mơ va và nh. 6.1.2. Ý nghĩa ca quyt đnh đu tư dài hn và các yu t ch yu nh hưng đn quyt đnh đu tư dài hn 6.1.2.1. Ý nghĩa ca quyt đnh đu tư dài hn Quyt đnh đu tư dài hn là quyt đnh cĩ tính chin lưc ca mt doanh nghip. Nĩ quyt đnh đn tương lai ca mt doanh nghip, bi l: • Quyt đnh đu tư dài hn là quyt đnh ch yu to ra giá tr mi cho doanh nghip, là cơ s gia tăng giá tr ca doanh nghip và ngưc li. • Mi quyt đnh đu tư đu nh hưng rt ln đn hot đng ca doanh nghip trong mt thi gian dài, phn ln các quyt đnh đu tư chi phi đn quy mơ kinh doanh, trình đ trang b k thut, cơng ngh ca doanh nghip, t đĩ nh hưng đn năng lc cnh tranh, năng lc sn xut, tiêu th sn phm trong tương lai ca mt doanh nghip. v1.0 117
6. Bài 6: ðu tư dài hn ca doanh nghip • Quyt đnh đu tư tác đng đn t sut sinh li và ri ro ca doanh nghip trong tương lai: Quyt đnh này nh hưng quyt đnh đn cơ cu tài sn và t đĩ nh hưng ti cơ cu chi phí và ri ro kinh doanh ca doanh nghip. • V mt tài chính, quyt đnh đu tư dài hn là quyt đnh tài chính dài hn. Thơng thưng, đ thc hin các quyt đnh đu tư địi hi phi s dng mt lưng vn ln. Vì th hiu qu s dng vn kinh doanh trong tương lai ca doanh nghip ph thuc rt ln vào quyt đnh đu tư ngày hơm nay. • Sai lm trong quyt đnh đu tư dài hn là sai lm khĩ hoc khơng sa cha đưc và thưng gây ra s tn tht ln cho doanh nghip. 6.1.2.2. Các yu t ch yu nh hưng đn quyt đnh đu tư dài hn S thành bi ca doanh nghip trong tương lai tùy thuc rt ln vào các quyt đnh đu tư ngày hơm nay. Chính vì th, đ đi đn quyt đnh đu tư địi hi doanh nghip phi cân nhc k lưng nhiu vn đ, xem xét nhiu yu t. Cĩ nhiu yu t tác đng đn vic đu tư ca doanh nghip. Trong đĩ cĩ nhng yu t tác đng cĩ tính cht quyt đnh, gm các yu t ch yu sau đây: • Chính sách kinh t – tài chính ca Nhà nưc trong vic phát trin nn kinh t và đi vi doanh nghip: Nhà nưc là ngưi hưng dn, kim sốt và điu tit hot đng ca các doanh nghip trong các thành phn kinh t. Thơng qua chính sách kinh t, pháp lut kinh t và các bin pháp kinh t Nhà nưc to mơi trưng và hành lang cho các doanh nghip phát trin sn xut kinh doanh và hưng dn hot đng kinh t ca các doanh nghip đi theo qu đo ca k hoch vĩ mơ. Chính sách kinh t ca Nhà nưc đi vi các doanh nghip cĩ ý nghĩa rt quan trng trong đnh hưng đu tư phát trin kinh doanh. Vi các địn by kinh t, Nhà nưc khuyn khích các doanh nghip đu tư, kinh doanh vào nhng ngành ngh, lĩnh vc cĩ li cho quc k dân sinh. Bi th đ đi đn quyt đnh đu tư, trưc tiên các doanh nghip cn phi xem xét đn chính sách kinh t ca Nhà nưc như chính sách khuyn khích đu tư, chính sách thu • Th trưng và s cnh tranh: Trong sn xut hàng hố, th trưng tiêu th sn phm là mt căn c ht sc quan trng đ doanh nghip quyt đnh đu tư. Vn đ đt ra cho doanh nghip là phi đu tư đ sn xut ra nhng loi sn phm mà ngưi tiêu dùng cn, tc là phi căn c vào nhu cu sn phm trên th trưng hin ti và tương lai đ xem xét vn đ đu tư. Vic phân tích th trưng xác đnh mc cu v sn phm đ quyt đnh đu tư địi hi phi đưc xem xét ht sc khoa hc và bng c s nhy cm trong kinh doanh đ đi đn quyt đnh đu tư. Trong đu tư, khi xem xét th trưng thì khơng th b qua yu t cnh tranh. Yu t này địi hi doanh nghip trong đu tư phi căn c vào tình hình hin ti ca doanh nghip, tình hình cnh tranh gia các doanh nghip trên th trưng và d đốn tình hình trong tương lai đ la chn phương thc đu tư thích hp, to ra li th riêng ca doanh nghip trên th trưng. 118 v1.0
7. Bài 6: ðu tư dài hn ca doanh nghip • Lãi sut và thu trong kinh doanh: ðây là yu t nh hưng ti chi phí đu tư ca doanh nghip. Thơng thưng đ thc hin đu tư ngồi vn t cĩ, doanh nghip phi vay và đương nhiên phi tr khon lãi tin vay. Vi vic tr lãi tin vay đu tư, doanh nghip phi tăng thêm khon chi phí cho mi đng vn đu tư. Vì vy, doanh nghip khơng th khơng tính đn yu t lãi sut tin vay trong quyt đnh đu tư. Thu là cơng c rt quan trng ca Nhà nưc đ điu tit và hưng dn các doanh nghip đu tư kinh doanh. ði vi doanh nghip, thu trong kinh doanh thp hoc cao s nh hưng rt ln đn doanh thu tiêu th và li nhun rịng ca doanh nghip. Do vy, thu trong kinh doanh là yu t kích thích hay hn ch s đu tư ca doanh nghip. • S tin b ca khoa hc và cơng ngh: Nĩ cĩ th là cơ hi hoc cũng cĩ th là nguy cơ đe do đi vi s đu tư ca mt doanh nghip. Trong đu tư, doanh nghip phi tính đn thành tu ca khoa hc, cơng ngh đ xác đnh đu tư v trang thit b, đu tư v quy trình cơng ngh sn xut hoc đu tư kp thi v đi mi, hin đi hố trang thit b, nâng cao cht lưng, đi mi sn phm. S tin b ca khoa hc cơng ngh cũng địi hi doanh nghip dám chp nhn nhng mo him trong đu tư đ phát trin sn phm mi. Ngưc li, doanh nghip nu khơng tip cn kp thi vi s tin b ca khoa hc, cơng ngh đ đi mi trang thit b, đi mi sn phm s cĩ nguy cơ dn doanh nghip ti tình trng làm ăn thua l do sn phm khơng cịn phù hp vi nhu cu th trưng. • Mc đ ri ro ca đu tư: Trong sn xut hàng hố vi cơ ch th trưng, mi quyt đnh đu tư đu gn lin vi nhng ri ro nht đnh do s bin đng trong tương lai v sn xut và v th trưng v.v Do vy, cn đánh giá, lưng đnh mc đ ri ro và t sut sinh li ca khon đu tư, xem xét t sut sinh li cĩ tương xng vi mc đ ri ro hay khơng đ t đĩ xem xét quyt đnh đu tư. • Kh năng tài chính ca doanh nghip: Mi doanh nghip ch cĩ ngun tài chính đ đu tư gii hn nht đnh, bao gm: Ngun vn t cĩ và ngun vn cĩ kh năng huy đng. Doanh nghip khơng th quyt đnh đu tư thc hin các d án vưt xa kh năng tài chính ca mình. ðây là mt yu t ni ti chi phi đn vic quyt đnh đu tư ca mt doanh nghip. Trên đây là các yu t nh hưng cĩ tính cht quyt đnh đn k hoch đu tư ca doanh nghip. Hay nĩi khác đi, trong vic đu tư ca doanh nghip cĩ mt lot các lc tác đng khác nhau mà doanh nghip phi tính đn trưc khi đi đn quyt đnh đu tư. 6.2. Xác đnh dịng tin ca d án đu tư 6.2.1. Các nguyên tc xác đnh dịng tin ca d án Xem xét trên gĩc đ tài chính, đu tư là b tin chi ra ngày hơm nay đ hy vng thu v nhng khon tin thu nhp ln hơn trong tương lai. Do vy, đu tư là mt quá trình phát sinh ra các dịng tin gm dịng tin ra và dịng tin vào ca d án. Dịng tin ra: Là nhng khon tin mà doanh nghip chi ra đ thc hin d án đu tư. Dịng tin vào: Là nhng khon tin thu nhp do d án đu tư mang li. Vic xác đnh dịng tin ca d án đu tư là mt vn đ khĩ khăn và phc tp, liên quan đn nhiu bin s khác nhau, nht là vic xác đnh dịng tin vào. Nhng sai lm v1.0 119
8. Bài 6: ðu tư dài hn ca doanh nghip trong vic xác đnh dịng tin dn đn nhng kt lun sai v vic chp thun hay loi b DAðT. Vì vy, xác đnh dịng tin ca d án phi da trên nhng nguyên tc sau: • ðánh giá d án cn da trên cơ s đánh giá dịng tin tăng thêm do d án đu tư đưa li ch khơng da vào li nhun k tốn: Dịng tin mt cho phép các nhà đu tư bit đưc lưng tin thc cĩ tng thi đim mà doanh nghip đưc phép s dng đ cĩ nhng quyt đnh mi hoc dùng tin đĩ đ tr n, hoc tr li tc cho c đơng, hoc tăng vn luân chuyn, hoc đu tư tài sn c đnh Trong khi đĩ nu s dng li nhun k tốn thì khơng th đưa ra đưc nhng quyt đnh như vy. Bi li nhun k tốn mt mt ph thuc vào phương pháp hch tốn k tốn ca doanh nghip, mt khác doanh thu đ tính li nhun k tốn bao gm c phn doanh thu bán chu, làm cho doanh nghip cĩ th cĩ li nhun nhưng li khơng cĩ tin. • Phi tính đn chi phí cơ hi khi xem xét dịng tin ca d án: Chi phí cơ hi là khon thu nhp mà nhà đu tư cĩ th thu đưc t d án tt nht cịn li. Chi phí cơ hi đây mun nĩi đn chính là phn thu nhp cao nht cĩ th cĩ đưc t tài sn s hu ca doanh nghip nu nĩ khơng s dng cho d án. Chi phí cơ hi khơng phi là mt khon thc chi nhưng vn đưc tính vào vì đĩ là mt khon thu nhp mà doanh nghip phi mt đi khi thc hin d án. Ví d: Mt doanh nghip cĩ th cho thuê mt bng nhà máy vi giá 1.200 triu đng/năm hoc s dng đ sn xut mt hàng mi. Như vy, nu d án sn xut mt hàng mi đưc trin khai thì doanh nghip đã mt đi cơ hi cĩ đưc thu nhp do cho thuê mt bng vi mc 1.200 triu đng/năm. Khon thu nhp 1.200 triu đng/năm t vic cho thuê mt bng phi đưc xem là chi phí cơ hi ca d án sn xut sn phm mi. • Khơng đưc tính chi phí chìm vào dịng tin ca d án: Chi phí chìm là nhng khon chi phí ca nhng DAðT quá kh (nhng chi phí đã xy ra ri) khơng cịn kh năng thu hi mà doanh nghip phi hồn tồn gánh chu bt k d án cĩ đưc chp thun hay khơng. Chúng khơng liên quan đn DAðT mi nên khơng đưc đưa vào đ phân tích. • Phi tính đn yu t lm phát khi xem xét dịng tin: Lm phát cĩ nh hưng rt ln đn dịng tin thu vào và dịng tin chi ra ca d án, đng thi nh hưng đn chi phí cơ hi ca vn. Lm phát cao cĩ th làm cho thu nhp mang li t d án trong tương lai khơng đ bù đp cho khon đu tư hơm nay. Do đĩ, nu cĩ lm phát phi tính đn nh hưng ca lm phát đn dịng tin và t l chit khu dịng tin khi đánh giá d án. • nh hưng chéo: Phi tính đn nh hưng ca d án đn các b phn khác ca doanh nghip. 6.2.2. Xác đnh dịng tin ca d án đu tư 6.2.2.1. Dịng tin ra ca d án Nhng khon chi tiêu liên quan đn vic b vn thc hin đu tư to thành dịng tin ra ca đu tư. Vn đu tư cĩ th b ri rác trong nhiu năm, cũng cĩ th b ra ngay 120 v1.0
9. Bài 6: ðu tư dài hn ca doanh nghip mt ln (theo phương thc chìa khĩa trao tay). Tùy theo tính cht ca khon đu tư cĩ th xác đnh đưc khon chi c th ca d án. Thơng thưng đi vi nhng DAðT đin hình (là nhng d án to ra sn phm, dch v) thì ni dung dịng tin ra ca đu tư cho d án gm: • Nhng khon tin chi đ hình thành nên TSCð hu hình và TSCð vơ hình, nhng khon chi liên quan đn hin đi hố đ nâng cp máy mĩc thit b khi d án đi vào hot đng. • Vn đu tư đ hình thành vn lưu đng thưng xuyên cn thit cho d án khi d án đi vào hot đng bao gm: S vn đu tư vào TSLð thưng xuyên cn thit ban đu đưa d án vào hot đng và s vn lưu đng thưng xuyên cn thit b sung thêm trong quá trình hot đng ca d án khi cĩ s tăng v quy mơ kinh doanh. ð xác đnh dịng tin đu tư v vn lưu đng, đc bit đi vi vn lưu đng b sung thơng thưng ngưi ta đưa ra quy tc: Khi cĩ nhu cu vn lưu đng tăng thêm năm nay thì vic chi b sung vn lưu đng đưc thc hin cui năm trưc. 6.2.2.2. Dịng tin vào ca d án Mi d án đu tư s đưa li khon tin thu nhp mt hay mt s thi đim khác nhau trong tương lai to thành dịng tin vào ca d án. Vic xác đnh dịng tin vào ca DAðT là vn đ rt phc tp, phi căn c vào tính cht ca khon đu tư đ lưng đnh các khon thu nhp do đu tư to ra mt cách thích hp. Dịng tin vào ca d án bao gm: • Dịng tin thun hot đng hàng năm: Là khon chênh lch gia s tin thu đưc (dịng tin vào) và s tin chi ra (dịng tin ra) phát sinh t hot đng thưng xuyên hàng năm khi d án đi vào hot đng. ði vi mt d án đu tư trong kinh doanh to ra doanh thu bán hàng hố hoc dch v thì dịng tin thun t hot đng hàng năm ca d án đưc xác đnh trc tip bng chênh lch gia dịng tin vào do bán sn phm, hàng hố vi dịng tin ra do mua vt tư và chi phí khác bng tin liên quan đn vic sn xut, tiêu th sn phm hàng hố và tin thu thu nhp mà doanh nghip phi np. Hoc cĩ th tính gián tip như sau: Dịng tin thun hot Li nhun sau thu Khu hao TSCð = + đng hàng năm hàng năm hàng năm • S tin thun t thanh lý tài sn khi kt thúc d án: Là s tin cịn li t thu nhp thanh lý tài sn sau khi đã np thu thu nhp v thanh lý tài sn (nu cĩ). Mt s d án đu tư khi kt thúc DAðT cĩ th thu đưc mt s tin t vic nhưng bán thanh lý đu tư. Vic nhưng bán, thanh lý tài sn c đnh cĩ th xy ra ba trưng hp sau: o Khon thu nhp t nhưng bán tài sn bng giá tr cịn li ca TSCð, trưng hp này khơng cĩ lãi hoc l vn t vic nhưng bán thanh lý tài sn. Do đĩ, khơng phi np thu thu nhp doanh nghip t khon nhưng bán thanh lý tài sn. S tin thu đưc Chi phí liên quan đn Thu nhp t thanh lý = do nhưng bán, – nhưng bán, thanh lý tài sn thanh lý tài sn tài sn v1.0 121
10. Bài 6: ðu tư dài hn ca doanh nghip o Khon thu nhp t nhưng bán tài sn ln hơn giá tr cịn li ca TSCð, trưng hp này cĩ lãi t vic nhưng bán thanh lý tài sn và phi np thu thu nhp doanh nghip. o Khon thu nhp t nhưng bán tài sn nh hơn giá tr cịn li ca TSCð, trưng hp này doanh nghip b l vn do nhưng bán thanh lý tài sn, khon l này xét v nguyên lý s làm gim thu thu nhp mà doanh nghip phi np. • Thu hi vn lưu đng thưng xuyên đã ng ra Khi d án đưa vào hot đng, doanh nghip đã đu tư vn lưu đng thưng xuyên cn thit (đu tư ban đu khi d án bt đu hot đng và đu tư b sung thêm trong quá trình hot đng). Tồn b s vn lưu đng đã ng ra s đưc thu hi li đy đ theo nguyên tc s vn lưu đng đã đươc ng ra bao nhiêu phi thu hi ht by nhiêu. Thi đim thu hi cĩ th thu hi dn hoc cĩ th thu hi tồn b mt ln khi kt thúc d án. o Xác đnh dịng tin thun hàng năm ca đu tư và dịng tin thun ca d án.
    Dịng tin thun hàng năm ca đu tư: ðưc xác đnh là s chênh lch ca dịng tin thu vào và dịng tin chi ra phát sinh hàng năm do đu tư đưa li.
    Dịng tin thun ca DAðT: Là dịng tin tăng thêm do DAðT đưa li, gĩp phn làm tăng thêm dịng tin và là cơ s đ gia tăng giá tr ca doanh nghip so vi trưc khi cĩ d án. Dịng tin thun ca DAðT cĩ th đưc xác đnh bng cách ly tng giá tr dịng tin vào do d án to ra tr đi tng giá tr dịng tin ra ca d án hoc cĩ th xác đnh bng cơng thc sau: Dịng tin thun ca Tng dịng tin thun Vn đu tư = – d án đu tư hàng năm ca đu tư ban đu o ð thun tin cho vic hoch đnh dịng tin ca đu tư, thơng thưng ngưi ta s dng quy ưc sau:
    S vn đu tư ban đu đưc quy ưc phát sinh ra thi đim t = 0.
    Dịng tin vào hoc dịng tin ra ca d án cĩ th phát sinh ra các thi đim khác nhau trong mt năm đu đưc tính v thi đim cui năm đ tính tốn. 6.2.3. nh hưng ca khu hao đn dịng tin ca DAðT V mt lý thuyt, cĩ 3 phương pháp khu hao mà doanh nghip cĩ th áp dng: Phương pháp khu hao đưng thng, phương pháp khu nhanh và phương pháp khu hao theo sn lưng. Khu hao là mt khon chi phí, đưc tính vào chi phí hot đng hàng năm ca doanh nghip và đưc khu tr vào thu nhp chu thu. Vì vy, nu thay đi phương pháp khu hao tính thu s nh hưng gián tip rt ln đn dịng tin sau thu ca DAðT. 122 v1.0
11. Bài 6: ðu tư dài hn ca doanh nghip Cơng thc xác đnh dịng tin thun hot đng ca d án: CFht = CFKt (1 – t%) + KHt × t% Trong đĩ: CFht: Dịng tin thun hot đng ca d án năm t. CFKt: Dịng tin trưc thu chưa k khu hao năm t. KHt: Mc khu hao TSCð năm t. t%: Thu sut thu thu nhp doanh nghip. KHt × t%: Mc tit kim thu do khu hao năm t. Dịng tin thun trưc thu chưa Doanh thu Chi phí hot đng bng tin = – k khu hao (CFKt) thun (khơng k khu hao) T cơng thc trên cho thy, phn chi phí khu hao càng cao thì dịng tin thun hàng năm ca d án s càng cao. Như vy, nu doanh nghip áp dng phương pháp khu hao nhanh thì trong nhng năm đu s dng tài sn, do khu hao cao dịng tin mt thu v hàng năm s cao; càng nhng năm cui ca thi gian s dng tài sn c đnh nu các yu t khác khơng cĩ gì thay đi thì dịng tin thun hàng năm ca doanh nghip s càng gim đi. 6.3. ðánh giá và la chn d án đu tư dài hn ð đi đn quyt đnh đu tư, vn đ quan trng là phi đánh giá đưc hiu qu ca đu tư. Hiu qu ca đu tư đưc biu hin trong mi quan h gia li ích thu đưc do đu tư mang li và chi phí b ra đ thc hin đu tư. Khi xem xét mt d án đu tư phi xem xét vn đ cơ bn là nhng li ích trong tương lai thu đưc cĩ tương xng vi vn đu tư đã b ra hay khơng? ð đánh giá đưc li ích ca đu tư phi xut phát t mc tiêu ca đu tư. ð la chn d án cn phi cân nhc xem xét nhiu mt. Trên gĩc đ tài chính, các tiêu chun ch yu đánh giá hiu qu kinh t ca d án đu tư thưng đưc s dng là: • T sut li nhun bình quân vn đu tư. • Thi gian hồn vn đu tư. • Giá tr hin ti thun ca d án đu tư. • T sut doanh li ni b ca d án đu tư. • Ch s sinh li ca dư án đu tư. Trong vic la chn d án đu tư khơng nht thit phi s dng tt c các ch tiêu trên vào vic so sánh các d án. Tuỳ theo tng trưng hp c th mà xác đnh ch tiêu ch yu làm căn c chn la d án. ðim cơ bn là căn c vào yêu cu kinh doanh ca doanh nghip đt ra hay nĩi cách khác là tuỳ vào quyt sách kinh doanh ca doanh nghip. Chng hn, doanh nghip đ ra phi sn xut kinh doanh cĩ lãi nhưng phi thu hi vn nhanh đ đi mi trang thit b, trong trưng hp này, ch tiêu ch yu đ chn d án là ch tiêu thi gian hồn vn đu tư. v1.0 123
12. Bài 6: ðu tư dài hn ca doanh nghip 6.3.1. Các phương pháp ch yu đánh giá, la chn d án đu tư ð đánh giá và la chn d án đu tư trưc ht cn phi tin hành phân loi các d án. Căn c vào mi quan h gia các d án, cĩ th phân chia các d án đu tư thành hai loi: Loi d án đu tư đc lp và loi d án đu tư loi tr nhau. • D án đu tư đc lp là d án mà khi đưc chp thun hay b loi b khơng nh hưng gì đn các d án khác. • D án loi tr nhau hay d án xung khc là loi d án mà khi mt d án này đưc thc hin thì nhng d án khác cịn li s b loi b. Chng hn mt cơng ty vn ti bin cn mt tàu ch hàng đang xem xét hai kh năng là nên mua hay thuê chic tàu đĩ. ðây là hai d án loi tr nhau. Cĩ nhiu phương pháp la chn d án đu tư, trên gĩc đ tài chính đ xem xét ngưi ta thưng s dng mt s phương pháp ch yu sau: o Phương pháp t sut li nhun bình quân vn đu tư. o Phương pháp thi gian hồn vn đu tư (PP) và thi gian hồn vn đu tư cĩ chit khu (DPP). o Phương pháp giá tr hin ti thun (NPV). o Phương pháp t sut doanh li ni b (IRR). o Phương pháp ch s sinh li (PI). 6.3.2. Phương pháp t sut li nhun bình quân vn đu tư ðây là phương pháp la chn d án đu tư da trên cơ s so sánh gia kt qu thu đưc do d án đu tư mang li là li nhun (li nhun sau thu) và tin vn b ra đu tư. Theo phương pháp này, trưc ht cn xác đnh t sut li nhun bình quân vn đu tư ca tng d án đu tư, sau đĩ tin hành đánh giá la chn d án. • Xác đnh t sut li nhun bình quân vn đu tư ca d án đu tư Pr TSV = Vđ Trong đĩ: TSV: T sut li nhun bình quân vn đu tư ca DAðT. Pr : Li nhun sau thu bình quân hàng năm d kin do DAðT mang li trong sut thi gian đu tư. V đ : Vn đu tư bình quân hàng năm ca d án. o S li nhun sau thu bình quân hàng năm do DAðT mang li trong sut thi gian đu tư đưc tính theo phương pháp bình quân s hc k t lúc bt đu b vn đu tư cho đn khi kt thúc DAðT. n ∑Prt P = t= 1 r n Prt: Li nhun sau thu d kin do DAðT đưa li năm th t. n: Thi gian đu tư (vịng đi ca d án). 124 v1.0
13. Bài 6: ðu tư dài hn ca doanh nghip Vịng đi ca DAðT đưc tính t thi đim b vn đu tư cho đn khi kt thúc d án (bao gm c thi gian thi cơng thc hin d án nu cĩ). Như vy, nhng năm thi cơng thì li nhun sau thu đưc coi là bng khơng (0), điu đĩ nghĩa là mc dù đã b vn đu tư nhưng d án đang trong giai đon thi cơng chưa đi vào vn hành nên chưa cĩ doanh thu và li nhun. Nu thi gian thi cơng càng dài thì s làm cho hiu qu chung ca vn đu tư càng thp. o S vn đu tư bình quân hàng năm đưc tính theo phương pháp bình quân s hc trên cơ s tng vn đu tư các năm và s năm đu tư. n V ∑ đt V = t= 1 đ n Trong đĩ: Vđt: S vn đu tư năm th t. n: Vịng đi ca DAðT. S vn đu tư mi năm đưc xác đnh là s vn đu tư lũy k thi đim cui mi năm tr đi s khu hao TSCð lũy k thi đim đu mi năm. S tin đu tư cho mt doanh nghip hay mt phân xưng bao gm tồn b s tin đu tư v tài sn c đnh và s tin đu tư v tài sn lưu đng. • ðánh giá và la chn d án o ði vi các d án đc lp nu cĩ t sut li nhun bình quân vn đu tư ln hơn khơng (0) đu cĩ th đưc la chn. o ði vi các d án loi tr nhau thì d án nào cĩ t sut li nhun bình quân vn đu tư cao hơn s là d án tt hơn. • Ví d: Cĩ hai d án đu tư (A và B) thuc loi d án loi tr nhau. S vn đu tư cho c hai d án đu là 120 triu đng, trong đĩ 100 triu đng đu tư vào tài sn c đnh, 20 triu đng đu tư vào tài sn lưu đng. Thi gian b vn, s khu hao và li nhun sau thu ca hai d án th hin bng s liu sau: ðơn v: triu đng D án A D án B Thi gian Vn Li nhun S Vn Li nhun S đu tư sau thu khu hao đu tư sau thu khu hao Năm th 1 20 50 Năm th 2 50 70 Năm th 3 50 12 20 Năm th 4 11 20 13 20 Năm th 5 14 20 16 20 Năm th 6 17 20 11 20 Năm th 7 11 20 8 20 Năm th 8 9 20 Cng 120 62 100 120 60 100 Bng s 9.1: D án đu tư v1.0 125
14. Bài 6: ðu tư dài hn ca doanh nghip T sut li nhun bình quân vn đu tư ca d án A? o Xác đnh t sut li nhun bình quân vn đu tư d án A:
    S li nhun bình quân do đu tư mang li trong thi gian đu tư: 0+ 0 + 0 + 11 + 14 + 17 + 11 + 9 P = = 7,75 (Triu đng) rA 8
    S vn bình quân hàng năm: Căn c vào tài liu cĩ th xác đnh s vn đu tư tng năm: Năm th 1 thi cơng: 20 triu đng Năm th 2 thi cơng: 50 + 20 = 70 triu đng Năm th 3 thi cơng: 70 + 50 = 120 triu đng Năm th 1 sn xut: 120 triu đng Năm th 2 sn xut: 120 – 20 = 100 triu đng Năm th 8 sn xut: 120 – 80 = 40 triu đng S vn đu tư bình quân hàng năm: 20++++−+−+−+− 70 120 120 (120 20) (120 40) (120 60) (120 80) V = dA s8 = 76,25 (triu đng)
    T sut li nhun bình quân vn đu tư ca d án A: 7, 75 T = = 0,101(hoc = 10,1%) SV(A ) 76, 25 o Xác đnh t sut li nhun bình quân d đu tư án B: Tương t như vy cũng xác đnh đưc t sut li nhun bình quân vn đu tư ca d án B.
    S li nhun bình quân thu đưc hàng năm ca d án B: 0+ 0 + 12 + 13 + 16 + 11 + 8 P = = 8,57 (triu đng) rB 7
    S vn đu tư bình quân hàng năm ca d án B: 50+ 120 + 120 + (120 − 20) + (120 − 40) + (120 − 60) + (120 − 80) V = =81,42 (triu đng) dB 7
    T sut li nhun bình quân vn đu tư ca d án B: 8,57 T = = 0,105 (hoc = 10,5%) SV(B) 81, 42 So sánh hai d án cho thy d án A cĩ t sut li nhun bình quân vn đu tư thp hơn d án B, mc dù d án A cĩ tng s li nhun sau thu cao hơn 126 v1.0
15. Bài 6: ðu tư dài hn ca doanh nghip d án B nhưng d án A li cĩ thi gian thi cơng kéo dài hơn nên d án B s là d án đưc chn. Phương pháp này cĩ ưu đim là đơn gin, d tính tốn. Tuy nhiên cĩ hn ch là chưa tính đn các thi đim khác nhau nhn đưc li nhun trong tương lai ca mi d án. 6.3.3. Phương pháp thi gian hồn vn đu tư (PP) 6.3.3.1. Phương pháp thi gian hồn vn đu tư thơng thưng Phương pháp này ch yu da vào ch tiêu thi gian thu hi vn đu tư đ la chn d án. • Thi gian hồn vn đu tư (thi gian thu hi vn đu tư): là khong thi gian cn thit mà d án to ra dịng tin thun bng chính s vn đu tư ban đu đ thc hin d án. ð xác đnh thi gian thu hi vn đu tư ca d án cĩ th chia ra làm 2 trưng hp: o Trưng hp 1: Nu DAðT to ra chui tin t thu nhp đu đn hàng năm thì thi gian thu hi vn đu tư đưc xác đnh theo cơng thc: Vn đu tư ban đu Thi gian thu hi = Vn đu tư (năm) Dịng tin thun hàng năm ca đu tư o Trưng hp 2: DAðT to ra chui tin t thu nhp khơng n đnh các năm. Thi gian thu hi vn đu tư đưc xác đnh theo cách sau: Xác đnh s năm thu hi vn đu tư bng cách tính s vn đu tư cịn phi thu hi cui năm ln lưt theo th t: Vn đu tư cịn phi thu S vn đu tư chưa thu Dịng tin thun ca đu = – hi cui năm t hi cui năm (t –1) tư năm t Khi s VðT cịn phi thu hi cui năm nào đĩ nh hơn dịng tin thun ca đu tư năm k tip thì cn xác đnh thi gian (s tháng) thu hi nt VðT trong năm k tip. S tháng thu hi vn đu tư S vn đu tư chưa thu hi cui năm (t – 1) trong năm t = × 12 Dịng tin thun ca năm t Tng hp s năm và s tháng thu hi vn đu tư chính là thi gian thu hi vn đu tư ca d án. Ví d: Hai d án đu tư A và B cĩ s vn đu tư là 150 triu đng (b vn mt ln). Khon thu nhp d kin (bao gm khu hao và li nhun sau thu) các năm trong tương lai như sau: ðơn v tính: triu đng Năm 1 2 3 4 5 D án A 60 50 50 40 30 D án B 30 50 70 80 80 Bng s 9.2: Dịng tin thun ca d án v1.0 127
16. Bài 6: ðu tư dài hn ca doanh nghip T s liu trên cĩ th xác đnh thi gian thu hi vn ca d án A như sau: ðơn v tính: triu đng Dịng tin ca Vn đu tư cịn phi Năm Thi gian thu hi lũy k (năm) d án thu hi cui năm 0 (150) (150) 1 60 (90) 2 2 50 (40) 3 50 40 40 = × 12 = 9,6 4 40 50/12 50 5 30 Thi gian thu hi vn đu tư cu d án A: 2 năm và 9,6 tháng Tương t, thi gian thu hi vn đu tư ca d án B là: 3 năm • Ni dung phương pháp thi gian hồn vn đu tư trong vic đánh giá, la chn d án: o ð đơn gin vic tính tốn trưc ht hãy loi b các d án đu tư cĩ thi gian thi cơng kéo dài khơng đáp ng đưc yêu cu ca doanh nghip. Xp các d án cĩ thi gian thi cơng ging nhau vào mt loi o Xác đnh thi gian thu hi vn đu tư ca tng d án đu tư. Trên cơ s đĩ, doanh nghip s chn d án cĩ thi gian thu hi vn đu tư phù hp vi thi gian thu hi vn mà doanh nghip d đnh. Thơng thưng khi thc hin kinh doanh, các doanh nghip thưng xác đnh thi gian chun thu hi vn đu tư ti đa cĩ th chp nhn đưc. Theo đĩ, d án cĩ thi gian thu hi vn dài hơn thi gian thu hi vn tiêu chun s b loi b. Nu các d án thuc loi loi tr nhau thì thơng thưng ngưi ta s chn d án cĩ thi gian thu hi vn ngn nht. • Ưu nhưc đim ca phương pháp thi gian hồn vn đu tư: o Ưu đim cơ bn ca phương pháp: ðơn gin, d tính tốn. Phương pháp này thưng phù hp vi vic xem xét các d án đu tư quy mơ va và nh hoc vi chin lưc thu hi vn nhanh, tăng vịng quay vn. o Nhng hn ch ca phương pháp:
    Phương pháp này chú trng xem xét li ích ngn hn hơn là li ích dài hn, nĩ ít chú trng đn vic xem xét các khon thu sau thi gian hồn vn. Do đĩ, kỳ hồn vn ngn chưa chc là mt s ch dn chính xác đ la chn d án này hơn d án kia, đc bit là đi vi các d án cĩ mc sinh li chm như d án sn sut sn phm mi hay xâm nhp vào th trưng mi thì s dng phương pháp la chn này s khơng tht thích hp.
    Phương pháp thi gian hồn vn đu tư cũng khơng chú trng ti yu t giá tr thi gian ca tin t, nĩi cách khác nĩ khơng chú ý ti thi đim phát sinh ca các khon thu, các đng tin thu đưc các thi đim khác nhau đưc đánh giá như nhau. ð khc phc hn ch này, ngưi ta cĩ th áp dng phương pháp thi gian thu hi vn cĩ chit khu bng cách đưa tt c các khon thu và chi ca mt d án v giá tr hin ti đ tính thi gian hồn vn. 128 v1.0
17. Bài 6: ðu tư dài hn ca doanh nghip 6.3.3.2. Phương pháp thi gian hồn vn cĩ chit khu (DPP) Thi gian hồn vn cĩ chit khu là khong thi gian cn thit đ tng giá tr hin ti tt c các khon tin thun hàng năm ca d án va đ bù đp s vn đu tư b ra ban đu. Ví d: ví d v hai d án A và B như trên phn 6.3.3.1, gi đnh chi phí s dng vn cho c 2 d án đu là 10%. Thi gian thu hi vn cĩ chit khu ca d án A đưc xác đnh như sau: ðơn v tính: triu đng Dịng tin Dịng tin chit Vn đu tư cịn phi Thi gian thu hi Năm ca d án khu thu hi cui năm lũy k (năm) 0 (150) (150) (150) 1 60 54,54 (95,46) 3 2 50 41,13 (54,33) 3 50 37,55 (16,78) 16,78 4 40 27,32 x 12 ≈ 5,1 27,32 5 30 18,63 Thi gian thu hi vn cĩ chit khu ca d án A là: 3 năm và 5,1 tháng. Tương t, thi gian thu hi vn cĩ chit khu ca d án B là: 3 năm và 6,3 tháng. Phương pháp thi gian hồn vn cĩ chit khu đã khc phc đưc hn ch ca phương pháp thi gian hồn vn đơn gin là xem xét d án cĩ tính đn giá tr thi gian ca tin t. Nĩi cách khác, tiêu chun thi gian thu hi vn cĩ chit khu cho thy rng khi đu tư vn vào mt d án bt kỳ nào đĩ và s kim li đưc s tin này bao lâu sau khi đã tr đi chi phí cơ hi ca vic s dng vn. Tuy nhiên, phương pháp này vn cĩ mt nhưc đim ging phương pháp thi gian hồn vn đơn gin là ít chú trng đn dịng tin sau thi gian hồn vn đu tư. 6.3.3.3. Phương pháp giá tr hin ti thun (Phương pháp NPV) • Ni dung phương pháp Tiêu chun đánh giá và la chn d án đu tư ch yu là giá tr hin ti thun (NPV) ca d án. Theo phương pháp này, tt c các khon tin thu nhp do đu tư đưa li trong tương lai và vn đu tư b ra đ thc hin d án đu phi quy v giá tr hin ti theo mt t l chit khu nht đnh. Trên cơ s đĩ, so sánh giá tr hin ti ca thu nhp và giá tr hin ti ca vn đu tư đ xác đnh giá tr hin ti thun ca d án. Cơng thc xác đnh như sau: n CFt NPV =∑ t −CF0 t= 1 (1+ r) v1.0 129
18. Bài 6: ðu tư dài hn ca doanh nghip Trong đĩ: NPV: Giá tr hin ti thun (hay giá tr hin ti rịng) ca d án đu tư. CFt : Dịng tin thun ca đu tư năm t. CF0: Vn đu tư ban đu tư ban đu ca d án. n: Vịng đi ca d án. r: T l chit khu hay t l hin ti hĩa. T l chit khu đưc s dng trong vic tính giá tr hin ti thun ca d án đu tư là chi phí s dng vn, đĩ chính là t sut sinh li mà ngưi đu tư địi hi. Như vy, giá tr hin ti thun th hin giá tr tăng thêm do đu tư đưa li cĩ tính đn yu t giá tr thi gian ca tin. • Các bưc tin hành đánh giá la chn d án Vic s dng giá tr hin ti thun làm tiêu chun đánh giá và la chn d án đưc thc hin như sau: o Xác đnh giá tr hin ti thun ca mi d án đu tư o ðánh giá và la chn d án: Cn phân bit 3 trưng hp:
    Nu giá tr hin ti thun ca d án là mt s âm (NPV 0): Nu các d án là đc lp thì đu cĩ th đưc chp thun. Nu các d án thuc loi loi tr nhau và vịng đi ca các d án bng nhau thì s chn d án cĩ giá tr hin ti thun dương cao nht (trong điu kin khơng b gii hn v kh năng huy đng vn đu tư). Ví d: Hai d án đu tư A và B cùng địi hi vn đu tư ban đu là 100 triu đng và d kin s kéo dài trong 3 năm. Theo các tính tốn ban đu d án A s mang li các khon thu nhp rịng ln lưt trong các năm t năm th nht đn năm th ba là 10 triu đng, 60 triu đng và 80 triu đng. Tương t dịng tin ca d án B là 70 triu đng, 50 triu đng và 20 triu đng. Chi phí s dng vn bình quân mà nhà đu tư phi chu khi huy đng vn là WACC = 10%. Hãy cho bit: a/ Nu hai d án đc lp vi nhau, chn d án nào? b/ Nu hai d án loi tr ln nhau, chn d án nào? 10 60 80 NPV = + + −100 = 18,73 (triu đng) A (1+ 10%) (1 + 10%)2 (1 + 10%) 3 Tương t: NPVB = 19,95 (triu đng) 130 v1.0
19. Bài 6: ðu tư dài hn ca doanh nghip Kt lun: a/ Nu hai d án đc lp vi nhau, chn c 2 d án. b/ Nu hai d án loi tr ln nhau, chn d án B vì NPVB > NPVA • Ưu nhưc đim ca phương pháp o Ưu đim ca phương pháp giá tr hin ti thun:
    Phương pháp này đánh giá hiu qu kinh t ca d án cĩ tính đn yu t giá tr thi gian ca tin.
    Cho phép đo lưng trc tip giá tr tăng thêm do vn đu tư to ra, t đĩ giúp cho vic đánh giá và la chn d án phù hp vi mc tiêu ti đa hĩa li nhun ca doanh nghip.
    Cĩ th tính giá tr hin ti thun ca d án đu tư kt hp bng cách cng giá tr hin ti thun ca các d án vi nhau, trong khi các phương pháp khác khơng cĩ tính cht này, nghĩa là: NPV(A + B) = NPVA+ NPVB o Nhng hn ch ca phương pháp giá tr hin ti thun:
    Phương pháp NPV khơng phn ánh mc sinh li ca đng vn đu tư.
    Phương pháp này cũng khơng cho thy mi liên h gia mc sinh li ca vn đu tư và chi phí s dng vn.
    Khơng th đưa ra kt qu la chn khi các d án khơng đng nht v mt thi gian cũng như xp hng ưu tiên trong vic la chn các d án đu tư khi ngun vn ca doanh nghip b gii hn. 6.3.3.4. Phương pháp t sut doanh li ni b (Phương pháp IRR) • Ni dung phương pháp T sut doanh li ni b (IRR) hay cịn gi là t sut hồn vn ni b là mt lãi sut mà nu s dng làm lãi sut chit khu s làm cho giá tr hin ti ca các khon tin thun hàng năm trong tương lai do đu tư mang li bng vi vn đu tư ban đu. Hay nĩi cách khác, t sut doanh li ni b là mt lãi sut mà chit khu vi mc lãi sut đĩ làm cho giá tr hin ti thun (NPV) ca khon đu tư bng khơng (=0). Ta cĩ: n CF n CF t = CF Hoc NPV = t −CF = 0 ∑ t 0 ∑ t 0 t− 1 (1+ IRR) t− 1 (1+ IRR) Trong đĩ: NPV, CFt , CF0 như đã nêu trên IRR: T sut doanh li ni b ca DAðT T sut doanh li ni b cũng là mt trong nhng đi lưng phn ánh mc sinh li ca khon đu tư • Phương pháp xác đnh ð xác đnh đưc t sut doanh li ni b ca d án, ngưi ta thưng s dng 2 phương pháp: Phương pháp th và x lý sai s và phương pháp ni suy. v1.0 131
20. Bài 6: ðu tư dài hn ca doanh nghip o Phương pháp th và x lý sai s: Theo phương pháp này trưc tiên ngưi ta phi t chn mt lãi sut và s dng lãi sut đĩ làm t l chit khu đ tìm giá tr hin ti ca các khon thu, giá tr hin ti ca vn đu tư và so sánh chúng vi nhau đ xác đnh giá tr hin ti thun ca d án. Nu giá tr hin ti thun ca d án khác tương đi ln thì tip tc th li bng cách nâng mc lãi sut lên (nu NPV > 0) hoc h mc lãi sut xung (nu NPV 0) thì chn lãi sut r2 > r1 sao cho vi r2 s làm cho giá tr hin ti thun ca d án là mt s âm (NPV2 < 0 ) và ngưc li. ð đm bo mc đ chính xác cao hơn thì chênh lch gia r1 và r2 trong khong 5%.
    Bưc 3: Tìm t sut doanh li ni b ca d án: T sut doanh li ni b (IRR) ca d án s nm trong khong r1 và r2 và đưc xác đnh theo cơng thc: /NPV1/ IRR = r1 + (r2 – r1) /NPV1/ + / NPV2 / Ví d: Mt d án đu tư, d kin s vn đu tư b ngay 1 ln là 150 triu đng, thi gian hot đng ca d án kéo dài trong 3 năm. D kin thu nhp do d án mang li trong các năm ln lưt là: 40 triu đng, 60 triu đng và 90 triu đng. Hãy tìm t sut doanh li ni b ca d án trên. Cĩ th tìm IRR gn đúng bng phương pháp ni suy như sau: 40 60 90 Ta cĩ: NPV = + + −150 = 0 (1+ IRR) (1 + IRR)2 (1 + IRR)3 Chn r1 = 12% ⇒ NPV1 = –2,38 Chn r2 = 10% ⇒ NPV2 = 3,51 2, 38 ⇒ IRR= 12% + (10% − 12%) × =12% − 0,8% = 11, 2% 2,38+ 3,15 Cĩ th biu din t sut doanh li ni b ca d án trên đ th sau: 132 v1.0
21. Bài 6: ðu tư dài hn ca doanh nghip NPV (triu đng) 40 3,51 T sut chit khu (%) 0 10 11,2 12 2,38 T sut doanh li ni b ca d án Qua đ th trên cho thy: T sut doanh li ni b ca d án là giao đim ca đưng giá tr hin ti thun vi trc hồnh ca đ th, ti đim này giá tr hin ti thun ca d án bng 0. Ngồi 2 phương pháp đã nêu, ngưi ta cịn cĩ th xác đnh t sut doanh li ni b bng phương pháp v đ th. IRR cịn gi là t l hồn vn ni b (t l hồn vn t nhng khon thu nhp ca mt d án). ðiu đĩ cĩ nghĩa là nu d án ch cĩ t l hồn vn (IRR) bng chi phí s dng vn, thì các khon thu nhp t d án ch đ đ hồn tr phn vn gc đã đu tư vào d án và tr lãi. • Trình t xác đnh IRR: Vic đánh giá và la chn d án đu tư bng phương pháp t sut doanh li ni b (IRR) đưc thc hin theo trình t sau: o Xác đnh t sut doanh li ni b ca d án đu tư. o ðánh giá và la chn d án: Khi s dng t sut doanh li ni b làm tiêu chun xem xét chp nhn hay loi b d án, thơng thung ngưi ta da trên cơ s so sánh t sut doanh li ni b vi chi phí s dng vn cho d án (r) và cn phân bit 3 trưng hp sau:
    Trưng hp 1: T sut doanh li ni b ca d án nh hơn chi phí s dng vn (IRR r): Nu đây là d án đc lp thì d án đưc chp nhn. Nu là d án thuc loi loi tr nhau thì chn d án cĩ t sut doanh li ni b cao nht. • Ưu, nhưc đim ca phương pháp t sut doanh li ni b: o Ưu đim ca phương pháp v1.0 133
22. Bài 6: ðu tư dài hn ca doanh nghip
    Phương pháp này cho phép đánh giá đưc mc sinh li ca d án cĩ tính đn yu t giá tr thi gian ca tin.
    Cho phép d dàng so sánh mc sinh li ca d án vi chi phí s dng vn, thy đưc mi liên h gia vic huy đng vn và hiu qu s dng vn trong vic thc hin d án đu tư.
    Cho phép đánh giá kh năng bù đp chi phí s dng vn ca d án đu tư so vi tính ri ro ca nĩ (trong khi phương pháp NPV khơng cung cp cho ban lãnh đo doanh nghip nhng thơng tin như vy). Chng hn, nu d án cĩ IRR > r, nghĩa là thu nhp sau khi đã tr chi phí đu tư cịn li mt khon lãi, nĩ đưc tích lũy li làm tăng tài sn ca doanh nghip. Do vy, vic chn các d án cĩ IRR ln hơn chi phí s dng vn s làm tăng tài sn ca doanh nghip. Mt khác, nu chn d án cĩ IRR nh hơn chi phí s dng vn s dn ti tình trng thâm ht vn làm gim tài sn ca doanh nghip. o Hn ch ca phương pháp:
    Trong phương pháp t sut doanh li ni b, thu nhp ca d án đưc gi đnh tái đu tư vi lãi sut bng vi t sut doanh li ni b ca d án. ðiu đĩ khơng tht phù hp vi thc t nht là đi vi d án cĩ t sut doanh li ni b mc cao.
    Phương pháp này khơng chú trng đn quy mơ vn đu tư nên cĩ th dn đn trưng hp kt lun chưa tha đáng khi đánh giá d án, bi l, nhng d án cĩ quy mơ nh thơng thưng cĩ t sut doanh li ni b khá cao so vi nhng d án cĩ quy mơ ln. Áp dng phương pháp t sut doanh li ni b đ đánh giá, la chn d án s gp khĩ khăn trong trưng hp 1 d án cĩ nhiu t sut doanh li ni b. Mt d án s cĩ nhiu t sut doanh li ni b khác nhau khi dịng tin ca d án đi du nhiu ln (trưng hp d án cĩ đu tư b sung và d án cĩ tái đu tư ). Ví d: Gi s 2 d án A và B loi tr nhau cĩ dịng tin các năm như sau: ðơn v tính: triu đng Năm 0 1 2 3 A 600 320 280 240 B 100 430 591,25 262,5 Dịng tin ca d án Vi NPVA = 0 ⇒ IRRA = 20% Vi NPVB = 0 cĩ 3 giá tr IRR khác nhau: 5%, 25% và 100%. 134 v1.0
23. Bài 6: ðu tư dài hn ca doanh nghip 6.3.3.5. Phương pháp ch s sinh li (Phương pháp PI) Ch s sinh li (PI) cũng là mt thưc đo kh năng sinh li ca mt d án đu tư cĩ tính đn yu t giá tr thi gian ca tin. Ch s sinh li đưc xác đnh bng t l gia giá tr hin ti ca các khon thu nhp t d án và vn đu tư ban đu ca d án. n CFt ∑ t t= 1 ()1+ r PI = CF0 Trong đĩ: PI: Ch s sinh li ca d án. CFt , CF0 như đã nêu trên. r: T l chit khu, thưng s dng là chi phí s dng vn đ thc hin d án. Ví d: D án đu tư A vi chi phí s dng vn ca d án là 10% và dịng tin ca d án như sau: ðơn v tính: Triu đng Năm NPV IRR 0 1 2 (r = 10%) Dịng tin 1.000 600 600 41 13,06% Vic s dng ch s sinh li làm tiêu chun đ đánh giá và la chn d án đu tư đưc thc hin như sau: • Xác đnh ch s sinh li ca mi d án đu tư. • ðánh giá và la chn d án: Căn c vào ch s sinh li cĩ th xem xét ba trưng hp sau: o Trưng hp 1: Ch s sinh li ca d án nh hơn 1 (PI 1):
    Nu đây là d án đc lp thì d án đưc chp thun.
    Nu là các d án xung khc (loi tr nhau) thì thơng thung d án cĩ ch s sinh li (PI) cao nht là s d án đưc chn. • Ưu nhưc đim ca phương pháp o Ưu đim ca phương pháp ch s sinh li:
    Phương pháp này cho phép đánh giá kh năng sinh li ca d án đu tư cĩ tính đn yu t giá tr thi gian ca tin.
    Cho thy mi liên h gia các khon tin thu nhp do d án đưa li vi s vn đu tư b ra đ thc hin d án.
    Cĩ th s dng ch s sinh li trong vic so sánh các d án cĩ s vn đu tư khác nhau đ thy đưc mc sinh li gia các d án. v1.0 135
24. Bài 6: ðu tư dài hn ca doanh nghip
    Trong trưng hp ngun vn b gii hn, nu phi ưu tiên la chn mt s d án trong nhiu d án khác nhau thì phương pháp ch s sinh li t ra hu hiu hơn. Ví d: Gi s doanh nghip cĩ 3 d án đu tư vi chi phí s dng vn bng 10% và dịng tin ca các d án như sau: Dịng tin các năm (triu đng) NPV D án PI 0 1 2 10% A 1.000 600 800 206,6 1,21 B 2.000 1.200 1.500 330,6 1,17 C 1.000 400 1.000 190,6 1,19 Kh năng tài tr vn ca doanh nghip hn ch mc 2.000 triu đng. Da vào tiêu chun NPV s chn d án B, loi A, C; vì NPVB = 330,6 triu đng. Nu chn d án A và C ta thu đưc 206,6 + 190,1 = 396,7 triu đng vi s tin vn đu tư bng d án B. Như vy, nu da theo ch s sinh li s cho phép chn d án A và C loi d án B.
    Phương pháp này cũng gi đnh t l tái đu tư bng vi chi phí s dng vn, điu này cũng tương t như trong phương pháp giá tr hin ti thun, nĩ phù hp hơn so vi phương pháp t sut doanh li ni b. o Nhưc đim ca phương pháp ch s sinh li: cũng ging như phương pháp t sut doanh li ni b, phương pháp ch s sinh li cũng khơng phn ánh trc tip giá tr tăng thêm ca d án đu tư, vì th nu s dng phương pháp ch s sinh li khơng thn trng cĩ th dn đn quyt đnh sai lm. 6.3.4. Mt s trưng hp đc bit trong đánh giá và la chn d án đu tư 6.3.4.1. Trưng hp cĩ mâu thun khi s dng 2 phương pháp: Giá tr hin ti thun (NPV) và t sut doanh li ni b (IRR) trong đánh giá và la chn d án C 2 phương pháp đu da trên cơ s xem xét mc sinh li ca DAðT cĩ tính đn yu t giá tr thi gian ca tin đ đánh giá và la chn d án. Tuy nhiên, khơng phi trong tt c các trưng hp s dng 2 phương pháp này vào vic đánh giá và la chn DAðT đu cùng dn đn kt lun ging nhau. • Trưng hp đánh giá và la chn DAðT đc lp: C 2 phương pháp giá tr hin ti thun (NPV) và t sut doanh li ni b (IRR) đu đưa đn kt lun ging nhau trong vic chp thun hay loi b d án. • Trưng hp đánh giá la chn các d án loi tr nhau: Trong mt s trưng hp nu s dng c 2 tiêu chun này đ đánh giá và la chn d án cĩ th dn đn nhng kt lun trái ngưc nhau. Chng hn, cĩ 2 d án A và B loi tr nhau, Cĩ: NPVA > NPVB 136 v1.0
25. Bài 6: ðu tư dài hn ca doanh nghip IRRA NPVB ⇒ d án A tt hơn ⇒ chn d án A.
    Nu rc NPVA ⇒ d án B tt hơn ⇒ Chn d án B.
    Nu r > IRRB ⇒ loi b c 2 d án. o Các nguyên nhân chính dn đn s mâu thun trên là:
    S khác nhau v quy mơ đu tư ca các d án: Phương pháp NPV cĩ tính đn quy mơ vn đu tư ca d án, trong khi đĩ phương pháp t sut doanh li ni b khơng đ cp đn quy mơ vn đu tư. Mt khác, IRR đưc tính bng t l phn trăm, do đĩ nĩ khơng th phn ánh trc tip giá tr tăng thêm do vn đu tư to ra nghĩa là nĩ khơng th gii thích trc tip đưc vn đ nu xét theo ý nghĩa ca s gia tăng giá tr doanh nghip.
    S khác nhau v kiu mu dịng tin ca d án: Các d án khác nhau thưng cĩ s khác nhau v kiu mu dịng tin. Chng hn mt d án cĩ th to ra dịng tin vào đu đn, hoc mt kiu dịng tin vào tăng dn trong tương lai hoc mt kiu dịng tin vào gim nhng năm cui. S khác nhau v kiu mu dịng tin gia các d án làm gia tăng v1.0 137
26. Bài 6: ðu tư dài hn ca doanh nghip Ví d: Cơng ty X đang xem xét 2 d án đu tư hin đi hĩa dây chuyn sn xut. Cơng ty d đnh đu tư 1 chic xe nâng (d án A) hoc 1 băng dây truyn t đng (d án B) đ vn chuyn nguyên liu và bán thành phm. Các thơng tin v 2 d án như sau: ðơn v tính: triu đng Năm 0 1 2 3 4 Máy A (100) 80 80 B (100) 50 50 50 50 Dịng tin ca d án Chi phí s dng vn ca c 2 d án đu là 10% o Nu xem xét riêng tng d án cĩ th xác đnh giá tr hin ti thun ca tng d án như sau: 1− (1 + 10%) −2 NPV= 80 × −100 = 138,8 − 100 = 38,8(triu đng) A 10% 1− (1 + 10%)−4 NPV= 50 × −100 = 158,5 − 100 = 58, 5(triu đng) B 10% So sánh 2 d án cho thy: NPNB > NPVA và dưng như vic chn d án B s kh quan hơn. Tuy nhiên đây là 2 d án cĩ tui th khơng bng nhau nên vic xem xét như vy cĩ th s dn đn sai lm. ð gii quyt vn đ này, trưc ht cn phi đưa các d án v cùng thi gian hot đng. o Xem xét 2 d án trong cùng thi gian hot đng là 4 năm (Bi s chung nh nht ca thi gian hot đng ca 2 d án là 4), vi gi đnh nu doanh nghip s dng chic xe nâng (d án A) thì sau 2 năm d án A đưc lp li ln th 2 vi mi điu kin như d án A ban đu. Ta cĩ d án A sau khi đã điu chnh thi gian hot đng là d án (A + A′) và dịng tin ca d án như sau: ðơn v tính: triu đng Năm 0 1 2 3 4 Máy A (100) 80 80 A ′ (100) 80 80 A + A′ (100) 80 (20) 80 80 o Tính giá tr hin ti thun ca 2 d án vi cùng thi gian hot đng là 4 năm. Vi chi phí s dng vn r = 10% ta cĩ: 1− (1 + 10%) −4  100  NPV= 80 × −100 + = 71(triu đng) (AA)+ ′  2  10%  (1+ 10%)  NPVB = 58,5 (triu đng) So sánh 2 d án vi cùng thi gian hot đng là 4 năm cho thy d án A cĩ giá tr hin ti thun cao hơn d án B nên chn d án A, loi d án B. 139v1.0
27. Bài 6: ðu tư dài hn ca doanh nghip NPV (triu đng) 40 3,51 T sut chit khu (%) 0 10 11,2 12 2,38 T sut doanh li ni b ca d án Qua đ th trên cho thy: T sut doanh li ni b ca d án là giao đim ca đưng giá tr hin ti thun vi trc hồnh ca đ th, ti đim này giá tr hin ti thun ca d án bng 0. Ngồi 2 phương pháp đã nêu, ngưi ta cịn cĩ th xác đnh t sut doanh li ni b bng phương pháp v đ th. IRR cịn gi là t l hồn vn ni b (t l hồn vn t nhng khon thu nhp ca mt d án). ðiu đĩ cĩ nghĩa là nu d án ch cĩ t l hồn vn (IRR) bng chi phí s dng vn, thì các khon thu nhp t d án ch đ đ hồn tr phn vn gc đã đu tư vào d án và tr lãi. • Trình t xác đnh IRR: Vic đánh giá và la chn d án đu tư bng phương pháp t sut doanh li ni b (IRR) đưc thc hin theo trình t sau: o Xác đnh t sut doanh li ni b ca d án đu tư. o ðánh giá và la chn d án: Khi s dng t sut doanh li ni b làm tiêu chun xem xét chp nhn hay loi b d án, thơng thung ngưi ta da trên cơ s so sánh t sut doanh li ni b vi chi phí s dng vn cho d án (r) và cn phân bit 3 trưng hp sau:
    Trưng hp 1: T sut doanh li ni b ca d án nh hơn chi phí s dng vn (IRR r): Nu đây là d án đc lp thì d án đưc chp nhn. Nu là d án thuc loi loi tr nhau thì chn d án cĩ t sut doanh li ni b cao nht. • Ưu, nhưc đim ca phương pháp t sut doanh li ni b: o Ưu đim ca phương pháp v1.0 133
28. Bài 6: ðu tư dài hn ca doanh nghip Ngồi vic xem xét và so sánh các d án trong cùng thi gian hot đng là bi s chung nh nht ca vịng đi các d án, ngưi ta cĩ th điu chnh các d án v cùng khong thi gian ca d án cĩ tui th dài nht hoc v cùng khong thi gian ca d án cĩ tui th ngn nht vi các gi thit phù hp. Trên cơ s đĩ s dng tiêu chun giá tr hin ti thun đ đánh giá và la chn d án. • Phương pháp chui tin t đu thay th hàng năm Khi nhng khon thu nhp liên tc ca mt chui tin t thay th kỳ vng ging ht nhau – nghĩa là nhng d án thay th trong tương lai là d án cĩ cùng cu trúc chi phí, thu nhp hoc dịng tin ging như d án đu tư ban đu thì cĩ th s dng phương pháp chui tin t đu thay th hàng năm. Thay vì xem xét giá tr hin ti thun (NPV) ca các d án sau khi đã đưc điu chnh v cùng thi gian hot đng, cĩ th áp dng phương pháp đơn gin hơn bng cách: Dàn đu giá tr hin ti thun (NPV) ca d án thành thu nhp đu hàng năm trong sut vịng đi ca d án. So sánh các d án vi nhau, chn d án cĩ thu nhp đu hàng năm ln nht. Trình t các bưc tin hành như sau: o Xác đnh giá tr hin ti thun ca tng d án theo phương án gc. o Dàn đu giá tr hin ti thun ca tng d án ra các năm tn ti ca nĩ theo cơng thc: n EA 1− (1 + r)− n NPV = =EA × ∑ t t− 1 (1+ r) r NPV EA = 1− (1 + r) −n r Trong đĩ: NPV: Là giá tr hin ti thun ca d án. EA: Là nhng khon thu nhp đu hàng năm trong sut tui th ca d án. n: Vịng đi (tui th) ca d án. Căn c vào EA ca các d án, chn d án EA cao nht. Ví d: Tip tc dùng ví d phn 6.4.3.2, tính EA ca 2 d án. NPV 38,8 38,8 EA = A = = = 22,3 A 1− (1 + 10%)−2 1 − (1 + 10%)− 2 0,174 10% 10% 0,1 NPV 38,8 58,5 EA = B = = =18,45 B 1− (1 + 10%)−4 1 − (1 + 10%)−4 0,317 10% 10% 0,1 140 v1.0
29. Bài 6: ðu tư dài hn ca doanh nghip So sánh EA ca 2 d án, chn d án mua máy A vì EAA = 22,3, vì EAA > EAB. EAA cho bit: Nu mi năm nhn đưc khon tin 23,3 triu đng trong thi gian 2 năm thì giá tr hin ti ca khon tin đĩ là 38,8 triu đng bng vi giá 22,3 22,3 tr hin ti thun ca d án A. Ta cĩ: + = 38,8(triu đng) 1,1 ()1,1 2 Tuy nhiên, cn lưu ý rng: Vic xp hng d án theo EA khơng ging vi vic xp hng theo NPV (khi chưa điu chnh thi gian hot đng). Vic xp hng d án theo EA hồn tồn ging vi vic xp hng theo NPV sau khi đã điu chnh các d án v cùng đ dài thi gian hot đng. NPV 71 EA = (AA)+ ′ = = 22,3 A 1− (1 + 10%) −4 0,318 10% 0,1 6.3.4.3. La chn d án trong trưng hp thay th thit b cũ bng thit b mi Trong thc t cĩ th xy ra trưng hp cn thit phi thay th thit b cũ bng vic mua sm thit b mi. Trong trưng hp này s liên quan đn vic nhưng bán thit b cũ và thay bng mt thit b mi. ð đưa ra kt lun cĩ nên thay th thit b cũ bng thit b mi hay khơng, trưc ht cn xác đnh dịng tin ca d án, sau đĩ xác đnh giá tr hin ti thun (NPV) ca d án, các bưc tin hành như sau: • Bưc1: Xác đnh khon tin đu tư thun ca d án khi thay th thit b cũ bng thit b mi: Khon S tin S vn lưu đng Thu nhp Thu TNDN đu tư đu tư thưng xuy ên tăng do nhưng phi np do = + – + thun ca mua thit thêm do đu tư bán thit b nhưng bán d án b mi thit b mi (nu cĩ) cũ thit b cũ • Bưc 2: Xác đnh dịng tin thun tăng thêm hàng năm do đu tư thit b mi đưa li: CFPKHTt = rt + t + h Trong đĩ: CFt : Dịng tin thun tăng thêm năm th t; Prt : Thay đi li nhun sau thu năm th t; KHt : Thay đi trong khu hao năm th t; Th: Dịng tin thu hi khi kt thúc d án. o Thay đi li nhun sau thu năm th t: P = (T − T ) − (c − c ) − (KH − KH ) (1 − t%) rt[ 2 1 2 1 2 1 ] Trong đĩ: T2: Doanh thu do thit b mi đưa li năm th t; T1: Doanh thu do thit b cũ đưa li nu khơng thay th thit b mi năm th t; v1.0 141
30. Bài 6: ðu tư dài hn ca doanh nghip c2: Chi phí hot đng khơng k khu hao hàng năm khi mua thit b mi năm th t; c1: Chi phí hot đng khơng k khu hao hàng năm khi s dng thit b cũ năm th t; KH2: Khu hao thit b mi năm th t; KH1: Khu hao thit b cũ năm th t; t%: Thu sut thu nhp doanh nghip. o Thay đi khu hao năm th t: KHt = KH 2 − KH 1 Dịng tin khi kt thúc d án: Khi kt thúc d án cĩ th phát sinh dịng tin b sung gm:
    Tin nhưng bán, thanh lý TSCð;
    Thu thu nhp liên qua đn vic thanh lý TSCð;
    Tin thu hi s vn lưu đng thưng xuyên tăng lên (nu cĩ) theo nguyên tc ng ra bao nhiêu s thu v by nhiêu. • Bưc 3: Xác đnh giá tr hin ti thun (NPV) ca d án thay th thit b và la chn d án. o Nu NPV > 0  Vic thay th là cĩ th chp nhn đưc. o NPV < 0  Vic thay th khơng th chp nhn đưc. 142 v1.0
31. Bài 6: ðu tư dài hn ca doanh nghip TĨM LƯC CUI BÀI Sau khi hc xong bài hc này, chúng ta cĩ th tĩm lưc mt s ni dung ni bt như sau: • Tng quan v đu tư dài hn ca doanh nghip, khái nim, đc đim, phân loi và ý nghĩa ca đu tư. • Xác đnh dịng tin ca d án đu tư: nguyên tc và cách thc xác đnh dịng tin ra (chi), dịng tin vào (thu) và dịng tin thun. • Các phương pháp ch yu đánh giá và la chn d án đu tư: 5 phương pháp, 4 ch tiêu đ đo lưng hiu qu d án đu tư. • Mt s trưng hp đc bit trong đánh giá và la chn d án đu tư: o Trưng hp cĩ s mâu thun khi s dng phương pháp NPV và IRR. o Trưng hp d án đu tư xung khc cĩ tui th khơng bng nhau. o Thm đnh d án trong trưng hp thay th thit b cũ bng thit b mi. v1.0 143
32. Bài 6: ðu tư dài hn ca doanh nghip CÂU HI ƠN TP 1. Hãy gii thích vì sao nĩi quyt đnh đu tư dài hn là mt trong quyt đnh tài chính chin lưc? 2. ð đi đn quyt đnh đu tư dài hn cn cân nhc nhug yu t ch yu nào? 3. Ti sao ngồi s dng ch tiêu thi gian hồn vn đu tư thơng thưng, ngưi ta cịn s dng ch tiêu thi gian hồn vn chit khu? 4. Dịng tin vào ca d án đu tư bao hàm nhng dịng tin nào? Trong đĩ, dịng tin nào là dịng tin vào ch yu ca d án đu tư? 5. Ti sao khu hao tài sn c đnh trong kỳ là khon chi phí sn xut kinh doanh trong kỳ nhưng khơng phi là khon chi tiêu bng tin trong kỳ nhưng khi thay đi phương pháp khu hao tài sn c đnh (khu hao tính thu) mà Chính ph cho phép li làm thay đi giá tr hin ti ca dịng tin thun ca d án đu tư? 6. Hãy cho bit s ging nhau và khác nhau gia phương pháp giá tr hin ti thun (phương pháp NPV) và phương pháp t sut doanh li ni b (phương pháp IRR) trong vic đánh giá, la chn d án đu tư? BÀI TP Bài tp 1 Cơng ty c phn An Khang đang cân nhc la chn 1 trong 2 d án loi tr ln nhau. Vn đu tư cho mi d án đu là 1.000 triu đng và b vn 1 ln ngay t ban đu, thi gian hot đng ca 2 d án đu là 5 năm. Cơng ty xác đnh thi gian hồn vn ti đa là 4 năm. Dịng tin sau thu ca 2 d án như sau: ðơn v tính: triu đng TT Dịng tin vào năm D án A D án B 1 100 400 2 200 300 3 300 200 4 400 100 5 200 200 Yêu cu: 1. Xác đnh thi gian hồn vn đu tư ca mi d án? 2. Nu hai d án này là d án đc lp cĩ th la chn c 2 d án này hay khơng? 3. Nu hai d án này là d án loi tr nhau nên chn d án nào là tt hơn và gii thích vì sao? 144 v1.0
33. Bài 6: ðu tư dài hn ca doanh nghip Bài tp 2 Cơng ty TNHH ðà Giang cĩ 3 d án đu tư. Vn đu tư cho mi d án đu là 400 triu đng và b vn ngay trong 1 ln; chi phí s dng vn thc hin d án ca c 3 d án đu là 16%; thi gian hot đng ca d án đu là 5 năm. Dịng tin vào ca các d án như sau: ðơn v tính: triu đng Dịng tin vào TT năm D án A D án B D án C 1 130 70 190 2 130 100 160 3 130 130 130 4 130 160 100 5 130 190 70 Yêu cu: 1. Hãy tính thi gian hồn vn ca 3 d án ? Nu da vào thi gian hồn vn đ xem xét thì d án nào tt hơn? 4. Hãy tính giá tr hin ti thun (NPV) ca các d án? 5. Kt hp c 2 tiêu chun thi gian hồn vn và giá tr hin ti thun (NPV) đ la chn thì d án nào là tt nht? Bài tp 3 Mt doanh nghip hin cĩ tài liu v 2 d án như sau: Vn đu tư ca d án X là 500 triu đng; ca d án Y là 325 triu đng. Chi phí s dng vn ca 2 d án đu là 15%. Dịng tin vào ca d án: ðơn v tính: triu đng Năm D án A D án B 1 100 140 2 120 120 3 150 95 4 190 70 5 250 50 Yêu cu: 1. Xác đnh t sut doanh li ni b (IRR) ca hai d án? 2. Da vào thưc đo IRR cho bit, nu hai d án này là d án đc lp thì cĩ chp nhn la chn đưc khơng? Nu hai d án thưc loi loi b nhau thì chn d án nào? v1.0 145
34. Bài 6: ðu tư dài hn ca doanh nghip Bài tp 4 Doanh nghip A cĩ mt d án đu tư xây dng thêm 1 phân xưng và cĩ tài liu như sau: • D tốn vn đu tư: o ðu tư vào TSCð là 200 triu đng. o Nhu cu vn lưu đng thưng xuyên cn thit d tính bng 15% doanh thu thun. Tồn b vn đu tư b ngay 1 ln. • Thi gian hot đng ca d án là 4 năm. • Doanh thu thun do phân xưng đưa li d kin hàng năm là 400 triu đng. • Chi phí hot đng kinh doanh hàng năm ca phân xưng: o Chi phí bin đi bng 60% doanh thu thun; o Chi phí c đnh (chưa k khu hao TSCð) là 60 triu đng/năm. • D kin các TSCð s dng vi thi gian trung bình là 4 năm và đưc khu hao theo phương pháp đưng thng. Giá tr thanh lý là khơng đáng k. • S vn lưu đng ng ra d tính thu hi tồn b vào cui năm th 4 • Doanh nghip phi np thu thu nhp vi thu sut 25%. Yêu cu: 1. Xác đnh giá tr hin ti thun ca d án? 2. Xác đnh t sut doanh li ni b ca d án? Da trên tiêu chun này cho bit cĩ nên la chn d án khơng? Bit rng: chi phí s dng vn ca d án là 12%/năm. Bài tp 5 Doanh nghip Tồn Thng cĩ mt thit b đã mua và đưa vào s dng cách đây 3 năm vi nguyên giá là 210 triu đng, thi gian s dng đưc xác đnh là 7 năm. Doanh nghip đang d kin mua mt thit b mi thay th cho thit b cũ vi giá d tính là 300 triu đng, thi gian s dng thit b này là 6 năm. Nhưng nu mua thit b này doanh nghip d tính cũng ch s dng 4 năm sau đĩ bán đi và vn cĩ th thu đưc s tin là 100 triu đng (chi phí nhưng bán là khơng đáng k). Vi vic thay th thit b cũ, d tính hàng năm s làm tăng thêm doanh thu thun là 10 triu đng, đng thi cĩ th tit kim đưc các chi phí v nguyên vt liu là 50 triu đng. Tuy vy, phi b sung tăng thêm vn lưu đng thưng xuyên là 10 triu đng, s vn lưu đng này đưc thu hi tồn b vào cui năm th 4 khi bán thit b mi. Nu thc hin vic thay th, d tính cĩ th bán thit b cũ vi giá bán chưa cĩ thu giá tr gia tăng là 150 triu đng (chi phí nhưng bán là khơng đáng k). Doanh nghip phi np thu thu nhp vi thu sut 25% và np thu GTGT theo phương pháp khu tr. Chi phí s dng vn cho d án thay th thit b này là 10%/năm. Yêu cu: 1. Xác đnh s vn đu tư thun nu thc hin thay th thit b? 1. Xác đnh dịng tin thun hot đng hàng năm tăng thêm do thay th thit b đưa li? 2. S dng phương pháp giá tr hin ti thun (phương pháp NPV) hãy đánh giá cĩ nên thay th thit b cũ hay khơng? 146 v1.0